lOMoARcPSD|12720313 Chủ nghĩa xã hội chương chương 7 Chủ nghĩa xã hội Neu (Đại học Kinh tế Quốc dân) StuDocu is not sponsored or endorsed by any college or university Downloaded by ?inh H?ng (hangdinh2111k@gmail.com) lOMoARcPSD|12720313 1.Tại sao nói gia đình là cộng đồồng xã hội đặc biệt Gia đình là một cộng đồồng người đặc biệt, có vai trò quyếết đ ịnh đếến s ự tồồn t ại và phát tri ển c ủa xã hội. C. Mác và Ph. Angghen khi đếồ c ập đếến gia đình đã cho rằồng: “Quan h ệ th ứ ba tham d ự ngay từ đầồu vào quá trình phát triển lịch sử: hàng ngày tái t ạo ra đ ời sồếng c ủa b ản thần mình, con người bằết đầồu tạo ra những người khác, sinh sồi, nảy nở - đó là quan h ệ gi ữa v ợ và chồồng, cha mẹ và con cái, đó là gia đình”. Cơ sở hình thành gia đình là hai mồếi quan h ệ c ơ b ản, quan h ệ hồn nhần và quan hệ huyếết thồếng. Những mồếi quan hệ này tồồn t ại trong s ự gằến bó, liến kếết, ràng buộc và phụ thuộc lầẫn nhau, bởi nghĩa vụ, quyếồn l ợi và trách nhi ệm c ủa mồẫi ng ười, đ ược quy định bằồng pháp lý hoặc đạo lý. Như vậy, gia đình là một hình thức cộng đồồng xã hội đặc bi ệt, được hình thành duy trì và c ủng cồế chủ yếếu dựa trến cơ sở hồn nhần, quan hệ huyếết thồếng và quan hệ nuồi d ưỡng, cùng v ới những quy định vếồ quyếồn và nghĩa vụ của các thành viến trong gia đình. 2. Phân tch mồối quan hệ giữa gia đình và xã hội? Gia đình là tếế bào của xã hội Gia đình có vai trò quyếết định đồếi với sự tồồn tại, vận động và phát tri ển c ủa xã h ội. Ph. Angghen đã chỉ rõ: “ Theo quan điểm duy vật thì nhần tồế quyếết đ ịnh trong l ịch s ử quy cho đếến cùng, là sản xuầết và tái sản xuầết ra đời sồếng trực tếếp. Nhưng bản thần s ự s ản xuầết có hai lo ại. M ột m ặt là sản xuầết ra tư liệu sinh hoạt: thực phẩm, quầồn áo, nhà ở và nh ững cồng c ụ cầồn thiếết đ ể s ản xuầết ra những thứ đó; mặt khác là sự sản xuầết ra bản thần con người, là s ự truyếồn nòi giồếng. Những trật tự xã hội, trong đó những con người của một thời đ ại l ịch s ử nhầết đ ịnh và c ủa m ột nước nhầết định đang sồếng, là hai loại sản xuầết quyếết định: một m ặt là do trình đ ộ phát tri ển c ủa lao động và mặt khác là do trình độ phát triển của gia đình.” Tuy nhiến, mực độ tác động của gia đình đồếi v ới xã hội l ại ph ụ thu ộc và b ản chầết c ủa t ừng chếế độ xã hội, vào đường lồếi, chích sách của giai cầếp cầồm quyếồn và ph ụ thu ộc và chính b ản thần mồ hình, kếết cầếu, đặc điểm của mồẫi hình thức gia đình trong lịch sử. Trong mồẫi giai đoạn của lịch s ử, Downloaded by ?inh H?ng (hangdinh2111k@gmail.com) lOMoARcPSD|12720313 tác động của gia đình đồếi với xã hội khồng hoàn toàn giồếng nhau. Ch ỉ khi con ng ười đ ược yến ầếm, hòa thuận trong gia đình, thì mới có thể yến tầm lao động, sáng