پێشەکـــی -: ال مدی ر :بەڕی وبە ر ک اردەک ات ک ە ،ڕێ کخراوەک ان دا ل ە بەک اردێ ت جۆراوجۆر ن اوی ژێ ر ل ە و ش یواز زۆر ب ە بەڕێ وبە ر وو شەی ڕاگ ری ،پ ڕۆژە بەڕێ وبەر ی ،ت یم سەرۆک ،گ ش تی بەڕێ وبەر ی ،سەرۆک ن موون ە ب ۆ ،ج یاواز پ ێ شەی ل ە ڕا س تەوخۆ بە ش ێوەیەک ی بەڕێ وەبەران ە ئە م ه تد ...... ،ک ارگ ێڕی بەڕێ وەبەر ی ،بە ش سەرۆک ی ،ک ۆل ێژ پەی وە س تە ک ارەک ان یان ک ە ) دەکە ن سەرپەر ش ت یان ک ە کە سانە ی ئە و( ت ر کە سان ی لەگە ڵ ک اردەکە ن ترەوە .ج یاوازەک ان دا پ ی شە زۆربە ی ل ە ک ردن یان پ اڵ پ ش تی و هاوک اری کردن یان ب ە هەڵدە س تن وە بەیەک هەڵدە س تێ وە بەج ۆرەک ان جۆر ڕێ کخراوە ل ە ک اردەک ات ک ە کە سەی ە لە و بەڕێ وەبە ر ب ڵ ێ ین دەت وان ین ب ۆی ە ب ا ش تری ن ب ە ک ارەک ان ک ە ئەوە ی بەمەبە س تی ئەمە ش ل ێ یان بەرپ ر سە ک ە کە سانە ی ئە و هاوک اری کردن ی ب ە ک ە ن جەی ئ اما ئە و بەدە س ته ێ نان ی ئ ارا س تەی ب ە ب ه ێت بەدە ست ئەن جام ب ا ش تری ن وە ب درێ ن ئەن جام ش ێوە .دای ناوە رێ کخراو بەڕێوەبەر کێیە؟ زانایانی بواری بەڕێوەبردن لەپێناسەی دەرهێنەردا جیاوازیان کردو شێوازی بەڕێوەبردنیان دابەشکرد لەدیاریکردنی ئەرک و ئەرک و ناو و ڕۆڵی خۆی و هەریەکەیان بەپێی ئەو بەرپرسیارێتی و ئەرکانەی بۆی سپێردرابوو ،چووبوون پێناسەی بکەن .بەشێوەیەکی زانستیش لەسەر ئەوە ڕێککەوتوون کە دەرهێنەر ئەو کەسەبێت کە لەڕێگەی کەسانی ترەوە ئەرک و کارەکانی خۆی جێبەجێ دەکات یان وردتر ئەوەیە کە ئەو کەسە بەرپرسە لەئاراستەکردنی کاری ئەوانی تر ,ئاشکرایە لەهەموو ئەو پێناسە زارەکی و تەقلیدی و زانستیانەی کە مامەڵەی لەگەڵ سروشتی بەڕێوەبەردا کردووە کە توانای هەر بەڕێوەبەرێک بۆ بەدیهێنانی ئامانجەکانی و جێبەجێکردنی ئەرک و کارەکانی بە کارایی پێویست و کوالێتی هیوابەخش بەندە بە توانای سەرکردایەتی کردن و ڕێنماییکردنی بندەستەکانی و ڕادەی کاریگەری لە هەڵسوکەوتیاندا و ڕاکێشانیان و ڕازیکردنیان بە هاوکاری کردن و وەاڵمدانەوەی ڕێنماییەکانی لە پەیوەندی بە کارەوە ,بۆ ئەوەی لە بەدیهێنانی ئامانج و ئەرکەکانیدا سەرکەوتوو بێت ،پێویستە دەرهێنەر خاوەنی بڕێکی زۆر لە توانا و مەعریفە و توانای هەمەالیەن بێت کە وا بکات جیابێت لە تاکەکانی تر و شایستە بێت بە ئەنجامدانی بەرپرسیارێتی و پراکتیزەکردنی ئەو ڕۆڵو ڕۆاڵنەی کە ئەنجامی دەدات بۆ مسۆگەرکردنی سەرکەوتن و چۆنیەتی ئەو کارەکە کە بەڕێوەی دەبات . دەبینی بەڕێوەبەر پێویستی بە چ کارامەیەک هەیە؟ هەر بەڕێوەبەرێک بەبێ گوێدانە پێگەی بەڕێوەبەریی و هەر شتێک کە ئەرکەکانی ان بێت ،پێویستی بە چوار کارامەیی بنەڕەتی هەیە: 1 -1بەهرەی مرۆڤ واتە توانای مامەڵەکردن لەگەڵ کەسانی تردا ،جا چ بندەست بن ،هاوکار بن یان سەرۆک ،لە ڕەفتار و ڕەفتاریان تێبگەن و بتوانن هاندەریان بن بۆ کارکردن ،بەدیهێنانی هەماهەنگی لە نێوان گروپە کانی کاردا و ڕابەریکردنیان و ڕێنیشاندەری هەوڵەکانی انە بەرەو بەدیهێنانی ئامانجە خواستراوەکانواتە دەبێت بەڕێوەبەر لە مامەڵەکردن لەگەڵ پێداویستی ژێردەستو هاوکارەکانی دا مرۆڤ بێت ،بۆ ئەوەی دەست لە پێویستیەکانیان بدات ،هەست بە کێشەکانیان بکات ،هەڵسوکەوتەکانیان لە بەرچاو بگرتایە و لە کردەوەکانیان بگات ،بەم شێوەیە گەیشتن بە متمانە و خۆشەویستی و دڵنیابوون لە هاوڕییان و هاوکاری و گوێڕایەڵبوون بۆ فەرمان و فەرمانو فەرمانەکانی. -2کارامەیی تەکنیکی: ئەو مەعریفە تایبەتمەندەی دەرهێنەر لە پسپۆڕیی زانستی و لێکۆڵینەوە ئەکادیمییەکانی ەوە دەستی کەوێ ،لەو ڕێگایەوە دەتوانێت خاوەنی هۆشیارییەکی زۆر و زاناو تەواو بێت لە هەموو ئەو پێداویستی و ئەرکانەی لە بواری کاردا بەڕێوەی دەبەن ،و ڕێوشوێنەکان جێبەجێ دەکات و سیاسەتەکان لە ڕێگەی شارەزایی تەکنیکی و ئامرازە تایبەتمەندەکانی و تێکەڵکردنەکانی جێبەجێ دەکات ،توانای ڕووبەڕووبوونەوەی ئەو کێشە و قەیرانانەی هەیە کە ڕووبەڕووی دەبنەوە و چارەسەری گونجاویان بۆ دەدۆزێتەوە . -3بەهرەی فیکری و هزری: واتە توانای دەرهێنەر لە بیرکردنەوەیەکی لۆژیکیانە و بە ئاگاییو توانای شیکردنەوەی زانستیانە و بەستنەوەی بە هەموو کێشە و ئاستەنگەکان ،گەڕان بەدوای دۆز و هۆکاریان و کارکردن بۆ بەستنەوەیان و شیکردنەوەیان و بەم شێوەیە دۆزینەوەی چارەسەری کاریگەر و دروست و گشتگیر ،کە لە داهاتوودا بەشداری لە دووبارەنەبوونەوەیان دەکات ،ئەمەش مانای ئەوەیە کە دەبێت بەڕێوەبەر بینینێکی فرە کولتووری یفراوان و قووڵ و پڕ لە کورسی هەبێت . -4کارامەیی کەسی: ئەمانە ئەو کارامەیی و تواناو پێکهاتەدۆزراوانەی لە کەسایەتی بەڕێوەبەریدا دەدۆزرێنەوە وەک باوەڕبەخۆبوون ،زیرەکی کۆمەاڵیەتی ،تەماع ،متمانە ،پتەویی ،جدییەت ،خۆتەرخانکردن ،خۆتەرخانکردن ،بەرپرسیارێتی ،دەستپێشخەری ،کاریزمای کەسی ،توانای ڕاکێشان و کاریگەری لەبەرئەوەی بەڕێوەبەر بۆ ژێردەستەکانی خۆی مۆدێلێ بەڕێوەبەرە و 3لە ئەرک و بەرپرسیاریەتیەکانی .1بەڕێوەبەر کەسێکە کە کاری سەرپەرشتیکردنی فەرمانبەرێک یان چەند بەشەکە یان خۆبەخشێکە بۆ دڵنیابوون لەوەی کە ئەرکی دیاریکراو جێبەجێ دەکرێت یان ئامانجی گروپێکی دیاریکراو جێبەجێ دەکات . بەڕێوەبەرەکان دەتوانن فەرمی بن یان نافەرمی بن لەناو کۆمپانیاکاندا زیاتر باون ،بەاڵم هەروەها دەتوانرێت بدۆزرێتەوە کاتێک سەرکردەیەک پێویستە بۆ سەرۆکایەتی کردنی پرۆژەی تاکەکەسیبە گشتی ئە رک و ڕۆڵی بە ڕێوه بە ری 2 سنووردارکردنی ئەرکی دیاریکراو یان داواکاری ەکانی ئەدای بەڕێوەبەر ەکە لەوانەیە تا رادەیەک قورس بێت چونکە ناونیشانی کار چەندین جۆری جیاوازی کار لەخۆدەگرێت. هەموو بەڕێوەبەرێک وا بڕیارە لە ناو ئەودا سەرکردە یان سەرکردە بێت ،بۆیە زۆربەی هەرە زۆری بەرپرسیارییەتییەکان .