Examen: Godsdienst
Levensbeschouwing en ethiek
-Levensbeschouwing is een wijze van kijken naar het leven, een visie op het leven. Het tracht
een antwoord te geven op de fundamentele vragen van het leven.
-Ethiek of moraalwetenschap is een tak van de filosofie die zich bezighoudt met de kritische
bezinning over het juist handelen.
-Voorbeelden:
*Levensbeschouwing: mens en dier hebben evenveel recht op leven -> ethiek: vegetarisch
eten
*levensbeschouwing: ik ben bezorgd om het klimaat –> ik sorteer
-De universele rechten van de mens
De verklaring werd ontworpen door de VN Commissie voor Mensenrechten en
gepropageerd door Eleanor Roosevelt. Ze werden aangenomen door de leden van de VN op
10 december 1948. De verklaring heeft geen bindende kracht, maar heeft in de loop der
jaren wel grote morele betekenis gekregen. Het bevat 60 verschillende mensenrechten.
Artikelen 1-21 hebben betrekking op burgerrechten en politieke rechten.
22-27 op economische, sociale en culturele rechten.
28-30 op plichten en rol van de staat.
In de UVMR zijn niet alleen mensenrechten opgenomen. Veel van deze rechten zijn in
diverse latere verdragen wel opgenomen.
-De betekenis van de UVRM
1. Het is niet bindend, maar er wordt door rechtbanken in de hele wereld naar
verwezen
2. Het is gebruikt als basis voor de bindende VN-verdragen voor de mensenrechten
3. Het heeft aantoonbaar invloed gehad op 90 grondwetten
4. Het werd de grondslag van organisaties en activisten voor mensenrechten zoals
Amnesty International
5. Het richt zich niet alleen op staten, maar individuen en organen
-Het Milgram expreriment van Latane en Darley in zimbardo
Milgrams gehoorzaamheid
De vrijwilligers dachten dat ze deelnamen aan een wetenschappelijk onderzoek naar
herinneren en leren door middel van straf en beloning. De vrijwilligere werd de ‘leraar’ en
iedere keer als de ‘leerling’ een fout maakte moest hij een schakelaar omzetten, waardoor
de ‘leerling’ een elektrische schok kreeg. Bovendien kreeg de leraar te horen dat hij de
zwaarte van de schok bij elke volgende fout met een vaste waarde moest verhogen. Een
onderzoekleider in een witte jas hield toezicht op de ‘leraar’. Ze wilden hiermee weten hoe
ver de proefpersonen zouden gaan en hoe lang het zou duren voor ze de autoriteit van de
onderzoeksleider zouden uitdagen en niet meer zouden gehoorzamen.
-Omstaanderseffect van Darley en Latane
Ze brachten een proefpersoon die alleen in een ruimte zat en slechts via de intercom kon
communiceren in de waan dat hij contact had met een of meerde studenten in naburige
kamers. Tijdens een gesprek hoorde ze verontrustende geluiden van de gesprekspartner. De
afhankelijke variable was de snelheid. Het bleek dat de snelheid waarmee de proefpersonen
reageerden werd bepaald door hun perceptie van het aantal mensen. Hoe meer mensen in
de andere vertrekken leek mee te luisteren, hoe later ze de aanval rapporteerden.
-Stanford gevanginsexperiment van Zimbardo
De proefpersonen werden verdeeld over 2 groepen; cipiers en gevangenen. Het was een
rollenspel. De gevangen werden anoniem gemaakt en er waren 16 gevangenisregels. De
opdracht van de cipiers was ‘de orde in de gevangenis te handhaven’. Er werd benadrukt dat
ze volgens hun eigen inzicht moesten handelen om de naleving van de regels af te dwingen.
Hun instructies waren met opzet vaag gehouden. Vrij snel onstond er een typisch
reactiepattroon dat ze de gevangen als minderwaardig en lastpakken te zien. Het liep
volledig uit de hand dat ze na 6 dagen besloten om het experiment af te breken.
