Republic of the Philippines Department of Education Regional Office IX, Zamboanga Peninsula 10 Zest for Progress Z P eal of Filipino Ikaapat na Markahan – Modyul 1 Kaligirang Pangkasaysayan ng El Filibusterismo Name of Learner: ___________________________ Grade & Section: ___________________________ Name of School: 1 ___________________________ artnership Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul Manunulat: Girley Joy S. Sorela Editor: Tagasuri: Tagapagpamahala: Majarani M. Jacinto, EdD,CESO VI OIC, Schools Division Superintendent Visminda Q. Valde, EdD OIC, Assistant Schools Division Superintendent Raymond M. Salvador, EdD, CESE OIC, Assistant Schools Division Superintendent Juliet A. Magallanes, EdD CID Chief Florencio R. Caballero, DTE EPS-LRMDS Josephine L. Tomboc, EdD EPS- Filipino Ed 2 Alamin Binabati kita sa iyong pagsisimula sa modyul na ito. Nais kong malaman mo na ito ay inihanda at dinisenyo para sa iyong higit na pagkatuto lalo na sa kakayahan sa pagbasa at pag-unawa. Bahagi ng modyul na ito, inaasahang maipamalas mo ang iyong pag-unawa sa kaligirang pangkasaysayan ng El Filibusterismo. Pagkatapos ng modyul na ito ikaw ay inaasahang: Nasusuri ang pagkakaugnay ng mga pangyayaring napakinggan tungkol sa kaligirang pangkasaysayan ng EL Filibusterismo. (F10PN-1Va-b-83) Natitiyak ang kaligirang pangkasaysayan ng akda sa pamamagitan ng: -pagtukoy sa mga kondisyon sa panahong isinulat ang akda -pagpapatunay ng pag-iral ng mga kondisyong ito sa kabuuan o ilang bahagi ng akda pagtukoy sa layunin ng may-akda sa pagsulat ng akda (F10PB-1V-a-b-86) May mga gawain akong inihanda para sa iyo upang mahasa ang iyong kaalaman tungkol dito. Aralin Kaligirang Pangkasaysayan ng 4.1 EL Filibusterismo Mahalaga na bukas ang iyong isipan sa bagong aralin na pag-aaralan natin ngayon. Alam kong handa kanang ipamalas ang iyong kakayahan sa pag-unawa sapagkat ang paksa ay may kaugnayan sa nakaraang aralin. Balikan Kumusta ka ngayon! Alam kong sabik ka pa ring maipagpapatuloy ang iyong gawain sa araw na ito. Balikan muna natin ang ating nakaraang paglalakbay. Naalala mo pa ba ang huli nating pinag-usapan? Magaling! Tungkol ito sa nobelang may pamagat na ‘’Paglisan” sa bansang Africa, na isinalin sa Filipino ni Julieta U. Rivera. Ipinakita sa nobelang ito ang 3 kumplikadong mga batas at gawi ng angkang pinagmulan ni Okonkwo, sa pagpapanatili ng maayos na ugnayan. Alam kong kaya mo ito. Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na tanong sa ibaba. 1. Sino ang pangunahing tauhan sa nobelang ‘’Paglisan’’? 2. Saan ang tagpuan ng nobela? 3. Ano-anong mukha ng kahinaan ang iniiwasan ni Okonkowo? 4. Paanong ipinakita ni Okonkwo ang kanyang katatagan sa kaniyang paniniwala at paninindigan? 5. Sang-ayon ka ba sa naging wakas ng nobela? Pangatwiran ang iyong sagot. Tuklasin A. TukLarawan: Tukuyin ang bawat larawan at isulat sa patlang kung ano ito. Punan mo lang ang mga kulang na letra upang mabuo ito. M_ND_ M___ND___ __A__A__AT I__A___ P__UM__ Binabati kita at nakilala mo ang mga larawan! Magpatuloy ka lang at saggutin ang mga sumsunod na mga tanong: 1. 2. 3. 4. 