Ang Panahon ng Aktibismo at Bagong Lipunan Irish May L. Quilente BSA 1-2 Naging mainit ang pamamalakad ng aktibismo ng mga kabataan noong taong 1970 – 72. Ang dahilan ng kanilang pagiging aktibista ay samutsaring paniniwala. Iba’t ibang samahan ang naitatag at nasapian ng ating mga kabataan nang panahong ito. May mga kabataang nabilang sa Bagong Hukbo ng Bayan (New People’s Army), may mga naging “Burgis” radikal o rebelled at mayroon ding mga nanatiling parang mga walang pakialam sa takbo ng pamahalaan. Sa kalahatan, maraming mga kabataan ang naging aktibista upang humingi ng pagbabago sa takbo ng pamahalaan. Maraming akda ang naisulat sa panahong ito, ngunit sa higpit ng pamahalaan noon, ay kakaramput na lamang ang natira ngayon. Ang karaniwang paksain at laman ng mga pahayagan at panitikan noong panahong ito ay punong-puno ng damdaming mapaghimagsik. Ang mga dating Aristokratang manunulat ay nagkaroon ng kamulatang panlipunan. Madalas tungkol sa kabulukan ng lipunan at pulitika ang talakay nila noong panahong ito. Humantong sa pagdedeklara ng Batas Militar o Martial Law noong 1972 ang binhi ng aktibismo. Sa mga panahong ito nauso ang duguang plakard. Ang pag rarali ng mga aktibista at ilan pang taliwas sa gobyerno nang may plakard na kasing pula ng dugo ang ipinangsusulat. Sa panahon ng pamumuno ni Pangulong Ferdinand E. Marcos, idineklara nya ang Batas Militar. Ito ang nagpasimula ng pagpapakilala ng Pangulo sa tunguhin ng kanyang pamahalaan na pagkakamit ng bansa ng kaunlaran sa pamamagitan ng pagkakaroon ng isang Bagong Lipunan, kayat maraming mga kathang nalathala na nauukol sa pagtataguyod ng mga layunin ng bagong lipunan. May mga lathalain ding naglalarawan ng tunay na nadarama ng marami sa Pilipino nang panahong iyon. Ang mga nasabing akda ay nagpapahiwatig ng mapanghimagsik na damdaming namamayani at pagtutol sa nadaramang pagsupil sa ilang karapatang pantao katulad ng kalayaan sa pagpapahayag at pamamahayag. Palihim o pailalim na nalathala ang mga naturang akda. Sa panahon ng Batas-Militar ay ipinagbawal ang mga di-opisyal na diskurso, ang bawat sambit ay dapat naaayon sa diskurso ng nakakapangyayari. Nagkaroon ng paglilinis(sensura) ng mga palabas, brodkast at limbag na midya. Nilikha ang mga pangkulturang institusyon, organisasyon, programa at iba pang may kinalaman sa paglalatag ng pundasyon ng Bagong Lipunan: Kapisanan ng mga Brodkaster sa Pilipinas (KBP) National Music Competition for Young Artists (NAMCYA) Phil. Youth Orchestra Philharmonic Orchestra Philippine Society for Music Education Popular Music Foundation of the Philippines Mga ipinatayong gusali na naging tahanan ng kulturang Pilipino Folk Arts Theater Cultural Center of the Philippines Philippine International Convention Center Bunga ng mga nagaganap na malawakang kilos protesta ng iba’tibang samahan at ang masigasig na aktibismo ng mga kabataan noong Panahon ng Isinauling Kalayaan, idineklara ni Pangulong Ferdinand Marcos ang Batas Militar noong Setyembre 21, 1972. Dito nagsimula ang panahong ng Bagong Lipunan. Luntiang Rebolusyon, Pagpaplano ng Pamila, Wastong Nutrisyon, Drug addiction, Polusyon at iba pa ang karaniwang naging paksain ng panitikan nang panahong ito. Sa panahong ito rin pinagsikapang putulin ang mga malalaswang mga babasahin at pelikula gayundin ang mga akdang nagbibigay ng masamang impluwensiya sa moral ng mga mamamayan. Nagtatag ang pamahalaan ng military ng bagong kagawaran na tinawag na “Ministri ng Kabatirang Pangmadla” upang siya ang mamahala at sumubaybay sa mga pahayagang, aklat, at mga iba pang babasahing panlipunan. Kasabay ng deklarasyon ng Batas Militar ang pansamantalang pagpapahinto ng publikasyon ng mga pahayagan, ang sirkulasyon ng mga ito, pambansa man o pampaaralan. Pinahinto rin ang pagpapalabas ng mga panooring pantelebisyon at pagtatanghal ng mga pelikula. Pansamantalang natigil ang mga programa sa radyo . Muling naibalik ni Ginang Imelda Romualdez Marcos ang dating ating mga sinaunang dula tulad ng Senakulo, Sarsuela, Embayoka ng mga Muslim at iba pa. Naging laganap ang pag-aawit noon sa wikang Pilipino. Malaki rin ang naitulong ng mga lingguhang babasahin tulad ng Kislap, Liwayway at iba pa sa pag uunlad ng Panitikan. Tahasang masasabi na nagningning ang Panitikang Filipino noong panahong ito. Naging paksa rin ng mga tula ang pagkakaisa, tiyaga, pagpapahalaga sa pambansang kultura, ugali, kagandahan ng kapaligiran, at iba pa. Naging karaniwang paksain ng mga lathalain sa unang bahagi ng Dekada’ 70 ang tatlong tunguhin ng bansa sa ilalim ng Bagong Lipunan. Ang mga ito ay ang pagtataguyod ng kaunlaran pangkabuhayan, pagbabagong panlipunan at kalinangang pangkultura ng bansa. Talasanggunian Santiago, Erlina M. Panitikang Filipino . Kasaysayan at Pag – unlad Pangkolehiyo . National Bookstore . Manila . 1989 . Arrogante, Jose A. et al. Panitikang Filipino (pampanahong elektroniko). National Book Store. Mandaluyong City. 1991 Agyaman Nak!