रश्मिरथी (Rashmirathi) By Ramdhari Singh Dinkar ( PDFDrive )
advertisement
रश्मिरथी - याभधायी ससॊह "ददनकय" ' जग 'जय जऱ ज ज नर र ,न न न , र न न ज ऱ न , र, न ज न ,ग च-न च यय न, ज र च र ज ऱ , र ऱ जग गऱ य र , ऱ य , ऱन र, र र ऱ ,च न ऱ न ज - यग ग अ न ओर ग, ज ज न जग ऱ , न य , न र न र र, न र, अ र ऱ अ , र , य न, , न , न- य न, अ नग जन न य -ग ऱ ऱ, य , र न य न , ज , , ऱ , न ज अनऱ न य न अ य य अरग नगय के कोराहर से , अरग ऩुय ी-ऩुय जन से , कदिन साधना भें उद्मोगी रगा हुआ तन-भन से । ननज सभाधध भें ननयत, सदा ननज कभमिता भें चयू , वन्मकु सुभ-सा खिरा कणम, जग की आॉिों से दयू । , नहीॊ पू रते कु सुभ भात्र याजाओॊ के उऩवन भें , असभत फाय खिरते वे ऩुय से दयू कु ञ्ज-कानन भें । सभझे कौन यहस्म ? प्रकृ नत का फडा अनोिा हार, गुदडी भें यिती चुन-चुन कय फडे कीभती रार। जरद-ऩटर भें निऩा, ककन्तु यवव कफ तक यह सकता है? मुग की अवहे रना शूय भा कफ तक सह सकता है? ऩाकय सभम एक ददन आखिय उिी जवानी जाग, पू ट ऩडी सफके सभऺ ऩौरुष की ऩहरी आग। यॊ ग-बूसभ भें अजु मन था जफ सभाॉ अनोिा फाॉधे, फढा बीड-बीतय से सहसा कणम शयासन साधे। कहता हुआ, 'तासरमों से क्मा यहा गवम भें पू र? अजु मन! ते या सुमश अबी ऺण भें होता है धर ू ।' 'तूने जो-जो ककमा, उसे भैं बी ददिरा सकता हूॉ, चाहे तो कु ि नमी कराएॉ बी ससिरा सकता हूॉ। आॉि िोर कय दे ि, कणम के हाथों का व्माऩाय, पू रे सस्ता सुमश प्राप्त कय, उस नय को धधक्काय।' इस प्रकाय कह रगा ददिाने कणम कराएॉ यण की, सबा स्तब्ध यह गमी, गमी यह आॉि टॉगी जन-जन की। भन्त्र-भुग् ध-सा भौन चतुददमक् जन का ऩायावाय, गॉज ू यही थी भात्र कणम की धन्वा की टॊक ाय। र , य ' रज ऱ नर-न र , ' न ओ र , अज न, , ए अज न य न , -य ऱए अ ऱ र ए, ' र! ग न चयन -' न रय अज न -अ ,य न , !' र र न य ,य र ज र , च र ' - न ऱऱ य र अनज न' न ऱ ग, र, ज - ग? अज न न ऱ न छ - 'ज ग य 'ज र र र र ज ऱ ?ज य र ज र ज र, अ अ छऱ अग ऱऱ र र य ऱ अज रन झ र , ऱ र- न, ग चन ' एज , झन न अगर अ च य ऱ अ यय, य न , ज, रज ' न , न- - न न , ग ' रज ऱ , ज- य , ज र - च- र रज चयन र ज ऱ ' झ ज जर छन , न और अ -र 'अज न र , ज झऱ अ न र , ऱ , न रर ऱय चऱ र- र र ज र - अ न न ऱ ग ऱय ' छ र जओ य, ज य ऱ, न? य ज ऱ- - न च , छन ऱ , ऱ न ' ऱ , जन जग ,ऱ ऱ, र न -छ , न न?' य !' य ज नज र ज ओर -ज ' ओ , यर ज ! न, र छ र ग य, य ऱ -' रन , नर ज र च च, ' ऱ ज नन न छ न र और ग न 'ज -ज ' न न , न, य न य य ऱ ' अन य र, अ , न र , र ? र ऱ र र, र च ऱ ज न ऱ ए यर र य, रछय ऱ ,अ ऱन, गर, ग च, च र, ररज र कयना क्मा अऩभान िीक है इस अनभोर यतन का, भानवता की इस ववबूनत का, धयती के इस धन का। बफना याज्म मदद नहीॊ वीयता का इसको अधधकाय, तो भे यी मह िर ु ी घोषणा सुने सकर सॊसाय। 'अॊगदे श का भुकु ट कणम के भस्तक ऩय धयता हूॉ। एक याज्म इस भहावीय के दहत अवऩमत कयता हूॉ।' यिा कणम के ससय ऩय उसने अऩना भुकु ट उताय, गॉज ू ा यॊ गबूसभ भें दुमोधन का जम-जमकाय। कणम चककत यह गमा सुमोधन की इस ऩयभ कृ ऩा से , पू ट ऩडा भाये कृ तऻता के बय उसे बुज ा से । दुमोधन ने हृदम रगा कय कहा-'फन्धु! हो शान्त, भे ये इस ऺुद्रोऩहाय से क्मों होता उद्भ्रान्त? 'ककमा कौन-सा त्माग अनोिा, ददमा याज मदद तुझको! अये , धन्म हो जामॉ प्राण, तू ग्रहण कये मदद भुझको ।' कणम औय गर गमा,' हाम, भुझ ऩय बी इतना स्ने ह! वीय फन्धु! हभ हुए आज से एक प्राण, दो दे ह। 'बयी सबा के फीच आज तूने जो भान ददमा है, ऩहरे - ऩहर भुझे जीवन भें जो उत्थान ददमा है। उऋण बरा होऊॉगा उससे चक ु ा कौन-सा दाभ? कृ ऩा कयें ददनभान कक आऊॉ ते ये कोई काभ।' घे य िडे हो गमे कणम को भुददत, भुग् ध ऩुय वासी, होते ही हैं रोग शूय ता-ऩूज न के असबराषी। चाहे जो बी कहे द्वे ष, ईर्षमाम, सभथ्मा असबभान, जनता ननज आयाध्म वीय को, ऩय रे ती ऩहचान। ऱग ऱ ग जन रग- और र गय च नय न जन ऱ , र ज अग र- ऱग य ज न और न झ छ, ज र र चऱ य नन ग य ज, यग र ज?' र न , य ज ऱच र ? ,न - न- न न, जन न र ? , अ न अ ग न नज झ , च च , ऱग चऱ , चऱ घर ए च न ग रग- , यय ऱ? ,च ऱ, अ न ऱ' छ !य य न न ; चऱ , र ऱ, , , अज जग न चय , र य , ' च च , छ !झ -' ऱ नर ऱ ऱ ऱ , 'जय ऱ ' य , य झ र र ज अ ग !' ' ऱ ऱ य ए ऱ य ? य ? , र र न , -ग ग अऱग चऱ अज न ऱए ए ग ' , ए -' 'जन न ग र ! च य र जग अज न! ए ए ऱ य र न छ चर रज , र ऱ ऱ, ऱ! य, ग, च ज य न ग न ,य ऱय चऱ झ ए चऱ र ज न र- ग र गय और ऱअ न ए य न, छ ज रज ऱ न अ न न , न ज र गय नन अ , य ऱ, रऱ ए च ज ऱ र - चऱ छ चऱ ए न , चऱ र , ज रग य, र न ज गय , घर र य न औ' अग य ज , ग , य जन !' र , यग ऱ- च र ; , र रग- गऱ ग? न च यन चन , ऱ य य ऱ य अज न! र ऱय र न , ! र र जज चर र न गय अगर न ' न? ज ऱय अ ग , झ र ऱ र, र यन च ' गर, नय ऱ, , झर र ,न य नझर न, र, रय ऱ च छ - ए छ य, न- ,ग र अऱ ए र र च र, र र ए अ जन, ओर च र - ज ज य न य -य यग र और ऱ ,य न न र- ऱ झन , छ य न - न य य न ऱ ? जग न अ ? य न य र य न र? ऱ र? य र नज ऱ, न र य न न र न,अ अ र , नन न य न, , य र, र र, रझ य , य र नय र, र, र रय , ओर र रए अ जन- न- र च न ऱ-ए , रज य - न झ ग - - ? चर न ग न , ऱ - य ऱ , , छ न र ऱ , जर र ऱ चन ज गर ज नच , र, च य ऱ न, रग न य, अ च च ऱग न र न झ , छ , न-अ न झ च न र घ -घ ऱ, अऱ छ ज ऱ न , गऱ र , , ए ए , ? ? ग र, ,न , न, ऱ र र ग ऱ , र न नर , ए य न य न न और अ ज , जग र ऱ य - , ए नर र र र, न , र न , ज न र, जघ , य र न र , र, ऱ , ऱ रअ न र र, च र र घ र और ऱ, ऱ ऱ न च, छन-छन ! न न र र र , य-ज र ग रन ऱ ? ऱ- , और रन ऱ ? , न कणम भुग् ध हो बक्क्त-बाव भें भग्न हुआ-सा जाता है, कबी जटा ऩय हाथ पेयता, ऩीि कबी सहराता है, चढें नहीॊ चीदटमाॉ फदन ऩय, ऩडे नहीॊ तण ृ -ऩात कहीॊ, कणम सजग है, उचट जाम गरु ु वय की कच्ची नीॊद नहीॊ। 