n
laa
a
ah
m
a
L
BI
I
B
P
G
g
A
in
ar
N
a
I
g
IP
Pa
I
ND
I
H
I
4
Araling Panlipunan
Ikatlong Markahan - Modyul:1
Linggo 1
Ang Pamamahala sa Aking Bansa
Kagawaran ng Edukasyon
Republika ng Pilipinas
Araling Panlipunan – Ikaapat na Baitang
Alternative Delivery Mode
Ikatlong Markahan -Modyul 1 : Ang Pamamahala sa Aking Bansa
Unang Limbag, 2020
Paunawa hinggil sa karapatang – sipi. Isinasaad ng Seksyong 176 ng Batas ng
Pambansa Bilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-isip sa ano mang akda ng
Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulot ng pamahalaan o
tanggapan kung saan ginawa ang isang akda upang magamit sa pagkakakitaan ang nasabing
akda. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang patawan ng
bayad na royalty bilang kondisyon.
Ang mga akda / materyales (mga kwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng
produkto o brand names, tatak o trademarks, atbp.) na ginamit sa aklat na ito ay sa nagtataglay
ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsikapang mahanap at mahingi ang pahintulot ng mga may
karapatang-ari upang magamit ang mga akdang ito. Hindi inaangkin ni kinakatawan ng mga
tagapaglathala (publishiers) at may-akda ang karapatang-aring iyon.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon – Division of Valencia City
Schools Division Superintendent:
Rebonfamil R. Baguio
Development Team of the Module
Author:
Anthony Sol F. Macatana
Editor:
Nicolasa R. Taronzon
Reviewer:
Cecil A. Inggotan, PSDS
Chona H. Dilangen
Susan I. Alavanza
Illustrator:
Fernando A. Ombayan
Layout Artists:
John Rimmon I. Taquiso
Management Team:
Chairperson:
Rebonfamil R. Baguio
Schools Division Superintendent
Co-Chairperson:
Eugene I. Macahis, Jr.
Asst. Schools Division Superintendent
Members:
Jayvy C. Vegafria, CID Chief ES
Ruel C. Duran, EPS – Araling Panlipunan
Analisa C. Unabia, EPS – LRMS
Israel C. Adrigado - PDO
Inilimbag sa Pilipinas ng: Joan Sirica V. Camposo, Librarian II
Department of Education - Division of Valencia City
Office Address: Lapu-lapu Street, Poblacion, Valencia City 8709
Telefax:
(088) 828-4615
Website:
deped-valencia.org
4
Araling Panlipunan
Ikatlong Markahan - Modyul :1
Linggo 1
Ang Pamamahala sa Aking Bansa
Ang kagamitan sa pagkatutong ito ay magkatuwang na
inihanda ta sinuri ng mga guro mula sa mga pampublikong
paaralan. Hinihikayat namin ang mga guro at ibang nasa
larangan ng Edukasyon na mag-email ng kanilang puna,
komento at rekomendasyon sa Kagawaran ng Edukasyon sa
region10@deped.gov.ph.
Lubos naming pinapahalagahan ang inyong mga puna at
rekomendasyon.
Kagawaran ng Edukasyon
Republika ng Pilipinas
Panimula
Ang modyul na ito ay sadyang inilaan para sa Ikaapat na
Baitang. Ang mga aralin ay ibinatay sa mga kasanayang nakapaloob
sa kompetensi ng Kagawaran ng Edukasyon. Inaasahang ito ay
tutugon sa pangangailangan ng mga mag-aaral sa pagkatuto sa
asignaturang Araling Panlipunan. Ang mga gawain sa bawat aralin ay
naaayon sa kakayahan ng mga batang mag-aaral sa baitang na ito.
Kawili-wili at may pagka-malikhain ang mga gawain upang mapukaw
ang isip at damdamin ng mga bata sa bawat paksang tatalakayin.
Maaaring gumamit ang mga mag-aaral ng “Activity Notebook” o
papel sa pagsasagawa/pagsagot sa mga gawain at pagtataya.
Magsisilbi itong Portfolio ng mga mag-aaral na maaaring gamitin ng
guro sa pagdisenyo ng interbensyon at programa, pagbuo ng mga bago
at angkop na araling gawain, at pagbibigay ng kaukulang marka.
Madaling masusundan at mauunawaan ang modyul na ito.
