17-LABORATORIYA ISHI
TARMOQ MUAMMOLARINI IZLASH VA BARTARAF ETISH:
TROUBLESHOOTING.
Ishdan maqsad: Tarmoq qurilmalarini sozlangandan so’ng kelib chiqadigan
muammolarni aniqlash va ularni bartaraf etish ko’nikmalarini hosil qilish.
Qisqacha nazariy ma’lumot
Tarmoqning normal rejimda qanday ishlashi haqida to'liq ma'lumotga ega
bo'lgan odamgina tarmoqdagi muammolarni muvaffaqiyatli aniqlay oladi va
tuzatadi. Faqatgina ushbu sharoitda me'yordan chetga chiqishni tezda aniqlash va
muammoni aniqlash mumkin.
Yaxshi texnik mutaxasis avvalo o'zida mavjud bo'lgan barcha ma'lumotlarni
batafsil o'rganib chiqadi, barcha tarkibiy qismlarning ishini yaxshilab tushunishga
harakat qiladi va ularni qanday qilib to'g'ri ishlashni o'rganadi. Tajribali tarmoq
muhandislari katta muvaffaqiyatsizlikni dasturni noto'g'ri ishlatilishi yoki "inson
omili" deb nomlangan natijalar bilan xato qilish mumkinligini bilishadi.
Muammolarni izlash va tuzatishning bir qator tuzilgan usullari mavjud.
17.1-rasm. Muammolarni izlash usullari: yuqoridan pastga, pastdan yuqoriga va
“taqsimlash va aniqlash”
Ushbu tuzilgan usullarning barchasi ko'p qatlamli tarmoqlarni o'z ichiga
oladi. Qatlamli tarmoqqa misol qilib OSI modeli keltirilgan bo'lib, unda barcha
aloqa funksiyalari qat'iy ravishda yetti darajaga bo'linadi. Ushbu modeldagi
muammolarni bartaraf qilish orqali siz muammo lokalizatsiya qilinmaguncha har
bir darajadagi barcha funksiyalarning ishlashini doimiy ravishda sinab ko'rishingiz
mumkin.
"Yuqoridan pastga" usuli ilova darajasidan pastga o'tishni o'z ichiga oladi.
Muammo foydalanuvchi va dastur nuqtai nazaridan o'rganiladi. Faqat bitta dastur
ishlamayaptimi yoki barcha dasturlarmi? Masalan, elektron pochta mavjud
bo'lmaganda foydalanuvchi veb-sahifalarga kira oladimi? Shunga o'xshash
hodisalar boshqa ish stantsiyalarida ham paydo bo'ladimi?
“Pastdan yuqoriga” usuli fizik sathdan yuqori sathga o'tishni o'z ichiga oladi.
Fizik sathda
uskunalar va simli ulanishlar tekshiriladi. Kabellar rozetkasidan
tushib ketganmi? Agar uskunada ko'rsatkichlar mavjud bo'lsa, ko'rsatkichlar
yoniqmi?
“Taqsimlash va aniqlash” usuli bilan tahlil o'rta darajalardan birida
boshlanadi, undan keyin yuqori yoki pastki darajalar tekshiriladi. Masalan,
diagnostika IP-konfiguratsiyani tekshirish orqali tarmoq sathidan boshlanishi
mumkin.
Ishni bajarish tartibi
1. Cisco packet tracer dasturi ishga tushiriladi.
2. Laboratoriya ishi uchun bizga 2911 versiyadagi router, 2960 switch va
kompyuterlar kerak bo’ladi.
3. Quyida keltirilgan topologiya quriladi.
4. Qurilgan topologiya testlab ko`riladi.
17.2-rasm. Tadqiq etilayotgan tarmoq topologiyasi
SWITCH ga kiritiladigan komandalar.
Switch>en
Switch#conf t
Switch(config)#interface range fastEthernet 0/1-4
Switch(config-if-range)#switchport mode access
Switch(config-if-range)#switchport access vlan 10
Switch(config-if-range)#ex
Switch(config)#interface range fastEthernet 0/5-8
Switch(config-if-range)#switchport mode access
Switch(config-if-range)#switchport access vlan 20
Switch(config-if-range)#ex
Switch(config)#interface fastEthernet 0/9
Switch(config-if)#switchport mode trunk
Switch(config-if)#switchport trunk allowed vlan 10
Switch(config-if)#do wr
ROUTER ga kiritiladigan komandalar.
