SAYFA 1 SAYFA 2 Sunuş ..................................................................................... 5 Önsöz ............................................................................6 Kısım 1 8 Giriş ...................................................................................... 8 Bölüm I 9 Koçluk Nedir, Ne Değildir .................................................... 9 Koçluk Nedir?................................................................................................ 9 Koçluk Tarzları .............................................................................................. 9 Koçluğun Prensipleri ................................................................................... 10 Koçluk Ne Değildir? ................................................................................... 10 Koçluğun Kazandırdıkları ........................................................................... 12 Bölüm 2 14 Koçluk Bir İhtiyaçtır ........................................................... 14 Koç Kimdir? ................................................................................................ 14 İnsanlar Neden Bir Koçla Çalışır? ................................................... 15 Kurumlar Neden Koçluk Alır? ................................................................... 16 4. Araştırma Sonuçları ................................................................................ 17 Kısım 2 18 SAYFA 3 Profesyonel Koçluk ............................................................. 18 Bölüm 1 19 Koçluk Sektörü ................................................................... 19 Koçluk Piyasası ve Profesyonel Koçluk ..................................................... 19 Nasıl Profesyonel Koç Olabilirsiniz? ......................................................... 20 Profesyonel Koç Profili .............................................................................. 22 Bölüm 2 25 Koçluk Eğitimleri ................................................................ 25 Eğitim Alma Amacı ..................................................................................... 25 Tam Zamanlı Profesyonel Koçluk.............................................................. 25 Mesleklerine Koçluğu Eklemek İsteyenler ................................................. 26 Koçluk Yöneticiye Ne Sağlar? ................................................................... 26 Profesyonel Koçluk Eğitimleri ................................................................... 28 ID Coaching Programı ................................................................................. 28 Bölüm 3 31 ICF Temel Yetkinlikleri ..................................................... 31 Bölüm 4 39 ICF Etik Kuralları ............................................................... 39 SAYFA 4 Kısım 3 47 ID Coaching ........................................................................ 47 Bölüm 1 48 ID Coaching Kimdir? .......................................................... 48 Bölüm 2 50 Kişisel Hikayem .................................................................. 50 SAYFA 5 Sunuş Elinizdeki bu rehber, koçluk konusundaki araştırmalarınıza ışık tutmak üzere hazırlanmıştır. Bu rehberde, koçluğa kavramsal düzeyde yaklaşımdan çok, bu alanda kazandığımız deneyimleri paylaşmak istedim. Bu bilgi ve deneyimlerin, koçluğu anlamak, doğru konumlandırmak ve koçluktan yararlanmak isteyen kişiler için gerçek bir yol gösterici olmasını istedim. Herhangi bir sorunuz olursa, bizimle iletişim kurmaktan çekinmeyin. Hatice Yıldıran PCC, MBA, Koçluk Eğitmeni 21 Ağustos 2016 SAYFA 6 Önsöz "Güven (mek) bir fiildir. Size inananın inanç eylemidir. Bu inanç eylemi, değerinizi ve potansiyelinizi onaylar ve bunları kendinizde görmeniz için ilham verir. Bu inanç, kendinize inancınızı ve vizyonunuzu artırır. İnsanlara kendi değer ve potansiyellerini, bunu kendilerinde görme ilhamı verecek kadar açık şekilde aktardığınızda, güven bir fiil haline gelir. İnsanlara asla ne yapılması gerektiğini söylemeyin, onlar yaratıcılıklarıyla sizi şaşırtacaklardır. " General George S. Patton Koçluk Moda mı İhtiyaç mı? Koçluk Dünya’da ve Türkiye’de hızla yayılıyor. Her gün gazeteler, radyolar, televizyonlar koçluktan söz ediyor. İnternette her gün koçlukla ilgili bir duyuruya ya da yazıya rastlıyoruz. Anlayacağımız, koçluk her yerde karşımızda. Peki neden? Koçluk nedir? Koç kimdir? Koçluk ne işe yarar? Kimler koç olabilir? Neden bir koç ile çalışılmalıdır? Koçluk, kişilere ya da kurumlara ne kazandırır? Bu rehberde yukarıdaki soruların yanıtlarını bulacak, koçluğun moda mı yoksa bir ihtiyaç mı olduğunu anlayacak, koç olmanın mı, bir koçla çalışmanın mı size daha uygun olduğuna karar vereceksiniz. Koçluk, performansı maksimize ederek kişileri ya da kurumları hedeflerine taşıyan profesyonel bir süreçtir. Koçluk , geleceği netleştirir. Mevcut durum ile istenen durum arasındaki mesafeyi geleceğe odaklanarak kapatmaya çalışır. Koçluğun başlangıcı, ortası ve ölçülebilir sonuçları vardır. Koçluğun odağı mükemmel iletişimdir. Kişilerin yaşamlarında olağanüstü değişimler ve pozitif etkiler yaratır. sayesinde bolluk zihniyetine sahip olur, daha büyük resme bakar, daha büyük adımlar atarsınız. Yaşamınızın kontrolünü elinize alır, engelleri bir bir aşar ve hedefinize ulaşırsınız. Sihir nerede? Tabii ki mental bariyerlerin kırılmasında. Çünkü insan inandığı kişidir. Yaşamsa seçimlerden ibarettir. Üzülmek, sevinmek, kabul etmek, şikayet etmek, bağışlamak, yapmak, yapmamak, hepsi hepsi bizim seçimlerimiz. Başımıza SAYFA 7 gelen her şeyin sorumluluğunu üstlenir, kurban zihniyetinden kurtulursak geriye bir tek şey kalır, o da harekete geçmek.. Çünkü “Evren hareketi alkışlar.” Profesyonel kariyerimde pek çok yönetici ile çalıştım, onların yönettiği insanlarla ilgili algıları, sayesinde tamamen değişti ve daha başarılı sonuçlar elde ettiler. Kendilerini doğuştan tez canlı, aceleci olarak tanımlayan bazı danışanlarımız, zamanla daha huzurlu ve daha etkili kişilere ,kendilerini tembel olarak etiketleyip, her şeyi erteleyenler ise, zamanla daha kararlı, motive ve başarılı kişilere dönüştü. Bugüne kadar aldığımız geribildirimlerde , danışanlarımız koçluk sürecine odaklanarak, yaşamlarında istedikleri değişimleri gerçekleştirebildiklerini ifade ediyorlar. Peki, koçlar danışanlarına ne yapıyor da bu sonuçlar ortaya çıkıyor? Burada koçluğun her derde deva olduğunu söylemiyorum, çünkü insanı geliştiren tüm sistemler kendine özel ve çok değerlidir. Ancak, on yıldır içinde bulunduğumuz koçluk sektöründe aldığımız sonuçlardan, koçluğun tüm dünyada neden bu kadar hızla yaygınlaştığını gün geçtikçe daha iyi anladık. Hatice Yıldıran PCC, MBA, Eğitmeni SAYFA 8 Kısım 1 Giriş SAYFA 9 Bölüm I Koçluk Nedir, Ne Değildir Koçluk Nedir? ICF’e göre koçluk , danışanların kişisel ve profesyonel potansiyellerini maksimize etmek amacıyla düşünce doğurucu ve yaratıcı bir süreçte onlarla ortaklık yapmaktır. Koçluk, ICF ve Koçluk Platformu’nun çabalarıyla 2013 ‘ ten bu yana ülkemizde meslek olarak kabul edilmektedir. Koçluk Tarzları Davranışçı Koçluk : Danışanın hedefine uygun olarak adımları planlamasını ve bunları gerçekleştirmesini amaçlar. İş dünyasında çok kullanılır. Çözüm / Sonuç Odaklı Koçluk : Danışanın güçlü yanlarına odaklanarak kaynaklarını planlamasını ve geçmiş deneyimlerindeki başarılarını şu anda kaynak olarak kullanıp hedefe ulaşmasını sağlar. Bilişsel-Davranışsal Koçluk : Duygu, düşünce ve davranış bütünlüğü içinde kişinin yaşamsal hedeflerine ulaşmasını, değişimi kolayca yönetmesini sağlar. Spiritüel Koçluk: Danışanın içsel huzura kavuşmak için farklı bilinç düzeyleriyle çalışılan türüdür. Integral Koçluk : İnsanı beden, zihin, kalp ve ruh olmak üzere dört boyutlu ele alan yaklaşımdır. Bilişsel, davranışsal ve spiritüel koçluk ekollerinin 1 entegrasyonudur. ID Coaching Programı da koçluğun ruhuna uygun bir programdır. ID Coaching olarak, tüm tarzlarını inceleyip Integral yaklaşımının kültürümüze daha uygun olduğunu farkettik. Bu noktadan hareketle iki yıllık bir akademik çalışma sonucu oluşturduğumuz 1 SAYFA 10 Koçluğun Prensipleri ICF Etik Kuralları, profesyonel koçluğun temel prensiplerini detaylı bir biçimde açıklamaktadır. Bununla birlikte, hizmeti almak isteyen kişilere, koçların tutumuyla ilgili bir bilgilendirme olması için bu başlıklara yer verilmiştir. Koçluk, konuya ya da kişiye değil, kişiyle yapılır. Saygı: Koç danışanına her zaman saygılı olmalı, onu kazanç kapısı olarak görmemeli, fayda sağlayamadığında gitmesine izin vermeli ya da profesyonel bir destek alması için cesaretlendirmelidir. Koçlar, farklı koçluk anlayışlarına da saygılıdırlar. Bütünlük : Koç danışanının belli bir konusu olsa dahi, tüm yaşamına bütünsel bakabilmelidir. Çünkü yaşamın bir alanındaki boşluk dengeyi bozar. Bütünlük tatmin getirir. Gizlilik: Koç, danışanla güvenli bir ilişki kurmak için paylaşımın gizliliğine önem verir. Eşsizlik: Dünyada herkes eşsiz ve tektir. Bu nedenle koçun gerçeği ile danışanın gerçeği birbirinden ayrıdır, tabii ki çözümleri de. Güçlü bir koç, danışanıyla uyumlu bir dans yeteneğine sahip olmalıdır. Yargısız Olmak: Koç danışanı ile iletişimini yargısız bir ortamda geliştirir, danışanın gerçeğini kabul eder ve yargılamaz. Sonuç odaklılık : Koçluk net hedeflere ve ölçülebilir sonuçlara odaklıdır. Açık uçlu süreçler, koçlukla bağdaşmaz. Eylemi Tasarlamak: Koçluğun hedefi, danışanın ortamının dışında da değişimi ve uygulama adımlarını sürdürebilecek şekilde tasarım yapmaktır. Koçluk Ne Değildir? Integrated Development Coaching (Bütünsel Gelişim Koçluğu ) Programını 2013’ te ICF’e akredite ettirerek ID Coaching’i Profesyonel Akademisi durumuna getirdik. SAYFA 11 Koçluk holistik (bütünsel) bir yaklaşımdır., insanı destekleyen ve geliştiren eğitim, danışmanlık, mentorluk, psikolojik danışmanlık vb bazı alanlarla karıştırılmaktadır. Aşağıdaki tabloda , disiplinler arası kilit görülmektedir. KOÇLUK • • • • • • Geleceğe odaklıdır. Sağlıklı kişilerle çalışır. Hedefe odaklıdır. Kullanılan süre bellidir. Başı, ortası, sonu vardır. Çözüme odaklıdır. KOÇLUK • • • • • Danışanı eksiksiz olarak kabul eder. Akıl vermeden, yönlendirmeden yapılır. Danışanın gündemine bütünsel yaklaşır. Spesifik bir alana yoğunlaşmaz. Genellikle serbest meslek sahiplerince yapılır. KOÇLUK • • • • • Danışanın gündemine odaklanır. Danışanla ilişkilidir. Danışana kendi potansiyelini keşfettirir. Çözümler danışana aittir. Sorumluluğu danışana verir. KOÇLUK • Çözüm sunmaz, reçete vermez. • Bilgi ve çözümler danışan tarafından bulunur. • Sadece iş ya da endüstriyle ilgili değildir. TERAPİ DEĞİLDİR Çünkü Terapi • • • • • Geçmişe odaklıdır. Tedavi amaçlıdır. Genellikle açık uçludur. Probleme odaklıdır. Genellikle duygusal bir doğası vardır. MENTORLUK DEĞİLDİR Çü ü Mentorluk • • • • • Bilgi ve deneyimin paylaşımıdır. Belli bir alanda yapılır. Tavsiyeler ve akıl verilerek ilerler. Genellikle bir yetkinlik alanıyla ilgilidir. Genellikle şirket çalışanlarınca yapılır. EĞİTİM DEĞİLDİR Çü ü Eğitim, • Eğitmenin ajandasına bağlı olarak planlanır. • Büyük oranda eğitmene bağlıdır. • Bilgi ve çözümler sunulur. • Kontrolü eğitmene verir DANIŞMANLIK DEĞİLDİR Çü ü danışmanlık, • Önerilerde bulunup, reçete sunarak ilerler. • Bilgi ve çözüm amacı güder. • Genellikle iş ya da endüstriyle ilgilidir. ayrımlar SAYFA 12 KOÇLUK • • • • Kırmadan yanlışı düzeltir. Yargısızca dinler. Geliştirici bir geribildirim verir. Başı, ortası, sonu vardır. ARKADAŞÇA SOHBET DEĞİLDİR ! Çü ü arkadaşlarımız, • Çoğu kez bizi kırmamak için yanlışımızı düzeltmezler. • Empatik değil, sempatiktirler. • Çok iyi dinlemezler, konuşmak için sıra beklerler. • Genellikle açık uçlu bırakılır, bir amacı yoktur. Koçluğun Kazandırdıkları • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • Mevcut potansiyelimizi açığa çıkarır. Ataletten çıkarır, eyleme geçirir. Büyük düşünmemizi sağlar ve cesaretlendirir. Yüksek motivasyonla hedefimize odaklar. Farklı seçenekleri keşfetmemizi sağlar. Özgüvenimizi ve kararlılığımızı artırır. Çözüme odaklar. Yaratıcılığı tetikler. Sınırlardan kurtarır. Öz disiplini geliştirir. Karmaşadan kurtarır. Netleştirir, sadeleştirir. Konsantrasyonu artırır. Yaşam kalitesini yükseltir. İç dünyamızda ve dış dünyamızda bütünlük kazandırır. Değişime adaptasyonu kolaylaştırır. Liderlik potansiyelini geliştirir. Pozitife odaklar. Karar vermeyi kolaylaştırır. Koçluk geçmişe değil, şimdiye ve geleceğe odaklıdır. SAYFA 13 • Hayalleri hedeflere, hedefleri gerçeğe dönüştürür. • Koçluk sonuç odaklıdır, başarıya ulaştırır. SAYFA 14 Bölüm 2 Koçluk Bir İhtiyaçtır Koç Kimdir? Koçluk yeni gelişen bir meslektir ve Türkiye’de bu işi yapan kişilerin önemli bir kısmı eğitimsiz oldukları ya da sertifikasyon süreçlerini tamamlamadıkları için koçluk yetkinliklerinden ne yazık ki habersizce insanlara destek sunmaya çalışmaktadırlar. Medyanın da zaman zaman bu kişileri referans olarak alıp kamuoyuna koçlukla ilgili yanıltıcı bilgiler verdiği gözlenmektedir. İyi bir koç, • Danışanın potansiyeline güvenir, egosunu yönetir. • Akıl vermez. Uzmanlık sunmaz. • Danışanın mahremiyetini korur. • Aktif dinler, empatiktir. • İçtendir ve güven oluşturur. • Yargısızdır. • Güçlü sorular sorar. • Gerektiğinde meydan okur. • Dikkatlidir, iyi gözlem yapar. • Pozitiftir. • İlham alır, ilham verir. • İyi iletişimcidir. • Tavsiye vermez, sabırlıdır. • Dürüst ve tutarlıdır. Ancak her şeyden önce koçların insanları sevmesi ve saygı duyması gerekir. SAYFA 15 İnsanlar Neden Bir Koçla Çalışır? İnsanlar “bugüne kendilerini taşıyabildikleri için” zaten başarılılar. Yaşarken attığımız adımlar, yetiştiğimiz ortamdan edindiğimiz inanç sistemiyle ve zihniyetle ilişkilidir. Kişisel harita dediğimiz bu “Neyi yapacağımız ya da yap(a)mayacağımızı” gösteren harita, yaşamımızı kolaylaştırırken aynı zamanda da potansiyelimizi sınırlar ve istediğimiz sonuçları almamızı engeller. Yaşamımızda her şey istediğimiz gibi yürüyorsa zaten bir koça da gerek yoktur. Ancak, aynı şeyleri yapıp da farklı sonuç bekliyorsak bu olanaksızdır. İşte koçluk burada devreye girer ve bizi hedefimize giden yolda mahsur bırakan kişisel haritamızla tanıştırır. Küçük olduğumuz için oluşumuna çok müdahil olamadığımız bu harita yerine, kişisel değerlerimize uygun yeni bir harita oluşturmamızı sağlar. İnsanlar, • İş ve özel yaşamlarında yolunda gitmeyen alanları değiştirmek • Daha sağlıklı ve fit olmak • Geleceklerini planlamak • Mali durumlarını geliştirmek, finanslarını doğru yönetmek • İlişkilerini yönetmek • Yaşamlarından keyif almak • Kararsızlık yaşadığı konuyu netleştirmek • Duygularını yönetmek • Yaratıcılıklarını artırmak • Özgüvenlerini artırmak • İş ve özel yaşam dengesi oluşturmak • İçsel huzura erişmek • Yaşam amaçlarını bulmak • Bağımlılıktan kurtulmak • Sosyalleşmek …gibi nedenlerle almaktadırlar. SAYFA 16 Kurumlar Neden Koçluk Alır? Kurumlar, yaşayan dinamik bir organizmalardır. Dış dünyadaki değişimler