Ayqash to’g’ri chiziqlar orasidagi masofa va burchak
Kesishadigai ikkita to’g’ri chiziq qo’shni va vertikal burchak-lar hosil qiladi.
Vertikal burchaklar teng, qo’shni burchaklar esa bir-birini 180o gacha to’ldiradi.
Ulardan kichigining burchak o’lchovi to’g’ri chiziqlar orasidagi burchak deyiladi.
Perpendikulyar to’g’ri chiziqlar orasidagi burchak ta’rifga ko’ra 90° ga teng. Parallel
to’g’ri chiziqlar orasidagi burchakni nolga teng deb hisoblaymiz. Ayqash to’g’ri
chiziqlar orasidagi burchak deb berilgan ayqash to’g’ri chiziqlarga parallel
kesishuvchi to’g’ri chiziqlar orasidagi burchakka aytiladi. Bu burchak kesishuvchi
to’g’ri chiziqlarning tanlab olinishiga bog’liq emas. Buni isbotlaymiz.
«a1 va b1 — berilgan a va b ayqash to’g’ri chiziqlarga parallel bo’lib, A nuqtada
kesishuvchi to’g’ri chiziqlar bo’lsin a2 va b2 — berilgan to’g’ri chiziqlarga parallel,
B nuqtada kesishuvchi boshqa to’g’ri chiziqlar bo’lsin. a1 va b2 to’g’ri chiziqlar
parallel (yoki ustma-ust tushadi) hamda b1 va b2 to’g’ri chiziqlar ham parallel (yoki
ustma-ust tushadi). A nuqtani B nuqtaga o’tkazadigan parallel ko’chirishni
bajaramiz.
Parallel ko’chirish burchak kattaligini saqlagani uchun a1 va b1 to’g’ri
chiziqlar orasidagi burchak a1 va b2 to’g’ri chiziqlar orasidagi burchkka teng. SHuni
isbotlash talab etilgan edi.
Avval berilgan ta’rifga ko’ra to’gri burchak ostida kesishadigan to’g’ri chiziqlar
perpendikulyar to’gri chiziqlar deyiladi. Ba’zan orasidagi
burchagi 90° ga teng bo’lgan ayqash to’g’ri chiziqlar ham perpendikulyar to’g’ri
chiziklar deyiladi.
Masala. Og’maning tekislikka proektsiyasiga perpendikulyar bo’lgan tekislikdagi
har qanday to’g’ri chiziq og’maga ham perpendikulyar bo’lishinii isbotlang. Va
aksincha: agar tekislikdagi to’g’ri chishk og’maga perpendikulyar bo’lsa, u
og’maning proektsiyasiga ham perpendikulyar bo’ladi.
Echilishi. AB to’g’ri chiziq  gekislikka perpendikulyar, AC — og’ma va s to’g’ri
chilik a tekislikdagi BC ga perpendikulyar bo’lsin Og’maning C asosidan s1
s
to’g’ri chiziq o’tkazamiz. Uch perpendikulyar haqidagi teoremaga ko’ra s1 to’g’ri
chiziq AC og’maga perpendikulyar bo’ladi. c to’g’ri chiziq bilan AC og’ma
orasidagi burchak AC va c1 to’g’ri chiziqlar orasidagi burchaqqa teng bo’lgani uchun
c to’g’ri chiziq ham AC og’maga perpendikulyar bo’ladi.
Aksincha: agar c to’g’ri chiziq AS og’maga perpendikulyar bo’lsa, u holda c1 to’g’ri
chiziq ham unga perpendikulyar bo’ladi, demak, uch perpendikulyar haqidagi
teoremaga ko’ra uning BC proektsiyasiga ham perpendikulyar. c||c1 bo’lgani uchun
c  BC bo’ladi.
To’g’ri chiziq bilan tekislik orasidagi burchak tushunchasiga ta’rif beramiz.
a — tekislik va a—uni kesib o’tuvchi, lekin unga perpendikulyar bo’lmagan to’g’ri
chiziq bo’lsin a to’gri chiziqning |uqtalaridan  tekislikka tushirilgan
perpendikulyarlarning asoslari a' to’g’ri chiziqda yotadi. Bu to’g’ri chiziq  to’g’ri
chiziqning a tekislikdagi proektsilsi deyiladi. To’gri chiziq bilan uning tekislikdagi
proektsyasi orasidagi burchak (to’gri chiziq bilan gekislik orasidagi burchak
deyiladi.
