Aloha Ni Deogracias A. Rosario
NobNiel.blogspot.com
Aloha
Ni Deogracias A. Rosario
MANIWALA KA sa kadalubhasaan ni Rudyard Kipling! Hindi ako naniniwala sa
kasabihan niyang:
“Ang Silangan ay Silangan
Ang Kanluran ay Kanluran;
Magkapatid silang kambal,
Magkalayo habang buhay.”
Ayaw kong ipahalata sa kausap ko ang malaking pagkamangha sa pagpapasinungaling
niya sa sumulat ng “The Ballad of East and West.” Noon ay magkaibayo kami sa isang
mesa sa veranda ng Waikiki Tavern sa Honolulu at nakikipagpaalam sa “paglubog ng
araw” sa bantog na pasigan ng Waikiki. Tig-isa kaming tasa ng mainit na kapeng Haba na
isinasalit namin ang paghigop sa pagtanaw sa malalapad na dalig sa ibabaw ng
malalaking alon.
Ang tanawing ito’y pangkaraniwan sa pasigan ng Waikiki, kung laki ang dagat at
nagngangalit ang alon. Isang sport ito ng mga taga-Haway na sariling-sarili lamang nila.
Bawat isa ay may mga dalig na tatlong dipa ang haba at kalahating dipa ang lapad na
taluhaba ang hugis. Sa ibabaw ng mga dalig na itong sumasalunga sa ibabaw ng alon ay
doon sila tumitindig na nakadipa ang dalawang kamay at kung minsan nama’y itinutukod
ang kanilang ulo na unat na unat ang katawan na ang dalawang paa naman ang tuwid
na tuwid na tila itinuturo sa langit. Ang “pangangabayong ito sa alon ng mga taga-Haway”
ang ipinagmamalaki sa akin ni Dan Merton, Amerikanong mamamahayag sa Honolulu
noong ako’y maparaan doon.
Iyan ang dahilan kaya’t noong hapong yaon ay magkaharap kami sa veranda ng Waikiki
Tavern. Palibhasa’y nagtapos sa Unibersidad ng Southern California sa Los Angeles, at
lipi ng isang angkang milyonaryo sa Hollywood, si Merton ay isang tunay
na gentleman na wala kang sukat ipintas sa pakikihrap kanino man.
Nalalaman ni Dan Merton ang sakit ng kanyang mga kalahi, at hindi lamang ng mga
Amerikanong katulad niya, kundi lahat ng kakulay nila ... ng lahat ng puti.
“Ako ay may ibang paniwala, kaibigan,” ang sabi niya sa akin bago nabuksan ang kay
Rudyard Kipling. “Ang palagay ng mga taga-Kanluran ay binigyan sila ng maputing balat
ng katalagahan upang maging Kayumangging sumilang sa Kasilanganan. Ang
kasaysayan ng sangkatauhan ay aking pinag-aralan. Ngunit kailanman ay hind nabanggit
sa mga aklat kong napagaralan ang mga tagumpay sa panitikan ng isang Rabindranath
Tagore at ng mga tagumpay sa karunungan ng mga dalubhasang Hapones na kinukusa
nilang itago. Balang araw ay naasahan kong isa namang Pilipino ang maririnig nating
magwawagi kung di sa pulitika ay sa kabuhayang pandaigdig. Makikita mo kaibigan!”
Kinakailangan kong tumungga ng kape at sundan ng hitit ng sigarilyo upang huwag
mahalata ni Merton na ako’y pinanunuyuan ng laway nang mabanggit niya ang ukol sa
aking kalahi. Diyata’t may isang Amerikano pang gaya nito na umaasang balang araw ay
may isang Pilipinong magkakaroon ng isang katangiang pandaigdig? Diyata?
Pasasalamatan ko sana si Merton sa kanyang mabuting hangad sa aking kalahi,
datapuwa’t doon nga nga nabanggit ang “pagkaligaw” ni Rudyard Kipling sa pagkasulat
ng kanyang kasabihang ngayo’y palasak na sa buong daigdig.
“Kung ang langit at lupa’y maaaring paglapitin,” ang giit niya sa akin nang mahulaan
niyang ako’y may pag-aalinlangan sa kanyang sinabi, “ay ang Kanluran at Silangan pa
kaya?”
