አማርኛ
እንዯ አፌመፌቻ ቋንቋ
የመምህር መምሪያ
6ኛ ክፌሌ
የኢትዮጵያ ፋዯራሊዊዱ ሞክራሲያዊ ሪፏብሉክ
የትምህርት ሚኒስቴር
በጋምቤሊ ህዜቦችብ/ክ/መ/ትምህርት ቢሮ የተ዗ጋጀ
አ዗ጋጅ፡-ያሬዴ ተፇራ
አሰፊ ወርቁ
አርታኢዎች፡- ፌጹም ብርሃኑ
በሊይ ታዯሰ
ዓሇምፀሃይ ጫቃ
1
መግቢያ
ይህ የመምህር መምሪያ መጽሃፌ አፊቸውን በአማርኛ ቋንቋ አፇ ፇት ሇሆኑ የ6ኛ ክፌሌ
ተማሪዎች ሇተ዗ጋጀው የተማሪ መጽሃፌ መምሪያ እንዱሆን ታስቦ የቀረበ ነው፡፡ መጽሃፌ
የተማሪዎችን መማሪያ መጽሃፌ ሇማስተማር የተ዗ጋጀ እንዯመሆኑ መጠን ከተማሪዎች
መጽሃፌ ትይዩ በተሇያዩ ርእሰጉዲዩች በምእራፌ ተከፊፌል የቀረበ ነው፡፡
ይህ የመምህር መምሪያ ሇተማሪዎች የተ዗ጋጀውን መጽሏፌ ዯረጃ በዯረጃ ይከተሊሌ።
ሇሳምንቶችና ሇቀናት የተሰጡ ቁጥሮች ከተማሪ መጽሏፌ ጋር አንዴ አይነት ናቸው።
እያንዲንደ ምዕራፌ የሚጀምረው በምዕራፈ ዓሊማዎች ነው። በመምህር መምሪያ ሊይ ያለ
አጠቃሊይ ጽሁፍች ትምህርቱን ሇመከታተሌና በተማሪዎች መጽሏፌ ውስጥ ትክክሇኛውን
ይ዗ት ሇማግኘት እንዱቻሌ ከተማሪ መጽሏፌ ጋር የተጣጣሙ ናቸው።
በየምእራፍቹ ውስጥም በስዴስት ይ዗ቶች የተከፊፇለ የተሇያዩ ትምህርቶችን ሇማቅረብ
የሚረደ የማስተማሪያና የም዗ና ስሌቶችች፣ የመከታተያ እና የዴጋፌ ዗ዳዎች እንዱሁም
የተማሩትን ትምህርት ማበሌጸጊያ መንገድች ቀርበዋሌ፡፡ እያንዲንደ ይ዗ት ስር ሇቀረቡት
ተግባራት/ጥያቄዎች
ከተማሪዎቻቸው
ጋር
ተማሪዎች
በጋራ
መሌስ
መሌሶችን
የሚሰጡባቸው፣
የሚሰሩባቸው
መምህራቸውም
መንገድችም
አብረው
ተመሊክተዋሌ፡፡
መምህሩ/ሯ የሚተገብሯቸው የማስተማር፣ የመዯገፌ፣ የመመ዗ን ወ዗ተ. ተግባራት በ “መ”
የተወከለ ሲሆን ተማሪዎች የሚመሌሱት መሌስ በ “ተ”፣ ተማሪዎች እና መምህራቸው
በጋራ መሌስ የሚሰጡባቸው ሁኔታዎች ዯግሞ በ “መተ” ተወክሇዋሌ፡፡ መጽሃፈ ውስጥ
የሚገኙት ይ዗ቶች ምንነት እና አተገባበርም በሚከተሇው መሌኩ ቀርቧሌ፡፡
ንባብ
ተማሪዎች የሚያነቡትን ጽሐፌ እንዳት ትኩረት ሰጥተው እንዯሚያነቡና እንዯሚረደ
ይማራለ። ከዙህም በተጨማሪ ባነበቡት ጽሐፌ ሊይ ተመሥርተው በሚ዗ጋጁ የመናገርና
የመጻፌ ተግባራት ሊይ ይሳተፊለ። እነዙህም ተግባራት የሚከተለትን ሉያካትቱ ይችሊለ፤
• ምንባቡ ስሇተመሠረተበት ይ዗ትና ርዕሰጉዲይ መነጋገር፣
i
• ከማንበብ በፉት መገመት፣
•
አስፇሊጊ ቃሊትን መማርና ስሇእነሱ መነጋገር፣
•
የቅዴመንባብ፣ የማንበብ ሂዯት/ወቅትና የአንብቦ መረዲት/ዴህረንባብ ጥያቄዎችን
መጠየቅና መመሇስ፣
•
ከላልች ጋር በምንባቡ ሊይ በክፌሌ ውስጥ መወያየት፣
•
ስሇምንባቡ፣ ስሇርዕሰጉዲዩና ስሇምንባቡ ይ዗ት መጻፌ፣
•
ስሇምንባቡ እንዱናገሩ፣ የግሌ ሀሳባቸውንም እንዱያቀርቡ ማዴረግ፣
•
በምንባቦቹ ይ዗ቶች ወይም በርዕሰጉዲዮች ሊይ ያተኮሩና በክፌሌ ውስጥ ሉከወኑ
የሚችለ ታሪኮችን፣ ግጥሞችን፣ ወ዗ተ. ሰጥቶ እንዱከውኑ ማዴረግ።
ቃሊት
ተማሪዎች በሚያነቧቸውና በሚያዲምጧቸው ምንባቦች ውስጥ የሚያጋጥሟቸውን አዲዱስ
ቃሊት ተምረው ይጠቀማለ። ከምንባቦች ውስጥ ከሚገኙ ቃሊት በተጨማሪም በአንቀጾች
ውስጥ እንዯዙሁም አዲዱስ የሆኑ ቃሊትን ፌቺ መስጠት ይሇማመዲለ፡፡
ሇምሳላ፡-
•
የቃሊትን ንበት፣ ፌቺና የተሇያየ አጠቃቀም ይማራለ፤
•
ተመሳሳይ ፌቺ ያሊቸውን ላልች ቃሊት ይማራለ፤
•
በክፌሌ ውስጥና ከክፌሌ ውጪ (ሇምሳላ በቤት ወይም በማኅበረሰብ አካባቢ)
በሚፇጸሙ የመናገርና የመጻፌ ተግባራት ሊይ ቃሊቱን ይጠቀማለ።
መጻፌ
ተማሪዎች
ስሇሚያነቧቸው
የምንባብ
ይ዗ቶችና
ርዕሰጉዲዮች
በግሌ
ወይም
በቡዴን
ይጽፊለ። የሚጽፎቸውም ጽሐፍች የሚከተለትን ሉያካትቱ ይችሊለ፤
•
የተሇያዩ የጽሐፌ ዓይነቶችን፣ ሇምሳላ ተራኪ፣ ገሊጭና አወዲዲሪ ወይም አነፃፃሪ
ጽሐፍችን መጻፌ፣
•
ሃሳባቸውን እንዱጽፈ፣ እንዱከሌሱ (እንዱያርሙ) እና ሇንባብ ዜግጁ እንዱያዯርጉ
ማዴረግ፣
•
የጽሐፌን የተሇያዩ ቁምነገሮች፣ ሇምሳላ
በቃሊት
ውስጥ
ፉዯሊትን
በአግባቡና
በትክክሌ መጻፌ፣ ቃሊትን በትክክሌ ማንበብ፣ አጥረው የተጻፈ ቃሊትን ወ዗ተ
መረዲት።
ማዲመጥና መናገር
ii
ተማሪዎች በሚያነቡትና በሚያዲምጡት ጽሐፌ ሊይ ትኩረት ማዴረግንና መረዲትን
ይማራለ። በተጨማሪም በሚያዲምጡትም ሆነ በሚያነቡት ጽሐፌ ሊይ በተመሠረቱ
ተግባራት ሊይ ይሳተፊለ። የሚሠሯቸው ተግባራትም የሚከተለትን ሉያካትቱ ይችሊለ፤
•
የማዲመጡ ምንባብ ስሇተመሠረተበት ይ዗ትና ርዕሰጉዲይ መነጋገር፣
•
ከማዲመጥ በፉት መገመት፣
•
የቅዴመማዲመጥ፣
የማዲመጥ
ሂዯት/ወቅትና
የአዲምጦ
መረዲት/ዴህረ
ማዲመጥ
ጥያቄዎችን መጠየቅና መመሇስ፣
•
ከላልች ጋር በማዲመጥ ምንባቡ ወይም በቀረበው ርእሰጉዲይ
ሊይ በክፌሌ ውስጥ
መወያየት፣
•
ስሇማዲመጥ ምንባቡ፣ ስሇርዕሰጉዲዩና ስሇማዲመጥ ምንባቡ ይ዗ት መጻፌ፣
•
ስሊዲመጡት ምንባብ መናገር፣ የግሌ ሀሳብን ማቅረብ፣
•
በማዲመጥ ምንባቦቹ ይ዗ቶች ወይም በርዕሰጉዲዮች ሊይ ያተኮሩና በክፌሌ ውስጥ
ሉከወኑ የሚችለ ታሪኮችን፣ ግጥሞችን፣ ተውኔቶችን መከወን።
ሰዋስው
ተማሪዎች
የቋንቋውን
የተወሰኑ
መዋቅራዊ
ክፌልች
ሇምሳላ፣
ቃሊትን
ከቅጥያቸው
መነጠሌና ማጣመር፣ ቅዴመ፣ ፇሌቃቂና ዴህረ-ግንዴ ቅጥያዎችን፣ ተሳቢዎችን የአሁን፣
የወዯፉትና የኃሊፉ ጊዛ ግሶችን፣ ስሞችን፣ ቅጽልችን፣ ተውሳከግሶችን፣ ነጠሊና ውስብስብ
ዓረፌተነገሮችንና አጠቃቀማቸውን ይማራለ።
iii
ማውጫ
ይ዗ት
ገጽ
ባህሊዊ አሌባሳት
1
ታዋቂ አትላቶች
20
ቃሊዊ ስነ-ግጥም
38
዗መናዊ ግብርና
56
ቱሪዜም
70
ፀረ-አዯንዚዜ ዕፅ
86
የጥሊቻ ንግግር
100
ኤች.አይ.ቪ ኤዴስ በኢትዮጵያ
114
ባህሊዊ ክዋኔዎች
127
ሴቶችን ማብቃት
141
iv
ምዕራፌ አንዴ
ባህሊዊ አሌባሳት
የምዕራፌ አሊማዎች
ከዙህ ምዕራፌ ትምህርት በኋሊ ተማሪዎች፡
ዏረፌተነገር ሇመመስረት የስርዓተ-ፉዯሌ ህጎችን ያዲምጣለ፤ ይገሌጻለ፤

አቀሊጥፍ ማንበብን ይሇማመዲለ፤

ዏረፌተነገር ውስጥ ሊለ ሇውስብስብ ቃሊት ፌቺ ይሰጣለ፤

ሇክፌሌ ዯረጃ የቀረበውን ምንባብ ትርጉም ሇማሳየት የዴምጽ ከፌታንና
ዜቅታን በስርዓተነጥብ ይጠቀማለ፤

ቃሌ ነጥሇው ያነባለ፤
ሇምዕራፈ የተሰጠ ክፌሇ ጊዛ 18
1ኛሳምንት 1ኛቀን
ማዲመጥ እና መናገር (40 ዯቂቃ)
የበዓሌ አሌባሳት እና ትውስታዎቻችን
ቅዴመ-ማዲመጥ
የቀዯመ ዕውቀትን መቀስቀስ
መ.
አሁንምንባብ
አነብሊችኋሇሁ
እናንተ
ዯግሞ
የምታዲምጡትን
ሃሳብ
ሇመረዲት
እንዱያስችሊችሁ ምንባቡን ከማንበባችሁ በፉት የተሇያዩ ተግባራትን ትሰራሊችሁ፡፡
አሁን
ምንባቡንከማዲመጣችሁበፉትበሚከተለትጥያቄዎችሊይጥንዴጥንዴበመሆንተወያዩናመ
ሌሶቻችሁንበቃሌ አቅርቡ። የሚሌ ትእዚዜ ይስጧቸው፡፡
መ. በመቀጠሌም በተማሪዎች መማሪያ መጽሃፌ በ1ኛው ሳምንት በ1ኛ ቀን በቅዴመማዲመጥ
ንኡስ
ክፌሌ
ጥያቄዎች ያሰሯቸው፡፡
1
የተማሪዎችን
የቀዯመ
አውቀት
ሇመቀስቀስ
የቀረቡትን
መ. የምንባቡን ርዕስ እና የቀረቡሊቸውን ጥያቄዎች መሰረት በማዴረግ በሚያዲምጡት
ምንባብ ስሇምን ጉዲዮች ይነሳለ ብሇው እንዱገምቱ ያዴርጓቸው፡፡ ግምታቸውንም
ይቀበለ፡፡
የማዲመጥ ወቅት
መ. አሁን “የበዓሌ አሌባሳትና ትውስታዎቻችን በሚሌርዕስምንባብ አነብሊችኋሇሁ እናንተ
ዯግሞበቀጣይ
ሉመጣ
የሚችሇውን
ከቀዯመእውቀታችሁጋርእያገናኛችሁ
ሃሳብ
እንዱሁም
ዋና
እየገመታችሁ
ዋና
ሃሳቦችን
እና
በዯብተራችሁ
በመያዜዴምፅሳታሰሙአዲምጡ፡፡
መ. ምንባቡን ሁሇት ጊዛ ያንብቡሊቸው፡፡ ምንባቡን በሚያነቡሊቸው ወቅት ተማሪዎች
በትክክሌ እየተከታተለ መሆኑን ይከታተለ፡፡
የበዓሌ አሌባሳትና ትውስታዎቻችን
ሰሇሞን ሜሪና ኡቶንግ ጋምቤሊ ከተማ በራስ ጎበና የመጀመሪያ ዯረጃ ትምህርት ቤት የ6ኛ
ክፌሌ ተማሪዎች ሲሆኑ ከመዯበኛው የመማር ተግባር ባሇፇ በሳምንቱ የመጨረሻ ቀን
በማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ ጉዲዮች ዘሪያ ይወያያለ፡፡በዚሬው ዕሇትም ሦስቱም ጓዯኛሞች
ትኩረት
ሰጥተው
ከተወያዩባቸው
አንኳር
ነጥቦች
መካከሌ
ክብረ-በዓሌ
ሲዯርስ
ስሇሚሇብሷቸው አሌባሳት ያዯረጉት ውይይት አንደ ነበር፡፡
በበዓሌ ወቅት ምን እንሌበስ በሚሌ ከቀረበው ጥያቄ በኋሊ በመካከሊቸው ዜምታ ሰፇነ፡፡
ሜሪ “እኔ እንኳን ቤተሰቦቼ ሃብታም ነጋዳዎችስሇሆኑ ክብረ-በዓሌ ዯረሰ አሌዯረሰ ብዬ
አሌጨነቅም፡፡በፇሇኩበት
ጊዛ
ከበዓሌ
አሌባሳት
በተጨማሪ
ላልች
ፊሽን
ሌብሶችን
አስገዚሇሁ፡፡” በማሇት ዜምታውን ሰበረችው፡፡
በመቀጠሌ ሁሇቱን
ቀና ብሊ እያየች ምነው ዜም አሊችሁ? ከማሇቷ “ኡቶንግ ቀበሌ
አዴርጎ እኔ አንቺእስከምትጨርሺ ዴረስእየጠበቁ ነበር” በማሇት የራሱን ታሪክ እንዱህ
በማሇት ጀመረ፡፡ “ያው የእኔ ቤተሰቦች የመግስት ሰራተኞች በመሆናቸው የበዓሌ ሌብስ
ሇመግዚት አይቸገሩም አብሬያቸው ሄጄ በእኔ ምርጫ አንዲንዴ ጊዛም እነሱ የፇሇጉትን
ሌብስ ይገዘሌኛሌ” በማሇት ሃሳቡን አጠቃሇሇ፡፡
በዙህ መካከሌ ሰሇሞን ግን አንገቱን ዯፌቶ መሬቱን በስንጥር እንጨት ጫር ጫር ያዯርግ
2
ነበር፡፡ ይንን ያዩት ጓዯኞቹ ሰሇሞን ምን ሆነሃሌ? ዯግሞም ያ዗ንህ ትመስሊሇህ? በማሇት
ጠየቁት፡፡
ይህንን
ተከትልም
ሰሇሞን
እንዱህ
በማሇት
ምሌሽ
መስጠት
ጀመረ፡፡
“የሚገርማችሁ በኛ ቤት ሇአካሇ-መጠን ያሌዯረሱና በሊይ በሊይ የተወሇደእህትና ወንዴሞች
ስሊለ ወሊጆቻችን ሇሁለም የበዓሌ አሌባሳትንም ሆነ ላልች እናንተ የምትሎቸው ነገሮች
በአብዚኛው አይሟለሌንም፡፡ ይህንን የጓዲችንን ሚስጥር ስሇምረዲም የበዓሌ ሌብስ ግዘ
አትግዘ
በሚሌ
በዜቅተኛ
የኑሮ
ዯረጃ
ሊይ
የሚገኙ
ምስኪን
ቤተሰቦቼን
ማሳ዗ን
አሌፇሇግሁም፡፡፡ በማሇት ያሇበትን ችግር እና የቤተሰቦቹን የኑሮ ሁኔታ አስተዚዜኖ
ተረከሊቸው፡፡
ሜሪና ኡቶንግይህን የሰሇሞን ሌብ የሚነካ ታሪክ ሰምተው እንዱሁ ከመሇያዬት ይሌቅ
በአቅማቸው አንዴ ነገር ሇማዴረግ ወሰኑ፡፡በዙህም መሰረትጉዲዩን ከቤተሰቦቻቸው ጋር
ሇመወያየትና ፇቃዴ ሇማግኘት ኡቶንግን ጨምሮ ሇቀሪዎቹእህትና ወንዴሞቹ
ሊይ
ሇመስጠት
እቅዴ
አወጡ፡፡
በመጨረሻም
ሰዎች
የተሇያየ
የኑሮ
ካሊቸው
ዯረጃ
ሊይ
እንዯመገኘታቸው መጠን ያሇው ሇላሇው በመስጠትና በማካፇሌ ችግሮቻችንን በቀሊለ
ከመቅረፌ ባሇፇ መሌካም የሆኑ እሴቶቻችንን አፅንተን ሇታናናሾቻችን የምናሳይበት
መሌካም አጋጣሚ ነው በማሇት ውይይታቸውን አጠቃሇለ፡፡
ዴህረ-ማዲመጥ
መ. በ1ኛው ሳምንት በ1ኛው ቀን ዴህረ-ማዲመጥ በሚሇው ንዐስ ርዕስ ስር የቀረቡትን
ጥያቄዎችያዲመጡትንምንባብመሠረት
አዴርገው
የባሇታሪኮቹን
የበዓሌ
ወቅት
ትዜታዎች ማስታወሻቸውን እያጣቀሱ በቃሌእንዱመሌሱ ያዴርጉ።
መ. የመጀመሪያውን ጥያቄመሌስ መነሻ በማዴረግ የመሰጣቸውን የታሪክ ክፌሌ ነቅሰው
በመውጣት በቃሌ ሇክፌሌ ጓዯኞቻቸው እነዱያቀርቡ ያበረታቷቸው፡፡
2ኛ ቀን
አዲምጦ መረዲት
መ. ተማሪዎች በ1ኛው ቀን በአንዯኛው ክፌሇ-ጊዛ የተነበበሊቸውን ምንባብ መሰረት
በማዴረግ ምንባቡን መረዲትና አሇመረዲታቸውን ሇመገምገም በትዕዚዘ
እንዱሰሩና በዙህ ሂዯትም ሁለምተማሪዎቸ ማሳተፌቸውን ያረጋግጡ፡፡
3
መሰረት
መ.
ጥያቄዎቹን
ሲሰሩም
ሆነ
መሌሶቻቸውን
በቃሌ
ሲያቀርቡ
እንዳት
መስራት
እንዲሇባቸው የእርስዎ ዴጋፌና ክትትሌ እንዯሚያስፇሌጋቸው ተረዴተው ያሌተቆጠበ
እገዚያዴርጉሊቸው፡፡
3ኛ ቀን
ቃሊት (40 ዯቂቃ)
መ. በዙህ ክፌሌ ተማሪዎችከምንባቡ ውስጥ በተሇያየ አገባብ የገቡ ቃሊትን እንዱረደ
የምታዯርጉነትነው፡፡ ይህንን ሇተማሪዎች ሇማስገን዗ብ ሁሇት ተግባራት ቀርበዋሌ፡፡
መ.ተግበር1ን ሇማሰራትም ተማሪዎቹ በመጀመሪያ በመማሪያ መፃህፊቸው ያሇውን ጥያቄ
ወዯ ዯብተራቸው እንዱገሇብጡይ዗ዞቸው፡፡ በዙህ ጊዛም በክፌለ ውስጥ በሁለም ቦታ
በመ዗ዋወር
እያንዲንደ
ተማሪዎች
ምሊሽ
ሇመስጠት
ጥረት
እያዯረጉ
መሆን
አሇመሆናቸውን ይከታተለ፡፡
መ. አሁን ዯግሞ ተማሪዎቹ በግሌ የሞከሩትን እዙያው ከጎናቸው ካሇ/ካሇች ተማሪ ጋር
እንዱያስተያዩ፤ በማስከተሌም በግሊና በጥንዴ ሆነው የሰሩትን ሁለንም አሳታፉ በሆነ
መሌኩ እጅ አያወጡ ሇቀረበው ቃሌ ወይም ሀረግ አቻ ወይም ተመሳሳይ ፌች ያለትን
እንዱናገሩ ያዴረጓቸው፡፡
መ. በመቀጠሌ ተግባር 2 ሊይ በመሸጋገር ተማሪዎቹ መጀመሪያ በመማሪያ መጽሃፊቸው
ያሇውን ጥያቄ ወዯ ዯብተራቸው እንዱገሇብጡት ካ዗ዞቸው በኋሊ በሁለም ቦታ
በመ዗ዋወር ተማሪዎች ምሊሽ ሇመስጠት ጥረት እያዯረጉ መሆን አሇመሆናቸውን
ይከታተለ፡፡ ሇተማሪዎች አስፇሊጊውን እገዚ ያዴርጉሊቸው፤ መሌሳቸውን ይቀበለ፤
ምሊሽና ማስተካከያ ይስጧቸው፡፡
2ኛ ሳምንት 4ኛ ቀን
ሰዋስው (40 ዯቂቃ)
መ. በዙህ ክፌሌተማሪዎች የሚተገበሩት ተግባር ውስብስብ ቃሊትንና ሀረጋትን መነጠሌና
ማጣመር ነው፡፡ በመሆኑም ተማሪዎች በነጻ ምእሊድቹ ሊይ የተቀጠለትን ቅጥያዎች
4
በመነጠሌና በማጣመር ውስብስብ ቃለን ዯጋግመው እንዱያነቡና እንዱጽፈ እገዚ
ያዴርጉሊቸው፡፡
መ. በተግባር ሁሇትም እንዯዙሁ ተማሪዎች ምሳላዎቹን መሰረት አዴርገው መነጠሌና
ማጣመርን
እንዱተገብሩ
ያግዞቸው፡፡
የተማሪዎችን
መሌስ
ይቀበለ፤
ማስተካከያዎችንም ይስጧቸው፡፡
5ኛ ቀን
ንበብ (40 ዯቂቃ)
ሸማና ስሌጣኔ
ቅዴመ-ንባብ
መ. ተማሪዎች ምንባቡን ከማንበባቸው በፉት በመማሪያ መጽሃፊቸው በቅዴመ-ንባብ ንኡስ
ክፌሌስር የቀረቡትን ጥያቄዎች በቃሊቸው እንዱመሌሱ እና ጥያቄዎቹን መሰረት
በማዴረግ በእሇቱ ምን ሉያነቡ እንዯሚችለ እንዱገምቱ ያዴርጉ፡፡
የንባብ ወቅት
መ.
“ሸማና
ስሌጣኔ”በሚሌርዕስየቀረበሊቸውን
እውቀታቸውጋርእያገናኙ
ቃሊትን/አገሊሇጾችን
እንዱሁም
በዯብተራቸው
ዋና
ዋና
የምንባብ
ሃሳቦችን
ሃሳብ
እና
በመያዜዴምፅሳያሰሙ/በሇሆሳስ
ከቀዯመ-
እንግዲ
እና
የሆኑ
ዴምጽ
እያሰሙእንዱያነቡ ያዴርጉሊቸው፡፡
ዴህረ-ንባብ
መ. ተማሪዎች ምንባቡን በማንበብ የተረደትን ሀሳብ በሁሇት ዓረፌተነገሮች አሳጥረው
መጻፌ እንዱችለ በምን መሌኩ አሳጥረው እንዯሚጽፈ ይንገሯቸው፡፡ ሇምሳላ ምንባቡ
መሰረታዊ እና አጃቢ ጉዲዮች ያለት መሆኑንና ትኩረት የሚያዯርጉት አብይ ጉዲዩ
ሊይ ብቻ መሆኑን፡፡ በምንባቡ ውስጥ በመሰረታዊነት የተሊሇፇው አንዴ ዋና ጉዲይ
መሆኑን እና ላልች ዯግሞ ንኡሳን ጉዲዮች መሆናቸውንና በጥያቆው መሰረትም
ትኩረት የሚያዯርጉት አብይ ጉዲዩ ሊይ መሆኑን እና ላልች ተመሳሳይ ገንቢ ሀሳቦችን
በመንገር የምንባቡን ዋና ሀሳብ አሳጥረው መጻፌ እንዱችለ ያግዞቸው፤ ምሌሳቸውንም
ይቀበለ፤ እርማትም ያዴርጉ፡፡
5
6ኛ ቀን
አንብቦ መረዲት (40 ዯቂቃ)
መ.በዙህ ክፌሌ ተማሪዎች እንዱሰሯቸው ሦስት ተግባራት በተከታታይ
እነዙህን
ጥያቄዎችም
ምንባቡን
ሲያነቡ
የተረደትን
ቀርበዋሌ፡፡
ከማስታወሻቸው
ጭምር
በማመሳከር እንዱሰሩ አቅጣጫ ይስጧቸው፡፡
መ. የመጀመሪያው ተግባር በእውነት ወይም ሀሰት ቅርፅ የቀረቡ ጥያቄዎችን የያ዗ ሲሆን
ተግባር 2 እና 3 የሚያተኩሩት ዯግሞ ምንባቡን መሰረት በማዴረግ ገምንባቡ በቀጥታ
ወይም ኢ-ቀጥተኛ በሆነ መሌኩ የሚመሌሷቸው ጥያቄዎች ሊይ ነው፡፡ በመሆኑም
ተማሪዎች
ጥያቄዎችን
ሀሳባቸውን
አስተካክሇው
መመሇሳቸውንና
መፃፊቸውን
አየተከታተለ እገዚ ያዴርጉሊቸው፤ ማስተካከያም ይስጧቸው፡፡
7ኛ ቀን
ቃሊት (40 ዯቂቃ)
መ. በተማሪዎች መማሪያመጽሏፌበ7ኛውቀንቃሊትበሚሇውይ዗ትሥርበተግባር 1 ምንባቡን
መሰረት በማዴረግ በ“ሀ” ስር የቀረቡትን ቃሊት በ “ሇ” ስር ከሚገኙት ቀጥተኛ
ፌቻቸውን ከያዘት ቃሊት ጋር እንዱያዚምደ ያዴርጉ፡፡
የአዚምዴ መሌሶች፡-1. ሠ
2. መ
3. ሏ
4.ሀ
5. ሇ
መ. በመቀጠሌም በተማሪዎች መማሪያ መጽሏፊ ተግባር 2የቀረቡትን ጥያቄዎች ትእዚዘን
እና ምሳላውን መሰረት አዴርገው እንዱሰሩ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡
8ኛ ቀን
መጻፌ (40 ዯቂቃ)
ስርዓተነጥቦችን መጠቀም
መ. በዙህ ክፌሇ-ጊዛ ተማሪዎቹ በተሇያዩ አረፌተነገሮች ውስጥ አገባባቸውን ጠብቀው
ስርአተነጥቦችን እንዱሇዩ የሚያዯርጉበት መሆኑን ሌብ ይበለ፡፡ ተማሪዎች ቀጥታ
ወዯ
ተግባር
ከመስራታቸው
በፉት
ስሇስርኣተ-ነጥቦች
ማስታወሻውን መሰረት በማዴረግ ማብራሪያ ይስጧቸው፡፡
ማስታወሻ
6
ምንነትና
ጠቀሜታ
በወረቀት ሊይ የሰፇረ ሏሳብ (ቋንቋ) መሌእክቱ ግሌጽ ሆኖ እንዱተሊሇፌ ሥርዓተ ነጥቦች
ከፌተኛ
ካሇመጠቀም
ሚና
የተነሳ
አሊቸው።
በጽሐፌ
ዏረፌተነገሮች
ውስጥ
ያሻማለ፤
ስርዓተ-ነጥቦችን
መሌእክቶች
አስተካክል
ይዚባለ፤
ሏሳቦች
ይዴበሰበሳለ። ስሇዙህ ሏሳቦችን ግሌጽ በሆነ መሌኩ በጽሐፌ ሇማስተሊሇፌም ሆነ
የተጻፇውን
መሌእክት
በትክክሌ
አንብቦ
ሇመረዲት
ሥርዓተ-ነጥቦችን
እና
አገሌግልታቸውን በሚገባ ማወቅ ተገቢ ይሆናሌ።
መ. ተማሪዎች በተግባር 1 በቀረበው ትእዚዜ መሰርት ተገቢና ተስማሚ ስርዓተ-ነጥቦችን
እንዱያስገቡ
አቅጣጫ
ያሳዩቸው፡፡
ተግባር
2
የሚያተኩረውዯግሞተማሪዎችየተሇያዩስርዓተ-ነጥቦችን
መሰረት
አዴርገውዓረፌተነገሮችንእንዱያነቡነው፡፡በዙህምእንዯስርአተነጥቦችዓይነትቆምታ፣ፌጥንት፣ከፌታ፣ዜቅታወ዗ተ.እያዯረጉእንዱያነቡ
እገዚ
ያዴርጉሊቸው፡፡ መጀመሪያ እንዳት ማንበብ እንዲሇባቸው እርስዎ ሞዳሌ ሆነው
ያሳዩዋቸው፡፡ ተማሪዎች ሲያነቡም እየተከታተለ ማስተካከያ ያዴርጉሊቸው፡፡
መ. ተግባር 3 ዯግሞ በተግባር 1 እና 2 የተጠቀሟቸውን ስርአተ-ነጥቦች ሇይተው
ሇብቻቸው
ዯብተራቸው
ሊይ
እንዱፅፈ
በማዴረግ
የእያንዲንደን
ስርዓተነጥብ
አገሌግልት እየተወያዩ እንዱረደ ያዴርጉ፡፡
9ኛ ቀን
ማዲመጥና መናገር (40 ዯቂቃ)
የ዗መናዊ ባህሌ ተፅዕኖ
በባህሊዊ አሌባሳት ሊይ
ቅዴመ-ንባብ
መ. ሇዕሇቱ የቀረበውንምንበብ ከማዲመጣቸው በፉት በመማሪያ መጽሃፊቸው በቅዴመንባብ
ንኡስ ክፌሌ ስር የቀረቡትን ጥያቄዎች በቃሊቸው እንዱመሌሱ እና ጥያቄዎቹን
መሰረት በማዴረግ በእሇቱ ምን ሉያነቡ እንዯሚችለ እንዱገምቱ ያዴርጉ፡፡
የማዲመጥ ወቅት
7
መ. «የ዗መናዊ ባህሌ ተፅዕኖ በባህሊዊ አሌባሳት ሊይ” በሚሌርዕስ የቀረበሊቸውን የምንባብ
ሃሳብ ከቀዯመ እውቀታቸው ጋርእያገናኙ ዋና ዋና ሃሳቦችን እና እንግዲ የሆኑ
ቃሊትን/አገሊሇጾችን በዯብተራቸው እንዱይዘ ያስገንዜቧቸው፡፡
መ. በማስከተሌም የቀረበውን ምንባብ ሁሇት ጊዛ ያንብቡሊቸው፡፡
የዘመናዊ ባህሌ ተፅዕኖ
በባህሊዊ አሌባሳት ሊይ
የጥንት አያት ቅዴመ-አያቶቻችን እንዯ አኗኗር ሁኔታቸው፣ ባህሌና ወጋቸው ሃገራዊ የሆኑ
አሌባሳትን ይሇብሱ ነበር፡፡ ይህም በአንዴ በኩሌ ከጥጥ የምርት ውጤት የተገኙትን እንዯ ጋቢ፣
ኩታ፣ ቀሚስ፣ በርኖስ እና የመሳሰለትን ሲሇበሱ በላሊ በኩሌ ዯግሞ ከእንስሳት ቆዲ እና
ከእፅዋት የተዘጋጁ ባህሊዊ አሌባሳትን ይሇብሱ ነበር፡፡ ይህ ወቅት የኢትዮጵያውያን ባህሌ፣
ወግና ሌማዲቸው በባዕዴ ባህሌ ያሌተበረዘ እና ዜጎችም ከራሳቸው ሀገር ከተገኘ ጥሬ ዕቃዎች
በሀገር ሌጅ ጥበበኞች የሚዘጋጁ ባህሊዊ አሌባሳትን የሚሇብሱበት ነበር፡፡
ይሁን እንጂ መሌካም አሊማን አንግበው ኢትዮጵያን ሇማዘመንና ስሌጣኔን ሇማስፊፊት በወቅቱ
የነበሩ መንግስታት ወጣት ኢትዮጵያውያንን ወዯ ምዕራባውያን ሀገራት ሇአብነት ያህሌም
እንግሉዝ፣
ፇረንሳይ፣
ሩሲያ
በመሊክ
ተጨማሪ
ዘመናዊ
እውቀትና
ክህልት
ሸምተው
እንዱመሇሱ ያዯርጉ ነበር፡፡ ምንም እንኳን እነዚህ ወጣት ኢትዮጵያውያን በዘመናዊ እውቀትና
ክህልት
ታንጸው
ቢመጡም
ከዚሁ
ጎን
ሇጎን
አብዛኛዎቹ
የምእራባውያንን
የአሇባበስ፣
የአመጋገብ፣ የአኗኗር ስርዓት ወዯ ሀገር ውስጥ በማስገባታቸው የውጪው ባህሌ በሀገራችን
ውስጥ መስፊፊቱን ሌዩ ሌዩ የፅሁፍ ማስረጃዎች ያሳያለ፡፡ ይህ ማሇት ግን ሁለም ወዯ
ምዕራቡ ዓሇም የሄደት ሁለ ሇባዕዲን የአሇባበስ ስርኣት ተገዢ ነበሩ ማሇት አይዯሇም፡፡ ሇምሳላ
ፉታውራሪ ተክሇ ሏዋሪያት ተክሇ ማርያም ከብዙ ዓመታት ቆይታ በኋሊ ወዯ ሀገራቸው
ሲመሇሱ የገጠማቸውን ‘’የሕይወቴ ታሪክ” በሚሇው መፃፊቸው እንዱህ ሲለ አውስተውታሌ፡-
አዱስ አበባ የገባሁ ዕሇት ያገሬን ሌብስ ሇብሼ ነበር፡፡ የፇረንጅ ሌብስ ያስከብርሃሌ
እያለ መከሩኝ፡፡ ስሇዚህ ሃዘን ተሰማኝ፡፡ በማግስቱ ወዯ ግቢ ሄዴኩ እንዯ
አውሮፓውያን
ሇብሻሇሁ ሌብሴ ሁለ ፓሪስ የተሰፊ ዘመናይ ነው፡፡ ወዯ ግቢ
ስገባ እስከውስጠኛው በር ዴረስ ከበቅል እንዲሌወርዴ ዘመድቼ አስጠንቅቀውኛሌ፡፡
ገና ወዯ በሩ ቀረብ ስሌ በረኛው ጮኸ፡፡ ዘወር በለ እያሇ መንገዳን አስሇቀቀሌኝ፡፡
በገዛ አገሬ ውስጥ ሇመከበሪያየ የሰው ሌብስ መከታ ስሇሆነኝ ሌቤ ተቃጠሇ፡፡
8
ከዚህ ትረካ የምንገነዘበውም በጊዜው የምዕራባውያን አሇባበስ ምን ያህሌ በባህሊዊው የአሇባበስ
ስርዓት ሊይ ተፅኖ እንዲሳረፇበትና ማህበረተቡም የውጭ ባህሌ ናፊቂ መሆኑን በጥሌቀት
ሇማየት ያስችሊሌ፡፡
በመሆኑም ይህንን እኩይ የሆነ ባህሌ ወረርሽንን ከመሰረቱ በመረዲት በተሇይም ወጣቶች
የውጭ ሃገራት የአሇባበስ ስርኣት ተጋሊጭነታቸውን መቀነስና የሃገራቸውን የባህሌ አሌባሳት
የመጠቀም ሃሊፉነት በትከሻቸው ሊይ ወዴቆ ይገኛሌ፡፡ ይህን ማዴረግም የባህሌ አሌባሳትን
ሲሇብሱ
በማንነታቸውና
በኢትዮጵያዊነታቸው
እንዱኮሩና
ከምዕራባውያን
የባህሌ
ተፅዕኖ
ራሳቸውን ነፃ የሚያወጡበት ሂዯት ነው ማሇት ይቻሊሌ፡፡
ዴህረ-ማዯመጥ
መ. እርስዎ ምንባቡን አንብበው እንዯጨረሱ ተማሪዎች የምንባቡ ዋና ሀሳብ
ሊይ
እንዱወያዩና መሌሳቸውንም በቃሌ እንዱያቀርቡ እገዚዎት አይሇያቸው፡፡
10ኛ ቀን
ማዲመጥና መናገር (40 ዯቂቃ)
መ.
በዙህ
ክፌሇ-ጊዛ
የተነበበሊቸውን
ምንባብ
በአግባቡ
መረዲት
አሇመረዲታቸውን
የሚገመግሙበት ሲሆን ይህንን ሇማዴረግ ይረዲዎት ዗ንዴበተግባር 1 እና 2
ስርየቀረቡትን ጥያቄዎች ያሰሯቸው፡፡
ተማሪዎች ይህንን ተግባር ሲተገብሩም
አየተከታተለ ማስተካካያ ወይም ግብረ-መሌስ ይስጧቸው፡፡
11ኛ ቀን
ቃሊት (15 ዯቂቃ)
መ. በዙህ ክፌሌ ሇተማሪዎች አማራጭ ቃሊት ከትእዚዘ በታችየቀረቡሊቸው ሲሆን እነዙህን
ቃሊት
አውዲቸውን
መሰረት
በማዴረግ
በክፌት
ቦታዎቹ
ሊይ
በማስገባት
አረፌተነገሮችን እንዱያሟለ ያርጉ፡፡
ሰዋስው (25 ዯቂቃ)
መ. በተግባር አንዴ ቅዯምተከተሊቸው የተ዗በራረቁ አረፌተነገሮች የቀረቡ ሲሆን ተማሪዎች
የአረፌተነገር
9
መዋቅርን
ተከትሇው
በትክክሌ
ቃሊቱን
ሰዴረው
አረፌተነገር
እንዱመሰርቱ እገዚዎት አይሇያቸው፡፡በተግባር 2 ዯግሞ ተማሪዎች ምሳላውን መሰረት
አዴርገው በቃሊቱ ሊይ ቅጥያዎችን እንዱጨምሩ ያዴርጉ፡፡ (ተማሪዎች ተግባራቱን
ሲፇጽሙ
እገዚ
ያዴርጉሊቸው፤
መሌሳቸውን
ይቀበለ፤
እርማትና
ግብረመሌስ
ያዴርጉሊቸው፡፡)
12ኛ ቀን
መጻፌ (40 ዯቂቃ)
አንቀጽ መጻፌ
መ.
በዙህ
ክፌሇ-ጊዛ
ተማሪዎቹ
ቃሊት
ተጣምረው
አረፌተነገሮችን፣
አረፌተነገሮች
ተጣምረው ወይም ተዋህዯው እንዳት አንቀፅእንዯሚመሰረትና የአንቀፅ ምንነትን
እንዱማሩና እንዱያውቁ የሚያዯርጉበት ነው፡፡
መ.
ቀጥታ
በተማሪዎች
መማሪያ
መፅሃፌ
የቀረበውን
አንቀፅ
መሰረት
አዴርገውተግባራትንከማሰራትዎ በፉት ስሇአንቀጽ ምንንትና ክፌልች ማስታወሻውን
መሰረት በማዴረግ ማብራሪያ ይስጧቸው፡፡
ማስታወሻ
አንቀጽ፡- ከዏረፌተነገር በመቀጠሌ የምናገኘው የቋንቋ መዋቀር አንቀፅ
ይባሊሌ፡፡ አንቀፅ ሙለ ሃሳብ ከሚሰጡ የዏረፌተነገሮች ስብስብ የተገኘ
ነው፡፡ አንዴ አንቀፅ አንዴ ዋና ሃሳብ የሚያስተሊሌፌ አንዴ ዏረፌተነገር
ሲኖረው ይህም ሃይሇ-ቃሌ በመባሌ ይታወቃሌ፡፡ የአንቀፁ ሃይሇ-ቃሌም
በአንቀፁ መጀመሪያ፣ መካከሌ፣ መጨረሻወይምመጀመሪያና መጨረሻ ሊይ
ሉመጣ ይችሊሌ፡፡ ላልቹ በአንቀጹ ውስጥ የሚገኙት ዏረፌተነገሮች ዯግሞ
10
ማብራሪያ በመስጠት ዋናውን ሃሳብ የሚያጠናክሩ ናቸው፡፡
መ.ተማሪዎች ስሇአንቀጽ ከተማሩ በኋሊ በመማሪያ መጽሃፈ በቀረበው መሰረት ሁሇት
ተግባራትን
ይተገብራለ፡፡
የመጀመሪያው
የቀረበሊቸውን
አንቀጽ
ተገቢ
የሆኑትን
ስርዓተነጥቦች በማሟሊት በዯብተራቸው ሊይ ገሌብጠው እንዱያነቡ የሚያዜ ነው፡፡
በተግባር 2 የሚያተኩረው ዯግሞ ተማሪዎች በአንዴ ነገር ሊይ ሳይወሰኑ ከበዓሌ ክንውን
ጋር የተያያ዗ ጉዲይ መርጠው ተገቢውን ስረዓተነጥብ ተጠቅመው ከአምስት ባሌበሇጡ
አረፌተነገሮች አንዴ አንቀጽ እንዱጽፈ የሚያዜ ነው፡፡በመሆኑም ተማሪዎች የታ዗ዘትን
ሲሰሩ ተከታትው በማየት ማስተካከያና ግብረ-መሌስ በመስጠት ያሰሯቸው፡፡በዙህ
ተግባርም
ሁለም
ተማሪዎች
በንቃት
መሳተፊቸውን
ይከታተለ፤
ሌዩ
እገዚ
የሚያስፇሌጋቸው ካለ ዯግሞ በቅርበት ሆነው ይዯግፎቸው፡፡
13ኛ ቀን
ንባብ (40 ዯቂቃ)
ባህሊዊ አጊያጌጥና አሇባበስ
ቅዴመ-ንባብ
መ. ተማሪዎች ምንባቡን ከማንበባቸው በፉት በመማሪያ መጽሃፊቸው በቅዴ-መንባብ ንኡስ
ክፌሌስር የቀረቡትን ጥያቄዎች በቃሊቸው እንዱመሌሱ እና ጥያቄዎቹን መሰረት
በማዴረግ በእሇቱ ምን ሉያነቡ እንዯሚችለ እንዱገምቱ ያዴርጉ፡፡
መ. ይህንን በማዴረግዎም ተማሪዎች ከሚያነቡት ምንባብ ጋር ባይተዋር እንዲይሆኑና
ነገሮችን፣ ሁኔታዎችን፣ ተግባራትን ወ዗ተ. ቀዴመው እንዱገምቱ እዴሌ ስሇሚሰጣቸው
11
ሉሰጣቸውበዙህ ክፌሌ የሚቀርቡ ተግባራትን ቸሌ ባሇማሇት በትኩረት ያሰሯቸው፡፡
የንባብ ወቅት
መ.
ተማሪዎች
“የአኝዋባህሊዊ
አጊያጌጥና
አሇባበስ”በሚሌርዕስየቀረበሊቸውን
የምንባብከቀዯመ-እውቀታችሁጋርእያገናኙ እንዱሁም ዋና ዋና ሃሳቦችን እና እንግዲ
የሆኑ ቃሊትን/አገሊሇጾችን በዯብተራቸው በመያዜዴምፅሳያሰሙ/በሇሆሳስ እና ዴምጽ
እያሰሙእንዱያነቡ ያዴርጉ፡፡
ዴህረ-ንባብ
መ. ተማሪዎች ከምንባቡ የተረደትን ሀሳብ በአጭሩ እንዱያቀርቡ ያዴርጉ፡፡ ሀሳባቸውን
ከማቅረባቸው በፉት መጀመሪያ በምንባቡ ውስጥ የተነሱትን ነጥቦች አንዴ በአንዴ
በዯብተራቸው
ሊይ
እንዱያሰፌሩ
ያዴርጉ፤
ከዙያም
ሀሳባቸውን
ከመቀመጫቸው
እየተነሱ በቃሌ ይናገሩ፡፡
14ኛ ቀን
አንብቦ መረዲት (40 ዯቂቃ)
መ. በዙህ ክፌሌ ሁሇትበተሇያየ የአጠያየቅ ስሌቶች የተ዗ጋጁ ተግባራት በተከታታይ
ቀርበዋሌ፡፡በመጀመሪያው ተግባር ስር እውነት ወይም ሀሰት በማሇት የሚመሇሱ
ጥያቄዎች የቀረቡ ሲሆኑ በሁሇተኛው ተግባር ዯግሞ ምንባቡን መሰረት በማዴረግ
ቀጥተኛና ቀጥተኛ ባሌሆነ መሌኩ የሚመሇሱ ጥያቄዎች ቀርበዋሌ፡፡ በመሆኑም
ተማሪዎች ተግባራቱን በሚገባ ይሰሩ዗ንዴ እገዚ ያዴርጉሊቸው፤ መሌሶቻቸውንም
ይቀበለ፡፡
15ኛ ቀን
ቃሊት (40 ዯቂቃ)
12
መ. በዙህ ክፌሌ ተማሪዎች ከምንባቡ ውስጥ በተሇያየ አገባብ የገቡ ቃሊትን እንዱረደ
የምታዯርጉነት
ነው፡፡
ይህንን
ሇተማሪዎች
ሇማስገን዗ብ
ሁሇት
ተግባራት
ቀርበዋሌ፡፡ተግባር 1 በሰንጠረዠ ውስጥ ያለትን ቃሊትና ሀረጋት ተመሳሳይ ፌቻቸውን
እንዱሰጡ
በመማሪያ
የሚያዜ
ነው፡፡
መፅሃፊቸው
ይህን
ያሇውን
ተግበር
ጥያቄ
ሇማሰራትም
ወዯ
ተማሪዎቹ
ዯብረተራቸው
በመጀመሪያ
እንዱገሇብጡእና
መሌሶቻቸውን እንዱሰሩ ያዴርጉ፡፡አሁን ዯግሞ ተማሪዎቹ በግሌ የሞከሩትን እዙያው
ከጎናቸው
ከሚገኝ/ከምትገኝ
ተማሪ
ጋር
እንዱያስተያዩ
እና
እርስበርሳቸው
እንዱተራረሙ ያዴርጉ፡፡ በመጨረሻም በግሊና በጥንዴ ሆነው የሰሩትን ሁለንም
አሳታፉ በሆነ መሌኩ እጅ አያስወጡ ሇቀረበው ቃሌ ወይም ሀረግ አቻ ወይም
ተመሳሳይ ፌች ያለትን እንዱናገሩ ያዴረጓቸው፡፡
መ. በመቀጠሌ ተግባር 2 ሊይ በመሸጋገር ተማሪዎቹ በመጀመሪያ በመማሪያ መፃህፊቸው
ያሇውን ጥያቄ ወዯ ዯብረተራቸው እንዱገሇብጡት ያዴርጉ፡፡ ከዙያም በምሳላው
መሰረት በቃሊቱ ቀጥተኛ ፌቺ እንዱሰሩ በማዴረግ መሌሳቸውን ይቀበለ፤ እርማትም
ያዴርጉሊቸው፡፡
16ኛ ቀን
ሰዋስው (40 ዯቂቃ)
የወሌና የተጸውኦ ስም
መ. በዙህ ክፌሌ ከስም ዓይነቶች መካከሌ ስሇ ወሌና የተጽዖ ስሞች የሚያስተምሩበት
ነው፡፡ ስሇሆነም ካለት አምስት የስም አይነቶች መካከሌ በሁሇቱ ሇይ ብቻ ትኩረት
በማዴረግ
ተማሪዎችን
ያስተምሩ፡፡
ቀጥታ
ወዯተግባራቱ
በሚከተሇው ሳጥን ውስጥ የሚገኘውን ትምህር ያቅርቡሊቸው፡፡
13
ከማምራትዎ
በፉትም
ማስታወሻ
ሰው ወይም ላሊ ነገር የሚጠራበት ቃሌ ሁለ ስም ይባሊሌ፡፡ ስሞች በዓይነታቸው
በአምስት ዋና ዋና ክፌልች ተመዴበው ይገኛለ፡፡ እነሱም የወሌ፣ የተጸውኦ፣ የጥቅሌ፣
የቁሳቁስና የነገር ስም በመባሌ ይታወቃለ፡፡ ይህ ክፌሇትምህርትም የወሌና የተጸውኦ
ስሞች ሊይ ያተኮረ ነው፡፡ የተጸውኦ ስም የሚባሇው ሰው ወይም ላሊ ነገር የሚጠራበትና
ተሇይቶ የሚታወቅበት ነው፡፡
መ. ትምህርቱን እንዲጠናቀቁም የቀረቡትን ሶስት ተግባራት እንዱሰሩ ያዴርጉ፡፡ በዙህም
መሰረት ተግባር 1 ሊይ የቀረቡትን የስም ዓይነቶች እንዱሇዩ ያዴርጉ፡፡
እየተከታተለ
አርማት
ይስጧቸው፡፡
በተግባር
2
ዯግሞ
ሲሰሩም
በዏረፌተነገር
ውስጥ
የሚገኙትን ስሞች የወሌ ወይም የተፆውዖ ስም በማሇት እንዱሇዩቸው ያዴርጉ፡፡
በመጨረሻም ተግባር 3 ዯግሞ ቢያንስ እያንዲንደ ተማሪ ሁሇት፣ ሁሇት የተጽኦ እና
የወሌ ስሞችን የሚያሳዩ ዏረፌተነገሮች ሰርተው እንዱያሳዩ ያዴርጉ፡፡
(መ. በዙህ ሂዯት ሁለም ተማሪዎችእንዱሳተፈና ተጨማሪ እገዚ የሚያስፇሌጋቸው ካለም
እየተከታተለ ማገዜና መርዲት እንዯሚያስፇሌግእንዲይ዗ነጉ፡፡ በመጨረሻም የሰሩትን
ተግባር እንዱያቀርቡ በማዴረግ ማስተካከያና እርማት በመስጠት የእሇቱን ትምህርት
ያጠቃሌለ፡፡)
17ኛ ቀን
መጻፌ (40 ዯቂቃ)
መ. በዙህ ክፌሇ-ጊዛ
ሲሆን
ተ዗በራርቀው የቀረቡ ዏረፌተነገሮች በሰንጠረዥ ውስጥ የተቀመጡ
እነዙህን
አስተካክሇው
ዓፌተነገሮችተማሪዎች
አንቀጽ
እንዱፅፈ
እንዱሰሩእየተከታተለ ያግዟቸው፡፡
18ኛ ቀን
14
እና
ተገቢውን
ተያይ዗ው
ስርዓተ-ነጥብ
የቀረቡ
በመጠቀም
ጥያቄዎችን
መፃፌ (40 ዯቂቃ)
መ. ይህ ከባሇፇው ክፌሇ-ጊዛ (ከ17 ቀን) የቀጠሇ ሲሆን በተማሪዎች መጽኃፌ በ18ኛ ቀን
የቀረቡትን 3 ተግባራት ትእዚዚቸውን መሰረት በማዴረግ ተማሪዎችን ያሰሩ፡፡
(በሂዯቱም ሁለም ተማሪዎች እንዱሳተፈና ተጨማሪ እገዚ የሚያስፇሌጋቸው ካለም
እየተከታተለ
ማገዜና
መርዲት
እንዯሚያስፇሌግ
እንዲይ዗ነጉ፡፡
በመጨረሻም
የሰሩትን ተግባር እንዱያቀርቡ በማዴረግ ማስተካከያና እርማት በመስጠት የእሇቱን
ትምህርት ያጠቃሌለ፡፡)
የምእራፌ ማጠቃሇያ ቅጽ
መ. ይህ ክፍሇ-ጊዜ የመጀመሪያው ምዕራፍ ማጠቃሇያ ስሇሆነ በተማሪዎች መጽሃፍ በምእራፈ
መጨረሻ ሊይ የሚገኘውን ቅጽ እንዱሞለ እና በምእራፈ የቀረቡትን ትምህርቶች መረዲት
አሇመረዲታቸውን እራሳቸው እንዱፇትሹ ያዴርጉ፡፡ ቅጹን በሀቀኝነት እንዱሞለ እና
ቅጹን የመሙሊታቸውን አሊማ ይንገሯቸው፡፡ ከዚያም ቅጹን ሞሌተው እንዱሰጡዎት
ያዴርጉ፡፡
መ. የሁለንም ተማሪዎች ቅጽ ይመሌከቱ፡፡ ተማሪዎች ክፍተት ያሇባቸውን ቦታዎች በማየትም
ክፍተታቸውን
በማካካሻ
ክፍሌ
(make
up
class)
ሇመሙሊት
ጥረት
ያዴርጉ፡፡
ተማሪዎችም ክፍተታቸውን ሇመሙሊት ወዯኋሊ ተመሌሰው እንዱያነቡ ያዴርጉ፡፡
ምዕራፌ ሁሇት
የምዕራፌ አሊማዎች
ከዙህ ምዕራፌ ትምህርት በኋሊ ተማሪዎች፡-
15