Agar to’g’ri chiziq tekislikka porpendikulyar bo’lsa, ular orasidagi burchak 90° ga
teng deb hisoblanadi. Agar ular parallel bo’lsa, u holda 0° bo’ladi. a to’g’ri chiziq
va uning a tekislikdagi a' proektsiyasi hamda a tekislikning a to’g’ri chiziq bilan
kesishgan nuqtasidan tskislikka o’tkazilgan perpendikulyar bitta tekislikda yotgani
uchun to’g’ri chiziq bilan tekislik
orasidagi burchak shu to’g’ri chizik, bilan tekislikka o’tkazilgan perpendikulyar
orasidagi burchakni 90o ga to’ldiradi.
Талабаларнинг билишга оид ўқув мақсадига эришилганлик даражасини
назорат қилиш ва баҳолашда фойдаланиладиган ностандарт тест
топшириқлари
1. ......................орқали битта ва фақат битта текислик ўтади.
А) ихтиёрий учта нуқта;
В) бир тўғри чизиқда ётувчи учта нуқта;
С) бир тўғри чизиқда ётмайдиган учта нуқта;
D) ихтиёрий иккита нуқта.
Жавоб.
С
2. ......................орқали битта ва фақат битта текислик ўтади.
А) иккита кесишувчи тўғри чизиқлар;
В) битта тўғри чизиқ;
С) иккита айқаш тўғри чизиқ;
D) учта кесишувчи тўғри чизиқ.
Жавоб.
А
3. Агар тўғри чизиқнинг иккита нуқтаси текисликда ётса, у ҳолда тўғри
чизиқ.......................
А) текислик билан кесишади;
В) текисликда ётади;
С) текисликка параллел;
D) текисликка айқаш.
Жавоб.
В
4. Қуйидаги тасдиқлардан қайси бири тўғри? Тўғри жавобни жадвалга
киритинг.
A) ихтиёрий тўртта нуқта битта текисликда ётади;
B) ихтиёрий учта нуқта битта текисликда ётмайди;
C) ихтиёрий тўртта нуқта битта текисликда ётмайди;
D) ихтиёрий учта нуқтадан ягона текислик ўтади.
Жавоб.
С
5. Иккита ҳар хил текислик нечта умумий нуқтага эга бўлиши мумкин?
A) 2; B) 3; C) бир нечта; D) битта ҳам эмас ёки чексиз кўп
Жавоб.
D
6. А, В, С нуқталар битта тўғри чизиқда ётади, D нуқта эса улар билан
бир тўғри чизиқда ётмайди. Ҳар учта нуқтадан биттадан текислик
ўтказилди. Бунда нечта ҳар хил текисликлар ҳосил бўлади?
A) 2; B) 3; C) 1; D) чексиз кўп.
Жавоб.
A
7. Агар учта нуқта бир тўғри чизиқда ётмаса, у ҳолда улар фазода
текисликнинг вазиятини ………. . Нуқталар ўрнига мосини қўйинг.
A) ихтиёрий ҳолатда аниқлай олмайди;
B) қандайдир қўшимча шартларда аниқлайди;
C) ихтиёрий ҳолатда аниқлайди;
D) умуман аниқлай олмайди.
Жавоб.
С
8. AFD ва DEF текисликларнинг умумий тўғри чизиғини топинг.
А) AD; В) DE; С) DF; D) AF.
Жавоб.
С
9. MN ва NP тўғри чизиқларнинг ўзаро жойлашувини аниқланг.
А) Параллел; В) айқаш; С) аниқлаб бўлмайди; D) кесишади; E) устама-уст
тушади.
Жавоб.
D
10. Агар а тўғри чизиқ орқали ўтадиган ихтиёрий тўғри чизиқ b тўғричизиққа
параллел бўлмаса, бу тўғри чизиқларнинг ўзаро вазиятини аниқланг?
А) Айқаш; В) параллел; С) кесишади D) устма-уст тушади; E) аниқлаб
бўлмайди.
Жавоб.
E
11. М нуқта ABCD тўртбурчак текислигида ётмайди, K – МА нинг ўртаси. МВ
ва DK тўғри чизиқлар қандай вазиятда бўлиши мумкин?