iç dünyayı, iç dünyadaki değişimler de dış dünyayı etkiler. İç ve dış dünyadaki değişimler yönetilemezse, organizmanın yaşamı tehlikeye girer. Herşey öyle hızlı değişiyor ki, uzun uzun düşünmeye zaman yok ve etkili kararlar verilmek zorunda. Bu sürecin yönetilmesi hiç de kolay değildir. Çünkü, zihniyeti değiştirmeden, yeni duruma adapte olmak olanaklı değildir. Değişimde, organizasyonlar sakin sakin ilerlerken fırtınaya yakalanan bir gemi gibi savrulur. Hayatta kalabilmek, organlar arasındaki davranış birlikteliğine bağlıdır. Bu da liderliğin gelişmesiyle ilgilidir. Kurumlar, aşağıdaki nedenlerle koçluk alırlar : Değişimi yönetmek • Liderlik tarzlarını geliştirmek, lider yetiştirmek • Çalışanları geliştirmek, terfi ettirmek ya da iyi yönetmek • İşlerin gerektirdiği becerileri geliştirip uygulamaya koymak • Aidiyet duygusu oluşturup performansı artırmak • Satış, insan kaynakları ,müşteri hizmetleri ve operasyonel alanları geliştirmek • Yetenekleri işletmelere çekmek • Yetenekleri elde tutmak • Departmanlar ya da kişiler arası çatışmaları çözmek • Çalışanları kurum kültürüne entegre etmek • Motivasyon yaratmak • Kültürler arası etkileşimi sağlamak • Organizasyonu yapılandırıp geliştirmek… ve daha fazlası SAYFA 17 4. Araştırma Sonuçları Fortune 1000 şirketlerinde çalışan ve koçluk almış yöneticiler üzerinde yapılan bir araştırmaya göre, üst düzey yöneticilerin %77’si astlarıyla ilişkilerinde, % 71’i üstleriyle ilişkilerinde, % 67’si ekip çalışmasında, % 63’ü iç ilişkilerinde, % 61’i iş tatmininde, % 52’si problem çözmede, % 44’ü kuruma bağlılıkta, % 37’si müşteri ilişkilerinde ciddi ilerleme kaydettiklerini belirtmişlerdir. Koçluk, değişim gerektiren her yerde mükemmel sonuçlar üretebilir, yöneticilerin çalışanları geliştirmesi için etkin çözümler ve uygulamalar sağlar. Koçluk günümüzde insan yönetimi ve liderlik konularında pek çok kurumun kültürü içine yerleşmiştir. SAYFA 18 Kısım 2 Profesyonel Koçluk SAYFA 19 Bölüm 1 Koçluk Sektörü Koçluk Piyasası ve Profesyonel Koçluk Bugün 10 milyar doların üzerinde seyreden koçluk pazarı kişilere ve kurumlara sağladığı kazançlar nedeniyle gün geçtikçe büyümektedir. Tüm başarılı şirketler ve marka kişiler , koçluk sisteminden yararlanmaya devam etmektedirler. Profesyonel koç olmak isteyenlerin sayısı da gün geçtikçe artmaktadır. Her alanda olduğu gibi koçlukta da kazanç, hak ettiğimizde gelir. Bu kazancı hak etmek için profesyonel koç olmak ve kendimize sürekli yatırım yapmamız gerekir. İnsanları koçluğa yönelten pek çok faktör vardır. Bir nedenle koçluk hizmeti alıp yararını gördüğü için profesyonel koç olmak isteyenlerden, kariyerinde tükenmişlik sendromu yaşayıp bu mesleğe yönelmek isteyenlere kadar çok çeşitli nedenlerle profesyonel koç olmak isteyenleri tanıdık. Profesyonel koç olma kararını aldıktan sonra bireyler kendilerini tam bir bilgi karmaşasının içinde buluyorlar. Çünkü çok sayıda koçluk eğitimi veren kurumlar ve ekollerle karşılaşıyorlar. Tüm bu bilgi karmaşasından gelin sizi kurtaralım. SAYFA 20 Nasıl Profesyonel Koç Olabilirsiniz? Profesyonel koç olabilmenin ilk adımı koçluk eğitimi almaktır. ICF Türkiye sayfasında ACTP Kategorisinde eğitim veren kurumlardan bu eğitimi alabilirsiniz. ID Coaching de bu kurumlardan biridir. Hangi kurumu seçsem diye aklınızdan geçiriyorsanız, bu kurumların hepsinin programlarında ICF yetkinliklerini sunduğunu bilmenizde fayda var. Fiyat farkları, kurumların daha kaliteli ya da kalitesiz oluşuyla ilgili değil, programın yabancı ya da yerli lisanslı olmasıyla ve program süresi ile ilgilidir. Sizin önemsemeniz gereken nokta, profesyonel koç oluncaya kadar, sizin gelişiminizi hangi kurum destekleyebilir, olmalıdır. Daha butik çalışan kurumlarda, destekler daha fazlaca olmaktadır. Siz profesyonel koçluk unvanı alıncaya dek kurumun sertifikasını kullanacaksınız, Ancak, ICF’in unvan sınavına girerek profesyonel koç olacaksınız. Profesyonel sertifikanızda X, Y, Z kurumlarının değil, ICF’ in imza ve logolarını göreceksiniz. Burada önemli olan, koçluk becerilerinde ustalaşıncaya kadar, kurumun size destek sunmasıdır. ID Coaching, butik çalışan bir kurum olduğundan bu destekleri fazlasıyla alabilirsiniz. Bunun dışında, aradığınız ne varsa sizin kişisel konunuzdur ve sizin seçiminize kalıyor. Profesyonel koç olmanın en kolay ve kestirme adımları : • ICF, ACTP kategorisinde akredite bir programdan koçluk eğitimi almak ve mezun olmak • Min. 100 saat koçluk yapmak • ICF’ e unvan başvurusu yapıp sınava girmek • ICF Unvanı almak 2 ICF ‘ in ACSTH Kategorisindeki programlarını da alabilirsiniz. Ancak, bu programlar, mezun etmedikleri için sertifikasyon süreçleri sizi zorlayabilir. 2 ICF dışında AC, EMCC, IAC, ECU vb. koçluk üst kurumları da vardır. Ülkemizde ICF Akreditasyonu, koçluk standartlarının ve etik kurallarının iyi konmuş olması nedeniyle tercih sebebidir. SAYFA 21 Unvan Aldık Bitti mi? Hayır, profesyonelleşmek burada başlıyor. Sürekli eğitim alarak, kendinizle çalışarak, bir yandan da koçluk hizmeti alarak koçlukta istediğiniz noktaya gelebilirsiniz. Her meslekte olduğu gibi, koçlukta da insanın kendini güncellemesi şart. ICF, ACSTH ve CCE eğitimleri, sizi MCC Unvanı alıncaya kadar yolda tutacak, gelişim kredili eğitimlerdir. SAYFA 22 Profesyonel Koç Profili “ID Coaching’e göre profesyonel koçlukta ilk kural uygun kişilik yapısıdır.” Koçluk konuya ya da kişiye değil, kişiyle yapılır. Bu nedenle, profesyonel koçluğun, kişilik yapısı buna uygun olan kişilerce yapılması son derece önemlidir. Kişilik Profili: İç motivasyonu olan, vizyoner, enerjik, özgüveni, öz saygısı ve öz değeri yüksek, öz disipline sahip, sorumluluk sahibi, tutkulu, insanı ve insanlarla çalışmayı seven, çözüme odaklı, pozitif düşünen, zorluklardan yılmayan, dürüst, yaratıcı ve etkileyici bir kişiliğe sahip olunmalıdır. Başka bir ifadeyle koçların duygusal zekalarının gelişmiş olması gerekir. Kurban zihniyetine sahip, detaylarla uğraşan, sürekli şikayet eden, başkalarını suçlayan, başkalarının söylemlerinden çabuk etkilenen, olumsuza odaklı, dikkati dağınık, konsantrasyonu olmayan ve odaklanma sorunu yaşayan profiller koçluğa uygun değildir. Koçluk hizmeti alarak kendilerinde bir dönüşüm gerçekleştirdikten sonra isterlerse profesyonel koçluk yapabilirler. Başka bir deyişle, kişinin değişime kendisinden başlaması gerekir. Profesyonel Başarı İçin, Destek Sistemi: Profesyonel koçluk, kişisel bir markalaşma sürecini öngörür. Kişinin yetkinliklerini geliştirip markalaşıncaya ve danışanlarını istediği sayıya çıkarıncaya kadar harcayacağı para, enerji ve zaman konusunda çevresinde destekleyicileri bulunmalıdır. Profesyonel koçluk yapmak üzere hedef koyan kişiler, bunun için şimdiden para biriktirip, rutin işlerin bir kısmını devretmeyi öğrenmelidir. Entelektüel Birikim: Koç, yaşam boyu öğrenmeyi ilke edinmelidir. Danışanlarıyla yaşam deneyimlerinin yanı sıra okuduğu, dinlediği, gezip görerek öğrendiği bilgileri de paylaşarak ilham kaynağı olabilmelidir. Eğitim: Koçluk eğitimi almak için eğitim düzeyi konusunda bir sınır olmamakla birlikte, profesyonel koçluk yapmak (Fatura kesmek, ofis açmak) için üniversite mezunu olmak zorunludur. SAYFA 23 Kişisel İmaj: Profesyonel koçlar özgüvenli duruşlarıyla, kendilerine ve başkalarına duydukları saygı ve değerle, çevrelerine ilham vermelidir. Koçun tek sermayesi kendisi olduğu için öncelikle kendisine yatırım yapmalı, giyimden sağlığa, eğitimden insan ilişkilerine kadar çevresine model olmalıdır. Egosunu terbiye