ቃሊትን ከምዕሊዴ ይሇያለ፤

ምዕሊድችን በማጣመር ቃሊትን ይመሰርታለ፤

የተሇያዩ ጽሐፍችን በማንበብ ዋና-ሀሳቡን ይናገራለ፤
ታዋቂ
አትላቶች

ሇክፌሌ ዯረጃው የቀረበውን ምንባብ የስርዓተ-ነጥቦችን አገባብ ተከትሇው የዴምጽ
ከፌታና ዜቅታን ይሳያለ፤
ሇምዕራፈ የተሰጠ ክፌሇ ጊዛ 18
1ኛሳምንት 1ኛ ቀን
ማዲመጥ እና መናገር (40 ዯቂቃ)
አትላት አበበ ቢቂሊ
ቅዴመማዲመጥ
የቀዯመ ዕውቀትን መቀስቀስ
መ. እባክዎ መምህር በተማሪዎች መማሪያ መጽሃፌ በ1ኛው ሳምንት በ1ኛ ቀን በቅዴመማዲመጥ ንኡስ ክፌሌ ስር የተማሪዎችን የቀዯመ አውቀት ሇመቀስቀስ የቀረቡትን
ጥያቄዎች
ያሰሯቸው፡፡
(ምስለን
ተመሌክተው
ሀሳባቸውን
በሚገባ
እንዱገሌጹ
መሰረት
በማዴረግ
ተማሪዎችን ያበረታቱ፡፡)
መ.
የምንባቡን
ርዕስ፣
የቀረቡሊቸውን
ጥያቄዎች
እና
ምስሌ
የሚያዲምጡት ምንባብ ስሇምን ሉሆን እንዯሚችሌ ተማሪዎች እንዱገምቱ ያዴርጉ፡፡
ግምታቸውንም ይቀበለ፡፡
የማዲመጥ ወቅት
መ. አሁን “አትላት አበበ ቢቂሊ” በሚሌ ርዕስ ምንባብ አነብሊችኋሇሁ እናንተ ዯግሞ
ከቀዯመ እውቀታችሁ ጋር እያገናኛችሁ እንዱሁም በመጽሃፊችሁ ሊይ የቀረበውን ቅጽ
መሌሶች ዯብተራችሁ ሊይ እየሞሊችሁ በጥሞና አዲምጡ፡፡ በማሇት ሇተማሪዎችዎ
ትእዚዜ ይስጡ፡፡
መ. ምንባቡን ሁሇት ጊዛ ያንብቡሊቸው፡፡ ምንባቡን በሚያነቡሊቸው ወቅት ተማሪዎች
በትክክሌ እየተከታተለ መሆኑን እና ቅጹንም እየሞለ መሆኑን ይከታተለ፡፡
አበበ ቢቂሊ
ዯብረብርሃን አቅራቢያ ጃቶ በተባሇች ቦታ የተወሇዯው አበበ በቂሊ ከሌጅነቱ ጀምሮ
ስፖርተኛ ነበረ፡፡ ከ1944 ዓ.ም. በኋሊ በሃያ አመቱ ክቡር ዗በኛ ሰራዊት ውስጥ ሲገባም
ከስፖርት ጋር ይበሌጥ ተወዲጀ እንጂ አሌተራራቀም፡፡ ከውትዴርና አገሌግልት ጎን ሇጎን
16
በሠራዊቱ የስፖርት እንቅስቃሴ በተሇይም በአትላቲክስና በገና ጨዋታ ጎሌቶ ሇመታየት
ጊዛ አሌፇጀበትም፡፡ ከአራት አመታት በኋሊ ዯግሞ የአበበን የህይወት አቅጣጫ የሚቀይር
የኋሊ ኋሊም የኢትዮጵያን ስም የሚያዯምቅ፣ አፌሪካውያንን የሚያኮራ፣ አሇምን የሚያባንን
አጋጣሚ ተፇጠረ፡፡
አበበ ቢቂሊ የበአሌ ሰሌፌ ሊይ፤ ‹ኢትዮጵያ› የሚሌ ፅሁፌ ያረፇበት ቱታ የሇበሱ
ስፖርተኞችን ሲመሇከት በዜምታ ማሇፌ አሌቻሇም፡፡ ‹እነዙህ ስፖርተኞች እነማን ናቸው›
ብል ጠየቀ። ስፖርተኞቹ ኢትዮጵያን በመወከሌ በሜሌቦርን ኦልምፒክ የተካፇለት
እነማሞ
ወሌዳና
እነባሻዬ
ፇሇቀ
ነበሩ፡፡
በዙያች
አጋጣሚ
ነው
ውስጡ
የነበረው
የአትላቲክስ ፌቅር የናኘው እና ወዯ ውሳኔ የተቀየረው፡፡ ‹ኢትዮጵያ› ተብል የተፃፇበት
ቱታ ሇመሌበስና በዓሇም አቀፌ ውዴዴር አገሩን ወክል ሇመሳተፌ ቁርጠኛ ጥረት ማዴረግ
ጀመረ፡፡ በዙሁ አመት የጦርሠራዊት ብሄራዊ ሻምፒዮና የማራቶን ውዴዴር ተካፇሇ፡፡
በወቅቱ ታዋቂ ከነበሩት አትላት ዋሚ ቡራቱና ላልችም ጋር ተወዲዯረ፡፡ አበበ ቢቂሊ
ሇመጀመርያ ጊዛ በተሳተፇበት የማራቶን ውዴዴር አሸነፇ፡፡
አበበ ቢቂሊ በላልች ውዴዴሮችም አሸነፇ፡፡ በ5ሺና በ10ሺ ሜትር በአትላት ዋሚ ቢራቱ
ተይዝ የቆየውን ብሓራዊ ክብረወሰን ሲሰብር ኢትዮጵያ አዱስ ጀግና አትላት ማፌራቷን
ተመሌክታ በተስፊ ፇካች፡፡ የአበበ የመጀመሪያ ህሌምም እውን ሆነ፡፡ በውዴዴሮች
ባሳየው ዴንቅ ብቃት ሇኦልምፒክ ቡዴን ታጨ፡፡ ኢትዮጵያ በታሪኳ ሇሁሇተኛ ጊዛ
በምትሳተፌበት የሮም ኦልምፒክ፤ ‹ኢትዮጲያ› ተብል የተፃፇበት የብሄራዊ ቡዴን ትጥቅ
በማዴረግ ወዯ ሮም አመራ፡፡
በሮምኦልምፒክ
የአሇም
ህዜብ
ትኩረት
በአውሮፖውያን
አትላቶች
ሊይ
ነበር፡፡
ስሇኢትዮጵያውያን አትላቶች በተሇይም ስሇአበበ በቂሊ የሚያውቀው ነገር አሌነበረም፡፡
ከዙያ
በፉት
አንዴም
አፌሪካዊ
በኦልምፒክ
ታሪክ
ሜዲሉያ
አጥሌቆ
አያውቅም፡፡
የሮም ኦልምፒክ የማራቶን ውዴዴር ግን የአሇምን ታሪክ ቀየረ፡፡ የውዴዴሩ ውጤት
ሇኢትዮጵያ ብቻ ሳይሆን ሇመሊው አፌሪካና ሇዓሇም ጥቁር ህዜብ ዴሌ ያበሰረ ችቦ
አቀጣጣሇ፡፡ ኢትዮጵያዊው አትላት አበበ ቢቂሊ በባድ እግሩ ሮጦ ታሊቁን የኦልምፒክ
ማራቶን በአንዯኝነት ከማሸነፌም በተጨማሪ 2፡16፡2 በሆነ ሰአት አዱስ የአሇም ክብረወሰን
አስመ዗ገበ፡፡ በኦልምፒክ ታሪክ የሜዲሉያ ባሇቤት ሇመሆን የቻሇ የመጀመሪያው አፌሪካዊ
ስፖርተኛ ሆኖ ስሙ በታሪክ መዜገብ በወርቃማ ቀሇም ሰፇረ፡፡
17
በቀጣዩ ዓመት በግሪክ፣ በጃፓንና በቼኮዜሊቫኪያ በተዯረጉ የማራቶን ውዴዴሮች ያሸነፇው
አትላት አበበ ከዙያ በኋሊ ሇበርካታ ወራት በአሇም አቀፌ ውዴዴሮች በጉዲት ምክንያት
አሌታየም፡፡ የቶኪዮ ኦልምፒክ
6 ሳምንታት
ሲቀሩት
የቀድ ህክምና ተዯርገሇት፡፡
በፌጥነት እንዯሚያገግም ተስፊ በማዴረግም የኦልምፒክ ቡዴን ውስጥ ተካተተ፡፡ አበበ
ከእነማሞ ወሌዳ ጋር እዙያው ቶክዮ ውስጥ ሇጥቂት ቀናት አነስተኛ ሌምምዴ ሇማዴረግ
ከሞከረ በኋሊ ሙለ ሇሙለ ባያገግምም ሇሩጫው ብቁነኝ ብል ወዯ ውዴዴሩ ገባ፡፡
ከግማሽ ርቀት በኋሊ በቀዲሚነት መምራት ጀመረ፡፡ አሯሯጡ የአትላቲክስ ባሇሙያዎችን
የሚያስዯንቅ ነበር፡፡ ውዴዴሩንም በዴጋሚ የአሇምን ክብረወሰን 2፡12፡11 በሆነ ሰአት
በማሻሻሌ በአሸናፉነት አጠናቀቀ፡፡ ከዙህም በሊይ እሱን ተከትሇው የገቡ አትላቶች
እየተዜሇፇሇፈ ዴጋፌ ሲፇሌጉ አበበ ግን ጅምናስቲክ በመስራት ስፖርት አፌቃሪውን ህዜብ
አስገረመ፡፡ እስከአሁን ዴረስም በሁሇት የኦልምፒክ ማራቶን አከታትል ሁሇት የወርቅ
ሜዲሌያዎች በማግኘት አበበ ብቸኛው አትላት ነው፡፡
(ምንጭ፡- አዱስ አዴማስ ጋዛጣ 2010 ዓ.ም ካወጣው ሇማስተማር በሚያመች መሌኩ
ማሻሻያ ተዯርጎበት የቀረበ፡፡)
ዴህረ-ማዲመጥ
መ. በ1ኛው ሳምንት በ1ኛው ቀን ዴህረ-ማዲመጥ በሚሇው ንዐስ ርዕስ ስር በቀረበው ጥያቄ
መሰረት ተማሪዎች ያዲመጡትን ምንባብ ዋና ሀሳብ እንዱያቀርቡ ይርዶቸው፡፡
የአትላቱን ታሪክ ከመናገራቸው በፉትም እንዳት እንዯሚያቀርቡ ፌንጭ ይስጧቸው፡፡
መሌሳቸውን ይቀበለ፤ እርማት እና ማስተካከያዎችን በመስጠት ትምህርቱን ያጠናቁ፡፡
2ኛ ቀን
ማዲመጥ እና መናገር (40 ዯቂቃ)
መ. ተማሪዎች “አበበ ቢቂሊ” በሚሌ ርዕስ የተነበበሊቸውን ምንባብ መሰረት በማዴረግ
ምንባቡን መረዲትና አሇመረዲታቸውን ይገምግሙ፡፡ ሇዙህም ይረዲ ዗ንዴ ከ ሀ-ሏ
የቀረቡት ጥያቄዎች ትክክሌ ከሆኑ ትክክሌ በማሇት ጭንቅሊተቸውን ከፌና ዜቅ
በመዴረግ መስማማታቸውን እንዱገሌፁ፤ ከዙህ በተቃራኒ ዯግሞ የቀረቡት ጥያቄዎች
18
ትክክሌ ካሌሆኑ ትክክሌ አይዯለም በማሇት ጭንቅሊታቸውን በመወዜወዜ እንዱመሌሱ
ያዴርጉ፡፡ በዙህ ሂዯትም ሁለንም ተማሪዎቸ ማሳተፌዎን እንዲይ዗ነጉ፡፡
መ. በማስከተሌም በተግባር 2 ስር “ከ ሀ-ሏ” የቀረቡትን ጥያቄዎች ጊዛ ወስዯው በጥንዴ
ወይም
በቡዴን
ከተወያዩባቸው
በኋሊ
መሌሳቸውን
በቃሌ
እንዱመሌሱ
ያበረታቷቸው፡፡ (ሲወያዩ እያንዲንደ ተማሪ በንቃት መሳተፈን ይከታታለ፡፡)
መ. በውይይታቸው ወቅት የተመረጡ ተማሪዎች የሠሯቸውን መሌሶች በቃሌ ሇክፌለ
እንዱያቀርቡ በማዴረግና ማስተካከያ በመስጠት ትምህርቱን ያጠቃለ።
መ. በአጠቃሊይ ተማሪዎቹ ጥያቄዎቹን ሲሰሩም ሆነ መሌሶቻቸውን በቃሌ ሲያቀርቡ
እንዳት መስራት እንዲሇባቸው የእርስዎ ዴጋፌና ከትትሌ እንዯሚያስፇሌጋቸው
ተረዴተው ያሌተቆጠበ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡
3ኛ ቀን
ቃሊት (20 ዯቂቃ)
መ. ይህ ክፌሌ ተማሪዎች ከምንባቡ የወጡ ቃሊትን ፌቺ እንዱገነ዗ቡ የምታዯርጉበት
ነው፡፡ ይህንን ተማሪዎች እንዱተገብሩ ሇማዴረግም በተግባር 1 ስር በሳጥን ሇቀረቡት
ቃሊት ተመሳሳይ ቃሊት እንዱሰጡ ያዴርጉ፡፡
መ. ይህን ተግባር ሇማሰራትም ተማሪዎቹ በመጀመሪያ በመማሪያ መጽሃፊቸው ውስጥ
ያለትን ጥያቄዎች ወዯ ዯብረተራቸው እንዱገሇብጡ ያዴርጉ፡፡ በመቀጠሌም
ሁለም ተማሪዎች ተግባሩን መጀመሪያ በግሊቸው እንዱሰሩ ይንገሯቸው፡፡ በዙህ
ጊዛም
በክፌለ
ውስጥ
በሁለም
ቦታ
በመ዗ዋወር
ሁለም
ተማሪዎች
ምሊሽ
ሇመስጠት ጥረት እያዯረጉ መሆኑን ይከታተለ፡፡ ካስፇሇገም እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡
መ. በመቀጠሌ ዯግሞ ተማሪዎቹ በግሌ የሞከሩትን ከጎናቸው ከሚገኝ/ከምትገኝ ተማሪ
ጋር እንዱያስተያዩ እና እርስበርሳቸው እንዱወያዩ ይንገሯቸው፡፡ (በተመሳሳይ
ይህን ተግባር ሲሰሩም ሁለም ተማሪዎች በሰጧቸው ተግባር ሊይ አተኩረው እየሰሩ
መሆኑን ይከታተለ፤ እገዚ በሚያስፇሌጋቸው ጊዛም እገዚ ያዴርጉሊቸው ምሊሽና
ማስተካከያም ይስጧቸው፡፡
መ. በመጨረሻም በግሊና በጥንዴ ሆነው የሰሩትን ሁለንም አሳታፉ በሆነ መሌኩ እጅ
እያወጡ ሇቀረበው ቃሌ አቻ ወይም ተመሳሳይ ፌቺ ይሆናሌ ያለትን እንዱናገሩ
19
ያዴርጓቸው፡፡ ጎን ሇጎንም እጅ አውጥው ተማሪዎቹ ሲመሌሱ እርስዎ ዯግሞ
በጠመኔ ጥቁር ሰላዲው ሊይ ይፃፈሊቸው፡፡
ሁለንም
ዓይነት
ተማሪዎች
ያሳትፈ፡፡
(ማበረታቻና ማስተካከያ እየሰጡ
ማጠቃሇያ
በመስጠትም
ተግባሩን
ያጠቃለ፡፡)
ሰዋስው (20 ዯቂቃ)
መ. በሰዋስው ይ዗ት ስር የቀረቡትን ቃሊት በሳጥኑ ከቀረቡት አማራጭ ቅጥያዎች ጋር
የማጣመር ተግባራን በምሳላው መሰረት መተግበር እንዱችለ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡
ተማሪዎች ተግባሩን በሚያከናውኑበት ወቅት በክፌለ ውስጥ በሁለም ቦታ በመ዗ዋወር
ተማሪዎች ምሊሽ ሇመስጠት ጥረት እያዯረጉ መሆኑን ይከታተለ፡፡
መ.
በመጨረሻም
ተማሪዎች
የሰሩትን
አሳታፉ
በሆነ
መሌኩ
እጃቸውን
አውጥተው
እንዱያነቡ ያዴርጓቸው፡፡ እርስዎ ዯግሞ መሌሱን ጥቁር ሰላዲው ሊይ ይፃፈሊቸው፡፡
(እርማትና ማስተካከያዎችንም ያዴርጉ፤ ተግባሩንም ያጠናቁ፡፡)
2ኛ ሳምንት 4ኛ ቀን
ንባብ (40 ዯቂቃ)
አትላት ጥሩነሽ ዱባባ
ቅዴመንባብ
የቀዯመ ዕውቀትን መቀስቀስ
መ.
እባክዎ
መምህር
በቅዴመንባብ
በተማሪዎች
ንኡስ
ክፌሌ
መማሪያ
ስር
መጽሃፌ
የተማሪዎችን
በ2ኛው
የቀዯመ
ሳምንት
አውቀት
በ4ኛ
ቀን
ሇመቀስቀስ
የቀረበውን ጥያቄ ያሰሯቸው፡፡ (ምስለን ተመሌክተው ሀሳባቸውን በሚገባ እንዱገሌጹ
ሁለም አይነት ተማሪዎች እንዱሳተፈ ያዴርጉ፤ ተማሪዎችንም ያበረታቱ፡፡)
መ. የምንባቡን ርዕስ እና የቀረበሊቸውን ምስሌ መሰረት በማዴረግ የሚያነቡት ምንባብ
ስሇምን
ሉሆን
ይቀበለ፡፡
የማዲመጥ ወቅት
20
እንዯሚችሌ
ተማሪዎች
እንዱገምቱ
ያዴርጉ፡፡
ግምታቸውንም
መ.አሁን “አትላት ጥሩነሽ ዱባባ” በሚሌርዕስ ምንባብ ታነባሊችሁ፤ ምንባቡን በምታነቡበት
ጊዛ አትላቷን እያዯነቃችሁና ታሪኩን ከቀዯመ እውቀታችሁ ጋር እያገናኛችሁ በሇሆሳስ
እና ዴምጽ በማሰማት አንብቡ፡፡ በማሇት ተማሪዎችን ይ዗ዘ፡፡
መ. ምንባቡን በክፌሌ እየከፊፇለ ሁሇት ወይም ሦስት ተማሪዎች እንዱያነቡት በማዴረግ
ተማሪዎች በትክክሌ፣ በፌጥነት እና በሇዚ ማንበባቸውን ይከታተለ፡፡ ምንባቡን ሦስት
ጊዛ
ተማሪዎች
እንዱያነቡ
ቢያዯርጉ
በአንዴ
ጊዛ
዗ጠኝ
ተማሪዎችን
ማሳተፌ
ይችሊለ፡፡
መ.እዴሌ የተሰጣቸው ተማሪዎች ዴምጻቸውን ከፌ አዴርገው ሲያነቡ ላልች
ተማሪዎች
ዯግሞ በሇሆሳስ እያነበቡ መሆኑን ይከታተለ፡፡
5ኛ ቀን
አንብቦ መረዲት (40 ዯቂቃ)
መ.
በዙህ
ክፌሌ
ሁሇት
ተግባራትን
በተከታታይ
እንዱሰሩ
በመማሪያ
መጽሃፊቸው
ቀርበዋሌ፡፡ ተማሪዎች ያነበቡትን ምንባብ መረዲት አሇመረዲታቸውን ሇመገን዗ብ
ያስችሌ ዗ንዴ የአንብቦ መረዲት ጥያቄዎች በተሇያየ የአጠያየቅ ስሌት ቀርበዋሌ፡፡
መ. የመጀመሪያው ተግባር በእውነት ወይም ሀሰት ቅርፅ የተ዗ጋጀ ሲሆን ጥያቄውን
እያነበቡ ትክክሌ የሆነውን አውነት ትክክሌ ያሌሆነውን ዯግሞ ሀሰት በማሇት ትዕዚዘን
ተከትሇው እንዱመሌሱ ያዴርጉ፡፡ (የተሇያዩ አይነት ተማሪዎች እየተሳተፈ መሆኑንም
ያረጋግጡ፡፡)
መ. ተግባር 2 የሚያተኩረው ዯግሞ ተማሪዎች ከምንባቡ የወጡ ጥያቄዎችን ሲሰሩ አንብቦ
የመረዲት፣ ያነበቡትን ሀሳብ የመተግበር እና ከቀዯመ እውቀት ጋር የማገናኘት፣
ከአካባቢያቸው እና ከራሳቸው ህይወት ጋር የማዚመዴ እንዱሁም ሀሳቦችን አፌሌቆ
በትክክሌ የፅሁፌ ችልታቸውን ያዲብራለ፡፡ ስሇሆነም በተሰጠው ትዕዚዜ መሰረት
ሀሳባቸውን አስተካክሇው መመሇሳቸውንና መፃፊቸውን አየተከታተለ ማስተካከያና እገዚ
ይስጧቸው፡፡
(በመጨረሻም
ተማሪዎችን ያግዘ፡፡)
2ኛ ሳምንት 6ኛ ቀን
21
ሁለንም
ሉያስማማ
የሚችሌ
ምሊሽ
በመስጠት
ቃሊት (20 ዯቂቃ)
መ. በተማሪዎች መማሪያ መጽሏፌ በ2ኛው ሳምንት በ6ኛው ቀን ቃሊት በሚሇው ይ዗ት በ
“ሀ” ስር የቀረቡትን ከምንባቡ የተወሰደ ቃሊት በ “ሇ” ስር ከሚገኙት ቀጥተኛ
ፌቻቸውን ከያዘት ቃሊት ጋር እንዱያዚምደ ያዴርጉ፡፡ (አስፇሊጊ መስል ከታየዎት
ተጨማሪ ምሳላዎችን በማምጣት ሌስራ፣ እንስራ፣ ስሩ የማስተማር ስሌትን በመጠቀም
ተማሪዎችን ይርደ፡፡)
መ. የአዚምዴ መሌሶች፡ 1.መ 2.ሰ
3.ሀ
4.ረ
5.ሇ
6.ሏ
ሰዋስው (20 ዯቂቃ)
መ. እባክዎ መምህር ከመምህር መምሪያው ትይዩ በተማሪዎች መማሪያ መጽሃፌ ሰዋስው
በሚሇው
ተግባር
መሆናቸውን
ስር
የቀረቡትን
እንዱሇዩ
ያዴረጉ፡፡
ቃሊት
ተማሪዎች
(ተማሪዎች
የወሌ
ተግባሩን
ወይም
ሲሰሩ
የተጸውኦ
ይከታተለ፤
መሌሶቻቸውን ይቀበለ፤ ማስተካከያ እና እርማት በማዴረግ ትምህርቱን ያጠቃለ፡፡)
7ኛ ቀን
መጻፌ (40 ዯቂቃ)
ስርዓተ-ነጥቦች እና የንባብ ግንኙነት
መ.እባክዎ መምህር በተማሪዎች መጽሃፌ በ7ኛው ቀን መጻፌ በሚሇው ይ዗ት ስር
የቀረበውን
አንቀጽ
ተማሪዎች
ስርዓተነጥቦቹን
መሰረት
አዴርገው
እንዱያነቡ
ይርዶቸው፡፡ እርስዎ መጀመሪያ እንዳት እንዯሚነበብ ሞዳሌ ሆነው ያሳዩአቸው፡፡
በመቀጠሌም የተሇያዩ ተማሪዎች (ቢያንስ 6) አንቀጹን ዯጋግመው እንዱያነቡ
ያዴርጉ፡፡
እርስዎም
ስርዓተነጥቦቹን
ጠብቀው
ሇማያነቡ
ተማሪዎች
ማስተካከያ
እየሰጡ ያስነብቧቸው፡፡
መ.
በመጨረሻም
በአንቀጹ
ውስጥ
ተካተው
የነበሩት
ስርዓተነጥቦች
በንባብ
ወቅት
የሚያሳዩትን ባህሪ በሚከተሇው ሳጥን ውስጥ የቀረበውን ሃሳብ መነሻ በማዴረግ
ያስተምሯቸው፡፡
22
ተማሪዎች ከሊይ በቀረበው አንቀጽ ውስጥ አራት ነጥብ፣ ጥያቄ ምሌክት፣ ነጠሊ ሰረዜ፣
ዴርብ ሰረዜ፣ የጥያቄ ምሌክት እና የአጋኖ ምሌክት ተካተዋሌ፡፡ ሁለም ስርዓነጥቦች
እንዯ አገሌግልታቸው ሲነበቡ አጠር ያሇ፣ ረ዗ም ያሇ ተግታን፣ ዴምጽ ጎሊ አዴርጎ እና
አክሮ ማንበብን ይፇሌጋለ፡፡
ሇምሳላ ነጠሊ ሰረዜ ያረፇባቸው ቦታዎች አጭር ተግታን እና እያከታተለ ማንበብን
ይሻለ፡፡ ዴርብ ሰረዜ ከነጠሊ ሰረዜ አንጻር ረ዗ም ያሇ ተግታን ይፇሌጋሌ፡፡ አራት
ነጥብ ሀሳቡ በሚቋጭበት ቦታ ሊይ ሇአፌታ ያህሌ ምንባቡን ገታ ማዴረግን ይፇሌጋሌ፡፡
የአጋኖ ምሌክት ስሜት ገሊጭ በመሆኑ ምንባቡ እንዯያዚቸው የስሜት ሁኔታዎች
ዴምጽ ጎሊ እና ከፌ ተዯርጎ መነበብን ይጠቁማሌ፡፡
8ኛ ቀን
መጻፌ (40 ዯቂቃ)
መ. እባክዎ መምህር በበተማሪዎች መጽሃፌ 8ኛው ቀን መጻፌ በሚሇው ይ዗ት ስር
በተግባር 1 የቀረበውን አረፌተነገር እና አንቀጽ ተማሪዎች ስርዓተነጥቦቹን መሰረት
አዴርገው እንዱያነቡ ይርዶቸው፡፡ እርስዎ መጀመሪያ እንዳት እንዯሚነበብ ሞዳሌ
ሆነው ያሳዩአቸው፡፡ በመቀጠሌም የተሇያዩ ተማሪዎች (ቢያንስ 8) አረፌተነገሩንና
አንቀጹን
ዯጋግመው
እንዱያነቡ
ያዴርጉ፡፡
እርስዎም
ተማሪዎች
ሲያነቡ
እየተከታተለ ማስተካከያ እና ማበረታቻ ያዴርጉሊቸው፡፡
መ. በመቀጠሌ ዯግሞ ተማሪዎች ኢትዮጵያ በአትላቲክሱ ዗ርፌ ክብሯን እና ጥቅሟን
እንዲስከበረች ሇመዜሇቅ እንዴትችሌ ሉዯረግ ይገባሌ የሚለትን ሀሳብ ከስዴስት
መስመር ባሊነሰ አንዴ አንቀጽ ጽፇው እንዱያቀርቡ ያዴርጉ፡፡ (ተማሪዎች አንቀጹን
በሚጽፈበት ወቅት እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡ ሀሳባቸውን እንዳት እንዯሚያመነጩ፤
ሀይሇቃሌ እና ዜርዜር ሀሳቦችን እንዳ እንዯሚያዯራጁ ወ዗ተ. ፌንጭ ይስቷቸው፡፡)
9ኛ ቀን
ማዲመጥ እና መናገር (40 ዯቂቃ)
አትላት ሻሇቃ ሀይላ ገብረስሊሴ
23
ቅዴመ-ማዲመጥ
የቀዯመ ዕውቀትን መቀስቀስ
መ.
እባክዎ
መምህር
በተማሪዎች
መማሪያ
መጽሃፌ
በ2ኛው
ሳምንት
በ9ኛ
ቀን
በቅዴመማዲመጥ ንኡስ ክፌሌ ስር የተማሪዎችን የቀዯመ አውቀት ሇማነቃቃት
ከምስለ ጋር ተያይ዗ው የቀረቡትን ጥያቄዎች ያሰሯቸው፡፡ (ምስለን ተመሌክተው
በትእይንቱ ሊይ የሚታዩትን በሚገባ እንዱገሌጹ ተማሪዎችን ያበረታቱ፡፡)
መ. የማዲመጥ ምንባቡን ርዕስ፣ የቀረቡሊቸውን ጥያቄዎች እና ምስሌ መሰረት በማዴረግ
የሚያዲምጡት ምንባብ ስሇምን ሉሆን እንዯሚችሌ ተማሪዎች እንዱገምቱ ያዴርጉ፤
ግምታቸውንም ይቀበለ፡፡
የማዲመጥ ወቅት
መ. “አሁን “አትላት ሻሇቃ ሀይላ ገብረስሊሴ” በሚሌ ርዕስ ምንባብ አነብሊችኋሇሁ እናንተ
ዯግሞ የአትላቱን ማንነት እና ዴልች ከቀዯመእውቀታችሁ ጋር እያገናኛችሁ እንዱሁም
በመጽሃፊችሁ ሊይ የቀረበውን ቅጽ መሌሶች በዯብተራችሁ ሊይ እየሞሊችሁ በጥሞና
አዲምጡ፡፡” በማሇት ተማሪዎችን ይ዗ዘ፡፡
መ. ምንባቡን ሁሇት ጊዛ ያንብቡሊቸው፡፡ ምንባቡን በሚያነቡሊቸው ወቅት ተማሪዎች
በትክክሌ እያዲመጡ መሆኑን እና ቅጹንም እየሞለ መሆኑን ይከታተለ፡፡
አትላት ሻሇቃ ሀይላ ገብረስሊሴ
ኢትዮጵያ በስፖርት ውዴዴር በአሇም ሊይ ስሟን ያስጠሩ ብዘ ስፖርተኞች ያሎት ሲሆን
በዋነኝነት በአትላቲክስ ስፖርት ዗ርፌ በረጅም ርቀት ትታወቃሇች፡፡ ከእነዙህ ስፖርተኞች
መካከሌ ሇምሳላ ከወንድች ፇር ቀዲጁ አበበ ቢቂሊ፣ ማሞ ወላዳ፣ ምሩጽ ይፌጠር፣ ሀይላ
ገብረስሊሴ፣ ቀነኒሳ በቀሇ
እና ላልችም ተጠቃሾች ናቸው፡፡
ከሴቶች ዯግሞ ዯራረቱ
ቱለ፣ ጡርነሽ ዱባባ፣ ፊጡማ ሮባ፣ መሰረት ዯፊርና የመሳሰለት ይገኛለ፡፡
እነዙህ ታዋቂ የሆኑ ስፖርተኞች የኢትዮጵያን ስም በስፖርት
በአሁኑ
ሰአት
በተሇያዩ
ማህበራዊ፣
ምጣኔ
ሀብታዊ
ከማስጠራት በተጨማሪ
(ኢኮኖሚያዊ)
እና
ፖሇቲካዊ
እንቅስቃሴዎች ውስጥ በመሳተፌ የራሳቸውን ሚና ሇሀገራቸው በመጫወት ሊይ ይገኛለ፡፡
24
አትላት
ሻሇቃ
ኃይላ
ገብረስሊሴ
በኢትዮጵያ
ውስጥ
በጣም
ዜነኛና
ታዋቂ
ከሆኑ
ስፖርተኞች አንደ ነው። አትላት ሻሇቃ ኃይላ ገብረስሊሴ በሚያዜያ 10 ቀን 1965 ዓ.ም.
በአሰሊ
ከተማ
ኢትዮጵያዊ
አርሲ ክፌሇ ሀገር የተወሇዯ አቻ ያሌተገኘሇት ዴንቅ የረጅም ርቀት
ሯጭ ነው። ኃይላ በሩጫ ዗መኑ በ 10ሺህ፣ በ 5 ሺህ፣ በግማሽ ማራቶን፣
በማራቶንና በላልቹ የሩጫ ዓይነቶች ብዘ የዓሇም ክብረ-ወሰኖችን ሰብሯሌ። ኃይላ በሩጫ
ችልታው
ጠንካራ
የሆነበትን
ምክንያት
አንዲንዴ
የአትላቲክስ
ስፖርት
ምሁራን
ከሚኖርበት አካባቢ ከፌታማነት ጋር አያይ዗ው የሚገሌጹ ቢሆንም በተፇጥሮ ጥንካሬው እና
አሌበገርም ባይነቱ ዓሇምን ያስዯመመ ብርቅዬ
ኃይላ
2 ጊዛ
ኢትዮጵያዊ
ነው።
የኦሉምፒክ ወርቅ ሜዲሉያ ተሸሊሚ ከመሆኑም በሊይ በ33 ዓመት
ዕዴሜው ማራቶንን በ2 ሰዓት ከ4 ዯቂቃ በሆነ ጊዛ በመግባት የዓሇምን ማራቶን ክብረወሰን ሉሰብር ችሎሌ። ሻሇቃ ኃይላ ገብረሥሊሴ እስከአሁን ዴረስ 26 የዓሇም ክብረወሰኖችን
ሰብሯሌ።
አትላት
ሻሇቃ
ኃይላ
ገብረሥሊሴ
በሲዴኒ
እና
በአትሊንታ ኦሉምፒኮች በ10ሺህ ሜትር ሩጫዎች ወርቅ አስመዜግቧሌ።
በአሁኑ ሰአት በተሇያዩ ማህበራዊ፤ ኢኮኖምያዊ እና ፖሇቲካዊ እነቅስቃሴዎች ውስጥ
በመሳተፌ
ሊይ የሚገኝ
አትላት
ነው፡፡ አትላት
ሻሇቃ ኃይላ
ገብረስሊሴ በሀገሪቱ
ሪዝርቶችን በመክፇት፤ በአስመጪና ሊኪነት፤ በግብርናው ዗ርፌም ሀገር በቀሌ እንቬስተር
ነው፡፡ በዙህ ተግባሩም ከፌተኛ የሆነ የስራ እዴሌ በመፌጠር በሀገር ዯረጃ ኢኮኖሚን
በማሳዯግ የራሱን ሚና በመጫወት ሊይ ይገኛሌ፡፡
በተጨማሪም ሀይላ ገብረስሊሴ በሀገሪቱ ውስጥ የሚፇጠሩ ጉሌህ ግጭቶችን በመፌታት
ረገዴ የሀገሪቱ ሽማግላዎች /አስታራቂዎች/ ኮሚቴ ውስጥ አንደ በመሆን ሀገሪቱ ሰሊማዊ
እና የተረጋጋች እንዴትሆን ትሌቅ ተግባር በመፇጸም ሊይ ይገኛሌ፡፡ ከዙህም በሊይ
ትምህርት ቤት ያሌተዲረሰባቸውን አካባቢዎች በማስተዋሌ ሇህብረተሰቡ ትምህርት ቤት
በመስራት በማህበራዊ ጉዲዮች ከፌተኛ ተሳትፍ በማዴረግ ሊይ ይገኛሌ፡፡
25
(ምንጭ፡ ከዊኪፒዱያ 2012 ዓ.ም በዴረገጹ ከሇቀቀው ሇማስተማር በሚያመች መሌኩ
ማሻሻያ ተዯርጎበት የቀረበ፡፡)
ዴህረ-ማዲመጥ
መ. በተማሪዎች መጽሃፌ በ2ኛው ሳምንት በ9ኛው ቀን ዴህረ-ማዲመጥ በሚሇው ንዐስ
ርዕስ ስር በቀረበው ጥያቄ መሰረት ተማሪዎች ያዲመጡትን ምንባብ ዋና ሀሳብ
እንዱያቀርቡ
ይርዶቸው፡፡
እንዯሚያቀርቡ
ፌንጭ
የአትላቱን
ይስጧቸው፡፡
ታሪክ
ከማቅረባቸው
(መሌሳቸውን
በፉትም
ይቀበለ፤
እንዳት
እርማት
እና
ማስተካከያዎችን በመስጠት ትምህርቱን ያጠናቁ፡፡)
10ኛ ቀን
ማዲመጥ እና መናገር (40 ዯቂቃ)
መ. ተማሪዎች “አትላት ሻሇቃ ኃይላ ገ/ስሊሴ” በሚሌ ርእስ የተነበበሊቸውን ምንባብ
መሰረት በማዴረግ ምንባቡን መረዲትና አሇመረዲታቸውን ይገምግሙ፡፡ ሇዙህም
ይረዲ ዗ንዴ ከ“ሀ - ሏ”
የቀረቡትን ጥያቄዎች የተጓዯለትን ቁሌፌ ቃሊት በትክክሌ
እንዱያሟለ ያዴርጉ፡፡ በዙህ ሂዯትም ሁለንምተማሪዎች ማሳተፌዎን እንዲይ዗ነጉ፡፡
መ. በማስከተሌም ይህንኑ ምንባብ መሰረት በማዴረግ ከ “ሀ - ሏ” የቀረቡትን ጥያቄዎች
ጊዛ ወስዯው በጥንዴ ወይም በቡዴን ከተወያዩባቸው በኋሊ መሌሳቸውን በቃሌ
እንዱመሌሱ ያበረታቷቸው፡፡ (ተማሪዎቹ በጥንዴም ይሁን በቡዴን ሲወያዩ ሁለም
ተማሪዎች በንቃት መሳተፊቸውን ይከታታለ፡፡)
መ. በአጠቃሊይ ተማሪዎቹ ጥያቄዎቹን ሲሰሩም ሆነ መሌሶቻቸውን በቃሌ ሲያቀርቡ
እንዳት መስራት እንዲሇባቸው የእርስዎ ዴጋፌና ከትትሌ እንዯሚያስፇሌጋቸው
ተረዴተው ያሌተቆጠበ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡ ፡(በውይይታቸው ወቅት የተመረጡ
ተማሪዎች የሠሯቸውን መሌሶች በቃሌ ሇክፌለ እንዱያቀርቡ በማዴረግና ማስተካከያ
በመስጠት ትምህርቱን ያጠቃለ።)
3ኛ ሳምንት 11ኛ ቀን
ቃሊት (20 ዯቂቃ)
26
መ. ይህ ክፌሌ ተማሪዎች ከምንባቡ የወጡ ቃሊትን መረዲት እንዱችለ የምታዯርጉበት
ነው፡፡ ይህንን ተማሪዎች እንዱተገብሩ ሇማዴረግ በተግባር 1 ስር በሳጥን ሇቀረቡት
ቃሊት ተመሳሳይ እንዱሰጡ ያዴርጉ፡፡
መ.
ይንህ
ተግበር
ሇማሰራትም
ተማሪዎች
ተግባሩን
መጀመሪያ
በግሊቸው
እንዱሩ
ይንገሯቸው፡፡ በመቀጠሌም ተማሪዎቹ በግሌ የሞከሩትን ከጎናቸው ካሇ/ካሇች ተማሪ
ጋር እንዱያስተያዩ እና እርስበርሳቸው እንዱወያዩ ይንገሯቸው፡፡
መ. በመጨረሻም በግሌና በጥንዴ ሆነው የሰሩትን ሁለንም አሳታፉ በሆነ መሌኩ እጅ
እያወጡ ሇቀረበው ቃሌ አቻ ወይም ተመሳሳይ ፌቺ ያለትን እንዱናገሩ ያዴረጓቸው፡፡
እጅ
አውጥው
ተማሪዎቹ
ሲመሌሱም
እርስዎ
በጠመኔ
ጥቁር
ሰላዲው
ሊይ
ይፃፈሊቸው፡፡ (ማበረታቻ፣ ማስተካከያ እየሰጡ ሁለንም ዓይነት ተማሪዎች እንዱሳተፈ
ያዴርጉ፡፡ ማጠቃሇያ በመስጠትም ተግባሩን ያጠቃለ፡፡
ሰዋሰው (20 ዯቂቃ)
መ. እባክዎ መምህር ሰዋሰው በሚሇው ተግባር ስር የቀረቡትን ቃሊት ተማሪዎች የወሌ
ወይም
የተጸውኦ
መሆናቸውን
እንዱሇዩ
ያዴረጉ፡፡
ተማሪዎች
ተግባሩን
ሲሰሩ
ይከታተለ፤ መሌሶቻቸውን ይቀበለ፤ ማስተካከያ እና እርማት በማዴረግ ትምህርቱን
ያጠቃለ፡፡
12ኛ ቀን
ንባብ (40 ዯቂቃ)
አትላት መሰረት ዯፊር
ቅዴመ-ማዲመጥ
የቀዯመ ዕውቀትን መቀስቀስ
መ.
እባክዎ
መምህር
በቅዴመንባብ
በተማሪዎች
ንኡስ
ክፌሌ
መማሪያ
ስር
መጽሃፌ
የተማሪዎችን
በ3ኛው
ሳምንት
የቀዯመ
አውቀት
በ12ኛ
ቀን
ሇመቀስቀስ
የቀረበውን ጥያቄ ያሰሯቸው፡፡ (ምስለን ተመሌክተው ሀሳባቸውን በሚገባ እንዱገሌጹ
ሁለንም አይነት ተማሪዎች እንዱሳተፈ ያዴርጉ፤ ተማሪዎችንም ያበረታቱ፡፡)
መ. የምንባቡን ርዕስ እና የቀረበሊቸውን ምስሌ መሰረት በማዴረግ የሚያነቡት ምንባብ
ስሇምን ሉሆን እንዯሚችሌ እንዱገምቱ ያዴርጉ፡፡ ግምታቸውንም ይቀበለ፡፡
27
የማዲመጥ ወቅት
መ. “አሁን ‘አትላት መሰረት ዯፊር’ በሚሌ ርዕስ ምንባብ ታነባሊችሁ፤ ምንባቡን
በምታነቡበት
ጊዛ
አትላቷን
እያዯነቃችሁና
ታሪኩን
ከቀዯመ
እውቀታችሁ
ጋር
እያገናኛችሁ በሇሆሳስ እና ዴምጽ በማሰማት አንብቡ፡፡” የሚሌ ትእዚዜ ሇተማሪዎች
ያስተሊሌፈ፡፡
መ. ምንባቡን በክፌሌ እየከፊፇለ ሁሇት ወይም ሦስት ተማሪዎች እንዱያነቡት በማዴረግ
ተማሪዎች በትክክሌ፣ በፌጥነት እና በሇዚ ማንበባቸውን ይከታተለ፡፡ ንባቡን ሦስት ጊዛ
ተማሪዎች እንዱያነቡ ቢያዯርጉ በአንዴ ጊዛ ዗ጠኝ ተማሪዎችን ማሳተፌ ይችሊለ፡፡
መ.እዴሌ የተሰጣቸው ተማሪዎች ዴምጻቸውን ከፌ አዴርገው ሲያነቡ ላልች
ተማሪዎች
ዯግሞ በሇሆሳስ እያነበቡ መሆኑን ይከታተለ፡፡
ዴህረ-ንባብ
መ. እባክዎ መምህር ተማሪዎች በዙህ ተግባር ስር የቀረቡትን የአንብቦ መረዲት ጥያቄዎች
በጽሁፌ እንዱመሌሱ ያዴርጉ፡፡(ተማሪዎች በተሰጠው ትዕዚዜ መሰረት ሀሳባቸውን
አስተካክሇው
መመሇሳቸውንና
ያዴርጉሊቸው፡፡
በመጨረሻም
መፃፊቸውን
ሁለንም
አየተከታተለ
ሉያስማማ
የሚችሌ
ማስተካከያና
ምሊሽ
እገዚ
በመስጠት
ክፌሇጊዛውን ያጠናቁ፡፡)
13ኛ ቀን
ቃሊት (40 ዯቂቃ)
መ. እባክዎ መምህር ተማሪዎች “አትላት መሰረት ዯፊር” በሚሌ ርዕስ ከቀረበው ምንባብ
ሇወጡት ቃሊት ተመሳሳይ ፌቺ ያሊቸውን ቃሊት እንዱሰጡ ያዴርጉ፡፡ ይህን ተግበር
ተማሪዎች በግሊቸው እንዱሩ ያዴርጉ፡፡
መ. በመጨረሻም ተማሪዎች በግሌ የሰሩትን አሳታፉ በሆነ መሌኩ እጅ እያወጡ ሇቀረበው
ቃሌ አቻ ወይም ተመሳሳይ ፌቺ ያለትን እንዱናገሩ ያዴረጓቸው፡፡ (ማበረታቻ፣
ማስተካከያ እየሰጡ ሁለንም ዓይነት ተማሪዎች እንዱሳተፈ ያዴርጉ፡፡ ማጠቃሇያ
በመስጠትም ተግባር አንዴን ያጠቃለ፡፡)
28
መ. በተግባር 2 ስር ሇቀረቡት ከአንዴ በሊይ ፌቺ ሇያዘት ቃሊትም እንዯዙሁ በፌቻቸው
ሌክ ተመሳሳይ ቃሊት እንዱሰጡ ያበረታቷቸው፡፡ ምሳላውንም አብረዋቸው ይስሩ፡፡
(ማበረታቻና ማስተካከያ እየሰጡ ሁለንም ዓይነት ተማሪዎች እንዱሳተፈ ያዴርጉ፡፡
ማጠቃሇያ በመስጠትም ተግባሩን ያጠቃለ፡፡)
14ኛ ቀን
አቀሊጥፍ ማንበብ (40 ዯቂቃ)
መ. እባክዎ መምህር ተማሪዎች በ12ኛው ቀን “አትላት መሰረት ዯፊር” በሚሌ ርእስ
ከቀረበው ምንባብ ውስጥ የመጨረሻዎቹን ሁሇት አንቀጾች ስርዓተነጥቦቹን ጠብቀው
ዴምጻቸውን ከፌ በማዴረግ በትክክሌ እንዱያነቡ ያዴርጉ፡፡
መ. እርስዎ መጀመሪያ እንዳት እንዯሚነበብ ሞዳሌ ሆነው ያሳዩአቸው፡፡ በመቀጠሌም
የተሇያዩ
ተማሪዎች
(ቢያንስ
8
ተማሪዎች)
አንቀጾቹን
ዯጋግመው
እንዱያነቡ
ያዴርጉ፡፡ እርስዎም ተማሪዎች ሲያነቡ እየተከታተለ ማስተካከያ እና ማበረታቻ
ያዴርጉሊቸው፡፡
15ኛ ቀን
ሰዋስው (40 ዯቂቃ)
መ. እባክዎ መምህር በተማሪዎች መጽሃፌ በተግባር 1 ስር የቀረቡትን ቃሊት በሳጥኑ
ከቀረቡት
አማራጭ
ቅዴመ-ግንዴ
እና
ዴህረ-ግንዴ
ቅጥያዎች
ጋር
የማጣመር
ተግባራትን በምሳላው መሰረት መተግበር እንዱችለ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡ ተማሪዎች
ተግባሩን
በሚያከናውኑበት
ወቅት
በክፌለ
ውስጥ
በመ዗ዋወር
ተማሪዎች
ምሊሽ
ሇመስጠት ጥረት እያዯረጉ መሆኑን ይከታተለ፡፡ (በመጨረሻም ተማሪዎች የሰሩትን
አሳታፉ በሆነ መሌኩ እጃቸውን አውጥተው እንዱያነቡ ያዴርጉ፡፡ እርስዎ ዯግሞ
መሌሱን ጥቁር ሰላዲው ሊይ ይፃፈሊቸው፡፡ ማስተካከያዎችን ያዴርጉ፤ ተግባሩንም
ያጠናቁ፡፡)
መ. በመቀጠሌም በተግባር 2 ስር የቀረበውን ተግባር ያሰሯቸው፡፡ ተማሪዎች አምስት
የወሌ እና አምስት የተጸውኦ ስሞችን እንዱጽፈ ያዴርጉ፡፡ (ተማሪዎች ተግባሩን ሲሰሩ
እገዚ
ያዴርጉሊቸው፤
ትምህርት ያጠቃለ፡፡)
29
መሌሳቸውን
ይቀበለ፤
ማስተካከያ
በማዴረግም
የእሇቱን
4ኛ ሳምንት 16ኛ ቀን
መጻፌ (40 ዯቂቃ)
መ. እባክዎ
መምህር ተማሪዎች
ከዙህ
በፉት
አጠቃሊይ ስሇታዋቂ ኢትዮጵያውያን
አትላቶች ያነበቧቸውን እና ያዲመጧቸውን ምንባቦች መሰረት በማዴረግ የኢትዮጵያ
አትላቶች ሇሀገራቸው ያበረከቷቸውን አስተዋጽኦዎች የሚ዗ክር/የሚገሌጽ ከ7 መስመር
ያሊነሰ
አንዴ
አንቀጽ
እንዱጽፈ
እገዚ
ያዴርጉሊቸው፡፡
(መሌሳቸውን
ይቀበለ፤
ማስተካከያ በማዴረግም የእሇቱን ትምህርት ያጠቃለ፡፡)
መ. በመቀጠሌም ተማሪዎች በተግባር 2 ስር የቀረበውን አንቀጽ ስርዓተ-ነጥቦቹን ጠብቀው
በትክክሌ እንዱያነቡ ያዴርጉ፡፡ (አንቀጹን ቢያንስ አራት ተማሪዎች እንዱያነቡ
ያዴርጉ፡፡ ተማሪዎች ሲያነቡ እየተከታተለም እርማት ያዴርጉ፡፡)
17ኛ ቀን
ማዲመጥ እና መናገር (40 ዯቂቃ)
አትላት ኮሇኔሌ ዯራርቱ ቱለ
ቅዴመ-ማዲመጥ
የቀዯመ ዕውቀትን መቀስቀስ
መ. እባክዎ መምህር በተማሪዎች መማሪያ መጽሃፌ በ4ኛው ሳምንት በ17ኛ ቀን በቅዴመማዲመጥ ንኡስ ክፌሌ ስር የተማሪዎችን የቀዯመ አውቀት ሇማነቃቃት ከምስለ ጋር
ተያይ዗ው የቀረቡትን ጥያቄዎች ያሰሯቸው፡፡ (ምስለን ተመሌክተው በትእይንቱ ሊይ
የሚታዩትን በሚገባ እንዱገሌጹ ተማሪዎችን ያበረታቱ፡፡)
መ. የማዲመጥ ምንባቡን ርዕስ፣ የቀረበሊቸውን ጥያቄ እና ምስሌ መሰረት በማዴረግ
የሚያዲምጡት ምንባብ ስሇምን ሉሆን እንዯሚችሌ ተማሪዎች እንዱገምቱ ያዴርጉ፡፡
ግምታቸውንም ይቀበለ፡፡
የማዲመጥ ወቅት
መ. “አሁን ‘አትላት ኮሇኔሌ ዯራርቱ ቱለ’ በሚሌ ርዕስ ምንባብ አነብሊችኋሇሁ እናንተ
ዯግሞ
የአትላቷን
የህይወት
ታሪክ
ቅዯምተከተልች
እየያዚችሁ አዲምጡ፡፡” በማሇት ተማሪዎችን ይ዗ዘ፡፡
30
እያስተዋሊችሁና
ማስታወሻ
መ. ምንባቡን ሁሇት ጊዛ ያንብቡሊቸው፡፡ ንባቡን በሚያነቡሊቸው ወቅት ተማሪዎች
በትክክሌ እያዲመጡ መሆኑን እና ቅጹንም እየሞለ መሆኑን ይከታተለ፡፡
አትላት ኮልኔሌ ዯራርቱ ቱለ
ኢትዮጵያ በስፖርት ውዴዴር በአሇም ሊይ ስሟን ያስጠሩ በርካታ ስፖርተኞች ያሎት
ሲሆን በዋነኝነት በአትላቲክስ ስፖርት በረጅም ርቀት ትታወቃሇች፡፡ እነዙህ ታዋቂ የሆኑ
ስፖርተኞች የኢትዮጵያን ስም በስፖርት
ከማስጠራት በተጨማሪ በአሁኑ ወቅት በተሇያዩ
ማህበራዊ፣ ኢኮኖምያዊ እና ፖሇቲካዊ እንቅስቃሴዎች ውስጥ በመሳተፌም የራሳቸውን ሚና
ሇሀገራቸው በማበርከት ሊይ ይገኛለ፡፡
በኢትዮጵያ ውስጥ በጣም ዜነኛና ታዋቂ ከሆኑ ስፖርተኞች አንዶ አትላት ኮሇኔሌ
ዯራርቱ ቱለ ናት። ከኢትዮጵያም አሌፍ በአሇም አቀፌ ዯረጃ በረጅም ርቀት ተዯናቂ
ከሆኑት ሴት አትላቶች መካከሌም ትመዯባሇች፡፡ በአትላቲክስ እ.ኤ.አ በ1992 የባርሴልና
ኦሉምፒክ
ኢትዮጵያን
በ10,000
ሜትር
ውዴዴር
በመወከሌ
በሴቶች
ሇኢትዮጵያ፣
እንዱሁም ሇአፌሪካ የመጀመሪያውን የወርቅ ሜዲሌያ ማስመዜገብ ችሊሇች፡፡ ከዙህ ውጤት
በኋሊ
በኦሉምፒኮች፣
ውዴዴሮች፣
በአሇም
በኮንቲኔንታሌ
አትላቲክስ
ካፕ፣
ከ20
ሻምፒዮናዎች፣
አመት
በታች
በአሇም
የአሇም
አገር
አቋራጭ
ሻምፒዮና፣
በአፌሪካ
አትላቲክስ ሻምፒዮናዎች፣ በአሇም አትላቲክስ ፊይናሌ፣ በጎሌዯን ሉግ፣ በኢንተርናሽናሌ
ማራቶን እና በኢትዮጵያ አትላቲክስ ሻምፒዮናዎች ከ13 በሊይ ወርቆች፣ 2 ብሮች፣ 1
ነሃስና 3 ዱፕልማዎችን ሇሃገሯ አበርክታሇች፡፡
ኮሇኔሌ ዯራርቱ ቱለ ሇሀገሯ በአትላቲክሱ ዗ርፌ ካበረከተችው አመርቂ ውጤት በተጨማሪ
በአሁኑ ወቅት በኢንቨስትመንቱ ዗ርፌ በመሳተፌም በሀገር ግንባታ ሊይ የራሷን አስተዋጽኦ
በማበርከት ሊይ ትገኛሇች፡፡ አትላቷ በሆቴሌና ቱሪዜም ዗ርፌ ተሰማርታ በተሇያዩ
አካባቢዎች ሆቴሌና መዜናኛዎችን ገንብታሇች፡፡ በዙህም ሇበርካታ ኢትዮጵያውያን የሥራ
እዴሌ መፌጠር ችሊሇች፡፡
ኮሇኔሌ አትላት ዯራርቱ ቱለ ቤተሰባዊ ህይወትን ከመምራት እና በማህበራዊ ጉዲዮች
ከመሳተፌ ጎን ሇጎን በአፌሪካ አትላቲክስ ኮንፋዳሬሽን የካውንስሌ አባሌ፣ በምስራቅ
አፌሪካ አትላቲክስ ዝን ዯግሞ ም/ፕሬዜዲንት፣ በኢትዮጵያ ኦሉምፒክ ኮሚቴ ውስጥ በሥራ
አስፇፃሚ ኮሚቴ አባሌነት፣ በኢትዮጵያ አትላቲክስ ፋዳሬሽን ከአትላቶች ተወካይነት
31
ጀምሮ በተቀዲሚ ም/ፕሬዜዲንትነትና በአሁኑ ወቅት ዯግሞ በፕሬዜዲንትነት እያገሇገሇች
ትገኛሇች፡፡
(ምንጭ፡- ዊኪፒዱያ 2014 ዓ.ም በዴረ-ገጽ ከሇቀቀው ሇማስተማር እንዱያመች ተዯርጎ የቀረበ፡፡)
ዴህረ-ማዲመጥ
መ. እባክዎ
መምህር ተማሪዎች ምንባቡ ሲነበብሊቸው
ማስታወሻ
በመጠቀም
የአትላት
ኮሇኔሌ
ዯራርቱ
ያዲመጡትን
ቱለን
እና የያዘትን
የሔይወት
ታሪክ
በቅዯምተከተሌ በንግግር እንዱያቀርቡ ያበረታቷቸው። (ሇተሇያዩ ተማሪዎች እዴሌ
ይስጡ፤ ተማሪዎችን ያበረታቱ፤ የእርስዎን መሌስ ሇተማሪዎች በመንግር ትምህርቱን
ያጠናቁ)፡፡
18ኛ ቀን
መናገር እና ማዲመጥ (40 ዯቂቃ)
መ.
በዙህ
ክፌሌ
ተማሪዎች
ሁሇት
ተግባራትን
በተከታታይ
እንዱሰሩ
በመማሪያ
መጽሃፊቸው ቀርበዋሌ፡፡ ተማሪዎች ያዲመጡትን ምንባብ መረዲት አሇመረዲታቸውን
ሇመገን዗ብ ያስችሌ ዗ንዴ የአዲምጦ መረዲት ጥያቄዎች በተሇያዩ የአጠያየቅ ስሌቶች
ቀርበዋሌ፡፡
መ. የመጀመሪያው ተግባር በእውነት ወይም ሀሰት ቅርፅ የተ዗ጋጀ ሲሆን ጥያቄውን
እያነበቡ ትክክሌ ከሆነ የውስጥ እጃቸውን ትክክሌ ካሌሆነ ዯግሞ የእጃቸውን አይበለባ
እያሳዩ እንዱመሌሱ ያዴርጉ፡፡ የተሇያዩ አይነት ተማሪዎች እየተሳተፈ መሆኑንም
ያረጋግጡ፡፡
መ. ተግባር 2 የሚያተኩረው ዯግሞ ተማሪዎች ከማዲመጥ ምንባቡ የወጡ ጥያቄዎችን
እንዱሰሩ ነው፡፡ ተማሪዎች ጥያቄዎቹን ሲሰሩ አዲምጦ የመረዲት፤ ያዲመጡትን ነገር
የመተግበር እና ከቀዯመ እውቀት ጋር የማገናኘት፤ ከአካባቢያቸው እና ከራሳቸው
ህይወት ጋር የማዚመዴ፤ እንዱሁም ሀሳቦችን አፌሌቆ በትክክሌ የመናገር ችልታቸውን
ያዲብራለ፡፡
መ. (ስሇሆነም
በተሰጠው ትዕዚዜ መሰረት ሀሳባቸውን አስተካክሇው መመሇሳቸውንና
መፃፊቸውን አየተከታተለ ማስተካከያና እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡ በመጨረሻም ሁለንም
ሉያስማማ የሚችሌ ምሊሽ በመስጠት ትምህርቱን ያጠቃለ፡፡)
32
የምእራፌ ማጠቃሇያ ቅጽ
መ. ይህ ክፍሇ-ጊዜ ምዕራፈን ማጠቃሇያ ስሇሆነ በተማሪዎች መጽሃፍ በምእራፈ መጨረሻ
የሚገኘውን
ቅጽ
እንዱሞለ
እና
በምእራፈ
የቀረቡትን
ትምህርቶች
መረዲት
አሇመረዲታቸውን እራሳቸው እንዱፇትሹ ያዴርጉ፡፡ ቅጹን በሀቀኝነት እንዱሞለ እና ቅጹን
የመሙሊታቸውን አሊማ ይንገሯቸው፡፡ ከዚያም ቅጹን ሞሌተው እንዱሰጡዎት ያዴርጉ፡፡
መ. የሁለንም ተማሪዎች ቅጽ ይመሌከቱ፡፡ ተማሪዎች ክፍተት ያሇባቸውን ቦታዎች በማየትና
በመሇየትም ክፍተታቸውን በማካካሻ ክፍሌ (make up class) ሇመሙሊት ጥረት
ያዴርጉ፡፡
ተማሪዎችም
ክፍተታቸውን
ሇመሙሊት
ወዯኋሊ
ተመሌሰው
እንዱያነቡ
ያዴርጉ፡፡
ምዕራፌ ሦስት
33
ቃሊዊ
ስነ-ግጥም
የምዕራፌ አሊማዎች
ከዙህ ምዕራፌ ትምህርት በኋሊ ተማሪዎች፡
ምንባብ ያዲምጣለ፤