-Experiment: de derde golf
Het experiment was onder leiding van een geschiedenis leerkracht. Zijn leerlingen toonde
veel onbegrip over nazi-duitsland en de totstandkoming. Hij leerde zijn leerlingen discipline
en gehoorzaamheid. Hij kwam met de naam en creëerde een groter overheersend
groepsgevoel en een gedisciplineerd geheel. Iedereen begon zich aan te sluiten bij de groep
maar het experiment liep uit de hand en de leden begonnen niet-leden uit te sluiten en
andere dingen.
-Fragmentatie is een dergelijke gespletenheid van de persoonlijkheid. Ze hielde langs de ene
kant werk en het privé leven gescheiden waardoor het intact bleef. En anderzijds voelde
niemand zich verantwoordelijk omdat ieder deel uit maakt van een lange keren. Ze
geloofden dat men de verantwoordelijkheid steeds naar een andere schaken van de keten
kon schuiven. Hierdoor konden de nazi’s zo een verschrikkelijke dingen doen en toch een
goeie huisvader zijn.
-Ontpersoonlijking is de transformatie van mensen tot niet-mensen. Ze proberen de
individuen als 1 groep te laten worden. Ze ontpersoonlijking mensen met bv het haar af te
scheren, dezelfde kleren laten dragen, geen naam maar nummer te gebruiken..
-Machtswellust is dat iedereen zijn macht wil laten voelen aan diegene waarover hij deze
macht uitoefent. Hij wil bewust zijn macht kunnen uitoefenen op een ander. Ze willen de
onderdanigheid zien.
-De holocaust is niet uniek. Genociden zijn er altijd op vele plaatsen geweest.
Vrijheid als voorwaarde voor ethiek
-Determinisme is ervan overtuigd zijn dat mensen alleen maar denken dat ze vrij en
zelfstandig handelen, terwijl dat eigenlijk niet zo is. Deze stroming stelt dus dat alles wat er
gebeurt, noodzakelijkerwijze gebeurt.
-Spinoza (1632-1677), was geobsedeerd als hij was door de gedachte dat alles
gedetermineerd was.
-2 soorten van determinisme
1. Goddelijk determinisme: God is de interne oorzaak van alles wat er gebeurt. God
bestuurt de wereld volgens de natuurwetten. Dat wil zeggen dat alles wat er in de
natuur gebeurt, noodzakelijk is. Dit geldt ook voor de mens.
=> mens heeft geen vrije wil
2. Seculier determinisme: onbewuste invloed van de sociale omgeving op ons gedrag.
-De Duitse filosoof Hegel, dacht dat ook de hele geschiedenis een logisch onomkeerbaar
patroon volgde. Hij gebruikte de dialectische methode: these-antithese-synthese.
-Skinner was de grootste verdediger van het (strikt) determinisme. Volgens hem is het
gedrag bepaald omdat het voorspelbaar is. Hij heeft de voorkeur voor de causale verklaring.
=> nieuwe bondgenoot determinisme: de sociale en exacte wetenschappen.
Sociaal: op basis van achtergrond, sociale status..
Exact: de ziektes en gezondheid van bij geboorte
-Samengevat Determinisme: Menselijke handelingen zijn niet vrij maar gevolg van opvoeding
en dagelijkse ervaringen.
-Voordelen determinisme: Je hoeft geen verantwoordelijkheid te dragen en dingen zijn zoals
ze gebeuren.
-Argument tegen determinisme: Het is niet mogelijk dat we geheel gedetermineerd zijn
omwille van onze vatbaarheid voor gevoelens van spijt.
-We hebben ook het existentialisme of vrije wilsfilosfie = mensen zijn totaal vrij.
-Voordeel: ik kan alles worden wat ik wil
-Nadeel: je bent verantwoordelijk voor alles
-Hier kunne we de filosoof Sartre aan linken. Hij ging ervan uit dat we allemaal vrij zijn om
wat dan ook te doen. Het sleutelwoord in zijn filosofie is ‘existentie’ (= bestaan met
zelfbewustzijn).
-Ze zeggen ook dat het leven op zich zinloos is. Het besef van het eigen bestaan en de dood
leidt tot angst. We zijn gedoemd tot improviseren.