Router>en
Router#conf t
Router(config)#interface gigabitEthernet 0/0
Router(config-if)#no shutdown
Router(config-if)#ex
Router(config)#interface gigabitEthernet 0/0.10
Router(config-subif)#encapsulation dot1Q 10
Router(config-subif)#ip address 192.168.10.1 255.255.255.0
Router(config-subif)#ex
Router(config)#interface gigabitEthernet 0/0.20
Router(config-subif)#encapsulation dot1Q 20
Router(config-subif)#ip address 192.168.20.1 255.255.255.0
Router(config-subif)#ex
Router(config)#ip dhcp pool t1
Router(dhcp-config)#network 192.168.10.0 255.255.255.0
Router(dhcp-config)#default-router 192.168.10.1
Router(dhcp-config)#ex
Router(config)#ip dhcp pool t2
Router(dhcp-config)#network 192.168.20.0 255.255.255.0
Router(dhcp-config)#default-router 192.168.20.1
Router(dhcp-config)#do wr
Qurilgan topologiyani sozlashda xatolikka yo’l qo’yilgan. Ushbu xatolik
qayerda sodir bo’lganligini toppish uchun har bir vlandagi bitta hostga static IP
address va qolgan hostlarga dinamik IP address berib chiqish kerak.
17.3-rasm. Vlan 10 va Vlan 20 dagi hostlarga static IP address berish
17.4-rasm. Vlan 10 dagi hostlar dinamik IP addresslarni sozlash
17.5-rasm. Vlan 10 dagi hostlar dinamik IP address berish
Yuqoridagi rasmlardan ko’rish mumkinki(17.3 va 17.4-rasmlar). Vlan 10
dagi hostlar ip address olgan lekin vlan 20 dagi hostlar ip address olmagan.
Demak, vlan 20 nima uchun ip address olmaganligini aniqlab ushbu xatolikni
bartaraf etishimiz kerak.
Komutator va marshrutizator qurilmalarida muammolarni aniqlash uchun
quyidagi buyruqlardan foydalaniladi:
– Komutator uchun:
Show vlan – vlanlarni ko’rish
Show vlan briefShow interface trunkShow ip arpShow mac-address-tableShow ip interface brief show interface fastEthernet 0/1…
– Marshrutizator uchun:
Show ip arpShow dhcp leaseShow ip dhcp poolShow ip dhcp binding-…
17.6-rasm. Show vlan
17.6-rasmdan Vlanlarda muammo yo’qligini ko’rish mumkin.
17.7-rasm. Show interface trunk
17.7-rasmdan muammo interfaceda ekanligini ko’rish mumkin. Vlanlarni
trunk portlarga biriktirishda vlan 20 biriktirilmasdan qolib ketgan shuning uchun
vlan 20 dagi hostlarda dhcp xizmati ishlamagan. Topilgan muammo quyidagicha
bartaraf etiladi:
Switch#
Switch#conf t
Switch(config)#interface fastEthernet 0/9
Switch(config-if)#switchport trunk allowed vlan add 20
Switch(config-if)#
Muammo bartaraf etilganligini testlab ko’rish kerak(17.7-rasm)
17.8-rasm Testlash natijalari
Topshiriq:
Amaliy ish mavzusi bo'yicha hisobot tayyorlash. Hisobotning mazmuni:
- ishning raqami va mavzusi;
- Cisco PacketTracerda tadqiq qilinayotgan tarmoq topologiyasining tasviri;
- tarmoqdagi IP-manzillarni taqsimlash, ulanish diagrammasi (interfeys raqamlari),
shu jumladan modelning tavsifi;
- foydalanuvchi nomlari va parollari;
- tarmoq elementlarini sozlash ro'yxati;
- tarmoq elementlariga kirishga urinishlar natijalari.
Nazorat savollari
1. Troubleshooting nima?
2. Troubleshootingning qanday usullar mavjud?
3. “Yuqoridan pastga” usulini tushuntiring?
4. “Pastdan yuqoriga” usulni tushuntiring?
5. “Taqsimlash va aniqlash” usulini tushuntiring?