etmeli, kendisini iyi ifade edebilmeli, yaşam dengesini oluşturabilmeli ve koçluğu yaşam tarzı haline getirmelidir. Girişimcilik Boyutu: Profesyonel koçlar kendilerinin patronu olmak istedikleri için yola çıkmışlardır. Kendilerini markalaştırmak için satış ve pazarlama becerisi, fırsatları görüp değerlendirme yeteneği, azmi, kararlılığı, özyönetimi, tutkulu hayalleri ve anka kuşu gibi küllerinden doğabilme becerisi olmalıdır. Yukarıdaki tüm özelliklere sahip olabilirsiniz. Ancak girişimci değilseniz siz koçluk yapamazsınız. Kendinize farklı bir kariyer alanı açmanızda yarar var. Bunun bir markalaşma süreci olduğunu hiç unutmayın. Nasıl bambu tohumu hiç yeşermediği halde uzun bir süre sulanıyor ve yeşermeye başladıktan kısa bir süre sonra metrelerce uzayabiliyorsa, koçluk işi de böyledir. Kendinize yapacağınız en önemli yatırım, bu eğitimi alıp önce kendinizde değişimi gerçekleştirmek, sonra da başkalarına dokunmaktır. Eğer, profesyonel koçluk eğitimi almışsanız, profesyonel olarak bir yerde çalışıyorsanız ve koçluğa geçiş yapmak istiyorsanız acele etmeyin. Öncelikle yarı zamanlı koçluk sürecini işletin. Çünkü profesyonel koçlukta markalaşıncaya kadar sizin maddi destek sistemine ve çevreye ihtiyacınız olacaktır. Maddi sıkıntılar içinde kimsenin dünyasını değiştiremezsiniz. Kendinize altı ay süre vererek tam zamanlı koçluğa geçmek için bir plan yapın. Finansal birikim, sosyal destek sistemi, kişisel gelişim, web sitesi...adımlarını gerçekleştirmelisiniz. Aldığınız koçluk eğitiminin içinde iş modülü de olacağı için bunları ayrıntılarıyla öğreniyor olacaksınız. Sosyo-ekonomik yapılara göz atacak olursak profesyonel koçlar, ortanın üzerinde bir gelir düzeyine sahip kişilerle çalışır. Güçlü bir koç olmak ister misiniz? İnsanların potansiyellerini kullanmalarına yardımcı olmak ister misiniz? Onların kendilerine güvenini artırıp hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olmak ister misiniz? SAYFA 24 Koçluk alanlar, profesyonel koçlardan ilham almak isterler. Koçların iş deneyimi yoksa ya da kendi yaşamını düzenleyememişse, koçlukta başarılı olmaları zordur. Koçluk eğitimi alan kişiler, yaşadıkları hızlı değişimlerle kendilerini dönüştürüp yaşam amaçlarını gerçekleştirebilmekteler. Danışan sayınız, birikiminiz, sosyal destek sisteminiz size kendinizi güvende hissettiriyorsa, tam zamanlı koçluğa başlayabilirsiniz. Profilinizin koçluğa uygun olup olmadığından emin değilseniz, web sitemizdeki testi yapmanız yararlı olacaktır. Profesyonel Koçluk Alanları Bireylerle, Yaşam, İlişki, Kariyer, Öğrenci, Ebeveyn, Ruhsal, Sağlıklı Yaşam ve Sağlıklı Yaşlanma, İmaj, Başarı, Girişimcilik, Performans ,vb alanlarda çalışabilirsiniz. Kurumlarla Yönetim Kurulu, Üst ve Orta Düzey Yöneticiler, Takım Liderleri ile, Liderlik, Performans, Ekip Olma ve Takım Çalışmaları, Satış, Yetenek Yönetimi, Kültürel Uyum, Motivasyon, Çatışma Çözümü ... gibi konularda çalışabilirsiniz. SAYFA 25 Bölüm 2 Koçluk Eğitimleri Eğitim Alma Amacı Koçluk eğitimi almak isteyen bireyler iki gruba ayrılır: 1. Tam zamanlı profesyonel koç olmak isteyenler 2. Mevcut mesleklerine koçluğu eklemek isteyenler Tam Zamanlı Profesyonel Koçluk İnsanları tam zamanlı koçluğa çeken bir çok neden • Zamanlarını kendileri kontrol edebilirler. • İnsanlara yardım edebilirler. • Kendi işlerinin patronu olurlar. • Koçlukla iş planlarını genişletebilirler. • Home office çalışabilirler. • Esnek çalışma olanağı vardır. • Bireysel ve kurumsal çalışabilirler. • Sosyal çevreleri genişler ve çeşitlenir. • Kendileri üzerinde çalışarak daha doyumlu bir yaşam sürebilirler. • Kendilerini gerçekleştirebilirler. • Potansiyel becerilerini yaşamlarında güvenle kullanırlar. vardır: SAYFA 26 Mesleklerine Koçluğu Eklemek İsteyenler Koçluk, değişim gerektiren her yerde, mükemmel sonuçlar üretebilir, yöneticilerin çalışanları geliştirmesi için etkin çözümler ve uygulamalar sağlar. Koçluk günümüzde insan yönetimi ve liderlik konularında pek çok işletmenin kurum kültürü içine yerleşmiştir. • Tüm yöneticiler ve yönetici adayları • İK çalışanları • Takım liderleri • Satış yöneticileri • CRM çalışanları • Eğitim ve organizasyonal gelişim çalışanları • Eğitmenler • Danışman ve Mentorlar • İş sahipleri/Girişimciler koçluk becerilerini performansına katkıda bulunurlar. öğrenerek kurumlarının Koçluk Yöneticiye Ne Sağlar? Bir insanın bize önderlik edebilmesinin tek yolu, kendi kılavuzluğumuza olan güveni sağlamasıdır” Henry Miller Koçluktan beklenen, performans artışıdır. Çalışanlar koçluk becerileri kazandıklarında, işlerinde daha başarılı olmaktadırlar. Şirketlerde koçluk becerisi gerektiren özellikle yönetici pozisyonunda çalışanlar, geleneksel yönetim anlayışlarını bir kenara bırakıp koçluk yaptıklarında çalışanları daha fazla geliştirebilmekte, böylece bireysel ve kurumsal hedeflerine daha kolay ulaşabilmektedirler. Koçluk becerilerini kullanan yöneticiler, astlarını daha iyi koordine etmekte, duygularını ve zamanlarını daha iyi yönetmekte, iş ve özel yaşamlarını daha kolay dengeleyebilmektedirler. SAYFA 27 Koç Yönetici, • • • • • • • • • • Söyleme yerine sorar. Yönetme yerine yetki verir. Gösterme ya da talimatlar yerine kendi kendine öğrenmesini sağlar. Karar verme ve inisiyatif kullanmayı geliştirir. Bireyleri ve ekipleri gerçekten motive edecek yolları bulur. Çalışanların kendi seslerini duymalarını sağlar, kendilerine ve kurumlarına olan saygılarını artırır. Çalışanları değişim konusunda cesaretlendirir. Kişisel ve kurumsal hedefleri ilişkilendirir. Zoru başarmanın yollarını tanımlar. Kişisel çatışmaları ortadan kaldırır. ve daha pek çok avantajlar. Aylar süren eğitimlerden önce temel koçluk becerilerinin alınması ve bunların iş hayatında güvenle uygulanması, organizasyonlar için oldukça işlevsel olmaktadır. Koçluk kullanan yöneticiler ekiplerinin değişime olan direncini daha çabuk kırar, zamandan ve kaynaklardan tasarruf eder , organizasyonel gelişim için paha biçilmez bir yaklaşımdır. Çünkü odak noktası kişinin yetkilendirilmesi ve kendi kendini yönetmesidir. Sürecin sonunda ödül, büyük bir başarı olacaktır. SAYFA 28 Profesyonel Koçluk Eğitimleri ICF Türkiye Sayfasında yer alan ACTP (Akredite Koç Eğitimi Programı) Kategorisindeki eğitimler, profesyonel koç yetiştiren diploma programlarıdır. Bunun dışında sizi koçlukla tanıştıran, ancak diploma alamayacağınız, ACSTH, CCE programları da vardır. Bu programları, unvan yükseltmek için değerlendirebilirsiniz. Diğer programlar : Size belki koçluk becerisi kazandırır, ancak profesyonel yetkinlikleri kazandırmaz. Bu yetkinlikleri kazanmanız için, ICF, EMCC, AC gibi üst kuruluşların tanıdığı ve sınavı olan bir programı tamamlamanız önerilir. Çünkü deneyimlerimiz gösterdi ki, yetkinliklerimizi üst bir kuruluş değerlendirmeden, nasıl yaptığımızı bilemedik. Bu çok büyük öğrenme fırsatı da aynı zamanda. ID Coaching Programı ID Coaching, bir ACTP Programı sunmakta, mezun vermekte ve onları markalaşıncaya dek desteklemektedir. 