А) Аниқлаб бўлмайди; В) айқаш; С) параллел; D) кесишади; Е) устма-уст
тушади.
Жавоб.
В
12. а ва с тўғри чизиқлар b тўғри чизиқ билан айқаш. а ва с тўғри чизиқлар
вазияти ҳақида нима дейиш мумкин?
А) параллел ёки кесишади; В) айқаш ёки параллел; С) ўзаро жойлашуви
ҳақида аниқ фикр йўқ; D) кесишади ёки айқаш; Е) устма-уст тушади.
Жавоб.
В
13. Тўғри жавобни аниқланг.
А) Агар иккита бурчакнинг томонлари бир хил йўналган бўлса, у ҳолда бу
бурчаклар тенгдир. B) Иккита тўғри чизиқ учинчи тўғри чизиққа параллел
бўлса, у ҳолда улар кесишади. C) Агар иккита тўғри чизиқ учинчи тўғри
чизиққа перпендикуляр бўлса, у ҳолда улар перпендикуляр. D) Агар иккита
тўғри чизиқ умумий нуқтага эга бўлса, у ҳолда улар айқаш. Е) Агар иккита
тўғри чизиқ умумий нуқтага эга бўлса, у ҳолда улар турли текисликларда
ётади.
Жавоб.
А
14. с тўғри чизиқ а тўғри чизиққа параллел, β текислик билан кесишади..b
тўғри чизиқ а тўғри чизиққа параллел, у ҳолда:
А) b ва с тўғри чизиқлар кесишади; В) b тўғри чизиққа β текисликда ётади;
С) b ва с тўғри чизиқлар айқаш; D) b ва с тўғри чизиқлар параллел; Е) а тўғри
чизиқ β текисликда ётади.
Жавоб.
D
15. ABC учбурчакда С бурчак В ва А бурчаклар йиғиндисидан 40˚ га катта. АС
ва ВС тўғри чизиқлар орасидаги бурчакни топинг.
А) 110˚; В) 70˚; С) 55˚; D) 125˚; E) аниқлаб бўлмайди.
Жавоб.
В
16. ABCD параллелограммнинг С учи орқали параллелограмм текислигида
ётмайдиган М нуқтадан СМ тўғри чизиқ ўтказилган. Агар МСD бурчак 100˚ га
тенг бўлса, АВ ва МС тўғри чизиқлар орасидаги бурчакни топинг?
А) аниқлаб бўлмайди; В) 100˚; С) 80˚; D) 130˚; E) 50˚.
Жавоб.
A
17.  текислик берилган. Бу текисликдан 3 см узоқликда жойлашган нечта
текислик ўтказиш мумкин?
A) 2та B)3 та C)4та D) 5та E) 1 та F) 0 та
Жавоб.
А
18. Берилган А нуқтадан  текисликка AB перпендикулар ва АC оғма
 текисликка
ўтказилган. Агар AB = 16см, АC=20 см бўлса, оғманинг
проекциясини топинг.
A) 12 см B) 16 см C) 20 см D) 18 см E) 4 см F) 24 см
Жавоб.
А
19. Берилган А нуқтадан  текисликка иккита AB=17 см ва АC=13 см оғмалар
ўтказилган. Агар AB оғманинг берилган текисликка проекцияси 15 см бўлса,
АC кесманинг текисликка проекциясини топинг.
A) 105 см B) 45см C) 15см D) 15 см E) 3 см F) 17 см
Жавоб.
А
20. AB кесма  текисликни кесиб ўтмайди ва унинг А ва B учлари
текисликдан, мос равишда, 5 см ва 3 см узоқликда жойлашган. Шу кесманинг
ўртасидан  текисликкача бўлган масофани топинг.
A) 4 см B) 2 см C) 8 см D) 5 см E) 3 см F) 3,5 см
Жавоб.
А
21. АB кесма  текислик билан 60° ли бурчак ҳосил қилади ва АB кесманинг
 текисликка проекцияси 14см га тенг. АB кесманинг узунлигини топинг.
A) 28 см. B) 8 см. C) 2 см. D) 14 см. E) 56 см. F) 7 см.
Жавоб.
А
22. Мунтазам АBC учбурчак  текисликда ётади ва АB=4 см. Учбурчакнинг C
учидан  текисликка CК=3 см перпендикулар ўтказилган. Ҳосил бўлган 
АBК нинг периметри ва юзини топинг.
