Suliranin sa Solid Waste Ito ay tumutukoy ito sa mga basurang nagmula sa mga tahanan at komersyal na establisimyento, mga basura na nakikita sa paligid. Ang malaking bahagdan ng itinatapong basura ng mga Pilipino ay mula sa mga tahanan na mayroong 56.7% (National Solid Waste Management Status Report, 2015) Samantalang pinakamalaki naman sa uri ng tinatapong basura ay iyong tinatawag na bio-degradable na may 52.31% Dahilan at Epekto ng Porblema sa Solid Waste Dahilan – kawalan ng disiplina sa pagtatapon ng basura, pagsusunog ng basura, illegal dumpsite. Epekto - Ang ng basura ay nakadaragdag sa polusyon sa hangin. - Sa mga tirahan na malapit sa dumpsite ay nagdudulot ng panganib sa mga naninirahan dito. - Ang katas ng basura ay nagtataglay ng lead, arsenic na mapanganib sa kalusugan ng tao. Pagkasira ng mga Likas na Yaman - Sa kasalukuyan, patuloy na nasisira at nauubos ang likas na yaman ng Pilipinas dahil sa mapangabusing paggamit nito. - Hindi epektibong pagpapatupad ng mga programa at batas para sa pangangalaga sa kalikasan. Kalagayan ng likas na yaman sa ating bansa A. Yamang Gubat – mabilis at patuloy na pagliit ng forest cover mula sa 17 milyong ektarya noong 1934 ay naging 6.43 milyong ektarya noong 2003. B Yamang Tubig – pagbaba ng kabuuang timbang nga mga nahuhuling isda sa 3 kilo bawat araw mula sa dating 10 kilo. C Yamang Lupa – pagkasira ng halos 50% ng matabang lupain sa huling sampung taon. Suliranin sa Yamang gubat: Deforestation: tumutukoy sa matagalan o permanenting pagkasira ng kagubatan dulot ng iba’t ibang gawain ng tao o ng mga natural na kalamaidad. Dahilan At Epekto ng Deforestation sa Pilipinas Dahilan: - Illegal logging – Ilegal na pagputol sa mga puno sa kagubatan. - Kaingin – pagsusunog ng mga puno para pagtaniman ng ibang produkto. - Mabilis na pagtaas ng populasyon - Fuel wood harvesting - Ilegal na pagmimina – Paghuhukay sa ilalim ng lupa ng ginto, pilak, diamond, ruby, limestone atbp. Dahilan At Epekto ng Deforestation sa Pilipinas: Dahilan: - Illegal logging – Ilegal na pagputol sa mga puno sa kagubatan. - Migration – paglipat ng pook panirahan ng mga hayop - Mabilis na pagtaas ng populasyon - Fuel wood harvesting - Ilegal na pagmimina – Paghuhukay sa ilalim ng lupa ng ginto, pilak, diamond, ruby, limestone atbp. Epekto - Soil erosion, pagbaha at pagkasira ng tirahan ng mga hayop. - Migration – paglipat ng pook panirahan ng mga hayop. - Mataas na demand sa mga produkto kung kaya ang dating kagubatan ay ginagawang plantasyon, subdivision, paaralan at iba pa pang imprastruktura. - Kapag nNawala ang mga puno, ang karaniwang epekto ay pagbaha at pagguho ng mga bundok. - Pagguho ng mga lupain. Climate Change - Ito ay maaring isang natural na pangyayari o kaya ay maaari ding gawain ng tao. - Isa sa sinasabing dahilan nito ay ang patuloy na paginit ng daigdig o global warming dahil sa mataas na antas ng konsentrasyon ng carbon dioxide na naiipon sa atmosphere. - Isa ring dahilan ang usok na mula sa pabrika, mga iba’t ibang industriya at pagsusunog ng mga kagubatan. Epekto ng Climate Change - El Niño at La Niña Pagkakaroon ng malalakas na bagyo Malawakang pagbaha Pagguho ng lupa Tagtuyot Forest fire Hamong Pangkapaligiran VULNERABILI TY Man Made Natural Reselience Natural Calamities DISASTER Collapse Damage Death Uncontrolable Risk War Hazard 1. – ito ay tumutukoy sa mga banta na maaaring dulot ng kalikasan o ng gawa ng tao. Kung hindi maiiwasan, maari itong magdulot ng pinsala sa buhay, ari-arian, at kalikasan. Anthropogenic Hazard o Human Induced Hazard – ito ay tumutukoy sa mga hazard na bunga ng mga gawain ng tao. Natural Hazard – ito naman ay tumutukoy sa mga hazard na dulot ng kalikasan. Disaster/Kalamidad – ito ay tumutukoy sa mga pangyayari na nagdudulot ng pangahib at pinsala sa tao, kapaligiran, at mga gawaing pangekonomiya. Maaaring ang disaster ay natural ng bagyo, lindol at pagputok ng bulkan o gaw ng tao tulad ng digmaan at polusyon. Lindol - Ito ay isang biglaan at mabilis na pagyanig o pag-uga ng lupa na dulot ng pagbiyak at pagbabago ng mga batong nasa ilalim ng lupa kapag pinakakawalan nito ang puwersang naipon sa mahabang panahon. - Ito ay paggalaw ng lupa dulot ng pagkikiskisan ng Tectonic Plate. - Karaniwang nagiging epicenter ng lidol ang mga fault lines kung saan nagsasalubong ang dalawang magkasalungant na tectonic plates. - Nakakaranas ng mas malakas na lindol sa mga epicenter kaya itinuturing geohazard ang mga lugar na malapit sa fault lines. - Ang