CHRISTIAN SAMARITAN HEALTH SERVICES AND TECHNICAL SCHOOL, INC. 15 de Septembre St. Balingasag Misamis Oriental Pangalan: Petsa: Marka: Asignatura: Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino Paksa: WIKA, WIKANG PAMBANSA, WIKANG PANTURO, WIKANG OPISYAL Layunin: Pagkatapos ng aralin, ang mga mag-aaral ay; 1. Naiuugnay ang mga konseptong pangwika sa sariling kaalaman, pananaw, at mga karanasan (F11PS-Ib-86); At 2. Nagagamit ang kaalaman sa modernong teknolohiya sa pag-unawa sa mga konseptong pangwika (F11EP-Ic-30). Sanggunian: Dayag, Alma et. Al., Pinagyamang Pluma 11 (Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino. 927 Quezon Ave., Quezon City: Phoenix Publishing House, INC., 2016. Pagpapahalaga: Ang wika ang nagsisilbing espesyal na disensyo ng pakikipagkapuwa-tao. I. 1-2 linngo Mga Mahalagang Kaisipan: ANG WIKA Isang napakahalagang instrumento ng komunikasyon ang wika. Mula sa pinagsama-samang makabuluhang tunog, simbolo, at tuntunin ay nabubuo ang salitang nakapagpapahayag ng kahulugan o kaisipan. Ito ay behikulong ginagamit sa pakikipag-usap at pagpaparating ng mensahe sa isa’t isa. Nagkakaintindihan tayo, nakapagbibigayan tayo ng ating mga pananaw o ideya, opinyon, kautusan, tuntunin, impormasyon, gayundin ng mga mensaheng tumatagos sa puso at isipan ng ibang tao, pasalita man o pasulat gamit ang wika. Ang salitang Latin na ligua ay nangangahulugang “dila” at “wika” o “lengguwahe.” Ito ang pinagmulan ng salitang Pranses na langue na nangangahulugang ding dila at wika. Kalaunan ito’y nagging language na siya na ring ginamit na katumbas ng salitang lengguwahe sa wikang Ingles. Sa maraming wika sa buong mundo, ang mga salitang wika at dila ay may halos magkaparehong kahulugan. Ito ay marahil ay sa dahilang ang dila ay konektado sa pasalitang pagbigkas dahil ang iba’t ibang tunog ay nalilikha sa pamamagitan ng iba’t ibang posisyon ng dila. Kaya naman, ang wika may tradisyonal at popular na pagpapakahulugang sistema ng arbitraryong vocal-symbol o mga sinasalitang tunog na ginagamit ng mga miyembro ng isang pamayanan sa kanilang pakikipagtalastasan at pakikipag-ugnayan sa isa’t isa. Marami ding dalubhasa sa wika ang nagbigay ng iba’t ibang pagpapakahulugan sa wika tulad ng mga mababasa sa ibaba: Ayon kina Paz, Hernandez, at Peneyra (2003:1), ang wika ay tulay na ginagamit para maipahayag at mangyari ang anumang manimithi o pangangailangan natin. Ito ay behikulo ng ating ekspresyon at komunikasyon na epektibong nagagamit. Ginagamit ng tao ang wika sa kanyang pag-iisip, sa kanyang pakikipag-ugnayan, at pakikipag-usap sa ibang tao, at maging sa pakikipag-usap sa sarili. Ayon kay Henry Allan Gleason, Jr., isang lingguwista at propesor emeritus sa University of Toronto, ang wika ay masistemang balangkas ng mga tunog na pinili at isinaayos sa pamaraang arbitraryo upang magamit ng mga taong nabibilang sa isang kultura. Binigyang pagpapakahulugan ng Cambridge Dictionary ang wika sa ganitong paraan: ito ay isang sistema ng komunikasyong nagtataglay ng mga tunog, salita, at gramatikang ginagamit sa pakikipagtalastasan ng mga mamamayan sa isang bayan o sa iba’t ibang uri ng gawain. Samantala, ang siyentipikong si Charles Darwin ay naniniwalang ang wika ay isang sining tulad ng paggawa ng serbes o pagbe-bake ng cake, o ng pagsusulat. Hindi rin daw ito tunay na likas sapagkat ang bawat wika ay kailangan munang pag-aralan bago matutuhan. Madalas, hindi na natin gaanong nabibigyang-pansin o hindi gaanong napag-iisipan ang