በምንባብ ውስጥ የተማሯቸውን አዲዱስ ቃሊት በእሇትተእሇት ህይወታቸው
ይጠቀማለ፤

ቃሊዊ ግጥሞችን ያነባለ፤ይጽፊለ፤

በዏረፌተ-ነገር ውስጥ እዜባርን እና ቅንፌን ይጠቀማለ፤

አስረጂ ምንባብን እና ቃሊዊ ግጥምን ዴምጽ በማሰማት ያነባለ፡፡
ሇምዕራፈ የተሰጠ ክፌሇ ጊዛ 18
1ኛ ሳምንት 1ኛቀን
ማዲመጥና መናገር (40 ዯቂቃ)
የቤት እንስሳትን የሚያሞግሱ ቃሊዊ ግጥሞች
ቅዴመማዲመጥ
የቀዯመ ዕውቀትን መቀስቀስ
መ. በተማሪዎች መማሪያ መጽሃፌ በ1ኛው ሳምንት በ1ኛ ቀን በቅዴመማዲመጥ ንኡስ
ክፌሌ
የተማሪዎችን
እንዯጥያቄዎቹ
የቀዯመ
ሁኔታ
በተናጠሌ
አውቀት
እና
ሇመቀስቀስ
በቡዴን
የቀረቡትን
ጥያቄዎች
በመስራት
በቃሌ
እንዱመሌሱ
ምስሌ
መሰረት
በማዴረግም
ያዴርጉ፡፡
መ.
የምንባቡን
ርዕስ፣
የቀረቡሊቸውን
ጥያቄዎች
እና
የሚያዲምጡት ምንባብ ስሇምን ጉዲዮች ሉያነሳ እንዯሚችሌ እንዱገምቱ ያዴርጉ፡፡
ግምታቸውንም ይቀበለ፡፡
የማዲመጥ ወቅት
መ.እባክዎ መምህር «የቤት እንስሳትን የሚያሞግሱ ቃሊዊግጥሞች» በሚሌ ርዕስ እርስዎ
የሚያነቡሊቸውን
ምንባብ
አዲዱስ
በማስታወሻቸው
እየጻፈ
ዴምጽ
ያዴርጉሊቸው።
34
ቃሊትን
እያስተዋለ
ሳያሰሙ
ምንባቡን
እና
ዋና
ዋና
አንዱያዲምጡ
ሃሳቦቹን
እገዚ
መ. ምንባቡን ቢያንስ ሁሇት ጊዛ ያንብቡሊቸው፡፡ ምንባቡን በሚያነቡሊቸው ወቅት
ተማሪዎች በትክክሌ እየተከታተለ መሆኑንና ማስታወሻ እየያዘ መሆኑን ያስተውለ፡፡
የቤት እንስሳትን የሚያሞግሱ ቃሊዊ ግጥሞች
ቃሊዊ ግጥም የሚባሇው በቃሌ ተዯርሶ፣ በቃሌ የሚከወን (የሚባሌ)፣
ከትውሌዴ ወዯ
ትውሌዴ በቃሌ አማካኝነት ሲተሊሇፌ የነበረ እና አሁንም በቃሌ እየተሊሇፇ የሚገኝ፤
በ዗ፇን፣ በሙሾ/በሇቅሶ፣ በእንጉርጉሮ እና በላልች ዛማዊ ቅርፆች ውስጥ የሚገኝ ህዜባዊ
ግጥም ነው፡፡
በኢትዮጵያ
ውስጥ
በሚገኙ
ማህበረሰቦች
዗ንዴ
የተሇመደ
የተሇያዩ
የቃሊዊ
ግጥም
ዓይነቶች አለ። ከእነዙህም መካከሌ የምስጋናና የሙገሳ (የመወዴስ) ግጥሞች ተ዗ውታሪ
ናቸው።
የምስጋናና
የሙገሳ
(የመወዴስ)
ግጥሞች
ሇፇጣሪ፣
ሇሀገራቸውም
ሆነ
ሇአካባቢያቸው ማህበረሰብ ትሌቅ ተግባራትን ሇፇጸሙ፤ በጀግንነታው ሇታወቁ፤ ዯከመኝ
ሰሇቸኝ ሳይለ ማህበረሰባቸውን ሊገሇገለ፤ ሇማህበረሰቡ ህሌውና መሰረት ሇሆኑ እና ጥቅም
ሇሰጡ ሰዎች፣ እንስሳት፣ ተፇጥሯዊ ሁኔታዎች፣ ቦታዎች ወ዗ተ. የሚገጠሙ ግጥሞች
ናቸው፡፡ በቃሌ ግጥሞቹ የሚተሊሇፈት ጉዲዮችም እነዙህን አካሊት ማዴነቅ፣ ሇእያዲንደ
ሊዯረጓቸው ተግባራት ምስጋና ማቅረብ፣ ህያው እንዱሆኑ መመኘትና አስፇሊጊነታቸውን
አበክሮ መግሇጽ፣ እና የመሳሰለት ናቸው፡፡
ከተጠቀሱት መካከሌ በዙህ ምንባብ የምንዲስሰው ሇእንስሳት ሙገሳ የተገጠሙ ግጥሞችን
ነው፡፡
እንስሳት
በተሇይ
የቤት
እንስሳት
እንዯ
በሬ፣
ሊም፣
ፇረስ፣
አህያ፣
ግመሌ፣
የመሳሰለት እንዯየማህበረሰቡ የአኗኗር ሁኔታ ከማህበረሰቡ ጋር ያሊቸው ቁርኝት ከፌተኛ
በመሆኑና አጠቃሊይ የማህበረሰቡ መኖር ከእነዙሁ እንስሳት መኖር ጋር የተያያ዗ በመሆኑ
ሁለም ማህበረሰብ በዋናነት ያገኘውን አገሌግልት መሰረት በማዴረግ የምስጋና እና
የመወዴስ ግጥሞች ሲገጥምሊቸው ይስተዋሊሌ፡፡
ከእነዙህ እንስሳት መካከሌ ሇአብነት ያህሌ በበርሃማው የኢትዮጵያ ክፌሌ ሇሚገኙት
የተሇያዩ ማህበረሰቦች ከፌተኛ አገሌግልት ስሇሚሰጡትና “የበርሃ መርከብ” እየተባለ
ስሇሚጠሩት
ግመልች የተገጠሙ
የተሇያዩ
እንመሌከት፡፡
ሀ. ፇረሱም ፇረስ ነው ግመለም ግመሌ፣
35
ይ዗ት
ያሊቸው
የሙገሳ
ቃሌ
ግጥሞችን
ግመሌ ግን ይበሌጣሌ በረሒ ‘እሚሸቅሌ፡፡
ሇ. እንግዲ ቢመጣ በአንቺ ይስተናገዲሌ፤
አባወራ እራቱን ከጡትሽ ያገኛሌ፤
አንቺ እስካሇሽ ዴረስ በጥጋብ ይኖራሌ፤
የሰው ሀብት አንቺ ነሽ ሁለም ይመኝሻሌ፡፡
ሏ. ዴምጽዋ መረዋ ነው እንግዲ ይጠራሌ፤
ወተቷ ጣፊጭ ነው ቴምርን ያስንቃሌ፤
እስካሇች ግመላ ኩራት ይሰማኛሌ፡፡
መ. ግመሌ የላሇውና ሴት የላሇበት ቤት፣
ግመሌ የላሇውና የዓይን ቅንዴብ ማጣት፣
ግመሌ የላሇውና ያሇወሊጅ መቅረት፣
ከብቶች በረት ሞሌተው ግመሌ ከላሇበት፣
ጠመንዣ ቢይዘም ካሌጎረሰ ጥይት፣
ሁለም አንዴ ናቸው የሊቸው ሌዩነት፡፡
ሠ.ዯከመኝ አትሌም ስትጓዜ ተጭነህ፣
እውነቱን ሌንገርህ ሌክ እንዯ ባቡር ነህ፤
የበረሒ መርከብ ጉዝ እማይበግርህ፣
የችግር ቀን ዯራሽ ሁለም የሚወዴህ፡፡
ዴህረ-ማዲመጥ
መ.እባክዎ መምህር ተማሪዎች ላልች እንስሳትን ሇምሳላ በሬን፣ አህያን፣ ፇረስን፣ ሊምን፣
ውሻን ወ዗ተ. ሇማወዯስ የተገጠሙ ቢያንስ ሁሇት ቃሌ ግጥሞችን ከአዋቂ ሰዎች
በመጠየቅ በቃሌ በክፌሌ ውስጥ ማቅረብ እንዱችለ የቤት ስራ ይስጧቸው፡፡
መ. ቃሌ ግጥሞቹ ባሇሁሇት ስንኝ (መንቶ) ወይም ከሁሇት በሊይ ስንኝ ያሊቸው እና
ስሇቤት እንስሳት የተገጠሙ የሙገሳ (የምስጋና) ቃሌ ግጥሞች መሆን እንዯሚገባቸው
አበክረው ያሳስቧቸው፡፡
መ. ቃሌ ግጥሞቹንም መሸምዯዴ እንዲሇባቸው እና የሚያቀርቡትም በቃሌ መሆኑን
ይንገሯቸው፡፡
2ኛ ቀን
ማዲመጥ እና መናገር (40 ዯቂቃ)
36
መ. በ1ኛው ቀን የሰጧቸውን የቤት ስራ መሰረት በማዴረግ ተማሪዎች ያገኟቸውን
የእንስሳት የሙገሳ ቃሌ ግጥሞች ዛማቸውን ጠብቀው በቃሌ እንዱያቀርቡ ያዴርጉ፡፡
(ተማሪዎች ግጥማቸውን ዛማ ጠብቀው ማቅረብ እንዱችለም እርስዎ ሞዳሌ ሆነው
ያሳዩዋቸው፡፡
ቃሌ
ግጥሞቹን
ሲያቀርቡም
ያበረታቷቸው፡፡
አስፇሊጊ
ሲሆንም
ማስተካከያ ያዴርጉ፡፡)
መ. በ1ኛው ሳምንት በ1ኛው ቀን ያዲመጡትን ምንባብ መሠረት በማዴረግም በተግባር 2
ስር
የቀረቡትን
ጥያቄዎች
በተናጠሌ
እና
በቡዴን
ውይይት
እያዯረጉ
በቃሌ
እንዱመሌሱ ያዴርጉ። (ተማሪዎችን እያገዘ እና እያበረታቱ መሌሶቻቸውን ይቀበለ፤
ማስተካከያ እና እርማት ይስጡ፤ የእሇቱንም ትምህርት ያጠናቁ፡፡)
3ኛ ቀን
ቃሊት (40 ዯቂቃ)
መ. ተማሪዎች በዚሬው የቃሊት ትምህርት የሚማሩት ሇቃሊት ተቃራኒ ፌቺ መስጠት
መሆኑን በመግሇጽ ተቃራኒ ፌቺ ምን እንዯሆነ በምሳላ እንዱያሳዩ በማዴረግ የቀዯመ
አውቀታቸውን ይቀስቅሱ፡፡ (አሳታፉ የሆነ ስሌት በመጠቀም ተማሪዎችን እያበረታቱ
መሌስ ይቀበለ፡፡)
መ.
ከዙያም
እርስዎ
በተጨማሪ
ሀሳብ
እና
ምሳላዎች
ትምህርቱን
ካዲበሩ
በኋሊ
በተማሪዎች መጽሃፌ በ1ኛ ሳምንት 3ኛ ቀን በቃሊት ይ዗ት በተግባር 1 እና 2 ስር
ሇቀረቡት ቃሊት በትእዚዘ መሰረት ተቃራኒ ቃሊት እንዱፇሌጉና እንዱሇዩ ያዴርጉ፡፡
(ተማሪዎችን እያገዘ እና እያበረታቱ መሌሶቻቸውን ይቀበለ፤ ማስተካከያ እና እርማት
ይስጡ፤ የእሇቱንም ትምህርት ያጠናቁ፡፡)
መ. የአዚምዴ ጥያቄዎች መሌስ፡-
4ኛ ቀን
ንባብ (40 ዯቂቃ)
37
1.ረ
2.መ 3.ሸ
4.ሀ
5.ሇ
6.ሏ
7.ሠ
ጽሁፊዊ እና ቃሊዊ ግጥም
ቅዴመንባብ
የቀዯመ እውቀትን መቀስቀስ
መ. ስሇጽሁፊዊ እና ቃሊዊ ግጥም ምንነት፣ ተመሳስል እና ሌዩነት የሚገሌጸውን ምንባብ
ተማሪዎች ከማንበባቸው በፉት በመማሪያ መጽሃፊቸው በቅዴመንባብ ክፌሌ የቀረቡትን
ጥያቄዎች በቃሌ እንዱመሌሱ ያዴርጉ፡፡
መ. የምንባቡን ርዕስ እና የቀረቡሊቸውን ጥያቄዎች መሰረት በማዴረግም ተማሪዎች
የሚያነቡት ምንባብ ስሇምን ጉዲዮች ሉያነሳ እንዯሚችሌ እንዱገምቱ ያዴርጉ፡፡
(ግምታቸውንም ይቀበለ፤ ተማሪዎችን ያበረታቱ፡፡)
የንባብ ወቅት
መ.
«ጽሁፊዊ እና ቃሊዊ ግጥም» በሚሌ ርእስ የቀረበሊቸውን ምንባብ ዋናዋና ይ዗ቶች
በማስታወሻቸው
እየያዘ
በዴምጻዊ
እና
በሇሆሳስ
ንባብ
እንዱያነቡ
እገዚ
ያዴርጉሊቸው፡፡(አንዴ ተማሪ ዴምጽ እያሰማ/ች ሲያነብ/ስታነብ ላልች ተማሪዎች
ዯግሞ በሇሆሳስ እንዱያነቡ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡)
መ. ምንባቡን በተከፊፇሇው ይ዗ት መሰረት በአንዴ ጊዛ 3 ተማሪዎች እንዱያነቡ
በማዴረግ 4 ጊዛ ያስነብቡ፡፡ ይህንን ሲያዯርጉ ቢያንስ 12 ተማሪዎች ንባቡን
እንዱያነቡ አዴርገዋሌ ማሇት ነው፡፡
መ.
ተማሪዎች
በሚያነቡበት
ወቅትም
ይከታተሎቸው፤
በትክክሌ፣
በፌጥነት
እና
ሇዚን/አገሊሇጽን መሰረት በማዴረግ የንባቡን ሃሳብ እየተረደ ማንበብ እንዱችለ እገዚ
ያዴርጉሊቸው፡፡ አነባበባቸውን በመከታተሌም እርማት እና ማስተካካያ ያዴርጉ፡፡
5ኛ ቀን
አንብቦ መረዲት (40 ዯቂቃ)
መ.
በእሇቱ
ትምህርት
በቅዴሚያ
የሚተገብሩት
በ4ኛ
ቀን
ያነበቡትን
ምንባብ
መረዲታቸውን የሚፇትሹ ጥያቄዎችን መመሇስ መሆኑን ይንገሯቸው፡፡
መ. በመቀጠሌም ምንባቡን መሰረት በማዴረግ እና የቀዯመ አውቀታቸውን በመጠቀም
በተግባር 1 እና 2 ስር ሇቀረቡት ጥያቄዎች በጽሁፌ መሌስ እንዱሰጡ ያዴርጉ፡፡
38
(ተማሪዎች እንዱመሌሱ ያበረታቱ፤ መሌሷቸውን ይቀበሎቸው፤ ማስተካከያ በመስጠት
ትምህርቱን ያጠቃለ፡፡)
2ኛ ሳምንት 6ኛ ቀን
ቃሊት (40 ዯቂቃ)
መ. የእሇቱ ትምህርት በ1ኛው ሳምንት በ3ኛው ቀን በቃሊት ክፌሌ ከቀረበው ትምህርት
የቀጠሇ መሆኑን ይንገሯቸው፡፡ ከዙያም በ1ኛው ሳምንት በ3ኛው ቀን በቃሊት ክፌሌ
ስሇምን እንዯተማሩ ተማሪዎች እንዱያስታውሱ ያዴርጉ፡፡ የተማሪዎችንም መሌስ
ይቀበለ፤ እርስዎም ተጨማሪ ሀሳብ ይስጧቸው፡፡
መ. በተማሪዎች መማሪያ መጽሏፌ በ2ኛ ውሳምንት፣ በ6ኛ ቀን ቃሊት በሚሇው ይ዗ት
በተግባር 1 ስር የቀረበውን ጥያቄ ያሰሯቸው፡፡ ተማሪዎች በ4ኛው ቀን ያነበቡትን
ምንባብ መሰረት በማዴረግ ቢያንስ ስምንት ተቃርኖን የሚያመሇክቱ ጥንዴ፣ ጥንዴ
ቃሊትን ከምንባቡ እንዱያወጡ ያዴርጉ፡፡ (በተማሪዎች መጽሃፌ የቀረበውን ምሳላ
አብረዋቸው ይስሩ፤ አስፇሊጊ መሆኑን ከተገነ዗ቡም ተጨማሪ አንዴ ተቃርኖን
የሚያሳይ ጥንዴ ቃሌ ከምንባቡ አውጥተው ያሳዩዋቸው፤ ተማሪዎችን ያበረታቱ፤
የተሇያዩ አይነት ተማሪዎችን በማሳተፌ መሌሶቻቸውን ይቀበለ፡፡)
መ. በምንባቡ ውስጥ ተቃርኖን የሚያሳዩት ቃሊት በሚከተሇው ሳጥን ውስጥ ጥንዴ ጥንዴ
ሆነው የቀረቡት ናቸው፡፡
ዯስታ -ሀ዗ን
ጸልት -዗ፇን
ምርቃት -እርግማን
መንፇሳዊ - አሇማዊ
ማግኘት - ማጣት
ክብር - ውርዯት
ሹመት - ሽረት
መዜሙር - ዗ፇን
ፌቅር - ጥሊቻ
የተጻፇ - ቃሊዊ
የግሌ - የህዜብ
ተመሳስል - ሌዩነት
዗ሊቂ - የሚሻሻሌ
መ.
በመቀጠሌም
በተግባር
2
ስር
ሇሚገኙት
ቃሊት
ተቃራኒ
እንዱሰጡ
እገዚ
ያዴርጉሊቸው፡፡ (መሌሶቻቸውን በመቀበሌና ማስተካከያዎችን በማዴረግ ትምህርቱን
ያጠቃለ፡፡)
7ኛ ቀን
39
ማዲመጥና መናገር (40 ዯቂቃ)
የቃሊዊ ግጥም ዓይነቶች
ቅዴመ-ማዲመጥ
የቀዯመ ዕውቀትን መቀስቀስ
መ. በተማሪዎች መማሪያ መጽሃፌ በ2ኛው ሳምንት በ7ኛ ቀን በቅዴመማዲመጥ ንኡስ
ክፌሌ የተማሪዎችን የቀዯመ አውቀት ሇመቀስቀስ የቀረቡትን ጥያቄዎች በተናጠሌ
እና በቡዴን በመስራት በቃሌ እንዱመሌሱ ያዴርጉ፡፡
መ. የምንባቡን ርዕስ እና የቀረቡሊቸውን ጥያቄዎች መሰረት በማዴረግም የሚያዲምጡት
ምንባብ ስሇምን ጉዲይ ሉያነሳ እንዯሚችሌ እንዱገምቱ ያዴርጓቸው፡፡ ግምታቸውንም
ይቀበለ፡፡
የማዲመጥ ወቅት
መ. እባክዎ መምህር «የቃሊዊ ግጥም ዓይነቶች» በሚሌ ርዕስ እርስዎ የሚያነቡሊቸውን
ምንባብ አዲዱስ ቃሊትን እያስተዋለና ዋና ዋና ሃሳቦቹን በማስታወሻቸው እየጻፈ
ዴምጽ ሳያሰሙ አንዱያዲምጡ እገዚ ያዴርጉሊቸው።
መ. ምንባቡን ቢያንስ ሁሇት ጊዛ ያንብቡሊቸው፡፡ ንባቡን በሚያነቡሊቸው ወቅትም
ተማሪዎች በትክክሌ እየተከታተለ መሆኑንና ማስታወሻ እየያዘ መሆኑን ያስተውለ፡፡
የቃሊዊ ግጥም ዓይነቶች
ቃሊዊ ግጥሞች በቃሌ ተዯርሰው፣ በቃሌ የሚከወኑ እና በቃሌ አማክኝነት የሚወረሱ
ናቸው፡፡
የአንዴ
ማህበረሰብ
ባህሌ
በቃሊዊ
ግጥሞች
አማካይነት
ጎሌቶ
ይወጣሌ።
የማህበረሰቡ የአኗኗር፣ የአመጋገብ፣ የአሇባበስ፣ ወ዗ተ ሌማዴ በቃሊዊ ግጥሞቹ ይተሊሇፊሌ።
ሰዎች
በተሇያዩ
ጉዲዮች
ሊይ
ያሊቸው
አመሇካከት፣
እምነትና
ፌሌስፌና
እንዱሁም
ገጠመኞቻቸው ሁለ በቃሊዊ ግጥሞች ይንፀባረቃለ።
በአማርኛ የተሇያዩ የቃሊዊ ግጥም ዓይነቶች አለ። የውቂያ፣ የፌቅር፣ የቀረርቶ፣ የፈከራ፣
የሥራ፣ የሌጆች ጨዋታ፣ የ዗ፇን፣ የሙሾ፣ የዯስታ፣ የብሶት፣ የምስጋናና የመወዴስ ግጥሞች
ወ዗ተ. ከቃሊዊ ግጥም ዓይነቶች ይፇረጃለ።
ቃሊዊ ግጥሞች እንዯየሁኔታው ሉዛሙ ወይም በእንጉርጉሮ ሉቀርቡ ይችሊለ። ቃሊዊ
40
በመሆናቸው በአብዚኛው አጫጭር ናቸው። እነዙህ ቃሊዊ ግጥሞች ምጣኔ፣ ምትና ዛማ
አሊቸው። ግጥሞቹ በአብዚኛው በእኩሌ ጊዛ እንዱያሌቁ ሆነው የተመጠኑ ሏረጋትን
ይይዚለ።
የተመጠኑት
ሏረጋት
በተወሰነ
ጊዛ
ሲዯጋገሙ
ዯግሞ
ምት
ይፇጥራለ።
ሲነበቡም ዛማ አሊቸው። ግጥሙ እንዯሚገሌጸው ስሜት ዛማው ይሇያያሌ።
ግጥሞች መካከሌ የተወሰኑትን ሇአብነት ያህሌ እንመሌከት።
የፌቅር ቃሊዊ ግጥሞች
ሀ. አንቺ ጋር ስመጣ ግዛ ወዯኩኝ፣
ይህ ሇነብሴ ቢሆን እንዳት በፀዯኩኝ፡፡
ሇ. ሊንቺ ይብሊኝ እንጂ ውሇታሽን ሊጣሽ
እኔማ ጠገብኩሽ በህሌሜ እየመጣሽ
ሏ. እንኳን ካገሩ ሌጅ እንኳን ከኩያው፣
ከማንም ከማንም ያብዴ የሇ ወይ ሰው፡፡
መ. ፌቅር አይነካኝም ብዬ ስመካ ስመካ፣
ይጋግረኝ ጀመር አብሲት እያቦካ፡፡
ሠ. አሊመጣው የሇኝ አሌቀሊውጠው፣
ዚሬስ ከነባሎ ሌትናፌቀኝ ነው፡፡
የሀ዗ን ቃሊዊ ግጥሞች
ሀ. የቆሊውም መቶ እምዬ ይሌሻሌ፣
የዯጋውም መቶ እምዬ ይሌሻሌ፣
አፇሩን አራግፇሽ ትነሺ ይመስሌ፡፡
ሇ. አንተ ሞተህ እኔ ምኑን ኖረኩት፣
ባድ ሆኜ ቀፍዬን ከምንከራተት፣
ጉዴጓዴ ሳትዯርስ ተዯፌቼ ባረፌኩት።
ሏ. አንተ አሇኸኝ ብዬ ስመካ ስመካ፣
አወይ የሰው ነገር ሞተህው ነው ሇካ
አወይ የኔ ነገር አፇር ሆነህ ነው ሇካ።
41
ከቃሊዊ
መ. የገዯሇው ባሌሽ
የሞተው ወንዴምሽ
ሀ዗ንሽ ቅጥ አጣ
ከቤትሽ አሌወጣ፡፡
ዴህረ-ማዲመጥ
መ.እባክዎ መምህር ተማሪዎች ከተማሯቸው የቃሌ ግጥም አይነቶች መካከሌ አንደን
በመምረጥና ከአዋቂ ሰዎች በመጠየቅ ቃሌ ግጥሞችን በክፌሌ ውስጥ በቃሌ ማቅረብ
እንዱችለ የቤት ስራ ይስጧቸው፡፡
መ. ቃሌ ግጥሞቹ ባሇሁሇት ስንኝ (መንቶ) ወይም ከሁሇት በሊይ ስንኝ ያሎቸው ሉሆኑ
እንዯሚችለ
ይንገሯቸው፡፡
ቃሌ
ግጥሞቹንም
መሸምዯዴ
እንዲሇባቸውና
የሚያቀርቡትም በቃሌ መሆኑን ይንገሯቸው፡፡
8ኛ ቀን
መናገርና ማዲመጥ (40 ዯቂቃ)
መ. በ2ኛው ሳምንት በ7ኛው ቀን የሰጧቸውን የቤት ስራ መሰረት በማዴረግ ተማሪዎች
ያገኟቸው የቃሌ ግጥም አይነቶች ምን እንዯሆኑ እንዱናገሩ ያዴርጉ፤ ቃሌ ግጥሞቹን
ዛማዎችን ጠብቀው በቃሌ እንዱያቀርቡ ያዴርጉ፡፡(ተማሪዎች ግጥማቸውን ዛማ
ጠብቀው ማቅረብ እንዱችለም እርስዎ ሞዳሌ ሆነው ያሳዩዋቸው፡፡ ቃሌ ግጥሞቹን
ሲያቀርቡም ያበረታቷቸው፡፡ አስፇሊጊ ሲሆንም ማስተካከያ/እርምት ይስጧቸው፡፡)
መ. በ2ኛው ሳምንት በ7ኛው ቀን ያዲመጡትን ምንባብ መሠረት በማዴረግም በተግባር 2
ስር
የቀረቡትን
ጥያቄዎች
በተናጠሌ
እና
በቡዴን
ውይይት
እያዯረጉ
በቃሌ
እንዱመሌሱ ያዴርጉ። (ተማሪዎችን እያገዘ እና እያበረታቱ መሌሶቻቸውን ይቀበለ፤
ማስተካከያ እና እርማት ይስጡ፤ የእሇቱንም ትምህርት ያጠናቁ፡፡)
9ኛ ቀን
መጻፌ (40 ዯቂቃ)
ቅንፌ እና እዜባርን መጠቀም
መ. እባክዎ መምህር በዙህ ክፌሇጊዛ የሚማሩት ስሇቅንፌ እና እዜባር መሆኑን በመንገር
የሚያውቁትን ሀሳብ እንዱናገሩ በማዴረግ የተማሪዎችን የቀዯመ- እውቅ ይቀስቅሱ፡፡
42
መ. በመቀጠሌም ከዙህ በታች የቀረበውን ሀሳብ በገሇጻ ስሌት ተጨማሪ ምሳላዎችን
በመስጠት ያስተምሯቸው፡፡
ማስታወሻ
1. እዜባር (/) አሔጽሮተቃሊት ሇመመስረት ይረዲሌ። አሔጽሮተቃሊት ሇመመስረት እንዯ
አንዴ ነጥብ (ይ዗ት) ሆኖ ያገሇግሊሌ። ምሳላ፡- ትምህርት ቤት - ት/ቤት ወይም
ት.ቤት አዴርጎ ሇመጻፌ ይረዲሌ፡፡ ቀን፣ ወርንና ዓመተምሔረትን ሇመሇየት፤ እዜባር
በቁጥር የሚገሇጽን የጊዛ አቆጣጠር ያሇምንም ማብራሪያ በቅዯም ተከተሌ ሇይቶ
ሇማመሌከት ይረዲሌ። ምሳላ፡- 29/12/2006 ዓ/ም አዴርጎ ሇመጻፌ ያገሇግሊሌ፡፡
እዜባር በመስሪያ ቤት ሇዯብዲቤዎች የሚሰጥ የመዜገብ ቁጥርን ሇያይቶ ሇማመሌከት
ያገሇግሊሌ፡፡ ምሳላ፡- ቁጥር 1/3055/203/83
2. ቅንፌ (()) ተግባሩ “ወይም” የሚሇውን አማራጭ ቃሌ ተክቶ ማገሌገሌ ነው፡፡ ሇምሳላ፡ነገጠዋት አሳዲጊህን ወይም ወሊጅህን ይ዗ህ እንዴትመጣ፡፡ የሚሇው ዓረፌተነገር ውስጥ
ቅንፌ ወይምን ሲተካ ነገጠዋት አሳዲጊህን (ወሊጅህን) ይ዗ህ እንዴትመጣ፡፡ ተዯርጎ
ይጻፊሌ፡፡
የቅንፌ ሁሇተኛው አገሌግልት የቃሊትን ትርጉም ማመሌከት ነው፡፡ አንዴ ቃሌ
በአረፌተ ነገር ውስጥ ተገሌጾ አዯናጋሪነቱ፣ አሻሚነቱ በግሌፅ የሚታይ ከሆነ የቃለ
ትርጉም በቅንፌ ውስጥ ይፃፊሌ፡፡
ምሳላ፡-
ከቤተሰቦቹ የወረሰው ጥሪት አሇው፡፡ በሚሇው ዓረፌተ ነገር ውስጥ “ጥሪት”
የሚሇው ቃሌ ይበሌጥ ግሌፅ እንዱሆን ከኋሊው “ሀብትና ንብረት” የሚሇው በቅንፌ
ውስጥ ይሆናሌ፡፡ በዙህም መሰረት ዓረፌተነገሩ “ከቤተሰቦቹ የወረሰው ጥሪት (ሀብትና
ንብረት) አሇው፡፡” ይሆናሌ ማሇት ነው፡፡
መ. ከትምህርቱ በማስከተሌም በተማሪዎች መጽሃፌ የቀረቡትን አረፌተነገሮች ቅንፌ እና
እዜባርን በመጠቀም እንዯገና መጻፌ እንዱችለ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡ (መሌሳቸውን
ይቀበለ፤ ማስተካከያ ይስጧቸው፤ የእርስዎንም ሀሳብ ይንገሯቸው፡፡)
43
10ኛ ቀን
ማዲመጥና መናገር (40 ዯቂቃ)
የሰርግ ዗ፇን ቃሊዊ ግጥሞች
ቅዴመማዲመጥ
የቀዯመ ዕውቀትን መቀስቀስ
መ. በተማሪዎች መማሪያ መጽሃፌ በ2ኛው ሳምንት በ10ኛ ቀን በቅዴመማዲመጥ ንኡስ
ክፌሌ
የተማሪዎችን
የቀዯመ
አውቀት
ሇመቀስቀስ
የቀረቡትን
ጥያቄዎች
እንዯጥያቄዎቹ ሁኔታ በቃሌ እንዱመሌሱ ያዴርጉ፡፡
መ. የምንባቡን ርዕስ እና የቀረቡሊቸውን ጥያቄዎች መሰረት በማዴረግም በሚያዲምጡት
ምንባብ ስሇምን ጉዲይ ሉቀርብ እንዯሚችሌ እንዱገምቱ ያዴርጉ፡፡ ግምታቸውንም
ይቀበለ፡፡
የማዲመጥ ወቅት
መ. እባክዎ
መምህር «የ዗ፇን ቃሊዊ ግጥም» በሚሌ ርዕስ እርስዎ የሚያነቡሊቸውን
ግጥሞች ተማሪዎች ጥንዴ ጥንዴ በመሆን ዋና ዋና ሀሳቦቹን በማስታወሻቸው እየጻፈ
በንቃት እንዱያዲምጡ በአቀማመጣቸው መሰረት በጥንዴ እንዱያዲምጡ ያዴርጉ።
መ. ምንባቡን ቢያንስ ሁሇት ጊዛ ያንብቡሊቸው፡፡ ምንባቡን በሚያነቡሊቸው ወቅትም
ተማሪዎች በትክክሌ እየተከታተለና ማስታወሻ እየያዘ መሆኑን ያስተውለ፡፡
የሰርግ ዗ፇን ቃሊዊ ግጥሞች
ሀ. አምሯሌ ሸገኑ አምሯሌ ሸገኑ፣ (2)
መዯሰቻቸው ዚሬ ነው ቀኑ። (2)
አይዝሽ ሙሽሪት አይበሌሽ ከፊ፣ (2)
ሁለም ያገባሌ በየወረፊ።(2)
እቴ ያገር ሌጅ ስሪ ጉሌቻ፣ (2)
ከእንግዱህ ቀረ የእናት እንጎቻ። (2)
እቴ ያገር ሌጅ ስሪ መዯብ፣ (2)
ከእንግዱህ ቀረ መዯባዯብ። (2)
44
ሇ. ዗መናይ ማርዬ ዗መናይ ማርዬ፣
ስም አወጣሁሌሽ አትጠገብ ብዬ። (2)
዗መናይ ናት እሷ ዗መናይ ናት እሷ፣
ጫማዋ ጥሌፌሌፌ ሀር ነው ቀሚሷ። (2)
ሏ. ችቦ አይሞሊም ወገቧ፣ (2)
ማር እሸት ነው ቀሇቧ።
ኧረ ያገሬ ሌጅ ምንዴን ነው ቀሇቧ፣
ከፇረሱ ጭራ ይቀጥናሌ ወገቧ።
እጥፌ ዗ርጋ ስትይ አወይ የወረብሽ፣
እህሌ ቀምሶ ያዯረ አይመስሌም ወገብሽ።
ባቷ ተረከዞ ስጋው ተነባብሮ፣
ወገቧ ቀጭን ነው አሌበሊም ወይ አብሮ።
መ. የሙሽሪት እናት ውጪ ተከሰሻሌ፣
ይቺን መሳይ ቆንጆ ማን ውሇጅ ብልሻሌ?
የሙሽሪት አባት ውጣ ተከሰሀሌ፣
ይቺን መሳይ ቆንጆ ማን ውሇዴ ብልሀሌ?
ዓይኗን ወዱያ ወዱህ እያዋሇሇችው፣
ሌቤን እንዯ በሬ ሆብሊ ነዲችው።
ዓይኗማ ጥርሷማ መች ይበሌጣሌ ከሰው፣
አንገቷ ነው እንጂ ሏረግ የሚመስሇው።
ዴህረ-ማዲመጥ
መ. ተማሪዎች ባዲመጧቸው የሰርግ ዗ፇን ቃሌ ግጥሞች መሰረት በዴህረ-ማዲመጥ ስር
የቀረቡትን ጥያቄዎች በቡዴን እና በተናጠሌ እንዱመሌሱ ያዴርጉ፡፡ (መሌሳቸውን
ይቀበለ፤ ማስተካከያ ይስጧቸው፤ የእርስዎንም ሀሳብ ይንገሯቸው፡፡)
45
3ኛ ሳምንት 11 ቀን
ማዲመጥና መናገር
መ. እባክዎ መምህር ተማሪዎች የሚነበብሊቸውን ቃሌ ግጥሞች አዲምጠው መሌሰው በቃሌ
ሇማሇት
(ሇመውጣት)
እንዱችለ
የሚከተለትን
ተግባራት
እንዱፇጽሙ
እገዚ
ያዴርጉሊቸው፡፡
 እርስዎ በ10ኛው ቀን ሇተማሪዎች ያነበቡሊቸውን የሰርግ ዗ፇን ቃሌ ግጥሞች
እንዱያስታውሱ ያዴርጉ፡፡
 ቡዴን መስርተው በ10ኛ ቀንሇተማሪዎች ያነበቡሊቸውን የሰርግ ዗ፇን ቃሌ
ግጥሞችሇየቡዴኑ ከፊፌሇው ስዴስት፣ ስዴስት ስንኝ ያንብቡሊቸው፡፡ (እርስዎ
ቃሌ ግጥሞቹን ሲያነቡ ተማሪዎች እንዱጽፈ ያዴርጉ፡፡)
 ያዲመጡትን ቃሌ ግጥም በትክክሌ መጻፊቸውን የቡዴኑ አባሊትእንዱያመሳክሩ
(እንዱያስተያዩ) ያዴርጉ፡፡
 ዴምጻቸውን ከፌ አዴርገውና ዛማውን ጠብቀው የ዗ፇን ግጥሞቹን በጋራ
እያዛሙ እንዱሇማመደ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡
 በመጨረሻም ሇቡዴናቸው የተሰጣቸውን ቃሌ ግጥም የቡዴኑ አባሊት በጋራ
ዛማውን ጠብቀው በቃሌ እንዱያዛሙ ያዴርጉ፡፡
(መ.እክዎ መምህር ተማሪዎች ተግባራቱን በትክክሌ መፇጸም የሚችለት የእርስዎ እርዲታ
ሲታከሌበት መሆኑን በመገን዗ብ መመሪያዎችን በመከተሌ ተግባራቱን ይፇጽሙ ዗ንዴ
እርዲታዎትና ማበረታቻዎት አይሇያቸው፡፡)
12ኛ ቀን
ቃሊት (40 ዯቂቃ)
መ. የእሇቱ ትምህርት ሇቃሊት ተቃራኒ መስጠት መሆኑን በመንገር በተማሪዎች መማሪያ
መጽሏፌ በ3ኛው ሳምንት፣ በ12ኛው ቀን ቃሊት በሚሇው ይ዗ት በተግባር 1 ስር
የቀረቡትን
የአዚምዴ
ጥያቄዎች
ያሰሯቸው፡፡
ጥያቄዎቹን
መጀመሪያ
በተናጥሌ
እንዱሰሩ ያዴርጉ፡፡ በመቀጠሌም በተቀመጡበት አግባብ በጥንዴ ወይም በቡዴን
እንዱሰሩ ያዴርጉ፡፡ (ተማሪዎችን ያበረታቱ፤ የተሇያዩ አይነት ተማሪዎችን በማሳተፌ
መሌሶቻቸውን ይቀበለ፡፡)
46
የአዚምዴ ጥያቄዎች መሌስ፡- 1. ሠ
2. ረ
3. ሰ
4. ሸ
5. ሏ
6. መ
7. ሇ
መ. በመቀጠሌም ተማሪዎች በተግባር 2 ስር ሇቀረቡት ቃሊት ተቃራኒ ፌቻቸውን
የሚገሌጹ ዓረፌተነገሮች እንዱሰሩ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡ (ተማሪዎችን ያበረታቱ፤
የተሇያዩ አይነት ተማሪዎችን በማሳተፌ መሌሶቻቸውን ይቀበለ፤ እርማት በማዴረግ
የእሇቱን ትምህርት ያጠናቁ፡፡)
13ኛ ቀን
ሰዋስው (40 ዯቂቃ)
የጊዛ ተውሳከ ግስ
መ. እባክዎ መምህር በዙህ ክፌሇጊዛ ተማሪዎች የሚማሩት ስሇተውሳከግስ መሆኑን
በመንገር
የሚያውቁትን
ሀሳብ
እንዱናገሩ
በማዴረግ
የተማሪዎችን
የቀዯመ-እውቅ
ይቀስቅሱ፡፡
መ. በመቀጠሌም ከዙህ በታች የቀረበውን ሀሳብ በገሇጻ ስሌት ተጨማሪ ምሳላዎችን
በመስጠት
እና
ተማሪዎችን
በማሳተፌ
ያስተምሯቸው፡፡
ከተውሳከግስ
በርካታ
አገሌግልቶች መካከሌም የዙህ ምእራፌ ትኩረት የጊዛ ተውሳከግሶች መሆናቸውን
በመግሇጽ በተሇያዩ ምሳላዎች ያስረዶቸው፡፡
ማስታወሻ
ተውሳከ ግስ፡- ስሙ እንዯሚያመሇክተው በግስ ሊይ የሚጨመር ሲሆን ግስን ከጊዛ፣
ከሁኔታ፣ ከቦታ፣ ከመጠን ወ዗ተ. አንጻር የሚገሌጽ ነው፡፡
ምሳላ፡- ዚፈ በጣም አዯገ፡፡ የተሰመረበት ተውሳከ ግስ መጠን አመሌካች ነው፡፡
ትግስት ቀና ሆነች፡፡ የተሰመረበት ተውሳከ ግስ ሁኔታን ያመሇክታሌ፡፡
ኡቶንግ ቶል መጣ፡፡ የተሰመረበት ተውሳከ ግስ ጊዛን ያመሇክታሌ፡፡
ያሬዴ ነገ ይመጣሌ፡፡ የተሰመረበት ተውሳከ ግስ ጊዛን ያመሇክታሌ፡፡
መ.ትምህርቱን እንዲጠናቀቁም በተማሪዎች መጽሃፌ በተግባር 1 እና 2 ስር የቀረቡትን
ከጊዛ ተውሳከ ግስ ጋር የተያያዘ ጥያቄዎችን ያሰሯቸው፡፡ (መሌሳቸውን ይቀበለ፤
ማስተካከያ ይስጧቸው፤ የእሇቱን ትምህርትም ያጠናቁ፡፡)
47
14ኛ ቀን
መጻፌ (40 ዯቂቃ)
መ. ተማሪዎች በተግባር 1 ስር የሚገኙትን የሏረግ ቅዯምተከተሊቸው የተ዗በራረቀ ቃሌ
ግጥሞች ቅዯምተከተሊቸውን በማስተካከሌ እንዯገና እንዱጽፈ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡
መ. ከዙያም በተግባር 2 ስር የቀረቡትን ቃሌ ግጥሞች ጥንዴ፣ ጥንዴ በመሆን እንዱያነቡ
እና በየቃሌ ግጥሞቹ የተነሱት ሀሳቦች/ ይ዗ቶች ምን ምን እንዯሆኑ በዜርው እንዱጽፈ
ያዴርጉ፡፡
መ.ተማሪዎች
በጥንዴ
በሚሰሩበት
ሚናዎችን/ተግባራትን
ተካፌሇው
ወቅት
የሚሰሩበትን
በግሌ
መመሪያ
መስራት
እንዱችለም
ይስጧቸው፡፡
ሇምሳላ
ግጥሞቹን ተከፊፌሇው ሀሳባቸውን ከጻፈ በኋሊ የሁለንም ግጥም ሀሳቦች እንዯገና
በአንዴ እንዱያዋቅሩ ማዴረግ ወይም ላሊ አመቺ የሆነ ዗ዳን ይጠቀሙ፡፡
(መ. ተማሪዎች በጥንዴ ተግባሩን ሲሰሩ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡ መሌሳቸውንም ይቀበለ፤
ማስተካከያ እና የማጠቃሇያ ሀሳብ ይስጧቸው፡፡)
15ኛ ቀን
ሰዋስው (40 ዯቂቃ)
መ. እባክዎ መምህር ተማሪዎች በ13ኛ ቀን በሰዋስው ይ዗ት ስር ስሇምን ተምረው
እንዯነበረ በመጠየቅ እንዱያስታውሱ ያዴርጉ፡፡ የተማሪዎችን ምሊሽ በመከተሌም
ተምረው የነበረው ስሇተውሳከግስ አገሌግልት መሆኑንና ይበሌጥ ትኩረት ያዯረጉት
ዯግሞ የጊዛ ተውሳከግስ ሊይ እንዯነበረ ያስታውሷቸው፡፡ በዙህኛው ክፌሇ-ጊዛም ከጊዛ
ተውሳከግስ ጋር የተያያዘ ተግባራትን እንዯሚያከናውኑ ይግሇጹሊቸው፡፡
መ. ከዙያም በተግባር 1 ስር የቀረቡትን ተግባራት ያሰሯቸው፡፡ በሰንጠረዘ ውስጥ
ከቀረቡት
ተውሳከ
ግሶች
መካከሌ
የጊዛ
ተውሳከግሶችን
ብቻ
በመምረጥ
ተገቢ
የሆኑትን በክፌት ቦታዎቹ ሊይ መሙሊት እንዱችለ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡ በአንዴ
ክፌት
ቦታ
ሊይ
ከአንዴ
በሊይ
የጊዛ
ተውሳከ
ግሶች
ሉገቡ
እንዯሚችለም
ያስታውሷቸው፡፡ (ተማሪዎችን ያበረታቱ፤ መሌሳቸውን ይቀበለ፤ ማስተካከያዎችንም
ይስጡ፡፡)
መ. ተግባራቱን አብረን እንስራ፤ ሇመጀመሪያው ክፌት ቦታ ምን መሇሳችሁ?
48
ተ. «ዚሬ፣ ነገ» በማሇት ይመሌሳለ፡፡
መ. በጣም ጥሩ! ሇቀጣዩ ጥያቄስ ምን መሌስ ሰጣችሁ?
ተ.«ትሊንት፣ ዚሬ»በማሇት ይመሌሳለ፡፡
መ. በጣም ጥሩ!
መ. ቀጣዮቹንም በዙህ መሌኩ ከተማሪዎች ጋር አብረው ይስሩ፡፡
መ. በመቀጠሌም እንዯዙሁ በተግባር 2 ስር የቀረቡትን ጥያቄዎች ትእዚዘንና የተሰጡትን
ምሳላዎች መሰረት አዴርገው ያሰሯቸው፡፡
(መ. ተማሪዎች ሲሰሩ እየተ዗ዋወሩ ይመሌከቱ፤ እገዚም ያዴርጉሊቸው፤ መሌሶቻቸውንም
ይቀበለ፤ እርማት በማዴረግም የእሇቱን ትምህርት ያጠናቁ፡፡)
4ኛ ሳምንት 16ኛ ቀን
ንባብ (40 ዯቂቃ)
አቀሊጥፍ ማንበብ
መ. እባክዎ መምህር በዙህ ክፌሇጊዛ ተማሪዎች የሚሇማመደት አቀሊጥፍ ማንበብን
መሆኑን ይንገሯቸው፡፡ አቀሊጥፍ ሇማንበብ ከዙህ በታች በሳጥኑ ወስጥ የቀረቡትን
ሀሳቦች መተግበር አስፇሊጊ መሆኑን በመንገር በሳጥኑ ውስጥ የቀረቡትን ሀሳቦች አንዴ
ምሳላ በመጠቀም በገሇጻ እና በተግባር ያስተምሯቸው፡፡
ማስታወሻ
ግጥም የሚዋቀረው ሏረግ በሏረግ ነው። ሏረጎች ዯግሞ ስንኝን ይመሠርታለ። ሏረግ
በግጥም ውስጥ በአንዴ ትንፊሽ የሚነበብ ሲሆን ስንኝ ዯግሞ አንዴ የግጥም መስመር
ነው። አንዴን ግጥም አቀሊጥፍ ሇማንበብ የሚረደ መመሪያዎች፡• በሏረጎችና በስንኞች መጨረሻ የተወሰነ የጊዛ ቆይታ ማዴረግ
• ግጥሙን በተገቢ ዛማዊ ቃና ማንበብ።
• የተሇያዩ የግጥም አነባበብ ስሌቶችን ከመምህራን፣ ከሬዱዮ፣ ከቴላቪዥን፣
ከሥነጽሁፊዊ መዴረኮች ወ዗ተ ማዲመጥ
• ግጥሙ የቅስቀሳ፣ የሀ዗ን፣ የግርምት፣ የትዜብት፣ የውዯሳ፣… መሆኑን በማጤን
የአነባበብ ሇዚውን እንዯየግጥሙ ዓይነት እየቀያየሩ ሇማንበብ መሞከር
49
መ.
በመቀጠሌም
እርስዎ
ሞዳሌ
በመሆን
አንዴ
ግጥም
አቀሊጥፇው
በማንበብ
ያሳዩዋቸው፡፡ ከዙያም በተማሪዎች መጽሃፌ ከቀረቡት ቃሌ ግጥሞች መካከሌ አራት፣
አራት ስንኞችን አቀሊጥፇው እንዱያነቡ ያዴርጉ፡፡
መ. ተማሪዎች ከቀረቡት ቃሌ ግጥሞች መካከሌ እራሳቸው አራቱን በመምረጥ አቀሊጥፇው
ማንበብ
ይሇማመደ፤
ከዙያም
ከጎናቸው
ሇሚገኙት
ተማሪዎች
ያንብቡሊቸው፡፡
በመጨረሻም ጊዛው እስከሚበቃ ዴረስ ሇተሇያዩ ተማሪዎች እዴሌ በመስጠት ሇክፌለ
ተማሪዎች ግጥሞቹን አቀሊጥፇው ማንበብ እንዱችለ ያዴርጉ፡፡
(መ. ተማሪዎች ሲሰሩ እየተ዗ዋወሩ ይመሌከቱ፤ እገዚም ያዴርጉሊቸው፤ መሌሶቻቸውንም
ይቀበለ፤ እርማት በማዴረግም የእሇቱን ትምህርት ያጠናቁ፡፡)
17ኛ ቀን
መጻፌ (40 ዯቂቃ)
መ. በተማሪዎች መጽሃፌ በ17ኛ ቀን በመጻፌ ይ዗ት በተግባር 1 እና 2 ስር የቀረቡትን
እዜባርን
የመጠቀም
ተግባራትን
እና
በተናጠሌ
በአህጽሮት
እና
በቡዴን
የተጻፈ
መስራት
ቃሊትን
እና
እንዱችለ
ሀረጋትን
የማቅረብ
በተማሪዎች
መካከሌ
እየተ዗ዋወሩ ተማሪዎችን ያግዘ፤ ይምሩ፤ ያበረታቱ፤ ሁለንም አይነት ተማሪዎች
በማሳተፌ መሌሶቻቸውን ይቀበለ፤ ተገቢ የሆኑ ማስተካከያዎችን እና እርምቶችን
ያዴርጉ፡፡
18ኛ ቀን
ሰዋስው (40 ዯቂቃ)
መ. የእሇቱ ትምህርት በ13ኛው እና በ15ኛው ቀን ከተማሩት ትምህርት የቀጠሇ መሆኑን
ያስታውሷቸው፡፡
ይህንን
መሰረት
በማዴረግም
በመማሪያ
መጽሏፊቸው
በ4ኛው
ሳምንት፣ በ18ኛው ቀን ሰዋስው በሚሇው ይ዗ት ሥር በተግባር 1 እና 2 የቀረቡትን
የጊዛ ተውሳከግስ ተግባራትን ያሰሯቸው፡፡
(መ. ተማሪዎች ሲሰሩ እየተ዗ዋወሩ ይመሌከቱ፤ እገዚም ያዴርጉሊቸው፤ መሌሶቻቸውንም
ይቀበለ፤ እርማት በማዴረግም የእሇቱን ትምህርት ያጠናቁ፡፡)
50
የምእራፌ ማጠቃሇያ ቅጽ
መ. ይህ ክፍሇ-ጊዜ ምዕራፈን ማጠቃሇያ ስሇሆነ በተማሪዎች መጽሃፍ በምእራፈ መጨረሻ
የሚገኘውን
ቅጽ
እንዱሞለ
እና
በምእራፈ
የቀረቡትን
ትምህርቶች
መረዲት
አሇመረዲታቸውን እራሳቸው እንዱፇትሹ ያዴርጉ፡፡ ቅጹን በሀቀኝነት እንዱሞለ እና ቅጹን
የመሙሊታቸውን አሊማ ይንገሯቸው፡፡ ከዚያም ቅጹን ሞሌተው እንዱሰጡዎት ያዴርጉ፡፡
መ. የሁለንም ተማሪዎች ቅጽ ይመሌከቱ፡፡ ተማሪዎች ክፍተት ያሇባቸውን ቦታዎች በማየትም
ክፍተታቸውን
በማካካሻ
ክፍሌ
(make
up
class)
ሇመሙሊት
ጥረት
ያዴርጉ፡፡
ተማሪዎችም ክፍተታቸውን ሇመሙሊት ወዯኋሊ ተመሌሰው እንዱያነቡ ያዴርጉ፡፡
51
ምዕራፌ አራት
዗መናዊ ግብርና
የምዕራፌ ዓሊማዎች
ከዙህ ምዕራፌ ትምህርት በኋሊ ተማሪዎች የሚከተለትን ማዴረግ ይችሊለ፡ ምንባብ አዲምጠው በቃሊቸው ዯግመው ይናገራለ፤
 አመዚዚኝ አንቀጽ ይጽፊለ፤
 አብረው የሚሄደ ቃሊትን ተጠቅመው ሇቃሊት ፌቺ ይሰጣለ፤
 የጊዛ ተውሳከ-ግስን ተጠቅመው ዏረፌተ-ነገር ይመሰርታለ፤
ሇምዕራፈ የተሰጠ ክፌሇ ጊዛ 18
1ኛሳምንት 1ኛቀን
ማዲመጥ እና መናገር (40 ዯቂቃ)
ግብርና በኢትዮጵያ
ቅዴመ ማዲመጥ
የቀዯመ ዕውቀትን መቀስቀስ
መ. “ግብርና በኢትዮጵያ”በሚሌ ርዕስ የቀረበውንምንባብ ሇተማሪዎች ከማንበብዎ በፉት
የተማሪዎችን
የቀዯመ
እውቀት
የተ዗ጋጁትንየቅዴመ-ማዲመጥ
ሇመቀስቀስና
ጥቄዎች
ንቁ
እንዱመሌሱ
ተሳታፉ
እንዱሆኑበማሇም
ያበረታቷቸው፡፡
ሲያዯርጉምጥንዴጥንዴበመሆንእንዱወያዩናመሌሶቻቸውንበቃሌ
ይህንን
እንዱያቀርቡ
ያግዞቸው፡፡
የማዲመጥ ወቅት
መ. በመቀጠሌ በማዲመጥ ጊዛ ሇዙሁ የቀረቡ ተግባራትን መመሇስ ያስችሊቸው ዗ንዴ
ምንባቡ
ሲነበብሊቸው
ማስታወሻ
በመያዜ
በጥሞና
እንዱያዲምጡ
ማሳሰቢያ
ይስጧቸው፡፡
መ. ተማሪዎቹ የሚነበብሊቸውን ምንባብ አዲምጠው ተግባራትን ይሰሩ ዗ንዴ ምንባቡን
ዯግመው እንዯሚያነቡሊቸው ያስገንዜቧቸው፡፡
52
መ.
አሁን
“ግብርና
በኢትዮጵያ”በሚሌርዕስምንባብ
አነብሊችኋሇሁ
እናንተ
ዯግሞከቀዯመእውቀታችሁጋርእያገናኛችሁ እንዱሁም ዋና ዋና ሃሳቦችን በዯብተራችሁ
በመያዜዴምፅሳታሰሙአዲምጡ፡፡ በማሇት ሇተማሪዎች ይንገሯቸው፡፡
መ. ምንባቡን በሚያነቡበት ወቅት ተማሪዎች በትክክሌ እየተከታተለ መሆኑን የራስዎን
ሌዩ ሌዩ ዗ዳዎች በመጠቀም ይከታተለ፡፡የየግ
ግብርና በኢትዮጵያ
ኢትዮጵያ ሀገራችን ሌክ እንዯቀሪዎቹ የ“ሦስተኛው ዓሇም” ሀገራት ግብርና ዋነኛው የኑሮ
(የመተዲዯሪያ) መሰረት ነው፡፡ ግብርና የሀገሪቱ ኢኮኖሚ አንቃሳቃሽ ሞትር በመሆንም
የአንበሳውን ዴርሻ በመጫወት ሊይ ይገኛሌ፡፡ በ2002 ዓ.ም የኢትዮጵያ ብሓራዊ ባንክ
ባወጣው ሪፖርት መሰረት 46.3% የሀገሪቱ ጥቅሌ ዕዴገት፤ 83.9% የውጭ ንግዴ ዴርሻ
እንዱሁም 80% የሃገሪቱ የስራ ዕዴሌ ምንጭ በመሆን ግብርና ከፌተኛ ሚና አሇው፡፡
ይሁን እንጂ ይህ ዗ርፌ በዓየር ንብረት ሇውጥ መዚባት ምክንያት ሇዴርቅ እና ጎርፌ
ተጋሊጭ ነው፡፡
ይህየግብርና ክፌሇ-ኢኮኖሚ በዙህ ዗ርፌ መተዲዯሪያቸውን መሰረት ባዯረጉ የህብረተሰብ
ክፌልች ትከሻ ሊይ የወዯቀ ነው፡፡ እነዙህ የህብረተብ ክፌልች እንዯተሰማሩበት የግብርና
ዓይነት አርሶ አዯር፤ አርብቶ አዯርና አርብቶ-አርሶ አዯር በመባሌ ይጠራለ፡፡ ስያሜውም
የተሰማሩበትን የግብርና ዓይነት አመሇካች ነው፡፡ ይህም ሲባሌ አርሶ አዯር በእርሻ ስራ
ሊይ ትኩረት በመስጠት የሚሰሩ፤ አርብቶ አዯር በእንስሳት አርባታ ህይወታቸውን የሚገፊ
ሲሆኑ አርሶ-አርብቶ አዯር ዯግሞ በከፉሌ በእርሻ፣ በከፉሌ ዯግሞ እንስሳትን በማርባት
የሚተዲዯሩ ናቸው ማሇት ነው፡፡
በ዗ርፈ የተሇያዩ ጥናትና ምርምርያዯረጉ ምሁራን ሪፖርት የሚያሳየው ከሆነ እነዙህ ሰፉው
የህብረተሰብ
ክፌልች
ሙለ
ጊዛያቸውን
በግብርና
ስራዎች
ሊይ
ተሰማርተው
የሚያሳሌፈቢሆንም ትርፌ አምራች በመሆን ህይወታቸውን ከማሻሻሌ ይሌቅ ከእጅ ወዯ
አፌ የሆነ ምርትን በማምረት በዴህነት አዘሪትእየዲከሩየሚገኙ መሆኑን ነው፡፡ ሇዙህም
እንዯ ዋነኛ ምክንያት የሚነሳው የግብርናው ዗ርፌ በሳይንሳዊ ዗ዳ የተዯግፇአሇመሆኑና
አሇመ዗መኑ እንዯሆነ ይታመናሌ፡፡
53
የሀገሪቱ የግብርና እና የገጠር ሌማት ሚኒስቴር እና ባሇ ዴርሻ አካሊት የሚከተለት አንኳር
ነጥቦች
዗መናዊ
ግብርናን
ነቅሰውአውጥተዋሌ፡፡
ሇመተግበር
እነዙህም
ኋሊ
ቀር
ተግዲሮቶች
የሆነ
እና
ማነቆዎች
አስተራረስ፤
ምርትና
እንዯሆኑ
ምርታማነትን
የሚያሳዴጉ ግባቶችንን ሇምሳላ እንዯ ምርጥ ዗ር ማዯበሪያ ፀረ-ተባይ መዴህኒቶችን ወ዗ተ
አሇመጠቀም፣የተዯራሽነትና አጠቃቀም ችግር፣ ስሇ ዗መናዊ ግብርና ያሇው የግንዚቤ
አናሳነት፤ ከምርት ቦታ ወዯ ገበያ የሚያሳሌጡ መሰረተ-ሌማቶች እጥረት፤ የፊይናንስ
አገሌግልት
አቅርቦትና
ተዯራሽነት
ችግር፣
የ዗መናዊ
የእርሻ
ግባቶች
አቅርቦት
ማስወገዴ
ባይቻሌም
ተዯራሽነትና የአጠቃቀም ክፌተቶች ከብዘ በጥቂቱ የተ዗ረ዗ሩ ናቸው፡፡
ምንም
እንኳን
እነዙህን
ተዯራራቢ
ችግሮች
በአንዴ
ጀንብር
መንግስትና የሌማት አጋር ዴርጅቶች ተግዲሮቶቹን ሇመቅረፌ ያሌተቋረጠና ያሊሇሳሇሰ
ጥረት በማዴረግ ሊይ ይገኛለ፡፡ ሇዙህም እንዯ ማሳያ የሚሆነው የተወሰኑ በግብርናው ዗ርፈ
የተሰማሩ
ትጉህና
ታታሪ
ገበሬዎች
዗መናዊ
የግብርና
ግብዓቶችንና
ምክረ-ሃሳቦችን
በመጠቀም ጥሩ ምርት እያገኙ ከእነሱ በተጨማሪ ላልች ምስክርነታቸውን ሲሰጡ
ይስተዋሊሌ፡፡
ይህ
የሚያሳየውም
ሁለም
በግብርናው
዗ርፌ
የተሰማሩ
የማህበረሰብ
ክፌልች
ከሚዯረግሊቸው ሙያዊ እገዚ ባሻገር የራሳቸውን ጥረትና ቁርጠኝንት ቢያክለ ትርፌ
አምራች
በመሆን
ከእሇት
ፌጆታቸው
ባሇፇ
ምርታቸውን
ወዯ
ገበያ
በማውጣት
የሌፊታቸውን ፌሬየሚያጣጥሙይሆናሌ፡፡ በላሊ መሌኩ ዯግሞ መተዲዯሪያቸውን ከግብርና
ውጭ ያዯረጉና በከተማ የሚኖሩ የማህበረሰብ ክፌልች በፇሇጉት መጠን የምርት አቅርቦት
በገበያ
ሊይ
የማግኘት
ዕዴሊቸው
ይሰፊሌ፡፡ከዙህም
በሊይ
የግብርና
ምርቶች
ዋጋም
የተረጋጋ ይሆናሌ፡፡ ይህ መሆኑም በቀጥታም ሆነ በተ዗ዋዋሪ መንገዴ የገበያ መረጋጋትን
በመምጣት ገበሬው ከራሱ አሌፍ ሀገራዊ ሃሊፉነቱን እንዱወጣ ያዯርገዋሌ ማሇት ነው፡፡
ዴህረ-ማዲመጥ
መ. እባክዎ መምህር ተማሪዎች ያዲመጡትን ምንባብ መረዲታቸውን ሇማወቅ የምንባቡን
ሀሳብ በአጭሩ በቃሌ እንዱያቀርቡ ያዴርጉ፡፡ (ሁለንም አይነት ተማሪዎች ማሳተፌዎን
አይ዗ንጉ፡፡ የተማሪዎችን መሌስ መሰረት በማዴረግም ማስተካከያዎችን ያዴርጉ፡፡)
54
2ኛ ቀን
ማዲመጥና መናገር (40 ዯቂቃ)
መ. ተማሪዎች በቀዯመው ክፌሇ-ጊዛ የተነበበሊቸውን ምንባብ መሰረት በማዴረግ ምንባቡን
መረዲትና አሇመረዲታቸውን ሇማረጋገጥበእውነት/ሀሰትመሌክ የቀረቡትን ጥያቄዎች
በግሌ እንዱመሌሱ ያዴርጉ፡፡
መ. በማስከተሌም ተማሪዎችን በቡዴን በማዋቀር በተግባር 2 ስር የቀረቡትን ጥያቄዎች
በቡዴን ተወያይተው በቃሌ እንዱመሌሱ ያዴርጉ፡፡
(መ.
ጥያቄዎቹን
ሲሰሩም
ሆነ
መሌሶቻቸውን
በቃሌ
ሲያቀርቡ
እንዳት
መስራት
እንዲሇባቸው የእርስዎ ዴጋፌና ከትትሌ እንዯሚያስፇሌጋቸው ተረዴተው ያሌተቆጠበ
እገዚዎ አይሇያቸው፡፡)
3ኛ ቀን
ቃሊት (40 ዯቂቃ)
መ. ይህ ክፌሌ ተማሪዎችከምንባቡ ውስጥ በተሇያየ አገባብ የገቡ ቃሊትን እንዱረደ
የሚዯረግበት ነው፡፡ ይህንን ሇማስተማር ሁሇት ተግባራት ቀርበዋሌ፡፡
መ.
በማስከተሌም
እናምሳላዎቹን
በተግባር
መሰረት
1
እና
በማዴረግ
2
የቀረቡትን
እንዱሰሩ
ቃሊትና
ያዴርጉ፡፡
ሀረጋት
ትእዚዝቹን
የሰጧቸውን
መሌሶችም
ከጎናቸው ከሚገኝ/ከምትገኝ ተማሪ ጋር እንዱያስተያዩ ያዴርጉ፡፡ (ቀጥልም የሰሩትን
ስራ ሁለንም አሳታፉ በሆነ መሌኩ እጅ እያወጡ እንዱያቀርቡ ያዴርጉ፡፡በመጨረሻም
ማስተካከያዎችን በማከሌ ተግባር 2 ያጠቃሌለ፡፡)
4ኛ ቀን
ሰዋስው (20 ዯቂቃ)
መ. ይህ ክፌሌ ውስብስብ ቃሊትን መነጠሌና ማጣመር ሇተማሪዎች የሚያስተምሩበት
ነው፡፡ በመሆኑም ሁለንም ተማሪዎች ባሳተፇ መሌኩ ተማሪዎች በውስብስብ ቃሊቱ
ውስጥ የሚገኙትን ነጻ ምእሊዴ (ቃሌ)እና ጥገኛ ምእሊድች በመጀመሪያ ነጣጥሇው
በማስከተሌ ዯግሞ አጣምረው እንዱያነቧቸውና እንዱያነፃፅሯቸው ያዴርጉ፡፡
55
መጻፌ (20 ዯቂቃ)
መ. በማስከተሌ የቀረበው ተማሪዎች የፅህፇት ክህልታቸውን እንዱያዲብሩ ታሳቢ ያዯረገ
ተግባር እንዯመሆኑ መጠን ተማሪዎቹ በቤት ስራ መሌክ በአንዴ አንቀጽ የግብርና
ተግዲሮቶችን ባሇሙያ በመጠየቅ ፅፇው እንዱመጡ ይ዗ዞቸው፡፡ አንቀጹን ሲጽፈ ምን
ማዴረግ እንዲሇባቸው እና አንዴን ሰው ሇመጠየቅ ምን አይነት ቅዴመ-ዜግጅቶች
መሟሊት እንዯሚገባቸው ማስታወሻ ይስጧቸው፡፡
5ኛ ቀን
ንበብ (40 ዯቂቃ)
የግብርና አይነት
ቅዴመ-ንባብ
መ. ምንባቡን ከማንበባቸው በፉት በመማሪያ መጽሃፊቸው በቅዴመ-ንባብ ንኡስ ክፌሌ
የቀረቡትን ጥያቄዎች በመወያየት እንዱገሌፁ በማዴረግ ከሚያነቡት ምንባብ ጋር
ያስተዋውቋቸው፡፡
የንባብ ወቅት
መ. በማስከተሌም«የግብርና ዓይነቶች” በሚሌ ርዕስ የቀረበሊቸውን ምንባብ ሇተማሪዎች
እዴሌ በመስጠት ዴምፅ እያሰሙ አቀሊጥፇው እንዱያነቡ ያዴርጉ፡፡ እዴሌ የተሰጣቸው
ተማሪዎች ዴምጽ እያሰሙ ሲያነቡ ላልች ተማሪዎች ዯግሞ ዴምጽ ሳያሰሙ/በሇሆሳስ
እንዱያነቡ ያዴርጉ፡፡
መ. በማንበብ ሊይ እያለም የምንባቡን ሃሳብ ከቀዯመእውቀታቸው ጋር እያገናኙ እንዱሁም
ዋና ዋና ሃሳቦችን እና እንግዲ የሆኑ ቃሊትን/አገሊሇጾችን በዯብተራቸው ማስታወሻ
እንዱይዘ ያሳሰቧቸው፡፡
ዴህረ-ንባብ
መ.
ተማሪዎች
እንዱያቀርቡ
አይ዗ንጉ፡፡)
56
ምንባቡን
እዴሌ
አንብበው
የተረደትን
ይስጧቸው፡፡
(ሁለንም
አሳብ
ጠቅሇሌ
አይነት
አዴርገው
ተማሪዎች
በአጭሩ
ማሳተፌዎን
2ኛ ሳምንት 6ኛ ቀን
አንብቦ መረዲት (40 ዯቂቃ)
መ. ተማሪዎች ምንባቡን በጥሞና ካነበቡ በኋሊ የአንብቦ መረዲት ጥያቄዎችን ይሰራለ፡፡
ይህንንም በመጀመሪያ በግሊቸው እንዱሰሩ ያዴርጉ በመቀጠሌም በግሌ የሰሩትን
በጥንዴና በቡዴን በመሆን እንዱያስተያዩ ያዴርጓቸው፡፡
መ. ተግባሩን ሲፇፅሙ ተማሪዎቹ በተቀመጡበት እየተ዗ዋወሩ እገዚ የሚስፇሌጋቸውን እገዚ
በማዴረግና ሁለም ተሳታፉ እንዱሆኑ ያበረታቷቸው፡፡
መ. ይህ የቀረበው ሀሳብ ሰፉና ሁለንም የህብረተሰብ ክፌሌ የሚነካ እንዯመሆኑ መጠን
በምንባቡ ሊይ ብቻ ሳይወሰኑ ግብርናን ከአካባቢያቸው ጋር በማዚመዴ ሰፉ ውይይት
እንዱያዯርጉ ሁኔታዎችን ያመቻቹሊቸው፡፡
7ኛ ቀን
አቀሊጥፍ ማንበብ (40 ዯቂቃ)
መ. ተግባር 1 ተማሪዎች በ5ኛው ቀን ካነበቡት ምንባብ ውስጥ 1ኛ፣ 3ኛ እና 4ኛውን
አንቀፅ በ 1 ዯቂቃ ከ15 ሰከንዴ ውስጥ አቀሊጥፇው እንዱያነቡ የሚያዯርጉበት ሲሆን
ምን ያህለ በተባሇው ሌክ እንዲነበቡ ተማሪዎችን የሚገመግሙበትና የሚያሇማምደበት
ነው፡፡ ይህንን
ሇመከታተሌ
ያመችዎት
዗ንዴሰዓት
በመያዜ
ምንያህሌ
ተማሪዎች
በተባሇው ዯቂቃ ማንበብ ችሇዋሌ የሚሇውን ይሇኩ፡፡ ክፌተት ያሇባቸው ተማሪዎች
ከተመሇከቱም በቤት ስራ እና በማካካሻ ትምህርት ተማሪዎች አቀሊጥፇው ማንበብ
እንዱችለ ይርዶቸው፡፡ (ሇዙህ ተግባር 25 ዯቂቃ ይጠቀሙ፡፡)
መ. በመቀጠሌም በሰንጠረዠ ውስጥ የሚገኙትን ቃሊት ተማሪዎች እያጣመሩና እየነጠለ
እንዱያነቡ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡ (ሇዙህ ተግባር 15 ዯቂቃ ይጠቀሙ፡፡)
8ኛ ቀን
ቃሊት (40 ዯቂቃ)
መ. በተማሪዎች መማሪያመጽሏፌበ8ኛውቀንቃሊትበሚሇውይ዗ትሥርበተግባር 1 ምሳላውን
መሰረት በማዴረግ የቀረቡትን አራት ቃሊትና ሀረጋት ተመሳሳይ ፌቻቸውን እንዱፅፈ
ያዴርጉ፡፡
57
በመቀጠሌዯግሞበተግባር
2የቀረቡትን
ጥያቄዎች
ምሳላውን
ተከትሇው
በቀረቡት ስዴስት ቃሊትና ሀረጋት ዏ.ነገር
እንዱሰሩባቸውና አውዲዊ ፌቻቸውን
በአግባቡ እንዱረደ ያግዞቸው፡፡በቀረቡት ብቻ ሳይወሰኑ እርስዎም ተጨማሪ ቃሊትን
ከምንባቡ ውስጥ በማውጣት የቃሊት ግንዚቢያቸው እንዱያዴግ የበኩሇዎን ጥረት
ያዴርጉ፡፡
9ኛ ቀን
መጻፌ (40 ዯቂቃ)
መ. ተማሪዎች ሇምን ዗መናዊ ግብርና ከባህሊዊው ግብርና ተመረጭ እንዯሆነ ከምንባቡ
በተረደት መሰረት ውይይት እንዱያዯርጉና ከምንባቡ የተረደትን እና ከውይይቱ
ያገኙትን ሀሳብ በየግሊቸው በመጻፌ እንዱያቀርቡ ያዴርጉ፡፡ (ተማሪዎች እንዱያነቡና
ውይይት ማዴተግ እንዱችለ እገዚ ያዴርጉሊቸው፤ ሀሳብ ማመንጨት እንዱችለም
እርስዎ ጥቁምታዎችን በመስጠት ይምሯቸው፡፡)
መ. በተግባር 2 በቀረበው ትእዚዜ መሰረት ተማሪዎች የግብርና ባሇሙያን በመጠየቅ
ወይም የተሇያዩ መጽሃፌትን በማንበብ በባህሊዊና በ዗መናዊ ግብርና መካከሌ ያሇውን
ሌዩነት በአንዴ አንቀጽ ጽፇው እንዱመጡ የቤት ስራ ይስጧቸው፡፡(የቤት ስራውን
እንዳት መስራት እንዲሇባቸው ከአሁን በፉት ያካበቱትን ሌምዴ መሰረት በማዴረግ
በቂ ማብራሪያ ይስጧቸው፡፡)
10ኛ ቀን
ሰዋሰው (40 ዯቂቃ)
መ. በዙህ ክፌሌ ከተውሳከግስአገሌግልቶች መካከሌ አንደ ስሇሆነው ስሇ ጊዛ ተውሳከ ግስ
የሚያስተምሩበት ክፌሌ ነው፡፡ ተማሪዎች በምእራፌ ሦስት አጠቃሊይ ስሇተውሳከ ግስ
በትኩረትም ስሇጊዛ ተውሳከ ግስ የተማሩትን እንዱያስታውሱ ብልም በምሳላዎች
የተዯገፈ መሌሶች እንዱሰጡ እዴለን ይስጧቸው፤ ያበረታቷቸው፡፡
መ.በማስከተሌም ተውሳከ ግስ ከግስ በፉት እየገባ የአንቀፁን ጠባይ የሚገሌጽ ወይም
የአንቀፁን ምግባርና ጠባይ እያጎሊ የሚገሌፅ ቃሌ ሁለ ተውሳከ ግስ እንዯሚባሌ፡፡
ትርጓሜውም በግስ ሊይ እየተጨመረ
ወይም እየተዯረበ ግስን የሚገሌጽ ማሇት
መሆኑን፤ የጊዛ ተውሳከ-ግሶች ዯግሞግሱ መቼ እንዯተፇፀመ የሚገሌጹ መሆናቸውን
በማስረዲት ክሇሳ ያዴርጉሊቸው፡፡
58
መ. በማስከተሌም በተግባር 1 እና 2 በቀረቡት ትእዚዝች መሰረት ተማሪዎች የጊዛ
ተውሳከግስን የሚያሳዩ አረፌተነገሮችን እንዱሰሩና በቀረቡት አረፌተነገሮች ውስጥ
ጊዛ አመሌካች የሆኑትን ተውሳከ ግሶች ሇይተው ማሳየት እንዱችለ ያዴርጉ፡፡
(በሂዯቱም ሁለም ተማሪዎች እንዱሳተፌና ተጨማሪ እገዚ የሚያስፇሌጋቸው ካለ
እየተከታተለ
ማገዜና
መርዲት
እንዲሇብዎት
እንዲይ዗ነጉ፡፡
በመጨረሻም
መሌሶቻቸውን በመቀበሌና ማስተካከያና እርማት በማዴረግ የእሇቱን ትምህርት
ያጠቃሌለ፡፡)
3ኛ ሳምንት 11ኛ ቀን
መጻፌ (40 ዯቂቃ)
አወዲዲሪ/አነጻጻሪ አንቀጽ መጻፌ
መ. ይህ ክፌሇ-ጊዛ ተማሪዎቹእንዳት አነፃፃሪ/አወዲዲሪ አንቀፅ እንዯሚጽፈየሚሇማምደ
ነው፡፡ በመሆኑም በቀጥታ ተማሪዎች የቀረበውን ተግባር እንዱሰሩ ከማዴረግዎ
በፉት በሚከተሇው ሳጥን ውስጥ የቀረበውን ሀሳብ መነሻ በማዴረግ ስሇአነጻጻሪ
አንቀጽ ምንነትና አተገባበር ያስተምሯቸው፡፡
ማስታወሻ
አነፃፃሪ
አንቀፅ
ከአንቀፅ
ዓይነቶች
መካከሌ
አንደ
ነው፡፡
አንዴን
ነገር
ወይም
ሁኔታበአንዴ ፅሁፌ እያወዲዯሩና እያነፃፀሩ ሇማቅረብ እንጠቀምበታሇን፡፡ የማቅረበያ
ስሌቱም ሁሇቱን የሚነጻጸሩ ነገሮች ወይም ጉዲዮች አንደ ከአንደ በምን እንዯሚሻሌ
ወይም እንዯሚሇይ እያፇራረቁ በማቅረብ ማሳየት ነው፡፡ ስሇአንዯኛው ነገር ወይም
ጉዲይ መጀመሪያ ገሇጻ ከተዯረገ በኋሊ ላሊኛውን ጉዲይ በማስከተሌ ንጽጽር መፌጠር
ነው፡፡
መ.ትምህርቱን እንዲጠናቀቁም ተማሪዎች በ5ኛ ቀን የቀረበውን ምንባብ መነሻ በማዴረግ
ባህሊዊውን ግብርና ከ዗መናዊው ግብርና ሇማወዲዯርና ሇማነጻጸር ያመቻቸው ዗ንዴ
በተግባር አንዴ የቀረበውን ተግባር እንዱፇጽሙ ያዴርጉ፡፡ በማስከተሌም ተግባር 2
ሊይ ዯግሞ በተግባር አንዴ ሊይ ሇይተው ያወጧቸውን ቃሊትና ሀረጋት መሰረት
59
በማዴረግ ዗መናዊና ባህሊዊ የግብርና ዗ዳዎችን እያነፃፀሩ አንዴ አንቀፅ እንዱያ዗ጋጁ
ያዴረጉ፡፡
(ከዙሁ
ጎን
ሇጎንም
አንቀፁን
ሲፅፈ
የተሇያዩ
የማነፃፀሪያ
ስሌቶችን
እንዱጠቀሙ ያግዞቸው፡፡)
12ኛ ቀን
ማዲመጥና መናገር
ተስፊ ሇኢትዮጵያ የግሌ ማህበር
ቅዴመ - ማዲመጥ
የቀዯመ ዕውቀትን መቀስቀስ
መ.
“ተስፊ
ሇኢትዮጵያ
የግሌ
ማህበር”በሚሌ
ርዕስ
የቀረበው
ምንባብ
ሇተማሪዎች
ከመነበቡ በፉት የተማሪዎችን የቀዯመ እውቀት ሇመቀስቀስና ንቁ ተሳታፉ እንዱሆኑ
ሇማዴረግ
ከምንባቡ
ጋር
ተያያዥነት
ያሊቸውን
የቅዴመ-ማዲመጥ ጥያቄዎችን
ይጠይቋቸው፡፡
የማዲመጥ ወቅት
መ. በመቀጠሌ በማዲመጥ ጊዛ ሇዙሁ የቀረቡ ተግባራትን መመሇስ ይቻሊቸው ዗ንዴ
ምንባቡ
ሲነበብሊቸው
ማስታወሻ
በመያዜ
በጥሞና
እንዱያዲምጡ
ማሳሰቢያ
ይስጧቸው፡፡
መ. ተማሪዎቹ የሚነበብሊቸውን ምንባብ አዲምጠው ተግባራቱን ይሰሩ ዗ንዴ ምንባቡን
ዯግመው እንዯሚያነቡሊቸው ይንገሯቸው፡፡ በዙህ ጊዛም ሲያዲምጡ የሳቷቸውን
በሁሇተኛው የምንባብ ወቅት እንዱይዞቸው ይንገሯቸው፡፡
መ. አሁን “ተስፊ ሇኢትዮጵያ የግሌ ማህበር”በሚሌ ርዕስ እንዯሚያቡሊቸውና እነሱ ዯግሞ
ከቀዯመ እውቀታቸው ጋር እያገናኙ እንዱሁም ዋና ዋና ሃሳቦችን በዯብተራቸው
በመያዜ ዴምፅ ሳያሰሙእንዱያዲምጡ ማሳሰቢያ ይስጡ፡፡
መ.
ምንባቡን
በሚያነቡሊቸው
ወቅት
ተማሪዎች
በትክክሌ
እየተከታተለ
አሇመሆኑን የራስዎን ሌዩ ሌዩ ዗ዳዎች በመጠቀም ይከታተለ፡፡
60
መሆኑን
ተስፊ ሇኢትዮጵያ” የግሌ ማህበር
“ተስፊ ሇኢትዮጵያ” ሁሇገብ ሃ/የተ/የግ/ማህበር በክሊችንን ውስጥ ከሚገኙ በግብርናው ክፌሇኢኮኖሚ ከተሰማሩ የግሌ እንቨስትመንቶች መካከሌ አንደ ሲሆን መሰረቱንም በጋምቤሊ
ክሌሌ ያዯረገ ስመጥር ዴርጅት ነው፡፡ የዴርጅቱ ጥንስስ የተጣሇውም በዚሬዎቹ የዴርጅቱ
ሃሊፉዎች በቀዴሞዎቹ የክፌሌ ጓዯኛሞች በኡቹድ፤ ቼንግ፤ አባንግ፤ ኛቦር እና ጳውልስ
ነበር፡፡
እነዙህ ጓዯኛሞች ምንም እንኳን በትምህርታቸው በሚያመጡት ውጤትና ዯረጃ የተሇያዩ
ቢሆኑም በአንዴ ነገር ሊይ ግን ተመሳሳይ የሆነ መረዲት ነበራቸው፡፡ ይኸውም በማህበራዊ
ሳይንስ ትምህርት፤ በማህበራዊ ሚዱያዎች እንዱሁም ከቀዯመ እውቀታቸው በመነሳት
ሀገራቸው ኢትዮጵያ ዛጎቿን በአግባቡ መመገብ የማትችሌና በዓሇም ሊይ ከሚገኙ ዯሃ
ሀገራት ተርታየመሰሇፎ እውነታ ነበር፡፡
ይሁን እንጂ ይህንን እውነታ አዎ!! ይሁን እንግዱህ ምን ይዯረጋሌ ብሇው!! የሚቀበለት
አሌሆን አሊቸው፡፡ ሀገራችን የትሊሌቅ ወንዝችና ጅረቶች፤ ሰፊፉና የዴንግሌ መሬት፤
ሇምርት አመቺ የሆነና የተሇያየ አየር ንብረት፣ ትኩስና አምራች የሰው ሃይሌ ባሇቤት ሆና
እያሇ ሇምን ራሷን መመገብ ተሳናት? እንዳትስ ከዓሇም ዴሃ ሀገራት ተርታ ትሰሇፊሇች?
የሚሌ ጥያቄ በጋሇ እዴሜያቸው ይመሊሇስ ነበር፡፡ ጉዯኛሞቹ በርትተው በመማር በሀገሪቱ
በሚገኙ ከፌተኛ የትምህርት ተቋማት ገብተው በተሇያዩ የሙያ መስኮች ሇመመረቅ በቁ፡፡
ጉዯኛሞቹ ተመርቀው እንዯወጡ የመንግስትንም ሆነ የግሌ ተቋማትን ቅጠሩን እያለ በር
አሊንኳኩም፡፡ ተቀጥሮ መስራትን ወዯ ጎን በመተው በግብርናው መስክ በመሰማራት
ሀገራዊ
ሃሊፉነታቸውንሇመወጣት
ወሰኑ፡፡
ይህንንም
ሇመተግበርበህብረት
መዯራጀት
ዋነኛው መፌትሄ መሆኑንም በሙለ ዴምፅ ተስማሙበት፡፡
ጓዯኛሞቹ ከዩኒቨርስቲ በቀሰሙት እውቀት በመታገዜ የክሌሊቸውን አማራጭ የግብርና
አቅሞች ሇመሇየት የዲሰሳ ጥናት አዯረጉ፤ ከግብርና ባሇሙያዎች ጋርምተማከሩ፡፡ በዙህም
መሰረት በማጃናግ ዝን በቡናና ፌራፌሬ፤ በአኝዋ ዝን በዓሳ ምርት፤ እንዱሁም በኑዌር ዝን
ዯግሞ በከበት ማዴሇብ ስራዎች ሇመሰማራት እቅዲቸውን ነዯፈ፡፡ እቅዲቸውም እራሳቸውን
መጥቀም ብቻ ሳይሆን ሇአካባቢው ማህበረሰብ የስራ ዕዴሌ ተጠቃሚነትን መፌጠር እና
዗መናዊ የአስተራስ ዗ዳን በመጠቀም ምርትና ምርታማነትን ማሳዯግን ያካተተ ነበር፡፡
የማህበሩ መስራቾችም “ከሌብ ካሇቀሱ እንባ አይገዴም”
61
የሚሇውን የአባቶች ብሂሌ
በመያዜና
ከፌተኛ
የውስጥ
መሻታቸውን
በማጠንከርእቅዲቸውን
እና
ራእያቸውን
ሇሚመሇከታቸው የመንግስት ቢሮዎች እና የሌማት ዴርጅቶች አቀረቡ፡፡ ከዴርጅቶቹና
ከመንግስት ተቋማቱም የገን዗ብ ብዴርና ዴጋፌ፣ የባሇሞያ እገዚ፣ ስራ የሚሰሩበት የእርሻ
መሬትእንዯሚሰጣቸውና ማህበሩ በሁሇት እግሩ እስኪቆም ዴረስ ከጎናቸው እንዯማይሇዩ
ገሇፁሊቸው፡፡
የማህበሩ
መስራቾችም
ህጋዊ
አካሄዴን
በመከተሌ
“ተስፊ
ሇኢትዮጵያ
ሁሇገብ
የሃ/የግ/ማ”በሚሌ ስያሜ በግብርናው ዗ርፌ በዓሳ እርባታ፣ በከብት እርባታ እና በቡና እና
ፌራፌፇሬ ምርት ሇመሳተፌ ፇቃዴወስዯው ወዯ ስራ ተሰማሩ፡፡ ማህበሩ ከተመሰረተ
የአምስት ዓመታት እዳሜ ሊይ የሚገኝ ቢሆንም የመስራቾቹ የዓሊማ ቁርጠኝነት፣ የውስጥ
እሌህና ቁጭት ታክልበት የተነሳበትንዓሊማ ከዲር ሇማዴርስ በርካታ አመርቂ ተግባራትን
ያከናወነ ሲሆን በአሁኑ ወቅትም በክሌለ ብልም በሀገር አቀፌ ዯረጃ የሚታየውን የምግብ
ዕጥረት ችግር ሇመቅረፌ የመፌትሄ አካሌ ሇመሆን አበክሮ በመስራት ሊይ የሚገኝ ተቋም
ሇመሆን በቅቷሌ፡፡
ዴህረ-ማዲመጥ
መ. ተማሪዎች ያነበቡሊቸውን ምንባብ ካዲመጡ በኋሊ የተረደትን ሀሳብ መናገር እንዱችለ
ያበረታቷቸው፡፡
ሁለንም
አይነት
ተማሪዎች
በማሳተፌ
እና
የእርስዎን
መሌስ
በመስጠትም የእሇቱን ትምህርት ያጠናቁ፡፡
13ኛ ቀን
ማዲመጥና መናገር (40 ዯቂቃ)
መ.
በዙህ
ክፌሇ-ጊዛምየተነበበሊቸው
ምንባብ
በአግባቡ
መረዲት
አሇመረዲታቸውን
የሚመ዗ኑበት በመሆኑ በተከታታይ ከተግባር 1-2 ያለትን ጥያቄዎች ያሰሯቸው፡፡
(ይህንን
ተግባር
ይስጧቸው፡፡)
62
ሲተገብሩ
አየተከታተለ
ማስተካካያ
ወይም
ግብረ-መሌስ
14ኛ ቀን
ቃሊት (40 ዯቂቃ)
መ.
ይህ
ክፌሌ
ተማሪዎች
ካዲመጡት
ምንባብ
ሇተወሰደትቃሊት
ተመሳሳይ
እና
አውዲዊፌቺ የሚሰጡበት ነው፡፡በመሆኑም በተግባር 1 በ ሀ ስር የሚገኙትን ቃሊት ከ
ሇ ስር ከሚገኙት ተመሳሳይ ፌቻቸውን ከያዘት ቃሊት ጋር እንዱያዚምደ ያዴርጉ፡፡
የአዚምዴ መሌሶች፡- 1. ሠ
2. መ
3. ሏ
4. ሇ
5. ሀ
6. ረ
መ. በመቀጠሌም ዯግሞበመማሪያመጽሏፊቸው በተግባር 2የቀረበውን ምሳላ መሰረት
በማዴረግ በዏረፌተነገሮቹ ውስጥ የተሰመረባቸውን ቃሊት እውዲዊ ፌች እንዱሰጡ
ያዴርጉ፡፡
ይህንን
ሲያዯርጉም
ተማሪዎቹ
በመጀመሪያ
በየግሊቸው
እንዱሰሩ፤
በማሰከተሌም በጥንዴ እንዱወያዩ ያበረታቷቸው፡፡ በመጨረሻም ማስተካከያ በመስጠት
የእሇቱን ትምህርት ያጠናቁ፡፡
15ኛ ቀን
መጻፌ (40 ዯቂቃ)
መ. በዙህ ክፌሇ-ጊዛ ተማሪዎቹ ተ዗በራርቀው የተቀመጡ ዏ.ነገሮችን ቅዯምተከተሊቸውን
አስተካክሇው አንቀፅ የሚፅፈበት መሆኑን በመረዲት ከተ዗ረ዗ሩት ውስጥ የትኛው
ቀዴሞ
እንዯሚመጣና
የትኛው
እንዯሚከተሌ
ያዲመጡትን
ምንባብ
መሰረት
አዴርገው እንዱሰሩ ያግዞቸው፡፡
መ. በማስከተሌም በ12ኛ ቀን ያዲመጡትን ምንባብ በአንዴ አንቀጽ አሳጥረው መጻፌ
እንዱችለ እየተ዗ዋወሩ በማየት እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡(ሁለም ተማሪዎች ተግባሩን
በንቃት እየሰሩ መሆኑን ይከታተለ፤ ሌዩ እገዚ የሚያስፇሌጋቸው ተማሪዎችየሚኖሩ
ከሆነም በቅርበት ሆነው ይዯግፎቸው፡፡)
63
4ኛ ሳምንት 16ኛ ቀን
ንባብ (40 ዯቂቃ)
የዓሳ ሃብት በጋምቤሊ
ቅዴመ-ንባብ
መ. ምንባቡን ከማንበባቸው በፉት በመማሪያ መጽሃፊቸው በቅዴመ-ንባብ ንኡስ ክፌሌስር
የቀረቡትን ጥያቄዎች በቃሊቸው እንዱመሌሱ እና ጥያቄዎቹን መሰረት በማዴረግ
በእሇቱ ምን ሉማሩ እንዯሚችለ እንዱገምቱ ያዴርጉ፡፡
የንባብ ወቅት
መ.
“የዓሳ
ሃብት
በጋምቤሊ”በሚሌርዕስየቀረበሊቸውንምንባብከቀዯመ-እውቀታቸው
ጋርእያገናኙ እንዱሁም ዋና ዋና ሃሳቦችን እና እንግዲ የሆኑ ቃሊትን/አገሊሇጾችን
በዯብተራቸው
በመያዜዴምፅሳያሰሙ/በሇሆሳስ
እና
ዴምጽ
እያሰሙእንዱያነቡ
ያዴርጉ፡፡
ዴህረ-ንባብ
መ.
ተማሪዎች
ያነበቡትን
ምንባብ
ሀሳብ
በሦስት
አረፌተነገሮች
አሳጥረው
መጻፌ
እንዱችለ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡
17ኛ ቀን
አንብቦ መረዲት (20 ዯቂቃ)
መ. ተማሪዎች ያነበቡትን ምንባብ መረዲታቸውን ሇመገን዗ብ ይረዲዎት ዗ንዴ የቀረቡትን
አራት
ጥያቄዎች
በጽሁፌ
እንዱመሌሱ
ያዴርጉ፡፡
(መሌሳቸውን
በመቀበሌም
ማስተካከያ ያዴርጉ፡፡)
ቃሊት (20 ዯቂቃ)
መ. በቃሊት ይ዗ት ስር የቀረበውን ተግባር መሰረት በማዴረግ ተማሪዎች ከምንባቡ
ሇወጡት
ቃሊት
ተመሳሳይ
እንዱሰጡ
በመቀበሌም ማስተካከያ ያዴርጉ፡፡)
64
እገዚ
ያዴርጉሊቸው፡፡
(መሌሳቸውን
18ኛ ቀን
መፃፌ (20 ዯቂቃ)
መ. እባከዎ መምህር በዙህ ይ዗ት ስር የቀረበውን ተግባር ተማሪዎች በትክክሌ አንብበው
መተግበር እንዱችለ እገዚዎት እና ከትትሌዎት አይሇያቸው፡፡
ሰዋስው (20 ዯቂቃ)
መ.
በመቀጠሌ
የጊዛ
ተውሳከ
ግስን
የሚያመሇክቱ
ቃሊት
ሇተማሪዎችቀርበዋሌ፡፡
ተማሪዎች ከአሁን በፉት የተማሯቸውን ትምህርቶች መሰረት በማዴረግ በቃሊቱ
ዏረፌተነግር
እንዱመሰርቱ
ያዴርጉ፡፡
(ሇተማሪዎች
ምሳላ
በመስጠት
በትክክሌ
መስራት እንዱችለ ያግዞቸው፡፡)
የምእራፌ ማጠቃሇያ ቅጽ
መ. ይህ ክፍሇ-ጊዜ ምዕራፈን ማጠቃሇያ ስሇሆነ በተማሪዎች መጽሃፍ በምእራፈ መጨረሻ
የሚገኘውን
ቅጽ
እንዱሞለ
እና
በምእራፈ
የቀረቡትን
ትምህርቶች
መረዲት
አሇመረዲታቸውን እራሳቸው እንዱፇትሹ ያዴርጉ፡፡ ቅጹን በሀቀኝነት እንዱሞለ እና ቅጹን
የመሙሊታቸውን አሊማ ይንገሯቸው፡፡ ከዚያም ቅጹን ሞሌተው እንዱሰጡዎት ያዴርጉ፡፡
መ. የሁለንም ተማሪዎች ቅጽ ይመሌከቱ፡፡ ተማሪዎች ክፍተት ያሇባቸውን ቦታዎች በማየትም
ክፍተታቸውን
በማካካሻ
ክፍሌ
(make
up
class)
ሇመሙሊት
ጥረት
ያዴርጉ፡፡
ተማሪዎችም ክፍተታቸውን ሇመሙሊት ወዯኋሊ ተመሌሰው እንዱያነቡ ያዴርጉ፡፡
65
ምዕራፌ አምስት
ቱሪዜም
የምዕራፌ አሊማዎች
ከዙህ ምዕራፌ ትምህርት በኋሊ ተማሪዎች፡
ቃሊት ወዯ ምዕሊዴ እንዳት እንዯሚነጣጥለ ይረዲለ፤