Sartre ’s idee over godsdienst als vlucht voor angst:
-Mens wil vluchten voor deze angst via godsdienst: mens creëert en vereert god die hij zelf
heeft gemaakt. Godsdienst is gemaakt voor/door de zwakke mensen die leven niet alleen
aankunnen.
Voordeel: ik moet zelf geen zin geven aan mijn bestaan
Nadeel: ik moet mijn vrijheid opgeven en moet mij onderwerpen aan een moraal door
godsdienst geassocieerd.
Oplossing volgens sartre: angst en leven onder ogen zien en niet vluchten in godsdienst
-Volgens Sartre is vrijheid een vloed dat de mens tot vrijheid veroordeeld is.
-Vrijheid als ethisch appel
De grondlegger hiervan is Roger Burggraeve en zijn alternatieve visie op vrijheid is gebaseerd
op het denken van de joodse filosoof Levinas.
Hieraan kan je de link leggen met de parabel van de barmhartige Samaritaan. Deze visie is
dat je geappelleerd moet worden om andere te helpen. Je moet niet op de appel ingaan
maar dan gebeurt er ook niks.
De smeekbede: het kan niet dwingen, enkel uitnodigen en appelleren. Door op het appel in
te gaan, sticht de mens het ethisch goede.
Sartre
Existeren: zin geven aan eigen bestaan
Waardenkeuze: ik bepaal zelf eigen ethiek
en waarden vanuit mijn vrijheid
Vertrekt vanuit, gericht op het individu
Burggraeve
Existeren: zin ontdekken. (het leven krijgt zin
door in te gaan op de appel van lijdende
ander.
Mijn vrijheid zorgt voor uniek antwoord op
appel: toepassing van mijn waarden vanuit
mijn geweten
Zich fundamenteel richten op de
ander/Ander
Levinas: Denken aan de ander, het Andere, leven in verantwoordelijkheid is denken over de
mogelijkheden van mijn begrenzing heen. Dat introduceert het idee van het oneindige. Hier
kan men God ter sprake brengen.
utilitarisme
-Het utilitarisme is een ethische stroming uit de 19e eeuw, gesticht door Jeremy Bentham.
Zijn opvolger John Stuart Mill verbeterde het utilitarisme.
-Bentham was ervan overtuigd dat alle mensen allemaal beheerst worden door een
verlangen van genot en van afkeer. Hij ontwikkelde ‘de rekenkunde van het geluk’.
-Hedonistische Calculus is afwegen wat je gaat doen, de voor en nadelen.
-Je moet ook rekening houden met het genot en de pijn van de andere.
-Altruïsme: zo veel mogelijk geluk voor zoveel mogelijk mensen.
-De kern van utilitarisme is: Zo veel mogelijk geluk, genot, welzijn, voordeel,… veroorzaken
voor zo veel mogelijk mensen OF zo weinig mogelijk nadeel, schade, ongeluk.. berokken aan
zo weinig mogelijk mensen. Voor de utilitarisme is geluk de som van plezier min pijn.
-Het houdt ook rekening met de gevolgen. De morele waarde van een handeling hangt dan
af van de gevolgen van de handeling. Met motief wordt geen rekening gehouden.
-Toch zijn er problemen met het utilitarisme:
 De graad van genot, geluk is moeilijk te bepalen en af te wegen
 Het utilitarisme houdt geen rekening met het motief voor de handeling. Hierdoor is
er een gevaar voor plat materialisme
 De gevolgen van een handeling kunnen niet altijd gekend zijn
 Er is een gevaar voor het stellen/goedkeuren van crimineel gedrag
-Mill vond de kwaliteit van het genot belangrijker dan de kwantiteit.
De tien geboden en de bergrede
-de 10 geboden (=Decaloog) zijn in oorsprong 120 Hebreeuwse woorden die God op de berg
Sinaï openbaarde aan Mozes. De 1e 3 geboden handelen over de relatie tot God en de
volgende 7 over de relatie tussen mensen. Wie deze overtreedt , beschadigt dan ook de
relatie met God en die met andere
-de tien geboden zijn apodictische wetten: absoluut en direct geformuleerd
-ze komen op 2 plaatsen in de Bijbel voor.