5. Ano-ano ang mga kaugnayan ng mga larawan sa bawat isa? Ano-ano ang kahalagahan ng pagtatamo ng kalayaan? Ano-ano ang mga naging tugon ng mga bayani para sa ating kalayaan? Paano ginamit ng mga bayani ang itak at pluma sa pagtatamo ng kalayaan? Kung bibigyan ka ng pagkakataong gamitin ng pluma para sumulat hinggil sa ating lipunan, ano ito at bakit? 4 Narito, basahin at unawaing mabuti ang kaligirang kasaysayan ng El Filibusterismo. Kaligirang Pangkasaysayan ng El Filibusterismo Noon pa man pinangarap na ni Rizal ang pagsulat ng isang akdang magpapamulat sa marami niyang kababayan sa umiiral na maling Sistema sa lipunan. Sa mga ideolohiyang kanyang tinaglay bunga ng mataas na pagaaral, ipinagpatuloy niyang isulat ang karugtong na nobela ng’’ Noli Me Tangere’’. Ito ang El Filibusterismo. LAKBAY 1: Taong 1887, inumpisahan ni Rizal na sulatin ang kanyang nobelang El Filibusterismo. Sinimulan niya ito bilang isang sequel o karugtong ng kanyang nobela. Ngunit nabatid ni Rizal na hindi magiging matagumpay ang pagsulat ng kanyang nobela kung mananatili siya sa bayan dahil maraming pagbabanta at suliranin ang kanyang kinakaharap, pansarili man o pampamilya. Kayat nagpasya siya magtungo muli ng ibang bansa taong 1888 upang doon ipagpatuloy ang pagsulat ng El Filibusterismo. LAKBAY 2: Bago paman siya umalis , nagbilin siya kay Blumentritt hinggil sa maaari niyang kaharapin at nagging dahilan ng kanyang pag-alis. Ito ang kanyang sinabi, Lahat ng mga punong panlalawigan at mga arsobispo ay naparoon sa Gobernador-Heneral araw-araw upang ako’y ipagsumbong.ang buong ahente ng Dominiko ay sumulat ng sumbong sa mga alcalde na Nakita nila akong lihim na nakikipagpulong sa mga babae at lalaki sa itaas ng bundok. Totoong akoy naglalakad sa bundok kung bukang-liwayway na kasama ang mga lalaki,babae at bata upang damhin ang kalamigan ng umaga ngunit may kasamang teniente ng guwardiya sibil na marunong managalog. Inalok ako ng salapi ng aking mga kababayan para lisanin ang pulo. Hiniling nila ang mga bagay na ito hindi lamang sa aking kapakanan kundi sa kanila na rin sapagkat marami akong kaibigan at kasalamuha na maaring ipatapon kasama ko sa Balabag o Marianas. Dahil dito kahit may pagkarahuyo sa ganitong mga pananalita ay lalong nagpaalab kay Rizal upang tuluyang sulatin ang karugtong na nobela. LAKBAY 3: Habang siya ay nasa ibang bansa damang-dama ni Rizal ang matinding paghihirap sa pagsusulat ng nobela dahil sa kakulangan ng pondo at labis nap ag-alalasa kalagayan ng pamilya sa bansa. Kaya, nagpadala siya ng sulat kay Jose Maria Basa; ito ang nilalaman n g sulat, “Ako’y naghihinawa na sa paniniwala sa ating mga kababayan. Parang sila’y nagkakaisa upang maging mapait ang aking buhay; pinipigilan nila ang aking pagbabalik, nangangakong bibigyan ako ng tustos, at pagkatapos na gawin sa loob ng isang buwan ay kalilimutan nang muli ako…Naisanla kuna ang aking mga alahas, nakatira ako sa isang mumurahing silid, kumakain ako sa mga pangkaraniwang restaurant upang makatipid at mailathala ko ang aking aklat. 