A) P= 14 см, S = 2 21 см2. B) P= 14 см, S = 21 см2.
C) P= 14 см, S = 4 21 см2. D) P= 14 см, S = 3 21 см2.
E) P= 14 см, S = 0,5 21 см2. F) P= 14 см, S = 0,75 21 см2.
Жавоб.
А
23. Берилган нуқтадан текисликка узунликлари 17 дм ва 10 дм бўлган иккита
оғма ўтказилган. Бу оғмалар проекцияларининг айирмаси 9 дм бўлса, нуқтадан
текисликкача бўлган масофани тоpинг.
A) 8 дм B) 18 дм C) 17 дм D) 27 дм E) 7 дм F) 6 дм
Жавоб.
А
Талабаларнинг тушунишга оид ўқув мақсадига эришилганлик даражасини
назорат қилиш ва баҳолашда фойдаланиладиган ностандарт тест
топшириқлари
24. Тўғри чизиқлар жойлашувини берилган тўғри таъриф билан
жуфтланг.
1
Айқаш
2
Параллел
3
Перпендикуляр
4
Кесишувчи
Жавоб:
Жавоби:
Жавоб:
1-
2-
1-C
A Турли текисликларда ётувчи
кесишмайдиган тўғри чизиқлар
B Битта текисликда ётувчи кесишмайдиган
тўғри чизиқлар
C Тўғри бурчак остида кесишувчи тўғри
чизиқлар
D Битта текисликда ётувчи параллел
бўлмаган тўғри чизиқлар
3 4-
2 -D
3 -B
4-A
25. Тушунчаларни берилган тўғри таъриф билан жуфтланг.
1
2
3
4
Жавоб:
Жавоби:
Жавоб:
Гексаэдр
Октаэдр
Тетраэдр
Додекаэдр
1-
1-А
A
B
C
D
2-
2 -D
Мунтазам олтиёқ
Мунтазам ўн иккиёқ
Мунтазам тўртёқ
Мунтазам саккизёқ
3 3 -С
44-В
26. Кўпёқларнинг ҳажми формулалари берилган тўғри формула билан
жуфтланг.
Призма
тўғри бурчакли
параллелепипед
3
пирамида
4
Куб
Жавоб:
121
2
Жавоби:
Жавоб:
1-C
A V=a3
B V=1/3 SH
C V=SH
D V=abc
3 -
2 -D
3 -B
4-
4-A
Талабаларнинг билимларни амалда қўллаш ўқув мақсадига эришилганлик
даражасини назорат қилиш ва баҳолашда фойдаланиладиган
ностандарт тест топшириқлари
27. Тўғри чизиқларнинг ўзаро жойлашуви ҳамда текисликларнинг ўзаро
жойлашувининг мос рақамларини жадвалнинг ўнг томонига ёзинг.
1) кесишади
2) параллел 3) проекцияланади
4) перпендикуляр
5) айқаш
6) устма-уст тушади 7) симметрик 8) биссектриса
9) медиана 10) баландлик
Математик
тушунчалар
Тўғри чизиқлар
Текислик
Жавоби:
Математик
тушунчалар
Тўғри чизиқлар
Текислик
Жавоб рақамлари
Жавоб рақамлари
1,2,4,5,6
1,2,4,6
28. Фазовий фигуралар келтирилган тўғри жавобларни аниқланг.
Жавоблар жадвалига “ҳа” ёки “йўқ” сўзларини ёзинг.
1. Учбурчак
2. Гексаэдр
3. Конус
4. Тўртбурчак
5. Октаэдр
6. Токаэдр
8. Трапеция
9. Квадрат
10. Эллипс
11. Сфера
12. Призма
13. Параллелограмм
7. Икосаэдр
Жавоб:
1
2
3
Жавоб:
1
2
Йўқ Ҳа
3
Ҳа
14. Декаэдр
4
5
4
5
Йўқ Ҳа
6
7
6
7
Йўқ Ҳа
8
9
10
11
12
13
14
8
9
10 11 12 13 14
Йўқ Йўқ Йўқ Ҳа Ҳа Йўқ Йўқ
29. Айланма жисмлар келтирилган тўғри жавобларни аниқланг.
Жавоблар жадвалига “ҳа” ёки “йўқ” сўзларини ёзинг.