-het ontstaan van de 10 geboden kan dan ook niet los worden gezien van het verbond
tussen God en zijn volk in Israël.
-Ze suggeren dat de 10 geboden een geschenk van God zijn om de mens op weg naar
bevrijding te zetten.
-het naleven van de 10 geboden is voor de joden hun antwoord op Gods voortdurende
oproep vrijemens te worden.
Johannes: op overspel betrapt
-Een groep mannen brengen een vrouw tot bij Jezus. Ze zeggen dat de vrouw op heterdaad
is betrapt op overspel en dat Mozes heeft voorgeschreven om zulke vrouwen te stenigen. Ze
vragen wat Jezus zal doen en ze stellen hem eigenlijk op de proef. Jezus doet niet was ze
verwachten en hij zegt ‘Wie van u zonder zonde is, moet dan maar als eerste een steen op
haar werpen.’ Iedereen vertrok en niemand wierp een steen. Jezus zei tegen de vrouw: ‘ Ik
veroordeel u ook niet. Ga nu maar, en zondig voortaan niet meer.’
-Jezus zegt dus eigenlijk dat het enige geneesmiddel om mensen die gezondigd hebben tot
inkeer brengen is vergeven, nieuwe kansen scheppen, hen in hun waardigheid herstellen.
Omgaan met grenservaringen
-het is 1 van de moeilijkste onderwerpen om over te praten. Iedereen wordt wel eens
geconfronteerd met tekorten, pijn falen en dood. Door alle vormen van lijden word je in je
persoon aangetast. Mensen lijden is ook nooit alleen lichamelijk of psychisch. De mens is
immer een psychosomatische eenheid, vandaar dat de hele mens lijdt.
-een grenservaring kan op een aantal vlakken situeren:
 Lichamelijk of Fysiek vlak
Het is hoeveel pijn een persoon ervaart. Fysisch lijden is lichamelijke pijn en deze
gaat altijd gepaard met psychisch lijden
 Emotioneel of Psychisch vlak
Er zijn hier 2 hoofdvormen te onderscheiden: verschillende vormen van angst +
verschillende vormen van vereenzaming.
 Financieel of materieel vlak
Het verwijst naar het lijden ten gevolge van het verlies van bezittingen of financiële
middelen ( bv na een brand, aardbeving..)
 Sociaal of Maatschappelijk vlak
Wanneer iemand een mal figuur slaat voor zijn omgeving, en de persoon er ook vanaf
ziet, noemt men dit sociaal lijden.
 Levensbeschouwelijk of existentieel vlak
Het kan de vraag oproepen naar de zin zelf van het bestaan
Elie Wiesel en Dietrich Bonhoeffer
Wat is chadisstisch?
Een vrome en mystieke beweging binnen het jodendom die in de 18de eeuw in Polen
ontstond. De grondlegger van het chassidisme is de Baäl Sjem-Tov. De chassidische traditie
bewaart vele verhalen. Martin Buber heeft een groot aantal van hen verzameld. Orthodoxe
groep: strict aan de regels houden.
Wat gebeurt er met de familie van Elie Wiesel?
Wiesel verliest er zijn moeder en jongste zusje. Met zijn vader verblijft hij later in het
concentratiekamp Buna. Vlak voor de bevrijding worden ze naar Buchenwald gedreven, een
verschrikkelijke tocht waarbij Wiesels vader het leven laat
Beschrijf het professionele leven van Elie Wiesel.
studeert er aan de Sorbonne en wordt journalist voor een Israëlisch dagblad
Beschrijf in eigen woorden waarom Elie Wiesel de nobelprijs voor de vrede kreeg.
Hij kreeg de nobelprijs omdat hij actief bezig was met onderzoek te doen naar waarom
mensen zo’n gruweldaden doen en hij kwam op voor mensen hun rechten.
Geef de naam van het autobiografisch verhaal van Elie Wiesel.
Het verhaal heet ‘La Nuit’.
Waarom is de holocaust voor Wiesel een ‘heilig onderwerp’?
