Nicel Araştırmalar-Nitel Araştırmalar
 Nicel Araştırmalar: Nicel araştırmalarda
araştırmanın başında kurulan hipotezleri
doğrulamak/yanlışlamak veya araştırma sorularına
yanıt bulmak amacıyla toplanan nicel verilerin
istatistiksel tekniklerle çözümlenmesi söz konusudur.
• Gözlem ve ölçmeler objektif bir biçimde yapılır.
• Bu gözlem ve ölçmeler tekrarlanabilir.
 Nitel Araştırmalar: Ortak özellikleri
olan saha
(alan) çalışması ve etnografik çalışma gibi çeşitli
araştırma stratejilerini belirtmek için kullanılan bir
şemsiye terimdir.
•
•
Gözlem, görüşme ve doküman inceleme(belgesel tarama)
teknikleri kullanılır.
Algıların ve olayların doğal ortamlarında bütüncül bir biçimde
ortaya konulmasına yönelik bir süreç izlenir.
ARAŞTIRMA MODELLERİ
 Model: Model bir sistemin temsilcisidir.
Yalnızca önemli görülen değişkenleri
içine alacak şekilde, gerçek durumun
özetlenmiş halidir.
 Araştırma Modeli: Araştırma amacına
uygun ve ekonomik olarak verilerin
toplanması ve çözümlenebilmesi için
gerekli koşulların düzenlenmesidir.
Araştırma Modelini Nasıl Belirleriz?
 Bir araştırmaya başlarken önce araştırma
amacını ve sonra araştırma modelini
belirleriz.
 Araştırma modelini belirlerken;
 Araştırma amacı
 Kuramsal temel (alanyazın)
 Verinin en ekonomik ve kullanışlı biçimde nasıl
toplanacağı dikkate alınmalıdır.
ARAŞTIRMA MODELLERİ
Araştırma Modelleri;
 Tarama modelleri; araştırmada ele alınması
düşünülen psikolojik özellik ya da özellikler
açısından hedef grubun cinsiyet, yaş, sosyoekonomik düzey gibi kişisel özelliklerinin tekil
ya da ilişkisel olarak betimlenmesi amacıyla
kullanılmaktadır.
 Deneme modelleri; değişkenler arasındaki
neden-sonuç ilişkilerini keşfetme amacıyla
geliştirilen modeller/desenlerdir.
Deneme modelleri;
 Bağımsız değişkenleri manipüle etmek
(değişimlemek)
 Dışsal/karıştırıcı faktörleri kontrol altına almak
 Bağımlı değişkene ilişkin ölçümleri elde
ederek, sonuçları karşılaştırma yoluyla karara
varmak gibi işlemleri içerir.
Deneme-Tarama Modelleri Farklılıkları:
 Deneme modellerinde araştırma amacı doğrultusunda
bir ortam oluşturulur. Tarama modellerinde ise var
olan durum, olduğu şekliyle-müdahale yapılmaksızın
incelenir.
 Deneme modellerinde araştırma amacı genellikle
hipotezler şeklinde ifade edilirken, tarama
modellerinde daha çok araştırma soruları şeklinde
ifade edilir.
 Deneme modellerinde her zaman için bir
karşılaştırma yapılır (grup içi (ÖT-ST)-gruplar arası
D-K).
TARAMA MODELLERİ
Tarama modelleri; geçmişte ya da günümüzde mevcut olan
bir durumu olduğu sekliyle betimlemeyi amaçlayan
araştırma yaklaşımlarıdır. Tarama modellerinde araştırma
konusu olan olay,kişi veya nesne içinde bulunduğu koşul
içerisinde olduğu gibi tanımlanır.
Tarama modellerinde amaçların ifade edilişi genellikle soru
cümleleriyle olur. Bu sorular;
• Ne ile ilgilidir?
• Ne idi?
• Nedir?
• Nelerden oluşmaktadır? gibi sorulardır.
Tarama modellerinde önemli olan var olanı değiştirmeden
uygun bir biçimde gözlemleyip belirlemektir.
Tarama Modelleri
1) Genel Tarama Modelleri
1.1.) Tekil Tarama Modelleri
a) Anlık tarama modeli
b) Zamansal tarama modeli
b.1) Boylamsal Araştırmalar (İzleme Yaklaşımı)
b.2) Enlemesine Kesitsel Araştırmalar
1.2) İlişkisel Tarama Modelleri
a) Korelasyonel İlişki Tarama
b) Karşılaştırma Türü İlişki Tarama
2) Örnek Olay Tarama Modelleri
1. GENEL TARAMA MODELLERİ
Araştırma evrenine ilişkin bir çıkarımda
bulunmak/yargıya varmak üzere, bu evrenden
seçilen bir örneklem üzerinde yapılan tarama
düzenlemeleridir.
1.1 Tekil Tarama Modelleri: Araştırmada ele alınan
değişkenlerin tek tek tür ya da miktar açısından
oluşumlarının belirlenmesi amacıyla yapılan
araştırmalardır.
a) Anlık tarama modelleri: Bu araştırmalarda
ilgilenilen değişkenler açısından belirli bir