2013 yılında ICF tarafından ACTP Kategorisinde akredite edilen program sürecimiz şöyledir. Integrated Development Coaching Program™ Bütünsel Gelişim Koçluğu Programı Modül I Awareness Focused Coaching (Farkındalık 8 günlük bu modülde koçluğun bilimini öğrenirsiniz. Odaklı Koçluk ) Odaklı Koçluk ) Modül II Chance Focused Coaching ( Değişim 5 günlük bu modülde, koçluğun sanatını öğrenirsiniz. Modül III Transformational Coaching ( Dönüşümsel Koçluk ) 5 günlük bu modülde koçluğun kalbini öğrenirsiniz. SAYFA 29 Modül IV Sertifikasyon/ Mezuniyet Süreci Yaklaşık altı ay süren bu modül, koçluk uygulamalarından, mentorluk ve geribildirimlerden oluşmaktadır. Süreç sonunda sınava girer ve başarılı olduğunuz takdirde, ACTP Logolu bir sertifika alırsınız. Diploma anlamına gelen bu sertifika ile ICF’e unvan başvurusu yapabilirsiniz. ICF Unvan Başvuru Koşulları ACC ( Başlangıç Unvanı ) Min. 60 saat eğitim almış ve 100 saat koçluk yapmış olma PCC ( Profesyonel Koç Unvanı ) Min. 125 saat eğitim almış ve 500 saat koçluk yapmış olma MCC ( Usta Koç Unvanı ) Min. 200 saat eğitim almış ve 2500 saat koçluk yapmış olma ACSTH Kategorisindeki Programlarımız Öğretmenler İçin Koçluk Becerileri ( Coaching Skills for Teachers)™ Bu program öğretmenlere becerileri kazandırıp, öğrencilerinin potansiyellerini geliştirme konusunda etkili beceriler kazandıran ACSTH kategorisinde Türkiye’de tek programıdır. 64 saati kredilidir. 2014’ te onaylanmıştır. Bütünsel Liderlik Koçluğu ( Integral Leadership Coaching)™ Üst ve orta düzey yöneticiler ve yönetici adayları için ICF tarafından ACSTH kategorisinde onaylanan 68 saatlik bir programdır. 2014’ te onaylanmıştır. SAYFA 30 SAYFA 31 Bölüm 3 ICF Temel Yetkinlikleri Aşağıda yer alan 11 temel koçluk yetkinliği ICF tarafından tanımlanmış ve günümüzde koçların kullandığı beceri ve yaklaşımları anlamayı desteklemek için geliştirilmişlerdir. 11 temel yetkinlik 4 grupta toplanmıştır. A.Yapıyı Kurmak 1.Ahlaki Temel Kavramlar ve Mesleki Standartlara Uymak 2. Koçluk Anlaşmasını Oluşturmak B. İlişkiyi Birlikte ve Eşzamanlı Yaratmak 3. Danışan İle Güven ve Samimiyeti Oluşturmak 4. Koçluk Varlığı C. Etkili İletişim 5. Aktif Dinleme 6. Güçlü Sorular Sorma 7. Direk İletişim D. Öğrenmeyi Kolaylaştırma ve Sonuçlar 8. Farkındalığı Yaratmak 9. Hareketleri Tasarlamak 10. Planlama ve Hedef Koyma 11. Gelişimi ve Sorumluluğu Yönetme SAYFA 32 A. Yapıyı Kurmak 1. Temel Ahlaki Kavramlar ve Mesleki Standartlara Uymak: Koçluğun ahlak kuralları ve standartlarını anlamak ve bunları koçlukla ilgili tüm durumlarda en doğru şekilde uygulayabilmek a. ICF İdari Standartlarına ait davranış kalıplarını anlar ve bunları uygular. b. ICF Ahlaki Kavramlarının ana hatlarını anlar ve bunları takip eder . c. Koçluk, danışmanlık, psikoterapi ve diğer destek amaçlı mesleklerin aralarındaki farklılıkları açıkça anlar, d. Gerekli olduğu zaman danışanı başka destek alması gereken mesleklere yönlendirebilir, bunun zamanını bilir ve uygun kaynaklar hakkında da bilgisi vardır. 2. Koçluk Anlaşmasını Oluşturmak: Koçluk yapılacak konularda nelerin gerektiğini anlayabilmek ve yeni danışanla koçluk süreci ve ilişkisi üzerinde anlaşma sağlamak a. Koçluk ilişkisinin ana hatları ve belirli parametrelerini anlar ve bunları danışanla tartışır (örn, lojistik, ücret, planlama, uygun olan başka parametrelerin eklenmesi), b. İlişkide neyin uygun olup olmayacağı, neyin teklif edilip edilemeyeceği ve hem koç hem de danışanın sorumlulukları üzerinde anlaşma sağlar, c. Kendi koçluk yöntemi ve yeni danışanın ihtiyaçları arasında uyum olup olmadığını belirler. B. İlişkiyi Birlikte Ve Eşzamanlı Yaratmak 3. Danışanla Güven ve Samimiyet Kurmak: Sürekli ve karşılıklı saygı ve güven sağlayan destekleyici bir ortam yaratmak. a. Danışanın refah, sağlık ve mutluluk içinde yaşaması ve geleceği için içten ilgi gösterir, b. Kişisel doğruluk, dürüstlük ve samimiyet sunar, c. Açık anlaşmalar yapar ve sözlerini tutar, d. Danışanın algılaması, öğrenme şekli ve kişiliğine saygı duyar, SAYFA 33 e. Risk alma ve başarısızlık korkusu da içeren yeni davranışlar ve hareketler için sürekli destek sağlar ve bunları teşvik eder, f. Danışandan kendisine hassas ve yeni alanlarda da koçluk yapmak için izin ister. 4. Koçluk Varlığı: Açık, esnek ve güvenli bir tarz kullanarak, danışanla bilinçli ve spontan bir ilişki yaratabilmek a. Koçluk süreci boyunca varlık gösterir ve esnek olur, içinde bulunulan zaman dahilinde yol alır, b. Sezgilere girer ve kişinin iç bilgeliğine güvenir . c. Bilmeme durumuna da açıktır ve risk alır, d. Danışanla çalışmanın birçok yolunu bulur ve gerektiği zamanlarda en uygun olanını seçer, e. Biraz hafifleme ve enerji sağlamak için mizahı etkili olarak kullanır, f. Hareket için yeni olasılıklar yaratarak bakış açılarını ve denemeleri güvenilir şekilde geliştirir, g. Güçlü duygularla gizlilik sağlayarak çalışır, kendi kendini yönetmeyi sağlar ve danışanın duygularından dolayı aşırı güç elde etmez ya da olumsuz bir duruma düşmez. C. Etkili İletişim 5. Aktif Dinleme: Danışanın neyi söyleyip neyi söylemediği üzerinde odaklanmak, söylenenleri danışanın istekleri dahilinde anlamak ve danışanın kendi kendini ifade etmesine destek olmak a. Koç danışanı için kendi yarattığı gündeme değil, danışana ve onun gündemine katılır, b. Olabilecek ve olamayacaklarla ilgili danışanın endişelerini, hedeflerini, değerlerini ve inançlarını anlar, c. Kelimeler, ses tonlamaları ve vücut dilini birbirinden ayrı değerlendirir, d. Açıklık ve anlayışı pekiştirmek için danışanın söylediklerini özetler, başka sözcüklerle anlatır, tekrarlar ve geri yansıtır, SAYFA 34 e. Danışanın duygu, sezgi, endişe, inanç ve önerilerini ifade etmesini cesaretlendirir, kabul eder, araştırır ve pekiştirir, f. Danışanın fikir ve önerilerini tamamlar ve yapılandırır, g. Danışanın anlatmak istediğini özetler ya da anlar ve uzun detaylı hikayelerle zaman kaybetmek yerine, daha kolaylıkla istediğini anlatmasına yardımcı olur, h. Danışanın, sonraki adımlara ulaşmak için önyargısız ve eklemeler yapmadan durumu belli etmesini ya da "açıklamasını" ister 6. Güçlü Soru Sorma: Koçluk ilişkisi ve danışan adına en çok yarar sağlayacak bilgiyi elde edebilmek için güçlü sorular sorma yeteneğine sahip olmak a. Aktif olarak dinlediğini ve danışanın bakış açısını anladığını belirten sorular sorar, b. Keşif, içe bakış, verilen sözler ya da hareketi tetikleyici sorular sorar (örneğin, danışanın varsayımlarını harekete geçiren şekilde), c. Daha fazla açıklık, olasılık ya da yeni öğrenme şekilleri yaratacak açık uçlu sorular sorar, d. Danışanı doğrulamak ya da geçmişe bakmasını sağlayacak sorular değil, arzu etttiklerine doğru ilerlemesini sağlayacak sorular sorar, 7. Direk İletişim: Koçluk seanslarında etkili ve verimli iletişim sağlamak ve danışan üzerinde en olumlu etkiyi oluşturacak dili kullanmak a.Geribildirim yaparken açık, net ve paylaşımcıdır. b.Danışanın emin olamadığı konularda başka bir bakış açısından bakması ve anlamasına yardım etmek için çerçeveleri belirler ve çok net ifadeler kullanır. c. Koçluk amaçları, görüşme planlaması, kullanılacak teknikleri ya da alıştırmaları açıkça belirtir, SAYFA 35 d. Danışan için en uygun ve en saygın dili kullanır (örneğin cinsellik, ırk ayrımı, teknik terim, kaba lisan içermeyen diller gibi), e. Bir noktayı resmedebilmek ya da kelimelerden oluşan resmi boyayabilmek için mecaz ve benzerlikleri kullanır. D. Öğrenmeyi Kolaylaştırma ve Sonuçlar 8. Farkındalığı yaratma: Birden fazla bilgi kaynağını bir araya getirmek ve değerlendirmek; danışanın farkındalığını oluşturmak ve bu şekilde üzerinde anlaşılan sonuçlara ulaşmasına yardımcı olmak a. Danışanın endişelerini değerlendirirken söylenenlerin ötesine geçer, danışanın tanımlamalarına takılıp kalmaz, b. Daha çok anlama, farkında olma ve açıkça ifade edebilme becerileri için sorgulamaya başvurur, c. Danışan için bilinçaltında yatan endişeleri, kendisini ve de dünyayı keşfetmenin tipik ve kesin yolları, gerçekler ve anlatılanlar arasındaki farkları, düşünce-duygu-hareket arasındaki eşitsizliği belirler, d. Danışanın, harekete geçmesine yardımcı olan ve kendisi için önemli olana ulaşmasını sağlayan yeni düşünceler, inançlar, sezgiler, duygular ve modları keşfetmesine yardımcı olur, e. Danışanla derin bir bakış açısı ile iletişim kurar ve baktığı şeyleri görmesini geliştirmek için taahhüt verir, f. Danışanı ve davranışlarını etkileyen farklı ve bağımsız etkenleri görmesini sağlar (örneğin düşünceler, duygular, vücut, altyapı), g. Danışan için kullanışlı ve anlamlı yöntemlerle anlayışını ifade edebilir, h. Öğrenme ve gelişme için danışanın güçlü olan yönlerine karşı asıl kullanılacak alanları ve sırasında üzerinde durulması gereken en önemli konuyu belirler, SAYFA 36 i. Danışanın kendisine aktarılanlar ve yapılanlar arasındaki farkları bulurken önemli ve önemsiz olan konuları, duruma göre yapılan ve tekrarlanan davranışları birbirinden ayırmasını ister. 