پالن و ڕێکخراوی بنکە بە کۆمەڵ بەشێکی سەرەکی کار و سەرپەرشتی و ئامۆژگاری و هاندانی کرێکارانی ئاست نزمیش گرنگە زۆر جار داوا لە دەرهێنەر دەکرێت وەک " دەموچاوی دەرەکی " ئەو کەسانەی سەرپەرشتی دەکات ،ببتە کردار .زۆر جار پێویستە سەرکردەکان پشتگیری بۆ کاری تیمەکەیان کۆدەکەنەوە ،زۆرجار بە دروستکردنی پەیوەندی لەگەڵ بیانی ئەمە هەندێک جار لە شێوەی کۆکردنەوەی کۆمەکدا دێت بەاڵم دەکرێت پەیوەندی بە پڕوپاگەندە یان پشتگیری سیاسیەوە هەیە .2ئاستەکانی بەرپرسیارێتی لە بەڕێوەبردنی کۆمپانیا گەورەکاندا بە زۆری دابەش دەکرێت بۆ سێ ئاست ،کە سەرکردایەتی بااڵ ،بەڕێوەبردنی ناوەند و سەرپەرشتیکردن لە ئاستی خوارەوە , چینی "خوارەوە" ئەو بەڕێوەبەرانە دەگرێتەوە کە لە ئاستی سەرەکی بازرگانی یان دامەزراندندا کار دەکەن .سەرکردەکانی ئاستی ناوەڕاست بە زۆری سەرپەرشتی ئەوانە دەکەن کە لە شوێنی بچووکتردان ،وە زۆربەی کات ڕاپۆرتەکان دروست دەکەن کە بۆ سەرکردە گەورەکان دەنێردرێن ئەو کەسانەی لە ئاستی بااڵدا ن سەرەکیترین سەرکردەن و زۆربەیان ئەندامی ئەنجومەنی بەڕێوەبەری کۆمپانیاکانن ،بۆیە بەرپرسیارن لە دروستکردنی بڕیاری سەرەکی لەسەر پارەدان و بەرپرسیارێتی و کێشەی پشکپشکنەکان ,خەڵک عادەتەن بیر لە بەڕێوبەرانی چینی ناوەند دەکەنەوە کاتێک کە بیر لە بەڕێوەبردن دەکەنەوە لە کۆمپانیاکاندا ئیدارەی ناوەندی دەتوانێت ئەو سەرپەرشتیارانە لەخۆ بگرێت کە خاوەنی ناوچەی گەورەن و کێشەکانی ناو چینی خوارەوەی بەڕێوەبردن چارەسەر دەکەن ئەم کەسانە سەرۆکی بەڕێوەبەرانی چینی خوارەوەن -3دوکان و ئیمتیازاتی بازرگانی لە مافی دەستووری بازرگانی وەک چێشتخانەی خواردنی خێرا ،بەڕێوەبەری وردەوردە دڵنیای دەکاتەوە کە کاری بازرگانی ڕۆژانە بە نەرمی بەڕێوە دەبرێت. ئەگەر کارمەندێک پەیوەندی بکات و بەهۆی نەخۆشییەوە غائیب بێت ،ئەگەر گرفتێک لە سەخڵەت یان گەیاندندا هەبوو ،یان ئەگەر کڕیار کێشەی هەبوو ،بەڕێوەبەری باش بە خێرایی ئاگاداری کێشەکە دەبێت بە دەستنیشانکردنی کەسێک بۆی یان بە مامەڵەکردنی شەخسی لەگەڵی ئەو بڕیارانەی لەم ئاستەدا دراون بە زۆری کورتماوە و بەرەو پێویستیە بنەڕەتییەکانی کارکردن ئاراستە دەکرێت چۆن ببیتە بەڕێوەبەری ئۆفیسی سەرکەوت وتایبەتمەندیەکانی بەڕێوەبەری سەرچاوە مرۆییەکان ناوەڕۆکەکان 