zamanda, araştırma örnekleminin incelenmesi,
bu değişkenler açısından örneklemin resminin
çizilmesi söz konusudur.
Örnek Araştırma: Öğretmen Adaylarının Beslenmenin ve
Teknolojinin İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkilerine İlişkin Görüşlerinin
İncelenmesi (İnel, Günay, Evrekli, 2010)
 Araştırmanın amacı, öğretmen adaylarının insan sağlığını
etkileyen bazı etmenlere ilişkin görüşlerini incelemektir. Bu
amaçla beslenmenin ve teknolojinin insan sağlığı üzerindeki
etkilerine ilişkin öğretmen adaylarının görüşleri araştırılmıştır.
 Araştırmada “Öğretmen adaylarının beslenmenin ve
teknolojinin insan sağlığı üzerindeki etkilerine ilişkin görüşleri
nelerdir?” sorusuna yanıt aranmıştır.
 Araştırmaya 2009-2010 öğretim yılında Dokuz Eylül
Üniversitesi ve Celal Bayar Üniversitesi sosyal bilgiler
öğretmenliği, sınıf öğretmenliği ve fen bilgisi öğretmenliği
bölümlerinde öğrenim görmekte olan 756 öğretmen adayı
katılmıştır.
 Araştırmada veri toplama aracı olarak “İnsan sağlığına ilişkin
görüş anketi” kullanılmıştır.
 Araştırmada veri analizi için anket maddelerine verilen
yanıtların frekans ve yüzdeleri hesaplanmıştır.
 Araştırmada, genel olarak öğretmen adaylarının insan
sağlığını etkileyen söz konusu etmenlere ilişkin bilinçli
görüşlere sahip oldukları sonucuna ulaşılmıştır.
b) Zamansal tarama modelleri:
Zamansal gelişim ve değişimleri belirlemeyi amaçlayan
araştırmalarda kullanılan modeldir ve bu tür
araştırmalara gelişim araştırmaları da denilmektedir.
b.1. Boylamsal araştırmalar: Araştırmada ele
alınan değişkenin, uzun bir zaman dilimi
boyunca gözlenip, izlendiği araştırmalardır.
b.2. Enlemesine kesitsel araştırmalar: Bu tür
araştırmalarda belirli bir inceleme/ölçme
zamanında, ilgilenilen değişkenler açısından
farklı yaş ve gelişimsel dönemdeki bireylerin
incelenmesi söz konusudur.
Araştırma Örneği: Okuma ve yazmayı öğrenme:
1. sınıftan 4. sınıfa boylamsal bir çalışma (Juel)
 Bu araştırmada ilköğretim 1. sınıftan 4. sınıfa kadar,
öğrencilerde okur-yazarlığın gelişimi incelenmiştir.
 Araştırmada 1. sınıfa yeni başlamış 54 öğrenci ile çalışılmaya
başlanmıştır. Aynı öğrenciler 4. sınıf sonuna kadar izlenmiştir.
 İlk başta okuma becerileri düşük olan öğrenciler, yıllar sonra
yine kötü okuyucu mu olmuştur?
 Araştırmada kötü okur-yazar olan çocuklar hangi becerilerden
yoksundur?
 Hangi faktörler kötü yazıcı olan çocukları, gelişimden
alıkoymaktadır?
 Araştırma sonuçlarına göre, 1. sınıfta kötü okuyucu olan bir
çocuğun 4. sınıfta da kötü okuyucu olma olasılığı 0.88’dir.
 1. sınıftaki yazma becerilerinin, 4. sınıftaki yazma becerileri ile
ilişkili olmadığı gözlenmiştir.
Araştırma Örneği: Çok boyutlu Kendilik kavramında
yaş ve cinsiyetin etkisi: Ergenlik öncesinden ilk
yetişkinliğe (Marsh, 1989)
 Bu araştırmada çok boyutlu kendilik kavramının gelişiminde yaş
ve cinsiyetin etkisi araştırılmıştır.
 Araştırmaya 2-7. sınıf düzeylerinde öğrenim görmekte olan
3,679 öğrenci, 9-11. sınıf düzeylerinden 3,073 öğrenci ve 15
yaş ve üzerinde olan 1202 kişi katılmıştır.
 Araştırmada Kendini Tanımlama Ölçeği, bu üç gruptaki bireylere
uygulanmış ve bu gruptaki bireylerin ölçek puanları
karşılaştırılmıştır.
 Araştırma sonucunda, ergenlik öncesi (2-7. sınıf) ve ergenlik
döneminde (9-11. sınıf) kendilik kavramına ilişkin güçlü
algılayışlar yokken ilk yetişkinlik döneminde daha güçlü bir
kendilik algısı olduğu gözlenmiştir.
1.2. İlişkisel Tarama Modelleri:
İlişkisel tarama modelinde araştırmada ele alınan
değişkenler arası ilişkiler incelenmektedir. Bu
ilişkiler korelasyonel analizler yoluyla
incelenebildiği gibi, süreksiz değişkenin
düzeylerine bağlı olarak oluşturulan gruplar
arası karşılaştırmalar yoluyla da
incelenebilmektedir.
 Korelasyonel ilişki tarama modelleri
 Karşılaştırma türü ilişki tarama modelleri