9. Hareketleri Tasarlamak: Koçlukta ve iş/yaşam konularında danışan ile birlikte öğrenmenin sürekli olarak devam etmesi için ve sonucunda ulaşılacak sonuçları etkileyecek yeni hareketleri yapabilmek için olasılıklar yaratmak a. Danışanın yaptıklarını kanıtlayacağı, pratik yapacağı ve öğrenmesini derinleştireceği hareketleri belirlemek için beyin fırtınası yapar ve danışana yardımcı olur, b. Danışanın odaklanmasına yardımcı olur; anlaşmasında üzerinde anlaşılmış belirli endişeler ve fırsatları sistemli olarak keşfetmesini sağlar, c. Alternatif fikirler ve çözümler araştırması, seçenekleri değerlendirmesi ve ilgili diğer kararları verebilmesi için danışandan söz alır, d. Danışanın hemen seanslar sonrasında tartışılan ve öğrenilen konuları iş yada özel yaşamında uygulayarak, aktif olarak deneme yapabilme ve kendi kendini keşfedebilmesini geliştirir, e. Müşterinin gelecekte oluşacak başarısını kutlar, f. Yeni fikirler üretmek ve harekete geçmeyi sağlayacak yeni olasılıklar bulmak için danışanın bakış açısı ve varsayımlarını tetikler, g. Danışanın hedefleri ile birebir uyuşan görüş açılarını savunur ya da bunları öne çıkartır ve :asla ekleme yapmadan- danışanın bunları gözden geçirmesini sağlar, h. seansında danışana "Şimdi yapmalısın" şeklinde uyarıda bulunur ve tabii bu yolda sürekli destek olur, i. Gerilim ve meydan okumaları cesaretlendirir, fakat aynı zamanda rahat bir öğrenme ortamı da sağlar. SAYFA 37 10. Planlama ve Hedef Koyma: Danışanla birlikte etkili bir planı yaratmak ve bunu korumak a. Topladığı bilgileri bir araya getirerek, danışanın endişeleri ile asıl öğrenme ve gelişme alanlarını belirten bir planı hazırlar ve gelişim hedeflerini danışanla birlikte oluşturur, b. Ulaşılabilir sonuçları olan, ölçülebilir, belirli konular üzerinde odaklanmış ve hedef tarihleri belirlenmiş bir plan yaratır, c. Koçluk sürecine uygun olarak durum değişiklikleri nedeni ile planlamada düzeltmeler yapar, d. Öğrenme için farklı kaynakları belirlemek ve bunlara girebilmek için danışana yardım eder (örneğin kitaplar, diğer mesleki kişiler), e. Danışan için önem taşıyan erken başarıları belirler ve hedef olarak koyar. 11. Gelişimi ve Sorumluluğu Yönetme: Danışan için önemli olan konu üzerinde yoğunlaşmak ve danışanın harekete geçmesi için sorumluluğu vermek a. Danışandan, kendisini hedeflerine götürecek hareketleri yapması için açıkça talepte bulunur, b. Önceki seans/seanslarda danışanın yapmak üzere söz verdiği hareketleri sorarak takipte olduğunu gösterir, c. Önceki seans/seanslardan bu yana ne yaptıkları, ne yapmadıkları, öğrendikleri ya da farkına vardıklarını danışana bilgi olarak aktarır, d. Seanslar sırasında elde ettiği bilgileri hazırlar, düzenler ve danışanla birlikte üzerinden geçer, e. Seanslar arasında danışanın takip edilen yolda kalması için planına ve sonuçlara dikkat etmesini, üzerinde anlaşılan hareketleri yapmasını ve bir sonraki seans için konu başlığı belirlemesini sağlar, f. planına odaklanırken, sürecine bağlı kalarak davranış ve hareketleri düzeltir ve seanslar sırasında ilerlemeler sağlar, SAYFA 38 g. Danışanın büyük resimde yol aldığı yer, bulunulan zamanda tartışılan konular ve nereye gitmek istediği arasında ileri ve gerekirse geri hamleler yapar, h. Danışanın kendi kendine disiplin kurmasını sağlar; yapacakları ile ilgili söyledikleri, yapılan hareketin sonuçları ya da zaman belirtilmiş belirli bir plan için danışanı sorumlu tutar, i. Danışanın karar verme, kilit konuları belirleme ve kendisini geliştirme becerilerini geliştirir (geribildirim almak için, öncelikleri belirlemek ve öğrenme yöntemini belirlemek için, deneyimleri yansıtabilmek ve deneyimlerden bir şeyler öğrenmek için) j. Danışan, karşılıklı anlaşma sağlanarak yapılacağına karar verilen hareketleri yapmazsa, olumlu bir yaklaşımla onunla yüzleşir. SAYFA 39 Bölüm 4 ICF Etik Kuralları Önsöz ICF, koçlukta mükemmelliğin korunması ve teşvik edilmesinde kararlıdır. Bu nedenle, ICF tüm üyeleri ve unvanlı koçlarından (koçlar, mentor koçlar, koç süpervizörleri, eğitmenleri ve öğrencileri), etik davranış öğe ve ilkelerine bağlı olmalarını ve ICF temel yetkinliklerini etkin bir şekilde uzmanlık alanlarında kullanmalarını bekler. Etik Kurallar, ICF temel değerleri ve ICF koçluk tanımına bağlantılı olarak, tüm ICF Üyeleri için uygun prensipleri, yükümlülük ve yürürlüğe koyulabilir uygulama standartlarını sağlamak için tasarlanmıştır. Tüm ICF üyeleri ve ICF Unvanlı koçlar aşağıda yer alan Etik Kurallara uymayı taahhüt ederler. Birinci Bölüm: Tanımlar Koçluk: Koçluk, müşterilerin kişisel ve profesyonel potansiyellerini maksimize etmek amacıyla düşünce doğurucu ve yaratıcı bir süreçte onlarla ortaklık yapmaktır. ICF Koçu: ICF Koçu, ICF Profesyonel Temel Yetkinliklerini uygulamayı kabul eder ve ICF Etik Kurallarına uyma yükümlülüğünü almaya ant içer. Profesyonel Koçluk İlişkisi: Koçluk ilişkisi, koçluk süreci tarafların sorumluluklarını belirten bir anlaşmayı (sözleşme dahil) kapsıyorsa vardır. Koçluk İlişkisindeki Roller: ilişkisindeki rolleri netleştirirken müşteri ile sponsor arasındaki ayrımı da belirtmek gerekir. Çoğunlukla müşteri ve sponsor aynı kişilerdir ve bu durumda müşteri olarak adlandırılır. Bir ayrım söz konusu olduğunda ICF bu rolleri aşağıdaki gibi tanımlar: SAYFA 40 Müşteri: Müşteri / Koçluk Alan koçluk hizmeti verilen kişidir. Sponsor: Ödemeyi yapan ve/veya koçluk hizmetinin verilmesini organize eden, yapan kurum ve onun temsilcileridir. Tüm durumlarda, bağlantı sözleşmeleri hem müşterinin, hem sponsorun hakları, rolleri ve sorumluluklarını, bunlar aynı kişi değilse açıkça belirlemelidir. Öğrenci: Bir koçluk eğitim programına kayıtlı veya koçluk sürecini öğrenmek, geliştirmek amacıyla veya koçluk becerilerini geliştirmek için mentor koç veya koç süpervizörü ile çalışan kişidir. Çıkar Çatışması: Bir koç ve profesyonel olarak, koçun resmi görevlerini objektif olarak yapmasını etkileyecek gibi gözükecek yeterlikte özel veya kişisel çıkarı olduğu bir durum. İkinci Bölüm: ICF Etik Davranış Standartları Kısım 1: Genel Olarak Profesyonel Davranış Bir koç olarak, ben: 1. Koçluk eğitimi, koç mentorluğu, koç süpervizörlüğü de dahil olmak üzere tüm koçluk etkileşimlerimde, ICF Etik Kurallarına uygun olarak kendi davranışlarımı yönetirim. 2. Benim veya başkalarının dahil olduğu herhangi bir etik kuralın çiğnenmesi veya muhtemel ihlali hakkında bilgim olur olmaz, koç, koç mentoru veya eğitimciye yönelik uygun aksiyonlar alacağımı ve/veya ICF ile irtibata geçeceğimi taahhüt ederim. 