1. Айлана
2. Куб
3. Конус
4. Кесик конус
5. Додекаэдр
6. Парабола
7. Тор
8. Циклоида
9. Астероид
10. Метиорид
11. Сфера
12. Цилиндр
13. Параллелограмм
14. Шар
Жавоб:
1
2
3
4
Жавоб:
1
2
Йўқ Ҳа
3
Ҳа
4
Ҳа
5
6
7
5
6
7
Йўқ Йўқ Ҳа
8
9
10
11
12
13
14
8
9
10 11 12 13 14
Йўқ Йўқ Йўқ Йўқ Ҳа Йўқ Ҳа
30. Текисликда ётиши мумкин бўлган тушунчалар келтирилган тўғри
жавобларни аниқланг. Жавоблар жадвалига “ҳа” ёки “йўқ” сўзларини
ёзинг.
1. Тўғри чизиқ
2. Куб
3. Конус
4. Кесма
5. Додекаэдр
6. Парабола
7. Тор
Жавоб:
1
2
3
8. Циклоида
9. Синиқ чизиқ
10. Учбурчак
11. Доира
12. Цилиндр
13. Параллелограмм
14. Шар
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Жавоб:
1
2
3
4
Ҳа Йўқ Йўқ Ҳа
5
6
Йўқ Ҳа
7
8
Йўқ Ҳа
9
Ҳа
10
Ҳа
11
Ҳа
12 13
Йўқ Ҳа
14
Йўқ
Талабаларнинг таҳлилга оид ўқув мақсадига эришилганлик даражасини
назорат қилиш ва баҳолашда фойдаланиладиган ностандарт тест
топшириқлари
31. Қуйида берилганлар кўпёқли ёки кўпёқли эмаслигини жадвалга
рақамлари орқали ёзинг.
1) Эллипсоид;
2) Гексаэдр;
3) Октаэдр;
4) Декаэдр
5) Конус
6) Сфера
7) Тетраэдр
Математик тушунча
Жавоб рақамлари
Кўпёқли
Кўпёқли эмас
Сиртлар
Айланма жисмлар
Жавоби:
Математик тушунча
Кўпёқли
Кўпёқли эмас
Сиртлар
Айланма жисмлар
Жавоб рақамлари
2,3,7
4
1,6
5
32. Қуйидаги берилган фикрларнинг қайсилари тўғри?
A.Бир тўғри чизиқда ётмайдиган учта нуқта орқали битта ва фақат битта
текислик ўтади..
B.Иккита кесишувчи тўғри чизиқлар орқали битта ва фақат битта текислик
ўтади.
C. Бир тўғри чизиқда ётадиган учта нуқта орқали битта ва фақат битта
текислик ўтади.
D Агар тўғри чизиқнинг иккита нуқтаси текисликда ётса, у ҳолда тўғри чизиқ
текисликда ётади.
E. Фазода битта нуқта орқали иккита тўғри чизиқ ўтказиш мумкин.
F. Гексаэдрнинг иккинчи номи тетраэдр.
G. Тетраэдрнинг ҳажми унинг тўла сирти юзига тенг.
H. Кубнинг иккинчи номи гексаэдр.
Жавоб:
Жавоб:А, В, D, Н._
33. Қуйидаги берилган фикрларнинг қайсилари тўғри?
A.Мунтазам пирамиданинг баландлиги n марта орттирилса, асосининг томони
n марта қисқартирилса, ҳажми ўзгармайди.
B. Кубнинг қирраси 1 га тенг бўлса, унинг тўла сирти юзи ҳам 1 га тенг.
.
C. Кубнинг қирраси 1 га тенг бўлса, унинг ҳажми ҳам 1 га тенг.
D Кубнинг ихтиёрий учта қиррасидан битта текислик ўтади.
E. Кубнинг ихтиёрий иккита қиррасидан битта текислик ўтади.
F. Кубнинг олтита диагонал кесими бор.
G. Кубнинг ҳажми унинг қиррасининг кубига тенг.
H. Кубнинг айқаш қирралари мавжуд.
Жавоб:
Жавоб:С, F, G, Н._
34. Қуйидаги берилганларнинг қайсилари тўғри?
A.Мунтазам пирамиданинг баландлиги n марта орттирилса, асосининг томони
n марта қисқартирилса, ҳажми n марта камаяди.