Sasabihin ko sanang ako’y naniniwala na sa kanyang palagay, ako ay naakit na niya
laban sa :kasinungalingan ni Kipling” at nahuhulaan ko na ang kanyang ibig sabihin,
datapuwa’t siya na rin ang nagdugtong. “Hala, ubusin mo na ang iyong kape. Tayo na sa
bahay. At ang asawa ko ang magsasabi sa iyong “ligaw” si Kipling.”
NANG MAGTAPOS si Dan Merton sa Unibersidad ng South California, ang naging
gantimpala sa kanya ng kanyang ama ay isang pagliliwaliw sa “Paraiso ng Pasipiko” –
ang Haway. Bagong labas sa kolehiyo, may pangalan at tanyag palibhasa’y kapitan ng
mapagwaging koponan sa football ng kanilang paaralan; anak ng milyonaryo sa
Hollywood at sadya namang magandang lalaki, si Merton ay naging “idolo” ng mga
sakay sa Malolo, nang minsang tumulak ito buhat sa Los Angeles hanggang Honolulu.
Halos ay sundan siya sa kanyang kamarote ng mga kasama niyang mga debutante sa
bapor. Hindi lamang dalawang dosenang “aklat ng mga lagda” ang napaglagyan ng
kanyang pangalan at lilimampung pamaypay ng mga pasahera ang kanyang nasulatan.
Minsang ipininid niya ang pinto ng kanyang kamarote, ang maluwang na laylayan ng
isang paa ng “pajama” ng huling humingi sa kanya ng lagda ay naipit pa.
“O, ang mga babaing ito!” ang nasabi na lamang niya, “bakit kaya ayaw akong
patahimikin?”
Sa agahan, hindi pa siya nakatatapos ay may kumakasundo na sa kanya upang maging
kalaro ng deck sports. Sa tanghali, hindi pa siya nakapaghihimagas, ay may lumalapit na
sa kanya upang siya’y makalaro, kung di ng bridge ay kahit na mahjong. At sa gabi, animanim na may sulat na menu ng mga dalaga ang dinaratnan niya sa kanyang mesa at
nagsasabing ibig nilang maging kapareha nila siya sa sayawan sa kubyerta.
Kung nag-iisa na si Merton sa kanyang silid, ang gayong tila paghanga sa kanya ng
karamihan ay nagiging paksa ng kanyang dilidili. Akala niya’y sa isang Rudolph
Valentino o isang Ramon Navarro lamang maaaring “masira” ang mga dalaga. “Hindi
pala’t sa isang bagong labas sa kolehiyong gaya ko ay mayroon ding maaaring
mahaling.”
RODOLPH VALENTINO
(May 6, 1895 - December 23,
1913)
Natatawa lamang si Merton sa harap ng nangyayari sa kanya. Kung hindi kaya siya si
Dan Merton, na kapitan ng koponan ng football sa Unibersidad ng Southern California at
angkan ng milyonaryong Merton sa Hollywood, ay pintuhuin kaya siya ng sinuman na
gaya ng ginagawa sa kanya sa bordo ng bapor Malalo? Palibhasa’y mapag-aral siya ng
ugali ng mga tao, kaya’t ang kilos ng kanyang kapwa ay pinag-aalinlanganan pa rin
niya. Naniniwala siya hangga ngayon, na ang sangkatauhan ay sumasamba pa rin sa
diyus-diyusan, hindi lamang sa ayos-bakang pintakasi ng mga taga-Ehipto, kundi sa
gintong sangkap sa katawan ng nasabing baka. Kabalintunaan!
Bago siya nagtungo sa Haway ay wala siyang anumang yaring palatuntunan ng kanyang
dapat gawin. Maliban sa kanyang nababasang polyeto na ipinamamahagi ng mga
turista tungkol sa nasabing “Paraiso ng Pasipiko” ay wala siyang anumang nalalaman
tungkol sa nasabing lupaing sakop ng Amerika. Nasa sari-saring pagmumuni siya sa loob
ng kanyang kamarote nang sa butas ng lagusan ng hangin sa bapor ay tila kalatas na
ibinalita sa kanya ng taginting ng musika ang pagdaong nila sa Honolulu. Noon niya
nasukat na may limang araw na pala siyang naglalayag, hindi man lamang siya nainip,
at dumating na siya sa kanyang patutunguhan.
Agad niyang binuksan ang kanyang traveling trunk at sa isa sa mga kahon ay kinuha ang
tarhetang bigay sa kanya ng kanyang ama na kinaroroonan ng pangalan ng isang taong
sasalubong sa kanya.