kahulugan ng wika sapagkat tila ba likas o natural na sa atin ang pagkatuto at paggamit ng wika sa ating pagpapahayag mula pa pagkabata hanggang sa kasalukuyan. Subalit marahil iyo nang napagtanto na nag wika ay hindi lang basta tunog na nalilikha ng tao, bagkus ito’y isang napakahalagang instrument ng komunikasyon. Ang Wikang Pambansa Sa kabilang dako, ano naman ang wikang Filipino? Maraming nag-aakala na Tagalog din ito. Maging sa ibang bansa, Tagalog din ang opisyal at pambansang wika na kinikilala at itinuturo ng mga lingguwista at ginagamit sa mga programa sa wika. Kaya mahalagang malinawan, maunawaan at maliwanagan ang depenisyon ng wikang Filipino. Ang komisyon sa Wikang Filipino ( KWF ) Board of Commissioners ay nagpalabas ng Resolusyon Blg. 92-1 na naglalahad ng Batayang Deskripyon ng Filipino. Isinulat ito sa Ingles at isinalin sa Filipino Ito ang katutubong wika, pasalita at pasulat sa Metro Manila, ang Pambansang Punong Rehiyon, at sa iba pang sentrong urban sa arkpelago, na ginagamit bilang wika ng komunikasyon ng mga etnokong grupo. Katulad ng alinmang wikang buhay, ang Filipino ay dumaraan sa mga proseso ng paglinang sa pamamagitan ng mga paghiram sa mga wika ng Pilipinas at mga di katutubong wika at sa ebolusyon ng iba’t ibang baryedad ng wika para sa iba’t ibang sitwasyong sosyal at para sa mga paksa ng talakayan at matalisik na pagpapahayag. Sinusugan naman ito sa Resolusyon Blg. 96-1: Amending the working Definition of Filipino as stated in Resolusyon 92-1 Ang Filipino ay isang katutuong wika na ginagamit sa buong Pilipinas bilang wikang komuiakasyon ng mga etnikong grupo, katulad ng iba pang wikang buhay, ang Filipino ay dumaraan sa proseso bf paglinang sa pamamagitan ng panghihiram sa mga wika ng Pilipinas at mga di Katutubong wika at sa ebolusyon ng iba’t ibang barayti ng wika para sa iba-ibang sitwasyon, sa mga nagsasalita nito na may iba’t iabng sanligang sosyan at para sa mga paksa ng talakayan at iskolarling pagpapahayag. Wikang Opisyal at WIkang Panturo Ayon kay Virgilio Almario (2014: 12) ang wikang opisyal ay ang itinadhana ng batas na maging wika sa opisyal na talastasan ng pamahalaan. Ibig sabihin, ito ang wikang maaaring gamitin sa anumang uri ng komunikasyon, lalo na sa anyong nakasulat, sa loob at sa labas sa alinmang sangay o ahensiya ng gobyerno. Ang wikang panturo naman ang opisyal na wikang ginagamit sa pormal na edukasyon. Ito ang wikang ginagamit sa pagtuturo at pag-aaral sa mga eskuwelahan at ang wika sa pagsulat ng mga aklat at kagamitang panturo sa mga silid-aralan. Ano-ano ang mga wikang ginagamit bilang panturo sa loob ng inyong silid-aralan? Nakatutulong ba ang mga ito upang higit mong maunawaan ang iyong mga aralin at aktibong makibahagi sa mga Gawain at talakayan? Ayon sa itinatadhana ng ating Saligang Batas ng 1987, Artikulo XIV, Seksiyon 7, mababasa ang sumusunod: “Ukol sa layuning komunikasyon at pagtuturo, ang mga wikang opisyal ng Pilipinas ay Filipino at, hangga’t walang ibang itinatadhana ang batas, Ingles. Ang mga wikang panrehiyon ay pantulong na mga wikang opisyal sa mga rehiyon at magsisilbing pantulong na mga wikang panturo roon. Dapat itaguyod nang kusa at opsiyonal ang Kastila at Arabic.” Sa pangkalahatan nga ay Filipino at English ang mga opisyal na wika at wikang panturo sa mga paaralan. Sa pagpasok ng K-12 Curriculum; ang Mother Tongue o unang wika ng mga mag-aaral ay nagging opisyal na wikang panturo mula Kindergarten hanggang Grade 3 sa mga paaralang pampubliko at