'वृद्ध दे ह, तऩ से कृ श कामा , उस ऩय आमुध-सञ्चारन, हाथ, ऩडा श्रभ-बाय दे व ऩय असभम मह भे ये कायण। ककन्तु, वृद्ध होने ऩय बी अॊगों भें है ऺभता ककतनी, औय यात-ददन भुझ ऩय ददिराने यहते भभता ककतनी। 'कहते हैं , 'ओ वत्स! ऩुक्र्षटकय बोग न तू मदद िामे गा, भे ये सशऺण की किोयता को कैसे सह ऩामे गा? अनुगाभी मदद फना कहीॊ तू िान-ऩान भें बी भे य ा, सूि जामगा रहू, फचेगा हड्डी-बय ढाॉचा ते य ा। 'जया सोच, ककतनी किोयता से भैं तुझे चराता हूॉ, औय नहीॊ तो एक ऩाव ददन बय भें यक्त जराता हूॉ। इसकी ऩूनतम कहाॉ से होगी, फना अगय तू सॊन्मासी, इस प्रकाय तो चफा जामगी तुझे बूि सत्मानाशी। 'ऩत्थय-सी हों भाॊस-ऩे सशमाॉ, रोहे - से बुज -दण्ड अबम, नस-नस भें हो रहय आग की, तबी जवानी ऩाती जम। ववप्र हुआ तो क्मा, यक्िेगा योक अबी से िाने ऩय? कय रे ना घनघोय तऩस्मा वम चतुथ म के आने ऩय। 'ब्राह्भण का है धभम त्माग, ऩय, क्मा फारक बी त्मागी हों? जन्भ साथ , सशरोञ्िवृक्त्त के ही क्मा वे अनुय ागी हों? क्मा ववधचत्र यचना सभाज की? धगया ऻान ब्राह्भण-घय भें , भोती फयसा वैश् म-वे श् भ भें , ऩडा िड्ग ऺबत्रम-कय भें । ग ऱए और र ज, , न र र न र य?अ रज न, ' न नय र र , ऱए और ज ए ऱ ऱ ऱए , ज ऱ र य- य ऱ ज न ऱ, ऱ ज ज रज ऱ ऱए -गग जऱ रज ऱ , र , न ? , न रजरज , ऱ छ , , छ जन छ , 'और य अ र रच ज अ , न जय, अ नर ,अ रज अ ,न ज य न , , गन रऱन अ , और ज र र न ऱए न य - और अ , र र ज और , र य 'अ जग नज - ऱ 'र अ न न ऱ ऱए? न , र र , औ' र र न न र - र 'र ज न र , चऱ न य , चऱ न , जय र ज र - न र ज जय य र ज र ' ज ज ऱ ऱ, ज र र जओ न ग 'ज रच न, य ग, न, न र अ न नज न न न रजओ , न, य ज 'र न न र, न रन न ग जग ज र , ज ज र न, नग , र अ ऱ यग , यग अ ऱ ग , जअ चर य , अर नय ! अ , र ग र, र , र न न छ, छ ज 'न य ' र र अ च नग , र, ग र ऱग और ग र, ' रए ,ज र ग न और य अ र र , य रज ग न, , ऱच र नग , न र ऱए र, छ न झ झ रन ऱ, ऱ र , र, - र , यज ज ज च न, ग च यग रन अ ' ऱ- ऱ न चय ज न रन ऱ न- , जय; ज न , ग ऱ यग, न अ न- ' ज ऱ , च र ओर र - अन र , ज च र ओर ऱ ! र , ऱ , ऱ ग , ऱनज , न , ज ऱ र र-च 'ज -ज र न र न ' र र अ य र र और ज, अनऱ ओग, च और , र' न न र, ऱ न यन ' र र य ' य, न , च और ज 'न जय -ग और य ग य ज र र , ऱ , ? य र अ अ ऱ ,ग य , र? ज ऱअ न ज न रय न ऱ अ ऱन र रर ज र , और य ?ज ऱ- गर, नज य चनन ज न य छ छ र ग? र अग ऱ ग? र छऱ न, न ए ऱ य- य! ? र अ और ऱ ग , जग य और र? न ऱग य ग ऱ- र , न - य! ' ' ऱ, य र ज ओग र र य? अ य न न चय, य, रग ज र! , य झ ' जय , जय ए र , ओग र रग न जग न , , र र ज र य नझर र य ऱ ज न र , य र ! र, छ य- , ' जय , जय अय र न ? ? च न? ज न? ? न ? न , न , अगर ' छ ऱ नच छ य य रय न, ज ग ऱए ज य न र , रग न, , र ऱ च न न र- र र , गय य च न, अ ग र र न र र ग रज यर ! अचऱ, ज न र ऱग र, ऱ र न ऱग , ऱ र, गऱ ! नय र , न , न, 'न न न ग न ऱज , न ग, , ए ग ऱ- ' च ज न न ,र य र , न ऱ- र र न , र न, जग झ ज न ऱ ,ऱ र य , अचऱ न ? ऱछ च न र , न ऱ ग न र न , च, न, र य , रजन र न र - ऱ य अग र ' नच ऱग ऱ छ , न, अचऱ न र छ , घ ! च ज ए और न ? य छ , ; ऱ ? ऱ र, ज ऱ र, नज य ऱ य, ज र र, नच ज नज ' नर अ ' झ , र ज, य र च, ऱ- ऱ न य छ ऱ ज न ' न चऱ र , र, य ऱ ज र र गय , झ र न ऱए - छ गय ' ज- अ र ऱए न अ ज न ज ऱ- र र ' य य , ! ,न अ य ' ऱ , न र , , यग , ज यग ' र, न ऱग य र- र! अ छऱ य - चय य ? , ऱ अनचर अ य, , ग , छऱ न न र य!' गर , , ? य , र, नज ऱ न न - ज र च न, गय , अ ग ' ? अ र य ऱ न- ऱ ऱ न चऱ , न ? ऱ र जऱ, न न , न छऱ अ न ग ' अ न जन न, ज , ज ऱय ' न ऱ- ' अ न य, न यन य और ऱ य चनजन य रर र , चऱ च यग ? र ग र ऱ य ज यग , न न न य झ र ' ग यग च, य य ज - ? जग ज यग, र छ झ , य , य , य य न न ऱ - , न ज , र, झ, रज झ य अगर छ न ' र ऱ ज न य न 'छऱ च न झ न, न ज र ऱ- ' य, र अग ग यग ? रज ग झ ग न ऱ गग , ग य न , ' न अज न र, र न ? - जय ऱए र - न य, ? य , न यग ? नज य गग चर ए गर अ झ, र अ , - 'अ य , र, ज न- न न चर न चऱ न ग, ग? झ र र य गय ग र न , झछ ! अज न , र, र ज न र र र ' र र र? ! न अ य र, न छऱ जय- ,अ य न , ऱ जऱ र अ ,य , च च य छऱ अज न 'य , ! ! र, , , ऱ र गय , न र ज यग ' र ऱ र- ज ग ग ज न जग ग, ए अ न छ य, ग - अ न- न अ ज यग न और न , न न !ज र र ज यग, र ? र र छ , ऱय, र झ- ज ' नज ज ऱय झ ,ऱ न य य और र न न र न झ ' य ज छ र र - र जऱ ए र रन र ज ,' य -' न, य न ऱय , य ऱय झ , यन झ न य ऱ चर य र न, न ? यग , न ज यग ऱ न ऱए झ र ज यग यग , य य , ऱय न न , ज रऱ , ' य! अ य , - न अ ऱग ' ज ,अ , ऱ न छ अ झज, र ग ऱग , न र य, ज ! छऱ ! र, न छऱ य ?' र र न ? ? ज , ग जऱ र र, अ न ऱ झ न अनऱ र र ? र य अनऱ य ऱ झ च और ऱ,ऱ झ , ऱ ज , न न ,र चऱ य- ग र र र न, , य, ऱ , -अ न , ऱ नऱ अ र य - ' न ऱअ ? र न ,अ र र छऱ न नज , य ऱ , झ , य, न नज य, य 'न न य ग ज न य य ऱ रजन ? ?' र? र? र र ज न !