B. Кубнинг қирраси n га тенг бўлса, унинг тўла сирти юзи ҳам 6nn га тенг.
C. 10 қиррали пирамиданинг асоси бешбурчакдан иборат.
.
D. 12 қиррали призманинг асоси олтибурчакдан иборат.
E.Тўғри
призманинг асоси мунтазам олтибурчак бўлса, унинг ён
қирраларидаги бурчаклари тўғри бўлади.
F. 20 ёқли призманинг асоси 18 бурчакли кўпбурчак бўлади.
G.Пирамиданинг ёқлари сони учидаги текис бурчаклари сонидан бирга ортиқ
бўлади.
H. Шар камари тушунчаси мавжуд.
Жавоб:
Жавоб:А, В, С, F, G, Н._
35. Қуйидаги берилганларнинг қайсилари тўғри?
A. Мунтазам пирамиданинг баландлиги n марта орттирилса, асосининг томони
n марта қисқартирилса, ҳажми камаймайди.
B. Кубнинг қирраси n га тенг бўлса, унинг ҳажми ҳам n·n·n га тенг.
C. Асоси бешбурчакдан иборат пирамиданинг10 та қирраси бор.
.
D. Асоси олтибурчакдан иборат призманинг 12 қирралидир.
E.Тўғри призманинг асоси мунтазам учбурчак бўлса, унинг ён қирраларидаги
бурчаклари тўғри бўлади.
F. Асоси 8 бурчакли кўпбурчак призмада 10 та ёқ бўлади.
G.Пирамиданинг ёқлари сони учидаги текис бурчаклари сонидан иккитага
ортиқ бўлади.
H. Шар қатлами тушунчаси мавжуд.
Жавоб:
Жавоб: В, С, F, Н._
Талабаларнинг билимларни синтезлаш ўқув мақсадига эришилганлик
даражасини назорат қилиш ва баҳолашда фойдаланиладиган
ностандарт тест топшириқлари
36.Чизиқли бурчакнинг биссектрисасини ясаш кетма-кетлигини
белгиланг.
1.
Циркулнинг ўткир учини бурчак учига қўйилади.
2.
Маълум радиусда айлана чизилади.
3.
Бурчакнинг томонларини кесгунча айлана ёйи чизилади.
4.
Бурчак томонлари билан кесишган нуқталари белгилаб олинади.
5.Олинган нуқталарнинг ҳар бирига циркулнинг ўткир учи қўйилиб
алоҳида-алоҳида бир хил радиусли ўзаро кесишувчи айлана ёйлари
кесишгунча чизилади.
6.
Ёйлар кесишган нуқталарни бурчак учи билан туташтириб биссектриса
ясалади.
7.Олинган нуқталарнинг ҳар бирига алоҳида радиусли айланалар
чизилади.
8.
Олинган нуқталарни туташтирамиз.
9.
Айлана марказини бурчак учи билан туташтириб биссектриса ясалади.
10. Ёйлар кесишган нуқталарни марказ қилиб, бирлик айланалар чизамиз.
11. Бирлик айланалар кесишган нуқталарни белгилаймиз.
12. Тўғри бурчак ясаб оламиз.
Жавоб
Жавоб: 1,3,4,5, 6
Талабаларнинг хулоса ясашга оид ўқув мақсадига эришилганлик
даражасини назорат қилиш ва баҳолашда фойдаланиладиган
ностандарт тест топшириқлари
37.Қуйидаги бериладиган фикрларнинг қайсилари тўғри бўлса “ҳа”,
нотўғри бўлса “йўқ” сўзларини қўйинг.
A. Қирраларининг узунликлари ўзгарганда куб ҳажмини ўзгартирмайди.
B. Куб ҳажми сантиметрларда ўлчанади.
C. Кубнинг олтита ёғи бор.
D. Кубнинг баландлиги қиррасининг иккиланганига тенг.
E. Куб кўпёқлиларга киради.
F. Кубнинг 9та симметрия текислиги мавжуд.
G.Кубнинг радиуси ҳар доим бир хил.
Н. Кубда ҳажм тушунчаси мавжуд
Жавоб:
A
B
C
D
E
F
G
Н
Жавоб:
A
йўқ
B
йўқ
C
ҳa
D
йўқ
E
ҳa
F
ҳа
G
йўқ
Н
ҳа
38.Қуйидаги бериладиган фикрларнинг қайсилари тўғри бўлса “ҳа”,
нотўғри бўлса “йўқ” сўзларини қўйинг.