t ạo và đóng góp s ức mình cho xã hội và ngược lại. Gia đình là tổ ấếm, mang lại các giá trị hành phúc, sự hài lòng trong đời sốếng cá nhấn c ủa mốỗi thành viến. Từ khi được sinh ra và trưởng thành cuộc đời mồẫi cá nhần đếồ gằến bó m ật thiếết v ới gia đình. Gia đình là mồi trường tồết nhầết đếồ mồẫi cá nhần được yếu th ương, nuồi d ưỡng, chằm sóc, tr ưởng thành và phát triển. Chỉ trong mồi trường yến ầếm của gia đình, con ng ười m ới c ảm thầếy bình yến, hạnh phúc và có động lực tham gia lao động sản xuầết. Gia đình là cấếu nốếi giữa cá nhấn với xã hội Gia đình là cộng đồồng xã hội đầồu tến mà mồẫi cá nhần sinh sồếng, có ảnh h ưởng rầết l ớn đếến s ự hình thành và phát triển nhần cách từng người. Chỉ trong gia đình, m ới th ể hi ện đ ược quan h ệ tnh cảm thiếng liếng, sầu đậm giữa vợ chồồng, cha mẹ và con cái, anh chị em với nhau mà khồng cộng đồồng nào có được và có thể thay thếế. Tuy nhiến mồẫi cá nhần l ại khồng th ể ch ỉ sồếng trong quan hệ tnh cảm gia đình, mà còn có nhu cầồu quan h ệ xã h ội, quan h ệ v ới nh ững ng ười xung quanh. Đồồng thời, gia đình cũng là một trong nh ững c ộng đồồng để xã h ội tác đ ộng đếến cá nhần. Xã hội nhận thức đầồy đủ và toàn diện hơn vếồ tư tưởng, đạo đức lồếi sồếng nhần cách…toàn di ện hơn mồẫi cá nhần khi xam xét họ trong các mồếi quan hệ xã hội và quan hệ với gia đình. 3.Phân tch chức năng cơ bản của gia đình? Chức năng tái sản xuấết ra con người Đầy là chức nằng đặ cthù của gia đình, khồng một cộng đồồng nào có th ể thay thếế. Ch ức nằng này khồng được chỉ đáp ứng nhu cầồu tầm, sinh lý tự nhiến c ủa con ng ười, đáp ứng nhu cầồu duy trì nòi giồếng của gia đình, dòng họ mà con đáp ứng nhu cầồu và s ức lao đ ộng và tr ường tồồn c ủa xã hội. Downloaded by ?inh H?ng (hangdinh2111k@gmail.com) lOMoARcPSD|12720313 Chức năng nuối dưỡng, giáo dục Gia đình còn có trách nhiệm nuồi dưỡng, dạy dồẫ con cái trở thành người có ích cho gia đình và xã hội. Chức nằng này này thể hiện tnh cảm thiếng liếng, trách nhi ệm c ủa cha m ẹ v ới con cái, đồồng thời thể hiện trách nhiệm với xã hội. Gia đình có ý nghĩa quan trong đồếi v ới s ự hình thành nhần cách đạo đức, lồếi sồếng của mồẫi người. Chức nằng này có sự ảnh hưởng lầu dài và toàn diện đếến cuộc đời mồẫi ca nhần. Chức năng kinh tếế và tổ chức tếu dùng Cùng với các đơn vụ kinh tếế khác, gia đình tham gia tr ực tếếp vào quá trình s ản xuầết và tái s ản xuầết tư liệu sản xuầết và tư liệu tếu dùng. Tuy nhiến, gia đình là đ ơn v ị duy nhầết tham gia vào quá trình sản xuầết và tái sản xuầết ra sức lao động cho xã hội. Gia đình là đ ơn v ị tếu dùng trong xã hội – thực hiện chức nằng tổ chức tếu dùng hàng hóa đ ể duy trì đ ời sồếng c ủa gia đình vếồ lao động sản xuầết cũng như các sinh