pagsabog ng bulkan ay isa ring sanhi ng paglindol. - Philippine Institutue of Volcanology and Seismology o PHILVOCS ang nagmomonitor nsa mga lindol at pagsabog ng bulkan sa bansa. - Mayroong sampung sukat ang lakas ng lindol kung saan ang Intensity 1 ang pinakamahina at Intensity 10 ang pinakamalakas. Bagyo - Ito ay ang namumuong sama ng panahon, may isang pabilog o spiral na Sistema ng marahas at malakas na hangin at may dalang mabigat na ulan. Karaniwang daang-daang kilometro o milya ang diyametro ang laki. - Kadalasang nabubuo ang bagyo sa gitna ng karagatan kung saan nagtatagpo ang mainit at malamig na hangin. - Dahil sa LPA na nabuo sa paligid, naaakit nito ang iba pang malamaig na hangin sa ibang lugar hanggang sa ang malamig na hangin ay iinit din at bubuo ng mga ulap. - Ang typhoon o bagyo ay isang ganap na tropical cyclone na nabubuo sa karagatang Pasipiko. - 20 hanggang 26 ng bagyo ang pumasok sa Philippine Area of Responsibility taon-taon. - Philippine Atmospheric Geophysical and Astronomical Services Administration (PAGASA) – ay naatasang mabantay at mag-aral tungkol sa mga bagyo. Storm Surge - Daluyong ay ang hindi pangkaraniwang pagtaas ng tubig sa dalampasigan habang papalapit akaapekto sa tindi ng daluyonang bagyo sa baybayin. Ng ang lalim at oryentasyon ng katubigan na dinaraanan ng bagyo at ng tiyempo ng kati. Tsunami - Isang uri ng sakuna na nangyayari sa katubigan. - Ang madalas na sanhi nito ay mga lindol, lalo na ang lindol na nangyayari sa ilalim ng tubig. Pagputok ng Bulkan - Ito ay likas na pangyayari na maaring maging sakuna kung ito magkakaroon ng malawak at negatibong epekto sa mga tao. 3 pangunahing salik upang sumabog ang bulkan - Buoyancy ng magma o pagiging magaan nito ayon sa kanyang volume kaya ito umaakyat palabas sa bulkan. - Ang tindi ng presyon mula sa mga volcanic gases. - Pagkakaipon ng lahat ng ito sa loob ng magma chamber. - Ang pinakamalubhang pagsabog ng bulkan sa kasaysayan ay ang pagsabog ng Bulkang Pinatubo sa Zambales noog 1991 at naging malawak ang pinsalang idinulot nito. - Umabot sa Brunie, Cambodia, Malaysia at Vietnam ang abong ibinuga nito. - Ilang araw matapos ang pagsabog ng Pinatubo ay tumama naman ang isang malakas na bagyo. Maraming bayan sa Pampanga ang natabunan ng abo dahil sa pagagos ng lahar. - Lahar – ay pinaghalong abo mula sa pagsabog ng bulkan, bato, at putik na rumaragasa dala ng ulan o bagyo. Man-made Disaster Pagbaha - Ito ang umaapaw at tuamataas na lebel ng tubig na dulot ng malakas at walang tigil na pag-ula sa komunidad. Sunog - Isa sa pinakamadalas na sakunang nagaganap sa Pilipinas dulot ng iba’t ibang salik. - Ito ay nagiging sakuna lamang kung ito ay nakakaapekto sa maraming tao o malawak na kapaligiran. Madalas pagmulan ng sunog Electrical - Pangunahing sanhi ng sunog ay overloading sa saksakan ng outlet, at short circuit. Kapabayaan - Nakaligtaang sinaing o lutuin - Pagtagas ng gas mula sa LPG. - Hindi dapat itatabi ang kandila sa mga bagay na madaling magliyab at dapat laging may bantay. ELECTRICAL Vulnerability - Ito ay tumutukoy sa tao, lugar, at imprastruktura na may mataas na posibilidad na maapektuhan ng mga hazard. Ang pagiging vulnerable ay kadalasang naiimpluwensyahan ng kalagayang heograpikal at antas ng kabuhayan. Hal. Mas vulnerable ang mga bahay na gawa sa hindi matibay na materyales. Risk - Ito ay tumutukoy sa tao, ari-arian, at buhay dulot ng pagtama ng isang kalamidad. Ang vulnerable na bahagi ng pamayanan ang kadalasang may mataas na risk dahil wala silang kapasidan na harapin ang panganib na dulot ng hazard. Resilience - Ang pagiging resilient ng isang komunidad ay tumutukoy sa kakayahan ng pamayanan na harapin angmga epekto na dulot ng kalamidad. Ang pagigigng resilient ay maaring istruktural, at pagkakaroon ng kaalaman tungkol sa hazard an maaaring makatulong upang sila ay maging ligtas sa panahon ng kalamidad. Mitigation - Ito ay ang kilos o hakbang na naglalayong bawasan ang mga elementong nakapagpapalala sa negatibong epekto ng sakuna. Adaptation - Ito ay mga kilos o hakbang na ginagawa upang maaangkop ang mga tao sa mga negatibong epekto ng sakuna. Disaster Management - Ito ay isang dinamikong proseso na sumasakop sa pamamahala ng kagamaitan, pag-oorganisa, pagtukoy ng mga kasapi, pamumuno at pagkontrol. - Kabilang din dito ang iba’t ibang organisasyon na dapat magtulungan at magkaisa upang maiwasan, maging handa, makatugon, at makabangon angisang komunidad mula sa epekto ng sakuna, kalamidad at hazard.