Mga Tala Para sa Guro
Ang Aaaakkjj Mga kaguro malugod nating gabayan ang mga mag-
aaral sa pag-gamit ng Modyul na ito sa Araling Panlipunan na sadyang
inilalaan para sa Ikaapat na baitang. Maraming salamat po!
i
Alamin
Pagkatapos mong pag-aralan ang modyul na ito, makakaya mo
nang gawin ang mga sumusunod:
Mga layunin sa pagkatuto:
1. Natatalakay ang kahulugan at kahalagahan ng
pambansang pamahalaan.
2. Nasusuri ang balangkas o istruktura ng pamahalaan ng
Pilipinas.
• Natatalakay ang kapangyarihan ng tatlong sangay ng
pamahalaan (ehekutibo, lehislatura at hudikatura).
• Natatalakay ang antas ng pamahalaan (pambansa at
lokal)
• Natutukoy ang mga namumuno ng bansa.
•Natatalakay ang pagpili at ang kaakibat na kapangyarihan
ng mga namumuno ng bansa.
Paano matuto sa Modyul na ito:
Upang makamit ang layunin na inilalahad sa itaas, gawin ang
mga sumusunod na hakbang:
• Basahin at unawain nang mabuti ang mga aralin.
• Sundin at gawin ang inilalahad na panuto sa bawat pagtataya at
pagsasanay.
• Sagutin ang lahat na pagtataya at pagsasanay.
ii
Icons sa Modyul na ito
Alamin
Subukin
Ang bahaging ito ay naglalaman ng
layunin sa pagkatuto na inihanda
upang maging gabay sa iyong
pagkatuto.
Ito ay mga pagsasanay na sasagutin
upang masukat ang iyong dating
kaalaman at sa paksang tatalakayin
Balikan
Ang bahaging ito ay may kaugnayan
sa nakaraang aralin at sa iyong
bagong matututunan
Tuklasin
Ipakikilala ang bagong aralin sa
pamamagitan ng gawaing pagkatuto
bago ilahad ang paksang tatalakayin
Suriin
Ito ay pagtatalakay sa pamamagitan
ng gawain sa pagkatuto upang
malinang ang iyong natuklasan sa
pag-unawa sa konsepto.
Ito ay mga karagdagang gawain na
inihanda para sa iyo upang ikaw ay
magiging bihasa sa mga kasanayan.
Pagyamanin
Isaisip
Mga gawaing idinisenyo upang
maproseso ang inyong natutunan
mula sa aralin.
Isagawa
Ito ay mga gawaing dinisenyo upang
maipakita ang iyong mga natutunan
na kasanayan at kaalaman at ito ay
magamit sa totoong sitwasyon.
Ang pagtatayang ito ay ginamit upang
masusi ang inyong antas ng
kasanayan sa pagkamit ng layunin sa
pagkatuto
Ito ay mga karagdagang gawaing
pagkatuto na dinisenyo upang mas
mahasa ang iyong kasanayan at
kaalaman.
Tayahin
Karagdagang
Gawain
iii
Subukin
Sa panimulang pagsusulit na ito, halika’t tingnan natin ang lawak ng
iyong kaalaman tungkol sa ating aralin. Pagtuunan mo ng pansin ang
mga sumusunod na mga katanungan at sadya nating alamin ang
wastong mga kasagutan sa pagtuklas ng mga aralin sa modyul na ito.
Handa ka na ba? Maari mo nang simulan ang pagsubok.
Panuto: Basahin ang sumusunod na mga pangungusap. Isulat ang
Tama kung ang ibig sabihin ng pangungusap ay wasto at
Mali
naman kung hindi. Isulat ang sagot sa iyong activity notebook.
1. Saklaw ng pambansang pamahalaan ang buong teritoryo na
nasasakupan ng ating bansa. _____
2. Mayroong dalawang sangay ang pambansang pamahalaan ng
Pilipinas. _____
3. Binubuo ng mga piling hurado Ang Sangay na
Tagapagbatas._____
4. Ang Sangay ng Tagapagpaganap ay pinamumunuan ng Punong
Mahistrado. _____
5. Ang lahat ng mga sangay ng pambansang pamahalaan ay
magkakaugnay. _____
6. Kinabibilangan ng mga mambabatas ang Sangay ng
Tagapaghukom. _____
7. Nangunguna ang pambansang pamahalaan sa pagbabalangkas
at pagpapatupad ng mga programa para sa mga mamamayan
nito. _____
8. Ang Sangay ng Tagapagbatas ay nahahati sa dalawang
kapulungan. _____
9. Ang pamahalaan ng Pilipinas ay siya ring tinatawag na
pambansang pamahalaan. _____
10.