य -' छ न र रऱ , -गर र र च न - ऱ य ग न ज अ छ ऱ झन न यग य र ऱ छ , य छ नन झ य , अ न र ,न अ जओ ' र जऱ झ ,ज र ग - र ऱ अ -गग ! झ ए ज य , र नऱअ र न? नर ग छ र र र र य, र झ ग , रन ऱ ऱ ऱअ ग न रछ , ग न र , ज न य , जय? र, न ज ओ, ज ओ न र , र अन य जन य रन र ! , झ न, रन य य , जन ऱ ज र ज ओग र अ न न , र न र ऱ ओग, अ चय ' र न 'अ ज ओ, ऱ न ऱ- र , न और च- न न र र र न न, च और , र ? ऱ र नर , , -ज न य ' य य र, ,न न र, र न ऱ , न न रचन ए, नय नय न न न झ न न र छ ए , ए नय न ऱ न 'र अ ऱ , घऱ र न र ऱय जन नन न न ज य, ऱ जय ' नन अ न , य, ज ऱ र गय य र , छ र न चर और नअ यअ ज- र न र र र चर ,अ न र ऱ ऱ र, य नर र, ऱ, - ग र- ग चऱ - य छ न , - ज च चऱ गय ऱ , गगन अ , न , न र ऱए र, छ और न -न ज- ऱय, छ और नय ऱय च , ज यर ऱ र ए न , , चऱ न न र, , रज गऱ ऱग र , , न न , चर नग , ज , य ग- नर ऱ न र ऱन न , , रछन न न र नर ऱ जग , ग ज नर, , न न य, न य ज न ज ज र ऱग र ग न नज ए ए छ र, न र, ज ऱऱ - च जऱ न न ज झर ज - र र अ ज न ज , जय ऱ ज न र , , , र, ऱऱन ओ गर ऱ , र यज न गऱ ऱग गय ऱ अ , न , न र न -न ऱए छ और ज- छ और नय र, ऱय, ऱय च , ज यर र र, ऱ न , , चऱ ए न न रज गऱ ऱग र , , , न न , चर नग ज , , य ग- नर न र , ऱ ऱन न , रछन न न जग , र नर ऱ ग ज नर, ज न ज ज र ऱग र ग न नज ए ए छ र, न र, ज ऱऱ - च , जय ऱ ज न र , जऱ न न ज झर न ज ज - र , र अ , ज र, ऱऱन ओ गर ऱ , न र यज गऱ ऱग र न , ग रऱन य न , झन , चन ग न ऱय य, य य अगर ' र, र न र , , य ऱ अ न , च , र यग, रजन र अ य न न यग! न , ज ऱ , ज ऱन र न चऱ , अ य, ज न , न चऱ नज र छ ऱ , रज रन र अ न य, र य, ग ग- ग ग गज ऱ, ग न र - 'ज ज र र य न! , य झ न झ ऱय , , झ ऱ नझ र झ ऱय अ र ऱ ऱ झ , झ य चऱ र ऱ, ऱ ऱ ऱ, ज र न - ग र ज न घर , - र ' ग झ ऱ, र र झऱ न र, अ र यअ र , , चर-अचर ज , जग, न झ, , गगन झ ऱय , य ' ऱ- र न य रज य, र , र, र-अ र, अ र च , ' , , , जऱ , न , ऱ, , रऱ ज जर ऱ र , - य न! ' ऱ , अ ऱ, ऱ , ग और अन ग ऱ , य जग य - जन, र , र , , च न, र 'अ ऱ-ज ऱ नच ऱ न ऱ र , , , रऱ ज झ रऱ झ , 'ज ऱ ज ज घन, न, र ज र, न ऱग र! ज ऱ चन, छ ज च र ओर न ' झ जज र य य य ऱय झ ऱ न , ? न च न, अन गगन न झ र , ? - चन न ' न यन ऱ, न, चन, अ ज अ , न य चन न , अ र ग, ज न-जय य र र यग न ' र ग - न र, र न नग रऱ ऱग , य न! र न ऱग ग ज र ' र, ऱ र ग ग ग, - छ ग, - य - गऱ ऱ ग, य नज र र, ग य ग, य ग ' न, च ऱ ग र, य ऱ नर न अघ र र - रज , न य, न र ग न र र ऱच 'जय-जय'! छ चऱ, गज न घ र चऱ न र , ऱ च चय , र य र र र, अ नर र र चऱ र र चऱ , घ ऱ चऱ , रन अ , " य, न य न रन य , रन " न न छ न ? - यग न ? र, य न च ऱ छन झन ए र र र र! " य ऱ ऱ, र ऱ ऱ अ , च ? र र ग , र य न ? र अ र " च र , य ? य ज ग, ऱ ग? र र, र ओ र नर न, ऱ यग, च अन "च च ऱ यग य और , छ र ए र ? ओ ? र ज न, य न जऱ नअ ऱ न, , झ " य य न, ए ज न र ऱ , झ जय गन छ ग, य र ग? " य अघ न य घ न र ऱ? ऱ ऱ, न अन र र ऱ र-च , र , य ऱ न " न र र, न य न , य य न , र र, न नज घर न र , र " र न र? अ न चऱ न र र गअ ज र, च छ र ऱ ज यग, ऱ र न एग नय य " ऱ ऱ , र र र अ रग रग र र ग, ऱ र , रग , " न यग , - च च र ऱ यग र र र ग, -न ऱ अनचर जन र चऱ न न यग , ऱ यग ! य " य न -च ग जग ऱग झ ग ! ग च नग, अ ऱ ज नग य ज ऱ न यग , यग अन य "र ग रज ज यग , य झ ज यग र ग, न ग ग ग यग, र य न एग र य " र य , र य न न ऱ, ए झ र जर र , र न- न र ए र ज न अ र न ग र य " छ गच , न य य न र ऱ न य , , यनज " र नय च र ग , र ऱ, नज न ज रओ र अ , न ऱ , ज न ? ज " ऱ र ज न अ अ र ज र , ऱ र , ग न रन च " र य, र नअ छ नन न च ज र य जनन ऱ र रऱ ग य ऱ- य र , छ न र न ओ ऱ अ न र छ न य य ऱय य य य, न य " , र ग ऱग ज , न ज र , न र र " य न न न , ऱ र न गन , न, न न र , झ र न र अ र , झ र , " ज ग न, रजओ न, ऱ न, ज र ज अन र ' , र ज ' र छ न , न " ऱ - अ न अनऱ , जऱ र , य , र छ र छ य अ चऱ न च नय " न-र ऱ गर चर र , रर य अ अ ऱ र य ज न र, न ग न र न रय छ न र, घ रन र य छ ज गऱ ऱग ज य ज झ र य ? च न " ? झ ऱ न अ ऱ, ऱ झ " य ऱन ? र र , र अ झ , अ झ र ज यग ? न यग ? य " ऱ च , य-च र ? य च र य य अ न य, जय? नन न य !य र न य ? न रज न " ? , ऱग ए र ज य ए य, ज न र न य च न न , - यग य " अ चऱ च न अ ऱ र? न झ र जनन ! च र र छ " ऱग ऱ छ नर र र, ज , , ज ? र य नए, झ न ग नय ऱ , न ? न झ न न न "अ न र य, य? अ , ज रज च गय अच न न छऱ र , न, य न अनर ग ऱए, य ऱए न " र ऱज य, न य र ज अ ऱ ज न, न य य न न न र र "र ज र य , न र न, न झ ऱ य य न झ , र न -ज य र " जन र र न जग र , यय य -र न , य- न न न य न , य ज न य न र र ग, नछ ग ! " च र , झ रअ च र न ऱ र, न र र ग? य न ग? ऱ "र य, य- य य अ ज न घनघ र ऱय छ न ज यर, , गय ज ग न ऱ ग न ए " ज नय, ग यय र झ न रग , य र गय च रग र ज र य य ऱ, न ऱ न " ग अज न र ऱग ग ऱ ग र र न ग अज न न अ चऱ च ऱ , अन , ऱय ज ऱय नच ग, " र जग झ र यग र ऱ ग ऱ, ज य ग ग न ऱ ऱच ग य "ज न, ऱ ज ग? र य, चय न एऱ ज य र ज न य न ऱ न "ऱ ज नन छ य न न चऱ , ओर चऱ र ऱ- ऱऱऱ ऱय ऱ न न , न छ चन झ , नर र , झ, र झ रज " य न, र न? ऱ न र चऱ र , छ न झ - र !य र य ? ? य - य " र र य ऱन , रज न र अ न नन ज ऱ , रचय न ज छ नर ऱ औ' ऱ " चऱ न छ अ न न र र, र र. ऱ- ज जग , न जग . ऱऱच र , य नअ न " ऱ-ग न ए ऱन न न र. झ य, न ऱय अ च झ न "ऱ न ऱ अ न र य य . , चऱग य? च ग य? र य र, जय र , य र न र ग र र , , . ? छय, " ऱ ज य, र-य य ज ग नर, र र, अऱग न "ज ज . ग न, ग न, नर ज छ रन र चऱन ग , र चऱन ग , ज ज य य च ग, ज अन " ऱ र ग, ऱ र न, न? य ? ज य अगर . यछ र र , चर र . " र ऱए न य र चऱ ऱए चऱ , चऱ , य न र, ऱऱ रअ न र. ऱए गऱ , च ए झ य और ऱ ? नग " य एग ऱ न य न झ ऱ र न र ज, रज ज, र र , र , छ च न न , . र यच " ? यच ? य न न झ न जन? ज ज न चन? य न झ ऱ " नर , झ . ज गन ऱ य न , य गन ऱ य न . ज ऱ र र अग जय, य य य न छ ऱ य , न " अ न चय, न च र च न न , न , ऱ, र न ऱ, र ऱ झर र , न न र र . छ " र य य य नर च ? र ? ,अ य , छच च य, र य ग न छ न ऱजन " झ न . , , रन र नऱ न न , , छऱ य ऱ , रन न जग छ ऱ न यज चन ऱ . , . , न " र, र ऱ घर, ग चन र न , न . र , ऱ रर र " . अ न, - न नज , र र य न य नर र ज र . नज "च