Auschwitz betekent de dood – de totale, absolute dood – van de mensheid en de mensen,
van het verstand en van het hart, van het gevoel en van het woord
Lees het fragment op pagina 3 en beschrijf het onderwerp en jullie gevoel hierbij.
Het gaat over 3 personen die op het punt staan om opgehangen te worden. Waaronder een
kindje, die zich afvraagt waar zijn Goede God nu is. Ik kreeg een akelig gevoel, hoe krijg je
het over u hart om een kind op te hangen?
Wat de betekenis van “God aan de galg” volgens Wiesel in De Nacht?
De galg betekent in het kader van het verhaal van Wiesel precies het tegendeel van wat
christenen doorgaans onder het kruis verstaan: zij is geen offer, geen teken van solidariteit
of verzoening, maar integendeel een teken van de absolute wanhoop, van volstrekt zinloze,
onbegrijpelijke vernietiging. Wiesel vraagt zich af waar God is tijdens deze moeilijke periode.
Anderzijds kent de joodse mystieke traditie de ‘sjechina’: de “inwonende tegenwoordigheid
van God in de wereld”. Verklaar:
Volgens deze traditie laat God de lijdende wereld niet alleen. Hij “daalt zelf af naar de
wereld”, gaat als het ware in haar, “in ballingschap”, woont bij haar in, is aanwezig midden in
het lijden.
Lees de eerste 3 alinea’s van pagina 5. Betekent dat voor Wiesel God bij wijze van spreken
dood is of niet bestaat? Bespreek.
Neen hij gelooft nog altijd zeer hard in God. Maar hij vindt dat God niet thuishoort in deze
vernietigende absolute wereld zoals Auschwitz. De realiteit van God is voor Wiesel gewoon
niet te rijmen met de realiteit van Auschwitz. Door heel het verhaal blijft die crisis van het
geloof hoorbaar : zij keert voortdurend terug als een protest tegen God, als opstand en
onbegrip.
Dietrich Bonhoeffer
Bespreek het levenseinde van Bonhoeffer.
Hij stierf in het concentratiekamp flossenburg waar hij eerst 2 jaar gevangen zat.
Verklaar ‘cultuurchristendom’.
Het geloof is geen echte persoonlijke keuze. Het behoort nu eenmaal tot de westerse
beschaving.
Wat studeerde Bonhoeffer?
Theologie en priester
Wat was de relatie tussen de Kerk en het nazisme?
Als christenen niet volgen en niet mee akkoord gaan met de nazistaat, is er ook geen kerk
meer door de nazistaat. Doet de kerk niet mee --> geen kerk. De kerk ondersteunde het
nazisme. Heel stil gebleven tijdens alles.
“Alleen wie het opneemt voor de joden heeft het recht Gregoriaans te zingen.” Wat wil
Bonhoeffer hiermee zeggen?
Allen wie zich inzet voor de Joden, kan een goede Christenen zijn.
Bespreek de nieuwe theologische ideeën van Bonhoeffer (1944).
In de theologie van Bonhoeffer speelt het lijden een centrale rol. Samengevat gaat het hem
om een ‘niet-religieuze interpretatie van de bijbelse begrippen in een mondige wereld’. Kort
gezegd komt het hierop neer: Bonhoeffer gaat ervan uit dat de wereld, op alle terreinen,
niet meer ‘religieus’ is, maar mondig en autonoom
Lees de brieven van Bonhoeffer. Omschrijf de houding van Bonhoeffer ten opzichte van zijn
eigen lijdenssituatie.
Bonhoeffer wil niet samenvallen met zijn lijden. Hij wil de noodzakelijke afstand houden die
doet overleven.
Waarom volgt Bonhoeffer écht het voorbeeld van Jezus?
Hij geeft zijn leven om iets duidelijk te maken Hij en Jezus hebben hun allebei opgeofferd.
Bonhoeffer durfde opkomen voor wat hij geloofde en is een voorbeeld voor vele mensen in
de moderne samenleving.
Simon Wiesenthal
-Hij was een joods-Oostenrijkse nazi-jager. Hij spoorde diverse nazioorlogsmisdadigers op en
bracht hen voor de rechter. Hij was zelf een overlever van de holocaust: tijdens 2 e
wereldoorlog, in 12 concentratiekampen gezeten.
