AÇIK ALANLARDA GÜRÜLTÜ KONTROLÜ Moderatör: Sinan Soğancı Konuşmacı: Tanju Kılınçarslan 26 Kasım 2020 14:00 – 15:00 AÇIK ALANLARDA GÜRÜLTÜ KONTROLÜ Tanju Kılınçarslan Makine Mühendisi, ODTU 93 ASME Member No: 103349671 MMO Sicil No: 105327 Tel:+90 543 7108444 tanju@safeacoustics.com www.safeacoustics.com Akustik (ve) Gürültü? Akustik(Ses bilimi), sesi inceleyen bir bilim dalıdır. Katı, sıvı veya gaz halindeki maddelerde ses basıncının dalga halinde yayılımının fiziksel özelliklerini inceler. Bunlar arasında gürültüye (istenmeyen ses veya ses kirliliği) yol açan titreşimlerin incelenmesi ve gürültünün kontrolü de vardır. (wikipedia.org) Çevresel Akustik (Çevresel Gürültü) Canlıların yaşam alanlarında ve özellikle çalıştığımız alanlarda bizi etkileyen ses kirliliğini inceler. Otoyollar, Hızlı Trenler, Metro ve Tramvay Hatları, Havalimanları, Sanayi Tesisleri ve Müzik Eğlence Merkezleri gibi alanların yarattığı gürültü düzeylerini ve etkilerini inceler. Fizyolojik ve Psikolojik Akustik Canlıların sesi nasıl kullanıldığını ve seslere karşı fizyolojik ve psikolojik tepkileri inceler. Gürültü veya istenmeyen seslerin canlılar üstündeki etkisi erken ölümlere yol açan hastalıkların ve psikolojik sorunların ortaya çıkmasına sebep olur. WHO araştırmalarında Dünya nüfusun en az %70’inin gürültüye maruz kaldığı tespit edilmiştir. Var olan ve yapılmakta olan yeni binalar, havalimanları, otoyollar, rüzgar santralleri, hızlı tren ve metro hatları gibi yapılar gürültü kirliliğine sebep olmaktadır. Gürültü kirliliğinin sağlık üstündeki etkileri; • • • • • • • Azalmış bilişsel performans, Psikolojik etkiler, Stres, Uyku rahatsızlıkları, Kolestrol ve Şeker artışı, Kardiyovasküler hastalıklar, Erken ölümler AB’de 14 milyon insan üstünde yapılan çalışmada 6 milyon civarında uyku problemi, 70.000 hastaneye başvuru ve 16.000 erken ölüm sebebinin gürültü olduğu tespit edilmiş. (2017 Avrupa Komisyonu Raporu) Rüzgar Türbini ve Endüstriyel Tesis Gürültüleri Açık Alan Teçhizat ve Titreşim Gürültü Uçak Gürültüsü Yağmur Gürültüsü Gürültülü Koridor Bahçeden gelen gürültü Açık Pencereden Gelen Gürültü Havalandırma Kanalından, Kapıdan ve Duvardan Gelen Gürültü Drone, Araba, Tren, Metro, Tramvay Gürültüsü ve Titreşim Kanal Gürültüsü Tesisat Gürültüsü Ref: Acoustic Design of Schools: Performance Standards, Building Bulletin 93, 2015. Published jointly by IOA & ANC • Noktasal gürültü kaynağından (restoran bahçesi, jeneratör, inşaat, siren, vbg.) her iki katı mesafe uzaklaştıkça 6 dBA ses azalır. • Çizgisel gürültü kaynağından (karayolu, demiryolu, vbg.) her iki katı mesafe uzaklaştıkça ses 3 dBA azalır. • ÇEVRESEL GÜRÜLTÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ VE YÖNETİMİ YÖNETMELİĞİ Resmi Gazete Tarihi: 04.06.2010 Resmi Gazete Sayısı: 27601 İşletme, tesis ve işyerleri için çevresel gürültü kriterleri - MADDE 22 – b) Değişik:RG-27/4/2011-27917) Gürültüye hassas kullanımları etkileyebilecek şekilde yakınında, bitişiğinde, altında veya üstünde faaliyetini sürdüren; her bir işyeri, atölye, imalathane ve benzeri işletmelerden hava yoluyla çevreye yayılan veya ortak bölme elemanları, ara döşemeler, tavan veya bitişik duvarlar aracılığıyla gürültüye hassas kullanımlara iletilen çevresel gürültü seviyesi Leq gürültü göstergesi cinsinden arka plan gürültü seviyesini 5 dBA’dan fazla aşamaz. Eğlence yerlerine ilişkin esaslar - MADDE 24 – (Başlığı ile birlikte değişik:RG-27/4/2011-27917) c) Etkilenen yapı ile