ሇቃሊት ፌካሬያዊና እማሬያዊ ፌቺ ይሰጣለ፤

ኃሊፉ ጊዛን ተጠቅመው አንቀጽ ያዋቅራለ፤

ዴህረ ግንዴ ቅጥያዎችን ይጠቀማለ፤

ሇክፌሌ ዯረጃው የቀረበውን ጽሁፌ መረዲታቸውን ሇመመ዗ን የግሇ ም዗ና
ብሌሃቶችን ይጠቀማለ፡፡
ሇምዕራፈ የተሰጠ ክፌሇ ጊዛ 18
1ኛ ሳምንት 1ኛቀን
ማዲመጥና መናገር (40 ዯቂቃ)
ቱሪዜም
ቅዴመ ማዲመጥ
የቀዯመ ዕውቀትን መቀስቀስ
መ. “ቱሪዜም” በሚሌ ርዕስ ምንባብ ሇተማሪዎች ከማንበብዎ በፉት የተማሪዎችን የቀዯመ
እውቀት
ሇመቀስቀስና
ንቁ
ተሳታፉ
እንዱሆኑ
የቅዴመ-ማዲመጥ
ጥያቄዎችን
እንዱመሌሱ በማዯረግ ከእሇቱ ትምህርት ጋር ያስተዋውቋቸው፡፡
የማዲመጥ ወቅት
መ.
በመቀጠሌ
በማዲመጥ
ጊዛ
ተማሪዎቹ
ማስታወሻ
መያዜና
በጥሞና
ማዲመጥ
እንዲሇባቸው ማሳሰቢያ ይስጧቸው፡፡
መ. ተማሪዎቹ የሚነበብሊቸውን ምንባብ አዲምጠው ተግባራትን ይሰሩ ዗ንዴ ምንባቡን
ዯግመው እንዯሚያነቡሊቸውና ያመሇጣቸው ነገር ካሇም ዴጋሚ በሚያዲምጡበት
ወቅት ትኩረት እንዱሰጡ ይንገሯቸው፡፡
መ.
ምንባቡን
በሚያነቡሊቸው
ወቅት
ተማሪዎች
አሇመሆኑን ቀና እያለ በዓይነዎ ይከታተለ፡፡
66
በትክክሌ
እየተከታተለ
መሆን፣
ቱሪዜም
የቱሪዜም ምንነት
ቱሪዜም በአሇም አቀፌ ዯረጃ አንዴ ወጥ የሆነ ፌቺ የሇውም ሇዙህም ምክንያቱ የቱሪዜም
ትምህርት /discipline/ ገና በማዯግ ሊይ ያሇ በመሆኑ ነው፡፡ ነገር ግን በአብዚኛዎቹ
ባሇሙያዎችና የዓሇም የቱሪዜም ዴርጅት እንዯሚሇው ቱሪዜም ማሇት ሰዎች ከመኖሪያ
ቀያቸው /አካባቢያቸው/ ተነስተው ከአንዴ አመት ሊሌበሇጠና ከ24 ሰአት ሊሊነሰ ጊዛ ወዯ
ላሊ አካባቢ የሚያዯርጉት እንቅስቃሴ ሆኖ የረፌት ጊዛን ሇማሳሇፌ፣ ሇመዜናናት፣ ሇንግዴ
ስራ ወይም ሇላሊ ተግባር የሚያዯርጉት ጉዝ ቱሪዜም ይባሊሌ፡፡ ነገር ግን ሁለም ተጓዦች
ጎብኝዎች ሉባለ አይችለም ጎብኝዎች ሇመባሌ የተሇያዩ መስፇርቶች መሟሊት አሇባቸው
ከእነዙህም መስፇርቶች መካከሌ የጉብኝት አሊማ መኖር፤ ጉብኝቱን የሚያዯርገው ተጓዟ
ከመኖሪያ አካባቢው እርቆ መሄዴና ከቱሪስት ተቀባይ ወገን የተሇያዩ አገሌግልቶች
ሲያገኝ፤የጉብኝት
እንዯሇላሇበትና
የጊዛ
ከአንዴ
ገዯብም
አመት
መኖር
መብሇጥ
ያሇበት
ሲሆን
እንዯላሇበት
ከአንዴ
የዓሇም
ምሽት
የቱሪዜም
ማነስ
ዴርጅት
ያስቀምጣሌ፡፡
዗ሊቂነት ያሇው ቱሪዜም
዗መናዊ ቱሪዜም ካስገኛቸው ታሊሊቅ ጥቅሞች አንዲንድቹ የራሱን የቱሪዜምን ቀጣይነት
አዯጋ ሊይ በመጣሌ ሊይ ያተኮሩ በመሆናቸው “ቀጣይነትያሇው ቱሪዜም” የሚሇው ሀሳብ
ተ዗ውትሮ የሚዯመጥ ሆኗሌ። አንዲንድቹ የቱሪዜም እንቅስቃሴ ዓይነቶች የአጭር ጊዛ
ትርፌ የሚያስገኙና ‘የወርቅ እንቁሊሌ የምትጥሇውን ድሮ የሚገዴለ’ ዓይነት መሆናቸውን
መገን዗ብ ተችሎሌ። የቱሪዜም ኢንደስትሪው ሇረዥም ዗መን ቀጣይ እንዱሆን ከተፇሇገ
መሰረታዊ የሚባለት ችግሮች መፌትሓ ማግኘት ይኖርባቸዋሌ።
዗ሊቂነት
ያሇው
ቱሪዜም
ሥነምህዲራዊ
አካባቢያቸውን
እና
የአከባቢውን
ማህበረሰብ
ፌሊጎቶች በመመሇስ ወቅታዊ እና የወዯፉቱን ኢኮኖሚያዊ፣ ማህበራዊ እና አካባቢያዊ
ተፅእኖዎችን ያስተዋሇ መሆን አሇበት፡፡ ይህ የሚሆነውም የቱሪዜም እንቅስቃሴዎች
ሲዲብሩ እና በአግባቡ መመራት ሲችለ፣ የተፇጥሮ አካባቢዎችን እና የደር እንስሳትን
መጠበቅ ሲቻሌ፣ ሇጎብኝዎች ትክክሇኛ እና ተገቢ ሌምድችን ብቻ በማቅረብ ሲቻሌ እና
በስሌጠናም ይሁን በቅጥር ሇአካባቢው ማህበረሰቦች ቀጥተኛ ማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ
ጥቅሞችን መፌጠር ሲቻሌ ነው፡፡
67
የቱሪዜም አይነቶች
የተሇያዩ አይነት የቱሪዜም አይነቶች የሚጠቀሱ ቢሆንም በዋናነት የሚጠቀሱት ግን ባህሊዊ
ቱሪዜም፣ የተፇጥሮ ቱሪዜም እና ሃይማኖታዊ ቱሪዜም ናቸው፡፡
ባህሊዊ ቱሪዜም
አንዴን የተወሰነ ቦታ የመጎብኘት ታሪክን እና ባህሌን የማወቅ ዓሊማ ሊይ ተመስርቶ
የሚዯረግ ጉብኝት ከሆነ፤ የዙህ አይነቱ ቱሪዜም ባህሊዊ ቱሪዜም በመባሌ ይታወቃሌ፡፡
የአንዴ የተወሰነ ሀገርን ሌዩ ምሌክቶችን የመጎብኘት፤ ስሇሰዎች፣ ስሇእምነቶች እና
ስሇሌምድቹ የተሻሇ ግንዚቤ ሇማግኘት በበዓሊት እና በክብረ-በዓሊት ሊይ መሳተፌ ሁለ
በባህሊዊ ቱሪዜም ስር የሚካተት ነው፡፡
የተፇጥሮ ቱሪዜም
አጠቃሊይ ተፇጥሯዊ የሆኑትን ነገሮች ሇማዴነቅ የሚዯረግ ቱሪዜም የተፇጥሮ ቱሪዜም
ይባሊሌ፡፡
መሌክዓምዴሮችን፣
ወንዝችን፣
ሀይቆችን፣
እንስሳትን፣
እጽዋትን
ወ዗ተ.
ሇመጎብኘት የሚዯረግ ጉብኝት ሁለ የተፇጥሮ ቱሪዜም ውስጥ ይመዯባሌ፡፡
ሀይማኖታዊ ቱሪዜም
ሰዎች
ከሃይማኖት
ጋር
በተያያ዗
የሚጎበኟቸው
ሀይማኖታዊ
ስፌራዎች፣
በጉብኝት
የሚሳተፈባቸው ወይም የሚገኙባቸው ሃይማኖታዊ ስርዓቶች በሙለ ሃይማኖታዊ ቱሪዜም
ይባሊለ፡፡
ምንጭ፡ዴህረ-ማዲመጥ
መ.
በማስከተሌም
ምንባቡ
ሲነበብሊቸው
የያዘትን
ማስታወሻ
በማስተዋሌ
ከምንባቡ
አጠቃሊይ የተገነ዗ቡትን ሀሳብ ሇክፌለ ተማሪዎች በንግግር እንዱያቀርቡ ያዴርጓቸው፡፡
(በዙህ ሂዯትም በተቻሇ መጠን ፆታዊ ስብጥርን ከግምት ውስጥ ያስገቡ፡፡ ተግባራቱን
ሲያከናውኑ በመጀመሪያ በጥንዴ ከዙያም በቡዴን ሆነው እንዱወያዩ ያዴርጉ፡፡)
68
2ኛ ቀን
ማዲመጥና መናገር (40 ዯቂቃ)
መ.
ተማሪዎች
በ1ኛው
ቀን
የተነበበሊቸውን
ምንባብ
መሰረት
በማዴረግ
ምንባቡን
መረዲትና አሇመረዲታቸውን ሇማወቅ ይረዲዎት ዗ንዴ በመፅሀፊቸው በተግባር 1 እና
2 የቀረቡትን ጥያቄዎች በተናጠሌም ሆነ በቡዴን እየተወያዩ መሌሳቸውን በቃሌ
እንዱመሌሱ ያዴርጉ፡፡
(መ. ጥያቄዎቹን ሲሰሩም ሆነ መሌሶቻቸውን በቃሌ ሲያቀርቡ እንዳት
መስራትና
መመሇስ እንዲሇባቸው በማሳየትና ማስተካከያ በመስጠት የእርስዎን ዴጋፌና ክትትሌ
ያዴርጉሊቸው፡፡)
3ኛ ቀን
ቃሊት (40 ዯቂቃ)
እማሬያዊ እና ፌካሬያዊ ፌቺን መጠቀምና መሇየት
መ. ይህ ክፌሌ ተማሪዎች የቃሊትን እማሬያዊና ፌካሬያዊ ፌቺ የሚያስተምሩበት ነው፡፡
ቀጥታ
ተግባራትን
ወዯ
ማሰራት
ከመግባተዎ
በፉትም
በተማሪዎች
መጽሃፌ
የቀረበውን ማስታወሻ በመመርኮዜ ሰፊ ያሇ ማብራሪያ ይሰጧቸው፡፡
ማስታወሻ
ቃሊትን በእማሬያዊና ፌካሬያዊ ፌቻቸው መጠቀም ማሇት ቃሊቱ በሚነበቡበት ወቅት
የተጻፈት በመዜገበ ቃሊዊ ፌቻቸው፣ ትርጉማቸው /በእማሬ/ ወይም ቃሊቱ ፉትሇፉት
ከሚገሌጹት
ፌቺ
በ዗ሇሇ፣
ላሊ
ትርጉም
አዜሇው፤
ፌቻቸውን
አስፌተው
/ፌካሬ/
መምጣታቸውን መረዲት ማሇት ነው፡፡
ሇምሳላ፡- “ወንበሩ ተሰበረ፡፡” በሚሇው ዓረፌተነገር ውስጥ “ወንበሩ” የሚሇው ቃሌ
ያገሇገሇው
በእማሬያዊ
ፌቺው
መቀመጫን
ሇመግሇጽ
አስረከበ፡፡” በሚሇው አረፌተነገር “ወንበሩን” የሚሇው
ነው፡፡
“ፓርቲው
ወንበሩን
ቃሌ ፌካሬያዊ ነው፡፡ ፌቺውም
መቀመጫ የሚሌ ሳይሆን ስሌጣን የሚሌ ነው፡፡
መ. በዙህ ስር ያሇውን ተግበር ሇማሰራትም ተማሪዎቹ በመጀመሪያ በመማሪያ መፃህፊቸው
ያሇውን ጥያቄ ወዯ ዯብረተራቸው እንዱገሇብጡት ይ዗ዞቸው፡፡
69
መ. በማስከተሌም በተግባር 1 ስር ሇቀረቡት ቃሊት እማሬያዊ ፌቺ ምሳላውን መሰረት
በማዴረግ እንዱሰሩ ያዴርጉ፡፡ (የሰሩትን ስራ ሁለንም አሳታፉ በሆነ መሌኩ እጅ
አያወጡ እንዱገሌፁ ያዴርጓቸው፡፡ የእርስዎንም ማስተካከያ በመስጠት ትምህርቱን
ያጠቃለ፡፡)
4ኛ ቀን
ንበብ (40 ዯቂቃ)
ታታ እና ቢሻን ዋቃ (ካቦ) ሀይቆች
ቅዴመ-ንባብ
መ. ተማሪዎች ምንባቡን ከማንበባቸው በፉት በመማሪያ መጽሃፊቸው በቅዴመ-ንባብ ንኡስ
ክፌሌ
የቱሪስት
የሚያውቋቸውን
መስህብ
የቱሪስት
ሉሆኑ
መስህብ
የሚችለ
ቦታዎች
ነገሮችን
እንዱ዗ረዜሩና
በመወያየት
እንዱገሌፁ
በክሌሊቸው
በማዴረግ
ከሚያነቡት ምንባብ ጋር ያስተዋውቋቸው፡፡
የንባብ ወቅት
መ. በማስከተሌም «ታታና ቢሻን ዋቃ (ካቦ) ሀይቆች” በሚሌ ርዕስ የቀረበሊቸውን ምንባብ
ሇተማሪዎች እዴሌ በመስጠት ዴምፅ እያሰሙ አቀሊጥፇው እንዱያነቡ ያዴርጉ፡፡ እዴሌ
የተሰጣቸው ተማሪዎች ዴምጽ እያሰሙ ሲያነቡ ላልች ተማሪዎች ዯግሞ ዴምጽ
ሳያሰሙ/በሇሆሳስ እንዱያነቡ ያዴርጉ፡፡
መ. በማንበብ ሊይ እያለም የምንባቡን ሃሳብ ከቀዯመ እውቀታቸው ጋር እያገናኙ
እንዱሁም ዋና ዋና ሃሳቦችን እና እንግዲ የሆኑ ቃሊትን/አገሊሇጾችን በዯብተራቸው
ማስታወሻ እንዱይዘ ያሳስቧቸው፡፡
5ኛ ቀን
አንብቦ መረዲት
መ. ተማሪዎች ምንባቡን ካነበቡ በኋሊ የአንብቦ መረዲት ጥያቄዎች ቀርበውሊቸዋሌ፡፡
ተግባራቱንም በመጀመሪያ በግሊቸው በመቀጠሌ ዯግሞ በጥንዴና በቡዴን በመሆን
እንዱሰሩና የሰሩትንም እንዱያስተያዩ ያዴረጓቸው፡፡
መ. የቀረበሊቸው ተግባር ተማሪዎች የተረደትን በፅሁፌ የሚገሌፁበት፤ እንዱሁም በሁሇቱ
70
ሃይቆች መካከሌ ያለትን ሌዩነቶችና ተመሳስልዎች እያነፃፀሩ የሚያቀርቡበት በመሆኑ
ተግባሩን
ሲሰሩ
በማዴረግ
ተማሪዎቹን
ያበረታቷቸው፡፡
እየተ዗ዋወሩ
በመጎብኘት
(መሌሶቻቸውንም
የሚያስፇሌጋቸውን
አሳታፉ በሆነ
ስሌት
እገዚ
ይቀበለ፡፡
የእርስዎንም ማጠቃሇያ እና አስተያየት ይስጡ፡፡)
2ኛ ሳምንት 6ኛ ቀን
አቀሊጥፍ ማንበብ (20 ዯቂቃ)
መ. ተግባር 1 ተማሪዎች በ4ኛው ቀን ካነበቡት ምንባብ ውስጥ 3ኛ እና 4ኛውን አንቀፅ
በሁሇት ዯቂቃ አቀሊጥፇው እንዱያነቡ የሚያዯርጉበት ሲሆን ምን ያህለ በተባሇው ሌክ
እንዲነበቡ ተማሪዎችን የሚገመግሙበትና የሚያሇማምደበት ነው፡፡ ይህንን ሇመከታተሌ
ያመችዎት ዗ንዴ
ሰዓት በመያዜ ምን ያህሌ ተማሪዎች በተባሇው ዯቂቃ ማንበብ
ችሇዋሌ የሚሇውን ይሇኩ፡፡ ክፌተት ያሇባቸው ተማሪዎች ከተመሇከቱም በቤት ስራ እና
በማካካሻ ትምህርት ተማሪዎች አቀሊጥፇው ማንበብ እንዱችለ ይርዶቸው፡፡
ቃሊት (20 ዯቂቃ)
መ. በማስከተሌም
በቃሊት
ትምህርት
ስር ስዴስት
ቃሊት የቀረቡ ሲሆን
በእነሱም
እማሬያዊና ፌካሬያዊ ፌች በሚያሳይ መሌኩ ዏረፌተነገር እንዱሰሩ ያዴርጓቸው፡፡
ይህንን
በማዴረግዎም
ተማሪዎች
የበሇጠ
ስሇቃሊት
እማሬያዊና
ፌካሬያዊ
ፌቺ
በአግባቡ እንዱረደ ያግዞቸዋሌ፡፡ (መሌሳቸውን ይቀበለ፤ ማስተካከያ እና እርማት
ያዴርጉ፡፡)
7ኛ ቀን
ሰዋስው (40 ዯቂቃ)
ዴህረ-ግንዴ ምእሊድችን/ቅጥያዎችን መጠቀምና መሇየት
መ. ከዙህ ቀዯም ስሇ ቅጥያዎች እንዯተማሩ በማስታወስ ዚሬ ዯግሞ የዴህረ ግንዴ
ቅጥያዎች
ሊይ
ትኩረት
አዴርገው
እንዯሚማሩ
ያስገንዜቧቸው፡፡
በማስከተሌም
በተማሪዎች መጽሃፌ እንዱሁም ከዙህ በታች የቀረበውን ማስታወሻ መሰረት በማዴረግ
አጠቃሊይ ስሇምዕሊዴ እና ዴህረ-ግንዴ ቅጥያዎች ያስረዶቸው፡፡
71
ማስታወሻ
5ኛ ክፌሌ የተማራችሁትን ትምህርት ሇማስታወስ ያህሌ ምዕሊድች ነጻ እና ጥገኛ
ተብሇው በሁሇት ይከፇሊለ፡፡ ነጻ ምእሊድች እራሳቸውን ችሇው የሚቆሙና ትርጉም
የሚሰጡ ሲሆኑ ጥገኛ ምእሊድች ዯግሞ በቁማቸው ሉነገር የሚችሌ ትርጉም
የላሊቸው ነገር ግን ነጻ ምእሊድች ሊይ እየተጨመሩ ፆታን፣ ቁጥርን፣ መዯብን
አመሌካቾችናቸው፡፡ ጥገኛ ምእሊድች ቅዴመ ግንዴ ምእሊድች (ከነጻ ምእሊዴ በፉት
የሚጨመሩ)፣ ፇሌቃቂ ምእሊድች (በነጻ ምእሊዴ መካከሌ የሚገቡ) እና ዴህረ-ግንዴ
ምእሊድች (በነጻ ምእሊዴ መዴረሻ የሚገቡ) ተብሇው በሦስት ይከፇሊለ፡፡ የዙህ
ምእራፌ
ትኩረት
ዴህረ-ግንዴምእሊድች
በመሆናቸው
ይህንኑ
በምሳላ
እንመሇከታሇን፡፡
“ወንበር” የሚሇው ነጻ ምእሊዴ ነው፡፡ እዙህ ነጻ ምእሊዴ ሊይ /-ኦች/ ወይም /-ኡ/
የሚለ ዴህረ-ግንዴ ቅጥያዎችን ብንጨምር “ወንበሮች” የሚሌ የወንበሮቹን ብዚት
የሚያመሇክት እና “ወንበሩ” የሚሌ የወንበሩን ባሇቤት የሚያመሇክት ይሆናሌ፡፡
መ. በማስከተሌም በተግባር ይሰሯቸው ዗ንዴ በሰንጠረዠ ውስጥ ሇቀረቡት ውስብስብ
ቃሊት
ምሳላውን
በመከተሌ
ዴህረ-ግንዴ
ቅጥያዎችን
ከዋናው
ቃሌ
መነጠሌ
እንዱሇማመደ ያዴርጉ፡፡ (መሌሳቸውን ይቀበለ፤ ማስተካከያ እና እርማት ያዴርጉ፡፡)
8ኛ ቀን
ቃሊት (40 ዯቂቃ)
መ. በዙህ ክፌሌ ተማሪዎች በቀረቡሊቸው ሁሇት ምሳላዎች መሰረት በተሰጣቸው ቃሊት
ዏረፌተነገር በመስራት እማሪያዊ ትርጉማቸውን የሚያሳዩበት ነው፡፡ በመሆኑም በግሌ
የሰሩትን በጥንዴና በቡዴን በመሆን እንዱያመሳክሩና ሀሳብ እንዱሇዋወጡ እገዚ
ያዴረጉሊቸው፡፡
መ. ከዙህ በማስከተሌም በተግባር 2 ስር በሰንጠረዠ ውስጥ የተሰጡትን ዏረፌተነገሮች
በማንበብ እማሪያዊ ወይም ፌካሪያዊ እያለ በመሇየት ምሌክቶቹን እንዱጠቀሙና
ሌዩነታቸውን እንዱገነ዗ቡ ያዴርጉ፡፡
72
(መ. በዙህ የተግባር ሂዯትም ሁለም ተማሪዎች ተሰታፉ እንዱሆኑ ማበረታታትና ማገዜ
ያስፇሌጋሌ፡፡ በመጨረሻም ሇተማሪዎቹ ማስተካከያ በመስጠት ያጠቃለ፡፡)
9ኛ ቀን
ማዲመጥና መናገር (40 ዯቂቃ)
ቱሪዜም በኢትዮጵያ
ቅዴመ ማዲመጥ
የቀዯመ ዕውቀትን መቀስቀስ
መ. “ቱሪዜም በኢትዮጵያ” በሚሌ ርዕስ የቀረበው ምንባብ ሇተማሪዎች ከመነበቡ በፉት
የተማሪዎችን የቀዯመ እውቀት ሇመቀስቀስና ንቁ ተሳታፉ እንዱሆኑ ሇማዴረግ ይረዲ
዗ንዴ
የቅዴመ-ማዲመጥ
ጥያቄዎችን
እንዱመሌሱ
ያዴርጓቸው፡፡
ሀሳባቸውን
በተናጠሌ እንዱሁም በጥንዴ እና በቡዴን ሆነው እየተወያዩ እንዱመሌሱ ያዴርጉ፡፡
የማዲመጥ-ወቅት
መ.
በመቀጠሌ
በማዲመጥ
ጊዛ
ተማሪዎቹ
ማስታወሻ
መያዜና
በጥሞና
ማዲመጥ
እንዲሇባቸው ማሳሰቢያ ይስጧቸው፡፡
መ. ተማሪዎቹ የሚነበብሊቸውን ምንባብ አዲምጠው ተግባራትን ይሰሩ ዗ንዴ ምንባቡን
ዯግመው እንዯሚያነቡሊቸውና ያመሇጣቸው ሀሳብ ካሇም ምንባቡ በዴጋሚ ሲነበብ
ትኩረት ሰጥተው ያመሇጣቸውን ሀሳብ እንዱያሟለ ማሳሰቢያ ይስጧቸው፡፡
መ.
ምንባቡን
በሚያነቡሊቸው
ወቅት
ተማሪዎች
በትክክሌ
እየተከታተለ
መሆን፣
አሇመሆኑን ቀና እያለ በዓይነዎ ይከታተለ፡፡
ቱሪዜም በኢትዮጵያ
ኢትዮጵያ የበርካታ ተፇጥሯዊና ሰው ሠራሽ ቅርሶች ባሇቤት ናት፡፡ ኢትዮጵያ ጥንታዊ
የሰው ሌጅ መገኛ ከሚያዯርጓት ጥንታዊ ቅሪት አካሊት፣ ጥንታዊ ሀውሌቶች፣ ከዴንጋይ
ተፇሌፌሇው ከተሰሩት ቤተክርስትያኖች፣ ጥንታዊ ታሪኮች፣ በጥንት ጊዛ ስምምነቶች እና
ጦርነት ከተካሄደባቸው እንዯ ውጫላ እና አዴዋ ያለ ስፌራዎች በተጨማሪ
ኢትዮጵያን
ብርቅዬ፣ ሌዩ እና የቱሪዜም መዲረሻ ከሚያዯርጓት ነገሮች መካከሌ የመሬት አቀማመጧና
የተሇያዩ ዯኖች እንዱሁም እንስሳት መገኛ መሆኗ ተጠቃሾች ናቸው፡፡ ኢትዮጵያ በአሇም
ሊይ የላለ የተሇያዩ እጸዋት፣ አዕዋፌና የደር እንስሳትን አቅፊ የያ዗ች ሀገር ናት፡፡
73
ኢትዮጵያ በአራቱም አቅጣጫዎች እንዱሁም በሁለም ክሌልች በርካታ ተፇጥሯዊ እና
ሰው ሰራሽ የሆኑ የቱሪዜም ሀብት ያሎት ጥንታዊ ሀገር ነች፡፡ ኢትዮጵያ ያሎትን
ተፇጥሯዊና ሰው ሠራሽ መስህቦች በማስተዋወቅ ከ዗ርፈ ሌትጠቀም የሚገባትን ያህሌ
ያሌተጠቀመች ቢሆንም የሚገኘውን ገቢ ሇማሳዯግ ዗ርፇ ብዘ ስራዎችን እያከናወነች
ትገኛሇች።
ኢትዮጵያ አሁን ከምታገኘው በተሻሇ ከ዗ርፈ ተጠቃሚ ሇመሆን የሚከተለትን ተግባራት
ማከናወን ይገባሌ። በተሇያዩ መንገድች መስህቦችን የማስተዋወቅ ሥራ ማከናወን ይገባሌ።
መስህቦቹን በአግባቡ መጠበቅና መንከባከብ ያሻሌ። በተጨማሪም ሇቱሪስቶች አገሌግልት
የሚሰጡ ዯረጃቸውን የጠበቁ ሆቴልችን ማስፊፊት ያስፇሌጋሌ። ወዯ ቱሪስት መስህብ
ቦታዎች
የሚያዯርሱ
መንገድች
በጥራት
መሰራት
ይኖርባቸዋሌ።
በቱሪዜም
዗ርፌ
የተሰማራውን የሰው ሃይሌ ማሰሌጠንም ያስፇሌጋሌ። ሔዜቡም ሇቱሪዜም ዕዴገት የበኩለን
አስተዋጽኦ እንዱያበረክት ማስተማር ያሻሌ። ሇምሳላ የመስኩን ባሇሙያዎች ሇማብቃት
የትምህርት ማዕከሊት፣ የኅብረተሰቡን ግንዚቤ ሇማሳዯግ የመገናኛ ብዘኀን የበኩሊቸውን
ዴርሻ መወጣት አሇባቸው። ይህ ግን በአንዴ ጀንበር የሚፇፀም ሳይሆን ሑዯታዊና ርብርብ
የሚጠይቅ ተግባር ነው።
በአጠቃሊይ ከቱሪዜም ዗ርፌ በቂ ገቢ ሇመሰብሰብ የተጀመሩ ተግባራት ተጠናክረው
ሉቀጥለ ይገባሌ። የቱሪስት መስህቦችን በሬዱዮ፣ በቴላቪዥን፣ በኢንተርኔት፣ በጋዛጣ፣
በመጽሓት ወ዗ተ. በስፊት ማስተዋወቅ ያስፇሌጋሌ። ሇቱሪስቶቹም የማረፉያና የመዜናኛ
አካባቢዎችን
ማስፊፊት
ዯህንነታቸውንም
መጠበቅ
ይገባሌ።
የውጪ
ያስፇሌጋሌ።
በዙህም
ቱሪስቶችን
በሀገር
በአግባቡ
ውስጥ
ማስተናገዴና
የቆይታ
ጊዛያቸውን
እንዱያራዜሙ በማዴረግ የውጪ ምንዚሬን ማሳዯግ ይቻሊሌ።
ምንጭ፡ዴህረ-ማዲመጥ
መ.
በማስከተሌም
ምንባቡ
ሲነበብሊቸው
የያዘትን
ማስታወሻ
በማስተዋሌ
ከምንባቡ
አጠቃሊይ የተገነ዗ቡትን ሀሳብ በንግግር እንዱያቀርቡ ያዴርጓቸው፡፡ (በዙህ ሂዯትም
በተቻሇ መጠን ፆታዊ ስብጥርን ከግምት ውስጥ ያስገቡ፡፡ተግባራቱን ሲያከናውኑ
በመጀመሪያ በጥንዴ ከዙያም በቡዴን ሆነው እንዱወያዩ ያዴርጉ፡፡)
74
10ኛ ቀን
ማዲመጥና መናገር (40 ዯቂቃ)
መ.
ይህ
ክፌሌ
ተማሪዎች
የተነበበሊቸውን
ምንባብ
አዲምጠው
መሌሰው
በንግግር
እንዱገሌፁ በማዴረግ የሚሇማመደበት ነው፡፡ ሇዙህም በተማሪዎች መጽሃፌ በ10ኛው
ቀን ተግባር ስር 5 ሰፊፉና ሇውይይት ክፌት የሆኑ ጥያቄዎች ቀርበውሊቸዋሌ፡፡
ስሇሆነም ተማሪዎች ስሇኢትዮጵያ ቱሪዜም ያዲመጡትን ምንባብ ከራሳቸው ነባራዊ
ሁኔታ ጋር በማዚመዴ እንዱወያዩ ያዴርጓቸው፡፡
መ. ይህንን ተግባር ሇማሰራትም ተማሪዎቹ በቡዴን እንዱዋቀሩና አንደ ከላሊው ጋር
ሀሳብ
እንዱያንሸራሽሩ
ያዴርጉ፡፡
(በየቡዴናቸው
የዯረሱበትን
ሀሳብም
ሇክፌለ
እንዱያቀርቡ ያዴርጉ፡፡)
3ኛ ሳመንት 11ኛ ቀን
ሰዋስው (40 ዯቂቃ)
መ. ከዙህ ቀዯም እንዲስተማሯቸውና ጥገኛ ምእሊድች ቅዴመ- ግንዴ፣ መካከሌ/ፇሌቃቂ
እና ዴህረ-ግንዴ ቅጥያዎች እንዲለት ያስታውሷቸው፡፡ በዙህም መሰረት ተግባር
አንዴን ያሰሯቸው፡፡
መ. በመቀጠሌም በሰንጠረዠ ውስጥ የቀረቡትን ቃሊት ምዕሊድችን እየነጣጠለ እንዱያሳዩ
ወይም
እንዱፅፈ
ያዴርጓቸው፡፡
(ያሌተረደት
ጉዲይ
ካሇ
እገዚ
ያዴርጉሊቸው፤
መሌሶቻቸውን ይቀበለ፤ ማስተካከያም ይስጡ፡፡)
12ኛ ቀን
መጻፌ (40 ዯቂቃ)
በሃሊፉ ጊዛ ግስ አንቀፅ መጻፌ (40 ዯቂቃ)
መ. ይህ ክፌሌ ሇተማሪዎች በሃሊፉ ጊዛ ግስ አንቀፅ አፃፃፌ እንዱያውቁ የሚያስተምሩበት
ክፌሌ
ነው፡፡ በመሆኑም ቀጥታ ወዯ ቀረበው ተግባር ከመግባትዎ በፉት ከዙህ በታች
የቀረበውን ማስታወሻ በመመርኮዜ ሰፊ ያሇ ማብራሪያ ይሰጧቸው፡፡
75
ማስታወሻ
ግስ ዴርጊትን እንቅስቃሴን የሚያመሇክት ሲሆን በአረፌተ ነገር ውስጥ ማሰሪያ አንቀጽ
በመሆን ያገሇግሊሌ፡፡ የአማርኛ ቋንቋ ግሶች ፆታን፣ መዯብን፣ ቁጥርን፣ ባሇቤትነትን፣
ዴርጊት የተከናወነበትን ጊዛ ወ዗ተ. በማመሌከት በአረፌተ ነገር መጨረሻ ይገባለ፡፡ ጊዛ
አመሌካች ግሶች ያሇፇ፣ የአሁን እና የወዯፉት (የትንቢት) ጊዛን ያመሇክታለ፡፡ የኃሊፉ
ጊዛን የሚያመሇክቱ ግሶችም እንዯዙሁ ዴርጊቱ ከተፇጸመበት ጊዛ አንጻር የቅርብ ኃሊፉ
እና የሩቅ ኃሊፉ እየተባለ ይጠራለ፡፡
መ. በመቀጠሌም ተ዗በራርቀው የቀረቡትን 8 ዏ.ነገሮች የሃሊፉ ጊዛ ግስን በመጠቀም
ቅዯም
ተከሊቸውን
ጠብቀው
አንቀጽ
እንዱፅፈ
ያዴርጉ፡፡
ይህንን
በማዴረግዎም
ተማሪዎች የኃሊፉ ጊዛ ግስን በመጠቀም እንዳት አንቀፅ እንዯሚመሰረት ግንዚቤ አገኙ
ማሇት ነው፡፡
መ. አንቀጹ በቅዯም ተከተሌ ሲቀመጥ፡- ሠ፣ ሸ፣ ረ፣ ሇ፣ መ፣ ሰ፣ ሏ እና ሀ ይሆናሌ፡፡
13ኛ ቀን
ሰዋስው (40 ዯቂቃ)
መ.
ሇተማሪዎች
ከዙህ
በፉት
ስሇቅጥያ
ያስተማሩትን
እንዱያስታውሱ
በማዴረግ
በሰንጠረዠ ውስጥ የሚገኙትን ቃሊት ከሊይ ከቀረቡት የቅጥያ አማራጮች ተስማሚውን
እንዱመርጡ በማዴረግ የበሇጠ ትምህርቱን እንዱረደ ያግዞቸው፡፡ መሌሶቻቸውንም
አንደ ከላሊው ጋር በማስተያየት እንዱማማሩ መንገደን ያመቻቹሊቸው፡፡
መ.
በመቀጠሌም
የማመንጨት
በተግባር
ችልታ
2
እንዯተቀመጠው
በማበረታታት
የተማሪዎችን
ቅጥያዎችንና
ምስርት
ቃሊት
የመፌጠርና
ቃሊትን
ሰርተው
እንዱያሳዩ ያዴርጓቸው፡፡ በተግባር ሌምምደ ሊይም አንደ ከላሊው ሀሳብ እንዱቀስም
የሰሩትን ስራ እየተቀያየሩ እንዱመሇከቱ ያዴርጉ፡፡ (መሌሶቻቸውን በመቀበሌም
ማስተካከያዎችን ያዴርጉ፡፡)
76
14ኛ ቀን
መፃፌ (40 ዯቂቃ)
መ. በዙህ ክፌሇ-ጊዛ ተማሪዎች የፅፇት ክህልታቸውን እንዱያዲብሩ ታሳቢ ባዴረግ ሁሇት
ተግባራት
ሇተማሪዎች
ቀርበዋሌ፡፡
የመጀመሪያው
ተግባር
በትንቢት
ጊዛ
ግስ
የተዋቀረውን አንቀፅ ወዯ ሃሊፉ ጊዛ ቀይረው እንዱፅፈ የሚያዜ ነው፡፡ (በመጀመሪያ
በግሌ
እንዱሰሩ
በማስከተሌ
ዯግሞ
የሞከሩትን
ከጎናቸው
ካለ
ተማሪዎች
ጋር
እንዱያስተያዩና እንዱማማሩ ያዴርጓቸው፡፡)
(መ. በዙህ ሂዯት ተማሪዎች የቀረበውን አንቀፅ ቀይረው ሇመፃፌ ጥረት በሚያዯርጉበት
ወቅት እየተከታተለ እርማትና ማስተካከያ ይስጠጧቸው፡፡ ሁለም ተማሪዎች መሳተፌ
እንዱችለም የበኩሌዎን አስተዋፅኦ ያዴረጉ፡፡)
መ. በመቀጠሌም ተግባር ሁሇትን ሲሰሩ አስቀዴመው የህይወት ታሪክ ሲፃፌ ምን ምን
አንኳር ነጥቦች ሊይ ትኩረት ማዴረግ እንዲሇባቸው ፌንጭ ይሰጧቸው፡፡ በማስከተሌም
በአንዴ አንቀፅ የግሊቸውን የህይወት ታሪክ እንዱፅፈ ያዴረጉ፡፡
(መ.ተግባሩን በተሰጠው ጊዛ ማጠናቀቅ ስሇማይችለ በቤት ስራ መሌክ ይስጧቸው፡፡
ከዙያም በቀጣይ ክፌሇጊዛ ሰብስበው ያርሙሊቸው አስተያየትም ይስጧቸው፡፡)
15ኛ ቀን
መናገርና ማዲመጥ (40 ዯቂቃ)
ጎንዯርና የቱሪስት መስህቦቿ
ቅዴመ-ማዲመጥ
መ.
ምንባቡን
ከማዲመጣቸው
በፉትበቅዴመ-ማዲመጥ
ክፌሌ
የቀረቡትን
ጥያቄዎች
በቃሊቸው እንዱመሌሱ እና ከምንባቡ ምን እንዯሚማሩ እንዱገምቱ ያዴርጉ፡፡
መ. ይህንን በማዴረግም ተማሪዎች ከሚያዲምጡት ምንባብ ጋር ተያያዥነት ያሊቸውን
በጎንዯርና
እንዱናገሩና
አካባቢዋ
የሚያውቋቸውን
ተፇጥሯዊና
ሰው
ሰራሽ
ወይም
የሰሟቸውን
ስሇሚባለት
የቱሪስት
የቱሪስት
መስህቦች
መስህቦቿ
የቀዯመ
እውቀታቸውን ተጠቅመው እንዱናገሩ ያዴርጓቸው፡፡ ይህም ሇሚያዲምጡት ምንባብ
ባይተዋር እንዲይሆኑና ቀዴመው እንዱገምቱ እዴለን ሉሰጣቸው ስሇሚችሌ በትኩረት
ያሰሯቸው፡፡
77
የማዲመጥ ወቅት
“ጎንዯርና
የቱሪስት
እውቀታቸው
ጋር
መ.
መስህቦቿ”
እያገናኙ
በሚሌ
እንዱሁም
ርዕስ
ዋና
የሚነበብሊቸውን
ዋና
ሃሳቦችን
ምንባብ
እና
ከቀዯመ
እንግዲ
የሆኑ
ቃሊትን/አገሊሇጾችን በዯብተራቸው በመያዜ ዴምፅ ሳያሰሙ እንዱያዲምጡ ያዴርጉ፡፡
ጎንዯርና የቱሪስት መስህቦቿ
ኢትዮጵያ በርካታ ጥንታዊነቷንና የህዜቦቿን ስሌጣኔ የሚመሰክሩና የሚዲሰሱ ሃብቶች
ያሎት ሀገር ነች፡፡ የአክሱም ሏውሌት፣ የሊሉበሊ ውቅር አብያተ ክርስትያን፣ የጎንዯር
ቤተመንግስት፣ የሏረር ግንብ፣ የጢያ ትክሌ ዴንጋይ፣ የኮንሶ የእርከን ስራዎች እና
በሁለም የሀገሪቱ አቅጣጫ ተጉ዗ን የምናገኛቸው እጅግ በርካታ ቅርሶች ያሎት ሀገር ነች፡፡
በዙህ ምንባብም የጎንዯር ቅርሶችና ተፇጥሮዊ መስህቦች ከሆኑት መካከሌ ከብዘ በጥቂቱ
እንዱህ ተዲሰዋሌ፡፡
ጎንዯር
በታሪካዊ
ቅርሶችና በተፇጠሯዊ
ገፀ-በረከቶች
የታዯሇች
ቦታ ናት፡፡
ጎንዯር
በኢትዮጵያ የመንግሥት ታሪክ ከአክሱምና ሊሉበሊ ቀጥሊ ትሌቋ የመንግሥት ማዕከሌ
ነበረች፡፡ በመንግሥት ማዕከሌነት የተቆረቆረችው በአፄፊሲሌ (1624-1660 ዓ.ም) ሲሆን
ከዙህ
አፄ
ተክሇጊዮርጊስ
(1772-1777)
዗መን
ዴረስ
የሀገሪቱ
ዋና
ከተማ
በመሆን
አገሌግሊሇች፡፡
ጎንዯር የመንግሥት ማዕከሌ ብቻ ሳትሆን በጊዛው የመንፇሳዊ ትምህርት፣ የኪነሔንጻ
ጥበብና የላልች የዕዯ ጥበብ ውጤቶች መማሪያና መፌሇቂያ ማዕከሌም ነበረች፡፡ አፄ
ፊሲሌና ተከታዮቻቸው የሰሯቸው አብያተ-መንግስታትና አብያተ-ክርስቲያናት ሇከተማዋ
ተዯናቂነትንና ውበትን አሊብሷታሌ፡፡ በጎንዯር ከተማ ከሚገኙትና ሇከተማዋ ዕዴገት
ከፌተኛ
አስተዋጽኦ እያዯረጉ
ካለትየቱሪስት
መስህቦች
መካከሌ
የአፄፊሲሌ መዋኛ፣ ራስ ግንብ፣ ዯብረብርሃን ሥሊሴና ቁስቋም
የአፄ ፊሲሌ ግቢ፣
ቤተክርስቲያንና የእቴጌ
ምንትዋብ ቤተ-መንግስትን መጥቀስ ይቻሊሌ፡፡ ከእነዙህም በተጨማሪ በጎንዯር የሚገኘው
የሰሜን ተራራዎች ብሓራዊ ፓርክ ላሊው በከተማዋ የሚገኝ የቱሪዜም ሃብትነው፡፡
የሰሜን ተራራዎች ብሓራዊ ፓርክ ከጥንታዊቷ ጎንዯር ከተማ 118 ኪልሜትር ፣ ከዯባርቅ
ዯግሞ 18 ኪል ሜትር ርቀት ሊይ ይገኛሌ፡፡ ፓርኩ ከአዋሽ ብሓራዊፓርክ በመቀጠሌ
በ1962 ዓ.ም በሀገር ዯረጃ ህጋዊ እውቅና ያገኘ ሲሆን በ1970 ዓ.ም ዯግሞ በተባበሩት
78
መንግስታት የትምህርት፣ የሳይንስና የባህሌ ዴርጅት (ዩኒስኮ) በዓሇም አቀፌ የተፇጥሮ
ቅርስነት ሇመመዜገብ ችሎሌ፡፡ ፓርኩ ባሇው ሌዩ የመሬት ገፅታ (ምሌዕካ-ምዴራዊ
አቀማመጥ) እና ብርቅዬ የደር እንስሳትቱ ምክንያት በ1970 ዓ.ም በዓሇም አቀፌ ቅርስነት
በዩኒስኮ ቢመ዗ገብም በፓርኩ ሊይ ይዯርስ በነበረው አለታዊ ጫና ምክንያት በ1978 ዓ.ም
እንዯገና በአዯገኛ ሁኔታ ሊይ ከሚገኙ ቅርሶች ውስጥ ሇመመዜገብ ችሎሌ፡፡
ፓርኩ እስከአሁን በተካሄደ ጥናቶች መሰረት በውስጡ ከ1200 በሊይ እፅዋት፤ ከ22 በሊይ
የታሊሊቅ አጥቢ፤ ከ12 በሊይ የታናናሽ አጥቢ እና ከ180 በሊይ ዯግሞ አእዋፊት ዜርያዎች
መጠሇያ ሲሆን ከእነዙህም ውስጥ 20 የእፅዋት፤ 4 የታሊሊቅ አጥቢዎች፤ 5 የታናናሽ
አጥቢዎችና
6
አዕዋፊት
በኢትዮጵያ
ብቻ
የሚገኙ
ብርቅየዎች
ናቸው፡፡
ከእነዙህ
ብርቅየዎች ውስጥም ዋሌያን ጨምሮ ሦስት የእፅዋት ዜርያዎች ዯግሞ ከሰሜን ተራራዎች
ብሓራዊ ፓርክ በስተቀር በላሊው የሀገራችን ክፌሌ የማይገኙ መሆናቸውን ጥናቶች
ያስረዲለ፡፡
በአጠቃሊይ እነዙህን እዴሜ ጠገብ ቅርሶችንና በፓርኩ ውስጥ የሚገኙ ብርቅየ የደር
እንስሳትንና መሌክዓ-ምዴሩን ሇማየት ከተሇያዩ የዓሇም አካባቢ ከሚመጡ ቱሪስቶች
ከፌተኛ ገቢ ያስገኛለ፡፡ ቀጣይነቱ ተጠብቆ እንዱ዗ሌቅ ከማዴረግ አንፃርና የቱሪስቶችን
የቆይታ ጊዛ
ሇማራ዗ም ከሚረደት ተግባራት መካከሌ ወዯዙህ አካባቢ ሇሚመጡ
ቱርስቶች የትራንስፖርት፤ መንገዴ፤ ሆቴልችና መዜናኛዎች መ዗ጋጀት ሇነገ የማይባሌ
የቤት
ስራዎች
ከሚገኘው
ገቢ
ናቸው፡፡
በመሆኑም
ከመጠቀማቸውም
ባሻገር
በአካባቢው
ሇአገር
የሚኖሩ
ኢኮኖሚ
ሔብረተሰቦች
ዕዴገትና
ከቱሪዜም
ሌማት
ትሌቅ
አስተዋፅኦ ያበረክታሌ፡፡
(ምንጭ፡-ከአማራ ብ/ክ/መ/የባህሌ ቱሪዜምና ፓርኮች ቢሮ፣ 2007 ዓ.ም ሇንባብ ካበቃው
መጽሄት ሇማስተማሪያነት እንዱያመች ተዯርጎ የተወሰዯ፡፡)
ዴህረ ንባብ
መ. ተማሪዎች የያዘትን ማስታወሻ በመጠቀም ካዲመጡት ምንባብ የተረደትን ሀሳብ
በንግግር እንዱያቀርቡ እገዚ ያዴርጉሊቸው፤ ማበረታቻ እና ጠቋሚ ወይም መሪ
ሃሳቦችን ይስጧቸው፡፡ ሁለም ተማሪዎች የተረደትን ሃሳብ ማቅረብ እንዱችለም
ያዴርጉ፡፡
79
4ኛ ሳመንት 16ኛ ቀን
አዲምጦ መረዲት (40 ዯቂቃ)
መ. ይህ ክፌሌ ተማሪዎች ያዲመጡትን ምንባብ መሰረት በማዴረግ የተረደትን በቃሌ
እንዱመሌሱ
የሚያበረታታ
የተረደትን፣
የያዘትን
ነው፡፡
ይህንንም
ማስታወሻ
ሇመተግበር
በመጠቀም
ጭምር
ምንባቡን
ሲያዲምጡ
እንዱሰሩ
አቅጣጫ
ይስጧቸው፡፡
መ. በቀረበው ተግባር 5 ጥያቄዎች የተሰጡ ሲሆን ከምንባቡ የተረደትን በቡዴን ከተወያዩ
በኋሊ ጠቅሇሌ ያሇውን የቡዴኑንሀሳብ ሇክፌለ እንዱገሌፁ ያዴርጉ፡፡
መ. በማስከተሌም በጎንዯር አካባቢ የሚገኙትም ሆኑ በመሊው ኢትዮጵያ የሚገኙት
ተፇጥሯዊም ሆኑ ሰው ሰራሽ የቱሪዜም ሀብቶች በ዗ሊቂነት አገሌግልት መስጠት
እንዱችለ ምን መዯረግ አሇበት በሚሇው ሀሳብ ሊይ በቡዴን በመወያየት የዯረሱበትን
ሀሳብ በቃሌ እንዱያቀርቡ በየቡዴኑ እየተ዗ዋወሩ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡
መ. (በየቡዴኑ እየተ዗ዋወሩ ሇተማሪዎች እገዚ ያዴርጉ፤ አስፇሊጊ ከሆነም እንዲንዴ መሪ
ሀሳቦችን እየሰጡ ተማሪዎች ተግባሩን በብቃት እንዱሰሩ ያነሳሱ፡፡ የየቡዴኖቹን
መሌሶች ይቀበለ፤ ማስተካከያዎችን በማዴረግ የእርስዎን ሀሳብ በማጠቃሇያነት
ያቅርቡ፡፡)
17ኛ ቀን
መጻፌ (40 ዯቂቃ)
መ. በተማሪዎች መጽሃፌ በ17ኛ ቀን መጻፌ ይ዗ት ስር የቀረቡትን ሀሳቦች መነሻ
በማዴረግና
የራሳቸውንም
ሀሳብ
በመጨመር
ከ10
መስመር
ያሊነሰ
በኃሊፉ
ግስ
የተዋቀረ አንዴ አንቀጽ በቡዴን መስራት እንዱችለ የተማሪዎችን ቁጥር ታሳቢ
በማዴረግ ተማሪዎችን በተሰባጠረ ቡዴን ያዋቅሩ፡፡
(መ.ተማሪዎች
እየተ዗ዋወሩ
የተሰጣቸውን
እገዚ
መነሻ
ሀሳብ
ያዴርጉሊቸው፤
በመንተራስ
ተጨማሪ
አንቀጽ
ሀሳቦችን
እንዱሰሩ
ከራሳቸው
በየቡዴኑ
እንዱጨምሩ
ያበረታቷቸው፤ አስፇሊጊ ከሆነም ፌንጭ ይስጧቸው፡፡ ሁለም ተማሪዎች በተግባሩ ሊይ
መሳተፊቸውን ይከታተለ፡፡ የሰሩትን እንዱያቀርቡ በማዴረግ አስተያየት ይስጧቸው፡፡)
80
18ኛ ቀን
ቃሊት (40 ዯቂቃ)
መ.ተማሪዎች
በ18ኛው
ቀን
በቃሊት
ይ዗ት
ስር
በመጽሃፊቸው
የቀረበውን
ትእዚዜ
በማስተዋሌ ሇቀረቡት ቃሊት በተሰጣቸው ምሳላ መሰረት መጀመሪያ ሇቃሊቱ ተመሳሳይ
እማሬያዊ ወይም ቀጥተኛ ፌቺ እንዱሰጡ ያዴርጉ፡፡ በመቀጠሌ ዯግሞ በእማሬያዊ
ፌቻቸው ዏረፌተነገር እንዱሰሩ ያዴርጉ፡፡
መ. ተማሪዎች መጀመሪያ ተግባሩን በግሌ እንዱሰሩ ከዙያም በግሌ የሞከሩትን እዙያው
ከጎናቸው ካሇ ተማሪ ጋር እንዱያስተያዩ እና እርስበርሳቸው እንዱማማሩ ይንገሯቸው፡፡
መ. በመጨረሻም በግሌና በጥንዴ ሆነው የሰሩትን ሁለንም አሳታፉ በሆነ መሌኩ እጅ
አያወጡ እንዱመሌሱ ያዴርጉ፡፡ በዙህም ሂዯት በትክክሌ የመሇሱትን እያበረታቱ፤
የተሳሳቱትን ዯግሞ እያረሙ አብረዋቸው ይስሩ፡፡
የምእራፌ ማጠቃሇያ ቅጽ
መ. ይህ ክፍሇ-ጊዜ ምዕራፈን ማጠቃሇያ ስሇሆነ በተማሪዎች መጽሃፍ በምእራፈ መጨረሻ
የሚገኘውን
ቅጽ
እንዱሞለ
እና
በምእራፈ
የቀረቡትን
ትምህርቶች
መረዲት
አሇመረዲታቸውን እራሳቸው እንዱፇትሹ ያዴርጉ፡፡ከዚያም ቅጹን ሞሌተው እንዱሰጡዎት
ያዴርጉ፡፡
መ. የሁለንም ተማሪዎች ቅጽ ይመሌከቱ፡፡ ተማሪዎች ክፍተት ያሇባቸውን ቦታዎች በማየትም
ክፍተታቸውን
በማካካሻ
ክፍሌ
(make
up
class)
ሇመሙሊት
ጥረት
ያዴርጉ፡፡
ተማሪዎችም ክፍተታቸውን ሇመሙሊት ወዯኋሊ ተመሌሰው እንዱያነቡ ያዴርጉ፡፡
81
ምዕራፌ ስዴስት
ፀረ-አዯንዚዥ እፅ
የምዕራፌ አሊማዎች
ከዙህ ምዕራፌ ትምህርት በኋሊ ተማሪዎች፡
ሇጽሐፈ አይነቱና ሇንባብ ተግባራቱ ተስማሚ የሆኑ የአንብቦ መረዲት
ብሌሃቶችን መርጠው ይጠቀማለ፤