“Aha!” ang nasabi niya sa sarili. “Editor ito ng pinakamalaganap na pahayagan sa
Honolulu. Dapat siyang maging malaking tao.”
Pagbaba niya sa andamyo , isang lalaking may kagulangan na, mapuputi ang buhok at
may kunot na ang mukha, ang biglang sumunggab sa kanya.
“Hindi ako maaaring magkamali,” sabi sa kanya. “Kamukhang-kamukha ka ng aking
kaibigang si Daniel Merton. Hindi ba ikaw ang kanyang anak? Tinanggap ko ang kable ng
iyong ama, kaya kita sinalubong.!”
Hindi pa nakasasagot man lamang ng “salamat po!” si Merton ay isinabit sa kanyang liig
ang isang mahabang kuwintas ng mga bulaklak na sariwang kilala sa tawag na lei.
“Iyan ang Aloha ko sa iyo,” sabi sa kanya.
May isang buwan na si Dan Merton sa Royal Hawaiian Hotel sa Waikiki. Isang
magandang suite de luxe ang sa pamamagitan ng kable ay ipinahanda ng kanyang ama
buhat sa Hollywood upang kanyang matirhan. Nagsawa na siya sa lahat ng sinasabing
ganda ng Honolulu. Napagod na siya sa paglangoy sa War Memorial Natatorium at sa
Waikiki. Hindi miminsang nagdaan-daan siya sa matayog na Pali, nadalawa na niya
ang templo ng mga Mormon na may bughaw na tubig ukol sa mga binibinyagan, at
makailan na ring nagpalipas siya ng gabi sa sayawan sa Kailuwa, kung nagsasawa na
siya sa bulwagan ng kanyang otel. Nakadalawa na rin siya sa Hilo at sa Molokai, sa
pamamagitan ng eroplano, nakita na niya ang kumukulong laba ng bulkan, saka ang mga
“buhanging tumatahol”. Ano pa ang nalalabi sa kanyang hindi nakikita sa “Paraisa ng
Pasipiko”?
Talagang naghahanda na siya sa pag-alis nang sabihin sa kanya ng kaibigang editor ng
kanyang ama sa Honolulu, na hintayin muna niya ang pagtatapos ng klase sa kolehiyo
ng Punahu. “Ako ang nahirang na magbigay ng pangaral sa mga natapos sa taong ito,”
ang sabi niya kay Merton, “at maibabalita mo sa iyong ama sa Hollywood kung gaano
kabuting magsermon sa mga wahini (babae sa wikang Kanaka )ang kanyang kaibigan sa
Honolulu.”
Pumayag si Dan Merton. Sa nasabing Commencement ng Punahu School, doon niya
nakilala si Noemi, isang tunay na Kanaka, subali’t halimbawa ng dalagang may mataas
na pinag-aralan. Hindi niya malaman kung bakit ang mga matang buhay na buhay ni
Noemi ay walang iniwan sa palasong sabay na tumuhog sa kanyang puso. Si Noemi ang
naging patnubay ng mga pangaral, palibhasa’y siyang pangulo ng Kapisananng
mga Senior sa nasabing kolehiyo. Anong tamis niyang magsalita ng wikang Ingles!
Anong lambing niyang bumigkas ng mga pangungusap!
“Wala pa akong naririnig na dalagang Amerikana na kasintamis niyang magsalita!” ang
sabi pa ni Merton pagkatapos.
“Ginoong editor,” ang sabi niya sa kaibigan ng kanyang ama, “Hindi ako uuwi na di
kasama si Noemi.”
“Talaga bang totoo ang sinasabimo?” ang usisa sa kanya ng matanda.
“Paris ng katotohanang ang umaga’y sumusunod sa gabi.”
“Dan!” ang may halong pangaral na pahayag ng matanda, “ang mga Kanaka
ay mamamayang Amerikano lamang, ngunit hindi laging Amerikano. Kawika lamang
natin sila, datapuwa’t hindi natin sila kalahi.”
Ang palagay ni Dan Merton ay napakakitid ng noo ng kanyang kausap. “Matanda
na at editor pa naman ng pahayagan,” ang bulong niya sa sarili. “Maanokung hindi
kalahi? Maano kung hindi kakulay? Hindi ba bayan ng pagkakapantay-pantay ang
Amerika? At hindi ba lahat ng tao ay mamamayan ng daigdig?”