bitişik nizamda olmayan eğlence yerinden kaynaklanan çevresel gürültü, Leq gürültü göstergesi cinsinden arka plan gürültü seviyesini 5 dBA’dan ve 7 dBC’den daha fazla aşamaz. • BİNALARIN GÜRÜLTÜYE KARŞI KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK Resmî Gazete Tarihi: 31.05.2017 Resmî Gazete Sayısı: 30082 • BİNALARIN GÜRÜLTÜYE KARŞI KORUNMASI YÖNETMELİĞİ AÇIKLAMA VE UYGULAMA KILAVUZU https://webdosya.csb.gov.tr/db/meslekihizmetler/uygulam alar/uygulama-kilavuzu-7-20190307113946.pdf • ÇALIŞANLARIN GÜRÜLTÜ İLE İLGİLİ RİSKLERDEN KORUNMALARINA DAİR YÖNETMELİK Resmî Gazete Tarihi: 28.07.2013 Resmî Gazete Sayısı: 28721 Maruziyet eylem değerleri ve maruziyet sınır değerleri MADDE 5 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulanması bakımından, maruziyet eylem değerleri ve maruziyet sınır değerleri aşağıda verilmiştir: a) En düşük maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat) = 80 dB(A) veya (Ptepe)= 112 Pa [135 dB(C) re. 20 µPa] (20 µPa referans alındığında 135 dB(C) olarak hesaplanan değer). b) En yüksek maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat) = 85 dB(A) veya (Ptepe) = 140 Pa [137 dB(C) re. 20 µPa]. c) Maruziyet sınır değerleri: (LEX, 8saat) = 87 dB(A) veya (Ptepe) = 200 Pa [140 dB(C) re. 20 µPa]. • AÇIK ALANDA KULLANILAN TEÇHİZAT TARAFINDAN OLUŞTURULAN ÇEVREDEKİ GÜRÜLTÜ EMİSYONU İLE İLGİLİ YÖNETMELİK Resmî Gazete Tarihi: 30.12.2006 Resmî Gazete Sayısı: 26392 • MOTORLU ARAÇLARIN DIŞ GÜRÜLTÜ EMİSYONLARI VE EGZOZ SİSTEMLERİ İLE İLGİLİ TİP ONAYI YÖNETMELİĞİ Resmî Gazete Tarihi: 30.11.2000 Resmî Gazete Sayısı: 24246 · · · · · · · 80dB 90dB 95dB 100dB 105dB 110dB 115dB .......... .......... .......... .......... .......... .......... .......... 7.5 saat 4 saat 2 saat 1 saat 30 dak. 15 dak. 7.5 dak. İşitme Kaybı Simülatörü • • • • • • Etkinlik / Bahçe tasarımı öncesinde Akustik Danışmanlık hizmeti alımı En yakın binaya göre gürültü seviye tespiti Etkinlik sırasında gürültü seviyesi izleme Gürültü sınırlandırıcı (Noise Limiter) Gürültü bariyeri kullanımı Yerel otorite desteği & • • • • Bina tasarımı öncesinde Akustik Danışmanlık hizmeti alımı Geçmiş hava koşullarının, yağmur ve dolu risklerinin tespit edilmesi Yüksek Rw ve düşük Li değerleri olan çatı yapı elemanları kullanımı Akustik Pvb ile lamine edilmiş cam kullanımı • • • • • • • Havaalanı çevresinde gürültü seviyelerinin detaylı ölçümü Çevredeki binalara ve çevresel etki alanına göre gürültü seviyelerinin haritalanması Uçakların iniş ve kalkışları sırasında gürültü seviyelerinin izlenmesi Gürültü bariyerleri ile kontrol Peyzaj tasarımı ile kontrol ICAO yönetmeliklerine uyumluluk Yerel otorite desteği Tipik gürültü kaynağı olan teçhizatlar • Bina çatılarında bulunan havalandırma sistemleri • Klima dış üniteleri • Jeneratörler • Çim biçme makinesi • İnşaat makineleri Gürültü kontrolü yöntemleri • Cihazların kabin içine alınması • Akustik menfezler • Titreşim önleyici şilte, takoz • Gürültü bariyerleri • Yönetmeliklere uyulması • Yerel otorite desteği Ref: CIBSE Guide B4 Tipik bir örnek; Gürültü kaynağı aynı ama etkilenen alan ve çözümler farklı 1. Örnek – Gerekli Ses Azaltım Değeri 2. Örnek – Gerekli Ses Azaltım Değeri Ref: CIBSE Guide B4 • • • • Araç ve yol gürültüleri çoğunlukla tekerlek ve yol arasındaki sürtünme ile olur. Elektrikli araçların artması bizi yol gürültüsünden tümüyle kurtarmayacak. Yol gürültüsünün azalmasındaki en faydalı yöntem daha sakin sürüş davranışı. Ses