Ang kapakanan ng bawat mamamayang Pilipino maging
yaong nasa ibang bansa ang laging tinitiyak ng pambansang
pamahalaan. _____
iv
iv
Aralin
2
Ang Pambansang
Pamahalaan at ang
Kahalagahan Nito
Sa nakaraang yunit ay natutunan mo ang tungkol sa lipunan,
kultura at ekonomiya ng ating bansa. Kaakibat nito ang kahalagahan
ng lipunan bilang yunit na kinabibilangan mo, natin at ng bawat
mamamayang Pilipino. Napag-alaman mo rin ang kultura ng ibat-ibang
rehiyon, na lalong nagpayaman sa ating sariling kultura at humubog sa
atin bilang mga Pilipino.
https://www.officialgazette.gov.ph
Ang pamahalaan o gobyerno ay isang organisasyon na may
kakayanan na gumawa at magpatupad ng batas sa isang
nasasakupang teritoryo. Ito rin ay may kapangyarihan na magbigay ng
mga pangangailangan ng mga mamamayan ng nasasakupang
teritoryo. Sa makatuwid, ito ay isang institusyong kumikilos upang
maisakatuparan ang lahat ng mga adhikain ng bansa at ng mga
mamamayan.
Napakahalaga para sa isang bansa ang isang pambansang
pamahalaan dahil ito ang nangunguna sa pagbabalangkas ng
pamamaraan ng pamamalakad at pamamahala sa bansa. Gayundin,
9
ito ang namumuno sa pagpapatupad ng mga programa at proyekto
para sa mga nasasakupan nito.
Balikan
Upang matukoy ang taglay mong kaalaman sa araling ito, halina’t
balikan natin ang iyong mga nalalaman tungkol sa ating pamahalaan.
Panuto: Sagutin mo ang mga sumusunod na mga katanungan.
1. Sino ang Pangulo ng Republika ng Pilipinas sa kasalukuyan?
2. Sino naman ang kasalukuyang Pangalawang Pangulo ng ating
bansa?
3. Ilang kapulungan mayroon ang Sangay ng Tagapagbatas?
4. Ano naman
Tagapagbatas?
ang
mga
kapulungang
nasa
Sangay
ng
5. Sino ang tumatayong pinuno ng Sangay ng Tagapaghukom?
Tuklasin
Ang nasa ibaba ay ilan lamang sa mga mahahalagang naglilingkod
sa ating pamahalaan. Kilalanin natin sila.
Panuto: Punan ng tamang letra upang mabuo nang tama ang
bawat salita.
1. __ en __ d __ __
2. __ __ n __ r __ si __t __
3. __ a __ g __ l __
4. P __ ng __ la __ an __ Pa __ __ u __ o
5. P __ n __ __ g M __ __ i __ tr __ __ __
10
Suriin
Ang mga Sangay ng Ating Pamahalaan
Ang Sangay ng Tagapagpaganap (Ehekutibo)
malacanang.gov.ph/about/malacanang
Ang Sangay ng Tagapagpaganap ang may tungkulin na
naglalayong ipatupad ang mga batas ng bansa upang mapangalagaan
ang kapakanan ng bawat mamamayan. Ang tungkuling ito ay nakaatas
sa Pangulo, Pangalawang Pangulo, at mga kasapi ng Gabinete na
binubuo ng mga kalihim ng iba’t-ibang ahensiya ng ating pamahalaan.
Ang Pangulo ay inihalal na mamuno ng anim (6) na taon at hindi
maaaring mahalal ulit bilang Pangulo.
Alinsunod sa Konstitusyon, kapangyarihan ng Pangulo ang
humirang ng mga kalihim ng bawat ahensiya, kasama na ang
embahador, konsul at iba pang mga opisyal na isinasaad ng Saligang
Batas. Bilang punong Kumander ng Sandatahang Lakas, kung
kakailanganin ay maaaring iatas ng Pangulo ang pagsupil sa anumang
karahasan, pananalakay o paghihimagsik at isailalim ang bansa sa
batas militar. Taglay rin ng Pangulo ang veto power o kapangyarihang
tanggihan ang isang panukalang batas na ipinasa ng Kongreso. Siya
rin ang pumipili ng punong mahistrado ng Korte Suprema, gayundin sa
mababang hukuman, mula sa talaan ng Judicial and Bar Council.
11
Ang Sangay ng Tagapagbatas (Lehislatura)
Ang Sangay ng Tagapagbatas ang may tungkulin na gumawa,
bumuo, at magpatibay ng mga batas. Isa itong lupong bikameral na
binubuo ng Mataas na Kapulungan, ang Senado, at ang Mababang
Kapulungan, ang Kapulungan ng mga Kinatawan o Kongreso. Binubuo
ng dalawamput apat (24) na Senador ang Senado, inihalal ang kalahati
nito bawat tatlong taon. Sa gayon naglilingkod ang bawat Senador sa
loob ng anim na taon.
