SIYASAT.SIYASIY HAKIMIYAT
SIYASIY PARTYALAR HA’M
OZIN OZI BASQARIW
JOBASI
1.Siyasat
2.Siyasiy ha’kimyat
3.Partiyalar ha’m oz ozin basqaruw
KIRISUW
• Siyasat zamanagóy insannıń ómirinde júdá
zárúrli rol oynaydı. Bul jaqsı yamasa joqpa, hár
bir kisi bólek qarar qabıl etedi. Biraq, óz turmısı
ustası bolıwdı qálegen hám hár qanday
jaǵdayda kepillikli bolıwdı qálegen kisi, tiykarǵı
siyasiy túsiniklerdi túsiniwi kerek hám bunnan da
áhmiyetlisi, áhmiyetlilew bolıp tabıladı
• Siyasat niyet bayanatı bolıp, procedura yamasa protokol
retinde ámelge asıriladı. Siyasatlar odatda a tárepinen qabıl
etiledi basqarıw toshhkilot ishindegi organ. Siyasatlar
ekewinde de járdem berichi múmkin sub'ektiv hám ob'ektiv
Qarar qabıllaw. Qararlarni sub'ektiv túrde qabıllawǵa
kómeklesiw siyasatı odatda joqarı dorajadagi
administraciyaǵa bir qatar faktorlardıń salıstırmalı táreplerine
tiykarlanǵan bolıwı kerek bolǵan qororlar menen járdem
beredi hám nátiyjede qalıs sınaqtan ótiw qıyın, mısalı. ish hoyot teń salmaqlılıqı siyasat. Qarama -qorchi túrde ob'ektiv
qororlarni qabıllawǵa járdem beretuǵın siyasat odatda
operativ xarakterge iye hám ob'ektiv sınaqtan ótkeziluwi
múmkin
• Búgin biz olardıń
eń ápiwayıları –
siyasiy partiya
menen tanısamız.
Sonday etip,
siyasiy partiyalar,
strukturalar hám
wazıypalar, sonıń
menen birge
basqa zárúrli
ayrıqshalıqlar
• Latin, " partiya" sózi " gruppa" yamasa " bólek"
degen mánisti ańlatadı. Bul áyyemgi dúnyada
birinshi ret isletilingen. Mısalı, Aristotel tawlar,
tegislikler yamasa qıraqlardıń partiyaları
haqqında sóylep berdi. Bunnan tısqarı, ol bul
termindi hukmdorning bawırlas sheńberiniń bir
bólegi bolǵan siyasatshılar toparı dep ataǵan.
Hár qanday partiyanıń ishki
hám sırtqı dúzilisi bar. Sonday
etip, ápiwayı aǵzalar hám
etakchilik ishki dúzılıwǵa aǵza.
Ekinshisi, óz gezeginde, joqarı
lawazımlı shaxslarǵa bólinedi.
Quramı basqasha tárzde
qurılǵan siyasiy partiyalar
ámelde júzege kelmeydi.
1.Rásmiy partiyalar
2. O'zXDP / Ózbekstan Xalıq demokratiyalıq partiyası
3. O'ZLiDeP / Ózbekstan Liberal demokratiyalıq
partiyası
4. O'zMTDP / Ózbekstan Milliy tikleniw demokratiyalıq
partiyası
5. SDP Ádalat / Ózbekstan Ádalat sotsial demokratiyalıq
partiyası
6. Ekopartiya / Ózbekstan ekologiyalıq partiyası
• Partiyanıń shólkemlestirilgen-huqıqıy forması
jámiyetlik birlespesi bolıp, mámleket
rawajlanıwı, xalıq párawanlıǵı, shaxstıń erkin
hám hár tárepleme rawajlanıwın támiyinlew
ushın zárúr bolǵan demokratiyalıq huqıqıy
mámleket qurıw, puqaralıq jámiyeti, social
jóneltirilgen erkin bazar ekonomikasınıń
qáliplesiwinde sanalı hám juwapkershilik
menen qatnasıwdı istovchi barlıq Ózbekstan
puqaraları ushın ashiq bolıp tabıladı.
• Bul Qaǵıyda Ózbekstan Respublikasınıń Saylaw kodeksiniń
33-statyası, Ózbekstan Respublikasınıń “Siyasiy partiyalar
tuwrısında”, “Puqaralardıń ózin ózi basqarıw shólkemleri
tuwrısında”gi nızamlarına muwapıq islep shıǵılǵan bolıp,
Ózbekstan Respublikası Prezidentligine, Ózbekstan
Respublikası Joqarı Jıynalısı Nızamshılıq palatası hám Xalıq
deputatları wálayat, rayon hám qala keńesleri
deputatlıǵına kandidatler kórsetken siyasiy partiyalar, sonıń
menen birge puqaralardıń ózin ózi basqarıw shólkemleri
gúzetshileriniń (endigiden tekstte gúzetshi dep júritiledi)
huqıqıy mártebein, huqıq hám minnetlemelerin hám de
olardıń hújjetlerin rásmiylestiriw rejimin belgileydi.
1. Saylawǵa tayarlanıw jáne onı ótkeriwge tiyisli barlıq ilajlarda, sonıń menen birge
hár bir saylaw uchastkasında saylaw kúni dawıs beriw hám dawıslardı sanap
shıǵıw processlerinde gúzetshi qatnasıw huqıqına iye.
• 2. Gúzetiwdiń maqseti saylawǵa tayarlanıw jáne onı ótkeriwge tiyisli barlıq
ilajlarda, sonday-aq saylaw kúni dawıs beriw hám dawıslardı sanap shıǵıw
processlerinde saylaw nızamshılıǵına ámel etiliwi ústinen jámiyetshilik
qadaǵalawın ámelge asırıwdan ibarat.
• 3. Saylaw komissiyaları gúzetshin mandatı hám shaxsın tastıyıqlaytuǵın hújjetine
tiykarınan dizimge alǵannan keyin oǵan óz wákilliklerin tolıqqonli hám de
tosqınlıqsız ámelge asırıwı ushın sharayat jaratıp beredi.
• 4. Siyasiy partiya aǵzası yamasa tárepdarı yoxud siyasiy partiyaǵa qayırqom
bolǵan hár qanday Ózbekstan Respublikasınıń 18 jasqa tolǵan puqarası siyasiy
partiyadan gúzetshi bolıwı múmkin.
• Puqaralardıń ózin ózi basqarıw shólkemlerinen puqaralar jıyını baslıǵı (aqsaqalı ),
onıń orınbasarı, máslahátshisi, sonıń menen birge puqaralar jıyını shólkemleriniń
basqa lawazımlı shaxsları gúzetshi bolıwı múmkin
•Itibarin’iz ushin raxmet