1بەڕێوەبردن 3 2گرنگترین سیفاتەکانی بەڕێوەبەرێکی سەرکەوتوو 3بینین 4 راوێژکاری 5 گواستنەوەی شارەزایی بۆ فەرمانبەران 6نموونەیی -1بەڕێوەبردن بەڕێوەبردن کارێکی قورس و ئاڵۆزە چونکە پێویستی بەئەرک و بڕیاری چارەنوسسازی فراوان هەیە لەناوچە جیاجیاکانی ژیانداو ئەگەر ڕاست بێت دەزگاکە یان کۆمپانیا بەشێوەیەکی پۆزەتیڤ و دەنگوباس بەڕێوەدەبات تا بیکات بەیەکێک لەدەزگا گرنگەکان یان کۆمپانیاکانی ناو کۆمەڵگاو ب ەرزی دەکاتەوە بۆ بەرزترین پلە بۆ ئەوەی دامەزراوەکە گەشە بکات و پێشەنگی خۆی بپارێزێت ئەگەر لە دروستکردنی بڕیاری یەکالکەرەوە و یەکالکەرەوەدا هەڵە بن و لە کاتی خۆیدا نتوانن بڕیار و ڕێوشوێنە ئیدارییەکان لە کاتی خۆیدا بگرنە بەر ،بەڕێوەبەرەکەیان بە تەواوی بەرپرسایەتی بەڕێوەبەر و سەرکردە و بەڕێوەبەری بەڕێوەبەری بەڕێوەبردنیان لە ئەستۆ دەگرێت ،بۆیە لەم وتارەدا ئاماژە بە گرنگترین تایبەتمەندییەکانی بەڕێوەبەرێکی سەرکەوتوو دەکەین کە بناغەکانی بەڕێوەبردنی داهێنەری هەیە بۆ ئەوەی کۆمپانیاکەی پاڵ بە سەرەوەی ڕیزبەندییەکان بنێت -2گرنگترین تایبەتمەندی دەرهێنەرێکی سەرکەوتوو ڕۆحی سەرکردەیە: لە هەر دامەزراوەیەک ،دەبێت دەرهێنەر تایبەتمەندی ی سەرکردەی سەرکەوتووی تێدا دیاری بکرێت ،ئەمانەن :پالندانان و چاودێری و چاودێری هەموو مەسەلەکانی دەزگاکە چ بچووک یان گەورە ،بە دیاریکردنی کەسانی بەتوانا و شارەزا و بەرپرس بۆ هەر سێکتەر و بەشێکی دەزگاکە و پێدانی دەسەاڵتی گونجاو بە سەرۆکەکان کە یەکێکیان ناتوانێت یاساکان بەالدا بدات ،یان بڕیار بدات بەبێ پشت بەستن بە پێداچوونەوە و تاقیکردنەوە و توێژینەوە . -3بینین : تایبەتمەندی بەڕێوەبەرێکی سەرکەوتووە کە توانای ئەوەی هەبێت لە داهاتوودا بینینێکی ئایندە و بینینێکی دروستی کۆمپانیاکەی هەبێت ،ئەمەش بۆ پەرەپێدانی کۆمەڵێک ئامانج و فاکتەر کە دوای ماوەیەک بە ئەنجام بگەیێنێت ،چونکە بەڕێوەبەری سەرکەوتوو ئامانجی دیاریکراوی هەیە ،ڕوون و ناپاکە ،هەروەها بە و توانایە تایبەتمەندە کە ئامانجەکانی ڕوون بکاتەوە و بە شێوەیەکی دروست سادەیان بکاتەوە بە و جۆرەی کە لەالیەن کارمەندەکانیەوە جێبەجێ بکرێت . -4ڕاوێژ : باش زانراوە کە هەر بڕیارێک سەبارەت بە کاروباری دامەزراوەکە لە پێشینەی ە بۆ بەڕێوەبەر ،بەاڵم گرنگە بە بۆچوونی ئەو لە ستەمکاری دوور کەونەوە ،پێویستە ڕاوێژ لەگەڵ کێ دا بکرێت و هەموو ئەو پێشنیار و خوێندانەی بۆی پێشکەش کراوە بە جدی بخوێنرێت تا ئەو کاتەی بڕیاری گونجاو و دروست دەگاتە ئەو کاتەی بڕیاری گونجاو و دروست دەدریت ،چونکە ئامۆژگارییەکان وا لە بەڕێوەبەر دەکات گرنگی بەو مەسەالنە بدات کە خۆی نازانێت . 