የተሇመደ የመረጃ ሰጪ ጽሐፌ መዋቅሮችን ይሇያለ፤

የአዲዱስ ቃሊትን ፌቺ ከአውዲቸው ያመሊክታለ፤

አንዴን ርዕሰ-ጉዲይ በሚያቀርቡበት ጊዛ የመሸጋገሪያና አያያዥ ቃሊትን
ይጠቀማለ፤
ሇምዕራፈ የተሰጠ ክፌሇ ጊዛ 18
1ኛሳምንት 1ኛቀን
ማዲመጥ እና መናገር (40 ዯቂቃ)
ሇአዯንዚዥ እጽ ተጠቃሚነት የሚገፊፈ ምክንያቶች
ቅዴመ-ማዲመጥ
የቀዯመ ዕውቀትን መቀስቀስ
መ. “ሇአዯንዚዥ ዕፅ ተጠቃሚነት የሚገፊፈ ምክንያቶች” በሚሌ ርዕስ የቀረበውን ምንባብ
ሇተማሪዎች ከማንበብዎ በፉት የቅዴመ-ማዲመጥ ጥያቄዎችን እንዱመሌሱ በማዴረግ
ከእሇቱ
ትምህርት
ጋር
ያስተዋውቋቸው፡፡
የተማሪዎችን
የቀዯመ
እውቀትም
ይቀስቅሱ፡፡ ይህንን ሲያዯርጉም ጥንዴ ጥንዴ በመሆን እንዱወያዩና መሌሶቻቸውንም
በቃሌ እንዱያቀርቡ ያግዞቸው፡፡
የማዲመጥ ወቅት
መ.
በመቀጠሌ
በማዲመጥ
ጊዛ
ተማሪዎቹ
ማስታወሻ
መያዜና
በጥሞና
ማዲመጥ
እንዲሇባቸው ይንገሯቸው፡፡
መ. ተማሪዎቹ የሚነበብሊቸውን ምንባብ አዲምጠው ተግባራትን ይሰሩ ዗ንዴ ምንባቡን
ዯግመው እንዯ ሚያነቡሊቸውና ያመሇጣቸው ነገር ወይም ሀሳብ የሚኖር ከሆነም
ዴጋሚ በሚያዲምጡበት ወቅት ትኩረት እንዱሰጡ ይንገሯቸው፡፡
82
መ.ምንባቡን በሚያነቡሊቸው ወቅት ተማሪዎች በትክክሌ እየተከታተለ መሆን፣ አሇመሆኑን
ቀና እያለ ይከታተለ፡፡
ሇአዯንዚዥ እጽ ተጠቃሚነት የሚገፊፈ ምክንያቶች
ሰዎች የአዯንዚዥ እጽ ተጠቃሚ ሉሆኑ የሚችለባቸው ምክንያቶች በርካታ ናቸው፡፡
ከምክንያቶቹ መካከሌም ብቸኝነትና የመንፇስ ጭንቀት፣ ብስጭትን የመቋቋም አቅም
አነስተኛ መሆን፣ መሰሊቸትና ተስፊ መቁረጥ፣ ፌርሃትና በራስ መተማመን ማነስ፣ አዯንዚዥ
እፆችን በመዜናኛነት መጠቀም፣ አዯንዚዥ እጽ ተጠቃሚ ከሆኑ ሰዎች ጋር ጓዯኝነት
መመስረት፣ አዯንዚዥ እጽ ተጠቃሚ የሆነ የቤተሰብ አባሌ መኖር እና የመሳሰለት
ተጠቃሾች ናቸው።
ብዘውንጊዛሰዎች በአስተዲዯጋቸው ምክንያትም ይሁን በላልች ከባህሪ ጋር ግንኙነት
ባሊቸው እንዱሁም ከባህሪ ጋር በላሊቸው ሁኔታዎች ምክንያት ፌርሃትን ያዲብራለ
ብቸኝነትን ይመርጣለ ወይም በተጽእኖዎች ምክንያት ፇሪና ብቸኛ ሉሆኑ ይችሊለ፡፡
ይህም በራስ መተማመናቸውን ይቀንሰዋሌ፡፡ ሰዎች እነዙህ ሁኔታዎች በሚፇጥሩባቸው
መጥፍስሜቶች ወይም በላልች ምክንያቶች ሇምሳላ ስራ በማጣት፣ በላልች በመበሇጥ፣
ያሰቡትን ማሳካት ባሊመቻሊቸውመረበሽ እና የመንፇስ ጭንቀት ውስጥ ይገባለ፡፡ አንዲንዴ
ሰዎች በመጠንከር እና በጽናት እንዱሁም የተሇያዩ መፌትሄዎችን በመጠቀም ከዙህ
አይነት ችግር እራሳቸውን ሲያሊቅቁ ላልች ዯግሞ ሇተፇጠሩት ችግሮች መውጫ መንገዴ
ከመፇሇግ ይሌቅ አዯንዚዥ እጾችን በመጠቀም ጊዛያዊ መፌትሄ ያገኙ እየመሰሊቸው
እራሳቸውን ወዯ ባሰ አ዗ቅት ውስጥ ይከታለ፡፡
ላሊው
ሰዎች
የአዯንዚዥ
እጽ
ሱሰኛ
የሚሆኑበት
ምክንያት
ብስጭትን
የመቋቋም
አቅማቸው አነስተኛ ከመሆን የሚመነጭ ነው፡፡ ንዳትና ብስጭት ሰዎች በምዴር ሊይ
በሚኖሩበት
ወቅት
በተሇያዩ
መንገድችና
ሁኔታዎች
ምክንያት
የሚፇጠሩ
ናቸው፡፡
አንዲንዴ ሰዎች ብስጭትና ንዳትን የመቋቋም አቅማቸው አነስተኛ በመሆኑ ችግሩን
ከመጋፇጥ ይሌቅ አዯንዚዥ እጽ በመጠቀም ከችግሩ ሇማምሇጥ ይጥራለ፡፡
ሰዎች በሚኖሩት ህይወት የተሳካ አሇመሆንና የሚያዯርጓቸው ጥረቶችም በቶል ፌሬ
ባሇማፌራታቸው ወይም በላልች ማህበራዊም ይሁን ፖሇቲካዊ ምክንያቶች መሰሊቸትና
ተስፊ መቁረጥ ውስጥ ይወዴቃለ፡፡ የሚኖሩት ኑሮ ያስጠሊቸዋሌ፤ ብናገር አዴማጭ
83
የሇኝም፤ ብሰራ አሊተርፌም ወ዗ተ. በሚለ አመሇካከቶች ይሸነፊለ፡፡ በመጨረሻም ዯስታን
ፌሇጋ በሚሌ ሰበብ አዯንዚዥ እጽን የሙጥኝ ይሊለ፡፡
አዯንዚዥ እጽ ተጠቃሚ ከሆኑ ሰዎች ጋር ጓዯኝነት መመስረት።መጥፍአካባቢም ሆነ ጓዯኛ
ሰዎችን
አሊስፇሊጊ
ወዯሆነ
ምግባር
እንዱያመሩ
ከሚጠጣ፣ ከሚቅም እና ሲጋራ ከሚያጨስ
ሉያዯርጋቸው
ይችሊሌ፡፡
ሇምሳላ
ወይም ከእነዙህ ያሇፈ አዯንዚዥ እጾችን
ከሚጠቀሙ ሰዎች ጋር ጓዯኝነት መመስረት በሂዯት ጓዯኛን ሇመምሰሌ የሚዯረግ ግፉት
ውስጥ በማስገባት የአዯንዚዥ እጽ ተጠቂ ሉያዯርግ ይችሊሌ፡፡
በተመሳሳይ የአዯንዚዥ እጽ ተጠቃሚ የሆነ የቤተሰብ አባሌ በቤት ውስጥ መኖርም
እንዯዙሁ በተሇይ በህጻናት ስነሌቦና ሊይ አለታዊ ተጽእኖ በመፌጠር የቤተሰቡ አባሌ
የሆነው ሰው የሚጠቀመውን አዯንዚዥ እጽ ሇመጠቀም እንዱያስቡ ብልም የወዯፉት
ህሌማቸው እንዱያዯርጉት ሉገፊፊቸው ይችሊሌ፡፡
ከሊይ ከተጠቀሱት በተጨማሪ አዯንዚዥ እጽን እንዯመዜናኛነት መውሰዴም በሂዯት ሰዎች
አዯንዚዥ እጾችን መጠቀም ካሌቻለ መዯሰት እና መዜናናት እንዲይችለ በማዴረግ በሱስ
እንዱጠመደ ያዯርጋቸዋሌ፡፡
ዴህረ-ማዲመጥ
መ. በማስከተሌም ተማሪዎች ምንባቡ ሲነበብሊቸው የያዘትን ማስታወሻ በማስተዋሌ
ከምንባቡ
አጠቃሊይ
የተገነ዗ቡትን
ሀሳብ
በንግግር
እንዱያቀርቡ
ያዴርጓቸው፡፡
(ተግባራቱን ሲያከናውኑ በመጀመሪያ በጥንዴ ከዙያም በቡዴን ሆነው እንዱወያዩ
ያዴርጉ፡፡ ቡዴን ሲመሰርቱም በተቻሇ መጠን የተሇያዩ የስብጥር ሁኔታዎችን ከግምት
ውስጥ ያስገቡ፡፡)
2ኛ ቀን
ማዲመጥና መናገር (40 ዯቂቃ)
መ.
ተማሪዎች
በ1ኛው
ቀን
የተነበበሊቸውን
ምንባብ
መሰረት
በማዴረግ
ምንባቡን
መረዲትና አሇመረዲታቸውን ሇማወቅ ይረዲዎት ዗ንዴ በመፅሀፊቸው በተግባር 1 እና
2 በተሇያዩ የአጠያየቅ ስሌቶች የቀረቡትን ጥያቄዎች በተናጠሌም ሆነ በቡዴን
አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝም እየተወያዩ መሌሳቸውን በቃሌ እንዱመሌሱ ያዴርጉ፡፡
84
መ. ጥያቄዎቹን ሲሰሩም ሆነ መሌሶቻቸውን በቃሌ ሲያቀርቡ እንዳት መስራትና መመሇስ
እንዲሇባቸው
በማሳየትና
ማስተካከያ
በማዴረግ
የእርስዎን
ዴጋፌና
ክትትሌ
ያዴርጉሊቸው፡፡
3ኛ ቀን
ቃሊት (40 ዯቂቃ)
መ.
በምእራፌ
አምስት
ስሇቃሊት
እማሬያዊ
እና
ፌካሬያዊ
ፌቺ
የተማሩትን
እንዱያስታውሱ ይርዶቸው፡፡ በመቀጠሌም በመጽሃፊቸው 3ኛ ቀን በተግባር 1 ስር
በቀረበው ትእዚዜ መሰረት ተማሪዎች እማሬያዊ እና ፌካሬያዊ የቃሊት ፌቺዎችን
እንዱያስረደና ቢያንስ ሦስት ምሳላዎችን ተጠቅመው በመካከሊቸው ያሇውን ሌዩነት
በጽሁፌ እንዱያሳዩ ያዴርጉ፡፡
መ. በተግባር 2 ስር የቀረቡት ጥያቄዎችም ተማሪዎች የቃሊትን እማሬያዊ እና ፌካሬያዊ
ፌቺ መሇየት እንዱችለ የሚረደ ናቸው፡፡ በመሆኑም ትእዚዘን መሰረት በማዴረግ
ተማሪዎች በአረፌተነገሮቹ ውስጥ የተሰመረባቸው ቃሊት የገቡት በእማሬያዊ ወይም
በፌካሬያዊ ፌቺያቸው መሆኑን እንዱሇዩና እማሬያዊ ወይም ፌካሬያዊ ብሇው ሉሇዩ
የቻለበትን ምክንያት (ፌንጭ) ጨምረው እንዱገሌጹ ይዯግፎቸው፡፡
ሇምሳላ፡- የመጀመሪያው ጥያቄ መሌስ /ፌካሬያዊ/ ነው፡፡ ይህም የሆነው አንበሳ
ከሚሇው ከተሰመረበት ቃሌ በፉት እና በኋሊ ያለት ቃሊት ሰዎች የአንበሳን ባህርይ
መሊበሳቸውን የሚያሳዩ በመሆናቸው፡፡
4ኛ ቀን
ማዲመጥና መናገር (40 ዯቂቃ)
መ. በዙህ እሇት ተማሪዎች የሚማሩት በ1ኛ ቀን ያዲመጡትን ምንባብ መሰረት በማዴረግ
በውይይት ነው፡፡ በመሆኑም የክፌሌዎን የተማሪዎች ቁጥር ታሳቢ በማዴረግና ሉወያዩ
በሚችለበት መጠን ቡዴን ይመስርቱ፡፡ የሚመሰርቷቸው ቡዴኖችም እንዯተሇመዯው
የተማሪዎችን የክፌሌ ውስጥ የመማር ውጤቶች (ፇጣን፣ መካከሇኛና ዜቅተኛ)፣ ፆታን
እና ላልች ሁኔታዎችን ታሳቢ ያዯረጉና የተሰባጠሩ ይሁኑ፡፡
85
መ. በመቀጠሌም በአንዯኛ ቀን ባዲመጡት ምንባብ የተጠቀሱትን አዯንዚዜ እፅን ተጠቃሚ
ሉያዯርጉ የሚችለትን ምክንያቶች በማስተዋሌ ሰዎች (ከእነሱ ሁኔታ አንጻር ዯግሞ
ተማሪዎች) የአዯንዚዥ እጽ ተጠቃሚ እንዲይሆኑ ምን መዯረግ እንዯሚገባ በምንባቡ
የተጠቀሱትን
ምክንያቶች
አንዴ
በአንዴ
እየጠቀሱ
እንዱወያዩ
ያዴርጉ፡፡
የተጠቀሱትን ምክንያቶች በአካባቢያቸው ያስተዋሎችኋቸውን ዴርጊቶች በምሳላነት
እየጠቀሱ መፌትሄዎችን ቢሰነዜሩ ይበሌጥ መማማር ይችሊለ፡፡
መ.
ውይይቱን
በሚያዯርጉበት
ወቅት
የእርስዎ
ዴጋፌና
ክትትሌ
እንዱሁም
ግራ
ሲገባቸውና የሚናገሩት ሲያጥራቸው ጥቁምታ በመስጠት ውይይቱ የተሳሇጠ እንዱሆን
ያሊሰሇሰ
ጥረት
ያዴርጉ፡፡
ተማሪዎች
ውይይታቸውን
ሲጨርሱም
በየቡዴናቸው
የዯረሱባቸውን ሀሳቦች እንዱያቀርቡ በማዴረግ ማስተካከያ እና እርምቶችን ያዴርጉ፡፡
5ኛ ቀን
ሰዋስው (40 ዯቂቃ)
መ. ተማሪዎች በዙህ ቀን የሚማሩት የመሸጋገሪያና አያያዥ ቃሊትን መሇየትና መጠቀምን
ነው፡፡ በመሆኑም በተማሪዎች መጽሃፌ ተግባር 1 እና 2 ስር በተሇያየ የአጠያየቅ
ስሌት
የቀረቡትን
ጥያቄዎች
ያሰሯቸው፡፡
በተሇይ
በተግባር
2
ስር
የቀረቡት
አረፌተነገሮች ሲጣመሩ አያያዦችን እና መሸጋገሪያ ቃሊቱን መጠቀም ብቻ ሳይሆን
አረፌተነገሮችንም ማስተካከሌ የሚፇሌጉ ጥያቄዎች ሉኖሩ እንዯሚችለ ይንገሯቸው፡፡
ሇምሳላ የመጀመሪያው ጥያቄ የመሸጋገሪያ ወይም አያያዥ ቃሊቱን ከማስገባት ባሻገር
የተወሰነ ማስተካከያ ማዴረግን ይጠይቃሌ፡፡ በዙህም መሰረት መሌሱ የሚከተሇው
ነው፡፡
/ወንዴሜ
ብዘ
ጫማዎችን
አመጣሌኝ፤
ነገር
ግን/
ይሁን
እንጂ
ሌኬ
አሊገኘሁም፡፡/ በተመሳሳይ የሁሇተኛው ጥያቄ መሌስም
/ጎበዜ ተማሪ መሆን እና ቤተሰቦቼን ማስዯሰት እፇሌጋሇሁ፡፡/ የሚሌ ይሆናሌ፡፡
86
የሚሆን
2ኛ ሳምንት 6ኛ ቀን
ንበብ (40 ዯቂቃ)
የወጣቶች ሱሰኝነት በሀገራችን
ቅዴመንባብ
የቀዯመ እውቀትን መቀስቀስ
መ. ተማሪዎች ምንባቡን ከማንበባቸው በፉት በመማሪያ መጽሃፊቸው በቅዴመ-ንባብ ንኡስ
ክፌሌ የቀረቡትን ጥያቄዎች እንዱመሌሱ በማዴረግ ተማሪዎችን ከሚያነቡት ምንባብ
ጋር ያስተዋውቋቸው፤ የቀዯመ እውቀታቸውንም ይቀስቅሱ፡፡
የንባብ ወቅት
መ. በማስከተሌም «የወጣቶች ሱሰኝነት በሀገራችን” በሚሌ ርዕስ በጋዛጠኛ እና በድክተር
ምሌሌስ የቀረበውን ምንባብ የችግሩን አሳሳቢነት እያስተዋለና ሀሳቡን ከቀዯመ
እውቀታቸው ጋር እያገናኙ ሁሇት፣ ሁሇት በመሆን አንዴ ተማሪ ጋዛጠኛ ላሊ ተማሪ
ዯግሞ ድክተር በመሆን እየተቀባበለ አቀሊጥፇው እንዱያነቡ እገዚ ያዴርጉሊቸው።
ሁሇት ተማሪዎች እየተቀባበለ በዴምጽ ሲያነቡ ላልች ተማሪዎች ዯግሞ ዴምጻቸውን
ሳያሰሙ እንዱያነቡ ያዴርጉ፡፡ በዙህ መሌኩ ምንባቡን እየከፊፇለ የተሇያዩ ተማሪዎች
ዴምጻቸውን ከፌ አዴርገው የማንበብ እዴለን እንዱያገኙ ያዴርጉ፡፡
7ኛ ቀን
አንብቦ መረዲት
መ. ተማሪዎች በ6ኛ ቀን የቀረበውን ምንባብ ካነበቡ በኋሊ በ7ኛ ቀን የሚተገብሯቸው
የአንብቦ መረዲት ጥያቄዎች ቀርበውሊቸዋሌ፡፡ ጥያቄዎቹንም መጀመሪያ በግሊቸው
በመቀጠሌ ዯግሞ በጥንዴና በቡዴን በመሆን እንዱሰሩና የሰሩትንም እንዱያስተያዩ
ያዴረጓቸው፡፡
መ. የቀረቡሊቸው ተግባራት በሁሇት አይነት ስሌት የቀረቡ ናቸው፡፡ የመጀመሪያው
በእውነት/ሀሰት መሌክ የቀረበ ሲሆን ተግባር ሁሇት ዯግሞ ተማሪዎች የተረደትን
በፅሁፌ የሚገሌፁበት ነው፡፡ በመሆኑም ተግባሩን ሲሰሩ ተማሪዎቹን እየተ዗ዋወሩ
በመጎብኘት የሚያስፇሌጋቸውን እገዚ በማዴረግ
ያበረታቷቸው፡፡ መሌሶቻቸውንም
አሳታፉ በሆነ ስሌት ይቀበለ፡፡ የእርስዎንም ማጠቃሇያ እና አስተያየት ይስጡ፡፡
87
8ኛ ቀን
አቀሊጥፍ ማንበብ (20 ዯቂቃ)
መ. ተማሪዎች በ6ኛው ቀን ካነበቡት ምንባብ ውስጥ የድክተሩን የመጨረሻ ንግግር
የያዘትን ሁሇት አንቀጾች እያንዲንዲቸውን በሁሇት ዯቂቃ አቀሊጥፇው እንዱያነቡ
የሚያዯርጉበት ነው፡፡ በመሆኑም ምን ያህለ በተባሇው ሌክ እንዲነበቡ ተማሪዎችን
የሚገመግሙበትና የሚያሇማምደበት ነው፡፡ ይህንን ሇመከታተሌ ያመችዎት ዗ንዴ
ሰዓት በመያዜ ምን ያህሌ ተማሪዎች በተባሇው ዯቂቃ ማንበብ ችሇዋሌ የሚሇውን
ይሇኩ፡፡
ክፌተት
ያሇባቸው
ተማሪዎች
ከተመሇከቱም
በቤት
ስራ
እና
በማካካሻ
ትምህርት ተማሪዎች አቀሊጥፇው ማንበብ እንዱችለ ይርዶቸው፡፡
ቃሊት (20 ዯቂቃ)
መ. በማስከተሌም በቃሊት ትምህርት ስር አምስት ቃሊት የቀረቡ ሲሆን በቃሊቱም
ፌካሬያዊ ፌችን በሚያሳይ መሌኩ ዏረፌተነገር እንዱሰሩ ያዴርጓቸው፡፡ ይህንን
በማዴረግዎም
ተማሪዎች
የበሇጠ
ስሇቃሊት
ፌካሬያዊ
ፌቺ
በአግባቡ
እንዱረደ
ያግዞቸዋሌ፡፡ (መሌሳቸውን ይቀበለ፤ ማስተካከያ እና እርማት ያዴርጉ፡፡)
9ኛ ቀን
መጻፌ
መረጃ ሰጪ ጽሁፌን ማዋቀር
መ. ይህ ክፌሇ ጊዛ ተማሪዎች የመረጃ ሰጪ ጽሁፌን መዋቅር የሚማሩበትና መረጃ ሰጪ
ጽሁፍችን የሚሇዩበት ብልም መረጃ ሰጪ የሆኑ አንቀጾችን መጻፌ የሚሇማመደበት
ነው፡፡ በመሆኑም ተማሪዎች ወዯ ተግባር ከመግባታቸው በፉት ስሇመረጃ ሰጪ ጽሁፌ
አይነት፣
ስሇባህርያቱ
እና
እንዳት
እንዯሚዋቀር
(እንዯሚዯራጅ)
መማር
ይኖርባቸዋሌ፡፡ ይህንን ሇማዴረግ ይረዲ ዗ንዴ ከዙህ በታች በሳጥን ውስጥ የቀረበውን
ማስታወሻ አብራርተው ያስረዶቸው፡፡ የቀረቡትን ምሳላዎች መሰረት በማዴረግም
ተማሪዎች ተመሳሳይ ርእስ ወይም ምሳላ እንዱያቀርቡ ያበረታቷቸው፡፡
88
ማስታወሻ
አስረጂ/
መረጃ
ሰጪ
ጽሁፌ
የተፇጥሯዊውንና
የማህበራዊ
ሔይወትን
አሇም
እውነታዎችን እና ጽንሰ ሃሳቦችን ይገሌጻሌ፡፡ መረጃ ሰጪ ጽሁፌ የሚጻፌበት አሊማ
መረጃ ሇመስጠት፣ ሇማግባባት፣ ሇማሳመን፣ አንዴን ነገር ሇመግሇጽ ነው፡፡
መረጃ ሰጪ ጽሁፌ የሚዋቀርባቸው የተሇያዩ መዋቅሮች አለ፡፡ ተማሪዎች ጽንሰ
ሃሳቦችን
ሉያወዲዴሩ
እና
ሉያነጻጽሩ፣
ሇአንዴ
ነገር
መከሰት
መንስኤ
የሆነውን
(መንስኤና ውጤት) ሉገነ዗ቡ (ሇምሳላ፡- ምግብ ከመመገብ በፉት እጆችን አሇመታጠብ
ሇበሽታ
ያጋሌጣሌ)፣
መረጃዎችን
በየክፌሊቸው
ሉያዯራጁና
ሇችግሮች
መፌትሓ
ሇመፇሇግ ሉወያዩና ሀሳባቸውን ሉያዋቅሩ ይችሊለ፡፡
መ. በማስከተሌም በተማሪዎች መጽሃፌ በቀረበው ተግባር መሰረት ተማሪዎች በግሌ
ትምህርት ቤቶች የአዯንዚዥ እጽ ተጠቃሚዎች ቁጥር በምን ምክንያት ሉጨምር
እንዯቻሇ
በቡዴን
ተወያይተው
መሰረታዊ
ጉዲዮችን
ነቅሰው
እንዱያወጡ፤
ውይይታቸውን እንዲጠናቀቁም በየግሊቸው በመሆን በመረጃ ሰጪ (የምክንያትና ውጤት
ትስስርን የሚያሳይ) የአጻጻፌ ስሌት ከአምስት መስመር ያሊነሰ አንዴ አንቀጽ እንዱጽፈ
እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡
10ኛ ቀን
ሰዋስው (40 ዯቂቃ)
ተውሊጠስምን መጠቀም
መ. ይህ ክፌሇ ጊዛ ተማሪዎች ስሇተውሊጠስም ምንነት፣ አገሌግልት የሚማሩበትና ተውሊጠ
ስሞችን የሚሇዩበት ብልም ተውሊጠ ስሞችን በመጠቀም ዓረፌተነገሮችን መመስረት
የሚሇማመደበት ነው፡፡ በመሆኑም ተማሪዎች ወዯ ተግባር ከመግባታቸው በፉት
ስሇተውሊጠስም ምንነት፣ አገሌግልት እና አይነቶች መማር ይኖርባቸዋሌ፡፡ ይህንን
ሇማዴረግም
ያስረዶቸው፡፡
89
ከዙህ
በታች
በሳጥን
ውስጥ
የቀረበውን
ማስታወሻ
አብራርተው
ማስታወሻ
ተውሊጠ ስሞች፡- ከስም ዓይነቶች የሚመዯቡ ሲሆን አገሌግልታቸውም የተጽኦ ስሞችን
ተክቶ መግባት ነው፡፡ ተውሊጠ ስሞችን በሦስቱም የመዯብ አይነቶች ውስጥ ተካተው
እናገኛቸዋሇን፡፡
አንዯኛ መዯብ፡- እኔ፤ እኛ
ሁሇተኛ መዯብ፡- አንተ፤ አንቺ፤ እናንተ
ሦስተኛ መዯብ፡- እሱ፤ እሷ፤ እነሱ
ባጠቃሊይ ተውሊጠ ስሞች የምንሊቸው እኔ፤ እኛ፤ አንተ፤ አንቺ፤ እናንተ፤ እሱ፤ እሷ፤
እነሱ ሲሆኑ ዋናውን ስም በመተካት በተሇያዩ ቦታዎች ሊይ አገሌግልት የሚሰጡ ናቸው፡፡
ሇምሳላ፡- አስፊው፣ ኪጃክ እና ኡስማን ጎበዜ ተማሪዎች ናቸው፡፡ የሚሇውን
ዏረፌተነገር “እነሱ ጎበዜ ተማሪዎች ናቸው፡፡” በማዴረግ የተጽኦ ስሞቹን
በተውሊጠ ስሞች መተካት እንችሊሇን፡፡
መ. በማስከተሌም በቀረበው ተግባር መሰረት ተማሪዎች የተጸውዖ ስሞችን በተውሊጠ
ስሞች መተካት እንዱችለ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡ (መሌሶቻቸውን ይቀበለ፤ እርማትም
ያዴርጉሊቸው፡፡)
3ኛ ሳምንት 11ኛ ቀን
ማዲመጥና መናገር
የአዯንዚዥ ዕፅ ጉዲቶችና መከሊከያ መንገድች
ቅዴመማዲመጥ
የቀዯመ እውቀትን መቀስቀስ
መ. “የአዯንዚዥ ዕፅ ጉዲቶች እና መከሊከያ መንገድች” በሚሌ ርዕስ የቀረበውን ምንባብ
ሇተማሪዎች ከማንበብዎ በፉት የቅዴመ-ማዲመጥ ጥያቄዎችን እንዱመሌሱ በማዴረግ
ከእሇቱ
ትምህርት
ጋር
ያስተዋውቋቸው፡፡
የተማሪዎችን
የቀዯመ
እውቀትም
ይቀስቅሱ፡፡ (ይህንን ሲያዯርጉም ጥንዴ ጥንዴ በመሆን እንዱወያዩና መሌሶቻቸውንም
በቃሌ እንዱያቀርቡ ያግዞቸው፡፡)
የማዲመጥ ወቅት
መ. በመቀጠሌ በማዲመጥ ጊዛ ተማሪዎቹ ዋና ሀሳቦችንና እንግዲ ቃሊትን በማስታወሻ
መያዜና በጥሞና ማዲመጥ እንዲሇባቸው ማሳሰቢያ ይስጧቸው፡፡
90
መ. ተማሪዎቹ የሚነበብሊቸውን ምንባብ አዲምጠው ተግባራትን ይሰሩ ዗ንዴ ምንባቡን
ዯግመው እንዯሚያነቡሊቸውና ያመሇጣቸው ነገር፣ ሀሳብ የሚኖር ከሆነም ዴጋሚ
በሚያዲምጡበት ወቅት ትኩረት እንዱሰጡ ይንገሯቸው፡፡
መ.ምንባቡን በሚያነቡሊቸው ወቅት ተማሪዎች በትክክሌ እየተከታተለ ስሇመሆናቸው
ከአንገትዎ ቀና እያለ ይመሌከቷቸው፡፡
የአዯንዚዥ እፅ ጉዲቶችና መከሊከያ መንገድች
አዯንዚዥ እጾችን መጠቀም በጤና፣ በምጣኔሀብት እና በማህበራዊ ሔይወት ሊይ ከፌተኛ
ጉዲት ያስከትሊሌ። አዯንዚዥ እጽ የሚጠቀሙ ሰዎች ሇሱስ ይጋሇጣለ። ጤንነታቸው
ይታወካሌ። የሥራ ጊዛያቸውን አዯንዚዥ እጽ በመጠቀም ስሇሚያሳሌፈትና ገን዗ባቸውንም
ሇእጹ መግዣ ስሇሚያውለት ችግር ያጋጥማቸዋሌ። ማህበራዊ ግንኙነታቸውም የሊሊ
ይሆናሌ።
አዯንዚዥ እጾችን መጠቀም በአዕምሮ ሊይ ሇአጭር ጊዛ የመነቃቃትና የዯስታ ስሜቶችን
ፇጥሮ እንዯገና ወዯ ዴብርት፣ መረበሽና ቀውስ ውስጥ ሉያስገባ ይችሊሌ። በሂዯትም
ሇተሇያዩ
የጤና
ችግሮች
ያጋሌጣሌ፡፡
ሇቲቢና
ሄፒታይትስ
ሇመሳሰለ
በሽታዎች
ያጋሌጣሌ። የአፌ ጠረንን ይቀይራሌ፤ ጥርስን ያበሊሻሌ። በተጨማሪም የሌብ ምትንና
የዯም ግፉትን ይጨምራሌ። ላልችንም ተዚማጅ የጤና እክልች ያስከትሊሌ። አዯንዚዥ
እጽ የሚጠቀሙ ሰዎች ጥንቃቄ ሇጎዯሇው የግብረሥጋ ግንኙነት ይገፊፊለ። ይህም
ሇአባሊ዗ር በሽታዎችና ሇኤች.አይ.ቪ. ያጋሌጣቸዋሌ።
አዯንዚዥ እጾችን መጠቀም ጤናን ከመጉዲቱ በተጨማሪ ምጣኔሀብትን ያቃውሳሌ። ሱሰኛ
የሆኑ ሰዎች በየዕሇቱ ሇአዯንዚዥ እጽ መግዣ ብዘ ገን዗ብ ያወጣለ። ከዙህም በተጨማሪ
የሥራ ጊዛያቸውን ሱስ በመጠቀም ስሇሚያባክኑ ገቢያቸው ያሽቆሇቁሊሌ። በዙህ የተነሳ
ቤተሰባቸውን ሇመምራት ይቸገራለ። የቤተሰብ ፌቅር ያሳጣቸዋሌ፤ ቀስበቀስ ቤተሰብ
ወዯማፌረስ ሉያመሩ ይችሊለ።
በአዯንዚዥ እጽ ሱስ የተጠመደ ሰዎች በአብዚኛው የሚኖራቸው የማኅበራዊ ግንኙነት
ተሳትፍ
አነስተኛ
ይሆናሌ።
ይህም
በማኅበረሰቡ የሚኖራቸውን
ተቀባይነት
ዜቅተኛ
ያዯርገዋሌ። ጥሩ ሥነምግባር ቢኖራቸው እንኳ ማህበራዊ ተቀባይነት አይኖራቸውም፤
በዙህ የተነሳ ሇብቸኝነት ይጋሇጣለ።
91
በአጠቃሊይ ሱስ እንቅፊት በመሆኑ ሱስ ውስጥ ያለ ወጣቶች ውጤታማ መሆን ይቸገራለ፡፡
በዙህ መሌኩ ብዘዎች በሥራቸው ሊይ መቆየት አይችለም፡፡ በ2ኛ ዯረጃ እና በመሰናድ
ትምህርት
ቤቶች
እንዱሁም
በከፌተኛ
የትምህርት
ተቋማትም ከሱስ
ጋር
በተያያ዗
ትምህርት ማቋረጥ ትሌቅ ችግር ሆኗሌ፡፡ ሱስ እንቅፊት በመሆኑ በዙህ ውስጥ ያሇ ሰው
ስኬታማ ይሆናሌ ብል ማሰብም አይቻሌም፡፡ ስሇሆነም ሰዎች ሁለንም አይነት አዯንዚዥ
እጾችን
መጠቀም
ጎጂ
መሆኑን
በመረዲት
እራሳቸውን
ከአዯንዚዥ
እጽ
ማቀብ
ይኖርባቸዋሌ።
አዯንዚዥ እፆች በግሇሰብ፣ በማህበረሰብ እና በሀገር ሊይ አለታዊ ተጽእኖ የሚያሳዴሩ
በመሆናቸው
በርካታ
ተግባራትን
በማከናወን
ችግሩን
ማቃሇሌ
ብልም
ማስወገዴ
ያስፇሌጋሌ፡፡ ከእነዙህ ተግባራት መካከሌ በዙህ ችግር ውስጥ ያሌገቡ ዛጎች የችግሩ ሰሇባ
እንዲይሆኑ ግንዚቤ መፌጠር፣ ማስተማርና ሔግ የማስከበር ሥራን በአግባቡ መሥራት
ቅዴሚያ ሉሰጣቸው የሚገቡ ተግባራት ናቸው፡፡ ሇምሳላ የአሌኮሌ መጠጥ ዕዴሜያቸው
ከ18 ዓመት በታች ሇሆኑ አይሸጥም በሚሌ ህግ ተዯንግጓሌ፡፡ ነገር ግን ይህንን ማን ነው
የሚተገብረው? በምንኖርበት አካባቢ የ14 እና የ16 ዓመትሌጆች መጠጥ ሲጠጡና ሲሰክሩ
ይታያሌ፡፡ ማን ነው መጠጥ የሸጠሊቸው? በሲጋራ በኩሌ ያሇውም ሁኔታ ተመሳሳይ ነው፡፡
ገዯብ የተጣሇባቸው ሊይገዯብ እንዱኖር በማዴረግ የተከሇከለት ሊይም ሔግ እንዱከበር
በማዴረግ የመከሊከሌ ሥራውን ማጠናከር ያስፇሌጋሌ፡፡
ላሊው ተግባር ዯግሞ የሔክምና እና የተሃዴሶ አገሌግልትን ማዯራጀት ነው፡፡ በተሇይ
ጥሌቅ በሆነ ሱስ ውስጥ ያለ የሚታከሙበትን ሁኔታ ማመቻቸትያስፇሌጋሌ፡፡
ዴህረ-ማዲመጥ
መ.
በማስከተሌም
አጠቃሊይ
ምንባቡ
የተገነ዗ቡትን
ሲነበብሊቸው
ሀሳብ
የያዘትን
በንግግር
ማስታወሻ
እንዱያቀርቡ
በማስተዋሌ
ያዴርጉ፡፡
ከምንባቡ
(ተግባራቱን
ሲያከናውኑ በመጀመሪያ በጥንዴ ከዙያም በቡዴን ሆነው እንዱወያዩ ያዴርጉ፡፡ ቡዴን
ሲመሰርቱም በተቻሇ መጠን የተሇያዩ የስብጥር ሁኔታዎችን ከግምት ውስጥ ያስገቡ፡፡)
92
12ኛ ቀን
ቃሊት (40 ዯቂቃ)
መ. በዙህ ክፌሌ ተማሪዎች በ11ኛ ቀን ባዲመጡት ምንባብ መሰረት ሇቃሊት አውዲዊ ፌቺ
መስጠት የሚሇማመደበት ነው፡፡ በመሆኑም መጀመሪያ ሇቀረቡት ቃሊት በምንባቡ
መሰረት
አውዲዊ
ፌቺ
መስጠት
እንዱችለ
እገዚ
ያዴርጉሊቸው፡፡
በመቀጠሌም
በተግባር ሁሇት ያዲመጡትን ምንባብ መሰረት በማዴረግ በ «ሀ» ስር የቀረቡትን
ቃሊት በ«ሇ» ስር ከቀረቡት አውዲዊ ፌቻቸው ጋር እንዱያዚምደ ያበረታቷቸው።
(መሌሶቻቸውን ይቀበለ፤ እርማትም ያዴርጉሊቸው፡፡) የአዚምዴ ጥያቄዎቹ መሌስም
የሚከተሇው ነው፡፡
1. መ
2. ሠ
3. ረ
4. ሏ
5. ሇ
6. ሀ
13ኛ ቀን
ማዲመጥና መናገር (40 ዯቂቃ)
መ. ተማሪዎች በ11ኛው ቀን የተነበበሊቸውን ምንባብ መሰረት በማዴረግ ምንባቡን
መረዲትና አሇመረዲታቸውን ሇማወቅ ይረዲዎት ዗ንዴ በመፅሀፊቸው በተግባር 1 እና
2 በተሇያዩ የአጠያየቅ ስሌቶች የቀረቡትን ጥያቄዎች በተናጠሌም ሆነ በቡዴን
አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝም እየተወያዩ መሌሳቸውን በቃሌ እንዱመሌሱ ያዴርጉ፡፡
መ. ጥያቄዎቹን ሲሰሩም ሆነ መሌሶቻቸውን በቃሌ ሲያቀርቡ እንዳት መስራትና መመሇስ
እንዲሇባቸው
በማሳየትና
ማስተካከያ
በማዴረግ
የእርስዎን
ዴጋፌና
ክትትሌ
ያዴርጉሊቸው፡፡
14ኛ ቀን
ማዲመጥና መናገር (40 ዯቂቃ)
መ. በዙህ እሇት ተማሪዎች የሚማሩት በ11ኛ ቀን ያዲመጡትን ምንባብ መሰረት በማዴረግ
በውይይት ነው፡፡ በመሆኑም የክፌሌዎን የተማሪዎች ቁጥር ታሳቢ በማዴረግና ሉወያዩ
በሚችለበት
መጠን
ቡዴን
ይመስርቱ፡፡
የሚመሰርቷቸው
ቡዴኖችም
የተማሪዎችን
የክፌሌ ውስጥ የመማር ውጤቶች (ፇጣን፣ መካከሇኛና ዜቅተኛ)፣ ፆታን እና ላልች
ሁኔታዎችን ታሳቢ ያዯረጉና የተሰባጠሩ ይሁኑ፡፡
93
መ. በመቀጠሌም ተማሪዎች “በእኛ ሀገር ያሇውን ሁኔታ ስናይ አዯንዚዥ ዕጽ እና ሱሰኝነት
ከፌተኛ ችግር የሚያስከትሌ ጉዲይ ቢሆንም እንዯ ችግሩ ስፊት የጠነከረ ትኩረት
ተሰጥቶት አይታይም፡፡” የሚሇው ሀሳብ ምን ያህሌ ትክክሌ እንዯሆነ በአካባቢያቸው
የታ዗ቧቸውን
ጉዲዮች
በማቅረብ
እየተወያዩ
በማስረጃ
እንዱያረጋግጡ
እገዚ
ያዴርጉሊቸው፡፡
መ. በማስከተሌም ችግሩን ሇማቃሇሌ ብልም ሇማስወገዴ በአካባቢያቸው ምን ምን ተግባራት
እየተተገበሩ
እንዯሆነ
የሚያምኑባቸውን
ወይም
መተግበር
ይገባቸዋሌ
ብሇው
የሚያስቧቸውን/
ሀሳቦች እየ዗ረ዗ሩ እንዱወያዩ ያዴርጉ፡፡
(መ. ውይይቱን በሚያዯርጉበት ወቅት የእርስዎ ዴጋፌና ክትትሌ እንዱሁም ግራ ሲገባቸውና
የሚናገሩት ሲያጥራቸው ጥቁምታ በመስጠት ውይይቱ የተሳሇጠ እንዱሆን ያሊሰሇሰ ጥረት
ያዴርጉ፡፡ ተማሪዎች ውይይታቸውን ሲጨርሱም በየቡዴናቸው የዯረሱባቸውን ሀሳቦች
እንዱያቀርቡ በማዴረግ ማስተካከያ እና እርምቶችን ያዴርጉ፡፡)
15ኛ ቀን
መጻፌ
መ. በተማሪዎች መጽሃፌ በቀረበው ትእዚዜ መሰረት ተማሪዎች ተገቢ የሆኑ ጥንቃቄዎች እና
የመከሊከያ ተግባራትን አሇመፇጸም ሇኮረና (COVID-19) በሽታ እንዴንጠቃ ያዯርገናሌ፡፡
የሚሇውን ሀይሇቃሌ መነሻ በማዴረግ በመንስኤ እና ውጤት የተዯራጀ ከ7 መስመር
ያሊነሰ አንዴ አንቀጽ መጻፌ እንዱችለ ምሳላዎችን፣ ፌንጮችን በመስጠት ወይም
የተማሪዎችን ሁኔታ በማጤን አስፇሊጊውን እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡
4ኛ ሳምንት 16ኛ ቀን
ሰዋስው (40 ዯቂቃ)
መ. እባክዎ መምህር ተማሪዎች በ10ኛው ቀን ስሇተውሊጠ ስም የተማሩትን እንዱያስታውሱ
ይርዶቸው፡፡ በመቀጠሌም በአንዯኛ፣ በሁሇተኛና በሦስተኛ መዯብ ስር የቀረቡትን
ተውሊጠ ስሞች በማስተዋሌ፤ በእያንዲንደ ተውሊጠ ስም ትክክሇኛ የሆኑ ዏረፌተነገሮችን
እንዱመሰርቱ
ያዴርጉ፡፡)
94
ያዴርጉ፡፡
(መሌሶቻቸውን
በመቀበሌም
አርማትና
ማስተካከያዎችን
17ኛ ቀን
መጻፌ
መ. በተማሪዎች መጽሃፌ በ17ኛ ቀን መጻፌ ይ዗ት ስር የቀረቡትን ሀሳቦች መነሻ በማዴረግ
የራሳቸውን ሀሳብ ጨምረው ከ10 መስመር ያሊነሰ አንዴ አንቀጽ በቡዴን ከተወያዩ በኋሊ
በግሊቸው መጻፌ እንዱችለ በክፌሌ ውስጥ የሚገኙ ተማሪዎችዎን ቁጥር ታሳቢ በማዴረግ
ተማሪዎችን በተሰባጠረ ቡዴን ያዋቅሩ፡፡
(መ.ተማሪዎች የተሰጣቸውን መነሻ ሀሳብ በመንተራስ አንቀጽ እንዱሰሩ በየቡዴኑ እየተ዗ዋወሩ
እገዚ ያዴርጉሊቸው፤ ተጨማሪ ሀሳቦችን ከራሳቸው እንዱጨምሩ ያበረታቷቸው፤ አስፇሊጊ
ከሆነም ፌንጭ ይስጧቸው፡፡ ሁለም ተማሪዎች በተግባሩ ሊይ መሳተፊቸውን ይከታተለ፡፡
በመጨረሻም የተወያዩበትን ሀሳብ መሰረት አዴርገው በየግሊቸው አንቀጽ እንዱጽፈ
ያዴርጉ፡፡ የሰሩትን እንዱያቀርቡ በማዴረግም እርማት እና አስተያየት በመስጠት የእሇቱን
ትምህርት ያጠናቁ፡፡)
18ኛ ቀን
ቃሊት (40 ዯቂቃ)
መ.ተማሪዎች በ18ኛው ቀን በቃሊት ይ዗ት ስር በመጽሃፊቸው የቀረበውን ትእዚዜ በማስተዋሌ
አራት እማሬያዊ እና ፌካሬያዊ ፌቺን የሚያሳዩ አረፌተነገሮችን እንዱመሰርቱና ምንባቡን
አንብበው
ሇተሰመረባቸው
አውዲዊ
ቃሊት
ፌቺ
እንዱሰጡ
እገዚ
ያዴርጉሊቸው፡፡
(የተማሪዎችን መሌስ ይቀበለ፤ የማስተካከያ እርማቶችንም ያዴርጉ፡፡)
የምእራፌ ማጠቃሇያ ቅጽ
መ. ይህ ክፍሇ-ጊዜ ምዕራፈን ማጠቃሇያ ስሇሆነ በተማሪዎች መጽሃፍ በምእራፈ መጨረሻ
የሚገኘውን
ቅጽ
እንዱሞለ
እና
በምእራፈ
የቀረቡትን
ትምህርቶች
መረዲት
አሇመረዲታቸውን እራሳቸው እንዱፇትሹ ያዴርጉ፡፡ ቅጹን በሀቀኝነት እንዱሞለ እና ቅጹን
የመሙሊታቸውን አሊማ ይንገሯቸው፡፡ ከዚያም ቅጹን ሞሌተው እንዱሰጡዎት ያዴርጉ፡፡
መ. የሁለንም ተማሪዎች ቅጽ ይመሌከቱ፡፡ ተማሪዎች ክፍተት ያሇባቸውን ቦታዎች በማየትም
ክፍተታቸውን
በማካካሻ
ክፍሌ
(make
up
class)
ሇመሙሊት
ጥረት
ያዴርጉ፡፡
ተማሪዎችም ክፍተታቸውን ሇመሙሊት ወዯኋሊ ተመሌሰው እንዱያነቡ ያዴርጉ፡፡
95
ምዕራፌ ሰባት
የጥሊቻ ንግግር
የምዕራፌ አሊማዎች
ከዙህ ምዕራፌ ትምህርት በኋሊ ተማሪዎች፡ ምንባብ አዲምው የግሌአስተያየትን ይሰጣለ፤ መስማማትንና አሇመስማማትን
ይገሌጻለ፤
 የጥሊቻ ንግግር ችግሮችን እና መፌትሄዎችን የሚገሌጽ ምንባብ ያነባለ፤
 ቅጽልችን ይሇያለ፤ ይጠቀማለ፤

