Berdaq atındaǵı Q. M. U niń Tariyx fakulteti Sociologiya qánigeligi 3-kurs studenti Perdebaeva Aykúmisdiń Siyasiy hám xalıq aralıq qatnasıqlar sociologiyası Páninen prezentaciya jumısı SIYASAT. SIYASIY HÁKIMYAT, SIYASIY PARTYALAR HÁM ÓZIN ÓZI BASQARIW JOBA: 1. Siyasat haqqında 2. Siyasiy hákimyat 3. Partiyalar hám ózin ózi basqarıw KIRISIW Siyasat zamanagóy insannıń ómirinde júdá zárúrli rol oynaydı. Óz turmısı ustası bolıwdı qálegen hám hár qanday jaǵdayda kepillikli bolıwdı qálegen insan, tiykarǵı siyasiy túsiniklerdi túsiniwi kerek hám bunnan da áhmiyetlisi, olardan tuwra paydalanıw kónlikpelerine iye bolıwı kerek bolıp tabıladı. Siyasat — mámleketti basqarıw kórkem óneri. Siyasat túrli social qatlamlar, siyasiy gruppa hám gruppalar ortasındaǵı munasábetler menen baylanıslı. Onıń mánisin mámleket hákimiyatı formaları, onı ámelge asırıw hám basqarıw quraydı. Siyasat keń mániste jámiettiiń siyasiy sisteması, siyasiy turmısı, mámleket hákimiyatı, onıń ishki hám tashki iskerligi, siyasiy shólkemler hám háreketlerdiń húkimetke munasábeti, onı basqarıwda siyasiy máplerdi ámelge asırıwdıń ústin turatuǵın baǵdarların ózinde bildiredi. Soǵan kóre ádalatlı hám ádalatsız, qalıs hám qalıs emes, adamgershilikli yamasa insan máplerine qarsı, demokratiyalıq hám avtoritar siyasat kórinislerin basqarıwda baqlaw múmkin. SIYASIY HÁKIMYAT Kóplegen ilimpazlar hákimiyattı siyasattiń tiykarǵı máselesi, onıń bas mashqalası, dep esaplaydilar. húkimet siyasata adamlar iskerliginiń bólek bir tarawı retinde qáliplesiw imkaniyatın beredi. Hákimiyattıń maqseti — ijtimoy turmıstı tártipke salıw, basqarıwdan ibarat. Kóplegen ilimpazlar onı adamlar ortasındaǵı kauzal baǵlıqlıq formasında túsintirediler. Sol sebepli hákimlik munasábetlerin tábiyaat yamasa xayvonot dúnyasında joq, dep esaplanadı. Keyingilerine salıstırǵanda tásir túsinigi qollanidi. PARTIYA NE? Partiya latın tilinen alınıp, “gruppa” yamasa “bólek” degen mánisti ańlatadı. Bul áyyemgi atama dáwirlerde de qollanılǵan. Mısalı, Aristotel tawlar, tegislikler partiyaları haqqında sóylep berdi. Bunnan tısqarı, ol bul atama patsha sheńberiniń bir bólegi bolǵan siyasatshılar toparı da partiya dep atalǵan. Partiyanıń shólkemlestirilgen-huqıqıy forması jámiyetlik birlespesi bolıp, mámleket rawajlanıwı, xalıq párawanlıǵı, shaxstıń erkin hám hár tárepleme rawajlanıwın támiyinlew ushın zárúr bolǵan demokratiyalıq huqıqıy mámleket qurıw, puqaralıq jámiyeti, social jóneltirilgen erkin bazar ekonomikasınıń qáliplesiwinde sanalı hám juwapkershilik menen qatnasıwdı qálewshi barlıq Ózbekstan puqaraları ushın ashıq bolıp tabıladı. Bul qaǵıyda Ózbekstan Respublikasınıń Saylaw kodeksiniń 33-statyası, Ózbekstan Respublikasınıń “Siyasiy partiyalar haqqında”, “Puqaralardıń ózin ózi basqarıw shólkemleri tuwrısında”ǵi nızamlarına muwapıq islep shıǵılǵan bolıp, Ózbekstan Respublikası Prezidentligine, Ózbekstan Respublikası Joqarı Májlis Nızamshılıq palatası hám Xalıq deputatları wálayat, rayon hám qala keńesleri deputatlıǵına kandidatler kórsetken siyasiy partiyalar, sonıń menen birge puqaralardıń ózin ózi basqarıw shólkemleri gúzetiwshileriniń huqıqıy mártebesin, huqıq hám minnetlemelerin hám de olardıń hújjetlerin rásmiylestiriw rejimin belgileydi. ÓZBEKISTANDA 5 TA SIYASIY PARTIYA ISKERLIK KÓRSETPEKTE Ózbekistan Xalq demokratiyalıq partiyası Ózbekistan «Adolat» socialdemokratiyalıq partiyası Ózbekistan Liberaldemokratiyalıq partiyası Ózbekistan ekologiyalıq partiyası Ózbekistan Milliy tikleniw demokratiyalıq partiyası