न ऱ ऱच , . -छ य नर ऱ न रअ ऱ न ऱ , ऱ . , र , अयन जन र जग न र छ , यज . , र ज, र रन च ए य न र अ , जन जन " ग र - न, न, ज झझ र ऱ, ए जए न न ऱ, र अ " न, न झ ज. घ र, न न झ झ छ , , . ऱ र , न ऱय घ र , " र र र जऱ - ज , न च , र , ज र . रन "अ अ ज रन , ज न र . नजन , र नज न , ज ऱ र एग , र य " ,ए छ एग . नय न, र य ज य र ज छ ग न, र ए, जनय एग, न र एग. यन " ए, य ऱग, र झ ग. न र य न ज ग, ग. च र ज एग, नछ एग. "अ छ अ चऱ य, र र य. अ र जय ऱ न चर : न न य न ग, ग. र, र ." र र य र य, र न यछ य, ऱ " र र झ न य, अन य, न , नर न." य अ न, न, न, न, र न र ज य र य! रय ऱ न अ र, ज न य , नय ए ग अ ग , ज , जऱ रज च च, न न, अ न जग चऱ और अ जऱ य र ऱए न य रअ , छ न र ग र, न यअ न र र ज ऱ जग र, य ज नछ , , गर,र ज और, ऱ ग? र अ ऱन य य ऱग ? न य र न र , र नर ऱ ओ न नर घ र र, रअ न जनग र य ग , ज न झऱ र ऱ ज अ र- अ र रन ज, जच न अ ऱ , जऱ र, अ र न, न ऱच न न, अ यन य अगर, रन ऱग और र - र र र ग ऱ य ज न य, न अ यन न य और न अ र- र ऱ रय र न र र ऱ न न र , र , ज न य र र घ, र ज र ज न ऱन र न ऱ ऱ ? न घ रन र नए नए ऱ य र घन , जन ,अ न ए , न ऱच - न , जग ज न , र ज न य ? नय ज न य अ ज नर ऱ र , ऱ नअ - रन न र न , य और र झरन र ऱय | | ज न अ न न ऱए नऱ ऱ ऱ , जऱ ऱ य र न चऱ ज न अन य गरन र न य घर घर अज य र य? न , यग य ग, य? यग, न- ऱ , न य न र य ऱन ज नर र, य न नज न , र जन एनज र , र अ न ज न-घ रन र र , ज य जग ,ज अ अ र च न च न, न र- ग ऱ य नअ ऱऱ र र र ऱय र ओ र जग रच र र, एज न च च न य रअ ऱ जन रज यन न र न , !न न ‘‘ न? ऱए य नऱ य ,य र , , र ऱ, ऱ, - च र र , र अ ऱ, - छ न नन य यऱ नज य य रज र न ऱ, - न ‘‘ , य न र र, र ग , , य रअ र न जग च र र, ज न न र नय रज न न ग ऱय ऱ र र , न अग ग न न र र ए र य ग अ र ए य, यग , र न र न न ऱ गन , य अ अ ऱच ऱर ज न जय ऱ , र , य ? र ? ऱ , ऱ ‘‘ न , औघ य घ , र य न? ! य य अ ऱ नर य, य चर - ? र न गर ग र र, न ? रज छ , ऱ अ रअ गऱ न न ‘‘र र , झ न ! र न , नय र ‘‘र ज रज र , न अज न‘‘ ज ,र ज , ऱ अ न र , न न य, र य झ य ग अ गन र ,ज य र अन ऱऱ ऱ नअ य!अ न गन झ , र ‘‘ अ ऱ र ‘‘ य र नय , न य नर, च, य रन र ज न र झ न , य ज , न र, जन न ‘‘ र, अ ए , य , नज ऱअ , ऱ च न झ छ और न , ज र झ र र न य छ ‘‘ य ग, य य र ऱ चऱ, न अ ज न र न ऱ, न झ न ‘‘ र ए ग न, ज न न ऱ य छ ग, ज र ऱज ऱय घर ग न ‘‘ ऱ र, य र र र; र र य झ न ‘‘य अ और न झ ऱ र र अ ग झ र न र ज यग र न छ झ ज ज य , य , र र ग, , अ और न अ च न रन ऱ झअ य जर , न ज रच ज यग , य ग ज , न र ज छ , ऱय ज य- ऱ ग, रअ न , ‘‘ न न न झ न य , ऱ ग र ऱ, रऱ य , अ र ऱ न न, झ य अ ! रच , रच न ऱ न न न ज य ग नज ‘‘ र य ! य न, -र य झ चअ य न य ऱन छ न , ज न , - अ ! !ग , गय न ‘‘ज ऱ र ! , न र ऱग र, र अ च अनज रग - न, र र रछ जय ऱ , ऱ , ज , र न, ‘‘य न जय अ र ग य न य जन , य न ? ऱ च ज जन र ? गगन , न न , र अ न न ऱए य , र र छऱ र ‘‘ ? अनज, अ ज नर ‘‘न , अजय अ य , ’’ छन ऱग अ अ चऱ , न य गर गगनर ‘‘ न य रजन, !अ य न च गय ऱ , य र गय अ र य य छ न न न र र ऱन ऱग झ , न न य ? ? , ऱ, अ रन , अज न ऱ , न, -ग र नज ऱ रन छ झ रग ? ग ज , न, रन ! य ऱ र रग ? ,न न छ -छ र जन , ओ ओ न झ जन र ‘‘ र र , ‘‘ य ‘‘ र, घ र ऱ ‘‘ न ऱ र र यन चऱ गय ‘‘ र , ऱ र न, र य न ’’ य न , र न नज ज , र र - य ज न य- न र अ ऱ र र ऱग च ज ‘‘ ग ऱ अ र न ‘‘ य र- य यछ र जऱ , ऱ अ न य ऱ , र ऱ- र ज न ऱ ? य नज र य अ ऱ ऱज , यन - छ च र र ऱग यर र य न ‘‘अ न र अ , , अ चऱ , रघ रन ओग , रन ओग छ नन य र, य ‘‘ न ऱय यर , रन ज ज न , ज य ? न ऱ ‘‘अ ज , , गय च अगर र, य रन , झ र र नऱ ऱ ‘‘ र अ र, झ अ र, र ऱ न र अग य ; , ऱनर , ? , न न झ न अन र य ऱग न न ‘‘ न ज य र , रजन, झ नय नज अ न , ? ऱ ‘‘अज न न ‘‘ , ऱय नज छ च ? जनन ! झ न य- य ज ओर ज न य चर र च य र ज न य अ य रए न ऱज न , नन न न, य रजन रच च र, - छ न र ऱ रअ ‘‘ज य य न र ऱज र न, , ग ऱ, , ! य ओ य अन च च र न , ऱ ऱ ज ऱ , , ज जऱ ‘‘अ , य न र य य न झ न जन र न र झ , ‘‘ र ज ऱ गय र, र , य न ज नन ग, रन ‘‘ र झ झ य ग य, य र ? ऱ ज ज र र य ज य , ग नय ‘‘ र गय न य, जन च न य र, न चर नऱ अर , न जन र न छ अघज जन रन ऱओ ऱ , नग य य र छ र न , ऱ चऱ ग, न ग यज न, - र य र, र जऱ छऱ र ऱन, न झग र र जन छ , ! ‘‘ न र ओ, न , अ न ? -र ज ऱ न, रअ नय ऱ , य ‘‘ य , , ओ झ न ऱ, य ऱओ , न अ र य य छ ‘‘ , र अनच न ‘‘ र न, ! र ? न र ‘‘ न ज अ ग , जऱन अ न ज य न अन र य र ज यग, र यग अ न ‘‘जग नर छ न अ र न र अ अ य र ‘‘य ऱग य र र च न ज ऱ ऱ य च य , - य ऱ य ज न न, ऱ न य न ‘‘ ‘ न ऱ , ग र ऱअ न ग ? ज ग, न ‘‘ , , र जय ‘‘ र, य, न न , रअ , र ज जग , र नय - छअ ! य जग छ ज र- ज न , र ‘‘ र, ऱ झ र ऱ- र, , - गर र न न र- ऱ ज ऱ ज न ग , , य ? न य र च ऱय ? ज - ज- र , गय अ च अन य र न य ज य ‘‘ ‘ र, नर झ र न झ ज न न छ ग, न य य ज , ‘‘अ न य ग ऱ , ऱ र अ ’ रन ओग , रन ओग छ नन य र, य ‘‘ न ऱय न न झ र न झ र न जन र र न य य- य , रजन, झ नय नज न , ? ? जनन ! झ न न , य ऱ ‘‘अज न य य , अ र झ न ज न , ज ऱ गय ‘‘ र य ऱग न न र, र , ऱनर , न अन ‘‘ ? यर , रन , ऱय नज , ज छ च ‘‘ ओर ज न य चर र च य र ज न य अ य रए न य ज न , नन न च र ऱ रअ य न र य ‘‘ र झ झ र न, , ग ऱ, ऱज रन य न ज नन ग, य ग य, य र ? ऱ ज ज र र य ज नय ‘‘ र गय न जन च य, न य नऱ , , र, न र अनच चर न जन य य छ र न, ! न ? य , ग ‘‘ र, - छ न ‘‘ज र न, य रजन रच य ! च र न , ओ , ऱ- ऱ ऱ ज ऱ अन च , ज जऱ ‘‘अ , अर न अ र -र ज , न य , नय ओ, ? र रन न ‘‘ ऱ, य ऱओ ऱ , ऱ , ओ झ ऱ न, अघज छ जन अ न र र न ग, न, र अ ग य न न अन , जऱन अ न ज र य र ज यग, र यग अ न ‘‘जग नर अ र ऱ चऱ यज न य , ग र ज र न - छ न न झ र ऱ‘‘ र, अ र, र- ज न , र र ! य जग छ ज र, जऱ छऱ य र छ र र जन छ ‘‘ ऱन, न झग ‘‘ न र , ! नग य रअ , न , य ‘‘ ऱओ र नय अ , य र , - छअ य र ‘‘य ऱ ऱग र च न ज ऱ ऱ , र ज य जग रअ च य , - य ‘‘ र, य, न य ज न न, ऱ ‘‘ न , - गर र न न य न न ग य ? ज अन य र न ‘‘ ‘ र, , र च ऱय ? गय य र झ न झ ज न छ ग, न य ज , ‘‘ च , जग ज ऱ र ’ य और य ऱ रजज ग ऱ , ऱ , ज- र , नर न य , न य ‘‘ ‘ न ऱ , य ज ऱ ज ऱ ज र- अ च ग र ऱअ न ग ? ज ग, न न , र जय ऱ , ऱ न र य अनऱ , ? ऱ र, घऱ र ‘‘ य , ज न य , घर य , र, र ऱ घन य न र रजन , य , चऱ न न ‘‘ र, रअ जग न न घ र र ऱच य रज र ऱ चर ग चऱ न र ऱ ऱ ग न ‘‘छ न र? ज , य रन न ज ग ? य न य जऱ र ? ग ? ज च ऱन - न ‘‘ च रन ज न , र, चग छ ज छ च गग चर य अ ऱ ‘‘ र, अ न न य य नर य, र न न ग र, ! , ‘‘ ऱ , - ऱ जग य , रन झ ऱ , र ज र ‘‘ ग र ऱ नग ज , र अ ,न र, र र , गरऱ रऱ ज न , , य ऱ अ च र ‘‘ य झ न ऱ य ! झ र य र न र, जअ न ऱ छ , ऱ न ज न र न जन ग अ ‘‘य य ज , ज , न य र, य न य न ‘‘ र, न न झ र न , न च ,ग र र, ग , र? ऱ न, न य , नय न , च ‘‘ज न, ज न य झ र अ य न न र, , जग अच न झ ‘‘ अ य ज नन न ज छ य य र र रज च र य य न झ ऱ , य न न य ‘‘ ? छ रर न र ज न य , य ऱजन , य न र र र न , अ न झ रन छ ऱ ‘‘अ य , न य रन य ग य य र , झ झ र, ज चन ऱ य य र च ‘‘ ग ऱ न छ न ज ओ, ! अज न ऱ नन , य न रर ‘‘ र -र , न य अगर, य जग न , य ऱग ? और य च ग ? र यछ र , च न अ य न ज र ऱए न य ऱऱच ओ, र न , य न ओ, ऱ र य न ! य र - ऱ ग न , छ ‘‘ र न, च- , छऱ ? य रन ज ? ऱय र, जन न, य र, य ऱ जनन ‘‘ऱ र ऱ, अ य य ऱ गय र, झन य र नन , र ओ ’’ य नज झरन ऱग अ , ज ऱ , न अ न र र अ जन ऱ च र -ग ऱ र जग ऱ न ऱ ए अन घ र र चऱ न अ ऱ र अग-जग न झ ऱ अ न जऱ ग र र छऱ छ -छ न जन ऱ र ऱ य र य अ और, य , र र - न र, य र , चय , , - ज - य र, र, ,नर ज र, न , य ऱ चन चन , न र ज र नज न य न ‘‘ र ‘‘ र न ऱ ज ग ज य ग र- न र , न झ न न न य और ग य न अ न झ गय , छ ‘‘ ऱ न ,न जर र, न, ग ऱ और ऱग , ऱग र र ज न र ? र य ? र, र? ? ! च च न , न - न झर च र अघ य , ग न न ‘‘ र ऱ, न ज र य- ऱ न र ‘‘अ यग छऱ य जऱ य च अ न य न झ - च र- औ’ र झ न र, ऱ र ! न झ झ र य ऱ ‘‘ र , ! रन य और नग ? य , चनग ? ऱ र अ ? !र र, ऱ न, ‘‘ , य ‘‘ऱ ज नघ न र, - न र झ रअ ऱ ऱ , , र ‘‘ र ज ऱर - र झ , झ य ओ जग र, यर, र नर ? न न य , छ , ज न न र अर घरअ न र य र ज ग, ग य न ऱ न र र, नन ऱ य र र न, ज ऱ र र घ ऱ ऱय न न छय य र ‘‘ य र र च ज अन य र अगर च ज रर ऱए ‘‘ य छ न य न ग ज ऱए ग नर य य र, र, ऱ न, झ चन य, ‘‘ , र न ऱ अ यऱ ,ज च ज ऱ अ ‘‘ गय ऱ ,ए ऱऱ र , अनज ज ऱ र न , र गय छ न ज न , ऱ ऱ ऱ छ -छ र गय र, , च ऱ र, ए अ न अ ऱय य न अ न ऱ ऱय र य न घ अ ! र ‘‘ ऱ र, ग, न र- ‘‘अ , न , न नर ऱ , र ऱ , र, अ ज र गन र ज न झ र , र ज ज ऱ ज र र न , न, अ र र नरझ च ‘‘ र य, ऱ न ज झ र र, नर र रन न , न, न , ज ऱ- ऱ र ऱ, गय य ‘‘ चन ! गय र ऱ रर ज न, ऱगन र ऱ र र र र झअ र र ‘‘ र, र ,नअ य र अ ऱ न , र ‘‘ अ चऱ र ! र न , र ऱ झ ज ऱ ए छ र ऱग ज न ऱ न न र य रज , रन , न ऱग य , ऱ ज नचऱ छ गय च ज र य छ न , न न ऱ ग ग र छ छ ’’ ज , ऱ ऱ चर र र, , य ‘‘ र, छ य, ग र र न य रऱय, , च च, अ ए , य र, र अ चऱ ऱन जन न र ‘‘ ऱ ऱ र र छन य य , ‘‘ ग य न , न, ऱ, ज र , यय ज य, य ज ग, र र गय घ र ऱ र ग रन ऱ र रन और रन यन झ ज न- र चर र ज न य ऱग ? अ न र न , र ऱ न छ य , य र झ ‘‘अज न य ऱ र, र अ ‘‘ र र - र ,ए र झ , झअ , , ? - यग ऱ यग, गर च छ ग , जन न! र झ ऱ न ‘ ग, नर न, न य र अ , जन र र ग ? झ यग ? ऱ - ऱ ज यग न- न र र , ‘‘ र ग , य जग ? नय छ ऱग , र, य न ‘‘ ए अ ए , ऱ छ ग ? गऱ , अज न , चर छ ग न ग य र न ‘‘ र, अ य र न ग, ज नन - ऱग ज नज य छ , ऱ , ‘‘र , य ग चय ’’ य न? य न? छ र गय न , र य ऱ रऱन नन ? र अ जओ , , र, रनए " , और ए र, चऱ च र र ’’ , ‘‘छ और च र ,य ‘‘ज ऱ न चय ज न ग ‘‘ च नज ऱ र झऱ !अ र ऱ, न य र च , र, जय रज न र ग, र ग र न ऱ अगर र , य ऱ रग झ र र ग न र ग, च न र ग ‘‘ र, ऱ र र और य न न र ए ऱ र ज ज , ज र जग जय छ ‘‘जग , ऱ चऱ ग, ग न ऱ , जन , न न , न , न न , य , चर , र ‘‘ च र नर य र, जन न र य , ऱ न ‘‘ , , य , र ? ग ? ज ग ? अगर न चऱ ए र ज न , र यन ‘‘ अ य ओर न ग ऱ न, य र , र अन ऱ य ग ज र ग ऱ - न, ऱ , ग, -ज न न ‘‘य , र घ न अ र , र ग, ग न अ य न न ऱन , र , , य रन , अनज ज रन ग जन न ! अ न ‘‘ न ग य ऱग न न र ग, ज रन र छ ‘‘ र न , यअ य य न र नच ए, नज ज र र र, र र र र ऱ ऱ र र र न ऱज ग, अ ऱ य ग ? और गन ऱ न नघ र , ज , यन र र , ऱ य न न र जन न ! न, र र, ऱ र ‘‘ ज च , र र ‘‘ ग ? ऱ न, ऱ , अज न जऱ ग ? र र य , , , न ‘‘ , र य र र ऱ ज र य नअ ‘‘ ग ज य न र, र रन र छ ग, ऱय झऱग, , झझ ऱझ ऱ ‘‘ छ च न चग जय अ य ‘‘ ए र, य , ए न चन ज यग, नर यग ? र, र न जन ग, न र ग य, य य र ऱ जन ऱए न ज र ऱ, र र झ अन झन ग , न च अ न र, ज ‘‘ र र ऱ र, र, न न न, र ज ऱए न ऱ ऱय ए जऱ , य ज घऱ ऱज रऱ य- ‘‘ ऱ र , र और ‘‘ज नछ य न र र? र ज च र, य ऱन ज र ज ग र ‘‘ न ऱग ए ऱ , र ऱग जऱ य र य- च र यग , र गऱ र ज यग रय ‘‘ र, ऱ ऱ छ , ऱए छ , र ऱ र ग, नजन रग ? न, च ‘‘ऱ ज य ऱ , ऱ ज , र अ न जर र जय ऱ छ ज ज अ ऱ रघ , ऱ ’’ छ र, अ च र गर ग , छ न नर ज , य ऱऱ न ? ऱ ग य रन और रन ग नज ज ? य न न, य , र , घ, ऱ , न र य चर ऱ य र - , ऱ ज , र न र - य ‘‘च , न र य जन , र न , र ? न य नर ज न? र र य जय? जन चन ज अ न ज न? चन य जय- ऱ जय , र, र ज न ऱ य र नज ऱअ र नज च र , र र ग न न य र ग ? ऱ रऱ च यग ? न य गय झ य ज यग ? रनछ ग र? अग र न य झ यग ? र य य, र ज यग ? गर? नर ज ? य न ? ? जन र ज य न य ? न? र -र रय ज य ? अ ग रज र ऱ चन न नच र र , नज र ऱ , नर न ऱघ , अ छर यअ , ज यऱ ऱनय यऱन च नज , र ज ऱ, र ऱ य न ऱ ऱ नज ऱ र , र अगर न , र र न र ?