የጥሊቻ ንግግርን ሇመከሊከሌ የሚያስችለ መንገድችን ይረዲለ፤

"ወይም" እና "ነገርግን" የሚለት አያያዥ ቃሊትን በመጠቀም ውስብስብ
ዏረፌተነገር ይመሰርታለ
ሇምዕራፈ የተሰጠ ክፌሇ ጊዛ 18
1ኛ ሳምንት 1ኛቀን
ማዲመጥ እና መናገር (40 ዯቂቃ)
የጥሊቻ ንግግር ምንነት
ቅዴመማዲመጥ
የቀዯመ ዕውቀትን መቀስቀስ
መ. “የጥሊቻ ንግግር ምንነት” በሚሌ ርዕስ የቀረበውን ምንባብ ሇተማሪዎች ከማንበብዎ
በፉት የቅዴመ-ማዲመጥ ጥያቄዎችን እንዱመሌሱ በማዴረግ ከእሇቱ ትምህርት ጋር
ያስተዋውቋቸው፤ የተማሪዎችን የቀዯመ እውቀትም ይቀስቅሱ፡፡ ይህንን ሲያዯርጉም
ጥንዴ
ጥንዴ
በመሆን
እንዱወያዩና
መሌሶቻቸውንም
በቃሌ
እንዱያቀርቡ
ያግዞቸው፡፡
የማዲመጥ ወቅት
መ. በመቀጠሌ ተማሪዎች ምንባቡን በሚያዲምጡበት ወቅት እንግዲ የሆኑ ቃሊትን እና
የምንባቡን
ዋና
ዋና
ሀሳቦች
በማስታወሻ
መያዜ
እንዯሚገባቸውና
የቀዯመ
እውቀታቸውን ከምንባቡ ሀሳብ ጋር እያጣመሩ በጥሞና ማዲመጥ እንዲሇባቸው
96
እንዱሁም
በተሇያዩ
አካሊት
ስሇጥሊቻ
ንግግር
የቀረቡትን
ሀሳቦች
እያነጻጸሩ
እንዱያዲምጡ ማሳሰቢያ ይስጧቸው፡፡
መ. ተማሪዎቹ የሚነበብሊቸውን ምንባብ አዲምጠው ተግባራትን ይሰሩ ዗ንዴ ምንባቡን
ዯግመው እንዯሚያነቡሊቸውና ያመሇጣቸው ነገር፣ ሀሳብ የሚኖር ከሆነም ዴጋሚ
በሚያዲምጡበት ወቅት ትኩረት እንዱሰጡ ይንገሯቸው፡፡
መ.ምንባቡን በሚያነቡሊቸው ወቅት ተማሪዎች በትክክሌ እየተከታተለ መሆን፣ አሇመሆኑን
በምንባብዎ መሀሌ ቀና እያለ በዓይነዎ ይከታተለ፡፡
የጥሊቻ ንግግር ምንነት
የጥሊቻ ንግግር ሁለን አቀፌ ትርጓሜ ወይም ብያኔ አሌተሰጠውም፡፡ ሇምን ቢባሌ ጥሊቻ
ከስሜት የሚመነጭ በመሆኑና ጉዲዩ ሉያካትታቸው የሚችሇው ሁኔታዎች ዗ርፇ-ብዘ
በመሆናቸው ነው፡፡ በመሆኑም ሇጥሊቻ ንግግር ወጥነት ያሇው ብያኔ መስጠት ከባዴ
ሆኗሌ፤ ብያኔ ሲሰጠውም እንዯየአገራቱ ሁኔታ፣ አውዴ እና ምሳላ ይወሰናሌ፡፡
ፕሮፋሰርጀርሚ ዋሌድርን እንዲስቀመጠው የጥሊቻ ንግግር የሰውን ሌጅ ክብር የሚጎዲ
በተሇይም ሌዩ መገሇጫ በመሇጠፊ ሇምሳላ የቆዲ ቀሇሙ፣ ብሄሩ እና ሃይማኖቱን መሰረት
አዴርጎ ከማህበረሰቡ ሇመነጠሌ እና ያሊቸውን መሌካም ገጽታ ሇማጉዯፌ የሚተገበር
እንዯሆነ ይናገራሌ፡፡ በተሇይ የጥሊቻ ንግግር በጽሁፌ፣ በምስሌ ወይም በዴምጽ ሲቀርብ
ቢያንስ ሁሇት መሌዕክትን በህብረተሰቡ ዗ንዴ ያስተሊሌፊሌ በማሇት እንዯሚከተሇው
ይገሌፀዋሌ፡፡ የመጀመሪያው የጥሊቻ ንግግር ተጠቂውን ግሇሰብ ወይም ቡዴን ከሰውነት
እርከን ወይም ተርታ እንዱወርዴ ያዯርገዋሌ፡፡ ሁሇተኛው ዯግሞ በአጥቂ ወገን የራስን
ቡዴን በስጋት ውስጥ እንዲሇ በመቁጠር ላልች የቡዴኑ አባሊት የጥሊቻ ዗መቻውን
እንዱቀሊቀለ ሉያዯርግ ይችሊሌ፡፡ ፕሮፇሰሩ የጥሊቻ ንግግር የሰውን ሌጅ ክብር እና ኩራት
የሚያዋርዴ የ዗ቀጠ ተግባር ነው በማሇት ይገሌጻሌ፡፡
ከዙሁ ጋር በተገናኘ መሌኩ የፋስቡክ ኩባንያ ያወጣው የማህበረሰብ መመሪያ የጥሊቻ
ንግግርን እንዯሚከተሇው ተርጉሞታሌ፡፡ አንዴን ሰው ወይም ቡዴን ተሇይተው በታወቁ
ምክንያቶች ማሇትም ዗ር፣ ቀሇም፣ ጎሳ፣ ዛግነት፣ እምነት፣ ጾታ ወ዗ተ. መሰረት በማዴረግ
የሚዯረግ
97
ጥቃት
እንዯሆነ
ይናገራሌ፡፡
ጥቃት
ሲባሌም
ነውጠኛ
የሆነ
እንዱሁም
ሰብዓዊነትን የሚያጠፊ ንግግር፣ የበታችነትን የሚያጎናጽፊ አገሊሇጾች፣ መከሌከሌ ወይም
የማግሇሌ ጥሪዎችን ይጨምራሌ፡፡
ይህ የማህበረሰብ ሚዴያ ተቋም የጥሊቻ ንግግርን በሶስት እርከኖች ከነምሳላዎቻቸው
እንዯሚከተሇው
አስቀምጧቸዋሌ፡፡
የመጀመሪያው
እርከን
ውስጥ
የተካተቱት
ነውጥን
የሚቀሰቅሱ ንግግሮችን የሚያካትቱ ናቸው፡፡ ሇምሳላ አንዴን ሰው ወይም ቡዴን በእንስሳ፣
በበሽታ
መሰየም
እና
የመሳሰለትን
ያጠቃሌሊሌ፡፡
በሁሇተኛ
እርከን
የሚቀመጡት
ንግግሮች ዯግሞ የበታችነት ስሜትን ሇማጎናጸፌ የሚዯረጉ ንግግሮች ናቸው፡፡ ሇምሳላ
በጾታ
ምክንያት
አንዴን
ሰው
ዯካማ
እንዯሆነ
የሚገሌጹ
ንግግሮችን
ይጨምራሌ፡፡
የመጨረሻው ምዴብ ዯግሞ አንዴን ሰው በሚገኝበት ቡዴን ምክንያት እንዱጠቃ እና
ስጋት ውስጥ እንዱወዴቅ የሚያዯርጉ ናቸው፡፡ ሇምሳላ አንዴን ግሇሰብ ወይም ቡዴን
በብሄሩ ምክንያት አዯጋ ውስጥ እንዱወዴቅና እንዱገሇሌ የሚያዯርጉ ቅስቀሳዎች ተጠቃሽ
ናቸው፡፡
የተባበሩት የዓሇም መንግስታት በበኩለ የጥሊቻ ንግግር ማሇት በቃሌ፣ በፅሁፌ ወይም በላሊ
አኳሃን
የአንዴን
ሰው
ወይም
ብሄር፣
ሃማኖት፣
ፆታ፣
ቀሇም፣
ዛግነት
ወይም
ላሊ
ማንኛውንም ማንነትን መሰረት ያዯረገ እና የዙያን ሰው ወይም ቡዴን መሌካም ስምና
ክብር ያዋረዯ እና ዜቅ ያዯረገ ንግግር በማሇት ትርጉም ሰጥቶት እናገኛሇን፡፡
በእኛ አገርም የጥሊቻ ንግግርና የሀሰተኛ መረጃ ስርጭትን ሇመከሊሇከሌ የወጣው አዋጅ
ቁጥር 1185/2012 ስሇጥሊቻ ንግግር ብያኔ የሚከተሇውን አስፌሯሌ፡፡ በአንዴ ሰው ወይም
በተወሰነ ቡዴን ማንነት ሊይ ያነጣጠረ ብሄርን፣ ብሄረሰብንና ህዜብን፣ ሃማኖትን፣ ዗ርን፣
ፆታን ወይም አካሌ ጉዲተኝነትን መሰረት በማዴረግ ሆን ተብል ጥሊቻን፣ መዴልን ወይም
ጥቃትን የሚያነሳሳ ንግግር ማሇትነው ይሊሌ፡፡
በአጠቃሊይ የጥሊቻ ንግግር ከግሇሰብ አሌፍ ግሇሰቡ የሚወክሇውን ወይም አባሌ/ተወሊጅ
የሆነበትን ብሄር ወይም ሀይማኖት፣ ፆታ ወይም አካሌጉዲተኝነትን መሰረት በማዴረግ
በላልች እንዱጠሊ ወይም እንዱገሇሌ፣ ወይም ጥቃት እንዱዯርስበት የሚያነሳሳ ዴርጊት
ነው፡፡
(ምንጭ፡- አንዴሪው ሴሇርስ በእ.ኤ.አ 2019 የጥሊቻ ንግግር ብያኔዎች በሚሌ በበይነ መረብ
ከሇቀቀው ከሚሇው ሇማስተማር እንዱያመች ተዯርጎ የተወሰዯ፡፡)
98
ዴህረ-ማዲመጥ
መ. ተማሪዎች ምንባቡ ሲነበብሊቸው የያዘትን ማስታወሻ በማስተዋሌ ከምንባቡ አጠቃሊይ
የተገነ዗ቡትን ሀሳብ በንግግር እንዱያቀርቡ ያዴርጓቸው፡፡ (ተግባራቱን ሲያከናውኑ
በመጀመሪያ በጥንዴ ከዙያም በቡዴን ሆነው እንዱወያዩ ያዴርጉ፡፡ ቡዴን ሲመሰርቱም
በተቻሇ መጠን የተሇያዩ የሰብጥር ሁኔታዎችን ከግምት ውስጥ ያስገቡ፡፡)
2ኛ ቀን
ማዲመጥና መናገር (40 ዯቂቃ)
መ.
ተማሪዎች
በ1ኛው
ቀን
የተነበበሊቸውን
ምንባብ
መሰረት
በማዴረግ
ምንባቡን
መረዲትና አሇመረዲታቸውን ሇማወቅ ይረዲዎት ዗ንዴ በመፅሀፊቸው በተግባር 1 እና
2 በተሇያዩ የአጠያየቅ ስሌቶች የቀረቡትን ጥያቄዎች በተናጠሌም ሆነ በቡዴን
አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝም እየተወያዩ መሌሳቸውን በቃሌ እንዱመሌሱ ያዴርጉ፡፡
መ. ጥያቄዎቹን ሲሰሩም ሆነ መሌሶቻቸውን በቃሌ ሲያቀርቡ እንዳት መስራትና መመሇስ
እንዲሇባቸው
በማሳየትና
ማስተካከያ
በማዴረግ
የእርስዎን
ዴጋፌና
ክትትሌ
ያዴርጉሊቸው፡፡ ሇምሳላ ተግባር አንዴን ሲሰሩ ያዲመጡትን ምንባብ ዋና ዋና ሀሳች
በሰንጠረዥ
ማጠቃሇሌ
እንዱችለ
እንዳት
ተግባሩን
መስራት
እንዲሇባቸው
ይምሯቸው፡፡
3ኛ ቀን
ቃሊት (40 ዯቂቃ)
መ. በዙህ ክፌሌ ተማሪዎች በ1ኛ ቀን ባዲመጡት ምንባብ መሰረት ሇቃሊት አውዲዊ ፌቺ
መስጠት የሚሇማመደበት ነው፡፡ በመሆኑም መጀመሪያ ሇቀረቡት ቃሊት በምንባቡ
መሰረት
አውዲዊ
ፌቺ
መስጠት
እንዱችለ
እገዚ
ያዴርጉሊቸው፡፡
ያዲመጡትን ምንባብ መሰረት በማዴረግ በተግባር ሁሇት
በመቀጠሌም
በ «ሀ» ስር የቀረቡትን
ቃሊት በ«ሇ» ስር ከቀረቡት አውዲዊ ፌቻቸው ጋር እንዱያዚምደ ያበረታቷቸው።
(መሌሶቻቸውን ይቀበለ፤ እርማትም ያዴርጉሊቸው፡፡) የአዚምዴ ጥያቄዎቹ መሌሶችም
የሚከተለት ናቸው፡፡
1. ሠ
99
2. መ
3. ረ
4. ሇ
5. ሏ
6. ሀ
4ኛ ቀን
ማዲመጥና መናገር (40 ዯቂቃ)
መ. በዙህ እሇት ተማሪዎች የሚማሩት በ1ኛ ቀን ያዲመጡትን ምንባብ መሰረት በማዴረግ
በውይይት ነው፡፡ በመሆኑም የክፌሌዎን የተማሪዎች ቁጥር ታሳቢ በማዴረግና ሉወያዩ
በሚችለበት መጠን ቡዴን ይመስርቱ፡፡ የሚመሰርቷቸው ቡዴኖችም የተማሪዎችን
የክፌሌ ውስጥ የመማር ውጤቶች (ፇጣን፣ መካከሇኛና ዜቅተኛ)፣ ፆታን እና ላልች
ሁኔታዎችን ታሳቢ ያዯረጉና የተሰባጠሩ ይሁኑ፡፡
መ. በመቀጠሌም በተማሪዎች መጽሃፌ በ4ኛው ቀን የቀረቡትን ጉዲዮች መሰረት በማዴረግ
ተማሪዎች በየቡዴናቸው እንዱወያዩ ያዴርጉ፡፡ (ውይይቱን በሚያዯርጉበት ወቅት
የእርስዎ ዴጋፌና ክትትሌ አይሇያቸው፤ እንዱሁም ግራ ሲገባቸውና የሚናገሩት
ሲያጥራቸው ፌንጭ በመስጠት ውይይቱ የተሳሇጠ እንዱሆን ያሊሰሇሰ ጥረት ያዴርጉ፡፡
ተማሪዎች
ውይይታቸውን
ሲጨርሱም
በየቡዴናቸው
የዯረሱባቸውን
ሀሳቦች
እንዱያቀርቡ በማዴረግ ማስተካከያ እና እርማቶችን ያዴርጉ፡፡)
5ኛ ቀን
ሰዋስው (40 ዯቂቃ)
ቅጽሌ
መ. ይህ ክፌሇ ጊዛ ተማሪዎች የቅጽሌ ምንነትንና መዋቅርን የሚማሩበት፣ ቅጽሌን
በትክክሇኛ ቦታው በመጠቀም ዓረፌተነገር መመስረት የሚሇማመደበት እንዱሁም
ቅጽሌን/
ቅጽሊዊ
ሀረግን
ከላልቹ
የቃሊት
ወይም
ከሀረግ
አይነቶች
መሇየትን
የሚሇማመደበት ነው፡፡ በመሆኑም ተማሪዎች ይህንን ተግባር ሇመፇጸም ይረዲቸው
዗ንዴ ከዙህ በታች በሳጥን ውስጥ የቀረበውን ማስታወሻ አብራርተው ያስረዶቸው፡፡
የቀረቡትን ምሳላዎች መሰረት በማዴረግም ተጨማሪ ምሳላዎችን ያቅርቡሊቸው፡፡
ተማሪዎች ትምህርቱን የተገነ዗ቡት መሆኑን ሇማረጋገጥም የተወሰኑ ተማሪዎች የቅጽሌ
ቃሊትን/ሀረጋትን መሰረት አዴርገው አረፌተነገር እንዱመሰርቱ ያዴርጉ፡፡
100
ማስታወሻ
ቅጽሌ፡- ቅጽሌ ከቃሌ ክፌልች መካከሌ አንደ ሲሆን በአረፌተነገር መዋቅር ውስጥ
ቅጽሊዊ ሀረግ በመባሌ ይታወቃሌ፡፡ ቅጽልች ወይም ቅጽሊዊ ሀረጎች አገሌግልታቸው
ስምን መግሇጽ ነው፡፡ ቅጽልች ስምን ከመጠን፣ ከአይነት፣ ከቀሇም፣ ከሁኔታ፣ ከዴርጊት
ወ዗ተ. አንጻር ይገሌጹታሌ፡፡ ወፌራም፣ ቀይ፣ ትሌቅ፣ አሌቃሻ፣ ፇሪ፣ ጎበዜ፣ የመሳሰለት
ቃሊት ቅጽልች ናቸው፡፡ እነዙህ ቅጽልች በአረፌተነገር መዋቅር ውስጥ ቅጽሊዊ ሀረግ
በመባሌ ይታወቃለ፡፡ ቅጽሊዊ ሀረግ ከቅጽሌ ብቻ ወይም ላልች የሀረግ አይነቶችን አካቶ
ሉመሰረት ይችሊሌ፡፡
ሇምሳላ ወፌራሙ ሌጅ መጣ፡፡ በሚሇው ዓረፌተነገር ውስጥ “ወፌራም” የሚሇው ሀረግ
“ሌጅ” የሚሇውን ስም ከመጠን አንጻር ገሌጾታሌ ተመሰረተውም ከቅጽሌ ብቻ ነው፡፡
በተመሳሳይ ሳቂታው ሌጅ መጣ፡፡ በሚሇው ዓረፌተነገር ውስጥ “ሳቂታ” የሚሇው ቅጽሌ
“ሌጅ” የሚሇውን ስም ከባህርይ አንጻር መግሇጽ ችሎሌ የተመሰረተውም ከቅጽሌ ብቻ
ነው፡፡ ሰው ፇሪ ሌጅ አሌወዴም፡፡ በሚሇው አረፌተነገር ውስጥ የተሰመረበት ቅጽሊዊ
ሀረግ “ፇሪ” ከሚሌ ቅጽሌ እና “ሰው” ከሚሌ ስም የተመሰረተ ነው፡፡
መ. በማስከተሌም በተማሪዎች መጽሃፌ በቀረበው ተግባር መሰረት ተማሪዎች ከቀረቡት
ዓረፌተነገሮች መካከሌ ቅጽሌን እንዱሇዩና ቅጽልቹ የአረፌተነገሩን ባሇቤት (ስሙን)
የገሇጹትም ከምን አንጻር እንዯሆነ እንዱነግሩዎት ያዴርጉ፡፡(ተማሪዎች ተግባሩን ሲሰሩ
ያበረታቷቸው፤ መሌሳቸውን ይቀበለ፤ እርማትም ይስጧቸው፡፡)
2ኛ ሳምንት 6ኛ ቀን
ንበብ (40 ዯቂቃ)
ሀሳብን በነፃነት የመግሇፅ መብትና የጥሊቻ ንግግር
ቅዴመ-ንባብ
መ. ተማሪዎች ምንባቡን ከማንበባቸው በፉት በመማሪያ መጽሃፊቸው በቅዴመ-ንባብ ንኡስ
ክፌሌ ስር የቀረቡትን ጥያቄዎች እንዱመሌሱ በማዴረግ ተማሪዎችን ከሚያነቡት
ምንባብ ጋር ያስተዋውቋቸው፤ የቀዯመ እውቀታቸውንም ይቀስቅሱ፡፡
101
የንባብ ወቅት
መ. በማስከተሌም «ሀሳብን በነጻነት የመግሇጽ መብትና የጥሊቻ ንግግር” በሚሌ ርዕስ
በቀረበው ምንባብ የተነሱትን ጉዲዮች ከቀዯመ-እውቀታቸው ጋር እያገናኙና ዋና ዋና
ሀሳቦችን በማስተዋሌ እንዱያነቡ እገዚ ያዴርጉሊቸው። አንዴ ተማሪ በዴምጽ ሲያነብ
ላልች ተማሪዎች ዯግሞ ዴምጻቸውን ሳያሰሙ እንዱያነቡ ያዴርጉ፡፡ በዙህ መሌኩ
ምንባቡን እየከፊፇለ የተሇያዩ ተማሪዎች ዴምጻቸውን ከፌ አዴርገው የማንበብ እዴሌ
እንዱያገኙ ያዴርጉ፡፡
ዴህረ ንባብ
መ.ተማሪዎች
ያዲመጡትን
ምንባብ
ዋና
ሀሳብ
እንዱያቀርቡ
ያበረታቷቸው፤
መሌሳቸውንም አሳታፉ በሆነ መንገዴ ይቀበለ፡፡
7ኛ ቀን
አንብቦ መረዲት (40 ዯቂቃ)
መ. ተማሪዎች በ6ኛ ቀን የቀረበውን ምንባብ ካነበቡ በኋሊ በ7ኛ ቀን የሚተገብሯቸው
የአንብቦ
መረዲት
አይነት
ስሌት
ጥያቄዎች
የቀረቡ
ቀርበውሊቸዋሌ፡፡
ናቸው፡፡
በተግባር
የቀረቡሊቸው
1
ከምንባቡ
ተግባራት
በሁሇት
የተረደትን
ሃሳብ
በእውነት/ሀሰት መሌክ እንዱመሌሱ የሚጠይቁ ጥያቄዎች የቀረቡ ሲሆን በተግባር
ሁሇት ዯግሞ ተማሪዎች የተረደትን ሀሳብ በፅሁፌ የሚገሌፁበት ነው፡፡ (በመሆኑም
ተግባሩን
በማዴረግ
ሲሰሩ
ተማሪዎቹን
ያበረታቷቸው፡፡
እየተ዗ዋወሩ
በመጎብኘት
መሌሶቻቸውንም
አሳታፉ
የሚያስፇሌጋቸውን
በሆነ
ስሌት
እገዚ
ይቀበለ፡፡
የእርስዎንም ማጠቃሇያ እና አስተያየት ይስጡ፡፡)
8ኛ ቀን
ቃሊት (40 ዯቂቃ)
መ. በዙህ ክፌሌ ተማሪዎች በ6ኛ ቀን ባዲመጡት ምንባብ መሰረት ሇቃሊት አውዲዊ ፌቺ
መስጠት የሚሇማመደበት ነው፡፡ በመሆኑም መጀመሪያ ሇቀረቡት ቃሊት በምንባቡ
መሰረት
አውዲዊ
ፌቺ
መስጠት
እንዱችለ
እገዚ
ያዴርጉሊቸው፡፡
ያዲመጡትን ምንባብ መሰረት በማዴረግ በተግባር ሁሇት
በመቀጠሌም
በ «ሀ» ስር የቀረቡትን
ቃሊትበ «ሇ» ስር ከቀረቡት አውዲዊ ፌቻቸው ጋር እንዱያዚምደ ያበረታቷቸው።
102
(መሌሶቻቸውን ይቀበለ፤ እርማትም ያዴርጉሊቸው፡፡) የአዚምዴ ጥያቄ መሌሶችም
የሚከተለት ነው፡፡
1. ሰ
2. ረ
3. መ
4. ሠ
5. ሇ
6. ሀ
9ኛ ቀን
አቀሊጥፍ ማንበብ (40 ዯቂቃ)
መ. ተማሪዎች በ6ኛው ቀን «ሀሳብን በነጻነት የመግሇጽ መብትና የጥሊቻ ንግግር” በሚሌ
ርእስ ያነበቡትን ምንባብ ዯግመው እንዱያነቡ በማዴረግ ተማሪዎችን አቀሊጥፍ ማንበብ
ያሇማምደ፡፡ ምንባቡ አምስት አንቀጾች ያለት ሲሆን ከእነዙህም መካከሌ ሁሇቱ
አንቀጾች (2 እና 3) ረ዗ም የሚለ ሲሆን የቀሩት (አንቀጽ 1፣ 4 እና 5) ዯግሞ አጠር
ይሊለ፡፡ በመሆኑም ረ዗ም የሚለትን አንቀጾች እኩሌ ሁሇት ቦታ በመክፇሌ ሌምምዴ
ሊይዯረግበት ከሚችሇው ከመጨረሻው አንቀጽ በስተቀር ሁለንም አንቀጾችና የአንቀጽ
አጋማሽ ክፌልች በ1 ዯቂቃ ከግማሽ ውስጥ ማንበብ እንዱችለ ያሇማምዶቸው፡፡
(መ. ይህንን ሇመከታተሌ ያመችዎት ዗ንዴ ሰዓት በመያዜ ምን ያህሌ ተማሪዎች በተባሇው
ዯቂቃ በትክክሌ (የፉዯሊት ግዴፇት፣ የቃሊት መዯጋገም ሳይፇጽሙ) እና ትክክሇኛውን
አገሊሇጽ (ስርዓተነጥቦችን ተከትሇው፣ የዴምጽ ቃናን እና የስሜት መሇዋወጦችን
ተከትሇው)
ማንበብ
ችሇዋሌ
የሚሇውን
ይሇኩ፡፡
ክፌተት
ያሇባቸው
ተማሪዎች
ከተመሇከቱም በቤት ስራ እና በማካካሻ ትምህርት ተማሪዎች አቀሊጥፇው ማንበብ
እንዱችለ ይርዶቸው፡፡)
10ኛ ቀን
መጻፌ (40 ዯቂቃ)
መ.እባክዎ መምህር ተማሪዎች በ6ኛው ቀን ካነበቡት ምንባብ ውስጥ በአንቀጽ 4 እና 5
የቀረቡትን ሀሳቦች በምክንያትና ውጤት የአጻጻፌ ስሌት አዯራጅተው ከአምስት መስመር
ባሊነሰ አንዴ አንቀጽ እንዱጽፈ ያዴርጉ፡፡
(መ. ተማሪዎች መጀመሪያ በቡዴን ወይም በጥንዴ ከተወያዩ በኋሊ አንቀጹን በየግሊቸው
መስራት
የሚችለበትን
ሁኔታ
ቢያመቻቹሊቸው
የተሻሇ
አንቀጽ
ሉጽፈ
ይችሊለ፡፡
እርስዎም በተማሪዎች መካከሌ እየተ዗ዋወሩ ሃሳቦችን እንዳት እንዯሚያሳጥሩ፣ ከአንቀጾቹ
እንዳት ፌሬ ሀሳቦችን እንዯሚሰበስቡና መሰሌ ዴጋፍችን ያዴርጉሊቸው፡፡)
103
3ኛ ሳምንት 11ኛ ቀን
ሰዋስው (40 ዯቂቃ)
መ.
እባክዎ
መምህር
ተማሪዎች
በ5ኛው
ቀን
ስሇቅጽሌ
የተማሩትን
እንዱያስታውሱ
ይርዶቸው፡፡ በመቀጠሌም በተግባር 1 እና ሁሇት ስር የቀረቡትን ተግባራት እንዱሰሩ
እገዚ
ያዴርጉሊቸው፣
ተጨማሪ
ምሳላዎችን
ሰርተው
ያሳዩዋቸው፡፡
(መሌሶቻቸውን
ይቀበለ፤ እርማትም ያዴርጉሊቸው፡፡)
የተግባር 1 መሌሶች፡- ግዘፌ፣ ክፈ፣ ቆራጭ፣ ገዲቢ፣ ሌባም እና ዯፊር መሌስ ናቸው፡፡
12ኛ ቀን
መጻፌ (40 ዯቂቃ)
መ. እባክዎ መምህር ተማሪዎች በ5ኛ ክፌሌ ስሇዯብዲቤ አጻጻፌ የተማሩትን ዋና ዋና ነጥቦች
ያስታውሷቸው፡፡ በማስከተሌም በተማሪዎች መጽሃፌ በ12ኛ ቀን የቀረበውን መመሪያ
መሰረት በማዴረግ ተማሪዎች ሦስት አንቀጾች ያለት አንዴ ዯብዲቤ መጻፌ እንዱችለ
እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡ (ዯብዲቤውን ሲጽፈም የዯብዲቤ አጻጻፌ ስርዓቶችን እንዱከተለ፤
ሀሳባቸውን በትክክሇኛ ቅዯምተከተሌ እንዱያዯራጁ፣ ስርዓተነጥቦችን በትክክሌ መጠቀም
እንዱችለ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡)
13ኛ ቀን
ማዲመጥና መናገር (40 ዯቂቃ)
የማህበራዊ ሚዱያ ተስፊዎችና ተግዲሮቶች
ቅዴመ-ማዲመጥ
የቀዯመ እውቀትን መቀስቀስ
መ. “የማህበራዊ
ሚዱያ ተስፊዎችና ተግዲሮቶች”
በሚሌ
ርዕስ የቀረበውን
ምንባብ
ሇተማሪዎች ከማንበብዎ በፉት የቅዴመ-ማዲመጥ ጥያቄዎችን እንዱመሌሱ በማዴረግ
ከእሇቱ
ትምህርት
ጋር
ያስተዋውቋቸው፤
የተማሪዎችን
የቀዯመ
እውቀትም
ይቀስቅሱ፡፡ ይህንን ሲያዯርጉም ጥንዴ ጥንዴ በመሆን እንዱወያዩና መሌሶቻቸውንም
በቃሌ እንዱያቀርቡ ያግዞቸው፡፡
104
የማዲመጥ ወቅት
መ. በመቀጠሌ በማዲመጥ ጊዛ ተማሪዎቹ ዋና ሀሳቦችንና እንግዲ ቃሊትን በማስታወሻቸው
መያዜና በጥሞና ማዲመጥ እንዲሇባቸው ማሳሰቢያ ይስጧቸው፡፡
መ. ተማሪዎቹ የሚነበብሊቸውን ምንባብ አዲምጠው ተግባራትን ይሰሩ ዗ንዴ ምንባቡን
ዯግመው እንዯሚያነቡሊቸውና በመጀመሪያው ንባብ ያመሇጣቸው ነገር ወይም ሀሳብ
የሚኖር
ከሆነም
ዴጋሚ
በሚነበብበት
ወቅት
ትኩረት
ሰጥተውእንዱያዲምጡ
ይንገሯቸው፡፡
መ. ምንባቡን በሚያነቡሊቸው ወቅት ተማሪዎች በትክክሌ እየተከታተለ ስሇመሆናቸው
ይከታተለ፡፡
የማህበራዊ ሚዱያ ተስፊዎችና ተግዲሮቶች
መምህር
በቀሇ
በጋምቤሊ
ከተማ
ውስጥ
ከሚገኙት
ትምህርት
ቤቶች
መካከሌ
በዊቡርትምህርት ቤት የአማርኛ ቋንቋ መምህር ናቸው፡፡ መምህሩ የወዯፉቱ ሀገር ተረካቢ
የሆነው ወጣቱ የማህበረሰብ ክፌሌሇማህበራዊ ሚዱያዎች ያሇው ከፌተኛ ተጋሊጭነት
በየአካባቢው የሚከሰቱ ችግሮችን እያጦ዗ የመምጣቱ ሁኔታ ሁሌጊዛ ያሳስባቸዋሌ፡፡
መምህር
በቀሇ
ከእሇታት
የካበተሌምዴመሰረት
አንዴ
በማዴረግ
ቀን
የ6ኛ
ማህበራዊ
ክፌሌ
ሚዱያዎችን
ተማሪዎቻቸውን
በመጠቀም
ማህበራዊ
ያገኙትን
ሚዱያዎች
ስሇሚፇጥሩት መሌካም አጋጣሚዎችና ስሇሚያስከትሎቸው ችግሮች በማሳወቅ ተማሪዎቹ
ማህበረዊ ሚዱያን በሃሊፉነት እንዱጠቀሙ ሇማዴረግ ወሰኑ፡፡ ይህንን ሇማዴረግም መምህሩ
የክፌለን
ተማሪዎች
ቡዴን
“ሀ”
እና
“ሇ”
በማሇት
አቧዯኗቸው፡፡
በቅዯምተከሊቸው
መሰረትም ማህበራዊ ሚዱያዎች ስሊሊቸው መሌካም አጋጣሚዎችእና ሉያስከትሎቸው
ስሇሚችለት አዯጋዎች በሚመሇከት እንዱወያዩአ዗ዘ፡፡
በዙህም መሰረት ቡዴን “ሀ”የማህበራዊ ሚዱያ መሌካም አጋጣሚዎች ወይም ቱሩፊቶች
ሊይ በስፊት ከተወያዩ በኋሊ በቡዴኑ ተወካይ ተማሪ ዓሇምፀሃይ አማካኝነት እንዯሚከተሇው
አቀረቡ፡፡ ተማሪ ዓሇምፀሃይ ስሇተሰጣት ዕዴሌ በወካሊት ቡዴን ስም ምስጋና ካቀረበች
በኋሊ ሀሳቧን ማቅረብ ጀመረች፡፡ ማህበራዊ ሚዱያን በአግባቡና በሃሊፉነት ከተጠቀምንበት
ከጉዲቱ
ይሌቅ
ቱሩፊቱአይል
እናገኘዋሇን፡፡
ሇአብነት
ያህሌም
በአካባቢያችን
እና
በሃገራችን ስሇሚከናወኑ ወቅታዊ ጉዲዮች እንዴንረዲ፤ አዲዱስ እውቀቶችንና ክህልቶችን
እንዴንገበይና እንዴናዲብር፤ የላልችን ባህሌ፣ ዕምነት፣ እሴትና የመሳሰለትን ሇማወቅ፣
105
ሇማዴነቅና
የኛ
የሆነውን
የአኗኗር
ሁኔታ፣
ባህሌ፣
ሌማዴ
ወ዗ተ.
ዯግሞ
ላልች
እንዱያውቁና እንዱረደ ሇማዴረግ ያግዚሌ፡፡ በዙህም የተሇያየ ማንነት ይ዗ው የሚገኙ
የህብረተሰብ ክፌልች በመቻቻሌ፣ በመፇቃቀዴና በፌቅር ንዱኖሩ በር የሚከፌት በመሆኑ
ማህበራዊ ሚዴያ እንዯአንዴ መሌካም አጋጣሚ ሉወሰዴ የሚገባው የቴክኖልጂ ገፀ-በረከት
ነው፡፡ በማሇት አቀረበች፡፡
ከተማሪ ፀሃይ በኋሊ ተማሪ መሃመዴ ቡዴን “ሇ”ን በመወከሌምስጋናውን ሇክፌለከቸረ በኋሊ
ማህበራዊ ሚዱያዎች እያሳዯሩ ያለትን ስጋቶች ማቅረብ ጀመረ፡፡ እንዯ ቡዴናችን አቋም
ከሆነ ምንም እንኳን ማህበራዊ ሚዱያን መጠቀም የሚያበረክታቸውን ጠቃሚ ጎኖች
ማስተባበሌ
ባይቻሌም
አሁን
ሀገራችን
ሊይ
ከሚስተዋለት
ማህበራዊ፣
ኢኮኖሚያዊና
ፖሇቲካዊ ቀውሶች አንጻር ማህበራዊ ሚዱያ የአንበሳውን ዴረሻ ይወስዲሌ የሚሌ እምነት
አሇን፡፡ በማወቅም ይሁን ባሇማወቅ አብኛው ማህበራዊ ሚዱያ ተጠቃሚ የማህበራዊ
ሚዱያ አገሌግልት ሰጪ ዴርጅቶችን ህግና ዯንብ በመጣስ ማህበራዊ ሚዱያዎችን
ያሇአግባብ ሲጠቀሙበት ይታያለ፡፡ ሇምሳላ ከማህበራዊ ጉዲዮች አንፃር ወሲብ ነክ
ጉዲዮችን፣ የራስን ባህሌ ከፌ አዴርጎ የላልችን ዯግሞ አሳንሶ የሚያሳዩ እንዱሁም ከሀገረኛ
ባህሌ፣ ወግና ሌማዴ ያፇነገጡ ምስልችን ወይም ቪዴዮዎችን የማቅረብ፤ በኢኮኖሚዊው
በኩሌምሇምሳላ የተሳሳቱና የተዚቡ መረጃዎችን በመሇዋወጥና በማሰራጨት የኑሮ ውዴነት
እንዱንር በማዴግ ከተጠቃሚው ማህበረሰብ ባሇፇ መንግስትንም ስጋት ውስጥ እንዱገባ
ያዯርጋለ፡፡ ከፖሇቲካ አንፃርም እንዯዙሁ ጥቂቶች የፖሇቲካ ትርፌ ሇማግኘት ሲለ
የራሳቸው ቡዴን እንዯተጎዲና መዴል እንዯዯረሰበት አዴርገው ሀሰተኛ መረጃዎችን
በማሰራጨት
በላልች
ሊይ
በትራቸውን
እንዱያነሱ፣
ብጥብጥና
ሁከት
እንዱፇጠር
ያዯርጋለ፡፡ በዙህ ዴርጊታቸውም ክቡር የሆነው የሰው ሌጅ ህይወት እንዱቀጠፌና ሀብት፣
ንብረት እንዱወዴም ይህንኑ ማህበረዊ ሚዱያ እንዯ ትሌቅ መሳሪያ ይጠቀሙበታሌ
በማሇት ሀሳቡን ዯመዯመ፡፡
በመጨረሻም መምህር በቀሇ የሁሇቱን ቡዴኖች የመከራከሪያ ነጥቦች በሚገባ ካጤኑ
በኋሊየሚከተሇውን
አስታራቂ
ሀሳብ
አቀረቡ፡፡
ሁሊችሁም
በማህበራዊ
ሚዱያ
ሊይ
ያቀረባችኋቸው ሀሳቦች ትክክሌ ናቸው፡፡ ሌዩነቱ ከዙህ ቴክኖልጂ ጥቅም ሇማግኘት
ያሰብንበት መንገዴ ነው፡፡ብዘዎች ማህበራዊ ሚዱያን እንዯ መሌካም አጋጣሚ በመቁጠር
የማህበራዊ ሚዴያን ህግና ዯንብ በማክበር ማህበረሰባቸውን በእውቀትና በክህልት ሇማነፅ
106
አበክረው የሚሰሩ እንዲለ ሁለ ከእነዙህ በተቃረኒ የቆሙ ጥቂቶች ዯግሞ የግሌ ወይም
የቡዴን ፌሊጎታቸውን ሇማሟሊት የጥሊቻ ንግግር ይ዗ቶችን በማንገብ ሰዎች በያዘት ማንነት
(ብሄር፣ የፆታ፣ ሃይማኖት) እንዱገሇለ ወይም ጥቃት እንዱዯርስባቸው ሇማዴረግ ተግባር
ማህበራዊ
ሚዴያን
እንዯመሳሪያ
ይጠቀሙበታሌ፡፡
ስሇሆነም
ማህበራዊ
ሚዱያዎችን
ስንጠቀም የያ዗ውን መሌዕክት መመርመር፣ ሉያስገኙ የሚችለትንጠቀሜታዎች ማጤን፣
ህግን የተከተሌን፣ ሃሊፉነትና ተጠያቂነትን ከግምት ውስጥ ያስገባን መሆን ይኖርብናሌ፡፡
በማሇት ምክራቸውን ሇግሰው የዕሇቱን ትምህርት አጠናቀቁ፡፡
ዴህረ ማዲመጥ
መ.
ተማሪዎች
ያዲመጡትን
ምንባብ
ዋና
ሀሳብ
እንዱያቀርቡ
ያበረታቷቸው፤
መሌሳቸውንም አሳታፉ በሆነ መንገዴ ይቀበለ፡፡
14ኛ ቀን
ቃሊት (40 ዯቂቃ)
መ. በዙህ ክፌሌ የቀረቡት ቃሊት ተማሪዎች በ13ኛ ቀን ካዲመጡት ምንባብ የተወሰደ
ናቸው፡፡ በመሆኑም ተማሪዎች በተግባር 1 ስር ሇቀረቡት ቃሊት በምንባቡ መሰረት
አውዲዊ ፌቺ መስጠት እንዱችለ እና በተግባር 2 ስር በቀረቡት ቃሊት ዯግሞ
የአውዲዊ ፌቺ ሌዩነቶችን የሚያሳዩ ሁሇት፣ ሁሇት ዓረፌተነገሮችን እንዱመሰርቱ
ያዴርጉ፡፡ (መሌሶቻቸውን ይቀበለ፤ እርማትም ያዴርጉሊቸው፡፡)
15ኛ ቀን
ማዲመጥና መናገር (40 ዯቂቃ)
መ. ተማሪዎች በ13ኛው ቀን የተነበበሊቸውን ምንባብ መሰረት በማዴረግ ምንባቡን
መረዲትና አሇመረዲታቸውን ሇማወቅ ይረዲዎት ዗ንዴ በመፅሀፊቸው በተግባር 1 እና
2 በተሇያዩ የአጠያየቅ ስሌቶች የቀረቡትን ጥያቄዎች በተናጠሌና በጥንዴ ሆነው
እንዱሰሩ ያበረታቷቸው፡፡ (መሌሶቻቸውን ይቀበለ፤ እርማትም ያዴርጉሊቸው፡፡)
107
4ኛ ሳምንት 16ኛ ቀን
ማዲመጥና መናገር (40 ዯቂቃ)
መ. ተማሪዎች በ13ኛው ቀን የተነበበሊቸውን ምንባብ መሰረት በማዴረግ ምንባቡን
መረዲትና አሇመረዲታቸውን ሇማወቅ ይረዲዎት ዗ንዴ በመፅሀፊቸው የተማሪዎች
በቀጥታ ከምንባቡ ሉመሌሷቸው የሚችለና የምንባቡን ሀሳብ ከነባራዊው ሁኔታ ጋር
እያጎዲኙ የሚመሌሷቸው ጥያቄዎች ቀርበዋሌ፡፡ ጥያቄዎቹን በጥንዴም ሆነ በቡዴን
እየተወያዩ መሌሳቸውን በቃሌ እንዱመሌሱ ያዴርጉ፡፡ (ጥያቄዎቹን ሲሰሩም ሆነ
መሌሶቻቸውን በቃሌ ሲያቀርቡ እንዳት መስራትና መመሇስ እንዲሇባቸው በማሳየትና
ማስተካከያ በማዴረግ የእርስዎን ዴጋፌና ክትትሌ ያዴርጉሊቸው፡፡)
17ኛ ቀን
መጻፌ
መ. በ13ኛ ቀን ከቀረበው የማዲመጥ ምንባብ የተወሰዯ አንዴ አንቀጽ በተማሪዎች መጽሃፌ
በ17ኛ ቀን ቀርቧሌ፡፡ ተማሪዎች ይህንን ምንባብ ከሰባት መስመር ባሌበሇጠ አንዴ
አንቀጽ አሳጥረው መጻፌ እንዱችለ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡
(መ. ተማሪዎች ወዯተግባሩ ከማምራታቸው በፉት አንዴን ሀሳብ አሳጥረው ወይም ጨምቀው
ሲጽፈ የምንባቡን መሰረታዊ ሀሳብ እንዳት መሇየት እንዲሇባቸው፣ ተማሪዎቹ በሚሰሩት
አንቀጽ ውስጥ ባይካተቱ የሃሳብ ጉዴሇት የማያስከትለት አጃቢ ክፌልች የትኞቹ ሉሆኑ
እንዯሚችለ እና ላልች ያስፇሌጋለ የሚሎቸውን ገንቢ ሀሳቦች በመስጠት ተማሪዎች
ምንባቡን በትክክሌ አሳጥረው መጻፌ እንዱችለ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡)
18ኛ ቀን
ሰዋስው (40 ዯቂቃ)
መ.ተማሪዎች
በ18ኛው
ቀን
በሰዋስው
ይ዗ት
ስር
በመጽሃፊቸው
የቀረቡትን
ትእዚዝች
በማስተዋሌ በተግባር 1 ስር በቀረቡት የቅጽሌ ቃሊት የአረፌተነገሮችን መዋቅር በትክክሌ
የሚያሳዩ
ዓረፌተነገሮችን
እንዱመሰርቱ
ያዴርጉ፡፡
በተግባር
2
ስር
የቀረቡትን
አረፌተነገሮች ዯግሞ “ወይም”ን ወይም “ነገር ግን”ን ተጠቅመው እንዱያጣምሩ እገዚ
ያዴርጉሊቸው፡፡
108
መ. አረፌተነገሮቹን በሁሇቱ አያያዝች በሚያጣምሩበት ወቅት ተማሪዎች የሚሰሩት ስራ
አያያዦቹን
ማስገባት
ብቻ
ሳይሆን
እንዯአስፇሊጊነቱ
በቀረበው
ምሳላ
መሰረት
የአረፌተነገሮቹን ቅርጽ ሉያስተካክለ እንዯሚችለም ይንገሯቸው፡፡ ሇተማሪዎችዎ ግሌጽ
ካሌሆነም ተጨማሪ ምሳላዎችን በማምጣት ሰርተው ያሳዩዋቸው፡፡ (የተማሪዎችን መሌስ
ይቀበለ፤ የማስተካከያ እርማቶችንም ያዴርጉ፡፡)
የምእራፌ ማጠቃሇያ ቅጽ
መ. ይህ ክፍሇ-ጊዜ ምዕራፈን ማጠቃሇያ ስሇሆነ በተማሪዎች መጽሃፍ በምእራፈ መጨረሻ
የሚገኘውን
ቅጽ
እንዱሞለ
እና
በምእራፈ
የቀረቡትን
ትምህርቶች
መረዲት
አሇመረዲታቸውን እራሳቸው እንዱፇትሹ ያዴርጉ፡፡ ቅጹን በሀቀኝነት እንዱሞለ እና ቅጹን
የመሙሊታቸውን አሊማ ይንገሯቸው፡፡ ከዚያም ቅጹን ሞሌተው እንዱሰጡዎት ያዴርጉ፡፡
መ. የሁለንም ተማሪዎች ቅጽ ይመሌከቱ፡፡ ተማሪዎች ክፍተት ያሇባቸውን ቦታዎች በማየትም
ክፍተታቸውን
በማካካሻ
ክፍሌ
(make
up
class)
ሇመሙሊት
ጥረት
ያዴርጉ፡፡
ተማሪዎችም ክፍተታቸውን ሇመሙሊት ወዯኋሊ ተመሌሰው እንዱያነቡ ያዴርጉ፡፡
109
ምዕራፌ ስምንት
ኤች.አይ.ቪ.ኤዴስ
የምዕራፌ አሊማዎች
ከዙህ ምዕራፌ ትምህርት በኋሊ ተማሪዎች የሚከተለትን ማዴረግ ይችሊለ፡ ውስብስብነታቸው የሚጨምር የቀሇም መዋቅርያሊቸውን ቃሊት ያነባለ፤
 የቀረበውን አስረጅ ጽሐፌ ያነባለ፤ የራሳቸውን አስተያየት ይጽፊለ፤
 የዴርሰት መጻፌ አሊባውያንን ይረዲለ፤
 ስነምዕሊዲዊ ትርጉምን ይጠቀማለ፤
ሇምዕራፈ የተሰጠ ክፌሇ ጊዛ 18
1ኛቀን
ማዲመጥ እና መናገር (40 ዯቂቃ)
የኤች.አይ.ቪ/ኤዴስ ዲግም ማገርሸት
ቅዴመማዲመጥ
የቀዯመ ዕውቀትን መቀስቀስ
መ.
እባክዎ
መምህር
በተማሪዎች
መማሪያ
መጽሃፌ
10ኛው
ምዕራፌ
በ1ኛ
ቀን
በቅዴመማዲመጥ ንኡስ ክፌሌ ስር የተማሪዎችን የቀዯመ አውቀት ሇመቃስቀስ
የቀረቡትን ጥያቄዎች ያሰሯቸው፡፡
መ. የምንባቡን ርዕስ፣ የቀረቡሊቸውን ጥያቄዎች መሰረት በማዴረግ የሚያዲምጡት ምንባብ
ስሇምን
ሉሆን
እንዯሚችሌ
ተማሪዎች
እንዱገምቱ
ያዴርጉ፡፡
ግምታቸውንም
ይቀበለ፡፡
የማዲመጥ ወቅት
መ.
አሁን
“የኤች
አይ
ቪ/ኤዴስ
ዲግም
ማገርሸት”በሚሌ
ርዕስ
ምንባብ
አነብሊችኋሇሁ፡፡እናንተ ዯግሞ ከቀዯመ እውቀታችሁ ጋር እያገናኛችሁ እንዱሁም ፌሬ
ነገር ነው የምትሎቸውን ማስታወሻ እየወሰዲችሁ በጥሞና አዲምጡ፡፡
መ.
ምንባቡን
እንዯ
አሰፇካጊነቱ
ከአንዴ
ጊዛ
በሊይ
ያንብቡሊቸው፡፡
ምንባቡን
በሚያነቡሊቸው ወቅት ተማሪዎች በትክክሌ እየተከታተለ መሆኑን እና በዓይንዎ
ይከታተለ፡፡
110
የኤች አይ ቪ/ኤዴስ ዲግም ስጋት
በሀገራችን ከአስር ዓመታት በፉት ህዝብንም መንግስትንም በእጅጉ እንቅሌፍ የነሳ አንዴ ጉዲይ
ነበር - ኤች.አይ.ቪ. ኤዴስ፡፡ ይህን ችግር አገር ተረባርቦ እንዲስታገሰው የቅርብ ጊዜ ትዝታችን
ነው፡፡ ከዚያስ? ከዚያማ ችግሩን ዴሌ መተነዋሌ ብሇን ችሊ አሌነው፡፡ እንዱያውም ከነአካቴው
ተዘናጋን ማሇት ይቻሊሌ፡፡ አጅሬ መዘናጋታችንን አይቶ፣ ችሊ መባለን ገምቶ ይኸው እነሆ
አዴብቶ መጥቶብናሌ፡፡
ከጤና ተቋማትና ከጤና ባሇሙያዎች ይፊ በተዯረገው መሰረት በአሁኑ ወቅት በአንዲንዴ
አካባቢዎች የኤች.አይ.ቪ. ኤዴስ ስርጭት 1.3 በመቶ ዯርሷሌ፡፡ በዓሇም አቀፍ የጤና አጠባበቅ
መሇኪያ መሰረት የአንዴ በሽታ ስርጭት ከነዋሪው ህዝብ 1.3 በመቶና ከዚያ በሊይ ከሆነ
ወረርሽኝ ዯረጃ ዯርሷሌ ይባሊሌ፡፡ ከብሔራዊ ኤች.አይ.ቪ. ኤዴስ መከሊከያና መቆጣጠሪያ
ዴርጅትና
ከአሜሪካ
የበሽታዎች
መቆጣጠሪያ
ዴርጅት
የተገኘው
መረጃ
እንዯሚከተሇው
ቀርቧሌ፡፡
 በ2009 ዓ.ም በኤች.አይ.ቪ. ከተያዙት 27,288 ሰዎች ውስጥ 16,021 (59%) ሴቶች
ሲሆኑ 11,267 (41%) ዯግሞ ወንድች ናቸው።
 እዴሜያቸው ከ10 እስከ 24 ከሆኑት ታዲጊ ወጣቶች መካከሌ የኤች.አይ.ቪ. ኤዴስ
ስርጭት የሴቶቹ ከወንድቹ በሦስት እጥፍ የሚበሌጥ ሲሆን በዚህም መሰረት የሴቶቹ
0.3 በመቶ ሲሆን የወንድቹ 0.1 በመቶ ነው፡፡
የመጨረሻውን መረጃ እንኳ ብንወስዴ በኤች.አይ.ቪ. ኤዴስ ሴቶች ከወንድች ይሌቅ በሦስት
እጥፍ እንዯሚሌቅ ነው፡፡ አጠቃሊይ የሀገሪቱ የኤች.አይ.ቪ. ኤዴስ ስርጭት ከ1.3 በመቶ በሊይ
ዯርሷሌ ሲባሌና ከወረርሽኝ ዯረጃ ዯርሷሌ ሲባሌ ችግሩ የጸናው ሴቶች ሊይ መሆኑን ሌብ
ይሎሌ፡፡ ከበሽታ መተሊሇፍ ጋር ተያይዞ 15-24 ዓመት የሞሊቸው 0.2 በመቶ ወጣቶች ኤች
አይ ቪ ፖዘቲቭ ናቸው፡፡ በዚህ እዴሜ ከሚገኙ ወጣቶችም ኤች አይ ቪ ሇሴቶች ሶሰት ጊዜ
እጥፍ ከወንድች ከፍ ይሊሌ፡፡
ሇዚህም ምክንያቶች አንዲንድቹም ስሇ ኤች አይ ቪ ኤዴስ ያሇን ግንዛቤ ማነስ፣ በፆታ
ግንኙነቶች ውስጥ ያሇ የአቅም ማነስና ወንደ በሚፇሌገው የግብረ-ስጋ ግንኙነት ማዴረግ እና
ሴተኛ አዲሪነት ወይንም ፆታዊ የንግዴ ብዝበዛ ይጠቀሳለ፡፡ ስሇዚህ ይህ ዲግም ያገረሸውን ችግር
ሇመቋቋም በሚዯረገው ሁለን አቀፍ ጥረት ውስጥ ይበሌጥ ሇችግሩ ተጋሊጭ ሇሆኑት ሴቶች
የተሇየ ትኩረት መስጠት እንዯሚገባ የችግሩ ስፊትና ጥሌቀት ያስገዴዯናሌ፡፡
(ምንጭ፡-በኢንሽዬቲቭ አፍሪካ የጀንዯር ኔትዎርክ መጽሔት፤2012 ዓ.ም).
111
2ኛ ቀን
ማዲመጥ እና መናገር (40 ዯቂቃ)
መ.
ተማሪዎች
የተነበበሊቸውን
ምንባብ
መሰረት
በማዴረግ
ምንባቡን
መረዯትና
አሇመረዲታቸውን ይገምግሙ፡፡ ሇዙህም ይረዲ ዗ንዴ ከ ሀ- ሏ የቀረቡትን ጥያቄዎች
ትክክሌ
ከሆኑ
ትክክሌ
በማሇት
ጭንቅሊተቸውን
ከፌና
ዜቅ
በመዴረግ
መስማማታቸውን እንዱገሌፁ ያዴርጉ፡፡ ከዙህ በተቃራኒው ዯግሞ የቀረበው ጥያቄ
ትክክሌ ካሌሆነ ትክክሌ አይዯሇም በማሇት ጭንቅሊታቸውን በመወዜወዜ እነዱገሌፁ
ያዴረጓቸው፡፡ በዙህ ሂዯትም ሁለም ተማሪዎቸ ማሳተፌዎን እንዲይ዗ነጉ፡፡
መ. በማስከተሌም በተግባር 2 ከዙሁ ምንባብ ውስጥ “ከ ሀ - ሏ” የተዋቀሩትን ጥያቄዎች
ጊዛ ወስዯው በጥንዴ ወይም በቡዴን ከተወያዩባቸው በኋሊ መሌሳቸውን በቃሌ
እንዱመሌሱ
ያበረታቷቸው፡፡
(ተማሪዎቹ
በጥንዴም
ይሁን
በቡዴን
ሲይወያዩ
እያንዲንደ ተማሪ በንቃት መሳተፈን ይከታታለ፡፡)
መ. በውይይቱና ምሊሻቸውን በሚሰጡበት ወቅት ብዜሃነትን ባገና዗በ ሁኔታ ሁለም
ተማሪዎች እዴለን እንዱያገኙና የተረደትን ሃሳብ ሳያቆራርጡ እንዱናገሩ ሞራሌ
ይስጧቸው፡፡
መ. በአጠቃሊይ ተማሪዎቹ ጥያቄዎቹን ሲሰሩም ሆነ መሌሶቻቸውን በቃሌ ሲያቀርቡ
እንዳት መስራት እንዲሇባቸው የእርስዎ ዴጋፌና ከትትሌ እንዯሚያስፇሌጋቸው
ተረዴተው ያሌተቆጠበ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡
3ኛ ቀን
ቃሊት (20 ዯቂቃ)
መ. በዙህ ክፌሌ ተማሪዎች ከምንባቡ የወጡ ቃሊትን ተቃራኒ እና ተመሳሳይ ፌቻቸውን
የሚማሩበት
ክፌሌ
ነው፡፡
ይህን
ተግበር
ሇማሰራትም
ተማሪዎቹ
በመጀመሪያ
በመማሪያ መፃህፊቸው ውስጥ ያለትን ጥያቄዎች ወዯ ዯብተራቸው እንዱገሇብጡ
ያዴርጉ፡፡ በመቀጠሌም ሁለም ተማሪዎች ተግባሩን መጀመሪያ በግሊቸው እንዱናገሩ
ይንገሯቸው፡፡ በዙህ ጊዛም በክፌለ ውስጥ በሁለም ቦታ በመ዗ዋወር ሁለም ተማሪዎች
ምሊሽ
ሇመስጠት
ያዴርጉሊቸው፡፡
112
ጥረት
እያዯረጉ
መሆን
ይከታተለ፡፡
ካስፇሇገም
እገዚ
መ.
በመቀጠሌ
ዯግሞ
እንዱያስተያዩ
እና
ተማሪዎቹ
በግሌ
እርስበርሳቸው
የሞከሩትን
እንዱወያዩ
ከጎናቸው
ይንገሯቸው፡፡
ካሇ
ተማሪ
(በተመሳሳይ
ጋር
ይህን
ተግባር ሲሰሩም ሁለም ተማሪዎች በሰጧቸው ተግባር ሊይ አተኩረው እየሰሩ መሆኑን
ይከታተለ፤ እገዚ በሚያስፇሌጋቸው ጊዛም እገዚ ያዴርጉሊቸው ምሊሽና ማስተካከያም
ይስጧቸው፡፡
መ. በመጨረሻም በግሊና በጥንዴ ሆነው የሰሩትን ሁለንም አሳታፉ በሆነ መሌኩ እጅ
እያወጡ ሇቀረበው ቃሌ ተቃራኒ ያለትን እንዱናገሩ ያዴረጓቸው፡፡ ጎን ሇጎንም
እጅ አውጥው ተማሪዎቹ ሲመሌሱ እርስዎ ዯግሞ በጠመኔ ጥቁር ሰላዲው ሊይ
ይፃፈሊቸው፡፡
4ኛ ቀን
መጻፌ
መ. እባክዎ መምህር ከአዲመጡት ምንባብ በመነሳት በሴቶችና በወንድች መካከሌ ያሇው
የአሃዜ ሌዩነት ነቅሰው በማውጣት በፅሁፌ እንዱያቀርቡ ያዴርጉሊቸው፡፡ይህን በፅሁፌ
ሰርተው እንዱያሳዩና እንዱያነቡ ይርዶቸው፡፡
መ. በማስከተሌ ዯግሞ በጽሁፌ በአሃዜ ዗ርዜረው በፀፈት መሰረት በሴቶች እና በወንድች
መካከሌ
የመጣው
ሌዩነት
ሊይ
ምን
እንዯተረደ
በፅኁፌ
ካሳዩ
በኋሊ
በቃሌ
እንዱያስረደ ያዴርጉ፡፡
መ. በመቀጠሌ ዯግሞ ተማሪዎች የቀረቡትን አባባልች በራሳቸው መንገዴ ከምንባቡ
አንፃር ሉተሊሇፌ የተፇሇገውን መሌዕክት እንዱፅፈ ያዴርጓቸው፡፡ ተማሪዎችሃሳባቸውን
በሚፅፌበት ወቅትና የፃፈትን በንባብ ሲገሌፁ ያበረታቷቸው፡፡
5ኛ ቀን
ንባብ (40 ዯቂቃ)
መሊኩና ቤተሰቡ
ቅዴመማዲመጥ (7 ዯቂቃ)
የቀዯመ ዕውቀትን መቀስቀስ
መ.
113
እባክዎ
መምህር
በተማሪዎች
መማሪያ
መጽሃፌ
በ2ኛው
ሳምንት
በ4ኛ
ቀን
በቅዴመማዲመጥ ንኡስ ክፌሌ ስር የተማሪዎችን የቀዯመ አውቀት በመቃስቀስ
የቀረበውን ጥያቄ እንዱመሌሱ ይጋብዞቸው፡፡
መ. ከቤተሰብ ተሇይቶ ራቅ ወዲሇ ቦታ መሄዴ እንዳት ሇኤች.አይ.ቪ/ኤዴስ ሉያጋሌጥ
እንዯሚችሌ ፌንጭ ከሰጧቸው በኋሊ ግምታቸውን እንዱሰጡ ያዴርጉ፡፡ መሌሶችንም
እያበረታቱ ይቀበሎቸው፡፡
የማዲመጥ ወቅት (15 ዯቂቃ)
መ.አሁን “መሊኩና ቤተሰቡ” በሚሌ ርዕስ ምንባብ ታነባሊችሁ፤ ምንባቡን በምታነቡበት
ጊዛ መሊኩ ምን ዓይነት ዴርጊቶችን እንዯፇፀመ ትኩረት በመስጠት በሇሆሳስ እና
ዴምጽ በማሰማት አንብቡ፡፡
መ. ምንባቡን በተሇያዬ የንባብ ስሌት እንዱያነቡ (በፌጥንት/ገረፌታ ወይም በጥሌቀት
ስሌት) በክፌሌ የሚያነቡትን ፌሬ ሃሳብ እንዳት እንዯሚገኙ ያሇማምዶቸው፡፡
መ.በንባብ
ወቅታቸውን
እንግዲ
ወይም
ሇማንበብ
ያስቸገሯቸውን
ቃሊትና
ሀረጋትን
በማስታወሻቸው እየያዘ አውዲዊ ፌቻቸውን በአግባቡ እንዱይረደ ያዴርጉ፡፡
መ. በተጨማሪም ከምንባቡ የተረደትን ፌሬ ሀሳብ ጠቅሇሌ አዴርገው እንዱያቀርቡ
ክትትሌና እገዚ ያዴረጉሊቸው፡፡
6ኛ ቀን
አንብቦ መረዲት (40 ዯቂቃ)
መ. በዙህ ክፌሌ ተማሪዎች ያነበቡትን ምንባብ መረዲት አሇመረዲታቸውን ሇመገን዗ብ
ያስችሌ ዗ንዴ የአንብቦ መረዲት ጥያቄዎች በተሇያየ የአጠያየቅ ስሌት ቀርበዋሌ፡፡
መ. የመጀመሪያው ተግባር ከምንባቡ ጋር ተያይ዗ው ሃሳባቸውን ያሇገገዯብ ሉገሇፁ
የሚችለ ጥያቄዎችን እንዱመሌሱ ያዴረጉ፡፡አስፇሊጊ ሁኖ ከተሰማዎ በመጀመሪያ
አንዴ ጥያቄ ሰርተው ያሳዩቸው፡፡ የተሇያዩ አይነት ተማሪዎች እየተሳተፈ መሆኑንም
ያረጋግጡ፡፡
መ. በዙህ ተግባር የተረደትን ከመመሇሳቸው በተጨማሪ ተማሪዎች ሃሳባቸውን አስፊፌተው
ሲፅፈና ምሊሻቸውንም በዙያው ሌክ በቃሌ ሲናገሩ የመፃፌና የመናገር ክህልታቸውን
እንዱያዲብሩ ያዯርግሊቸዋሌ ተብል ይገመታሌ፡፡ ስሇዙህ ጊዛ ሰጥተው ቢያሊምዶቸው
114
መሌካም ይሆናሌ፡፡
መ. በዙሁ ቀንም ከአንብቦ መረዲት ጋር የተገኛኘ ስሇሆነ ተማሪዎች ያነበቡትን
ምንባብ
በትክክሌ
መረዲታቸውን
ሇመገምገም
በእውንት/ሀሰት
ቅርፅ
የቀረበውን ጥያቄ እንዱመሌሱ ያዴረጉ፡፡
መ.
ከዘሁ
ጋር
ተያይዝም
ተማሪዎች
የማንበብ
ክሂሊቸውን
እንዱያዲብሩ
የምንባቡን አንቀፆች በቡዴን ተከፊፌሇው በፌጥንት እንዱነቡ ያዴረጓቸው፡፡
ይህን ሲያዯርጉም ተማሪዎቹ ሰዓት እንቢይዘ በማዴረግ ማን በፌጥነት
ማንበብ እንዯቻሇና ላልችም በሚቀጥሇው ምንባብ ወቅት በተሸሇ እንዱያነቡ
ምክርና ማበረታቻ ይችሯቸው፡፡
7ኛ ቀን
ቃሊት
መ. በተማሪዎች መማሪያመጽሏፌ በ7ኛው ቀን ቃሊት በሚሇው ይ዗ት በ “ሀ” ስር
የቀረቡትን ከምንባቡ የተወሰደ ቃሊት በ “ሇ” ስር ከሚገኙት ተቃራኒ ፌቻቸውን
ከያዘት
ጋር
ምሳላዎችን
እንዱያዚምደ
በማምጣት
ያዴርጉ፡፡
ሌስራ፣
(አስፇሊጊ
እንስራ፣
ስሩ
መስል
የማስተማር
ከታየዎት
ስሌትን
ተጨማሪ
በመጠቀም
ተማሪዎችን ይርደ፡፡)
መ. የአዚምዴ መሌሶች፡ 1.መ 2.ሏ
3. ሠ
4.ሇ
5.ሀ
መ. በማስከተሌም ተማሪዎች በተግባር 2 የቀረበሊቸውን ቃሊት ተጠቅመው አ.ነገር
እንዱሰሩባቸው ያዴርጉ፡፡
መ. ከዙህ በተጨማሪም ተማሪዎች ከምንባቡ የውጡ ቃሊትን ነጣጥሇውና አጣምረው
እንዱያነቧቸው ያዴርጓቸው፡፡ተማሪዎች ተግባሩን ሲሰሩ ይከታተለ፤ መሌሶቻቸውን
ይቀበለ፤ ማስተካከያ እና እርማት በማዴረግ ትምህርቱን ያጠቃለ፡፡
8ኛ ቀን
ሰዋሰው (40 ዯቂቃ)
ተሻጋሪና ኢ-ተሸጋሪ ግስ
115
መ. እባክዎ መምህር በዙህ ክፌሌ ስሇ ግስ ዓይነቶች አጠቃሊይ ጥቆምታ ከሰጧቸው በኋሊ
በሰፉ የእሇቱ ትምህርት ስሇሆነው ስሇተሻጋሪና ኢ-ተሸጋሪ ግስ ከተማሪዎች መፅሃፌ
ከቀረበው ማስታወሻ በመነሳ በምሳላዎች ሰፉው እውቀቱ እንዱኖራቸው ያግዞቸው፡፡
መ. በመቀጠሌም የቀረቡትን የመሇማመጃ ጥያቄዎች መሰረት በማዴረግ በሁሇቱ መካከሌ
ያሇውን
ሌዩነት
እንዱገነ዗ቡ
ያዴረጉ፡፡
በመጀምያ
የቀረበውን
ምሳላ
ሰርተው
ያሰዩቸው፡፡ በመቀጠሌም አብረው እንዱሰሩ ይንገሯቸው፡፡
መ. በመጨረሻም ተግባሩን ራሳቸው ተማሪዎች እንዱሰሩ ያዴረጉ፡፡ በሂዯትም መሌሱን
በትክክሌ ያሌሰሩ ካለ ማስተካከያ በመስጠትና ተጨማሪ ምሳላዎችን በማሳየት
እንዯይገነ዗ቡ ያዴረጉ፡፡
9ኛ ቀን
መጻፌ (40 ዯቂቃ)
መ. እባክዎ መምህር በ9ኛው ቀን መጻፌ በሚሇው ይ዗ት ስር በተግባር 1 የቀረበውን
አባባልች ምን ዓይነት መሌዕክት ሇማስተሊሇፌ ተፇሌጎ በምንባቡ ውስጥ እንዯገቡ
በፅሁፌ ሰርተው እንዱያሳዩና እንዱያነቡ ይርዶቸው፡፡
መ. እርስዎ መጀመሪያ አንዴ አባባሌ ፅሁፌ ውስጥ ሲገባ እንዳት አንዴን መሌዕክትን
እንዯሚያጎሊውና አይረሴ እንዯሚያዯርገው ምሳላ በመስጠት ያስረዶቸው፡፡
መ. በመቀጠሌ ዯግሞ ተማሪዎች የቀረቡትን አባባልች በራሳቸው መንገዴ ከምንባቡ
አንፃር ያጀቡትን መሌዕክት እንዱፅፈ ያዴርጓቸው፡፡ ተማሪዎችሃሳባቸውን በሚፅፌበት
ወቅትና የፃፈትን በንባብ ሲገሌፁ ያበረታቷቸው፡፡
መ.
ላሊው
በተግባር
2
ከገጠር
ወዯ
ከተማ
የሚፇሌሱ
ሇኤች.አይ.ቪ/ኤዴስ ተጋሊጭ እንዯሆኑ ከታሊሊቆቻቸው በመረዲት
ሰዎች
ምን
ይህሌ
እንዳት እንዯሚሰሩ
አቅጣጫ ያስምጡሊቸው፡፡
መ.
ይህ ክፌሌ ራሳቸውና ቤተሰቦቻቸው ስሇስዯት እና የኤች.አይ.ቪ/ኤዴስ ምክንያትና
ውጤት
ግንኙነት
የተረደትን
በፅሁፌ
እንገሌፁ
በማዴረግ
የፅህፌት
ክሂሊቸውን
እንዱያዲብሩ፡፡(ያስታውሱ የፅህፇት ክሂሌ እንዱሇማመደ ሲዯረግ የስራተ-ነጥቦችን
አጠቃቀም፤ የቃሊት አወቃቀራቸውንና መሰሌ ቴክኒኮችን ግናዚቤ ውስጥ ያስገቡ፡፡)
10ኛ ቀን
116
ማዲመጥ እና መናገር (40 ዯቂቃ)
ወጋዊ ሌማድችና ኤች.አይ.ቪ/ኤዴስ
ቅዴመማዲመጥ
የቀዯመ ዕውቀትን መቀስቀስ
መ. እባክዎ መምህር በተማሪዎች መማሪያ መጽሃፌ በ10ኛ ቀን በቅዴመ-ማዲመጥ ንኡስ
ክፌሌ ስር የተማሪዎችን የቀዯመ አውቀታቸውን ተጠቅመው በመጀመሪ ጎጅ ሌማዲዊ
ዴርጊቶች የሚባለትን እንዱ዗ረዜሩ ያዴረጉ፡፡
መ.
በማስከተሌ
ዯግሞ
እነዙህ
ከኤች.አይ.ቪ/ኤዴስ
ጋር
የ዗ረ዗ሯቸው
ሉተሳሰሩ
ወጋዊ
ሌማዲዊ
እንዯሚችለ
ዴርጊቶች
ግምታቸውን
እንዳት
እንዱሇግሱ
ያበረታቷቸው፡፡
መ. የማዲመጥ ምንባቡን ርዕስ እና የቀረቡሊቸውን ጥያቄዎች በማዴረግ የሚያዲምጡት
ምንባብ ስሇምን ሉሆን እንዯሚችሌ ተማሪዎች እንዱገምቱ ያዴርጉ፡፡ ግምታቸውንም
ይቀበለ፡፡
የማዲመጥ ወቅት
መ. አሁን ወጋዊ ሌምምድችና ኤች.አይ፣ቪ/ኤዴስ በሚሌ ርዕስ ምንባብ አነብሊችኋሇሁ
እናንተ ዯግሞ በባህሊዊ ጎጅ ዴረጊቶች እና ኤች.አይ.ቪ መካካሌ ያውን ግንኙነት
ከቀዯመ እውቀታችሁ በማስታወሻ ዯብተራችሁ ሊይ ፃፌ፡፡
መ. በንቃት ይከታተለ ዗ንዴም በማስታወሻቸው ያስቀሩትን ዋና ዋና ሀሳቦች ሇክፌለ
መሌሰው እንዯሚያቀርቡ ይንገሯቸው፡፡
መ.
ምንባቡን
እንዯአስፇሊጊነቱ
ከአንዴ
ጊዛ
በሊይ
ያንብቡሊቸው፡፡
ምንባቡን
በሚያነቡሊቸው ወቅት ተማሪዎች በትክክሌ እያዲመጡ መሆኑን እና ማስታወሻ እየያዘ
መሆኑን በዓይነዎ እንቅስቃሴ ይከታተለ፡፡
ወጋዊ ሌማድችና ኤች.አይ.ቪ/ኤ.ዴ.ስ
በአንዴ
ማህበረሰብ
ውስጥ
የተሊያዩ
ወጋዊ
ወይን
ዘሌማዲዊ
ዴርጊቶችና
ስነ-ስረዓቶች
ይፇፀማለ፡፡ ዴርብ እና የውርስ ጋብቻ፤ ወሲብን የሚፇቅዴ የፇንጠዝያ ወቅት፣ዋስትና የላሇው
117
ግርዛትና ከማጫ ጋር ተያይዞ የሚመጣና የመሳሰለት ሇኤች.አይ.ቪ/ኤዴስ ስርጭት ከማስፊፊት
አንፃር የአንበሳውን ዴርሻ ይወሰዲለ፡፡ እነዚህንም እንዯሚከተሇው ከብዙው በጥቂቱ ይብራራለ፡፡
ከአንዴ በሊይ ሚስት ማግባት ወይም ዴርብ ጋብቻ ሌምዴ አዴርጎ በያዘ ቤተሰብ ውስጥ ቫይረሱ
ሲገባ፤ ብዙ ሰዎችን ይጎዲሌ፡፡በዴርብ ጋብቻ ውስጥ የነበረው ባሌ ከሞተና የሓዘኑ ወቅት ካሇፇ
በኋሊ ሚስቶቹ ከላልች ዴርብ ጋብቻ አራማጅ ቤተሰቦች ጋር ሉቆራኙ ይችሊለ፤ ላልች ብዙ
ሰዎችም በበሽታው የመያዝ ዕዴሊቸው ይጨምራሌ፡፡
የዋርሳ ጋብቻ (የሟች ወንዴምን ሚስት አዴረጎ መያዝ)
የኤች.አይቪ ን ስርጭት ያባብሰዋሌ
ተብል ይታመናሌ፡፡ዋርሳነት በመጀመሪያው የተወጠነው በሞት ሇተሇየ ወንዴም ቤተሰብ ዴጋፍ
መስጫ መንገዴ እንዱሆን ታስቦ ነበር፡፡ ይሁን እንጅ ብዙ ጊዜ ዓሊማውን እንዱስት ተዯርጓሌ፡፡
ይኸውም የባሌ ወንዴሞች የማሟች ሚስት ፇቀዯችም አሌፇቀዯችም ወስባዊ ግንኙነት ወይም
ጋብቻ እንዴትፇፅም የሚዯረግበት ነው፡፡
ላሊው የኤች. አይ. ቪ ስርጭትን ከሚስፊፈበት ማህበረሰባዊ ሌማድች መካከሌ ወሲብን
በሌማዲዊ ስርዓት ወቅት የሚፇቀዴበት ሁኔታ ነው፡፡ ይህም ሲባሌ በሌዩ ሌዩ ባህሌ ውስጥ
የሚገኙ ሰዎች ወሲብ መፇፀምን የሌማዲዊ ስርዓቶች አንዴ ክፍሌ አዴርገው ይቆጥራለ፡፡
ሇምሳላ በአንዲንዴ አካባቢዎች ሰዎች ከትዲር ጓዯኞቻቸው ወይም ፍቅረኛሞቻቸው ላሊ ወሲብ
እንዱፇፅሙ የሚጠበቅባቸው ወይም ከፇሇጉ ያሻቸውን ሉያዯርጉባቸው የሚችለ የፇንጠዝያ
ወቅቶች ወይም በዓልች አለ፡፡ ታዱያ እነዚህ ሁለ ሇኤዴስ ፇጣን ስርጭት አሰተዋፅኦቸው
የጎሊ እንዯሆነ ይታመናሌ፡፡
በአብዛኛው በአፍሪካ ውስጥ አንደ የታወቀው ባህሌ ከማጫ የተነሳ የሚከሰተው የሰርግ ወጭ
ነው፡፡ ብዙ ወጣት ወንድች ማግባት ይፇሌጋለ፤ ግን ወጭውን አይችለትም፡፡ በተሇይ
ሌጃገረዱቲቱ በጣም የተማረች ከሆነች፤ቤተሰቧ በሌማዲቸው መሰረት አንዲንዴ ጊዜ ሰውየው
በዓመት ሉያገኘው ከሚችሇው በሊይ አያላ ሊሞች ወይም ገንዘብ ሉጠየቅ ችሊሌ፡፡ ወጣት
ወንድች እንዱህ ያሇውን የቤተሰብ ጥያቄ ሉያሟለ አይችለም፡፡ በገንዘብ ረገዴም ጋብቻ ሇብዙ
ዓመታት የማይቻሌ ሆኖ ያገኙታሌ፡፡ በውጠቱም ስጋዊ ስሜቱን ሇማስታገስ ካገኘኛቸው ሴቶች
ጋር ግንኙነት ይፇፅማሌ፡፡ ይህም ወጣቱን በቀሊለ ሇቫይረሱ ተጋሊጭነቱን ይጨምረዋሌ፡፡
11ኛ ቀን
ማዲመጥ እና መናገር (40 ዯቂቃ)
118
መ. ተማሪዎች በ10ኛው ቀን ዴህረ-ማዲመጥ በሚሇው ንዐስ ርዕስ ስር በቀረበው ጥያቄ
መሰረት ተማሪዎች ያዲመጡትን ምንባብ ዋና ሀሳብ እንዱያቀርቡ ይርዶቸው፡፡
መ. የተነበበሊቸውን ምንባብ መሰረት በማዴረግ ምንባቡን መረዲትና አሇመረዲታቸውን
ይገምግሙ፡፡ ከ “ሀ - ሏ” የቀረቡትን ጥያቄዎች ጊዛ ወስዯው በጥንዴ ወይም በቡዴን
ከተወያዩባቸው በኋሊ መሌሳቸውን በቃሌ እንዱመሌሱ ያበረታቷቸው፡፡ (ተማሪዎቹ
በጥንዴም ይሁን በቡዴን ሲወያዩ ሁለም ተማሪዎች በንቃት መሳተፈን ይከታታለ፡፡)
በዙህ ሂዯትም ሁለም ተማሪዎች ማሳተፌዎን እንዲይ዗ነጉ፡፡
መ. በአጠቃሊይ ተማሪዎቹ ጥያቄዎቹን ሲሰሩም ሆነ መሌሶቻቸውን በቃሌ ሲያቀርቡ
እንዳት መስራት እንዲሇባቸው የእርስዎ ዴጋፌና ክትትሌ እንዯሚያስፇሌጋቸው
ተረዴተው ያሌተቆጠበ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡
12ኛ ቀን
ቃሊት
መ. እባክዎ መምህር ተማሪዎች በ10ኛው ቀን ከቀረበው ምንባብ ሇወጡትና በተግባር 1
ስር
የቀረቡትን
ቃሊት
ተመሳሳይ
ፌቺ
ያሊቸውን
ቃሊት
እንዱሰጡ
ያዴርጉ፡፡
ይህንተግባር ተማሪዎች በግሊቸው እንዱሩ ያዴርጉ፡፡
መ. በማስከተሌም በተግባር 2 በአ.ነገሩ ውስጥ የተሰመረባቸውን አውዲዊ ችፌ እንዱሰጡ
የሚያዜ
ሲሆን
በዙህም
ተማሪዎች
የቃሊት
እውቀታቸውን
እንዱያሰፈ
እዴሌ
ይሰጣቸዋሌ፡፡ በዙህም መጀመሪያ እርሰዎ ሰርተው ያሳዩቸው፡፡ በመቀጠሌ ተማሪዎች
በመጀመሪያ በግሌ በመቀጠሌ ዯግሞ በቡዴን በአውዲዊ ፌች ሊይ እንዱይወያዩ
አዴለን ይስጧቸው፡፡
መ. በተግባር 2 ስር ሇተሰመረባቸው ቃሊት አውዲዊ ፌች ሲሰጡ እርስዎም ዯግሞ በጥቁር
ሰላዲው ሊይ በመፃፌ አብረዋቸው ይስሩ፡፡ (ማበረታቻ፣ ማስተካከያ እየሰጡ ሁለንም
ዓይነት
ተማሪዎች
ያጠቃለ፡፡)
119
እንዱሳተፈ
ያዴርጉ፡፡
ማጠቃሇያ
በመስጠትም
ተግባሩን
13ኛ ቀን
መፃፌ
መ. እባክዎ መምህር በ13ኛው ቀን አንዴ ጥሩ ፅሁፌ ወይም ዴርሰት ሇመፃፌ የሚጠበቁ
የዴረሰት አሊባዊያንን ወይም ወሳኝ ባህርያትን የሰብራሩሊቸው፡፡ በሂዯትም ከራሰዎ
አጭርና ግሌፅ ምሳላዎችን በመስጠት በተማሪወች መፅሃፌ ሊይ የቀረበውን ማስታወሻ
መነሻ በማዴረግ ያሇማምዶቸው፡፡
መ. በማስከተሌም ተግባሩን እንዱሰሩ በማዴረግ የፅሁፈን ባሇቤት፣ ዋናው መሌዕክት እና
የትና መቼ እንዯተፇፀመ የሚመሊክተውን ነጥሇው እንዱያወጡ ያግዞቸው፡፡ እግረመንገዯዎንም ስሇእያንዲንደ አሊባ ወይም ባህሪይ ማብራሪያ ይስጧቸው፡፡ ይህን
በማዴረግም
ተመሪዎች
አንዴ
ጽሁፍ
ሲፅፈም
ሆነ
ሲያነቡ
እነዚህን
አሊባዊያንን
እንዱይሇዩ ያግዛቸዋሌ፡፡
14ኛ ቀን
ንባብ (40 ዯቂቃ)
የኤች.አይ/ቪ/ኤዴስ ክበብ ሚና
ቅዴመማዲመጥ
የቀዯመ ዕውቀትን መቀስቀስ
መ. እባክዎ መምህር በተማሪዎች መማሪያ መጽሃፌ በ14ኛ ቀን በቅዴመማዲመጥ ንኡስ
ክፌሌ ስር የተማሪዎችን የቀዯመ አውቀት ሇመቃስቀስ የቀረበውን ጥያቄ ያሰሯቸው፡፡
መ. ወዯ ምንባቡ ከመግባታቸው በፉት በትምህርት ቤታቸው የሚገኙ ክበባት ያሊቸውን
እንቅስቃሴ እንዱገሌፁ ያዴርጓቻው፡፡
መ.የቀረበውን ስዕሌ በማየት ምን እንዯተሰማቸው እንዱገሌፁ ያዴረጉ፡፡ በማስከተሌም
ምንባብ ስሇምን ሉሆን እንዯሚችሌ ተማሪዎች እንዱገምቱ ያዴርጉ፡፡ ግምታቸውንም
ይቀበለ፡፡
የማዲመጥ ወቅት
መ.አሁን የኤች.አይ/ቪ/ኤዴስ ክበብ ሚና በሚሌ ርዕስ ምንባብ ታነባሊችሁ፤ ምንባቡን
በምታነቡበት ጊዛ በት.ቤታችሁ ያሇውን የኤች.አይ.ቪ/ኤዴስ ክበብ
በሇሆሳስ እና ዴምጽ በማሰማት አንብቡ፡፡
120
ጋር እያገናኛችሁ
መ.ምንባቡን በክፌሌ እየከፊፇለ ሁሇት ወይንም ሦስት ተማሪዎች እንዱያነቡት በማዴረግ
ተማሪዎች በትክክሌ፣ በፌጥነት እና በሇዚ ማንበባቸውን ይከታተለ፡፡
መ.እዴሌ የተሰጣቸው ተማሪዎች ዴምጻቸውን ከፌ አዴርገው ሲያነቡ ላልች
ተማሪዎች
ዯግሞ በሇሆሳስ እያነበቡ መሆኑን ይከታተለ፡፡
15ኛ ቀን
አንብቦ መረዲት
መ.
ከ
ሀ-መ
የተቀመጡትን
የአንብቦ
መረዲት
ጥያቄዎች
ተማሪዎችበዚህተግባርስርየቀረቡትንየአንብቦመረዲትጥያቄዎችበጽሁፍእንዱመሌሱያዴርጉ፡፡
መ. ተማሪዎች በተሰጠው ትዕዚዜ መሰረት ሀሳባቸውን አስተካክሇው መመሇሳቸውንና
መፃፊቸውን አየተከታተለ ማስተካከያና እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡ በመጨረሻም ሁለንም
ሉያስማማ የሚችሌ ምሊሽ በመስጠት ክፌሇጊዛውን ያጠናቁ፡፡
መ. በተግባር 2 ስር የተዋቀሩትን ዯግሞ ተማሪዎች የንባብ ክሂሊቸውን እንዱያዲብሩ
የምንባቡን አንቀፆች በቡዴን በቡዴን በመከፊፇሌ በፌጥንት እንዱያነቡ የሚያዯርግ
ነው፡፡
በመሆኑም
ተማሪዎቹ
በማንበብ
ሲሇማመደ
እርስዎ
ዯግሞ
እየ዗ዋወሩ
ማስተካከያና ማበራተቻ ይስጧቸው፡፡
16ኛ ቀን
ቃሊት
መ. እባክዎ መምህር ተማሪዎች በ16ኛው ቀን ከቀረበው ከምንባብ ሇወጡት ቃሊት ተቃራኒ
ፌቺ ያሊቸውን ቃሊት እንዱሰጡ ያዴርጉ፡፡ ይንህ ተግበር ተማሪዎች በግሊቸው
እንዱሰሩ ያዴርጉ፡፡
መ. በመጨረሻም ተማሪዎች በግሌ የሰሩትን አሳታፉ በሆነ መሌኩ እጅ እያወጡ ሇቀረበው
ቃሌ ተቃራኒ ፌች ያለትን እንዱናገሩ ያዴረጓቸው፡፡ (ማበረታቻ፣ ማስተካከያ እየሰጡ
ሁለንም ዓይነት ተማሪዎች እንዱሳተፈ ያዴርጉ፡፡ ማጠቃሇያ በመስጠትም ተግባር
አንዴን ያጠቃለ፡፡)
መ.
በተግባር
2
የሚያዯርጉበት
121
ስር
ሇቀረቡት
ነው፡፡
በዙህ
ቃሊትን
ነጣጥልና
ሊይም
ሁለም
አጣምሮ
ተማሪዎች
የማንበብ
እየተሳተፈ
ሌምምዴ
መሆን
አሇመሆናቸውን እየተ዗ዋወሩ ይከታተለ፡፡ (ማበረታቻ፣ ማስተካከያ እየሰጡ ሁለንም
ዓይነት
ተማሪዎች
እንዱሳተፈ
ያዴርጉ፡፡
ማጠቃሇያ
በመስጠትም
ተግባሩን
ያጠቃለ፡፡)
17ኛ ቀን
ሰዋሰው
መ. እባክዎ መምህር በተማሪዎች መጽሃፌ በተግባር 1 ስር የቀረቡትን ቃሊት በሳጥኑ
ከቀረቡት አማራጭ ግሶችን በመጠቀም
ተሸጋሪና ኢ-ተሸጋሪ ግሶችን እንዱያሳዩ
አዴርገው ዏ. ነገሮችን እንዱሰሩ የሚያዯርግ ነው፡፡ ከዙህ ቀዯም የተሰሩቸውን የሰዋሰው
ተግባራት እንዱያስታውሱ በማዴረግ ይህንን ተግባር በቀሊለ እንዱሰሩ መንገደን
ያመቻቹሊቸው፡፡ተማሪዎች
ተግባሩን
በሚያከናውኑበት
ወቅት
በክፌለ
ውስጥ
በመ዗ዋወር ተማሪዎች ምሊሽ ሇመስጠት ጥረት እያዯረጉ መሆኑን ይከታተለ፡፡
መ.
በመጨረሻም
አውጥተው
ተማሪዎች
እንዱያነቡ
የሰሩትን
ያዴርጉ፡፡
አ.ነገሮች
እርስዎ
አሳታፉ
ዯግሞ
በሆነ
መሌሱን
መሌኩ
ጥቁር
እጃቸውን
ሰላዲው
ሊይ
ይፃፈሊቸው፡፡ ማስተካከያዎችን ያዴርጉ፤ ተግባሩንም ያጠናቁ፡፡
18ኛ ቀን
መጻፌ
መ. እባክዎ መምህር ተማሪዎች ከቀረበው ዴርሰት በመነሳት የዴርሰቱ ታሪክ፣ የዯርሰቱ
መሌዕክት፣ ታሪኩ የሚተረክበት ቦታና ሰዓት ሇይተው እንዱያወጡ
ይ዗ዘዋቸው፡፡
በማስከተሌም በዙህ ብቻ ሳይወሰኑ በላልች ተመሳሳይ ፅሁፍች ከላልች መጣትፍች
በማከሌእነዙህን የፅህፇት አሊባዊያንንመሇየት እንዯሚችለ ያስገንዜቧቸው፡፡
መ. በመቀጠሌም ተማሪዎች በተግባር 2 ስር የቀረበውን ዯግሞ አንዴ ጤና ጣቢያን እንዯ
መረጃበመውሰዴ በኤች.አይ.ቪ ስርጭት በሚመሇከት የፅሁፈን አሊባዊያን በመጠቀም
አንዴ ፅሁፌ ፇጥረው እንዱፅፈ በማዴረግ ውይይት ያዴርጉበት፡፡
መ. ይህ ክፌሌ የጥህፇት ዓሊባዊያንን ከመሇየት በተጨማሪ የጥህፇት ክህልታቸውን
የሚያዲብሩበት በመሆኑ ትኩረት በመስጠት እንዱሇማመደ ያዴረጓቸው፡፡ በዙህ ሂዯት
ሁለ አሳታፉ የሆነ የመማር ማስተማር ስነ-዗ዳን መጠቀመዎን አይ዗ንጉ፡፡
122
ምዕራፌ ዗ጠኝ
ባህሊዊ ክዋኔዎች
የምዕራፌ አሊማዎች
ከዙህ ምዕራፌ ትምህርት በኋሊ ተማሪዎች፡
ምንባብ አዲምጠው የግሌ አስተያየታቸውን፣ መስማማታቸውንና
አሇመስማማታቸውን ይገሌጻለ፤