Sa sarili na lamang nangatuwiran si Merton. At nang minsang umalis sa Honolulu
ang bapor City of Los Angeles, sa talaan ng mga sakay ay mababasa ang ganitong mga
pangalan: “Mr. Dan Merton” at “Mrs. Dan Merton”. Ang “Mrs. Merton” ay si Noemi –
ng Punahu School.
Nang umuwi si Merton, halos ang mga kasabay rin niya sa malalo na
mga debutanteang kanyang kasamang umuwi, ngunit hindi na gaya ng dati. Kahit na siya
nag-iisa sa kubyerta kung ayaw lumabas ni Noemi, ay maanong sulyapan man lamang
siya. Kung pagmasdan niya’y tila pa nasusuklam sa kanya, dahil sa nanghahaba ang
kanilang mga labi , at nagsisitalim ang kanilang mga mata sa pagtanaw sa kanya.
“Kabalintunaan sa sangkatauhan!” ang nasabi na lamang. “Ako’y nag-asawa sa
aking iniibig, dahil ako’y sumunod sa tibok ng puso ko at hindi sa alituntuning magdaraya
ng lipunan at kinasusuklaman na ako ngayon.”
Nguni’t may iba siyang naisip.
“Ano kaya ang sasabihin ni Ama, kung malamang nag-asawa ako sa isang hindi
namin kalahi, sa isang kayumangging Kanaka?”
Natira si Dan Merton sa gayong pagmumuni-muni. Sa kanyang mga mata’y may
sampung daliring maliit na tumakip buhat sa likod:
“Hulaan mo kung sino ako!” ang impit ng tinig na utos sa kanya.
Disyembre na nang sila’y papauwi sa Los Angeles. Ilang araw na lamang at Pasko
na. Sa loob ng kanilang suite de luxe sa bapor ay inisa-isa ni Merton kay Noime kung
gaano magiging kasaya ang kanilang Pasko. Humigit-kumulang ay nababatid ni Noemi
na milyonaryo ang ama ni Dan, kaya’t di kataka-takang magkaroon siya ng Paskong
lalong masaya sa kanyang buhay sa piling ng sinumpaan niyang “sa buhay at
kamatayan” ay kanyang makakahati.
Kinusa ni Merton na huwag ipaalam sa kanyang ama ang kanyang pagbabalik.
Ang ibig niya’y makagawa ng isang “sorpresa.” Datapuwa, isang araw nang dumating
ang bapor sa Wellington, tumanggap siya ng isang kable mula sa Hollywood na humigitkumulang ay ganito ang sinasabi: “KUNG IBIG MONG MABUHAY HANGGANG PASKO
SA PILING NG IYONG ASAWANG KANAKA, HUWAG KANG MAGKAKAMALING
TUMUNTONG SA UNANG BAITANG NG ATING HAGDANAN...DANIEL MERTON.”
Rolls Royce Phantom II
Ayaw na niyang maniwala ay nasisinag niya sa gayong mga kataga ang pangungusap
ng kanyang ama – matitigas, matutulis at mababagsik. Kilala niya ang kanyang ama. Sabi
lamang niya sa lumuluhang si Noemi na isang biro lamang yaon, bagama’t iniisip niya
kung sa Embassy o sa Baltimore sila tutuloy na mag-asawa pagsapit sa Los Angeles.
Hindi siya magtutuloy sa Hollywood.
Balisa at kumakaba ang kanyang dibdib, ang bapor ay dumaong sa Wellington,
datapuwa’t laban sa kanyang pag-asa , nasa himpilan ng perokaril ang malaki
niyang Rolls Royce.
“Nakita mo na!” ang sabi ni Merton kay Noemi. “Hayun ang awto namin. At hayun
si ama sa loob. Hinihintay tayo!”
Isang ngiting may kahulugan – ang ngiting may pangamba at alinlangan -- ang
itinugon ni Noemi sa malaking galak at lukso ng puso ng kanyang asawa. At sino naman
ang hindi malulugod?
Ang mag-ama ay nagyakap at si Noemi ay kinamayan ng kanyang biyenan. “Wala
kayong dapat alalahanin!” ang sabi sa kanila na lalo pang ikinatahimik ng loob ni Merton.
“Sa bahay, at nang makapagpahinga kami agad!” ang utos ni Dan sa kanilang
tsuper, na gaya ng karaniwang pag-uutos kung ginagamit niya ang nasabing kotse kung
siya ang nagpapalakad.
“Hindi!” ang sigaw ng matanda. Ikukuha ko kayo ng isang bungalow sa Sta.