5 Hindi naglaon iyon, ititigil ko kung walang darating sa aking salapi. A, sasabihin ko sa iyong kung hindi lamang sa iyo, kung hindi lamang ako naniniwalang may mga mabubuti pang Pilipino, nais kong dalhin anking mga kababayan at ang lahat sa demonyo…’’Bakas sa kanyang sulat ang pagnanais na siya ay mayulungan dahil gusting-gusto niyang mailimbag at matapos na ang karugtong na nobela. LAKBAY 4: Naging mabait sa kanya ang tadhana dahil dumating ang inaasahang tulong mula kay Valentin Ventura mula sa Paris. Ipinadala niya ang kabuoang perang kinakailanagan para sa pagpapalimbag ng nasabing nobela. Mayo 1891, nang matapos ang pagwawasto ng EL Filibusterismo at nagtungo si Rizal sa Ghent, Belgium upang doon ipalimbag. Nailimbag ito noong Setyembre,1891 sa sinabi pa ring lugar at bansa. Nagpadala siya ng walong daang kopya sa Pilipinas upang ipamudmod ng kanyang mga kasamahan. Dito nagsimula ang paglaganap ng El Filibusterismo sa lipunang Pilipino. Nagsimula ito ng maraming pagsibol ng ideya upang labanan ang mga mapang-abusong Kastila. LAKBAY 5: Inihandog ni Rizal ang nobela sa tatlong paring martir na Gomez, Burgos, at Zamora kaya maituturing itong nobelang politikal. Nagsasalaysay at naglalahad ito ng mga suliranin at bulok na Sistema ng pamahalaan at iba pa. Masasalamin sa nobela ang mapapait na karanasang umalimpuyo sa damdamin ni Rizal upang lalong maipakita sa bayan ang kanyang pagmamahal. Ipinakita rito ang pagbabanyuhay ni Rizal bilang isang dakilang bayani at manunulat. HANTUNGAN NG RUTA: Ang El Filibusterismo ay mula sa salitang Pilibustero na ibig sabihin ay ‘’mga balak’’ o’’ paghahari ng kasakiman’’. Ito ang tinaguriang isa sa mababagsik na nobela na magpahanggang sa ngayon ay naghahatid ng bulok na pamamahala. Ang tuon ng El Filibusterismo ang pakikibaka at pagsalungat sa mga matataas na uri sa pamamagitan ng isang marahas at mabalasik na paraan. Ang nobelang ito ang karugtong at wakas ng dalawang nobela upang matighaw ang pagkauhaw sa kalayaan ng maraming Pilipino. Voltaire M. Villanueva Ph. D 6 Suriin Ang akdang iyong nabasa ay ang kaligirang pangkasaysayan ng El Filibusterismo na naging pangalawang nobela ni Dr. Jose Rizal. Binibigyan ng pokus dito ang mga pangyayari na hahasa sa iyong kakayahang umunawa. Sagutin ang mga tanong. Isulat ang sagot sa sagutang papel. 1. Ano-ano ang mga pangunahing layunin ni Rizal sa pagsusulat niya ng nobelang ito? 2. Ano-ano ang ginawa ng kanyang mga kababayan para hadlangan ang kanyang pagpatuloy sa pagsulat? 3. Bakit damang-dama ni Rizal ang paghihirap sa pagsulat ng nobela? 4. Paano ipinagpatuloy ni Rizal ang pagsusulat ng kanyang nobela? Sino ang tumulong sa kanya? 5. Sa iyong palagay bakit kaya mahalagang pag-aralan ang nobelang ito? Magaling! Simula palang ay ipinamalas muna ang iyong kahusayan sa pagsagot. Ituloy mo lang! Gawain 1. Panuto: Piliin at suriin ang pagkakaugnay ng mga pangyayari sa loob ng kahon batay sa napakinggan o nabasang kaligirang pangkakasaysayan ng El Filibusterismo. Mga Pangyayari sa Kaligirang Pangkasaysayan ng El Filibusterismo A. Inumpisahang sulatin ang EI Filibusterismo B. Pag-alis ni Dr. Jose Rizal sa Bansa C. Hirap na dinanas ng isulat ang El Filibusterismo D. Ang pagpunta niya sa Ghent, Belgium 7 Pangyayari 1 Pagsusuri: Pangyayari 2 Pagsusuri: Pangyayari 3 Pagsusuri Pangyayari 4 Pagsusuri: Gawain 2. Panuto: Lagyan ng tsek( ∕ ) ang mga kahong naglalahad ng mga kondisyong noong panahong isinulat ni Dr.Jose Rizal ang akdang El Filibusterismo. Sa patlang ay sumulat ng isang patunay na umiiral o nangyari ang kondisyon o sitwasyong nilagyan mo ng tsek( ∕). 