Trường đại học ngoại thương Khoa lý luận chính trị PHẠM KHẢ NĂNG – HIỆN TRÙ THỰC nhóm 2 KháIn iệm MỐI LIÊN HỆ Các dạng khả năng Ý nghĩa ppl KHÁI NIỆM Khả năng – hiện thực Khả năng “Là phạm trù triết học chỉ những xu hướng, những cái đang còn là mầm mống, tồn tại hiện thực trong sự vật mà trong vận động của chúng sẽ xuất hiện khi có điều kiện tương ứng” Phân loại khả năng - Khả năng tất nhiên: Do nguyên nhân bên trong sự vật quy định. Trong khả năng tất nhiên lại có khả năng gần, khả năng xa. Khả năng gần là khả năng có gần đủ những điều kiện để trở thành hiện thực. Khả năng xa là khả năng mà điều kiện để trở thành hiện thực là chưa đủ - Khả năng ngẫu nhiên: Do các nguyên nhân bên ngoài quy định KHÁI NIỆM Khả năng – hiện thực Hiện thực Ví dụ về khả năng và hiện thực - Hiện thực: Việt Nam hiện nay đang là một nước đang phát triển (dựa trên rất nhiều tiêu chí khác nhau như kinh tế, giáo dục, khoa học công nghệ… ) - Khả năng: Trong tương lai Việt Nam có thể trở thành một nước phát triển khi mà phát huy được những lợi thế của hiện tại cả ở trong nước và các nguồn lực ở bên ngoài Phân biệt hiện thực: Do tất cả những gì đang tồn tại thực sự đều được coi là hiện thực nên ta cần phân biệt: - Hiện thực khách quan: Là thế giới vật chất đang tồn tại khách quan - Hiện thực chủ quan: Là ý thức, tư tưởng đang tồn tại trong mỗi con người “Là phạm trù triết học chỉ những gì hiện có, hiện đang tồn tại thực sự” Là những mặt đối lập, khả năng và hiện thực thống nhất biện chứng với nhau: chúng loại trừ nhau theo những dấu hiệu căn bản nhất, nhưng không cô lập hoàn toàn với nhau Mối liên Khả năng – hiện thực hệ Khả năng và hiện thực tồn tại trong mối quan hệ chặt chẽ với nhau, không tách rời nhau, luôn chuyển hóa lẫn nhau Do hiện thực được chuẩn bị bởi khả năng, còn khả năng hướng tới biến thành hiện thực. Để khả năng biến thành hiện thực cần có vai trò của các điều kiện khách quan & chủ quan. - Loại khả năng mà điều kiện đểChủ biếnquan chúng thành hiện thực chỉ có thể có bằng con đường tự nhiên. Hoạt động thực tiễn của con người (chủ yếu – vì trong tự nhiên không - Loại khả năng có thể biến thành hiện thực bằng con Đẩy nhanh hoặc kìm hãm quá trình biến đổi khả phải mọi khả năng đều biến thành đường tự nhiên cũng như nhờ sự tác động của con người. năng thành hiện thực. hiện thực một cách tự phát) Khách quan 3 trường hợp Điều khiển khả năng phát triển theo hướng này hay - Loại khả năngtheo mà hướng điều kiện biến thành hiệnứng. khácđể = tạo rachúng các điều kiện thích thực chỉ có thể có bằng con đường tự nhiên. Ví dụ Hiện thực: Những năm 1986-1989, nhân dân ta gặp nhiều khó khăn về cuộc sống sinh hoạt Khả năng: Trong Đại hội Đảng lần thứ VI, Đảng ta đã đề ra nhiều biện pháp: đổi mới tư duy rồi đổi mới toàn diện, thay đổi tình trạng kinh tế của xã hội: bảo đảm trật tự an ninh xã hội, nâng cao, ổn định đời sống. Điều kiện: Để khả năng này biến thành hiện thực Đảng ta đã đề ra kèm theo một số chính sách: thay đổi tiền lương, tăng phụ cấp, mở cửa đối với