Monica beach, malapit sa bahay ni Bebe Daniels!”
“Mabuti nga’t nasa tabi ng dagat.” salo ni Dan. “Hindi na maninibago si Noemi, dahil sa
katulad din ng Waikiki beach. Makalalangoy kami kahit anong oras!”
“Kahit saan ay masisiyahan ako,” ang bulong ng Kanaka ng hinigpitan ang
pagkakahawak sa kanyang bisig, “nasa piling lamang kita.”
Napatingin sa kanila ang matanda na tila sinusukat ang ibig na sabihin. “Bilang
pasalubong sa inyo,” sabi ng matanda, “ay magdaraos doon ng party ngayong gabi.
Pinaanyayahan ko na ang lahat ng dalaga’t binata sa Hollywood, karamihan ay mga
artista sa sine, upang masiyahan kayo sa pagsisimula sa pagsisimula ng isang bagong
kabuhayan.”
“Pasintabi sa inyo,” ang pakli ni Noemi, “inaasahan kong ang nasabing party – ay hindi
katulad ng mga wild party na ikinamatay ng isang artista nang magdaos si Fatty Arbucle o
kaya’y ng nangyari kay Miss Pringle nang magdaos naman si Pantages.”
Tatangu-tango ang matanda na tila noong lamang niya nakilala kung gaano kataas ang
napag-aralan ng kanyang manugang. Ibig sabihin ng kanyang sarili ay “Mahigit pa sa
roon” subali’t iba ang binigkas ng kanyang bibig: “Marahil ay mahuli-huli roon.”
“Nguni’t, Ama!” ang agaw ni Dan, “ang asawa ko ay marangal na babae. Tila hindi dapat
sa kanya ang gayong pasalubong.”
Tutugunin pa sana ng matanda ang pasalubong ay siya ang may handog, nguni’t biglang
tumigil ang awto sa tapat ng isang gusali sa tabi ng dagat.
“Narito na ang inyong bahay!” ang sabi sa kanila. “Lahat ay nakahanda na para ngayong
gabi!”
Ipikit at idilat ni Noemi ang dalawa niyang mata ay hindi niya mapaniwalaan ang kanyang
nakikita, gayong mag-iikaapat na ng madaling-araw. Ang mga babaing panauhin at halos
wala nang damit, sapagka’t punit-punit na ang kanilang mga kasuutan sa
pakikipagbatakan sa mga lalaki. Ang mga lalaki naman ay kusa nang nag-aalis ng
kasuutan nila at wala nang natitira sa katawan kundi ang kahuli-hulihang inaalis bago
matulog.
Ang lahat ay lasing. Lasing na ang lahat na ang mga mata’y nakulabaan na ng matapang
na sugapa ng alak, kung kaya’t hindi na napapansin ang kahiya-hiyang kalagayan ng
lahat. Si Dan ay lasing na rin. Apat na kilalang artista sa Hollywood ang nagpupulupot ng
katawan nilang halos ay bilad nang lahat sa kanyang matipunong katawan.
Si Noemi ay nagdahilang nahihilo pa sa malaking hapo sa bapor, kaya’t kahit
pinagbatakanan siya ay hindi siya nakihalubilo. Samantalang pinagmamasdan niya ang
magandang kuwadro ng kahalayan sa kanyang tahanan ay may tumapik sa kanyang
balikat. Nang lumingon siya ay nakita niya ang ama ni Merton, ang kanyang biyenan.
“Ano, Noemi?” ang bati sa kanya. “Hindi ba nanghihinawa ang pag-ibig mo kay Dan? Ibig
mo ba ng ganyang buhay? Hindi ka ba nasusuklam? Kung ibig mong tumakas ngayong
gabi ay nariyan ang kotse. May bapor na tutulak bukas. Pababaunan kita ng sampung
libong dolyar. Ano, sumagot ka?”
Tinitigan ni Noemi ang matanda. Ibig niyang sa kanyang tingin ay mawatasan ng
matanda na nababatid niya na ginawa yaon upang mapawi ang pag-ibig niya kay Merton,
sapagkat laban sa kanyang kalooban ang pagkakapag-asawa nito sa isang hindi kalahi,
sa isang Kanaka. Tutugon na sana si Noemi ng “Gayon pala!” datapuwa’t naunahan siya
ng matanda.