hoạt trong gia đình. Gia đình đ ảm b ảo nguồồn sinh sồếng, đáp ứng nhu cầồu vật chầết, tnh thầồn của các thành viến trong gia đình. Hi ệu qu ả ho ạt đ ộng kinh tếế của gia đình quyếết định hiệu quả đời sồếng vật chầết và tnh thầồn mồẫi thành viến. Chức năng thỏa mãn nhu cấầu tấm sinh lý, duy trì tnh cảm gia đình Chức nằng thường xuyến của gia đình, đảm bảo cần bằồng tầm lý, b ảo v ệ chằm sóc s ức kh ỏe. Gia đình là chồẫ dựa tnh cảm cho mồẫi cá nhần, là nơi nương tựa vếồ vật chầết của mồẫi người. Chức năng văn hóa Gia đình là nơi lưu truyếồn và giữ gìn truyếồn thồếng vằn hóa c ủa dần t ộc. Nh ững phong t ục t ập quán sinh hoạt vằn hóa của cộng đồồng được thực hiện trong gia đình. Gia đình khồng ch ỉ là n ơi lưu giữ mà còn là nơi sáng tạo và thụ hưởng những giá trị vằn hóa của xã hội. Downloaded by ?inh H?ng (hangdinh2111k@gmail.com) lOMoARcPSD|12720313 Chức năng chính trị Gia đình là một tổ chức chính trị của xã hội, là n ơi t ổ ch ức th ực hi ện chính sách, pháp lu ật c ủa nhà nước và quy chếế của làng xã và hưởng lợi từ hệ thồếng pháp lu ật, chính sách và quy chếế đó. Gia đình là cầồu nồếi của mồẫi quan hệ giữa nhà nước với cồng dần. 4. Trình bày những cơ sở của gia đình trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội Cơ sở kinh tếế - xã hội Sự phát triển của lực lượng sản xuầết và tương ứng trình độ c ủa l ực l ượng s ản xuầết là quan h ệ sản xuầết mới, XHCN. Cồết lõi của quan hệ sản xuầết mới ầếy là chếế độ sở hữu XHCN đồếi v ới t ư li ệu sản xuầết từng bước hình thành và củng cồế thay thếế chếế độ s ở h ữ tư nhần vầồ t ư li ệu s ản xuầết. Xóa bỏ chếế độ tư hữu vếồ tư liệu sản xuầết là xóa b ỏ nguồồn gồếc gầy nến tnh tr ạng thồếng tr ị c ủa người đàn ồng trong gia đình, sự bầết bình đẳng nam nữ, vợ chồồng, s ự nồ d ịch đồếi v ới ph ụ n ữ. Đồồng thời, là cơ sở cho hồn nhần được thực hiện dựa trến cơ sở tnh yếu chứ khồng ph ải lý do kinh tếế, địa vị xã hội hay sụ tnh toán nào khác. Cơ sở chính trị - xã hội Là việc thiếết lập chính quyếồn nhà nước của giai cầếp cồng nhần và nhần dần lao đ ộng, nhà n ước xã hội chủ nghĩa. Nhần dần lao động được thực hiện quyếồn l ực c ủa mình khồng có s ự phần bi ệt giữa nam và nữ. Nhà nước là cồng cụ xóa bỏ những luật lệ cũ, l ạc h ậu đè nằng vai ng ười ph ụ nữ. Nhà nước XHCN với tnh cách là cơ sở của việc xầy dựng gia đình trong th ời kỳ quá đ ộ CHXN, thể hiện rõ nét nhầết ở vai trò của hệ thồếng pháp luật cùng v ới h ệ thồếng chính sách xã h ội đảm bảo lợi ích của cồng dần, các thành viến trong gia đình, đảm bảo bình đẳng gi ới, dần sồế, việc làm… Downloaded by ?inh H?ng (hangdinh2111k@gmail.com) lOMoARcPSD|12720313 Cơ sở văn hóa Đời sồếng tnh thầồn, vằn hóa khồng ngừng thay đổi. Nhưng giá tr ị vằn hóa