A. Учбурчакли пирамиданинг учта диагонали бор.
B. Бешбурчакли призманинг бешта диагонали бор.
C. Айқаш текисликлар тўғри чизиқ бўйлаб кесишади .
D. Фазода ихтиёрий учта нуқтадан битта текислик ўтади.
E. Сфера ҳажми мавжуд эмас.
F. Шар сирти сфера ҳам дейилади.
G. Шарнинг радиуси бор бўлса, унинг ҳажми ҳам бор.
Н. Шар ҳажми унинг бўйи, эни ва баландлиги кўпайтмасига тенг.
Жавоб:
A
B
C
D
E
F
G
Н
Жавоб:
A
B
C
D
E
F
G
Н
йўқ
йўқ
йўқ
йўқ
ҳа
ҳа
ҳа
йўқ
39.Қуйидаги бериладиган фикрларнинг қайсилари тўғри бўлса “ҳа”,
нотўғри бўлса “йўқ” сўзларини қўйинг.
A. Учбурчакли призманинг учта диагонали бор.
B. Бешбурчакли пирамиданинг бешта диагонали бор.
C. Айқаш тўғри чизиқлар битта текисликда ётмайди .
D. Фазода ихтиёрий иккита нуқтадан битта текислик ўтади.
E. Шар ҳажми мавжуд.
F. Шар сирти конус ҳам бўлиши мумкин.
G. Конусга ҳар доим ички шар чизиш мумкин.
Н. Мунтазам тетраэдр ҳажми унинг бўйи, эни ва баландлиги кўпайтмасига
тенг.
Жавоб:
A
B
C
D
E
F
G
Н
Жавоб:
A
йўқ
B
йўқ
C
ҳа
D
йўқ
E
ҳа
F
ҳа
G
ҳа
Н
йўқ
40.Қуйидаги бериладиган фикрларнинг қайсилари тўғри бўлса “ҳа”,
нотўғри бўлса “йўқ” сўзларини қўйинг.
A. Текисликка туширилган оғма текисликдаги бирор тўғри чизиққа
перпендикуляр бўлса, унинг проекцияси ҳам шу тўғри чизиққа перпендикуляр
бўлади.
B. Фазода а тўғри чизиқ и тўғри чизиққа, и тўғри чизиқ с тўғри чизиққа
пареллел бўлса, а тўғри чизиқ с тўғри чизиққа перпендикуляр бўлади
C. Айқаш тўғри чизиқлар текислик бўйлаб кесишади .
D. Фазода ихтиёрий учта нуқтадан кўп текисликлар ўтади.
E. Олтибурчакли пирамиданинг ён ёқлари учбурчаклардан иборат.
F. Тетраэдрни мунтазам тўртбурчакли пирамида деса ҳам бўлади.
G. Шар камарининг ҳажми бор.
Н. Фазода параллел тўғри чизиқларни кесувчи тўғри чизиқ улар билан бир хил
бурчак остида кесишади.
Жавоб:
A
B
C
D
E
F
G
Н
Жавоб:
A
ҳа
B
йўқ
C
йўқ
D
йўқ
E
ҳа
F
йўқ
G
ҳа
Н
ҳа
Таълим-тарбия жараёнида Блум таксономиясига биноан ўқув мақсадларининг
аниқланиши, талабаларнинг ўқув мақсадларига эришиш даражасини назорат
қилиш ва баҳолашда ностандарт тест топшириқларидан фойдаланиш,
назоратнинг ҳаққонийлиги, кенг қамровлилигини таъминлайди.
Концептуал жадвал(Фазода тўғри чизиқ ва текисликнинг ўзаро жойлашуви)
Планиметрияда
Тўғри чизиқ
Стереометрияда
α∩β=l
β
l
Бурчак
α
α
Масофа
l
α
Қандай?
кесишади
Тўғри чизиқ
билан тўғри
чизиқ
параллел
айқаш
ётади
Фазода тўғри чизиқ ва
текисликларининг ўзаро
жойлашуви
Қандай?
Тўғри чизқ
билан
текислик
параллел
кесишади
Текислик билан
текислик
параллел
кесишади
Расмга қараб тўғри чизиқ ва текисликнинг ўзаро жойлашувига кластер тузинг
Иерархиядаги бўш жойларни тўлдиринг
Сапарбоев Ж.Ю.