bariyeri ile gürültü kontrolü Trafik Yönetimi 1 – 4 dB Elektrikli Araçlar 1 dB Sessiz Asfalt Kaplaması 3 – 7 dB Düşük Gürültülü Tekerlek 3 – 4 dB Daha Sakin Sürüş 6 – 7 dB Ref: Road Traffic Noise ‐ An Industry Opinion Presentation ‐ NOISE IN EUROPE – 24 APRIL 2017 • • • Raylı sistemlerde de gürültü en çok tekerlek ve yol arasındaki sürtünme ile oluşur. Raylı sistemlerin gürültüsünde titreşim etkindir ve kontrol edilmesi gereken bir sorundur. Ses Bariyeri ile gürültü kontrolü Ref: Railway Induced Vibration – International Union of Railways ‐ NOISE IN EUROPE – 24 APRIL 2017 • Ses bariyerleri ile yapılan gürültü kontrolü kaynak gürültü ile alıcı gürültünün birbirlerine olan uzaklıkları ve seviye farklılığına bağlı ilişkisi ile aralarına yerleştirilen bariyerin yüksekliğine bağlı bir fonksiyondur. • Raylı sistemlerde ve bazı durumlardaki araç yollarında kanyon etkisi yüzünden ses bariyerlerinin yola bakan yüzeylerinde daha fazla ses yutuculuğu istenir. Ref: Acoustic Design of Schools: Performance Standards, Building Bulletin 93, 2015. Railway Induced Vibration – International Union of Railways ‐ NOISE IN EUROPE – 24 APRIL 2017 Ref: Acoustic Design of Schools: Performance Standards, Building Bulletin 93, 2015. Railway Induced Vibration – International Union of Railways ‐ NOISE IN EUROPE – 24 APRIL 2017 Kanyon etkisi ile gürültünün kontrol edilememesi Ref: Acoustic Design of Schools: Performance Standards, Building Bulletin 93, 2015. Railway Induced Vibration – International Union of Railways ‐ NOISE IN EUROPE – 24 APRIL 2017 • Rüzgar türbini ve sanayi tesislerinin ürettiği gürültüler daha büyük bir alanda yani bir köy, bir mahalle hatta bir ilçenin tümü için rahatsız edici olabilir. Bu yüzden rüzgar türbini gibi enerji üretim tesislerinin ve sanayi bölgelerinin planlama aşamasında Çevresel Gürültü Etüd Raporları hazırlanmalıdır. Hakim rüzgarların yönü burada önemli bir faktördür. • Rüzgar türbini ve sanayi tesislerinin ürettiği gürültüler daha büyük bir alanda yani bir köy, bir mahalle hatta bir ilçenin tümü için rahatsız edici olabilir. Bu yüzden rüzgar türbini gibi enerji üretim tesislerinin ve sanayi bölgelerinin planlama aşamasında Çevresel Gürültü Etüd Raporları hazırlanmalıdır. Hakim rüzgarların yönü burada önemli bir faktördür. 100 km/s hızla ilerleyen bir yük treni seti 8 nolu evin önüne kadar 25 metre boyunca ilerlemesi sırasında ölçülen gürültü seviyesi 88 dB © Copyright SAFE Acoustics 1- Gürültü Kaynağına Uzaklık. Her iki katında ses 3 dB azalır. 2- Hattın Kanal İçine Alınması. Ses azalma değeri 4 dB olur. 3- Kısa Rayların Kesintisiz Ray (CWR) ile Değiştirilmesi. Ses azalma değeri 3 dB olur. 4- Ahşap Travertenlerin Beton Olanları ile Değiştirilmesi. Ses azalma değeri 3 dB olur. 5- Raya Titreşim Alıcı Montajı. Ses azalma değeri en 4 dB olur. 6- Ses Bariyeri Yapılması Ses azalma değeri 8 ila 10 dB arasındadır. © Copyright SAFE Acoustics 8- Ses İzolasyonlu Cephe Kaplama Yapılması Bina içinde ses 30 ila 40 dB arasında azalır. 7- Anti-Gürültü Seti Yapılması Ses azalma değeri 6 ila 8 dB arasındadır. AÇIK ALANLARDA GÜRÜLTÜ KONTROLÜ Moderatör: Sinan Soğancı Konuşmacı: Tanju Kılınçarslan Tanju KILINÇARSLAN Building Acoustic Eng. Mechanical Eng., METU 93 ASME UK Section Member No: 000103349671 M. Tel: +90 543 7108444 tanju@safeacoustics.com SAFE Akustik Tasarım Ltd. Merkez Mah Hasat Sok No 52 Şişli / İstanbul, TR Tel: +90 212 9631207 Fax: +90 212 9631341 26 Kasım 2020 14:00 – 15:00