अ न च ज यन र य य - न य ऱ र र, र च र - , ऱए छ और न य न ? ऱ चन य न न य य न - य ‘‘ र, च , ज, न च ‘‘ र अनऱ ग जऱ न नर न य चन-चन न र र, र नन र - र गन ज ज ग रन ग , , नय र , ‘‘ऱ रए र, , रन ग र र न ज यग, गन अ न न र यग चन ज न ग , न न ऱन ऱ नर र ग ऱ न - च जन य य न ? च न य , ? च न न र, न न ऱ यग, ऱयग र ‘‘ न ऱ यग झ न यग , य र यग ग यग ग जग, र ऱन य , यग र, ज नयन नज न र रग र ’’ र, न , अ य न न ? र अनय य न य -ए न ? ,ऱ ज न य जऱ ज र छ न चऱ य अ न न ज ज ज , य, न यग र ज ग न , ज अ र अ न र ऱ , न, ऱन य नर न य ? य छ और न र, ग ,ज य ज न य- नज जग य , ऱग , न ग न अ ? य चऱ ? ए य न ऱ ज , ऱग ग, न ग य छ अनग र ऱ ,ऱ न य ऱ , र , ग छ- र ; य च न रन गऱ र, य जयऱ य न ज , र र य न , नय य य ऱ र अ छ झर गय र- ? य ? य ? छ, र झर , झरन ; र न नअ रच रन अ अ र, , चर, र ज , र , न र , न र य , र ऱ, र नर अ ऱ र , र - , न -ज ऱ ऱझ- ऱझ र ज औ’ ज र च र ऱ , अन ज य जग च ज ऱर , र य ग र ; य , न र ,अ ऱन र , , ग र न र ए नर, ऱ, , र य न , चऱ र र च र र न , , ज ऱ य य , छ गय , जन न ऱग, ग ऱ नर- र ग न छ गय र घन ज ऱ, न-न , गर ‘‘जय , रअ र न , ! जय !’’ ऱए न ज य ग ऱग गय नज ग ग , छछ , न र न ऱच न न य, अ न ज न न गर य गर र गर ज य ग य अ न र, र य गर न र न, र - ऱ र ज र य गर ऱ र ऱ ज गर , र ज गर , ऱ ऱ छ गय , र यन अज न न र- , र र ज नय च र य र र रच ज जय र , , रन र य र ग न -न य , , य ए, चय ए र य, जन अ य र , न न र , न अ न रग- ग न य न , , ओर चऱ , नय- र चऱ छ चर ऱ यगऱ, र य रऱ, ‘‘ न, ! न य ज ऱ न रअ छ जन, य ऱय अ ‘‘ र , न चऱ र छ , न ऱय , ज ग ग र, र र जय य , य ऱ , रग ‘‘अनचर रय, र र र ऱन न ऱग ऱ , अ ऱ य गन - रय, य , ऱ गन य न ऱ नज जऱ नयन, ’’ ऱ चन च छ ऱ ऱग र , र , ऱ-‘‘ य च ? च , ‘‘ र र र य, य य न, , अ न र न र न , ऱ , , र, , य ‘‘अ घर ज य , ? जय र ? गर , ग र, जऱ र र- र ? न- य न ज ? र - र ‘‘ ? ज , ऱ ज नर , ग, , ज रय ज र र ऱ न , !अ र, च,य ओर ऱ अऱ र, ऱ ज यग ? न न र यग ? ज यग , जय य ऱ यग ? ‘‘ओ र न ! न छऱ, र ,ग य, न ऱन न ग र ऱए, ‘‘ ऱ नर अ न ! चन, र न , न- - न ऱए ‘‘ य न, न, झ न न र चऱ ग- ग र , चऱ अ य र ! न र र? र , न र, ‘‘ नर - र, , र, न-च र , न- ऱ अज न ‘‘ र , ऱ ऱ र य, र र ज यग ज , ऱ, न य ऱ? ऱ, रग ऱ य ऱ र र र ? र ज यग ? य न रय ! ऱ जग ऱ न य ज जग , झ यग ? ‘‘चऱ य च नय य , र, र र ओग, ऱ ओग , र य न ‘‘ज र र , न , - ऱ रन ज र, झ र र अ ऱ नर , र नर ‘‘ न !’’ ‘‘अ और ’’ य र नज न ? न, च य न; र अ , र , य जय ऱ नय न चय ? ऱ ‘‘जय न न , य न जय, र न , जय र र , य य चर ; जऱय न र र ; र ‘‘ ऱ र, ग , ज अ अ ग , ऱऱच न छ न जय य ? र ऱ य चऱग अ र- ऱ ग ग, ‘‘ य ? ऱग छ नज य और य झ , ऱय च न र, र, , छ ऱ नय ऱन ; यन ; र यन रन जय ऱन, अ न न र , अज न न , यज न रन अ र ऱ र गर झ ग गय नर र, नर र र! ऱ ऱग, ज ओ, र , ’’ र ऱ-‘‘ ज झ र, ऱ न र ग न अ न र; छए र ’’ चर र य न न न र , - न र र अ य र य र र र , , गच र - , ओर चऱ , गज न घनघ र चऱ र न ऱ र - न नय , गय , न ऱ रग जन-जन न, नय ग छ , , यन, गय य गग न न न र , ‘जय-जय र य !’ ऱ र , छ र र -जऱ घ ज , घ र , र- र गय , ग न गर- गज , रऱ घ र, र- र, अर ऱ र , न रच र ऱ ग चऱ , न झझ ग चऱ घरझ ऱ र चऱ , - र ज छ चऱ , न ऱग , छ न ऱग , च न , ऱ ऱ न ज जय र र, ग र, य च य , न ऱग , य र- र अ र ऱ, च गय र ऱचऱ य ऱऱ , ऱ ऱर न न य ऱ , न ऱ गरज अ र ऱ , न, नग ‘‘ अ चर चन य अ य न, अज न ! अज न ! न जन र न न, य य ? र य ? च य ऱ , नज न , ऱ नऱ नऱ, य य ‘‘ ऱ न, र ज र नऱ छ छ , छ र, ज छ न ; र अ अ र, ज, अ र, य गज न र गज न न य, गय य न ऱय, र यग ? य र ज यग ‘य न अ र र जर, चर, ज ओर र य नज ? न र न अ नग , य ‘अज न ! ऱ य ग, ग, -घ जग र! र न न नग ? छ , अ न ज र यग ज र च ज यग ’’ , न च घर र ऱग गय झ , ग ज गय ज झन ऱग य ऱ य- र , र ए ऱ, ए ए , न र र ऱग अ न र न र न, र र र, र र गरन ऱग अऱग चऱ र , र, नज ओ ग र र र ए , जयजय र, र रर , न न - , ज- न र, , ऱ न, न, छ य ज य , ऱ न, नर ? ऱ ज न र, र चऱ ? झऱ झन ऱय र च ? रन ऱ नय ? ऱ अऱ ऱ घ य ऱ र, न र न न, ऱ र ऱ गज न, छय , य -च , च न य य चऱ , र , य नर , न चऱ ? य र न, ज छऱ-छù छ र, र न र र अज नर र! , , यग ऱए र , र ऱ, य य न अज न- र , , अ य य अ न र ऱ र , छ ऱ य र , र, य, य अ अ - , र, न य य न-य , न ऱ - र न , य, र य र ऱ न न चय, - ‘ ऱअ न, ऱ जय रय , ग झ, य जऱ ज ग ’ अज न गय , य - य , अ य न य य र गय अ र अज न , र जय न , च ,य ज य न न र औ‘ ज , र र र , ऱ , अन , न ज अन न गय ऱ र , र , न- , य न ऱय , ज न चऱ, य ग- नर य, रन न, ऱ, ऱन ज न र र र यय- - जअ न न य , न र ज ? चन न , ज न र चऱन ऱ र र न य न जऱन य जय, ज जय र य , , , र , न, जन; ऱज ऱए, यय न न , न , , न नय र , ज नर च झ न य ग न च , र , अग र ज , ऱ , , रग र, र ऱ, न रग और र ग र, य ? र य ? य, नज यअ , र, ऱ न, छ र छ ग र य ऱ ? न य अग र अ न ? र - ज न ऱ, य न यग , न छऱ र न न यग नग य रऱ र जग य ऱ- ऱ अ नर र ज ज ? य र र - ऱ र र ? र, , चऱ अ ओर ऱज न ऱ रज र ऱग , र जय छ न और न य जग ज न ऱय , , च र, ए र र र र - न न , चऱन , ज न र र य चऱन -ऱ चन , नच न ज र? ऱ य छ चर , यन चऱ र? अ जन -ऱ चन, न , य नच र , न? ज र र ऱ न, ज , अ न र ज न- न ज न ऱ, यग न ऱ? ग य, ग ऱ? ज ऱ र, न रछ ज न य - च य य र य र य, र - न र ? ज रग य न , , अऱग न न न ऱ जय र छ ऱ र, ऱग न न , ग, जय- र, जन जय- चय ; र, जय ऱ ज ज न ज न य- र य य र र अ न न र अ र न, ज न ? र, र ? जग , र ? र र यन ? न ज नज य य , न नज ऱ न ऱ र ? ज र ऱ जर, चर र - ऱ च न नर र रज न , छऱ , र य र अ जऱ र ; ऱ र , ज नऱ अज य, य य ग र नज र घ य य नच छय य , य नच छ ऱ र अ र य गरज र न ऱय अचऱ य ऱय न, ऱ न र र ग न र , गय ऱ - , जऱ ऱ नऱ- ऱ गज- र ज छ र च र र, न ऱय गय गजर ज जन-जन ज न र ज - न न र ऱ, , चन ऱग, छ ग य न य ज ,न ? य ऱय ‘‘ न? ? ?’’ र य गरज ‘‘ र - य न अ न रऱ र य ऱय र ऱ न य र ज यग ? र छ ? र र र च ‘‘ र, अ न, ऱ यग ? ज , न, अ ऱ , र -र , चन , य न ऱ जर झज य, ऱ और य ’’ र, च र र - र अऱग नच य य र , र -र , चय च ,ए य र -य न न - ज ज, र न र ऱ, छ ग, ग, , ग न न गर न ऱए, य नय य ग न ए न- य य, ऱए घ रन न ऱ, ‘‘ च य ! य र ? जय ज न र , अ यए छ र ‘‘य र ऱन र , - र ऱझ ऱ ग न य- ऱ ? - न ग ज ऱ र न ज र ऱग र र - - र, र र र ए र ऱग ‘‘य य घ ऱ र ज यग, न न ऱ र गर यग ? घ , न य, ग , !ज न य न, रर य रर ’’ न , ऱय- र, र य गज न र न य घर र ,अ र र न ऱग , र अन य रज ; छ न ऱग न , र न छ , जन र, न य चऱ न न अग जर न र र न च घर ऱन , र- र, य ऱ ऱ र र न, अज - र- अन र -य -र , न- - न र - नर , र य, छ न र, , र , ऱ- र अ न , न; ज र ऱ- ऱ , छ और अ ज र न न र र, , ग , न ऱ ऱ , य ‘‘ य र य , ! रग य ? य घ और ज र र र! ‘‘ , रग य ऱ ए य अ चर र अ न ए अ यग ; न , न अर र र, अ अ न ज , चओ र - , , , छ ओ न ’’ र य, ओर र नज च नयन, झ गय अ र र , न- - न नन ऱ य , ‘‘ ऱ न ऱ, य य ज र रए र, य छऱ न ऱ ’’ र य ज अज य य ऱ ऱ र, ज चज ! ऱ रऱ अ य ऱ अज न न, र, जय , ऱ , ऱए र य ज ग य चऱ , ; ऱ- ज अ ऱ य , ग घ , न, य च ऱ ऱ अनऱ-र , ग- ए रछ न र च न य, गय , ज ऱ न र छय य र , न रछ य, ऱ ऱ र ओर , र र न अ र र , रऱन , र , र य गर ‘‘ ! छऱ य !’’ च र ओर च , ऱ य ऱ र र, न ऱ, र न ज ज र, , ऱग रन र न नग र च ऱग य र , र, नर र य र , ऱय अ रए , र , ऱ ऱ न न गर र ; ! न ऱ गय य र , ऱ न- - न जय, य ? य र ऱ न ग - र नज ए ज य? र, न र, ऱ य ग नग ज र , ज र जय र ग गर र , चऱ , न जय-घ झ र र य ग रज र य, य , जय ऱए ऱन घ ; छ छऱ-छù- य य घ अन ऱच ऱच ! ? छ ओ अ न गर, य य , न , ग ज झऱ ज ऱ र , चर ज न- न नर ग न , र ए- छ नय य र -च , , , ए ए चऱ र य, ऱ गन ज जर ज, र ? रय घ य ज र , ,ग ग न र गरज रर र छऱ गर- य चऱ ज र न न गरज अ न , , र य गरज ऱ ऱ , न ज - चऱ और य! अ - र ; गर अ ज य र , ज र , र य न य जय - छ ज ,ज य ऱ नय , र, ,“ , छ , य ऱरज न य- ! ज न- न नन छ और , र , य र अर झ ज?" ऱ ग न- - न र , , ऱ य , नज ज र र ऱ य "र ऱ ग नन न य ग ज , न चऱ गन ऱग नर र छ , र ज ज न न र न गय र र ग ज ऱ, ऱ ऱय नर र गरज ऱ , अङग रय अ जय- ऱ ,र - च ज गय न र र ज, ऱ न, र , न ज य , र नग र च ,य ग र छ , ऱ ग रए “ य र च ,“ ग र गर न र न, अ ग न रऱ गय यन ऱ , य? य, ऱए ? ऱ ज य, ऱ र र य र , न र- र न , जय अ चऱ र ,ज , य “ न चन ऱ! र च न य, र, न ऱ, र र ज, ज? , य घ र ज र , य रय “ र नछ ? रय, न ज न- न य ,य र ऱ ज न, य य! य च न ऱ ऱ न छन र न र रछ न य, ऱअ झऱ र न य न ऱ न झन ऱ र , घ र, घ झ न य , नज न न , य, ग य र ऱ य - ऱ , , न , रऱ ,र ग न- ,ज न चय य ओ ज य, न य, न ऱ र य , र रग रज! न , ज न नझ ऱ ,“ , र र ओर ऱ र, छ ङग र र ग न, ,य चन, “र ऱए ! रन न र य, जय च य यर ! अ र य न छनअ र ज ज न य रग न न न र “ छन , र- न, ऱ , अ र , ; न , न न ऱ न न न रन र न यचर ऱ न, यचर ऱ ऱ यचर ऱ छ न यचर ऱ, र अ , , चर य? ज रग य ? , , छ , झ - , जय य जग न झ र , च यऱ ग ,अ न न ऱ र , र छज , र रऱ य छ ज , : र जझ य? झन , च चऱ य य? ग, य अ रग य, ज न ? ?” य , ज न र र, न र , गर र र र , य घर ऱ, झ ऱ र य, “ र य र य रय न, चर ऱ र रग अ रय र य ? ऱज न ऱ र न नन र , जन र नयन न न न ऱ जन , न , यचर ऱ र “ झगन य ऱज न गअ य ,य ,ज नय र र झ न, य ऱ, र, ऱ नर ज अ ऱ र छ ज ऱए य जज ओ, न - ए न, न अ न , र न न य, न- ज र अऱग न जय न ज न यअ रय य न, र जयजय ज- र , न रअ न -ज ऱनऱ, र न न ए अ र ” र न य, र र, - ! गय य र- अ य , र अनऱ- न छ न य ज न र र ऱए ” य ग- न ज र , ऱऱ , छऱ ऱ “ न छय ज च गय , ऱ-न र, य ! ऱय य अ न , ” ज नय ग न छ र ,घ र य! , ज र घघर ग न गय , न ऱ “ ऱ , र र “ र, न अऱग य , , “ज न र नय ऱ ज र ” न जन “ य य र र, र ” न ग, ग र ऱन र न , ” य ऱ , “र र र - य ! नर ग य ? र य र , न, य अ र न न , र र ऱ ,“ र अज न ! य न , अगर च और र झ र ऱ न, न ऱ ,अ र, य य ऱ, र- रन , र ओर र ” च य न, न न गर र च च , र ?” अ चर अज न र ऱग चन र ऱ - झ ” न र र य ङगर न, ,ऱ , झ, ऱ ज यग ” छ , य - गरज-गरज ऱ र , र- छ र, य ऱ ,र ऱग छन, “अर , ऱ- रर रऱ र , रर ; र , ग न, नच य गरज , च यग , घ र अ य अचऱ रर यअ र ऱज ऱ- य ऱ र र य ग न न र न- ङ न य, गय, छ गय नन , ज न न न अन र “अ ऱ ” , न - झऱ र, र न , य अ नज न र य य न चय य ! ऱ, अ अज न न र, य य, - र -य र न ओर ; न र, ज अ र - न, र न, , जझ ए य ऱय, छ , अ ऱ र र :, ऱ ऱ- र ऱ, र न र ऱ ऱ -न ऱ -गगन य-ग र, र ,न चन य न '' , य रग , र न , र यय न , न न न न न ऱग , नयन र गय र अचऱ न र ज अ न न ङग , ङ र ! अ च , र जङग , न ज जग , र , र ,ए '' र र न अ र र . रच य न न गरऱ ज न र झ र र , र य जर र '' र य न ऱ र न अ न र . य ? चर ?'' ज न, य ग ,ज न न ! र अन ? नज, नज न ऱए '' अ य अन य ,ऱ ग , ऱ! ऱ, जय . ग .'' ऱ र ज न रज न झ ऱन अ न नर र जन , च ऱ , ''र जय र य न ज छ नर ग , ऱ ग ? र य ; य ऱय .'' , न य नर- जङग न , र- -घर . न न र , ऱ ऱए न च न '' न र र अज न ग, य ज झङ ऱ न अ न , न र , ऱङ अ न रन ऱग .'' , र र , ऱ ऱ ऱ न जऱ ज र ज ज न जय य र र र र , , ज र न, रऱ गर न र ऱ र ; न ऱ . र र ङ र रर , . , र नय न , ऱ र य ! य ऱघ ! य . च रअ ङ ज , . ऱ ग न , न, न. ऱअ र ग ए गज नज र य चऱ य ''अज न ! ? ज र र गय '' ग ? र छ र, .'' न य य चऱ - न , न य र र अन . ऱए ऱ , नज न य ज न र र र , र च . न , नर ''अगऱ ज न अ छ नर न नन , ज .'' ऱन , ज ऱ र और र घ य .'' ! र! र- न र! य र य ज , न '' ज ऱ न र चर र जय '' र र र ज गय '' घर च न य न च न. र ; अ र अन ऱय ! अ रजन र , न र .'' जग र य र यन र . ग .'' ए घर, च झ र , ग , ऱन ओर ऱ ऱय ! न चऱन र य, न ज न, .'' ऱय , य न यओ छच य - ऱ ज, चर न जग अ न यरर , नग .'' ज अ न य ? न, र य ,ए , न र, जय ग ज गरज र रय न य, ज न, ''अज न ! अज अ नग , न , न अगर नज य ऱ- .'' र ऱ, अ य न , , अ ऱ न र ऱ र - ऱ च य चन . य ङ ऱ य घ ज ज , ''य न य ए न और ग य , य र, र , न चर-ग जन ,ज ज च जए ऱ .'' ए न ऱ नयन , , न- - न झ ''औ' च र न, र , जर छ र न ज र. र न ग , जन र र '' य र च ज ऱ ? अर , छ , झ ओ य! य ग ग .'' ज, . र , नज ज छ र , ऱ चऱ र चन र - र झन-झन- नन , '' र र ऱघ अग र गज न ऱ चऱ , ज र ग न रर र य , चर छ न न - र य , न च , न च ? ऱ . चन , ऱज न र च य- अ न , य ? ज , ज , र ज , अ ऱ ङग र ज , ज , ज . रघ ज न गय . नय नज न य य ज झ र , र, च च, अग अन र जन छ न अग , अ अग रर , न- न .'' अ न ज य जर न ज च झ य च घरर , र , .'' ऱ र; र '' रज र र ङ - झनझन र , ऱ र . न, .'' , जग य, य न र न - ङ गय , ? र ज च र. ऱग य ज र अ न ऱ नन न, , नच छ न एज ऱचर , नर . य . : जर - च य गर, र -च छ '' न ऱ . र र य!अ '' घ य . न , ;'' न ऱ र ज र चऱ न , न जर , झ झर ऱग अ न ज , जर .'' र य र छय न , , '' य , र न , ऱ र नय घ '' गर, ऱए , र ऱए . ज , , र य न र य न र, ऱ छऱ र ज , ऱ न , ऱ य न ?'' र र, र -च ऱग ज- च र र नज र ऱ, न , झ झर , ज र ऱऱर ऱ, र गर जर र, ऱ , ऱ ,ज च चऱ ज र , नच . य र न न, अ जग र, - य र य '' र न घ र और न, अ र . र र ग जय नय न य , न, ऱ अ न य अ ऱ च . य जन ?'' , य . य . , छ ग ? ग ?'' न , '' नन र चन . , य य ऱन ज, य , छ , गर, ''नर च , , .'' रए जर , न र र ऱ ?'' रय ऱन अ ऱ_ न, गऱ य र, ग न '' '' . न ग , ऱ र ऱ झ ऱ य ऱ य च ग .'' र ? न य र र र ? ऱ ऱ ज र ऱ ऱग र य र र न न न र न: , जन ऱ, न , र . र , यन र . य य य रज र य नग र ''नर च ज र, र. छ ऱ ! ऱ, जर ऱ . र च ज र , न र रन , र र , अज न ! र ग र ऱ, ऱ ,'' , चऱ न '' न , , जन य र . र ज न , अज न नर र य न: अन , , न , न र रन रन न , ग , .'' ; . '' ऱ न य अ न यन घ . र र न , च .'' ज य जन गर र र ऱ ज गर न , न ? ग , र अ ग .'' य यय न र न - अर न गर, ग न '' ऱ र च य . ऱ! ऱ! र ,अ य य अ य ज र '' ऱ ऱ न य ऱग न, न ?'' ज र ऱ, ऱ_ , र , न ! ओ ज गर न , न र गज ऱ ? न , य न ?'' चऱ '' य न , , र -ज र ''न , र जय न '' र और न छ, य ज , य ज ,'' , ज गर, ऱ जए . र र न- ए य ज न न, ज न ,'' ''चऱ न , नय न अ र अ ऱ , अ . ज ,ऱ न, र गर एज '' ज .'' ग , य अ य य; अ न र ज न य अ र य , छ , ?'' र ग? न ग ग . र य '' र ग? ऱ अ य जन ? ज ग र -छऱ अ य जन य य न ''न य न ?'' र न? य - य न न घन र गर, र ऱए य , .'' ज ऱ अ चऱ '' न , ऱ जन ऱ र न? , नज '' , र , , न अ य जन .'' च न न ! न . . र च , र य र र य, '' न .'' अ र य ? अ र य ? ऱ न छ झ च य न- र न जग य न य ज '' न न- य अ य ज र, छ ? छ ? जन जग ग न न ग गय ज और र! र र .'' ऱ अज न , छ, य , ऱ अज न , . जय, '' न य ! र ?'' य ? '' य , य न गन गय .'' ऱ न न , ऱ य ? नयज र छन '' , न छ जय य ? य ?'' न, गर, अ न न न न ज , र छ और '' र .'' ऱ ज , ज , य नर र , न - '' अ न र, य ऱ य ऱ य य र र ऱ य ? र न र र च ग , ऱ छऱ '' .'' न र ,'' ज च , च . ऱन ? ऱ यअ , गरज र, र ऱन ?'' छन , '' ऱ ? ऱ गरऱ ? ज रअ ऱर ऱ ऱ ऱ ऱ ऱर 'ज र च ऱ न .'' गय ज , र ऱ न र छ गय ज , र य अ य जन अ ऱन य य '' य न ऱ न ऱज र गर, न ''अ जन य , अ चऱ र , जऱ र ,'' र यग , . जऱग , ज , य ऱ ज यग न ज न, , ?'' ऱ नऱ ज ज य , र गऱग .'' '' य न य अ , र र य न न . ज , , य ज .'' च ''न ऱन अ न - र अ छ न ; र अगर , च न य जन '' न र न ऱय य ऱ य .'' जन ! ऱ, च च, न र , ज र ग !ऱ र ज , ! न ज अग अ र य, गगन य ? , ज र य अ य य ? र न '' जय ऱ .'' य य य न '' , न , न न गगन , . !'' , अ य . ऱऱऱ , न .'' न '' य र न ज य ज य र ''रच य ज न ज , नय झऱ नज - य न ज -य ग , ज ज ऱ र य- ऱ , य , ; ज ,च , र ज न ; र ज ज ऱ , न ; .'' अचऱ ; र ज, - न गगन न र ज ज अ य घ , ऱ ''अ ! र - य न य ऱ ओ, ऱ ओ .'' ऱ! र झ जग य र ऱ ! र ऱ र र -र गगन , .'' नयन ज य , ऱ न गर , न रए र ऱ ! र र य ऱग र, य ! नज य र च च च , च . र , न ऱ ! र छ न य- छ न ए य ऱ गऱ र न नन न , ऱ र न ! रर रर - , . र र ! र ! रय न न र. ऱ जय च घनघ र य न र! न रज र, र. र य ! जय-ग न ग ओ , र - , ग न न ओ य '' ज ; रझ ज ; .'' छ य र छ गय र य र ऱ घन न . र न र य , ऱ जय , , ग ज य, य र , '' न य. ! य अज न य न र अ झ , झ , र ग , र ग .'' र ग , न य ऱग . न च य '' ? न र .'' '' ऱ य र! रऱ यन ऱ ऱ न '' ऱ ! ऱ ? झ , य ! , य !'' घ य न य न , य ज ज न ज न, य र र ग न य ? य ? ऱ , ऱ ?'' ऱ, ''न ऱ ऱज ऱ. न ऱज . र ऱ न .'' '' जय, य ज नय, ? अजय र ज छ ? ङ अ र ऱ , र ज नन , य '' ऱ य ऱ झ न न र य र , , न न य र न .'' न , य , य , य अ य न य र जग . , य य य- य न छ '' ग . , र! र .'' . य ज . . न ऱ - र , '' न न , य . न छअ य य ? य ?'' छ ऱ , नज , '' य ऱय ज , '' गर, ज ? , च चग न न च ज न ऱ य? य '' ? जर ? य न जर जय य च ?'' .'' न? न न? र, जर य न: जग र .'' रन . न जन रन गर, छऱ र य , नर- य '' य . न .'' र र, र र गय नज- ऱ ऱय, , र र . न नर , य रय , न नय न ? !'' न र नज .'' , ऱ न झ र जग , रऱ ऱ य र ऱ न र! अ ! '' र, न ''य , रय . . ज !''