1. Nabatid ni Rizal na hindi magiging matagumpay ang pagsulat ng kanyang nobela kung mananatili siya sa bayan. Patunay: ____________________________________________________ ______________________________________________________________ 2. Bumuti ang kalagayan ng mga Pilipino dahil nakiisa sa kanila ang mga Espanyol. Patunay: _____________________________________________________ _______________________________________________________________ 8 3. Habang siya ay nasa ibang bansa, damang-dama ni Rizal ang matinding paghihirap sa pagsulat ng kanyang nobela. Patunay: ____________________________________________________ _____________________________________________________________ 4. Sa panahong isinulat ni Jose Rizal ang El Filibusterismo, ganoon parin ang pang-aabuso ng mga Espanyol sa bansang Pilipinas. Patunay: ___________________________________________________ ___________________________________________________________ 5. Huminto siya sa pagsulat dahil ang kangyang pamilya ay pinag-uusig ng may makapangyarihan. Patunay: _____________________________________________________ _____________________________________________________________ Mahusay! may tatlong star ka dahil nasagutan mo ng tama ang gawaing suriin. Pagyamanin Higit mo pang malinang ang iyong kakayahang umunawa sa akdang nabasa sa pamamagitan ng iyong masigasig na pagtugon sa bahaging ito. Gawain 1. Tukuyin ang kahulugan ng mga salita batay sa iba’t ibang sanggunian o diksyunaryo. Iugnay ito sa kaligirang pangkasaysayan ng El Filibusterismo batay sa mga nakalap na mga kahulugan. 9 Mga Salita Kahulugan 1 Kahulugan 2 Kaugnayan sa Kaligirang Pangkasysayan ng El Filibusterismo 1. alimpuyo 2. alingawngaw 3. pagbabanyuhay 4. paratang 5. tighaw Gawain 2. Pagbubuod ng Kaligirang Pangkasaysayan ng El Filibusterismo gamit ang timeline. Panuto: Ibuod ang napakinggan o nabasang kaligirang pangkasaysayan ng El Filibusterismo gamit ang grapikong timeline sa ibaba. 10 TIMELINE Rubrik sa paggawa ng Timeline Nilalaman Napakahusay Mahusay Katamtaman Pagsasanay Lahat ng impormasyong kinuha ay tama at makabuluhan Walong porsyento(80%) Impormasyong kinuha ay tama at makabuluhan 8 Anim napung porsyento(60%) ng impormasyong kinuha ay tama at makabuluhan 6 Mahusay pero may kalituhan ang pagkasunodsunod ng pangyayari 2 Bahagyang Nakita ang kalinisan at kaayusan ng timeline na ginawa 2 Halos lahat ng impormasyong kinuha ay mali 10 Maayos na Pagkasunosunod ang mga pangyayari Napakahusay ang pagkasunodsunod ng mga pangyayari 6 Mahusay (80%)ang pagkasunodsunod ng mga pangyayri 4 Kitang-kita ang kalinisan at kaayusan Kita ang kalinisan ng timeline na ginawa Kasiningan 4 3 11 2 Hindi nagawang pagsunodsunurin ang mga pangyayari 1 Hindi Nakita ang kalinisan at kaayusan ng timeline na ginawa 1 Wow! Ang husay mo. Napatunayan mo na kaya mong sagutin ang lahat ng mga gawain. Sige, kaibigan ituloy mo lang. Isaisip Push mo pa ‘to! Maganda ang ipinakita mong kasiglahan sa iyong pag-sagawa sa mga naunang bahagi ng modyul na ito. Batay pa rin sa akdang nabasa, gawin mo ang mga sumusunod: Pagsasanay 1 Matapos mong masuri ang kaligirang pangkasaysayan ng El Filibusterismo, ano