አጭርና ቀሊሌ ምንባብ አንብበው ዋና ሀሳቡን በሰንጠረዥ ሊይያሰፌራለ፤

በትክክሇኛ ስርዓተ-ፉዯሌና ስርዓተነጥቦች የተዋቀረ አጭር አንቀጽ ይጽፊለ፤

ከርዕሱጋር የተዚመዯ አጭር አንቀጽ ይጽፊለ፤

ሇከፌሌ ዯረጃው የቀረበውን ምንባብ የዴምጽ ቃናን እና ስርዓተነጥብን መሰረት
አዴርገው ያነባለ፤
ሇምዕራፈ የተሰጠ ክፌሇ ጊዛ 18
1ኛ ሳምንት 1ኛቀን
ማዲመጥ እና መናገር (40 ዯቂቃ)
የማጃንግ ወጣቶች ሇጋብቻ የመዴረስ ምሌክቶች
ቅዴመማዲመጥ
የቀዯመ ዕውቀትን መቀስቀስ
መ. “የማጃንግ ወጣቶች ሇጋብቻ የመዴረስ ምሌክቶች” በሚሌ ርዕስ የቀረበውን ምንባብ
ሇተማሪዎች ከማንበብዎ በፉት የቅዴመ-ማዲመጥ ጥያቄዎችን እንዱመሌሱ በማዯረግ
ከእሇቱ
ትምህርት
ጋር
ያስተዋውቋቸው፤
የተማሪዎችን
የቀዯመ
እውቀትም
ይቀስቅሱ፡፡ ይህንን ሲያዯርጉም ጥንዴ ጥንዴ በመሆን እንዱወያዩና መሌሶቻቸውንም
በቃሌ እንዱያቀርቡ ያግዞቸው፡፡
የማዲመጥ ወቅት
መ. በመቀጠሌ እርስዎ ምንባብ ሲያነቡሊቸው ተማሪዎች ማስታወሻ መያዜና የቀዯመ
እውቀታቸውን ከምንባቡ ሀሳብ ጋር እያጣመሩ በጥሞና ማዲመጥ እንዲሇባቸው
ማሳሰቢያ ይስጧቸው፡፡
123
መ.
ተማሪዎቹ
የሚነበብሊቸውን
ምንባብ
አዲምጠው
ተያይ዗ው
የሚቀርቡ
የተሇያዩ
ተግባራትን መስራት እንዱችለ ምንባቡን ሁሇት ጊዛ ያንብቡሊቸው፡፡ በመጀመሪያው
ንባብ ወቅት ያሇፊቸው ያመሇጣቸው ነገር ወይም ሀሳብ የሚኖር ከሆነም ዴጋሚ
በሚያዲምጡበት ወቅት ትኩረት እንዱሰጡ ይንገሯቸው፡፡
መ. ንባቡን በሚያነቡሊቸው ወቅት ተማሪዎች በትክክሌ እየተከታተለ መሆን፣ አሇመሆኑን
ሇማረጋገጥ በንባብዎት ከሀከሌ ተማሪዎችን መቃኘትዎን አይ዗ንጉ፡፡
የማጃንግ ወጣቶች ሇጋብቻ የመዴረስ ምሌክቶች
ዮራም ተክላ ይባሊሌ። ከቤተሰቦቹ መኖሪያ ቤት አቅራቢያ ጢፍ ሠርቶ መኖር ከጀመረ
ሰነባብቷሌ። ጢፍ ማሇት የማጃንግ ወጣት እዴሜው ሇአቅመ አዲም ሲዯርስ ሇመኖሪያነት
የሚቀሌሳት ትንሽ ጎጆ ናት። ጀምበር ወዯ ምዕራብ ስታ዗ቀዜቅ ከጢፍው በር ሊይ ተቀምጦ
ሰንጎይ ይጫወታሌ። ሰንጎይ የሚባሇው ክራር መሠሌ የማጃንግ ባህሊዊ የሙዙቃ መሣሪያ
ነው። አንዴ የማጃንግ ወጣት ጢፍ ሠርቶ ከቤተሠቦቹ ቤት የመውጣት እና ሰንጎይ የመጫወት
ተግባራት ማከናወን ከጀመረ ሇጋብቻ ዜግጁ መሆኑን ማህበረሠቡ ይረዲሌ። ጢፍ ከመስራት
ወይም ሠንጎይ ከመጫወትም ባሻገር ወጣቱ ማጃንግ ሇጋብቻ መዴረሱን የሚጠቁምባቸው
ላልችም ምሌክቶች አለ።
አንዴ የማጃንግ ወጣት ሇጋብቻ መዴረሱ ከሚታወቅባቸው ላልች ባህሊዊ ዴርጊቶች መካከሌ
ዚፌ ሊይ መውጣት እና ቀፍ መስቀሌም ይገኙበታሌ። በማጃንግ ዝን ውስጥ ሇዚፌ መውጣት
የሚሠጠው ቦታ እና ክብር ከፌ ያሇ ነው። ምክንያቱም የማጃንግ ህዜቦች ከሚያ዗ወትሯቸው
ምግቦች ውስጥ አንደ ማር ሲሆን ማር ዯግሞ የሚገኘው ጥቅጥቅ ባሇ ዯናቸው ውስጥ ካለት
ረጃጅም ዚፍቸ ሊይ በሚሠቅሎቸው ቀፍዎች ውስጥ ነው። በመሆኑም ሇአንዴ የማጃንግ ጎበዜ
ዚፌ ሊይ መውጣት መቻሌ ማሇት ዚፌ ከመውጣት ያሇፇ ትሌቅ ትርጉም አሇው። በመሆኑም
አንዴ የማጃንግ ወጣት ሇጋብቻ የሚፇሌጋትን ሴት የራሱ ማዴረግ ከፇሇገ የትኛውንም ዚፌ
ያሇምንም ችግር መውጣት እንዯሚችሌ ማስመስከር አሇበት።
ፇጣን የአዯን ውሻ ይዝ ጥቅጥቅ ወዲሇ ዯን መግባትም ሇጋብቻ የመዴረስ አንዴ ምሌክት
እንዯሆነ በማጃንግ ይታመናሌ። እዴሜው ሇጋብቻ ከመዴረሱ በፉት ከአባቱ፣ ከወንዴሙ፣
ከላሊ ዗መዴ እና ከአካባቢው ሠው ጋር ወዯ ጫካ ይሄዴ የነበረ ወጣት እዴሜው ሇጋብቻ
ሲዯርስ ግን ጦሩን ሞርድ እና አዲኝ ውሻውን አስከትል ወዯ ጫካ ይሄዲሌ። ይዝት የሚሄዯው
ውሻም በአዲኝነቱ የማይታማ እንዱሆን የተቻሇውን ሁለ ጥረት ያዯርጋሌ።
124
ሌክ እንዯ ዮራም ተክላ ሁለ መረባ አሽኔም ሇጋብቻ መዴረሷን ሇማሣየት የምትከውናቸው
ባህሊዊ ክንዋኔዎች አለ። ከህጻንነት ዗መኗ እየራቀች የወጣትነት ዕዴሜን ማጣጣም የጀመረች
የማጃንግ ኮረዲ በቤት ውስጥ የሚሠሩ የእናቷን የሥራ ዴርሻዎች ተረክባ በራሷ መሥራት
ትጀምራሇች። በማጃንግ ማህበረሰብ ውስጥ አባወራው በቆል እና ሹሪ ወይም አንጩሬ ከ዗ራ
በኋሊ ሠብለን የማረም እና የመጠበቅ ወቅቱ ሲዯርስም አዜመራውን የመሰብሰብ ሥራ
የምትሰራው ሴቷ ናት። ሇጋብቻ የዯረሠች ማጃንግም ይህን አዴካሚ ሥራ ተረክባ መሥራት
ትጀምራሇች። በዙህ ዴርጊቷም «እገሉት ሇጋብቻ ዯርሣሇች» ተብሊ በአካባቢው ጎረምሳዎች
አይን ውስጥ እንዴትገባ ትሆናሇች።
ከዙህም በተጨማሪ ከላልች አቻዎቿ ጋር ወንዜ ወርዲ ውሃ ትቀዲሇች፣ በቆል ትወቅጣሇች፣
የእሇት ምግብ ታበስሊሇች፣ ቤት እና አካባቢዋን ታፀዲሇች፣ ወዯ ማሳ ሄዲ እንዯ ጎዯሬ፣ ባካ፣
ካቺ፣ ሸኮይ… የመሣሠለትን ምግቦች ታመጣሇች። በተጨማሪም ካሪ (ጬሞ) ታፇሊሇች።
በምሽት ጨረቃ ከቤት ወጥታ ከእዴሜ እኩዮቿ ጋር መጫወትም የአንዱት የማጃንግ ኮረዲ
ሇጋብቻ የመዴረስ ላሊ ምሌክት ነው። ከጓዯኞቿ ጋር ሆና በአቅራቢያቸው ባሇ እና በተሇመዯ
የማምሻ ሥፌራ ሊይ ተገናኝተው እያወሩ ይሳሳቃለ።
(ምንጭ፡- በ2007 ዓ.ም ከታተመው የ6ኛ ክፌሌ አማርኛ መጽሃፌ የተወሰዯ፡፡)
ዴህረ-ማዲመጥ
መ.
በማስከተሌም
ምንባቡ
ሲነበብሊቸው
የያዘትን
ማስታወሻ
በማስተዋሌ
ከምንባቡ
አጠቃሊይ የተገነ዗ቡትን ሀሳብ በአጭሩ በቃሌ እንዱያቀርቡ ያዴርጓቸው፡፡ ተማሪዎች
በሚመሌሱበት
ወቅት
የምንባቡን
መሰረታዊ
ሀሳብ
መመሇስ
እንዱችለ
እገዚ
ያዴርጉሊቸው፡፡
መ. (ተማሪዎች ተግባራቱን ሲያከናውኑ በመጀመሪያ በጥንዴ ከዙያም በቡዴን ሆነው
እንዱወያዩ
ያዴርጉ፡፡
ተማሪዎች
መሌስ
በኋሊም
የእርስዎን
ሀሳብ
የተነበበሊቸውን
ምንባብ
መሰረት
በማዴረግ
በመጨመር
ትምህርቱን ያጠናቁ፡፡)
2ኛ ቀን
ማዲመጥና መናገር (40 ዯቂቃ)
መ.
ተማሪዎች
በ1ኛው
ቀን
ምንባቡን
መረዲትና አሇመረዲታቸውን ሇማወቅ ይረዲዎት ዗ንዴ በመፅሀፊቸው በተግባር 1 እና
125
2 በተሇያዩ የአጠያየቅ ስሌቶች የቀረቡትን ጥያቄዎች በተናጠሌም ሆነ በቡዴን
አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝም እየተወያዩ መሌሳቸውን በቃሌ እንዱመሌሱ ያዴርጓቸው፡፡
መ. ጥያቄዎቹን ሲሰሩም ሆነ መሌሶቻቸውን በቃሌ ሲያቀርቡ እንዳት መስራትና መመሇስ
እንዲሇባቸው
በማሳየትና
ማስተካከያ
በማዴረግ
የእርስዎን
ዴጋፌና
ክትትሌ
ያዴርጉሊቸው፡፡ ሇምሳላ ተግባር አንዴን ሲሰሩ ያዲመጡትን ምንባብ ዋና ሀሳች
በሰንጠረዥ
ማጠቃሇሌ
እንዱችለ
እንዳት
ተግባሩን
መስራት
እንዲሇባቸው
ይምሯቸው፡፡
3ኛ ቀን
ቃሊት (40 ዯቂቃ)
መ. በተማሪዎች መጽሃፌ ተግባር 1 እና 2 ስር በ1ኛው ቀን ካነበቡት ምንባብ ሇወጡት
ቃሊት ተመሳሳይና ተቃራኒ ፌቺ እንዱሰጡ የሚለ ትእዚዝች ቀርበዋሌ፡፡ በመሆኑም
ተማሪዎች
ሇቀረቡት
ምሳላዎችን
ቃሊት
በመስራት
ተመሳሳይና
ያሳዩዋቸው፡፡
ተቃራኒ
ፌች
(መሌሳቸውን
መስጠት
ይቀበለ፤
እንዱችለ
አስተያየትና
ማስተካከያዎችንም ያዴርጉ፡፡)
4ኛ ቀን
ማዲመጥና መናገር (40 ዯቂቃ)
መ. በዙህ እሇት ተማሪዎች የሚማሩት በ1ኛ ቀን ያዲመጡትን ምንባብ መሰረት በማዴረግ
በውይይት ነው፡፡ በመሆኑም የክፌሌዎን የተማሪዎች ቁጥር ታሳቢ በማዴረግና ሉወያዩ
በሚችለበት
መጠን
ቡዴን
ይመስርቱ፡፡
የሚመሰርቷቸው
ቡዴኖችም
የተማሪዎችን
የክፌሌ ውስጥ የመማር ውጤቶች (ፇጣን፣ መካከሇኛና ዜቅተኛ)፣ ፆታን እና ላልች
ሁኔታዎችን ታሳቢ ያዯረጉና የተሰባጠሩ ይሁኑ፡፡
መ. በመቀጠሌም ምሁራን ባህሊዊ ክዋኔዎችን ጠቀሜታ የሚሰጡና መቀጠሌ ያሇባቸው
እንዱሁም
ጉዲት
ያስታውሷቸው፡፡
የሚያስከትለና
አስከትሇውም
መወገዴ
ያሇባቸው
በአካባቢያቸው
ጠቃሚ
ብሇው
የመዯቧቸው
ተብሇው
መሆኑን
በመተግበር
ሊይ
የሚገኙት እና ጉዲት የሚያዯርሱ በመሆናቸው እንዲይተገበሩ በባሇሞያዎች የተመከሩና
ተግባራቸው የተቋረጠ ወይም በዴብቅ እየተተገበሩ የሚገኙ ጎጂ ሌማድችን እንዱጠቅሱ
ያዴርጉ፡፡
126
መ. ጠቃሚ ናቸው ብሇው የጠቀሷቸው ባህሊዊ ጉዲዮች በምን መሌኩ እንዯሚጠቅሙና ጎጂ
ባህሊዊ ሌማድች ናቸው ብሇው የ዗ረ዗ሯቸው ዯግሞ በምን መሌኩ እንዯሚጎደ በጥሌቀት
ተወያይተው የቡዴናቸውን መሌስ በቃሌ እንዱያቀርቡ ያበረታቷቸው፡፡
(መ. ውይይቱን በሚያዯርጉበት ወቅት የእርስዎ ዴጋፌና ክትትሌ አይሇያቸው፤ እንዱሁም
ግራ ሲገባቸውና የሚናገሩት ሲያጥራቸው ፌንጭ በመስጠት ውይይቱ የተሳሇጠ እንዱሆን
ያሊሰሇሰ
ጥረት
ያዴርጉ፡፡
ተማሪዎች
ውይይታቸውን
ሲጨርሱም
በየቡዴናቸው
የዯረሱባቸውን ሀሳቦች እንዱያቀርቡ በማዴረግ ማስተካከያ እና እርማት ያዴርጉ፡፡)
5ኛ ቀን
ሰዋስው (40 ዯቂቃ)
ኃሊፉ ጊዛ
መ. ይህ ክፌሇ ጊዛ ተማሪዎች የኃሊፉ ጊዛ ግስ ምንነትንና መዋቅርን የሚማሩበት፣ በኃሊፉ
ጊዛ ግስ ዓረፌተነገር መመስረት የሚሇማመደበት እንዱሁም ኃሊፉ ጊዛን ከላልቹ የጊዛ
አይነቶች መሇየት የሚሇማመደበት ነው፡፡ በመሆኑም ተማሪዎች ይህንን ተግባር ሇመፇጸም
ይረዲቸው
዗ንዴ
ያስረዶቸው፡፡
ያቅርቡሊቸው፡፡
ከዙህ
የቀረቡትን
ተማሪዎች
በታች
በሳጥን
ውስጥ
የቀረበውን
ማስታወሻ
አብራርተው
በማዴረግም
ተጨማሪ
ምሳላዎችን
ምሳላዎች
መሰረት
ትምህርቱን
የተገነ዗ቡት
መሆኑን
ሇማረጋገጥም
የተወሰኑ
ተማሪዎች በሃሊፉ ጊዛ መዋቅር የተመሰረቱ አረፌተነገሮችን እንዱነግሩዎት ያዴርጉ፡፡
ማስታወሻ
ሃሊፉ ጊዛ፡- ዴርጊት መከናወኑን ወይም ተፇጽሞ ያበቃ መሆኑን የሚያመሇክት ነው፡፡
የሀሊፉ ጊዛ ዴርጊቱ ከተከናወነበት ጊዛ ርቀትና ቅርበት አንጻር በሁሇት ይከፇሊሌ፡፡
ዴርጊቱ የተከናወነበት ጊዛ ያሌራቀ ከሆነ/ በቅርብ ጊዛ የተከናወነ ከሆነ የቅርብ ሃሊፉ ጊዛ
ሲባሌ ዴርጊቱ የተከናወነበት ጊዛ የራቀ ከሆነ ዯግሞ የሩቅ ሃሊፉ ጊዛ ይባሊሌ፡፡ ሇምሳላ፡ያሬዴ ሌብስ አጥቧሌ፡፡ በሚሇው ዏ.ነገር ውስጥ “አጥቧሌ” የሚሇው ግስ የቅርብ ኃሊፉ
ጊዛን ሲያመሇክት፤ ይህን ዏረፌተነገር “ያሬዴ ሌብስ አጥቦ ነበር፡፡” ብናዯርገው የሩቅ
ሃሊፉ ጊዛን ያመሇክታሌ፡፡
መ. በማስከተሌም በተማሪዎች መጽሃፌ በቀረበው ተግባር መሰረት ተማሪዎች በአሁን ጊዛ
የተጻፈትን አረፌተነገሮች መጀመሪያ ወዯ ቅርብ ኃሊፉ ጊዛ በመቀጠሌ ዯግሞ ወዯ ሩቅ
127
ሃሊፉ ጊዛ መቀየር እንዱችለ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡ የመጀመሪያውን ጥያቄ ከተማሪዎች
ጋር ይስሩ፡፡ አተገባበሩም በሚከተሇው መሌኩ ይሆናሌ፡፡
/እህቴ ወዯ ሀረር እየሄዯች ነው፡፡/
/እህቴ ወዯ ሀረር ሄዲሇች፡፡/ (የቅርብ ኃሊፉ ጊዛ)
/እህቴ ወዯ ሀረር ሄዲ ነበር፡፡/ (የሩቅ ኃሊፉ ጊዛ)
2ኛ ሳምንት 6ኛ ቀን
ንበብ (40 ዯቂቃ)
የ዗መን መሇወጫ በዓሌ አከባበር በኢትዮጵያ
ቅዴመ-ንባብ
የቀዯመ እውቀትን መቀስቀስ
መ. ተማሪዎች ምንባቡን ከማንበባቸው በፉት በመማሪያ መጽሃፊቸው በቅዴመ-ንባብ ንኡስ
ክፌሌ ስር የቀረቡትን ጥያቄዎች እንዱመሌሱ በማዴረግ ተማሪዎችን ከሚያነቡት
ምንባብ ጋር ያስተዋውቋቸው፤ የቀዯመ እውቀታቸውንም ይቀስቅሱ፡፡ በቀጣይም
ስሇምን ሉያነቡ እንዯሚችለ የቀረቡትን ጥያቄዎች እና ስእለን በማጤን እንዱተነብዩ
ያበረታቷቸው፡፡
የንባብ ወቅት
መ. በማስከተሌም «የ዗መን መሇወጫ በዓሌ አከባበር በኢትዮጵያ” በሚሌ ርዕስ በቀረበው
ምንባብ የተነሱትን ጉዲዮች ከቀዯመ-እውቀታቸው ጋር እያገናኙና የአንደን ብሄረሰብ
የ዗መን መሇወጫ በዓሌ ከላሊው ጋር እያነጻጸሩ እንዱያነቡ እገዚ ያዴርጉሊቸው። አንዴ
ተማሪ በዴምጽ ሲያነብ ላልች ተማሪዎች ዯግሞ ዴምጻቸውን ሳያሰሙ እንዱያነቡ
ያዴርጉ፡፡ በዙህ መሌኩ ምንባቡን እየከፊፇለ የተሇያዩ ተማሪዎች ዴምጻቸውን ከፌ
አዴርገው የማንበብ እዴሌ እንዱያገኙ ያዴርጉ፡፡
ዴህረ ንባብ
መ.
ተማሪዎች
ባነበቡት
ምንባብ
እንዱያቀርቡ ያበረታቷቸው፤
መንገዴ ይቀበለ፡፡
128
ውስጥ
የተሊሇፈትን
መሌሳቸውንም
ዋና
ዋና
ሀሳቦች
በአጭሩ
ሁለንም አይነት ተማሪዎች ባሳተፇ
7ኛ ቀን
አንብቦ መረዲት
መ. ተማሪዎች በ6ኛ ቀን የቀረበውን ምንባብ ካነበቡ በኋሊ በ7ኛ ቀን የሚተገብሯቸው
የአንብቦ መረዲት ጥያቄዎች ቀርበውሊቸዋሌ፡፡ ጥያቄዎቹንም መጀመሪያ በግሊቸው
በመቀጠሌ ዯግሞ በጥንዴና በቡዴን በመሆን እንዱሰሩና የሰሩትንም እንዱያስተያዩ
ያዴርግ፡፡
መ. የቀረቡሊቸው ተግባራት በሁሇት አይነት ስሌት የቀረቡ ናቸው፡፡ የመጀመሪያው
ከምንባቡ የተረደትን ሃሳብ በሰንጠረዥ የሚያቀርቡበት ሲሆን ተግባር ሁሇት ዯግሞ
ተማሪዎች
የተረደትን
ተማሪዎቹን
በፅሁፌ
እየተ዗ዋወሩ
ያበረታቷቸው፡፡
የሚገሌፁበት
በመጎብኘት
መሌሶቻቸውንም
ነው፡፡
በመሆኑም
የሚያስፇሌጋቸውን
አሳታፉ
በሆነ
ስሌት
ተግባሩን
እገዚ
ይቀበለ፡፡
ሲሰሩ
በማዴረግ
የእርስዎንም
ማጠቃሇያ እና አስተያየት ይስጡ፡፡
8ኛ ቀን
ቃሊት (20 ዯቂቃ)
መ. በዙህ ክፌሌ ተማሪዎች በ6ኛ ቀን ባዲመጡት ምንባብ መሰረት ሇቃሊት አውዲዊ ፌቺ
መስጠት የሚሇማመደበት ነው፡፡ በመሆኑም መጀመሪያ ሇቀረቡት ቃሊት በምንባቡ
መሰረት
አውዲዊ
ፌቺ
መስጠት
እንዱችለ
እገዚ
ያዴርጉሊቸው፡፡
ያዲመጡትን ምንባብ መሰረት በማዴረግ በተግባር ሁሇት
በመቀጠሌም
በ «ሀ» ስር የቀረቡትን
ቃሊትበ «ሇ» ስር ከቀረቡት አውዲዊ ፌቻቸው ጋር እንዱያዚምደ ያበረታቷቸው።
(መሌሶቻቸውን ይቀበለ፤ እርማትም ያዴርጉሊቸው፡፡) የአዚምዴ ጥያቄ መሌሶችም
የሚከተለት ናቸው፡፡
1. ሠ
2. ሏ
3. ረ
4. ሀ
5. ሇ
6. መ
9ኛ ቀን
አቀሊጥፍ ማንበብ (20 ዯቂቃ)
መ. ተማሪዎች በ6ኛው ቀን «የ዗መን መሇወጫ በዓሌ አከባበር በኢትዮጵያ» በሚሌ ርእስ
ያነበቡትን ምንባብ ዯግመው እንዱያነቡ በማዴረግ ተማሪዎችን አቀሊጥፍ ማንበብ
ያሇማምደ፡፡ ምንባቡ አምስት አንቀጾች ያለት ሲሆን ከእነዙህም መካከሌ ሦስቱ
129
(አንቀጽ 1፣ 2 እና 4) ረ዗ም ያለ ሲሆን የቀሩት (አንቀጽ 3 እና 5) ዯግሞ አጠር
ይሊለ፡፡ በመሆኑም ረ዗ም የሚለትን አንቀጾች በ 2 ዯቂቃ አጠር የሚለትን ዯግሞ በ1
ዯቂቃ ከግማሽ ውስጥ ማንበብ እንዱችለ ያሇማምዶቸው፡፡
መ. ይህንን ሇመከታተሌ ያመችዎት ዗ንዴ ሰዓት በመያዜ ምን ያህሌ ተማሪዎች በተባሇው
ዯቂቃ በትክክሌ (የፉዯሊት ግዴፇት፣ የቃሊት መዯጋገም ሳይፇጽሙ) እና ትክክሇኛውን
አገሊሇጽ (ስርዓተነጥቦችን ተከትሇው፣ የዴምጽ ቃናን እና የስሜት መሇዋወጦችን ተከትሇው)
ማንበብ ችሇዋሌ የሚሇውን ይሇኩ፡፡ ክፌተት ያሇባቸው ተማሪዎች ከተመሇከቱም በቤት
ስራ እና በማካካሻ ትምህርት ተማሪዎች አቀሊጥፇው ማንበብ እንዱችለ ይርዶቸው፡፡
10ኛ ቀን
መጻፌ (40 ዯቂቃ)
መ. እባክዎ መምህር ተማሪዎች በቀዯሙት ክፌሇትምህርቶች ያነበቡትን እና ያዲመጡትን
እንዱሁም ውይይት ያዯረጉባቸውን ተግባራት መሰረት አዴርገው ስሇባህሌ ምንነት፣
ባህሊቸውን
በማክበርና
በመተግበር
ሊይ
ያሊቸውን
አመሇካከት
በመጨመር
ሁሇት
እያንዲንዲቸው ከ6 መስመር ያሊነሱ አንቀጾችን አሌያም ከ10 መስመር ያሊነሰ አንዴ
አንቀጽ መጻፌ እንዱችለ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡ (ተማሪዎች መጀመሪያ በቡዴን ወይም
ጥንዴ
ሆነው
ከተወያዩ
በኋሊ
አንቀጹን
በየግሊቸው
መስራት
የሚችለበትን
ሁኔታ
ቢያመቻቹሊቸው የተሻሇ አንቀጽ ሉጽፈ ይችሊለ፡፡)
መ. ተማሪዎች ተግባሩን በሚፇጽሙበት ወቅት እርስዎ ዯግሞ በመካከሊቸው እየተ዗ዋወሩ
ጠንክረው እየሰሩ ሇሚገኙ ተማሪዎች ማበረታቻ፣ ክፌተት ሊሳዩት ዯግሞ ማጠናከሪያና
አንቀጻቸውን ሇመጻፌ የሚረደ ሀሳቦችን እያቀረቡ የተማሪዎችን ሀሳብ የማመንጨትና
አንቀጽ የመጻፌ አቅም ያጎሌብቱ፡፡
3ኛ ሳምንት 11ኛ ቀን
ሰዋስው (40 ዯቂቃ)
መ. እባክዎ መምህር ተማሪዎች በ5ኛው ቀን ስሇኃሊፉ ግስ የተማሩትን እንዱያስታውሱ
ይርዶቸው፡፡ በመቀጠሌም በተግባር 1 ስር በትንቢት እና በአሁን ጊዛ ቅርጽ የቀረቡትን
ዓረፌተነገሮች ወዯ ኃሊፉ ጊዛ መቀየር እንዱችለ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡ በመቀጠሌም
በተግባር ሁሇት በቀረበው መሰረት ተማሪዎች የቅርብ ኃሊፉ ጊዛን እና የሩቅ ኃሊፉ ጊዛ
130
ቅርጽን የሚያመሇክቱ አራት፣ አራት ዓረፌተነገሮችን እንዱመሰርቱ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡
(ተማሪዎቹ
ተግባሩን
በግሊቸው
ከመፇጸማቸው
መፉትም
አንዴ
ምሳላ
ሰርተው
ያሳዩዋቸው፤ መሌሶቻቸውን ይቀበለ፤ እርማትም ያዴርጉሊቸው፡፡)
12ኛ ቀን
መጻፌ (40 ዯቂቃ)
የአዴናቆት ዯብዲቤ መጻፌ
መ. እባክዎ መምህር ተማሪዎች በ5ኛ ክፌሌ ስሇዯብዲቤ አጻጻፌ የተማሩትን እና በምእራፌ
ስምንት የጻፈትን ዯብዲቤ ዋና ዋና ነጥቦች ያስታውሷቸው፡፡ በማስከተሌም ከኢትዮጵያ
አትላቶች መካከሌ በቅጡ/በውሌ የሚያውቁትን/የሚያውቋትን አንዴ አትላት በመምረጥ
ከ 12 መስመር ባሊነሰ የአዴናቆት ዯብባቤ እንዱጽፈ ያዴርጉ፡፡ (ዯብዲቤውን ሲጽፈም
የዯብዲቤ
አጻጻፌ
ስርዓቶችን
እንዱከተለ፤
ሀሳባቸውን
በትክክሇኛ
ቅዯምተከተሌ
እንዱያዯራጁ፣ ስርዓተነጥቦችን በትክክሌ መጠቀም እንዱችለ አስፇሊጊ ሆኖ ያገኙትን እገዚ
ያዴርጉሊቸው፡፡)
መ.
የጻፈትን
ዯብዲቤ
በመመሌከትም
እርማትና
አስተያየት
በመስጠት
ትምህርቱን
የቀረበውን
ምንባብ
ያጠናክሩ፡፡
13ኛ ቀን
ማዲመጥና መናገር
የአኝዋ ብሄረሰብ ባህሊዊ የስም አሰያየም
ቅዴመማዲመጥ
የቀዯመ እውቀትን መቀስቀስ
መ.
“የአኝዋ
ብሄረሰብ
ባህሊዊ
የስም
አሰያየም”
በሚሌ
ርዕስ
ሇተማሪዎች ከማንበብዎ በፉት የቅዴመ-ማዲመጥ ጥያቄዎችን እንዱመሌሱ በማዯረግ
ከእሇቱ
ትምህርት
ጋር
ያስተዋውቋቸው፤
የተማሪዎችን
የቀዯመ
እውቀትም
ይቀስቅሱ፡፡ ይህንን ሲያዯርጉም ጥንዴ፣ ጥንዴ በመሆን እንዱወያዩና መሌሶቻቸውንም
በቃሌ እንዱያቀርቡ ያግዞቸው፡፡
131
የማዲመጥ ወቅት
መ. በመቀጠሌ በማዲመጥ ጊዛ ተማሪዎች ዋና ሀሳቦችን በምንባቡ ውስጥ እስከ ቀረቡት
የግሇሰብ ስሞች፣ ስሞቹ እስከተሰየሙበት ምክንያትና የስሞቹን ማህበራዊ ፊይዲ
እንዱሁም እንግዲ ቃሊትን በማስታወሻ መያዜና በጥሞና ማዲመጥ እንዲሇባቸው
አበክረው ይንገሯቸው፡፡
መ. ተማሪዎቹ የሚነበብሊቸውን ምንባብ አዲምጠው ተግባራትን ይሰሩ ዗ንዴ ምንባቡን
ዯግመው
እንዯሚያነቡሊቸውና
ያመሇጣቸው
ሀሳብ
የሚኖር
ከሆነም
ዴጋሚ
በሚያዲምጡበት ወቅት ትኩረት እንዱሰጡ ይንገሯቸው፡፡
መ. ምንባቡን በሚያነቡሊቸው ወቅትም ተማሪዎች በትክክሌ እየተከታተለ ስሇመሆናቸው
በምንባብዎ መሀሌ ቀና እያለ ይከታተሎቸው፡፡
የአኝዋ ብሄረሰብ ባህሊዊ የስም አሰያየም ሁኔታ
ስም የመሰየም ሂዯት የሰው ሌጅ ዐዯታዊ ተግባር ነው፡፡ በአብዚኞቹ የኢትዮጵያ ብሓር
ብሓረሰቦች ዗ንዴ ሇሰው ሌጅ ቋሚ የመጠሪያ ስም መስጠት የተሇመዯ ባህሊዊ ተግባር
ነው፡፡ የአሰያየም ሁኔታው በሁለም ብሓረሰቦች ዗ንዴ ወጥ አካሓዴን ተከትል የሚፇፀም
ባይሆንም
በየትኛውም
ሇተወሇዯው/ሇተወሇዯችው
ማህበረሰብ
ሌጅ
ሌጅ
መጠሪያ
ሲወሇዴ
የሚሆን
የሚፇጸመው
ስም
መስጠት
ቀዲሚው
ነው፡፡
ተግባር
ነገር
ግን
ሇተወሇደት ህጻናት ስም የሚሰጥበት ሁኔታና የስሞቹ ትርጉም ከማህበረሰብ ማህበረሰብ
ይሇያያሌ፡፡
በጋምቤሊ ክሌሌ ከሚገኙት ነባር ብሄረሰቦች መካከሌ አኝዋዎች ሇሌጆቻቸው ስም መሰየምን
እንዯ ባህሊዊ ሌማዴ ከሚተገብሩት ብሄረሰቦች መካከሌ ተጠቃሽ ናቸው፡፡ አኝዋዎች
ከጥንት ጀምረው ይሆነኝ ብሇው እየዯጋገሙ ከትውሌዴ ወዯ ትውሌዴ ሲያስተሊሌፈት
የቆዩት
ስም
ዴርጊቶች
የማውጣት
መከሰት፣
ባህሌ
አሊቸው፡፡
ከገጠመኞቻቸው፣
ብዘዎቹ
ከእምነታዊና
ስሞችም
ከተሇያዩ
ሀይማኖታዊ
ሁኔታዎችና
ሁነቶች፣
ውሌዯት
ከተካሄዯባቸው ጊዛያት እና ከመሳሰለት አንጻር የተሰየሙ ናቸው፡፡
የአኝዋ ብሄረሰብ ባህሊዊ ስሞች በማህበረሰቡ ውስጥ የሚገኙትን ግሇሰቦች ሇመሇየት እና
የማህበረሰቡን
የስም
አወጣጥ
ሁኔታ
ስርዓት
ሇማስያዜ
ከማገሌገሌ
ያሇፇ
ፊይዲም
አሊቸው፡፡ የማህበረሰቡን ማንነት፣ ታሪክ፣ የአኗኗር ሁኔታ፣ ገጠመኞቻቸውን፣ እምነታቸውን፣
ሌማዲቸውን፣
132
ዯስታና
ሀ዗ናቸውን፣
የጋብቻ
ስርዓታቸውን፣
የጊዛ
አጠቃቀማቸውን፣
በተዯጋጋሚ ሲያጋጥሟቸው የነበሩ ተፇጥሯዊና ሰው ሰራሽ አዯጋዎችን ወ዗ተ. የመግሇጽም
ተግባር ይፇጽማለ፡፡
አኝዋዎች የውሌዯት ተከታታይነትን አመሌካች የሆኑ ስሞች አሎቸው፡፡ መከታተሌን
የሚያሳዩት ስሞች የመጀመሪያ፣ ሁሇተኛ እና ሦስተኛ ሌጅ መሆንን፤ መንትያ ተከታታዮች
መሆንን፤ ተከታትሇው ከተወሇደ ወንድች ወይም ሴቶች በኋሊ መወሇዴን እንዱሁም
ከመንትዮች በኋሊ መወሇዴን የሚያመሇክቱ ናቸው፡፡ ሇምሳላ ኡመዴ ሇወንዴ አሞዴ
ሇሴት የመጀመሪያ ሌጅ መሆንን ሲያመሇክቱ፤ ኡጁለ እና አጁለ ዯግሞ ሁሇተኛ ሌጆች
መሆንን ያመሇክታለ፡፡ ኡቦንግ እና አባንግ ዯግሞ ሦስተኛ ሌጅ መሆንን ይጠቁማለ፡፡
አኝዋዎች ህጻኑ/ኗ የተወሇደበትን ጊዛያት መሰረት በማዴረግም ስም የማውጣት ባህሌዊ
ሌማዴ አሊቸው፡፡ ስሞቹ የሚጠቁሟቸው ጊዛያትም ጠዋት፣ ከሰዓት፣ ማታ እና ሇሉት
ናቸው፡፡ ከስሞቹ መካከሌም ሇዎንድች ኡማሊ፣ ኡቻንግ፣ ኡቦያ፣ ኡዋር ሇሴቶቹ ዯግሞ
ኣሟሊ፣ አቻንግ፣ አቦያ፣ አዋር ተጠቃሽ ናቸው፡፡
አኝዋዎች በተሇያዩ ሁኔታዎች ምክንያት ሀ዗ን ሊይ በወዯቁባቸው ጊዛያት ሇሚወሇደ
ሌጆች የሚሰጡት ስያሜም አሊቸው፡፡ ወሊጆች ሌጆች በተከታታይ ሲሞቱባቸው ቆይተው
የተወሇዯን ወንዴ ሌጅ ኡቶው ወይም ኡኩኝ ሴት ከሆነች ዯግሞ አቶው ወይም ኣኳታ
በማሇት ይጠራለ፡፡ እናት ነብሰጡር እያሇች አባትየው ከሞተ በኋሊ ሇሚወሇዴ ወይም
ሇምትወሇዴ ሇሁሇቱም ፃታ አጉዋ የሚሌ አንዴ አይነት ስም ይሰጣቸዋሌ፡፡
አኝዋዎች በዯስታ ስሜት ውስጥ በሚሆኑባቸው ጊዛያትም ዯስታቸውን ምክንያት በማዴረግ
ሇሌጆቻቸው ስሞችን ይሰይማለ፡፡ ሇምሳላ ማሳቸው ሲያ዗ምር የተወሇዯ ወንዴ ኡፔዲ
ሲባሌ ሴቷ ዯግሞ ኣፔዲ ትባሊሇች፡፡ ሙዜ ሲያብብ የተወሇዯ ወንዴ ኡባሊ ሲባሌ ሴቷ
ዯግሞ ኣበሊ ትባሊሇች፡፡
(ምንጭ፡- ያሬዴ ተፇራ በ2010 ዓ.ም “የአኝዋና የንዌር ብሄረሰብ ባህሊዊ የስም አሰያየም ሁኔታ እና
ትርጓሜ ትንተና” በሚሌ ርእስ ካ዗ጋጀው ያሌታተመ ጥናት ሇማስተማር በሚያመች መሌኩ
የተሰናዲ፡፡)
ዴህረ ማዲመጥ
መ.
ተማሪዎች
ያዲመጡትን
ምንባብ
ዋና
ሀሳብ
በአጭሩ
ያበረታቷቸው፤ መሌሳቸውንም አሳታፉ በሆነ መንገዴ ይቀበለ፡፡
133
ማቅረብ
እንዱችለ
14ኛ ቀን
ቃሊት (40 ዯቂቃ)
መ. በዙህ ክፌሌ የቀረቡት ቃሊት በ13ኛ ቀን ካዲመጡት ምንባብ የተወሰደ ናቸው፡፡
በመሆኑም በተግባር 1 ስር ሇቀረቡት ቃሊት ተማሪዎች ተመሳሳይ እንዱሰጡ እና
በተግባር 2 ስር በቀረቡት ቃሊት ዯግሞ ትክክሇኛ ዓረፌተነገር እንዱመሰርቱ እገዚ
ያዴርጉሊቸው፡፡ (መሌሶቻቸውን ይቀበለ፤ እርማትም ያዴርጉሊቸው፡፡)
15ኛ ቀን
ማዲመጥና መናገር (40 ዯቂቃ)
መ. ተማሪዎች በ13ኛው ቀን የተነበበሊቸውን ምንባብ መሰረት በማዴረግ ምንባቡን
መረዲትና አሇመረዲታቸውን ሇማወቅ ይረዲዎት ዗ንዴ በመፅሀፊቸው በተግባር 1 እና
2 በተሇያዩ የአጠያየቅ ስሌቶች የቀረቡትን ጥያቄዎች በተናጠሌም ሆነ በቡዴን
አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝም እየተወያዩ መሌሳቸውን በቃሌ እንዱመሌሱ ያዴርጉ፡፡
መ. ጥያቄዎቹን ሲሰሩም ሆነ መሌሶቻቸውን በቃሌ ሲያቀርቡ እንዳት መስራትና መመሇስ
እንዲሇባቸው
ከተማሪዎች
በመምራት
መሌስ
ተማሪዎችን
በማስከተሌም
አዲምጦ
የመረዲት
ማስተካከያና
አስተያየት
አቅም
ያጎሌብቱ፡፡
በመስጠት
የእሇቱን
ትምህርት ያጠናቁ፡፡
4ኛ ሳምንት 16ኛ ቀን
ማዲመጥና መናገር (40 ዯቂቃ)
መ.
በዙህ
እሇት
ተማሪዎች
የሚማሩት
በቀረቡሊቸው
አከራካሪ
ጉዲዮች
(዗መናዊውን
አስተሳሰብ መከተሌ አሇብን እና ባህሊዊውን አስተሳሰብ መከተሌ አሇብን) መሰረት ክርክር
በማዴረግ
ነው፡፡
በመሆኑም
ክርክር
ማዴረግ
እንዱችለ
በማዴረግ
የክፌለን
ተማሪዎች
ቅዴመ-ሁኔታዎችን
ያመቻቹሊቸው፡፡
 የቡዴን
ስብጥርን
ታሳቢ
ይክፇሎቸው፡፡
 ከዙያም ርእሶቹን ወረቀት ሊይ በመጻፌ እጣ እንዱያነሱ ያዴርጉ፡፡
134
ሇሁሇት
ቡዴን
 በመቀጠሌም ከየቡዴኖቹ መካከሌ ሇክርክሩ የሚ዗ጋጁ 4 አባሊትን ከሁሇቱም ቡዴን
ተማሪዎች እንዱመርጡ ያዴርጉ፡፡
 በመማሪያ መጽሃፊቸው 4ኛ ሳምንት 16ኛ ቀን መናገርና ማዲመጥ በሚሇው ንዐስ
ርእስ ስር የቀረቡትን መመሪያዎች እና ሀሳቦች እየተገበሩ በየቡዴናቸው እንዱወያዩ
ያዴርጉ፡፡ (በውይይታቸው ወቅት የእርስዎ ክትትሌና ዴጋፌ እንዱሁም መሪነት
አይሇያቸው፡፡)
 በማስከተሌም እርስዎ ክርክሩን እየተቆጣጠሩ የተመረጡት ተማሪዎች እንዱከራከሩ
አስፇሊጊ ሲሆንም ላልቹ የቡዴን አባሊት ተጨማሪ ሀሳቦችን እየሰጡ ክርክሩ
እንዱካሄዴ ያዴርጉ፡፡
 ተማሪዎች ክርክራቸውን አዴርገው እንዲበቁም ሁሇቱም አስተሳሰቦች ጥቅምም
ጉዲትም ሉኖራቸው እንዯሚችሌ ነገር ግን ከሁሇቱም አስተሳሰቦች ጠቃሚዎቹን
መርጦ በመውሰዴ ሇሀገርም ሆነ ሇማህበረሰብ እዴገት ማዋሌ እንዯሚቻሌ በመግሇጽ
ሁለም
ተማሪዎች
የአሸናፉነት
ስሜት
እንዱሰማቸው
በማዴረግ
ትምህርቱን
ያጠቃለ፡፡
17ኛ ቀን
መጻፌ
መ. ተማሪዎች በ16ኛ ቀን ያዯረጉትን ክርክር እና በተማሪዎች መጽሃፌ በ17ኛ ቀን
የቀረበውን ምንባብ መነሻ በማዴረግ ባህሊዊውን አስተሳሰብ፣ ክዋኔዎችን/ተግባራትን እና
የመገሌገያ ቁሶችን ከ዗መናዊው ጎን ሇጎን በመጠቀም ሇማህበረሰብም ሆነ ሇሀገር እዴገት
እንዳት
ሌንጠቀምበት
እንዯምንችሌ
እንዱጽፈ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡
የሚያሳይ
ከ7መስመር
ያሊነሰ
አንዴ
አንቀጽ
(እገዚዎትም ተማሪዎች አንቀጹን መጻፌ እንዱችለ
ምሳላዎችን፣ ፌንጮችን በመስጠት ወይም የተማሪዎችን ሁኔታ በማጤን አስፇሊጊውን
እገዚ በማዴረግ የሚተገበር ሉሆን ይችሊሌ፡፡)
18ኛ ቀን
ሰዋስው (40 ዯቂቃ)
መ. ተማሪዎች በ18ኛው ቀን በሰዋስው ይ዗ት ስር በመጽሃፊቸው የቀረቡትን ትእዚዝች
በማስተዋሌ በተግባር 1 ስር በቀረቡት ግሶች የሩቅ ኃሊፉ ጊዛን የሚያሳዩ ዓረፌተነገሮችን
135
እንዱመሰርቱ፤ በተግባር 2 ስር የቀረቡትን አረፌተነገሮች ዯግሞ ወዯ ኃሊፉ ጊዛ በመቀየር
እንዯገና እንዱጽፈ ይርዶቸው፡፡ (የተማሪዎችን መሌስ ይቀበለ፤ እርማትና ማስተካከያ
በማዴረግም የእሇቱን ትምህርት ያጠቃለ፡፡)
የምእራፌ ማጠቃሇያ ቅጽ
መ. ይህ ክፍሇ-ጊዜ ምዕራፈን ማጠቃሇያ ስሇሆነ በተማሪዎች መጽሃፍ በምእራፈ መጨረሻ
የሚገኘውን
ቅጽ
እንዱሞለ
እና
በምእራፈ
የቀረቡትን
ትምህርቶች
መረዲት
አሇመረዲታቸውን እራሳቸው እንዱፇትሹ ያዴርጉ፡፡ ቅጹን በሀቀኝነት እንዱሞለ እና ቅጹን
የመሙሊታቸውን
አሊማ
ይንገሯቸው፡፡
ከዚያም
ቅጹን
በወረቀት
ሊይ
ሞሌተው
እንዱሰጡዎት ያዴርጉ፡፡
መ. የሁለንም ተማሪዎች ቅጽ ይመሌከቱ፡፡ ተማሪዎች ክፍተት ያሇባቸውን ቦታዎች በማየትም
ክፍተታቸውን በማካካሻ ክፍሇ-ጊዜ (make up class) ሇመሙሊት ጥረት ያዴርጉ፡፡
ተማሪዎችም
ያዴርጉ፡፡
136
ክፍተታቸውን
ሇመሙሊት
የተማሩትን
ወዯኋሊ
ተመሌሰው
እንዱያነቡ
ምዕራፌ አስር
ሴቶችን ማብቃት
የምዕራፌ አሊማዎች
ከዙህ ምዕራፌ ትምህርት በኋሊ ተማሪዎች የሚከተለትን ማዴረግ ይችሊለ፡
ምንባብ አዲምጠው የራሳቸውን ሀሳብ በምክንያት ይገሌጻለ፤