“Hindi magiging maligaya sa piling mo si Merton,” ang sabi uli. “Sa habang panahon ay
lalayuan siya ng kanyang mga kakulay, ng kanyang mga kalahi. Gagawin kong $25,000,
pabayaan mo na lamang siya.”
Sa nagdidilim na pag-iisip ni Noemi, ang mga pangungusap ng matanda ay naging kidlat
na nag-iwan ng apoy, kaya’t nagliwanag. Walang kibo, si Noemi ay tumakbo sa kanyang
silid, at nang lumabas ay hindi na ang Noemi na gayak-Amerikana, kundi isang tunay na
Kanaka; walang takip sa dibdib kundi ang makapal na lei at sa ibaba ng katawan ay ang
kanyang sayandamo. Nanaog siya. Nakisalamuha siya sa madla at sa saliw ng inaaantok
nang orkestra ay nagsayaw ng Hulahula.
Sa gayo’y tila nagising ang mga lalaki. Ang kanyang katawang katutubo ang
pagkakayumanggi at hindi sinunog sa araw, paris ng mga Amerikana, nguni’t walang
iniwan sa kumikiwal na ahas ang galaw ng katawan, pati ng dalawang bisig at ng
dalawang paa, ang damdaming makahayop ng mga lalaki ay nagising. Iniwan ang mga
kapiling nilang babae at ibig nilang yakapin, lingkisin at kung ano pa, nguni’t maliksi
naman nitong naiwasan.
Sa gayong ayos nadilat ang mga mata ni Merton. Nakita niya ang babaing “una at huli”
niyang inibig ay nasa bunganga ng mga halimaw na lasing na hindi nalalaman ang
ginagawa. Bigla siya nagpupumiglas sa apat na babaing “namumulupot” sa kanya at
humadlang sa nagsisihabol kay Noemi.
“Mga alibugha,” nakadipang wika niya sa paghadlang sa lahat. “Madudurog ang liig ng
sinumang mangangahas humipo sa katawan ng asawa ko!”
Nang marinig ito ni Noemi ay napahalakhak ng tawa sa kanyang tagumpay. Noon din ay
lumapit siya sa piyano, sinimulan niyang saliwan ang kanyang sarili sa pagawit ng Aloha,
awit ng tagumpay! Awit ng luwalhati!
Nang lumingon siyang muli ay wala nang ibang tao sa bulawagan. Pati ang biyenan niya
ay wala na rin. Walang natira kundi si Dan Merton na hawak sa kamay ang isang
tsekeng $500,000. Nguni’t yaon man ay pinagkasunduan nilang ibalik sa matanda.
“Babalil uli tayo sa Honolulu!” ang may pagdaramdam na sabi ni Dan Merton. “Iniwan ni
ama ang pabaon niya sa atin!”
“Nasabi ko na sa iyo,” ang ulit ni Noemi. “Kahit saan ay masisiyahan ako, nasa piling
lamang kita, aking hari!”
“Pag-ibig! Pag-ibig, kaibigan, ang makapaglalapit sa Silangan at Kanluran” – ang buong
kasiyahang nasabi ni Merton nang matapos isalaysay ni Mrs. Noemi Merton ang
magandang romansa ng kanilang pag-iibigan. “Ang langit at lupa man ay mapaglalapit,
dahil sa pag-ibig!”
Tila nga naman totoo ang sabi ng mamamahayag na Amerikanong ito. Idinugtong niyang
kung itinaboy man silang mag-asawa sa Paraiso sa Hollywood ay lalong paraiso sa kanya
ang Honolulu, palibhasa’y nakikilala niyang “may katinuan ang mga Amerikanong”
naroon, kaysa mga aristokratikong nasa baybayin ng Pasipiko.
Sa katunayan, nang magbalik sila, ang editor ding kaibigan ng kanyang ama ang
nagbigay sa kanya ng tungkuling makasama sa staff ng pahayagang kanyang
sinusulatan matapos tukuyin sa kanya ang “Sinasabi ko na nga ba!”
“Maganda nga sana ang aking bayan,” ang sabi pa ni Merton, “datapuwa’t lumabis nang
totoo ang yabang na balang araw ay mahuhulog din sa kanyang sariling bigat.”
“Narito na ang nagdurugtong sa Kanluran at Silangan!” ang sabi ng ina.
“Oo nga,” ani Merton, “ang nagkakabit sa langit at lupa.”
“May anak na kayo?” ang pamangha kong tanong.
“Oo,” ang sabay nilang tugon. “Bininyagan namin ng ALOHA.”