Rituelen van vergeving
-In het Jodendom bestaat de Grote Verzoendag of Jom Kippoer. Het is de heiligste dag van
het joodse jaar en daarmee de belangrijkste joodse feestdag. Het was de ene dag in het jaar
dat de hogepriester de allerheiligste tempel te Jeruzalem betrad. God beslist op deze dag
over het lot van de mensen van het komende jaar. Ze mogen niet eten, drinken, zich wassen
en seksuele omgang hebben op deze dag. Ook geen leren schoenen dragen. Ze gaan naar de
synagoge en dragen vooral wit (=onschuld). Op de avond is er de Kol Nidree-dienst met het
gebed waar vooral spijt in betuigd wordt. Het besef en bekennen van het eigen falen staat
op deze dag centraal.
-In de Islam kennen ze de nacht van de verzoening of Lailat ul-Baraat. Dit is de 14e nacht van
de islamitische maand sha-baan. Het is de nacht van gebed en meditatie, vergeving van
zonden en bepaling van het lot. Allah bepaalt wie er in het komende jaar zal sterven en
worden geboren. Sjabaan (= Marokkaanse moslims), Berat Kandii (= Turkse benaming) en
Lailaat al baraat surinamische benaming.
-In het Christendom kennen ze het sacrament van de biecht. Het christelijk sacrament van de
biecht of van de verzoening, vroeger biecht genoemd, bevrijdt je van je schuld en kwaad.
Fasen van lijdensverwerking
-Er zijn 5 Stadia van verwerking:
1) Ontkenning: weigering realiteit onder ogen te zien voor zelfbescherming
2) Woede: boosheid, onder de woede ligt de pijn
3) Onderhandelen, marchanderen, bargaining: beloftes maken, voornemens maken.
Men belooft het 1 te doen als er iets anders tegenover staat
4) Depressie, verdriet: verdriet, spijt, angst en onzekerheid. Op de bodem van het
verdriet ligt ook vaak woede. Opgeef gevoelens
5) Aanvaarding: verder gaan met je leven, bepaalde rust en last dat van je schouders
valt
Het boek Job
-Job= ‘hij die weent’
Het komt uit het oude testament, in Palestina tussen 5de en 3de eeuw voor Christus
Naam auteur(s) = ONBEKEND!
= samenvoeging van verschillende bewerkingen van oorspronkelijk verhaal
 Raamverhaal in PROZA + monologen/dialogen in POEZIE:
 PROZA = oudste laag (hfstk 1-2 en 42) => oorspronkelijk verhaal
 POEZIE = latere toevoegingen (hfstk 3-41) => dialoog van Job met God
en zijn vrienden
-De centrale vraag van het boek:” hoe kan een mens het lijden een plaats geven in zijn
leven?”
Het is de vraag naar waarom lijden wij (=geen uitsluitend antwoord) en de rol van god bij het
lijden.
-Job zelf was een modelmens, rijk, groot gezin, vroom en gelovig.
De Link wordt gelegd tussen Jobs rechtschapenheid en zijn welstand!
= gangbare visie: Wie goed doet, goed ontmoet!
= TRADITIONELE VERGELDINGSLEER
GEVOLG: Lijden, ongeluk = te wijten aan zondig gedrag
-Job wordt op de proef gesteld door de satan in een weddenschap met God. Hij wordt
getroffen door veel tegenslagen, bezit, kinderen en gezondheid: Job reageert op een zeer
traditionele manier: hij scheurt zijn kleren, scheert hoofd kaal en werpt zich in stof op de
grond.
MAAR: job vervloekt god niet hij geduldig en aanvaardend
-Visie 1 (van Job) : God schenkt de mens wat hij verdient (GOD = RECHTVAARDIGE RECHTER)
Ook goede en rechtvaardige mensen krijgen ziekte en tegenslag
 Lijden treft mensen die het niet verdienen
 Wie zijn lijden GEDULDIG draagt, zal door God gerechtvaardigd worden
 God zal alles weer beter maken
=> Uiteindelijk komt altijd alles weer goed!