Bu çalışmanın amacı, ilk ergenlik dönemindeki öğrencilerin mantıkdışı
inançları ile yaşam doyumu boyutları arasındaki ilişkileri incelemektir.

Çalışma grubunu Denizli İl merkezinde bulunan üç ilköğretim okulunun
6., 7. ve 8. sınıflarında öğrenim gören 304 öğrenci (148 kız ve 156
erkek) oluşturmuştur.

Veriler, Çokboyutlu Öğrenci Yaşam Doyumu Ölçeği ve Ergenler İçin
Mantıkdışı İnançlar Ölçeği kullanılarak elde edilmiştir.

mantıkdışı inançlar ile yaşam doyumu boyutları arasında düşük
düzeyde negatif yönlü ilişkiler

rahatlık talebi ile yaşam doyumunun tüm boyutları arasında orta
düzeyde negatif yönlü ilişkiler



ilk ergenlikte toplam mantıkdışı inançlar yaşam doyumu boyutları ile
negatif yönde ilişkili
saygı talebi ve başarı talebini yansıtan mantıkdışı inançlar ise bazı
yaşam doyumu boyutları ile pozitif yönde ilişkili
Araştırma Örneği: Çocukların resimlerindeki
aileyi tanılama durumlarının değerlendirilmesi
(Doğru, Turcan, Arslan, Doğru)
 Bu çalışmada; çocuk resminde aile kavramı değerlendirilmeye
çalışılmıştır.
 Çalışmaya Türkiye’den Konya İli Meram ve Selçuklu
İlçelerinden ilköğretim okullarına devam eden 8-14 yaş arası
66 öğrenci ve Almanya’nın Berlin Şehrinde 8-14 yaş arası 58
öğrenci olmak üzere toplam 124 öğrenci katılmıştır.
 Öğrencilere zihinsel boyutu değerlendirmek amacı ile
Goodenough Harris Adam Çizme Testi uygulanmıştır. Ayrıca
öğrencilerden aile kavramını değerlendirmek amacı ile birer
aile resmi çizmeleri istenmiştir.
 Çalışmanın sonucunda her iki ülkede yaşayan çocukların
cinsiyetine göre resim çizme ve aileyi tanıma durumları
arasında farklılık olduğu (kızların erkeklerden daha başarılı
oldukları)gözlenmiştir. Ayrıca kardeş sayısına göre aileyi
tanıma puanları farklılaşmaktadır, okul başarısı yüksek olan
öğrencilerin goodenhough harris testinden aldıkları puan daha
yüksek bulunmuştur.
2. Örnek olay tarama modelleri
 Evrendeki belirli bir ünitenin derinliğine ve
genişliğine,çevresi ve kendisiyle olan ilişkilerini
belirleyerek o ünite hakkında bir yargıya ulaşmayı
amaçlayan tarama düzenlemelerine örnek olay tarama
modelleri denilir.
 Örnek olay tarama modelleri ile yapılan araştırmalar
yalnızca inceleme konusu için geçerli olup o konunun
ötesinde genelleme amacı taşımazlar.
 Örnek olay tarama modelleri ile yapılan araştırmalar genel
tarama modeli ile yapılan araştırmalara göre daha
detaylıdırlar ve gerçeğe yakin bilgi verirler.
 Genel taramalar örnek olay taramalarına göre daha