đ ược xầy d ựng trến nếồn tảng hệ tư tưởng chính trị của giai cầếp cồng nhần từng b ước hình thành và gi ữ vai trò chi phồếi nếồn tảng vằn hóa, tnh thầồn của xã hội đồồng th ời nh ững yếếu tồế vằn hóa, phong t ục t ập quán lồếi sồếng lạc hậu dầồn xóa bỏ. Sự phát triển hệ thồếng giao dục, đào t ạo, khoa h ọc và cồng nghệ góp phầồn nầng cao trình độ dần trí, kiếến thực khoa học và cồng nghệ của xã hội. 5. Phân tch những yêốu tồố tác động đêốn gia đình Việt Nam hiện nay? Chếế độ hốn nhấn tếến bộ - Hồn nhần tự nguyện: Hồn nhần xuầết phát từ tnh yếu nam nữ. Còn bao hàm c ả quyếồn t ự do ly hồn khi tnh yếu giữa nam nữ khồng còn nữ. Tuy nhiến khồng khuyếến khích vi ệc ly hồn đ ể l ại hậu quả cho gia đình, xã hội - Hồn nhần một vợ một chồồng, vợ chồồng bình đẳng: Điếồu kiện bảo đảm h ạnh phúc gia đình, phù hợp với quy luật tự nhiến, tầm lý, tnh cảm, đạo đức con người. Trong đó vợ chồồng đếồu có quyếồn lợi và nghĩa vụ ngang nhau vếồ moin mặt của vầến đếồ trong cuộc sồếng hồn nhần. - Hồn nhần được đảm bảo vếồ pháp lý: Khi nam nữ đi đếến quan h ệ hồn nhần – đã th ỏa thu ận đ ưa quan hệ riếng vào quan hệ xã hội, phải có sự thừa nhần của xã h ội, đ ược bi ểu hi ện bằồng th ủ t ục pháp lý trong hồn nhần – thể hiện sự tồn trọng trong tnh yếu, trách nhi ệm gi ưuã nam n ữ, cá nhần với gai đình và xã hội. Ngằn ngừa lợi dụng quyếồn tự do kếết hồn, t ự do ly hồn đ ể th ỏa mãn nhu cầồu khồng chính đáng. 6. Những biêốn đổi cơ bản của gia đình Việt Nam hiện nay? Downloaded by ?inh H?ng (hangdinh2111k@gmail.com) lOMoARcPSD|12720313 Biếến đổi vếầ quy mố, kếết cấếu của gia đình Gia đình đơn (gia đình hạt nhần) trở thành phổ biếến. Quy mồ gia đình ngày nay tồồn t ại xu hướng thu nhỏ, có hai thếế hệ chung sồếng: cha mẹ - con cái. Sồế con trong gia đình cũng khồng nhiếồu như trước, cá biệt còn có sồế ít gia đình đơn thần. Sự bình đảng nam nữ được đếồ cao h ơn, cu ộc sồếng riếng tư mồẫi người được tồn trọng hơn, tránh mầu thuầẫn trong đ ời sồếng gia đình truyếồn thồếng. Trong quá trình biếến đổi đó cùng gầy ra những ph ản ch ức nằng: s ự ngần cách gi ữa các thành viến trong gia đình, khó khằn trong vi ệc gi ữ gìn tnh c ảm cũng nh ư các giá tr ị vằn hóa truyếồn thồếng của gia đình. Biếến đổi trong thực hiện các chức năng của gia đình: - Chức nằng tái sản xuầết ra con người: Thành tựu y học tếến b ộ, vi ệc sinh đ ẻ đ ược tếến hành chủ động, tự giác khi xác định sồế lượng con cái và thời điểm sinh con. Vi ệc sinh con còn chịu sự điếồu chỉnh bởi chính sách xã hội của nhà nước tùy theo tnh hình dần sồế và nhu cầồu vếồ sức lao động của xã hội. - Chức nằng kinh tếế và tổ chức tếu dùng: Từ kinh tếế tự cung tự cầếp thành kinh tếế hàng hóa, tư đơn vị kinh tếế khép kín thành sản xuầết ch ủ yếếu đáp ứng nhu cầồu c ủa xã h ội; t ừ đơn vị kinh tếế mà đặc trung là sản xuầết hàng hóa đáp ứng nhu cầồu quồếc gia thành t ổ chức kinh tếế thị trường hiện đại đáp ứng toàn cầồu. Kinh tếế gia đình đang tr ở thành m ột bộ phận quan trọng trong nếồn kinh tếế quồếc dần. - Chức nằng giáo dục (xã hội hóa): Phát triển theo xu hướng đầồu tư tài chính c ủa gia đình cho giáo dục con cái tằng lến. Tuy nhiến sự phát tri ển c ủa h ệ thồếng giáo d ục xã h ội cùng sự phát triển kinh tếế hiện nay, vai trò giá dục các ch ủ th ể trong gia đình có xu h ướng giảm. Nhưng sự tằng lến của các hiện tương tếu cục trong xã hội và nhà tr ường làm kỳ vọng và niếồm tn của bậc cha mẹ vào hệ thồếng giáo dục giảm xuồếng. - Chức nằng thỏa mãn nhu cầồu tầm sinh lý, duy trì tnh c ảm: Đ ộ bếồn vũng c ủa gia đình khồng chỉ phụ thuộc vào ràng buộc mồếi quan hệ vếồ trách nhi ệm, nghĩa v ụ gi ữa v ợ chồồng, cha mẹ và con cái mà còn bị chi phồếi với mồếi quan h ệ hòa h ợp tnh c ảm v ợ chồồng, cha Downloaded by ?inh H?ng (hangdinh2111k@gmail.com) lOMoARcPSD|12720313 mẹ và con cái đảm bảo sự hành phúc cá nhần sinh hoạt tự do, chính đáng c ủa mồẫi thành viến gia đình. Nhu cầồu tầm sinh lý cao lến do gai đình có xu h ướng ch ủ yếếu sang đ ơn v ụ tnh cảm. Tác động của CNH và toàn cầồu hóa dầẫn tới tnh tr ạng phần hóa giàu nghèo sầu sằếc. Biếến đổi trong các mốếi quan hệ gia đình: - Quan hệ hồn nhần và quan hệ vợ chồồng: Dưới tác động của các yếếu tồế bến ngoài xã h ội khiếến gia đình gánh chịu nhiếồu mặt trái: quan hệ vợ chồồng – gia đình l ỏng l ỏe, gia tằng t ỷ lệ ly hồn, ly thần ngoại tnh…. Trong gia đình hiện nay, khồng còn mồ hình duy nhầết là đàn ồng là chủ gia đình. Đó là mồ hình ph ụ n ữ làm ch ủ gia đình và v ợ chồồng làm ch ủ gia đình. - Quan hệ giữa các thếế hệ, các giá trị, chuẩn mực vằn hóa c ủa gia đình: Mầu thuầẫn gi ữa các thếế hệ do khác biệt tuổi các khi cùng chung sồếng. Hiện tại, vi ệc gáio d ục tr ẻ em gầồn như phó mặc cho nhà trường thiếếu đi sự dạy bảo của gia đình. Ngày càng xuầết hi ện nhiếồu hiện tượng tếu cực: bạo lực, ly hồn, ly thần,… 7. Trình bày những phương hướng xây dựng và phát triển gia đình ở Việt Nam hiện nay? - Tằng cường sự lãnh đạo của Đảng, nầng cao nhận thứuc của xã hội vếồ xầy dựng và phát triển gia đình VN. - Đẩy mạnh phát triển kinh tếế - xã hội, nầng cao đời sồếng vật chầết, kinh tếế hộ gia đình. - Kếế thừa những giá trị của gia đình truyếồn thồếng đồồng thời tếếp thu nh ững tếến b ộ c ủa nhần lo ại vếồ gia đình trong xầy dựng gia đình VN hiện nay - Tiếếp tục phát triển và nầng cao chầết lượng phong trào xầy dựng gia đình vằn hóa Downloaded by ?inh H?ng (hangdinh2111k@gmail.com) lOMoARcPSD|12720313 Downloaded by ?inh H?ng (hangdinh2111k@gmail.com)