ang mabubuo mong pagpapahalaga tungkol sa mga pangyayayari sa akdang binasa? Isulat ang iyong sagot sa patlang sa ibaba . ____________________________________________________________ ________________________________________________________________ ________________________________________________________________ Gawain 2. Panuto: Buuin mo ang mga pahayag sa pamamagitan ng pagpupuno ng iyong sagot sa patlang mula sa akdang binasa. (10 puntos.) Ang El Filibusterismo ay maituturing itong nobelang ___________________. Naisasalaysay at nailalahad ito ng mga ___________ at_____________at iba pang problemang may kaugnayan sa _________, ____________, ___________at iba pa. Masalamin sa nobela ang mapapit na karanasang______________sa damdamin ni Rizal upang lalong maipakita sa bayan ang kaniyang ___________.Ipinakita rito ang _______________ ni Rizal bilang isang dakilang bayani at manunulat. 12 Tayahin Panuto: Basahin ang mga pahayag. Piliin at isulat ang titik ng tamang sagot sa sagutang papel. 1. Ano ang layunin ni Dr. Jose Rizal sa pagsulat niya ng El Filibusterismo? A. Magising ang natutulog na damdamin ng mga Pilipino at magsisiwalat sa kabuktutan at pagmamalupit ng mga Espanyol. B. Ang mapabuti ang kalagayan ng mga Pilipino sa pamamagitan ng pagbibigay ng trabaho. C. Ang mabago ang naghaharing Sistema ng pamahalaan sa pilipinas D.ang maturuan ang mga Pilipinong lumaban sa pamamatitan ng mapayapang paraan. 2. Ang sumusunod ay mga dahilang binanggit ni Rizal kung bakit nagtungo siya sa ibang bansa maliban sa______. A. Dahil sa pagmamalabis ng makapangyarihan sa kanya B. Dahil sa nais niyang magkaroon ng kasiyahan sa pagtuklas at pagaaral C. Dahil gusto niyang ipagpatuloy ang pagsusulat D. Dahil gusto niyang mapalayo sa kanyang kababayan 3. Taon kung kailan sinimulang sulatin ni Dr. Jose Rizal ang El Filibusterismo? A. 1891 C. 1888 B. 1887 D. 1896 4. Ang sumusunod na pahayag ay mga kahirapang dinanas ni Rizal sa pagsulat ng kanyang nobela. maliban sa ____. A. Naisanla ang kanyang mga alahas B. Nakatira sa pangkaraniwang restawran C. Wala siyang nasisingil sa pinagbilhan ng kanyang unang nobela D. Kakulangan ng pondo at labis na pag-aalala sa pamilya 5. Sa nobelang El Filibusterismo. Sino ang pinadalhan ng sulat ni Dr. Jose Rizal ? A. Maria Clara B. Jose Maria Basa C. Pamilya D. Ferdinand Blumentritt 6. Kailan nailimbag ang El Filibusterismo? A. Marso 29,1887 C. Mayo 1891 B. Pebrero 21, 1887 D. Setyembre 1891 13 7. ‘’Ako’y nanghihinawa na sa paniniwala sa ating mga kababayan. Parang sila’y nagkakaisa upang maging mapait ang aking buhay. Ang ibig sabihin ng salitang may salungguhit ay______. A. nag-aalala C. nagtatampo B. nagsasawa D. nagtataka 8. Anong damdamin ang ipinakita ni Rizal sa kanyang pahayag sa itaas? A. nalilito C. natatakot B. nagdadalamhati D. nawalan ng pag-asa 9. Ang El Filibusterismo ay isang nobelang _____ A. pampamilya B. pampolitika C. panlipunan D. panrelihiyon 10. Kung si Maximo Viola ang tumulong sa kanya upang maipalimbag ang Noli Me Tangere. Sino naman ang tumulong kay Dr. Rizal upang maipalimbag ang kanyang ikalawang nobelang El Filibusterismo? A. Ferdinand Blumentritt B. Jose Maria Basa C. Valentine Ventura D. Tenyente Jose Taviel de Andrade Karagdagang Gawain Wow! Kapuri-puri ka kaibigan, Pinatunayan mo ang iyong tagumpay hanggang sa dulo ng iyong paglalakbay sa module na ito. Bilang karagdagang gawain, umisip ka ng pinakamahalaga o natatanging kaganapan na sa iyong palagay ay labis na nakaimpluwensya kay Rizal upang lalong ipagpatuloy ang pagsulat ng EL Filibusterismo. Isulat ito sa loob ng “speech bubble”.Gabay mo ang pormat sa ibaba. 