yüzeyseldir.Bu nedenle genel taramaların yetersiz olduğu
yerlerde örnek olay taramaları kullanılır.
 Örnek olay tarama modellerinde yeterli kanıt elde
edilmeden yoruma gidilmemelidir.
Deneme modelleri;
 Bağımsız değişkenleri manipüle etmek
(değişimlemek)
 Dışsal/karıştırıcı faktörleri kontrol altına almak
 Bağımlı değişkene ilişkin ölçümleri elde
ederek, sonuçları karşılaştırma yoluyla karara
varmak gibi işlemleri içerir.
Bir araştırmanın deneysel bir araştırma olmasını
sağlayan ölçütler:
 Temel koşul: Katılımcıların deneysel işlem
koşullarına (gruplara) seçkisiz (random) olarak
atanması
 Dışsal-karıştırıcı faktörlerin kontrol altına alınması
 Bağımsız değişkenin manipülasyonu!!!
 Grup içi ya da gruplar arası karşılaştırmaların
yapılması
 Ancak bu ölçütler sağlanırsa, bağımlı değişkende
gözlenen değişimler, bağımsız değişkene
atfedilebilir (içsel geçerlik-deneysel geçerlik!!!)
Neden-Sonuç İlişkisini Belirleyen Faktörler:
1. Birlikte değişme
İki değişken mutlaka
zaman içerisinde birlikte değişmeli
2. Zamanda öncelik
Değişkenlerden
birindeki değişme, diğerindeki değişmeden önce
olmalı
3. Görünürde ilişkilerin eliminasyonu
İki
değişken arasındaki ilişki, kesinlikle 3. değişken
tarafından açıklanmamalı, yani 3. değişkenin
varlığında ortaya çıkmamalı
Deneme modellerinde işlem basamakları:
1. İstatistiksel denencelerin oluşturulması, bunların
test edilmesine yönelik verilerin toplanması ve veri
analizine yönelik plan yapılması
2. Bu denencelerin test edilmesinde izlenecek
kuralların belirlenmesi
3. Belirlenen plana göre verilerin toplanması
4. Plana dayalı olarak analizlerin yapılması
5. Analiz sonuçlarına dayalı olarak denenceler
hakkında kararlar verilmesi ve denencelerin
doğruluğu/yanlışlığı hakkında kestirimlerde
bulunulması
Deneme Modelleri (Deneysel Araştırma Türleri):
1. Deneme öncesi modeller (pre-experimental)
 Tek grup son test modeli (G1 X ST)
 Tek grup ön test-son test modeli (G1 ÖT X ST)
 Karşılaştırmalı eşitlenmemiş grup son test modeli
(G1 (K)
ST ; G2 (D) X
ST
/G1 ≠ G2 )
2. Gerçek deneme (true-experimental) modelleri

(D


D1
Ön test-son test kontrol gruplu model
ÖT X ST ; K ÖT
ST)
Son test kontrol gruplu model (D
X ST; K
Solomon dört grup modeli (K1 ÖT
ST; K2
ÖT X ST
D2
X ST) (Öntest etkisi!!!)


Zaman dizisi modeli (G1 T1
T2 X T3
Eşitlenmemiş kontrol gruplu model
(G1 ÖT X ST; G2 ÖT
ST / G1 ≠ G2)
Ön test-son test ayrı örnek grup modeli
(G1
X ST ; G2 ÖT X
)
3. Yarı deneme (quasi-experimental) modeller