3. Etik Kurallarda belirlenen sorumluluklardan haberdar edilmeleri gerekebilecek kurumlar, çalışanları, sponsorlar, koçlar da dahil olmak üzere diğer kişiler ile iletişime geçerim ve onlarda farkındalık oluştururum. 4. Mesleki etkinliklerimde yaş, ırk, cinsiyet etnik köken, cinsel yönelim, din, ulusal köken veya engellilik dahil olmak üzere yasadışı ayrımcılıktan uzak dururum. SAYFA 41 5. Bir koç olarak sunduklarım, koçluk mesleği ve ICF hakkında yaptığım yazılı ve sözlü açıklamalarda doğru ve gerçek beyanlarda bulunurum. 6. Koçluk niteliklerimi, uzmanlığımı, deneyimlerimi, eğitimlerimi, sertifikasyonlarımı ve ICF unvanlarımı doğru olarak belirtirim. 7. Başkalarının çabalarını ve katkılarını tanıyıp, takdir ederim ve yalnızca kendime ait malzemeler için sahiplik iddiasında bulunurum. Bu kuralı ihlal etmenin beni üçüncü kişiler tarafından açılabilecek davalarla karşı karşıya getireceğinin farkındayım. 8. Koçluk performansımı veya profesyonel ilişkilerimi bozan, onlarla çatışan veya onlara karışan kişisel konularımı her zaman tanımaya gayret ederim. Gerçekler ve durumlar gerektirdiği takdirde derhal uygun profesyonel destek isterim, ve ilişki(leri)mi bir süre askıya almak veya tamamen sona erdirmek de dahil olmak üzere uygun aksiyona karar veririm. 9. Etik Kuralların, müşteriler, sponsorlar, öğrenciler, mentorluk ve süpervizyon ilişkilerim için geçerli olduğunun farkındayım. 10. Araştırmalarımı yeterlilik, dürüstlük ve genel kabul görmüş bilimsel standartlar ve konuya ilişkin uygulanabilir kılavuzlar çerçevesinde yapar ve raporlarım. Araştırmalarım ilgili kişilerin gerekli onayı ve rızası ile ve katılımcıları olası zararlardan koruyacak bir yaklaşımla yürütülecektir. Bütün araştırma çabaları, araştırmanın yapıldığı ülkenin yürürlükteki yasaları ile uyumlu olacak tarzda gerçekleştirilecektir. 11. Koçluk bağlantılarım süresince alınan tüm kayıtların, elektronik dosyalar ve mesajlaşmalar dahil, gizliliği, güvenliği ve kişiye özel oluşunu göz önüne alır ve geçerli yasalar ve anlaşmalarla uyumlu olacak şekilde korurum, saklarım ve yok ederim. SAYFA 42 12. ICF üye iletişim bilgilerini (e-posta adresleri, telefon numaraları, vb.) ICF’ce yetkilendirilen tarzda ve kapsamda kullanırım. SAYFA 43 Kısım 2: Çıkar Çatışmaları Bir koç olarak, ben; 13. Mevcut ve olası çıkar çatışmalarını bilinçli bir şekilde tanımlamaya çalışırım ve bu tür çatışmaları açıkça ifşa ederim. Bu tür bir çatışma ortaya çıkarsa da bu süreçten çekilmeyi öneririm. 14. İç koç olarak, rolleri netleştiririm. Tüm ilgili taraflar ile ve diğer fonksiyonel roller arasında oluşabilecek çıkar çatışmalarını gözden geçirir ve sınırları net olarak belirlerim. 15. Gönderilen müşteriler nedeni ile üçüncü kişilere ödemeyi veya üçüncü kişilerden almayı beklediğim bedeller konusunda müşterimi ve onun sponsorunu bilgilendiririm. 16. Karşılığı ne biçiminde ödenirse ödensin, adil bir koç/müşteri ilişkisini gözetirim. Kısım 3: Müşteriler ile Profesyonel Davranış: Bir koç olarak, ben: 17. Müşterilerin, potansiyel müşterilerin veya sponsorların sürecinin veya koç olarak kendimin potansiyel değeri konusunda, etik olarak doğru olduğunu bildiklerimi anlatırım. 18. Müşterime ve sponsor(lar)a, ilk toplantıda veya öncesinde, koçluğun doğasını, gizliliğin doğası ve sınırlarını, finansal düzenlemeleri ve anlaşma veya sözleşmesinin diğer tüm koşullarını titizlikle açıklarım ve bunları anlamalarını sağlamaya gayret ederim. 19. Koçluk ilişkisine başlamadan önce müşterilerim ve sponsor(lar)la açık, hizmet anlaşmaları veya sözleşmeleri yaparım ve bunlara uyarım. Bu anlaşma veya sözleşme, ilgili tüm tarafların rolleri, sorumlulukları ve haklarını içerecektir. SAYFA 44 20. Müşterilerim ve sponsorlarla olabilecek herhangi bir fiziksel veya farklı etkileşimimi düzenleyen net, uygun ve kültürel duyarlılık taşıyan sınırların farkında olma ve bunları belirleme sorumluluğunu taşırım. 21. Mevcut müşterilerim ve sponsorları veya öğrenciler, mentorluk alanlar, süpervizyon alanlar dahil herhangi bir cinsel veya romantik yakınlığa girmekten kaçınırım. Dahası, benim destek personelim ve / veya yardımcılarım da dahil olmak üzere taraflar arasında herhangi bir potansiyel cinsel yakınlık olasılığına karşı tetikte olacak ve genel güvenli bir ortam sağlamak amacıyla konuya eğilmek veya bağlantıyı iptal etmek üzere uygun önlemleri alacağım. 22. Anlaşma veya sözleşme şartlarına uygun olmak kaydıyla, sürecin herhangi bir aşamasında müşterimin saygı duyarım. Müşterinin ilişkisini sona erdirebilme hakkına ilişkimizden sağladığı yararda değişiklik olduğuna ilişkin belirtiler konusunda tetikte olacağım, 23. Başka bir koç veya başka bir kaynaktan daha iyi bir hizmet alacağına inanırsam, müşteriyi veya sponsoru bu değişimi yapması için yüreklendiririm. Gerektiğinde veya uygun olduğunda müşterime başka profesyonellerden hizmet alması konusunda tavsiyede bulunurum. Kısım 4: Gizlilik / Mahremiyet Bir koç olarak, ben: 24. Tüm müşteri ve sponsor bilgileri ile ilgili, yasalar aksini gerektirmedikçe, en üst düzeyde gizlilik sağlarım. 25. Koç, müşteri ve sponsor arasında bilgilerinin ne şekilde paylaşılacağı konusunda açık anlaşmalar yaparım. 26. Koç, koç mentoru, koç süpervizörü, öğrenci koçların eğitimcisi konumundayken, müşteri ve sponsorla, öğrenciyle, mentorluk veya SAYFA 45 süpervizyon alanla hangi koşullar altında gizliliğin muhafaza edilemez olduğu (örneğin; yasadışı faaliyet, geçerli bir mahkeme emri uyarınca ya da mahkeme celbi; kendine veya başkalarına yakın veya muhtemel zarar verme riski; vb.) konusunda net anlaşmalar yaparım ve müşterinin ve sponsorunun, öğrencinin, mentorluk veya süpervizyon alanın rızasıyla ve bilerek bu gizlilik sınırını kabul ettiğini yazılı olarak vermesini sağlarım. Yukarıdaki durumlardan birinin uygulanabilirliğine makul biçimde inanıyorsam, ilgili yetkilileri bilgilendirme ihtiyacını duyabilirim. 27. Müşterilerime ve onların sponsorlarına verdiğim hizmetlerde benimle çalışanların tümünün ICF Etik Kuralları Kısım 4, Madde 26’da yer alan Gizlilik/Mahremiyet standartları ve uygulanabildiği ölçüde tüm ICF Etik Kurallarına bağlı kalmalarını talep ederim/şart koşarım. Kısım 5: Sürekli Gelişim Bir koç olarak, ben: 28. Mesleki becerilerimin sürekli ve devam eden gelişim ihtiyacını karşılamayı taahhüt ederim. Üçüncü Bölüm: ICF Etik Yemini ICF Koçu olarak, müşterilerime ve sponsorlara, iş arkadaşlarıma ve genel anlamda topluma karşı etik ve yasal sorumluluklarımı biliyor ve bunlara uyacağımı kabul ediyorum. ICF Etik Kurallarına uyacağıma, , mentorluk, eğitim, süpervizyon hizmeti vereceğim kişilere bu standartları uygulayacağıma and içiyorum. Eğer, bu Etik Yemini veya ICF Etik Kurallarının herhangi bir maddesini ihlal edersem ICF’in tamamen kendi takdiri ile beni böyle yapmaktan dolayı sorumlu tutabileceğini kabul ediyorum. Dahası, herhangi bir ihlal durumunda ICF’e karşı hesap verebilirliğimin, ICF üyeliğimin ve/veya ICF SAYFA 46 unvanlarımın elimden alınması gibi yaptırımları da içerebileceğini kabul ediyorum. Şikayet başvurusu yapmak için linkleri de içeren Etik Uygulama Gözden Geçirme Süreci (Ethical Conduct Review Process – ERW süreci) hakkında, daha fazla bilgi için, lütfen tıklayın. ICF Global Yönetim Kurulu Tarafından Haziran 2015 de kabul edilmiştir. SAYFA 47 Kısım 3 ID Coaching SAYFA 48 Bölüm 1 ID Coaching Kimdir? ID Coaching, dünyadaki koçluk bilincinin Türkiye’de de yaygınlaştırılmasını kendisine ilke edinmiş ve organizasyonunu bu alanda ihtiyaç duyulan hizmet bütünlüğünün sağlanması yönünde yapılandırmıştır. Kurumsal değerlerinin