-Visie 2 (van Job zijn vrouw): God en het lijden gaan niet samen, God bestaat niet
= andere houding t.o.v. het lijden (slechts 1x)
 Als God zou bestaan, zou Hij dit lijden toch niet toelaten?!
 Hoe kan men in God geloven als men met al dit lijden wordt geconfronteerd?!
-Dan komen er 3 vrienden op bezoek: Elifza, Bildad en Sofar. Ze Leven mee met Job op
traditionele manier
Er volgen 7 dagen en nachten van stilte: dan wordt de stilte doorbroken door Job.
Er komt een revolterende Job: hij legt zich er niet zomaar bij neer, bij dat lijden.
-Visie 3 (van Job zijn vrienden): Lijden = straf van God voor zonden (= STRAFFENDE GOD)
Vrienden zoeken VERKLARINGEN voor het lijden: Lijden = je verdiende loon!
 Lijden = gevolg van schuld en zonde (eventueel zelfs van je kinderen!)
 Elke mens is zondaar tegenover God
 Boontje komt om zijn loontje!
=> Je moet je BEROUWVOL gedragen
-Job zijn reactie op deze 3e visie: Job revolteert:
 legt zich niet neer bij de verklaringen!
 Schreeuwt eigen onschuld uit, zelfs tegen God
=> Ellenlange dialogen en monologen benadrukken zwaarte en uitzichtloosheid van het
lijden
-Visie 4 (van 4e vriend Elihu): God stelt mensen op de proef door lijden (= BEPROEVENDE
GOD)
God heeft een BEDOELING met het lijden
 Om geloof van de mens sterker te maken
 Om mens terug op het rechte pad te brengen
 Lijden = waarschuwing of opvoedingsmiddel
 Lijden MOEDIG dragen en ondergaan
=> NIET verzetten tegen lijden!
-Dan komt God zelf aan het woord in het verhaal: hij gaat niet in op de argumentatie van de
vrienden maar wijst hen terecht.
Gods redevoering: 2 delen:
Deel 1: benadrukken van de grootsheid van de schepping
Deel 2: lijden = intrinsiek deel van de chaos van voor de schepping
 God heeft grenzen aan de chaos opgelegd, maar ze blijft bestaan!
 God kan het lijden niet wegnemen
 Lijden hoort bij het leven!
Visie 5( Jobs 2e visie) : God wil het lijden niet, het komt niet van Hem (= MEDELIJDENDE
GOD)
Er is geen redelijke verklaring voor lijden!
 Lijden heeft GEEN ZIN!
 God heeft geen bedoeling met het lijden => is geen straf
 Je kan KRACHT krijgen (door geloof)
 Lijden = raadsel waarvoor we God niet verantwoordelijk kunnen stellen => VERZET
tegen lijden
 Bevestiging hiervan in JEZUS’ OPTREDEN
-Na deze visie:
 Job wordt hersteld in zijn bezit (2x oorspronkelijk bezit)
 Zijn levensduur wordt verdubbeld (2x 70 jaar)
 Hij krijgt ‘nieuwe’ zonen en dochters
-Het boek Job gaat over de CONCRETE MENS die met de voeten op de grond staat en wie iets
overkomt dat ieder van ons kan overkomen.
= UNIVERSELE BOODSCHAP:
Lijden, pijn en verdriet horen bij het leven. Elke mens worstelt hiermee, ook de Bijbelse
mens.
We vragen naar het WAAROM van het lijden en vinden geen sluitend antwoord…
Dit was ook zo voor de Bijbelse mens.
Een menswaardig levenseind
-Definitie van therapeutische hardnekkigheid of verbetenheid: inzet van therapeutische
middelen waarvan de omvang niet in verhouding staat tot de ernst van de aandoening of
resultaat dat ervan verwacht wordt.