các nước, xây dựng cơ chế mở. Hiện thực mới: Kinh tế phát triển, dân số nội dung ổn định, chính trị, trật tự an toàn xã hội, giảm được sự lạm phát... hàng hóa dồi dào Mối liên Khả năng – hiện thực hệ Các khả năng có thể cùng tồn tại với nhau Cùng trong những điều kiện nhất định, ở cùng một sự vật, có thể tồn tại một số khả năng chứ không phải chỉ có một khả năng Ví dụ Ông X đã có sẵn gạch, xi-măng, sắt, thép… Có khả năng xuất hiện một ngôi nhà, đồng thời cũng có khả năng xuất hiện một cái kho Ngoài một số khả năng vốn có ở sự vật, khi có thêm những điều kiện mới thì ở sự vật sẽ xuất hiện thêm một hoặc nhiều khả năng mới Đó là do với sự xuất hiện của những điều kiện mới, về thực chất, một hiện thực mới phức tạp hơn đã xuất hiện do sự tác động qua lại giữa hiện thực cũ và điều kiện mới. Từ đó làm cho số tương tác tăng thêm và dẫn đến làm tăng thêm khả năng mới Mối liên Khả năng – hiện thực hệ Sự biến đổi của mỗi khả năng Mỗi khả năng không phải là không thay đổi. Nó tăng lên hay giảm đi tùy thuộc vào sự biến đổi của sự vật trong những điều kiện cụ thể Do đó, muốn cho một khả năng nào đấy phát triển biến thành hiện thực thì phải tạo cho nó các điều kiện thích hợp tương ứng Ví dụ Khả năng diễn ra biểu tình ở một quốc gia lớn hay thấp là tùy theo mức độ mâu thuẫn giữa người dân với chính quyền lớn hay thấp Để một khả năng nào đó biến thành hiện thực thường cần có không chỉ một điều kiện mà là một tập hợp các điều kiện. Tập hợp đó được gọi là điều kiện cần và đủ, nếu có nó thì khả năng nhất định biến thành hiện thực 01 CÁC DẠNG KHẢ NĂNG Hiện thực có nhiều mặt, nhiều xu hướng biến đổi, vận động 02 03 04 ⮚ Có nhiều khả năng biến đổi Tùy vào góc độ mà lựa chọn các khả nặng khác nhau Dựa trên cái gì quy định chúng Dựa trên mối liên hệ giữa các khả năng và điều kiện để hiện thực hóa khả năng Thông qua quan hệ mâu thuẫn là cơ sở Theo các tiêu chí khác Các dạng khả năng khả năng Dựa trên cái gì quy định chúng Quy định bởi những thuộc tính và mối liên hệ tất nhiên Khả năng Thực Quy định bởi những thuộc tính và mối liên hệ ngẫu nhiên Khả năng Hình thức Sự phân biệt khả năng hình thức và khả năng thực có ý nghĩa to lớn vì trong thực tiễn, con người phải xuất phát từ những khả năng thực Các dạng khả Dựa trên mối quan hệ giữa các khả năng và điều kiện để hiện thực hóa khả năng năng khả năng Để lập kế hoạch trước mắt, cần xuất phát từ khả năng cụ thể, không căn cứ vào khả năng trừu tượng Khả năng cụ thể Đã đủ điều kiện để thực hiện chúng Khả năng trừu tượng Hiện tại chưa có đủ điều kiện để thực hiện Nhưng điều kiện có thể xuất hiện khi đối tượng đạt tới một trình độ phát triển nhất định Các dạng khả năng khả năng Việc thực hiện khả năng đó khiến các khả năng khác bị triệt tiêu Thông qua quan hê mâu thuẫn là cơ sở Khả năng loại trừ Khả năng tương hợp Hiện thực hóa khả năng đó không làm thủ tiêu khả năng khác Các dạng dạng khả Các năng khả năng Ngoài các khả năng trên, còn có: Khả năng bản chất Thực hiện chúng làm biến đổi bản chất đối tượng Khả