ST)
ST;
T4)
Faktöryel Desenler;
 Bazı kaynaklarda faktöryel desenlere de deneysel
desenler içerisinde yer verildiği görülmektedir.
Ancak “faktöryel desenler” tek başına bir
desen/model türü değildir. Bu desenlerde sadece,
gerçek deneme modellerine daha fazla değişken
eklenmesi söz konusudur. Yani faktöryel
desenlerde birden fazla bağımsız değişken
bulunur. Bağımsız değişkenlerin her birinin,
bağımlı değişken üzerinde, tek tek ve ortak
etkilerinin (etkileşim etkisi) incelenmesi söz
konusudur.
Örnekler;
Tek bir araştırma örneği üzerinden tüm deneme modellerini konuşalım.
Araştırma amacımız, problem çözmeye dayalı öğretim yönteminin ilgili
konu alanındaki (matematik-Türkçe) başarıya etkisini incelemek olsun!!!
1. Deneme öncesi modeller için;
 Tek bir sınıfta problem çözmeye dayalı öğretim yöntemi uygulanır.
Öğretim süreci öncesinde herhangi bir ölçme/gözlem yapılmaz.
Öğretim süreci sonunda başarı testi uygulanır. Burada karşılaştırma
grubu ve kontrol yok! Neye dayalı olarak çıkarım yapacağız! (Tek
grup son test modeli)

Yine tek bir sınıfta bu öğretim yöntemini uygulayacağız. Ancak
öğretim süreci öncesinde öğrencilerin başarı durumlarını belirlemek
üzere başarı testi uygularız. Süreç sonunda da aynı testi tekrar
uygularız. Kontrol yok!!! (Tek grup ön test-son test modeli)

Başarıyı etkileyebilecek değişkenler açısından eşitlenmemiş iki grup
(sınıf) ile çalışılır. Ancak gruplardan birine problem çözmeye dayalı
öğretim yöntemi uygulanırken, diğer gruba halihazırdaki öğretim
yönteminin uygulanmasına devam edilir. Öğretim süreci öncesinde
öğrencilerin başarı durumlarına ilişkin bilgi edinilmezken, öğretim
sonrasında öğrencilere başarı testi uygulanır. Problem çözmeye
dayalı öğretim uygulanan öğrencilerin, süreç sonundaki, başarı
durumları ile diğer grubun başarı durumları karşılaştırılır.
(Karşılaştırmalı eşitlenmemiş grup son test modeli)
G1 ≠ G2
2.
Gerçek deneme modelleri
 Seçkisiz atama yoluyla atanmış iki grup (sınıf) var. Bu sınıflardan
bir tanesinde (kontrol grubu) hali hazırda uygulanan yöntem ile
öğretim devam ederken, diğer sınıfa (problem çözmeye dayalı
öğretim yöntemi uygulanır. Her iki sınıfta da öğrencilere öğretim
süreci öncesinde ve sonrasında, ilgili alandaki (dersteki) başarı
durumlarını belirlemek üzere bir başarı testi uygulanır. Her iki
gruptaki öğrencilerin öğretim süreci öncesinden sonrasına olan
başarı değişimleri karşılaştırılarak, probleme dayalı öğretim
yönteminin etkililiği üzerine çıkarımda bulunulur. (Ön test- son
test kontrol gruplu model)
 Seçkisiz atama yoluyla atanmış iki grup (sınıf) var. Bu sınıflardan
bir tanesinde (kontrol grubu) hali hazırda uygulanan yöntem ile
öğretim devam ederken, diğer sınıfa (deney grubu) problem
çözmeye dayalı öğretim yöntemi uygulanır. Ancak bu modelde,
öğrencilerin öğretim süreci öncesinde başarı durumlarına ilişkin
bilgi edinmek üzere başarı testi uygulanmaz. Sadece son test
uygulanır. Deney grubunun son testteki başarıları ile kontrol
grubunun son testteki başarıları karşılaştırılarak, problem çözmeye
dayalı öğretim yönteminin etkililiğine ilişkin çıkarımlarda bulunulur.
(Son test kontrol gruplu model)

Seçkisiz atama yoluyla oluşturulmuş dört grup (sınıf) vardır. Bu
gruplardan (sınıflardan) iki tanesinde (kontrol grupları) hali hazırda
uygulanan öğretim yöntemi ile öğretim yapılmaya devam ederken,
diğer iki sınıfta (deney grupları) problem çözmeye dayalı öğretim
yöntemi ile öğretim yapılır.
KONTROL 1 GRUBU: Ön test uygulanır. Hali hazırdaki yöntemle
öğretim yapılır. Öğretim süreci sonunda son test (aynı test) tekrar
uygulanır.
KONTROL 2 GRUBU: Öğretim süreci öncesinde test uygulanmaz. Hali
hazırdaki yöntemle öğretim yapılır. Öğretim süreci sonunda test (son
test) uygulanır.
DENEY 1 GRUBU: Ön test uygulanır. Problem çözmeye dayalı öğretim
yöntemi uygulanır. Son test uygulanır.
DENEY 2 GRUBU: Problem çözmeye dayalı öğretim yöntemi
uygulanır. Son test uygulanır.
•
•
•
Kontrol 1 grubu ST – Kontrol 2 grubu ST ÖT ETKİSİ
K1 ST-ÖT=F1; D1 ST-ÖT = F2
F2 – F1: İşlem+ÖT Etkisi
STD2- STK2 =İşlem + Varsa bireylerin başlangıçtaki başarı
farklılıkları
3.
Yarı-deneme modelleri