Ang Senado
www.senate.gov.ph
Binubuo ang Kapulungan ng mga Kinatawan ng hindi lalagpas sa
dalawang daan at limampung (250) mambabatas. May dalawang uri ng
mga mambabatas: ang pandistrito at ang pansektor na mga kinatawan.
Kinakatawan ng isang pandistritong mambabatas ang isang partikular
na heograpikong distrito ng bansa. Binubuo ng isa o higit pa na
distritong kongresyunal ang lahat ng mga lalawigan sa bansa. May mga
sarili ding mga distritong kongresyunal ang ilang mga lungsod, kasama
ang ibang lungsod na may dalawa o higit pang kinatawan.
12
Ang Kongreso
www.congress.gov.ph/search
Kinakatawan naman ng pansektor na mambabatas ang
minoryang sektor ng populasyon na sa kasalukuyan ay mayroong
animnapung (60) bilang. Binibigyan ng pansin ang mga pangkat ng
minorya na ito upang magkaroon ng kinatawan sa kongreso, kung
sakaling hindi maayos ang kanilang representasyon sa pamamagitan
ng distritong kinatawan. Kilala rin bilang kinatawang party list,
kinakatawan ng mga pang-sektor na mambabatas ang mga unyon ng
manggagawa, pangkat na nagsusulong ng mga karapatan, at iba pang
kapisanan.
Maliban sa paggawa ng batas ay nakasalalay rin sa Kongreso
ang pagsasagawa ng imbestigasyon at pananaliksik para makatulong
sa mga gagawing batas at ang pagsuri sa pambansang badyet,
kabilang nito ang espesyal na kapangyarihan. Halimbawa, ang
pagpapatibay ng mga kasunduan ng Pilipinas sa ibang bansa ay
kapangyarihan ng Senado at ang pagsasampa naman ng kasong
impeachment o pagkatanggal sa puwesto ng mataas na opisyal ay
kapangyarihan ng Kongreso.
13
Ang Sangay ng Tagahukom (Hudikatura)
Ang Sangay ng Tagapaghukom ay pinangungunahan ng Korte
Suprema na may kapangyarihan na nagbibigay interpretasyon ng batas
at litisin ang mga kaso at gawaing labag sa batas. Ang Kataas-taasang
Hukuman o Korte Suprema ay binubuo ng punong mahistrado at labing
apat (14) pang kasamahang mahistrado na pawang hinirang. Dito
dumudulog ang sinumang tao na hindi sumasang-ayon sa anumang
desisyon ng mababang hukuman, maging ang dalawang sangay ng
pamahalaan kung may tanong tungkol sa legalidad ng batas.
The image
part with
relationship ID
rId52 was not
found in the
file.
The image
part with
relationship ID
rId52 was not
found in the
file.
The image
part with
relationship ID
rId52 was not
found in the
file.
https://www.officialgazette.gov.ph/about/gov/judiciary/ang-korte-suprema
Ang pamahalaan ay bumubuo ng mga programa sa iba-ibang
larangan na karaniwang nababatay sa mga pangunahing
pangangailangan ng bawat mamamayan. Tinitiyak nito na maunlad ang
ekonomiya ng bansa, kaya ito rin ang nangangasiwa ng pambansang
badyet. Siniseguro rin ng pambansang pamahalaan ang karapatan ng
bawat mamamayan ay napapangalagaan sa pamamagitan ng
pagkakaloob ng mga serbisyong pangkabuhayan, pangkalusugan,
pangkultura, pansibil at pampulitika. Kahit nasa labas ng bansa ang
isang mamamayang Pilipino ay may kaparaanan ang pamahalaan
upang tiyakin ang kanilang kaligtasan laban sa pananamantala.
14
Pagyamanin
Panuto: Tingnan mo ang dayagram sa ibaba. Maari mo bang isulat sa
loob nito ang kahalagahan ng pambansang pamahalaan? Isulat ang
sagot sa iyong activity notebook.