-Het gaat vooral om onaangepast medisch handelen bij patiënten in levensgevaar dus dan je
overgaan tot volgende Medische beslissingen omtrent het levenseinde:
 Niet meer opstarten van een medische zinloze behandeling
 Stopzetten van een zinloze behandeling
 Toedienen van pijnstillende medicijnen met leven verkortend effect
 Stopzetten kunstmatige toediening
 Palliatieve sedatie
 Euthanasie
-Euthanasie is het opzettelijk levensbeëindigend handelen door een ander dan de
betrokkene op diens verzoek. Het moet ook aan wettelijke voorwaarden voldoen.
-Palliatieve zorg is de actieve, continue en totale zorg voor mensen in een vergevorderd
stadium van hun ziekte, wanneer genezing niet meer mogelijk is. Palliatieve zorg betekent
letterlijk mantelzorg. Hier gaan ze van cure naar care, met andere woorden van genezen
naar verzorgen, of van care naar core, van verzorgen naar liefdevolle aandacht en
betrokkenheid bij de ziekte. Ontstaan in VK door Saunders en Zuster Leontine als eerste in
België
-Palliatieve sedatie is in een diepe slaap brengen van een patiënt. Het doel is om het lijden te
verlichten. Het is geen sluiproute om hetzelfde doel als euthanasie te bereiken, maar dan in
een trager tempo. Het onderscheidt zich juist van euthanasie doordat het niet gericht is op
het inkorten van het leven maar in werkelijkheid is het dus wel een alternatief.
Heeft Jezus echt bestaan (kijk ook apart blad hierover!)
-Het publieke optreden van Jezus begon bij het doopsel van Johannes de Doper. De oudste
Bijbelse bronnen over Jezus zijn de brieven van Paulus.
-Jezus is gekruisigd op 6 april van het jaar 30. Abert Schweitzer maakte definitief een einde
aan de pogingen op Jezus te beschrijven in de First Quest.
-Het belangrijkste argument dat Jezus echt heeft bestaan zijn de buiten Bijbelse bronnen
over jezus. Het bestaan van Jezus wordt in vraag gesteld vanaf de 20 e eeuw.
-De tweede quest gaat over Historische Jezus. Er wordt een methode gezocht om in de
propagandaschriften, historische feiten te zoeken. Aan de hand van een methodologie, ze
zochten vooral feiten. In de derde quest leveren ze veel studiewerk over de Joodse cultuur.
Hier zijn ze veel te weten gekomen over Jezus.
-de 4 evangelisten uit het nieuwe testament zijn Marcus, Lucas, Johannes en Matteus.
-een andere woord voor apocrief zijn geheime dingen.
Dead man walking
-samenvatting film nog eens lezen voor vraag film
-Hoe denken volgende godsdiensten over vergeven
 Boeddhisme
Verwond een ander niet, maar vergeef hem. Er bestaat geen mogelijkheid op vergeving en
geen op bovennatuurlijke bijstand.
 Confucianisme
Men moet vergeven als de handeling onbedoeld is, maar moet de doelbewuste kwade
handeling bestraffen
 Hindoeïsme
God is vergevingsgezind als hij zijn zonde van zich afwerpt (de zondenaar). Hij schenkt graag
vergiffenis aan al diegene die tot hem komen met berouwvolle harten
 Jaïnisme
Vergeef alle levende wezens.
 Jodendom
De heer vergeeft alle zonden, god is te allen tijde vergevingsgezind als de goddelozen hun
wegen verlaten.
 Sikhs
De hele wereld is u vriend
 Sjintoïsme
Vergeef andere, maar nooit uzelf.
 Islam
In de islam is een zonde een handeling, die gestraft moet worden in overeenstemming met
de zwaarte en soort zonde. Er zijn ook grote en kleine zonde met dus een
overeenstemmende straf.
 Christendom
Moet vergevingsgezind zijn net zoals god.
-Jezus is tegen de doodstraf.
-De kerk zegt volgende over de doodstraf: Het is duidelijk dat, wil men deze doelen bereiken,
de aard en de omvang van de straf zorgvuldige afgedwongen en vastgesteld moeten worden
en niet- behalve in gevallen van absolute noodzaak, d.w.z. als anders de verdediging van de
maatschappij niet mogelijk zou zijn-tot het uiterste gaan- de terechtstelling van de schuldige.