Tek bir sınıfta problem çözmeye dayalı öğretim yöntemi uygulanır.
Öğretim süreci öncesinde öğrencilerin başarı düzeylerini belirlemek
üzere bir başarı testi farklı zamanlarda iki kez uygulanır. Öğretim
süreci sonunda ise aynı test öğrencilere yine farklı zamanlarda iki
kez daha uygulanır. Öğretim süreci öncesinde 1. ölçmeden 2.ölçmeye olan değişim ile (T2-T1= F1), öğretim süreci sonunda
1.ölçmeden 2.ölçmeye olan değişim (T4-T3= F2) karşılaştırılarak, bu
öğretim yönteminin etkililiği üzerine çıkarımlarda bulunulur. (Zaman
dizisi modeli)
İki grup (sınıf) var. Ancak gruplar eşit değil! Bu sınıflardan bir
tanesinde (Grup1) hali hazırda uygulanan yöntem ile öğretim devam
ederken, diğer sınıfa (Grup2) problem çözmeye dayalı öğretim
yöntemi uygulanır. Her iki sınıfta da öğrencilere öğretim süreci
öncesinde ve sonrasında, ilgili alandaki (dersteki) başarı durumlarını
belirlemek üzere bir başarı testi uygulanır. Her iki gruptaki
öğrencilerin öğretim süreci öncesinden sonrasına olan başarı
değişimleri karşılaştırılarak, probleme dayalı öğretim yönteminin
etkililiği üzerine çıkarımda bulunulur.(Eşitlenmemiş kontrol
gruplu model)
Bu modelde iki ayrı sınıfta (grup) problem çözmeye dayalı öğretim
yöntemi uygulanır. 1. gruptaki öğrencilere öğretim süreci öncesinde
başarı testi uygulanırken, 2. gruptaki öğrencilere öğretim süreci
sonucunda başarı testi uygulanır. Bu iki gruptan elde edilen test
puanları karşılaştırılarak, öğretim yönteminin etkili olup olmadığı
sonucuna ulaşılır. Gruplar farklı! Uygun bir karşılaştırma değil!
(Ön test-son test ayrı örnek grup modeli)
Tek Denekli Araştırmalar

Özel eğitim ve uygulamalı psikoloji alanlarında yaygın olarak
kullanılır.

“Uygulamalı davranış analizi” yaklaşımına dayalıdır.

Bir ya da birkaç kişiden (denekten) standart koşullar altında,
yinelenen ölçümler alınarak bir uygulamanın etkililiği incelenir.

Eğer birden fazla denek varsa, denekler arası karşılaştırma
yapılması yerine, her deneğin tekrarlı ölçümleri arası
karşılaştırmalar yapılarak program etkililiği incelenir.

İncelenilen özellik (sosyal beceri, başarı v.b.) bağımlı
değişken, uygulanan program ise bağımsız değişkendir.

Bağımsız ve bağımlı değişken arasındaki neden-sonuç ilişkisi
ortaya konmaya çalışılır ve bu ilişki “işlevsel ilişki” olarak
adlandırılır.

Bağımlı değişkende gözlenen değişimin, bağımsız değişkene
bağlı olduğunu söyleyebilmemiz, araştırmadaki kontrole
bağlıdır.

Tek denekli araştırmalarda seçkisiz atama olmadığı için bu
araştırmalar, yarı deneme modelleri içerisinde ele alınır.

Tek denekli araştırmaların önemli bir özelliği, yinelenen
ölçümlerin alınmasıdır.

Bu araştırmalarda program öncesinde, bağımlı değişken olan
hedef davranışın hangi sıklık, süre ya da düzeyde ortaya
konulduğuna ilişkin bilgi toplanır. Buna “başlama düzeyi evresi”
denilir. En az 3 oturum üst üste tutarlı bilgi elde edinilinceye
kadar bu evre sürer.

Bu araştırmaların bir diğer özelliği, yinelenebilir olmalarıdır.