năng chức năng Gây ra biến đổi thuộc tính, trạng thái của đối tượng mà không làm biến đổi bản chất Khả năng tiến bộ, thoái bộ, đứng yên Khả năng chất, khả năng lượng Khả năng xa Phải trải qua nhiều giai đoạn phát triển nữa mới đủ điều kiện để biến thành hiện thực Khả năng gần Có gần đủ điều kiện để biến thành hiện thực Ý phương Thứ nhất nghĩa pháp luận Khả năng và hiện thực tồn tại trong mối liên hệ không tách rời nhau và luôn chuyển hóa cho nhau. Phải tính đến mọi khả năng để ra kế hoạch, chủ trương, hành động đúng đắn, sát với thực tiễn. Xác định được khả năng phát triển của sự vật, hiện tượng và tìm ra khả năng ấy trong chính bản thân nó. phát triển là quá trình trong đó khả năng chuyển hoá thành hiện thực; còn hiện thực này trong quá trình phát triển của mình lại sinh ra các khả năng mới. phát triển là quá trình vô tận. Sau khi đã xác định được các khả năng phát triển của sự vật, hiện tượng thì mới tiến hành lựa chọn và thực hiện khả năng. Thứ HAI Ý phương Thứ BA nghĩa pháp luận Trong một sự vật, hiện tượng có thể chứa nhiều khả năng khác nhau, do vậy cần tính đến mọi khả năng và dự kiến các phương pháp cho từng trường hợp có thể xảy ra. Khi có điều kiện mới bổ sung, ở một sự vật, hiện tượng sẽ xuất hiện thêm một số khả năng mới dẫn đến sự xuất hiện một sự vật, hiện tượng mới phực tạp hơn. Vì vậy, cần chú ý đến khả năng gần, khả năng Thứ TƯ tất nhiên vì chúng dễ chuyển hoá thành hiện thực hơn. Thứ Năm Khả năng chỉ chuyển hoá thành hiện thực khi có đầy đủ các điều kiện cần thiết nên cần tạo ra các điều kiện đó để nó chuyển hoá thành hiện thực. Khả năng và hiện thực là một cặp phạm trù trong phép BCDV của chủ nghĩa Mac- Lenin. Đó là một trong những nội dung của nguyên lý mối liên hệ phổ biến dùng để chỉ mối quan hệ biện chứng giữa cái Hiện thực là phạm trù chỉ những cái đang tồn tại trên thực tế với Khả năng là phạm trù chỉ cái chưa xuất hiên, chưa tồn tại trên thực tế, nhưng sẽ xuất hiện, sẽ tồn tại khi có các điều kiện tương ứng. Giữa khả năng và hiện thực tồn tại mối quan hệ thống nhất biện chứng, trong đó các khả năng có thể cùng tồn tại với nhau và biến đổi khi có một tập hợp các điều kiện. Trong nhận thức cũng như trong hoạt động thực tiễn, việc nắm được cặp phạm trù khả năng và hiện thực có vai trò vô cùng quan trọng trong việc giúp chúng ta có cái nhìn thực tế và tránh được những ảo tưởng sai lầm. DANH DANH SÁCH THÀNH SÁCH VIÊN THÀNH VIÊN Toà soạn: Nhóm 2 K60 CTTT QTKD Chủ biên: Phùng Thu Giang BAN BIÊN TẬP BAN KỸ THUẬT BAN PHÁT THANH Nguyễn Thu Giang Vũ Song Hà Phạm Trần Vân Hằng Đặng Minh Hiển Đào Nhật Hiếu Hoàng Phương Huyền Đặng Phương Khánh Trần Minh Kiên Bùi Trần Phương Linh Đặng Thị Mai Linh Trần Thị Mỹ Hạnh Đoàn Khánh Linh Nguyễn Hoàng Hà Nguyễn Thái Hải Hà Lương Tuấn Hưng Dương Mạnh Hải Lê Nguyệt Hằng Phạm Quỳnh Châu Giang Hoàng Minh Hiển Tel: 0981787216 Mail: thugianga2nq@gmail.com Cảm ơn các thính giả đã lắng nghe số đài tuần này. Nếu còn bất kỳ câu hỏi nào, hãy gửi vào hòm thư toà soạn để được giải đáp nhé