Kahalagahan
ng
Pambansang
Pamahalaan
15
Isaisip
Panuto: Maari mo bang tukuyin kung sa anong sangay ng pamahalaan
napabilang ang mga sumusunod na kapangyarihan na nakatala sa
ibaba. Isulat lamang ang titik ng katumbas na kasagutan na makikita sa
kahon.
a. Sangay na Tagaganap
b. Sangay na Tagapagbatas
c. Senado
d. Kongreso
e. Sangay na Tagapaghukom
1. Ito ang tinatawag na mataas na kapulungan.
2. Ano itong tinagurian na mababang kapulungan?
3. Ito ang sangay ng pamahalaan na binubuo ng mataas at mababang
kapulungan.
4. Ang sangay ng pamahalaan na nagbibigay kahulugan sa mga batas
ng bansa.
5. Ang sangay ng pamahalaan na ito ay ang nagpapatupad ng mga
batas ng bansa.
16
Isagawa
Panuto: Ipaliwanag ang inyong sariling pananaw at damdamin sa
sumusunod na sitwasyon.
A. Sa iyong palagay, ano kaya ang kahalagahan ng pagkakaroon ng
pambansang pamamahalaan?
________________________________________________________
B. Maari mo bang ipaliwanag ang istruktura ng ating pamahalaan at
ang mga kapangyarihan na kaakibat ng bawat sangay nito?
________________________________________________________
Tayahin
Panuto: Tingnan natin ang iyong napag-aralan. Ilagay ang tamang
sagot sa bawat patlang sa ibaba. Isulat ito sa iyong activity notebook.
Ang 1.___________________________ ay
isang
organisasyon na may kakayanan na gumawa at magpatupad ng batas
sa isang nasasakupang 2.________________. Ang Sangay ng
Tagapagpaganap ang may tungkulin na naglalayong ipatupad ang mga
3.___________ ng bansa upang mapangalagaan ang kapakanan ng
bawat
4._________________.
Ang
5.______________
at
6._________________ay inihalal na mamuno ng 7._______ na taon at
hindi maaaring mahalal muli. Ang 8._____________________ ang
may tungkulin na gumawa, bumuo, at magpatibay ng mga batas. Isa
itong lupong 9._______________ na binubuo ng Mataas na
Kapulungan, ang Senado, at ang Mababang Kapulungan,
ang Kapulungan ng mga Kinatawan o Kongreso. Ang Sangay ng
Tagapaghukom ay pinangungunahan ng 10.___________________
na may kapangyarihan na nagbibigay interpretasyon ng batas at litisin
ang mga kaso at gawaing labag sa batas.
17
Karagdagang Gawain
Panuto: Isulat sa loob ng kahon na makikita sa ibaba ang
kapangyarihang taglay ng bawat sangay ng pamahalaan. Isulat kung
sino ang pangulo nito sa bawat sangay na nasa itaas nito.
Kapangyarihan ng Tatlong Sangay
ng
Pamahalaan
Sangay
ng
Tagapagpaganap
Sangay
ng
Tagapagbatas
18
Sangay
ng
Tagapaghukom
19
Tayahin
1. Pamahalaan o Gobyerno
2. Teritoryo
3. Batas
4. Mamamayan o Pilipino
5. Pangulo
6. Pangalawang Pangulo
7. Anim (6)
8. Sangay na Tagapagbatas
9. Bikameral
10. Korte Suprema
Tuklasin
1. Senador
2. Kongresista
3. Pangulo
4. Pangalawang Pangulo
5. Punong Mahistrado
Balikan
1. Rodrigo Roa Duterte
2. Maria Leonor Gerona Robredo
3. Dalawa
4. Mataas na Kapulungan o Senado at
Mababang Kapulungan o Kongreso
5. Punong Mahistrado
Subukin
1. Tama
2. Mali
3. Mali
4. Mali
5. Tama
6. Mali
7. Tama
8. Tama
9. Tama
10. Tama
Isaisip
1. E
2. C
3. B
4. D
5. A
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian
Adriano, Ma. Corazon V., Caampued, Marian A., Capunitan, Charity
A., Galarosa, Walter F., Miranda, Noel P., Quintos, Emily R.,
(2015). Araling Panlipunan Kagamitan ng Mag-aaral. Department
of Education-Intructional Materials Council Secretariat (DepEdIMCS).
Dado, Belen P., Gozun, Ruth A., Magsino, Rodante S., Manalo, Maria
Lucia L., Nabaza, Jose B., Naval, Evelyn P., (2015). Araling
Panlipunan 4 Kagamitan ng Mag-aaral. Department of EducationIntructional Materials Council Secretariat (DepEd-IMCS).
20
For inquiries and feedback, please write or call:
Department of Education – Division of Valencia City
Lapu - Lapu Street, Poblacion, Valencia City 8709
Telefax: (088) 828 - 4615