Фазода 2 та тўғри чизиқ
Битта текисликда ётади
Битта текисликда ётмайди
БББ жадвалини тўлдиринг
Биламан
Билишни хоҳлайман
Билиб олдим
Тўғри чизиқлар
вазиятлари
Текисликларнинг ўзаро
вазиятлари
Тўғри чизиқ ва
текисликларнинг ўзаро
вазиятлари
Учта тўғри чизиқнинг
ўзаро вазиятлари
Учта текисликнинг
ўзаро вазиятлари
Иккита тўғри чизиқ ва
битта текисликнинг
вазиятлари
Битта тўғри чизиқ ва
иккита текисликнинг
вазиятлари
Қуйидаги мавзулар мустақил ўқиш учун тавсия қилинади.
1. Кесишувчи тўғри чизиқлар.
2. Параллел тўғри чизиқлар.
3. Фазода тўғри чизиқлар перпендикулярлиги.
4. Тўғри чизиқ ва текисликлар перпендикулярлиги.
5. Текисликлар перпендикулярлиги.
6. Кесишувчи тўғри чизиқлар.
7. Параллел тўғри чизиқлар.
8.Параллел бўлмаган ва кесишмайдиган тўғри чизиқлар.
Саволлар.
Фазода тўғри чизиқлар қандай вазиятларда бўлиши мумкин?
1.
Айқаш тўғри чизиқларни таърифланг.
2.
Фазодаги иккита тўғри чизиқ орасидаги бурчакка таъриф беринг.
3.
Тўғри чизиқ текислик билан қандай вазиятларда бўлиши
4.
мумкинлигини айтинг.
Такрорлаш учун савол ва топшириқлар
1. Фазода қандай тўғри чизиқлар параллел дейилади?
2. Фазода қандай тўғри чизиқлар айқаш дейилади?
3. Икки текислик қачон параллел дейилади?
Блум таксономияси бўйича “Фазода тўғри чизиқ ва текисликнинг ўзаро
жойлашуви” мавзусини баҳолаш босқичлари
Билиш босқичи
1.
Параллел, айқаш, тўғри чизиқ ва текисликнинг параллелиги
таърифларини тушуниб етиши:
А. Фазодаги иккита а ва b тўғри чизиқ бир текисликда ётса ва кесишмаса,
улар параллел тўғри чизиқлар дейилади.
В. Фазодаги ўзаро параллел бўлмаган ва кесишмайдиган тўғри
чизиқлар айқаш тўғри чизиқлар дейилади.
С. Агар а тўғри чизиқ ва а текислик кесишмаса, улар параллел дейилади.
Тушуниш босқичи
Агар тўғри чизиқнинг иккита нуқтаси текисликда ётса, у ҳолда тўғри
чизиқ.......................
улар фазода
Агар учта нуқта бир тўғри чизиқда ётмаса, у ҳолда
текисликнинг вазиятини ………. .
Қўллаш босқичи
М нуқта ABCD тўртбурчак текислигида ётмайди, K – МА нинг ўртаси. МВ
ва DK тўғри чизиқлар қандай вазиятда бўлишини аниқлай ва тасвирлай олади
а ва с тўғри чизиқлар b тўғри чизиқ билан айқаш. а ва с тўғри чизиқлар
вазиятини аниқлай ва тасвирлай олади
Таҳлил қилиш босқичи
М нуқта ABCD тўртбурчак текислигида ётмайди, K – МА нинг ўртаси.
МВ ва DK тўғри чизиқлар қандай вазиятда бўлиши мумкин?
Синтез қилиш босқичи
Мунтазам АBC учбурчак  текисликда ётади ва АB=4 см. Учбурчакнинг
C учидан  текисликка CК=3 см перпендикулар ўтказилган. Ҳосил бўлган 
АBК нинг периметри ва юзини топинг.
Масалани ечишда тўғри чизиқ ва текисликнинг жойлашувидан
фойдаланиш ва амалий аҳамиятини баҳолаш.
Баҳолаш босқичи
“Фазода тўғри чизиқ ва текисликларнинг ўзаро жойлашуви” модулининг
асосий тушунчаларини бошқа фанлардан эгаллаган маълумотлари билан
таққослай оладилар, уларнинг умумийликлари ва фарқларини баҳолай олади.