pribado man. Tinatawag itong Mother Tongue-Based Multi-Lingual Education (MTB-MLE). Ayon kay DepEd Secretary Brother Armin Luistro, FSC, “ang paggamit ng wikang ginagamit din sa tahanan sa mga unang baiting ng pag-aaral ay makatutulong mapaunlad ang wika at kaisipan ng mga mag-aaral at makapagpapatibay rin sa kanilang kamalayang sosyo-kultural.” Pinatunayan ng mga isinagawang pag-aaral na local at internasyonal na ang paggamit ng wikang kinagisnan sa mga unang taon ng pag-aaral ay nakalilinang sa mga mag-aaral na mas mabilis matuto at umangkop sa pag-aaral ng pangalawang wika (Filipino) at maging ng ikatlong wika (Ingles). Noong mga unang taon ng pagpapatupad ng K to 12 ay itinadhana ng DepEd ang labindalawang local o panrehiyon na wika at diyalekto para magamit sa MTB-MLE. Subalit sa taong 2013 ay nadagdagan pa ito ng pito kaya’t sa kasalukuyan ay labinsiyam na wika at diyalekto na ang ginagamit tulad ng sumusunod: Tagalog, Kapampangan, Pangasinense, Iloko, Bikol, Cebuano, Hiligaynon, Waray, Tausug, Maguindanaoan, Meranao, Chavacano, Ybanag, Ivatan, Sambal, Aklanon, Kinaray-a, Yakan, at Surigaonon. Ang mga wika at diyalektong ito ay ginagamit sa dalawang paraan: (1) Bilang hiwalay na asignatura at (2) bilang wikang panturo. Ang wikang Filipino at Ingles ay gagamitin at ituturo pa rin sa mga paaralan. Ang magiging pokus sa kindergarten at unang baiting ay katatasan sa pasalitang pagpapahayag. Sa ikalawa hanggang ikaanim na baiting ay bibigyang-diin ang iba’t ibang component ng wika tulad ng pakikinig, pagsasalita, pagbasa, at pagsulat. II. Mga Gawain ng Pagkatuto: Panuto: Iugnay ang mga natutuhang konseptong pangwika sa iyong sariling kaalaman, pananaw, at mga karanasan sa pamamagitan ng pagsasagawa sa sumusunod: 1. Sa mga binasang tala ay nabatid mo ang masalimuot at mahabang proseso ng paghahanap ng wikang magiging batayan ng ating wikang pambansa. Nang mapili wikang Tagalog ay maraming nagging hadlang at maraming taon ang lumipas bago ito napagtibay. Baon ang kaisapang ito, sa paanong paraan mo maipakikita ang iyong pagpapahalaga at pagmamalaki sa ating wikang pambansang Filipino? Maglahad ng Limang paraang sadyang magagawa mo at kaya ring gawin ng kabataang tulad mo. ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ _____________________________________________________________ _____________________________________________________________ _____________________________________________________________ _____________________________________________________________ _____________________________________________________________ _____________________________________________________________ _____________________________________________________________ ____________________________________________________________ 2. Mula sa mga paraang isinulat mo sa bilang 1 ay natukoy mo ang mga nararapat gawin ng mga Pilipino upang maipakita ang kanilang pagmamalaki, pagpapahalaga, at pagmamahal sa ating wikang pambansa. Ayon kay Dr. Jose Rizal: “Ang hindi magmahal sa sariling wika, daig pa ang hayop at malansang isda.” Gamitin mo ngayon ang iyong kaalaman sa modernong teknolohiya. Bumuo ka ng isang makabuluhang Facebook SLOGAN na hihikayat sa iba lalo na sa mga kapwa mo kabataan upang gamitin, ipagmalaki, at mahalin ang ating wikang pambansa. Maaari mo itong lagyan ng naaangkop o kaugnay na larawan upang higit na makakuha sa atensiyon ng iyong Facebook friends. Tandaan: Banggitin ang aking Facebook name (______) sa iyong Facebook post na ginawa.