14 Susi ng Pagwawasto 1. C 2. D 3. B 4. C 5. B 6. D 7. B 8. D 9. B 10.C 11. B 12. B 13. B 14. C 15. C TAYAHIN: 1. Okonkwo 2. Mbanta 3. ayaw niyang matulad sa ama,ang kanyang buhay ay dinidiktahan ng kanyang tinatatagong takot at ayaw rin niyang matulad sa kanyang ama hindi kayang suportahan ang pangangailangan ng pamilya 4. Nakikipaglaban siya upang ipakita ang kanyang katatagan sa kanyang paniniwala at paninindigan 5. Nakadepende sa sagot ng magaaral TUKLASIN: 1. mundo 2. watawat 3. itak 4. pluma BALIKAN: Sanggunian Knife black and white clipart. Accessed December 2020. https://www.google.com/search?client=firefox-bd&ei=QU3MX8KEO6a9mAWviIugDw&q=black+and+white+itak+free&oq=blac k+and+white+itak+fre&gs. Panitikang pandaigdig Filipino 10: Modyul para sa mag-aaral. Philippines. Philippine flag black and white clipart. Accessed December 2020. https://www.google.com/search?q=clipt+art+philippine+flag+black+and+whi te+free&tbm=isch&ved=2ahUKEwj. Villanueva, Voltaire. Bahaghari 10 yaman ng panitikang pandaigdig aklat sa Filipino: Wika at panitikn. Philippines: Pisara Publishing. World images black and white. Accessed December 2020. https://www.google.com/search?q=world+images+clipart+free+black+and+white&c lient=firefox-b-d&tbm=isch&source=iu&ictx=1&fir=Qs2hxv. 15 Region IX: Zamboanga Peninsula Hymn – Our Eden Land Here the trees and flowers bloom Gallant men And Ladies fair Here the breezes gently Blow, Linger with love and care Here the birds sing Merrily, Golden beams of sunrise and sunset The liberty forever Stays, Are visions you’ll never forget Oh! That’s Region IX Here the Badjaos roam the seas Here the Samals live in peace Here the Tausogs thrive so free With the Yakans in unity Hardworking people Abound, Every valleys and Dale Zamboangueños, Tagalogs, Bicolanos, Cebuanos, Ilocanos, Subanons, Boholanos, Ilongos, All of them are proud and true Region IX our Eden Land Region IX Our.. Eden... The Footprints Prayer Land... Trees by Joyce Kilmer One night I had a dream. I dreamed I think that I shall never see that I was walking along the beach A poem lovely as a tree. with the LORD. In the beach, there were two (2) sets A tree whose hungry mouth is prest of footprints – one belong to me and Against the earth’s sweet flowing the other to the LORD. breast; Then, later, after a long walk, I A tree that looks at God all day, noticed only one set of footprints. And lifts her leafy arms to pray; “And I ask the LORD. Why? Why? Why did you leave me when I am sad and helpless?” A tree that may in Summer wear And the LORD replied “My son, My A nest of robins in her hair; son, I have never left you. There was only one (1) set of footprints in the Upon whose bosom snow has lain; sand, because it was then that I Who intimately lives with rain. 16 CARRIED YOU! Poems are made by fools like me,