ሇክፌሌ ዯረጃው የቀረበውን ምንባብ በተገቢ የሏረግ አነባበብ ያነባለ፤

የሔይወት ታሪክ ይጽፊለ፤

የቀረበውን ምንባብ ሀሳብ ሇማሳየት የዴምጽ ቃናን በስርዓተ-ነጥብ ይገሌጻለ፤
• በዏረፌተ-ነገር ውስጥ ቀጥተኛና ኢቀጥተኛ ተሳቢን ይገሌጻለ፡፡
ሇምዕራፈ የተሰጠ ክፌሇ ጊዛ 18
1ኛ ሳምንት 1ኛቀን
ማዲመጥእናመናገር (40 ዯቂቃ)
ኋሊቀር ሌማዲዊ ዴርጊቶች በሴቶች ሊይ
ቅዴመማዲመጥ (7 ዯቂቃ)
የቀዯመ ዕውቀትን መቀስቀስ
መ. እባክዎ መምህር በተማሪዎች መማሪያ መጽሃፌ በቅዴመማዲመጥ ንኡስ ክፌሌ ስር
የተማሪዎችን የቀዯመ አውቀት ሇመቃስቀስ የቀረቡትን ጥያቄዎች ያሰሯቸው፡፡
መ. ስሇምንባቡ
ርዕስ ፌንጭ ከሰጧቸው በኋሊየቀረቡሊቸውን ጥያቄዎች መሰረት በማዴረግ
የሚያዲምጡት ምንባብ ስሇምን ሉሆን እንዯሚችሌ ተማሪዎች እንዱገምቱ ያዴርጉ፡፡
ግምታቸውንም ይቀበለ፡፡
የማዲመጥ ወቅት (15 ዯቂቃ)
መ. አሁን “ኋሊቀር ሌማዲዊ ዴርጊቶች” በሚሌ ርዕስ ምንባብ አነብሊችኋሇሁ እናንተ ዯግሞ
ከቀዯመ እውቀታችሁ ጋር እያገናኛችሁ አንኳር እነኳር ነጥቦችን በማስሻችሁ ሊይ
እየሞሊችሁ በጥሞና አዲምጡ፡፡
መ. ምንባቡን በሚያነቡሊቸው ወቅት ተማሪዎች በትክክሌ እየተከታተለ መሆኑን እና
አመሆኑን በዓይን እንቅስቃሴዎ ይከታተለ፡፡
137
በሴቶች ሊይ የሚፇጸሙ ኋሊቀር ሌማዲዊ ዴርጊቶች
ሴቶች በኦኮኖሚዊ፤ማህበራዊ፤ፖሇቲካዊ ውስጥ ወዯ ፉት እንዲይመጡ የሚያዯርጓቸው ጉዲዮች
ከሀገር ሀገር ይሇያያለ፡፡ ነገር ግን እንዯ አጠቃሊይ ሁለም የሚስማሙባቸው ምክንያቶች አለ፡፡
የመጀመሪያው ማኅበራዊ ተፅዕኖ ነው።
ይህም በዋናነት ባህሊዊና ኋሊቀር አስተሳሰብን
ይመሇከታሌ። ሴቶችን ከአዯባባይ ሥራ ይሌቅ በጓዲ የሚገዴብ ባህሌ ባሇበት ሴቶች ከሌጆች
አስተዲዯግ ውጭ የሚኖራቸውን ሚና የሚቀበሌ አሠራር መገንባት አስቸጋሪ ነው፡፡ በተሇይ በኛ
ባህሌ የሴት ስኬትን ከባሎ ገቢ፣ ወይም ሇሌጆቿ ጥሩ እናት ከመሆኗ አንፃር ብቻ ይሇካሌ፡፡
ከዚህም በተጨማሪ በማኅበረሰባችን ሇሴት ሌጅ ጠያቂነት እና ጎሊ ብል መታየት አሌተፇቀዯም፡፡
እንዱያውም ሴቶች ቅሌስሌስ፣ አንገት ዯፉ እንዱሆኑ እና ሃሳብን በሌበሙለነት መግሇፅ
እንዲይችለ በተሇያዩ አባባልች ይገሇፅ እንዯነበረ ይታወሳሌ፡፡ ሇምሳላ፡- “ሴት ከማጀት ወንዴ
ከአዯባባይ”፣ “ምን ሴት ብታውቅ በወንዴ ያሌቅ”፣ “ሴት ባሰበች በዓመቱ ወንዴ ባሰበ በእሇቱ”
እነዚህ አባባልች ሴት ሌጅ ፊይዲ እንዯላሊት የሚቆጥርና አሁን ሊይም ችግሩ አንዲሌተቀረፇ
ማሳያዎች አለ፡፡
ሴቶች ሇዘመናት የሀገር ይቅርና የቤታቸውም ኢኮኖሚ እና ገንዘብ ነክ ጉዲዮች ሊይ በወንድች
ጥገኝነት ስር መኖራቸው ውሳኔ ሰጪነታቸውን በመገዯብ ትሌቅ ሚና ተጫውቷሌ።
የሴት
አገሯ ባሎ ነው ስሇሚባሌም በጣም ሇብዙ ዘመናት ሴቶች በኢትዮጵያ ከመሬት ውርስ ሲነቀለ
ኖረዋሌ፡፡ እነዚህ አባባልች ሴት ሌጅ ፊይዲ እንዯላሊት መታየቱ ብቻ ሳይሆን ከዚህ የተነሳ
በቀዯመው ጊዜ በኢኮኖሚም የእኔ የምትሇው መሬት፣ የንብረት ባሇቤትነት መብት እንዲይኖራት
በሕግም ተዯግፎ ተግባራዊ እየሆነ ነበር፡፡
ሇሌጆቻቸው የቅርብ ጠባቂ፣ ተንከባካቢ፣ አስተማሪና አራሚ እናቶች ቢሆኑም፣ እናቶች አባትም
እናትም ሆነው ያሳዯጓቸው ብዙ ሌጆች ከፍ ሊሇ ዯረጃ የዯረሱ ቢሆንም ፣ በአንጻሩ በአባት እጅ
አዴጎ ላባ፣ ወሮበሊ፣ ዋሌጌና በዋሌ ፇሰስ ብዙ ሌጅ ቢኖርም “የሴት ሌጅ“ ወይም “ሴት
ያሳዯገው“ የሚሇው የዘሇፊ ቃሌ በዚህ አገር አጥንት የሚሰብር ዯም የሚያፇሊ ስዴብ ሆኖ
ዛሬም ዴረስ መዝሇቁ መጠቀስ ይኖርበታሌ፡፡
የወንዴን ሰካራምነት የተፇቀዯ ተግባር አዴርጎ የሚያየው ባህሊችን “የሴት ጠጪ የግመሌ
ፇንጪ የሇውም“ ከሚሇው ምሳላያዊ አነጋገር ጀምሮ ሴቶችን የሚጫኑ በርካታ ምሳላያዊ
138
አነጋገሮች አጭቆ ይገኛሌ። “ሴትና አህያ ችግር ይችሊሌ“ ከሚሇው ሴትን እና አህያን እኩሌ
ከሚያየው ምሳላ በሊይስ የከፊ ነገር ምን መጥቀስ ይቻሊሌ? ሴት ሌጅ ተምራ የት ሌትዯረስ
የሚሇውም ቢሆን መች ጤነኛ ነው?
የተሇያዩ አለታዊና አዎንታዊ ጏን ያሊቸው አባባልዎች በሰዎች አእምሮ ውስጥ ከፍተኛ ጫና
ያሳዴራለ፡፡ ሇሀገር ዕዴገት የሚጠቅሙ ዕሴቶችን በማበረታታት ከእዴገት ይሌቅ ውዴቀትን
የሚገፊፊ አባባልችን ዯግሞ መሇወጥ ይኖርብናሌ፡፡ ከዚህ ይሌቅ ዴህነትን ሇማስወገዴ አሳታፉ
በሆነ
መሌኩ
በትምህርት
ራሳችንን
በማነፅ
በአዱስ
መንፇስ
በአዱስ
ራዕይ
መጓዝ
ይጠበቅብናሌ፡፡
በተሇይም ማኅበረሰቡ ሇሴት ያሇውን አመሇካከት እንዱቀይር ሁለም አካሊት በእርብርብ
መሥራት ይገባቸዋሌ፡፡ ሴቶችን ከሌጅነት ጀምሮ በማስተማር ብቁ እና ጠንካራ እንዱሆኑ
ማዴረግ ተገቢ ነው፡፡ በቤት ውስጥ ተወስነው እንዲይቀሩ ይሌቁንም መሆን የፇሇጉትን መሆን
የሚችለበት ሃገር እና ማኅበረሰብ መፍጠርም ያስፇሌጋሌ፡፡ በተጨማሪም ሁለን አቀፍ
ተሳትፏቸው ትርጉም አሌባ እንዲይሆን የተሇያዩ የአቅም ግንባታ ሥሌጠናዎችን ከተሇያዩ
ባሇዴርሻ አካሊት ሉያገኙ ይገባሌ፡፡
ዴህረ-ማዲመጥ
መ. በዴህረ-ማዲመጥ ሂዯት ያዲመጡትን ምንባብ ፌሬ ሀሳብ እንዱያቀርቡ ያግዞቸው፡፡
በተሇይም ወንድችን የበሊይ አዴርጎ የሚስሌ ማህበረሰብ ሇሴቶች ያሇው አመሇካካት
በተቃራኒው መሆኑን ያመሊክቷቸው፡፡በማስከተሌም የተማሪዎችን መሌሶች ይቀበለ፤
እርማት እና ማስተካከያዎችን በመስጠት ትምህርቱን ያጠናቁ፡፡
2ኛ ቀን
ማዲመጥ እና መናገር (40 ዯቂቃ)
መ. ተማሪዎች በ1ኛው ቀን በአንዯኛው ክፌሇ-ጊዛ የተነበበሊቸውን ምንባብ መሰረት
በማዴረግ
ምንባቡን
መረዯትና
አሇመረዲታቸውን
በእውነት
ሀሰት
ጥያቄዎች
ይገምግሙ፡፡ ሇዙህም ይረዲ ዗ንዴ ከ ሀ- ሏ የተ዗ጋጁት ጥያቄዎች በተማሪው መማሪ
መፃፌ ሊይ ይገኛለ፡፡
መ. በማስከተሌም ከዙሁ ምንባብ ውስጥ “ከ ሀ -መ” ከምንባቡ ውስጥ የወጡትን ምሳላያዊ
አባባልችን ጊዛ ወስዯው በጥንዴ በጥንዴ ከተወያዩባቸው በኋሊ መሌሳቸውን በቃሌ
139
እንዱመሌሱ
ያበረታቷቸው፡፡
(ተማሪዎቹ
በጥንዴም
ይሁን
በቡዴን
ሲይወያዩ
እያንዲንደ ተማሪ በንቃት መሳተፈን ይከታታለ፡፡)
መ. እዴለን ያገኙ ተማሪዎች መሌሶቻቸውን ሇክፌሌ ጓዯኞቻቸው ሲያቀርቡ እንዲይፇሩና
የተረደትን ሃሳብ ሳያቆራርጡ እንዱናገሩ ሞራሌ ይስጧቸው፡፡
መ. በአጠቃሊይ ተማሪዎቹ ጥያቄዎቹን ሲሰሩም ሆነ መሌሶቻቸውን በቃሌ ሲያቀርቡ
እንዳት መስራት እንዲሇባቸው የእርስዎ ዴጋፌና ክትትሌ እንዯሚያስፇሌጋቸው
ተረዴተው ያሌተቆጠበ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡
3ኛ ቀን
ቃሊት (40 ዯቂቃ)
መ. በዙህ ክፌሌ ተማሪዎች ከምንባቡ የወጡ ቃሊትን እንዱረደ ማዴረግ ተማሪዎች
የቃሊት ዕውቀታቸውን ከፌ የሚዯርጉበት ነው፡፡ ሇዙህም ይረዲ ዗ንዴ ተማሪዎች
እንዱተገብሩ ሇማዴረግ በተግባር 1 ስር ምሳላውን መሰረት በማዴረግሇቀረቡት ቃሊት
ተመሳሳይ ፌች እንዱሰጡ ያዴርጉ፡፡
መ. ይህን ተግበር ሇማሰራትም ሁለም ተማሪዎች ተግባሩን መጀመሪያ በግሊቸው እንዱሩ
ይንገሯቸው፡፡ በዙህ ጊዛም በክፌለ ውስጥ በሁለም ቦታ በመ዗ዋወር ሁለም ተማሪዎች
ምሊሽ ሇመስጠት ጥረት እያዯረጉ መሆን ይከታተለ፡፡ ካስፇሇገም እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡
መ.
በመቀጠሌ
ዯግሞ
ተማሪዎቹ
በግሌ
የሞከሩትን
ከጎናቸው
ካሇ
ተማሪ
ጋር
እንዱያስተያዩ እና እርስበርሳቸው እንዱወያዩ ይንገሯቸው፡፡
መ. በመጨረሻም በግሊና በጥንዴ ሆነው የሰሩትን ሁለንም አሳታፉ በሆነ መሌኩ እጅ
እያወጡ
ሇቀረበው
ቃሌ
አቻ
ወይም
ተመሳሳይ
ፌች
ያለትን
እንዱናገሩ
ያዴረጓቸው፡፡ ጎን ሇጎንም እጅ አውጥው ተማሪዎቹ ሲመሌሱ እርስዎ ዯግሞ
በጠመኔ
ጥቁር
ሰላዲው
ሊይ
ይፃፈሊቸው፡፡
(ማበረታቻ፣
ማስተካከያ
እየሰጡ
ሁለንም ዓይነት ተማሪዎች እንዱሳተፈ ያዴርጉ፡፡ ማጠቃሇያ በመስጠትም ተግባር
አንዴን ያጠቃለ፡፡
መ. በተመሳሳይ መሌኩ በተግባር 2 ተማሪዎች ከአዲመጡት ምንባብ በወጡ ቃሊት ሌዩ
ሌዩ ዏ.ነገሮቸን በመስራት የቃሊት ዕውቀታቸውን የሚያጎሇብቱበት ነው፡፡ ስሇሆነም
140
የተሰጣቸውን ምሳላ መሰረት በማዴረግ ከ ሀ - ሠ ሇቀረቡት ቃሊት ዏ.ነገር
ይሰሩባቸው፡፡
መ. ይህንን ተግባር ሲፇፅሙም የሰሯቸውን አ. ነገሮች በመመሌክት እየተ዗ዋወሩ
ክትትሌና ዴጋፌ ያዴረጉሊቸው፡፡
4ኛ ቀን (40 ዯቂቃ)
መ. በመቀጠሌ ተግባር ስር የቀረበውን አንዴ አንቀፅ በመጀመሪያ በሇሆሳስ እንዱያነቡና
በመቀጠሌ ዯግሞ ዴምፃቸውን ከፌ በማዯረግ አንብበው ምን መሌክት ሉያስተሊሌፌ
እንዯተፇሇገ እንዱገምቱ ያዴርጉ፡፡
መ. በሇሆሳስም ሆነ ዴምጽ አሰምተው በሚያነቡበት ወቅት ምን ዓይነት ስርኣተ-ነጥቦች
ሉገቡ እንዯሚችለ በመገመት አስተካክሇው እንዱፅፈ ያዴረጉዋቸው፡፡
መ.
በመጨረሻም
ተማሪዎች
የሰሩትን
አሳታፉ
በሆነ
መሌኩ
እጃቸውን
አውጥተው
እንዱያነቡ ያዴርጓቸው፡፡ እርስዎ ዯግሞ መሌሱን (የስርዓተ-ነጥቡን) ዓይነት ጥቁር
ሰላዲው ሊይ ይፃፈሊቸው፡፡ ማስተካከያዎችን ያዴርጉ፤ ተግባሩንም ያጠናቁ፡፡
መ. በመጨረሻም ተማሪዎቹ ኋሊቀር ሌማዲዊ አባባልች ወይም ዴርጊቶችን መሰረት
በማዴረግ ትያቄ ያጫረባቸውን ወይም ስሇዯነቃቸው ጉዯይ በሚመሇከት የሚያውቅ
ሰው ከቤተሰብም ሆነ ከላልች በመጠየቅ ቢያንስ አንዴ አንቀጽ ፅፇው እንዱመጡ
ያዴረጓቸው፡፡
በዙህም
የበሇጠ
ስሇጉዲዩ
እንዱረደ
እዴለን
ይሰጣቸዋሌ
ተብል
ይገመታሌ፡፡
5ኛ ቀን
ንባብ (40 ዯቂቃ)
የእንስቷ ፅናት
ቅዴመማዲመጥ (7 ዯቂቃ)
የቀዯመ ዕውቀትን መቀስቀስ
መ. በተማሪዎች መማሪያ መጽሃፌ በ5ኛ ቀን በቅዴመ-ማዲመጥ ንኡስ ክፌሌ ስር
የተማሪዎችን የቀዯመ አውቀት ጋር ሇማስተሳሰር ይቻሌ ዗ንዴ ስሇ ፆታዊ ትቃት
ምንነት እንዱሁም ስሇ ፅናት ከት/ቤታቸው አንፃር እንዱመሌሱ ያበረታቷቸው፡፡
141
የማዲመጥ ወቅት (15 ዯቂቃ)
መ.አሁን “የእንስቷ ፅናት” በሚሌ ርዕስ ምንባብ ታነባሊችሁ፤ ምንባቡን በምታነቡበት ጊዛ
ፀሃይ ተሾመን እያዯነቃችሁና ታሪኩን ከቀዯመ እውቀታችሁ ጋር እያገናኛችሁ በሇሆሳስ
እና ዴምጽ በማሰማት አንብቡ፡፡
መ. በመቀጠሌም ምንባቡን በተመረጡ ተማሪዎች የተወሰኑት እንዯ ጋዛጠኛ ላልች ዯግሞ
እንዯ ተጠያቂ በመሆን ሇዚ ባሇው መሌኩ ሇቀሪው ተማሪዎች በንባብ እንዱያሰሙ
በማዴረግ መሌዕክቱን በቀሊለ እንዱረደት ያዴርጉት፡፡
6ኛ ቀን
አንብቦ መረዲት (40 ዯቂቃ)
መ. ተማሪዎች ያነበቡትን ምንባብ መረዲት አሇመረዲታቸውን ሇመገን዗ብ ያስችሌ ዗ንዴ
የአንብቦ መረዲት ጥያቄዎች ከ ሀ እስከ ሏ በክፌት የአጠያዬቅ ስሌት የቀረቡ ሲሆን
በዙህም ተማሪዎች ያሇገዯብ የተረደትን በዯብተራቸው እንዱፅፌ ያዴርጉቸው፡፡
መ. ይህን ተግባር ሲያከናውኑም ተማሪዎች ከአነበቡት ምንባብ ጋር በማገና዗ብ የበሇጠ
እንዱያስቡና እንዱያሰሊስለ በቂ ጊዛ ይስጧቸው፡፡ በዙህ ሂዯትም ተማሪዎች ከላልች
በተሇዬ መሌካም አርእያ የሆኑ ሰዎች የመመረጥና ሌምዲቸውን እንዳት ማስተሊሇፌ
እንዲሇባቸው ከማወቃቸውም ባሻገር ስሇፆታዊ ጥቃትና ሇምን በተሇይም ሴቶች ሇዙህ
ጥቃት ተጋሊጭ እንዯሆኑ ግንዚቤ የሚያጉበት በመሆኑ ትኩረት ሰጥተው አቅጣጫውን
ያሳዩቸው፡፡
7ኛ ቀን
ቃሊት (20 ዯቂቃ)
መ. በዙህኛው ክፌሌ ተማሪዎች የማንበብና የመናገር ግህልታቸውን የሚያዲብሩበት
እንዯመሆኑ
መጠን
በእውነት
ሀሰት
ቅርፅ
የተዋቀሩትን
ጥያቄዎች
በመናገር እንዱሇማመደ ያዴረጓቸው፡፡
መ. ሇቀረቡት ጥያቄዎችም መሌሶች፡- ሀ. እውነት
142
ሇ. እውነት
ሏ. ሀሰት
በማንበብና
ፅህፇት (20 ዯቂቃ)
መ. እባክዎ በተግባር 2 ስር ከአነበቡት ምንባብ ውስጥ የተገሇፀችው ባሇታሪክ ሇምን
በትምህርት
ቤቱ
ውስት
አርዕያ ሇመሆን
እንዯበቃች
ምክንያቶችን
በማሰሊሇሰሌ
በቡዴን እንዱወያዩበት ያስዯርጉ፡፡ በማሰከተሌም ይህንን ሳብ ወዯ በዴተራቸው
እንዱገሇብጡትና ሇእርስኦ እንዱያሳዩ ያዴረጉ፡፡ ይህም አንዴም የመናገር ክህሊቸውን
ከማዯበሩ በተጨማሪ የጸህፇት ችልታቸውን እንዱያዲብሩ ያግዚቸዋሌ፡፡
መ. ተማሪዎች ተጋባሩን ሲሰሩ ይከታተለ፤ መሌሶቻቸውን ይቀበለ፤ ማስተካከያ እና
እርማት በማዴረግ ትምህርቱን ያጠቃለ፡፡
መ. ከዙህ በተጨማሪ ተማሪዎች የበሇጠ መረጃዎችን ከላልች ወገኖች መሰብሰብንና
መረዲትን እንዱያዲብሩና እግረ-መንገዲቸውንም ተገቢውን ስርዓተ-ነጥብን ተጠቅመው
የፅህፇት ክህልታቸውን እንዱያግዚቸው ተግባር 3ን በቤት ስራ መሌኩ እንዱሰሩ
ያዴረጓቸው፡፡
8ኛ ቀን
ቃሊት (40 ዯቂቃ)
መ.
በዙህ
ክፌሌ
ተማሪዎች
ከምንባቡ
የወጡ
ቃሊትን
በተሇያየ
የአጠያየቅ
ስሌት
ሇተማሪዎች የቀረበሊቸው በመሆኑ ይንን ተግባር የቃሊን ተመሰሳይ ፌች፣ በቀሊቱ ዏ፣
ነገር እንዱሰሩ እንዱሁም የቃሊቱን ባህሪይ እንዱሇዩ በነጠሌና በማጣመር እያነበቡ
እንዱሇማመደ የምታዯርጉበት ነው፡፡
መ.
ይህን
ተግበር
ሇማሰራትም
በመጀመሪያው
ተግባር
ስር
የቀረቡትን
ተመሳሳይ
ፌቻቸውን ምሳላውን መሰረት እንዱሰሩ ያዴረጉ፡፡
መ. በመቀጠሌ ዯግሞ በተግባር 2 የቀረበሊቸውን ቃሊት ተጠቅመው በተሰጣቸው ምሳላ
መሰረት ዏ.ነገሮችን እንዱሰሩና ይንንም በዯብተራቸው ሊይ እንዱፅፈት ይንገሯቸው፡፡
መ. ከተግባር 1-2 ያለትን እንዱሰሩ ሲያዯርጉ ተማሪዎች ተግባሩን መጀመሪያ በግሊቸው
እንዱሩ ይንገሯቸው፡፡ በመቀጠሌ ዯግሞ ተማሪዎቹ በግሌ የሞከሩትን ከጎናቸው
ካሇ/ካሇች ተማሪ ጋር እንዱያስተያዩ እና እርስበርሳቸው እንዱወያዩ ይንገሯቸው፡፡
መ. በመጨረሻም በግሊና በጥንዴ ሆነው የሰሩትን ሁለንም አሳታፉ በሆነ መሌኩ እጅ
እያወጡ
143
ሇቀረበው
ቃሌ
አቻ
ወይም
ተመሳሳይ
ፌች
ያለትን
እንዱናገሩ
እና
የሰሯቸውን ዏ.ነገሮችንም እንዱያነቡ ያዴረጓቸው፡፡ በዙህ ሂዯት ሁለ ማበረታቻ፣
ማስተካከያ እየሰጡ ሁለንም ዓይነት ተማሪዎች እንዱሳተፈ ያዴርጉ፡፡ ማጠቃሇያ
በመስጠትም ተግባሩን ያጠቃለ፡፡
9ኛ ቀን
ቃሊት (40 ዯቂቃ)
መ. እባክዎ መምህር በ8ኛው ቀን ከሰሯቸው ተግባር 1 እና ተግባር 2 የቀጠሇ ይ዗ት
ያሇው እንዯመሆኑ መጠን በዙህ ክፌሌ ውስብስብና አስቸጋሪ ተብሇው የተገመቱትን
ቃሊት በቃሊቸውና በፅሁፌ የሚሇማመደበት ክፌሌ ነው፡፡
መ. ስሇሆነም ተማሪዎች የቃሊትን የአነባብ ስሌትና ቃና እንዱረደ ያግዚቸው ዗ንዴ
በተግባር 3 የሰንጠረዠ ውስጥ የተቀመጡትን እየነጠለና እያጣመሩ እንዱያነቧቸው
ያዴረጉ፡፡
መ. የሰሩትን አሳታፉ በሆነ መሌኩ እጃቸውን አውጥተው እንዱያነቡ ያዴርጉ፡፡ እርስዎ
ዯግሞ
መሌሱን
ጥቁር
ሰላዲው
ሊይ
ይፃፈሊቸው፡፡
ማስተካከያዎችን
ያዴርጉ፤
ተግባሩንም ያጠናቁ፡፡
10ኛ ቀን
ሰዋሰው
ቀጥተኛና ኢቀጥተኛ ተሳቢ
መ. እባክዎ መምህር በቀጥታ ወዯ ተግባሩ ከመግባቱዎ በፉት በተማሪዎች መጽሃፌ
በማስታወሻ
መሌክ
የቀረበውን
የቀጥተኛ እና ኢ-ቀጥተኛ ተሳቢ
ምንነት እንዱረደ
ያዴረጉ፡፡
ተማሪዎች ተግባሩን በሚያከናውኑበት ወቅት በክፌለ ውስጥ በመ዗ዋወር
ተማሪዎች ምሊሽ ሇመስጠት ጥረት እያዯረጉ መሆኑን ይከታተለ፡፡
መ. ተማሪዎች ከሀ - መ የቀረበሊቸውን ጥያቄዎች ምሳላውን መሰረት ቀጥተኛና ኢቀጥተኛ የሆኑ ተሳቢዎችን እንዱሰሩ ያዴርጓቸው፡፡
መ. በመጨረሻም ማበረታቻ፣ ማስተካከያ እየሰጡ ወዯ ኋሊ የቀሩትን እያገዘ ፇጥነው
የሚሄደትን ዯግሞ ላልችን እንዱያግዘ በማዴረግ ያበረታቷቸው፡፡ በመጨረሻም
144
ከቀረቡት የመሇማመጃ ጥያቄዎች በተጨማሪ ላልች ተጨማሪ ጣያቄዎችን በማከሌ
በአግባቡ እንዱረደ ይርዶቸው፡፡
ሰብአዊ ሌማት ሇሴቶች
ሴቶችን ማብቃት ማህበረሰቡን ማብቃት ነው ሲባሌ የሴቶችን ኢኮኖሚያዊ፣ ማህበራዊና
ፖሇቲካዊ ተሳትፍና ተጠቃሚነት በማጎሌበት በሃገሪቱ ሌማትና እዴገት እኩሌ
ተጠቃሚነታቸውን የማረጋገጥ አንዴ አካሌ ነው፡፡ የተባበሩት መንግስታት የሌማት
ፕሮግራም እ.ኤ.አ የ2018 የኢትዮጵያ የሰብአዊ ሌማት ሪፖርት እንዯሚያመሇክተው
የሀገራት የሰብአዊ ሌማት እዴገት የሚመጣው በሁለም መስክ የሴቶች የጾታ እኩሌነት
ሲረጋገጥና ሴቶች በኢኮኖሚው፣ በፖሇቲካውና በማህበራዊው ዗ርፌ እንዱበቁ በማስቻሌ
ነው፡፡
ይኸው የተባበሩት መንግስታት የሌማት ፕሮግራም እ.ኤ.አ. የ2018 የኢትዮጵያ የሰብአዊ
ሌማት ሪፖርት በመጥቀስእንዯገሇፀው ስሇኢትዮጵያ ሴቶች አሳሳቢ መረጃዎችን ይፊ
አዴርጓሌ፡፡ በዙህም መሰረት፡ እዴሜያቸው 10ና ከዙያ በሊይ ከሆኑት ኢትዮጵያውያን መካከሌ 32 በመቶ
ወንድችና 51 በመቶ ሴቶች ማንበብና መጻፌ የማይችለ ናቸው።
 በሀገራችን የሴቶች ስራአጥ ቁጥር ከወንድች ጋር ሲነጻጸር ሶስት እጥፌ ይሆናሌ።
 የሀገራችን ሴቶች አመታዊ የነፌስ ወከፌ ገቢ 1161 ድሊር ሲሆን የወንድች የነፌስ
ወከፌ ገቢ ግን 1886 ድሊር ነው (እ.ኤ.አ በ2016 የመግዚት አቅም መሰረት)።
በሪፖርቱ መሰረት በሀገራችን በሰብአዊ ሌማት ዗ርፌ ሇተገኘው መሻሻሌ በጤናው ዗ርፌ
የተገኘው መሻሻሌ የማይናቅ ነው፡፡ ሇአብነትም የቤተሰብ ምጣኔ አገሌግልት መሻሻሌ፣
የህጻናትና የእናቶች ክትባት፣ የጤና ተቋማት ተዯራሽነት መሻሻሌ በህይወት የመኖር
እዴሜን ከመጨመሩም በሊይ አጠቃሊዩን ሰብአዊ ሌማት እንዱሻሻሌ አግዞሌ፡፡ ከዙህ
በተጨማሪም ምንም እንኳ አስከ ታች ባይወርዴም ከቅርብ ጊዛ ወዱህ ሴቶች በህዜብ
ተወካዮች ምክር ቤትና በሚኒስተር ዯረጃ ከወንድች አንፃር ተቀራራቢ ውክሌናዎችን ይ዗ው
ይገኛለ፡፡
በዙህ ረገዴ ህብረተሰቡ ሴቶች ቢማሩ፣ ዕዴሌና ቦታ ቢሰጣቸው ከወንድች እኩሌ መስራት
እንዯሚችለ
በመገን዗ብና
ግማሽ
የህብረተ-ሰብ
ክፌሌ
ያሌተሳተፇበት
ዳሞክራሲ፣ሰሊም፣መሌካም አስተዲዯርና ሌማት ከግቡ እንዯማይዯርስ አምኖ ሴቶችን
በመዯገፌና በማብቃት ረገዴ የበኩለን ሚና መጫወት አሇበት፡፡ ይህንን ሇማጠናከርም
ጀስቲን ግሪኒንግ የተባሇ ብሪታናዊ
እንዯሚከተሇው ይገሌፀዋሌ “አንዱት ሀገር ግማሽ
ህዜቦችዋን ወዯኋሊ አስቀርታ ትክክሇኛ እዴገት ማዯግ አትችሌም፡፡”
ኢትዮጵያ እንዴትሇማ የሰብአዊ ሌማት ወሳኝ ነው፡፡ በተሇይ የሴቶች የሰብአዊ ሌማት
ሇሁሇንተናዊ የማህበረሰብ ሌማት ቁሌፌ ነው፡፡ የፆታ እኩሌነትን በማስፇን የሚዯረጉ
ጥረቶቹ መጨመር ዗ሇቂታዊ የሌማት ግቦችን ሇማሳካት
እና ሁለም ኢትዮጵያዊያን
ጤናማ አመርቂ እና የተሟሊ ሔይወት እንዱኖሩ ታሊቅ አስተዋጽዖ አሇው፡፡
ዴህረ-ማዲመጥ
መ. በ2ኛው ሳምንት በ9ኛው ቀን ዴህረ-ማዲመጥ በሚሇው ንዐስ ርዕስ ስር በቀረበው ጥያቄ
145
መሰረት ተማሪዎች ያዲመጡትን ምንባብ ዋና ሀሳብ እንዱያቀርቡ ይርዶቸው፡፡
የአትላቱን ታሪክ ከማቅረባቸው በፉትም እንዳት እንዯሚያቀርቡ ፌንጭ ይስጧቸው፡፡
መሌሰቸውን ይቀበለ፤ እርማት እና ማስተካከያዎችን በመስጠት ትምህርቱን ያጠናቁ፡፡
11ኛ ቀን
ማዲመጥ እና መናገር (40 ዯቂቃ)
መ.
ተማሪዎች
10ኛው
ቀን
የተነበበሊቸውን
ምንባብ
መሰረት
በማዴረግ
ምንባቡን
መረዲትና አሇመረዲታቸውን ይገምግሙ፡፡ ሇዙህም ይረዲ ዗ንዴ ከ ሀ- ሏ የቀረቡትን
ጥያቄዎች የተጓዯለትን ቁሌፌ ቃሊት በትክክሌ እነዱያሟለ ያዴርጉ፡፡ በዙህ ሂዯትም
ሁለም ተማሪዎች ማሳተፌዎን እንዲይ዗ነጉ፡፡
መ. በማስከተሌም ከዙሁ ምንባብ ውስጥ ከ “ሀ - ሏ” የቀረቡትን ጥያቄዎች ጊዛ ወስዯው
በጥንዴ
ወይም
በቡዴን
ከተወያዩባቸው
በኋሊ
መሌሳቸውን
በቃሌ
እንዱመሌሱ
ያበረታቷቸው፡፡ (ተማሪዎቹ በጥንዴም ይሁን በቡዴን ሲወያዩ ሁለም ተማሪዎች
በንቃት መሳተፈን ይከታታለ፡፡)
መ. በአጠቃሊይ ተማሪዎቹ ጥያቄዎቹን ሲሰሩም ሆነ መሌሶቻቸውን በቃሌ ሲያቀርቡ
እንዳት መስራት እንዲሇባቸው የእርስዎ ዴጋፌና ከትትሌ እንዯሚያስፇሌጋቸው
ተረዴተው
ያሌተቆጠበ
እገዚ
ያዴርጉሊቸው፡፡(በውይይታቸው
ወቅት
የተመረጡ
ተማሪዎች የሠሯቸውን መሌሶች በቃሌ ሇክፌለ እንዱያቀርቡ በማዴረግና ማስተካከያ
በመስጠት ትምህርቱን ያጠቃለ።)
11ኛ ቀን
ቃሊት (20 ዯቂቃ)
መ. በዙህ ክፌሌ ተማሪዎች ከምንባቡ የወጡ ቃሊትን እንዱረደ የምታዯርጉበት ነው፡፡
ይህንን ተማሪዎች እንዱተገብሩ ሇማዴረግ በተግባር 1 ስር በሳጥን ሇቀረቡት ቃሊት
ተመሳሳይ እንዱሰጡ ያዴርጉ፡፡
መ.
ይህን
ተግበር
ሇማሰራትም
ተማሪዎች
ተግባሩን
መጀመሪያ
በግሊቸው
እንዱሩ
ይንገሯቸው፡፡ በመቀጠሌ ዯግሞ ተማሪዎቹ በግሌ የሞከሩትን ከጎናቸው ካሇ/ካሇች
ተማሪ ጋር እንዱያስተያዩ እና እርስበርሳቸው እንዱወያዩ ይንገሯቸው፡፡
146
መ. በመጨረሻም በግሊና በጥንዴ ሆነው የሰሩትን ሁለንም አሳታፉ በሆነ መሌኩ እጅ
እያወጡ ሇቀረበው ቃሌ አቻ ወይም ተመሳሳይ ፌች ያለትን እንዱናገሩ ያዴረጓቸው፡፡
ጎን ሇጎንም እጅ አውጥው ተማሪዎቹ ሲመሌሱ እርስዎ ዯግሞ በጠመኔ ጥቁር ሰላዲው
ሊይ
ይፃፈሊቸው፡፡
(ማበረታቻ፣
ማስተካከያ
እየሰጡ
ሁለንም
ዓይነት
ተማሪዎች
እንዱሳተፈ ያዴርጉ፡፡ ማጠቃሇያ በመስጠትም ተግባሩን ያጠቃለ፡፡
ሰዋሰው (20 ዯቂቃ)
መ. እባክዎ መምህር ሰዋሰው በሚሇው ተግባር ስር የቀረቡትን ቃሊት ተማሪዎች የወሌ
ወይም
የተጽኦ
መሆናቸውን
እንዱሇዩ
ያዴረጉ፡፡
ተማሪዎች
ተጋባሩን
ሲሰሩ
ይከታተለ፤ መሌሶቻቸውን ይቀበለ፤ ማስተካከያ እና እርማት በማዴረግ ትምህርቱን
ያጠቃለ፡፡
12ኛ ቀን
ንባብ (40 ዯቂቃ)
አትላት መሰረት ዯፊር
ቅዴመማዲመጥ (7 ዯቂቃ)
የቀዯመ ዕውቀትን መቀስቀስ
መ.
እባክዎ
መምህር
በተማሪዎች
መማሪያ
መጽሃፌ
በ2ኛው
ሳምንት
በ4ኛ
ቀን
በቅዴመማዲመጥ ንኡስ ክፌሌ ስር የተማሪዎችን የቀዯመ አውቀት ሇመቃስቀስ
የቀረበውን ጥያቄ ያሰሯቸው፡፡ (ምስለን ተመሌክተው ሀሳባቸውን በሚገባ እንዱገሌጹ
ከሁለም አይነት ተማሪዎች እንዱሳተፈ ያዴርጉ፤ ተማሪዎችንም ያበረታቱ፡፡)
መ. የምንባቡን ርዕስ እና የቀረበሊቸውን ምስሌ መሰረት በማዴረግ የሚያነቡት ምንባብ
ስሇምን
ሉሆን
እንዯሚችሌ
ተማሪዎች
እንዱገምቱ
ያዴርጉ፡፡
ግምታቸውንም
ይቀበለ፡፡
የማዲመጥ ወቅት (15 ዯቂቃ)
መ.አሁን
“አትላት
በምታነቡበት
ጊዛ
መሰረት
ዯፊር”
አትላቷን
በሚሌ
እያዯነቃችሁና
ርዕስ
ምንባብ
ታሪኩን
ታነባሊችሁ፤
ከቀዯመ
ምንባቡን
እውቀታችሁ
ጋር
እያገናኛችሁ በሇሆሳስ እና ዴምጽ በማሰማት አንብቡ፡፡
መ.ምንባቡን በክፌሌ እየከፊፇለ ሁሇት ወይንም ሦስት ተማሪዎች እንዱያነቡት በማዴረግ
147
ተማሪዎች በትክክሌ፣ በፌጥነት እና በሇዚ ማንበባቸውን ይከታተለ፡፡ ምንባቡን ሦስት
ጊዛ
ተማሪዎች
እንዱያነቡ
ቢያዯርጉ
በአንዴ
ጊዛ
዗ጠኝ
ተማሪዎችን
ማሳተፌ
ይችሊለ፡፡
መ.እዴሌ የተሰጣቸው ተማሪዎች ዴምጻቸውን ከፌ አዴርገው ሲያነቡ ላልች
ተማሪዎች
ዯግሞ በሇሆሳስ እያነበቡ መሆኑን ይከታተለ፡፡
ዴህረንባብ (18 ዯቂቃ)
መ. እባክዎ መምህር ተማሪዎች በዙህ ተግባር ስር የቀረቡትን የአንብቦ መረዲት ጥያቄዎች
በጽሁፌ እንዱመሌሱ ያዴርጉ፡፡
መ. ተማሪዎች በተሰጠው ትዕዚዜ መሰረት ሀሳባቸውን አስተካክሇው መመሇሳቸውንና
መፃፊቸውን አየተከታተለ ማስተካከያና እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡ በመጨረሻም ሁለንም
ሉያስማማ የሚችሌ ምሊሽ በመስጠት ክፌሇጊዛውን ያጠናቁ፡፡
13ኛ ቀን
ቃሊት
መ. እባክዎ
መምህር ተማሪዎች
በ12ኛው
ቀን
ከቀረበው
ምንባብ
ሇወጡት
ቃሊት
ተመሳሳይ ፌቺ ያሊቸውን ቃሊት እንዱሰጡ ያዴርጉ፡፡ ይንህ ተግበር ተማሪዎች
በግሊቸው እንዱሩ ያዴርጉ፡፡
መ. በመጨረሻም ተማሪዎች በግሌ የሰሩትን አሳታፉ በሆነ መሌኩ እጅ እያወጡ ሇቀረበው
ቃሌ አቻ ወይም ተመሳሳይ ፌች ያለትን እንዱናገሩ ያዴረጓቸው፡፡ (ማበረታቻ፣
ማስተካከያ እየሰጡ ሁለንም ዓይነት ተማሪዎች እንዱሳተፈ ያዴርጉ፡፡ ማጠቃሇያ
በመስጠትም ተግባር አንዴን ያጠቃለ፡፡)
መ. በተግባር 2 ስር ሇቀረቡት ከአንዴ በሊይ ፌቺ ሇያዘት ቃሊትም እንዯዙሁ በችቻቸው
ሌክ ተመሳሳይ ቃሊት እንዱሰጡ ያበረታቷቸው፡፡ ምሳላውንም አብረዋቸው ይስሩ፡፡
(ማበረታቻ፣ ማስተካከያ እየሰጡ ሁለንም ዓይነት ተማሪዎች እንዱሳተፈ ያዴርጉ፡፡
ማጠቃሇያ በመስጠትም ተግባሩን ያጠቃለ፡፡)
148
14ኛ ቀን
መጻፌ
መ. እባክዎ መምህር በ12ኛው ቀን አትላት መሰረት ዯፊር በሚሌ ርእስ ከቀረበው
ምንባብ ውስጥ የመጨረሻዎቹን ሁሇት አንቀጾች ስርዓተነጥቦቹን ጠብቀው ዴምጻችሁን
ከፌ በማዴረግ በትክክሌ እንዱያነቡ ያዴርጉ፡፡
መ. እርስዎ መጀመሪያ እንዳት እንዯሚነበብ ሞዳሌ ሆነው ያሳዩአቸው፡፡ በመቀጠሌም
የተሇያዩ
ተማሪዎች
(ቢያንስ
8)
አንቀጾቹን
ዯጋግመው
እንዱያነቡ
ያዴርጉ፡፡
እርስዎም ተማሪዎች ሲያነቡ እየተከታተለ ማስተካከያ እና ማበረታቻ ያዴርጉሊቸው፡፡
15ኛ ቀን
ሰዋስው
መ. እባክዎ መምህር በተማሪዎች መጽሃፌ በተግባር 1 ስር የቀረቡትን ቃሊት በሳጥኑ
ከቀረቡት
አማራጭ
ቅዴመግንዴ
እና
ዴህረ-ግንዴ
ቅጥያዎች
ጋር
የማጣመር
ተግባራትን በምሳላው መሰረት መተግበር እንዱችለ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡ ተማሪዎች
ተግባሩን
በሚያከናውኑበት
ወቅት
በክፌለ
ውስጥ
በመ዗ዋወር
ተማሪዎች
ምሊሽ
ሇመስጠት ጥረት እያዯረጉ መሆኑን ይከታተለ፡፡
መ.
በመጨረሻም
ተማሪዎች
የሰሩትን
አሳታፉ
በሆነ
መሌኩ
እጃቸውን
አውጥተው
እንዱያነቡ ያዴርጉ፡፡ እርስዎ ዯግሞ መሌሱን ጥቁር ሰላዲው ሊይ ይፃፈሊቸው፡፡
ማስተካከያዎችን ያዴርጉ፤ ተግባሩንም ያጠናቁ፡፡
መ. በመቀጠሌም በተግባር 2 ስር የቀረበውን ተግባር ያሰሯቸው፡፡ ተማሪዎች አምስት
የወሌ እና አምስት የተጸውኦ ስሞችን እነዱጽፈ ያዴርጉ፡፡ ተማሪዎች ተግባራቱን
ሲሰሩ እገዚ ያዴርጉሊቸው፤ መሌሳቸውን ይቀበለ፤ ማስተካከያ በማዴረግም የእሇቱን
ትምህርት ያጠቃለ፡፡
4ኛ ሳምንት 16ኛ ቀን
መጻፌ
መ. እባክዎ
መምህር ተማሪዎች ከዙህ
በፉት
አጠቃሊይ ስሇታዋቂ ኢትዮጵያውያን
አትላቶች ያነበቧቸውን እና ያዲመጧቸውን ምንባቦች መሰረት በማዴረግ የኢትዮጵያ
አትላቶች
149
ሇሀገራቸው
ያበረከቷቸውን
አስተዋጽኦዎች
የሚ዗ክር/
የሚገሌጽ
ከ7
መስመር ያሊነሰ አንቀጽ ተማሪዎች እንዱጽፈ እገዚ ያዴርጉሊቸው፡፡ (መሌሳቸውን
ይቀበለ፤ ማስተካከያ በማዴረግም የእሇቱን ትምህርት ያጠቃለ፡፡)
መ. በመቀጠሌም ተማሪዎች በተግባር 2 ስር የቀረበውን አንቀጽ ስርዓተ-ነጥቦቹን ጠብቀው
በትክክሌ እንዱያነቡ ያዴርጉ፡፡ (አንቀጹን ቢያንስ አራት ተማሪዎች እንዱያነቡ
ያዴርጉ፡፡ ተማሪዎች ሲያነቡ እየተከታተለም እርማት ያዴርጉ፡፡)
17ኛ ቀን
ማዲመጥ እና መናገር (40 ዯቂቃ)
አትላት ኮሇኔሌ ዯራርቱ ቱለ
ቅዴመማዲመጥ (7 ዯቂቃ)
የቀዯመ ዕውቀትን መቀስቀስ
መ.
እባክዎ
መምህር
በተማሪዎች
መማሪያ
መጽሃፌ
በ4ኛው
ሳምንት
በ17ኛ
ቀን
በቅዴመማዲመጥ ንኡስ ክፌሌ ስር የተማሪዎችን የቀዯመ አውቀት ሇማነቃቃት
ከምስለ ጋር ተያይ዗ው የቀረቡትን ጥያቄዎች ያሰሯቸው፡፡ (ምስለን ተመሌክተው
በትእይንቱ ሊይ የሚታዩትን በሚገባ እንዱገሌጹ ተማሪዎችን ያበረታቱ፡፡)
መ. የማዲመጥ ምንባቡን ርዕስ፣ የቀረበሊቸውን ጥያቄ እና ምስሌ መሰረት በማዴረግ
የሚያዲምጡት ምንባብ ስሇምን ሉሆን እንዯሚችሌ ተማሪዎች እንዱገምቱ ያዴርጉ፡፡
ግምታቸውንም ይቀበለ፡፡
የማዲመጥ ወቅት (15 ዯቂቃ)
መ. አሁን “አትላት ኮሇኔሌ ዯራርቱ ቱለ” በሚሌ ርዕስ ምንባብ አነብሊችኋሇሁ እናንተ
ዯግሞ ን የተነሱ ዋና ዋና የአትላቷ የህይወት ታሪክ ቅዯም ተከተልችን
እያስተዋሊችሁና ማስታወሻ እየያዚችሁ አዲምጡ፡፡
መ. ምንባቡን ሁሇት ጊዛ ያንብቡሊቸው፡፡ ምንባቡን በሚያነቡሊቸው ወቅት ተማሪዎች
በትክክሌ እዲመጡ መሆኑን እና ቅጹንም እየሞለ መሆኑን ይከታተለ፡፡
150