temelini oluşturan “yaşam hakkına, çevreye, üretene ve emeğe saygı” anlayışı ile öznesi “insan” olan bir organizasyondur. İnsanın kendisine ve ait olduğu çevreye en yüksek faydayı sunabilmesini hedefler. Bu “sorumluluk bilinci”nden hareketle, gerek içinde bulunduğu sektörün gerekse de hizmet verdiği kişi ve kurumların “gelişimine, eğitimine ve sürdürülebilir karlılığına” aracılık etmektedir. Bu amaçla tüm paydaşlarına sürekli bir “bilgi paylaşımı ve açık iletişim” ortamı sunar. Bu süreçlerdeki “yaratıcı, yenilikçi ve çözüm odaklı” uygulamalarıyla bugün hizmetleri alanında “kalite, güven ve mutlak müşteri memnuniyeti “sağlayabilen lider kuruluşlardan biri olarak anılmaktadır. ID Coaching, tüm bu değerler bütününü, uzmanlık alanına göre sınıflandırdığı organizasyon yapısı ile korumakta ve sunmaktadır. Bu kapsamda ID Coaching, ICF ‘ ten akredite eğitim ve kurumsal hizmetlerini ID Coaching Academy, bireysel ve kurumsal hizmetlerini de ID Coaching Agency organizasyonları altında vermektedir. ID Coaching ayrıca, Uluslararası Koçluk Federasyonu (ICF) ‘ in eğitim sağlayıcı kuruluşudur. Kuruluş Felsefemiz ID, Bütünsel Gelişim (Integrated Development) sözcüklerinin kısaltmasıdır. Yaklaşımımız, koçluğu Anadolu perspektifiyle harmanlayıp, küresel bazda tüm insanlığın hizmetine sunabilmeyi, insanlığa ait evrensel değerleri Anadolu bilgeliği ile bütünleştirmeyi amaçlar. SAYFA 49 Bu bir “olma “yolculuğudur. Bu yolculukta kuzeyden, güneyden, doğudan, batıdan hep birlikte besleniyoruz.“Kendini bil, kendini tanı!” diyerek her şeyin başlangıcına dikkat çeken Yunanlı filozof Sokrates’e, “Hararet nardadır, sacda değildir/ Keramet baştadır, tac’da değildir / Her ne arar isen, kendinde ara / Kudüs’te Mekke’de, Hac’da değildir” diyen Hacı Bektaş Veli penceresinden bakıyoruz. Fransız yazar Montaigne’in,“Benim yaptığım bildiklerimi söylemek değil, kendimi öğrenmektir. Biz insanlar öteki yaratıkların ne üstünde ne altındayızdır. Bilge der ki; ‘göklerin altındaki her şey, aynı yasanın ve aynı yazgının buyruğundadır’” sözleriyle tarif ettiği bilgeliği, Mevlana’nın “Gel, ne olursan ol yine gel” kabul ve hoşgörüsüyle buluşturuyoruz. Tıpkı Amerikalı düşünür R.W. Emerson’un “Binlerce ormanın özü tek bir tohumda saklıdır” sözlerine ışık tutan ve “…Buradayım, gör beni, Ben güneşim, gör beni. Bizler doğanın bir üyesi olarak, onunla uyum içinde yaşayan gerçek insanlarız. Bize göre var olan her şey, bir başkasının ihtiyacını karşılamak için vardır” diyen Kızılderili inancında olduğu gibi, dünyanın her yerindeki insana ait bilgi “yüksek fayda” için harmanlansın istiyoruz. Hizmet anlayışımız, büyüme, gelişme, yenilik, yaratıcılık ve değişim yaratmayı hedefler ve tüm kültürlerin ortak paydası olan evrensel değerlere oturur. İnsanı geliştiren tüm sistemleri kullanmaya açık olup bireyi, “ben merkezli” bakıştan “küresel” bakışa , öze, birliğe doğru taşımayı amaçlar. Dünya üzerindeki üç yüzden fazla kültürün ortak değerleri, kılavuz ilkelerimizi oluşturmaktadır. ID Coaching Programı’ndan mezun olan tüm profesyonel koçlar, ICF Etik Kuralları ve aşağıdaki Integral ilkeler doğrultusunda çalışırlar. 1. Kişisel Bütünlük 2. Gerçeğe Saygı 3. Koşulsuz Sevgi 4. Hakkaniyet 5. İnsan Onuruna Saygı 6. Üstün Hizmet 7. Bilinçli Çalışma SAYFA 50 8. Kalite 9.Denge Bölüm 2 Kişisel Hikayem Eğitimci olmanın verdiği aydın sorumluluğuyla yıllarca insanı geliştiren sistemleri merak ettim. Okulların ve dershanelerin öğrencileri dört beş seçeneğe hapsetmeleri, insanın potansiyelini sınırlıyordu. Bu gerçeği taşıyamaz olduğumda eğitim sektöründeki kariyerimi noktaladım. Mevcut sistemin bir kenara attığı gençliği elimizden geldiğince kazanmak için 2006’ da arkadaşlarımla Kariyer Planlama ve İş Geliştirme Derneği’ni kurdum. Sivil toplum bilincinin henüz gelişmediği-bugün de geliştiği söylenemez-o günlerde derneğimizi geliştirmek amacıyla arayış içine girdiğim bir sırada tesadüfen profesyonel bir koç ile tanıştım. 2006’ da kapsamlı bir koçluk eğitimi aldım ve koçluk sisteminden büyülendim. 8 ay sonra açmayı düşündüğüm ID ‘yi planladığımdan 6 ay önce açtım. Hedefe odaklayan ve ataleti ortadan kaldıran bu sistem, özellikle bizim gibi gelişmekte olan ülkelerde çok işe yarayabilirdi. Geleceğin mimarları tüm öğretmenlerin bu eğitimi almaları gerekir diye düşündüm ve dernek kanalıyla girişimlerde bulundum. Ancak o günlerde eğitim camiası buna hazır değildi. Sosyal gözlüğümü hiç çıkarmadan yola devam etme kararı aldım. Gazetelerde köşe yazıları yazıp koçluğu anlatıyordum. Kısa sürede yüzlerce kişi hizmetlerimizden faydalanıp yaşamlarını daha iyi dizayn edebildiler. Şirketimiz insan kaynakları danışmanlığı ve koçluk hizmeti vermek üzere kurulmuştu . O günkü işgücü piyasalarında çok uluslu firmalara nitelikli personel bulmak için bir hayli zorlanıyorduk. “Kariyer Planlama ve İş Geliştirme Derneği ile işbirliği yaparak tup turuncu bir proje oluşturduk. Adı: Turuncu Şapkalılar Projesi oldu.Türkiye’de kariyer geliştirme alanında ilk ve şimdiye kadar yapılanların en büyüğü olan Turuncu Şapkalılar Projesi, 45 üniversitede kabul gördü. 3 günlük kariyer atölyeleriyle üniversite öğrencilerinde farkındalık SAYFA 51 oluşturmayı amaçlayan proje, eğitimlerimizden yararlanan yüzlerce gencin geleceklerini bilinçli olarak planlamalarını, geleceğe umutla bakmalarını sağladı. SAYFA 52 2009 yılında koçlukla ilgili yeni eğitimler alarak eğitmenlik seviyesine kadar ilerledim ve eğitimleri vermeye başladım. Kurumlara daha iyi hizmet vermek amacıyla eğitimlerime devam ettim ve 2011 yılında İş Yaşamında Koçluk Eğitimi aldım. Bununla da yetinmeyip üzerine MBA yaptım. Birçok kuruma ekibimle koçluk yaptım. Yöneticilerden en alt düzey çalışanlara kadar çok sayıda insanların yaşamına dokunabilme olanağı buldum. Aldığım tüm eğitimler , iş ve özel yaşamıma yenilik ve enerji getirdi. Bu arada kendime de sürekli yatırım yapıyor, profesyonel bir koç ile çalışıyordum. Planladığım her şey gerçekleşiyordu, çünkü hiçbir zamanı boş geçirmiyor, adımlarımı tasarlıyor ve o yönde de uyguluyordum. Koçluğun kamu ve özel sektörde bilinirliğinin artması, yıllar önce rafa kaldırdığımız projeleri hayata geçirmemizi kolaylaştırdı. Kalkınma ajansları kanalıyla öğretmenlere ve rehber öğretmenlere koçluk becerisi kazandırmanın mutluluğunu yaşadık. 2012 ‘ de bütünsel koçluk yaklaşımını benimseyerek Integral koçluk sistemine geçtik. 2013 ‘ te programımızı ICF’ e sunarak akredite ettirdik ve global sertifikasyon sunmaya başladık. Koçluğun bana kattığı olumlu düşünceyle ,bütünsellikle ve bolluk zihniyetiyle hareket etmek, sürece odaklanmak, vizyoner olmak hedefe giden yolun yapı taşlarıydı. Yapmam gereken yolculuğun tadını çıkarmaktı, mutlu ve meraklı... Bugün 4500 saat koçluk deneyimine sahip ICF unvanlı bir profesyonel koç olmanın yanı sıra, mesleki birikimlerimi eğitimlerimize katılmış yüzlerce koç ile paylaşmaktan mutluyum. Koçluğun bana kişisel olarak başlıca katkıları, zorluklarla başa çıkabilme, sürekli gelişim, mutluluk, tatmin duygusu, dinginlik, etkin bir zaman yönetimi ve sadelik olarak sıralanabilir. ID Coaching’e katkısı ise kısa sürede uluslararası hizmet vermesi, marka değerinin artması ve dünya vizyonuna sahip olması oldu. Bir koç olarak hiç keşke demeyiz ancak bu sistemle keşke 20 yıl önce karşılaşsaydım demekten kendimi alamıyorum. O zaman bir aydın sorumluluğuyla kendimden başlayarak kim bilir kaç öğrencinin, kaç kişinin yaşamına dokunabilirdim.Yine de şanslıyım,çünkü hiç tanışamayabilirdim de… Mutlu Kalın!