4 -5گواستنەوەی شارەزایی بۆ فەرمانبەران: وا بڕیارە ئەو ئەزموون و لێهاتوویە بێت کە وای لە بەڕێوەبەر کردووە لە دەزگا یان کۆمپانیادا بۆ شوێن و پێگەی خۆی بەرزبێتەوە بۆیە باشتر وایە بەڕێوەبەر بە زانیاری لەسەر کارمەندەکانی خۆی بەفیڕۆ نەبەدات و شارەزایی پێویستی بۆ دابین بکات بۆ باشترکردنی ئەدای کارەکانیان و ئیندێکسی کار بەرز دەبێتەوە بەگرتنی چەند وانە و دانیشتنێک و پێدانی کلیلی سەرکەوتن بۆیان بۆ جێبەجێکردنی کارەکان بەشێوەیەکی کاریگەر و کارا و لەنزیکبوونەوەی سەرکەوتنی بەڕێوەبەر بەبێ گریمانە یان خۆبەدوورگرتن لەهەڵە تا چەند بکرێت . -6نموونەبێت : بەڕێوەبەر نموونەیەکە لەڕێکخستن یان کۆمپانیا پەیڕەو بکرێت ،ماقول نییە بەڕێوەبەر کۆمەڵێک ڕێنمایی و یاسا لەناو دامەزراوەکەدا بەسەر فەرمانبەراندا بسەپێنێ و پابەند نەبێت بەوانەوە و سەرپێچیان بکات ،ئەگەر کۆمەڵێک دەسەاڵت هەبوو بێ فەرمانبەری تر بدرێت بەبەڕێوەبەر باشترە بەوپەڕی شەفافییەت و ئارامییەوە بۆیان ڕوونبکرێتەوە چۆنیەتی بەڕێوەبەرێکی شکست خواردو چەمکی بەڕێوەبردن :پالن و پاشان جێبەجێ کردن بۆ سوودوەرگرتن و هەماهەنگی کردنی تواناکان بۆ گەیشتن بەو ئامانجانەی کە لە ژێر ڕێنمایی و کۆنترۆڵدا دەجوڵێتەوە ،لە ڕێگەی دامەزراندن و گەشەپێدانی سەرچاوە مرۆیی و دارایی و مادییەکان و هەروەها سەرچاوە فیکری و مەعنەوییەکان و دروستکردنی کەشی دروست لە ژینگەی کار و هاوکاری و گیانی پۆزەتیڤ بۆ ئەوەی زۆرترین وزە و توانای گونجاو وەبەربهێنرێ بۆ بەدیهێنانی ئامانجە خواستراوەکان بە کەمترین تێچوون ،وە پالنی پالن دانە لە هیچ کام لەم توخمانەدا لە ڕاستیدا سەرەتای ڕێگای شکستە و هەر بۆیە بەڕێوەبردنی شکستخواردوی بەڕێوەبەر بارگرانی بووگرنگە بزانین .چۆنایەتیبەڕێوەبەرێکی شکست خواردو خۆ بەدوور بگرێت لە هەڵبژاردنی پیاوی هەڵە لە شوێنی ڕاست ,دەبێت تایبەتمەندیەکانی بەڕێوەبەرێکی شکستخواردو کەسێتییەکی دیاری هەبێت ،زیرەکی ،کارامەیی ،شارەزایی و نەرمی هەبێت لە بەرامبەر کێشەو بارودۆخی کارکردندا ،ئەوە پێگەیەکە کە بۆ هەمووان گونجاو نییە ،چونکە زۆرێکیان سەرقاڵی دەستڕاگەیشتنن بە پارەو دەسەاڵت و دابینکردنی بەرژەوەندی شەخسی بۆ بەرژەوەندی گشتی ،بەو کەسانەشیەوە کە تایبەتمەندییان هەیە کە دەبێتە هۆی شکستی بەڕێوەبردن ،یەکێک لە تایبەتمەندیەکانی ئەو بەڕێوەبەرە شکستخواردوەش ئەوەی دێت : -1لۆمەکردنی کەسانی تر بۆ هەموو کێشەکان :یەکێک لە سیفاتە هەرە دیارەکانی بەڕێوەبەرێکی شکستخواردو خۆدزینەوە لە بەرپرسیارێتی ،و تۆمەتبارکردنی کەسانی تر بە و بێ سەروبەرییە . -2نەبوونی حەماسەت و پەرۆشی بۆ بازرگانی :گیانی زاڵی بەڕێوەبەر کار دەکاتە سەر کارمەندەکانی ،ئەگەر ئەو حەز و پەرۆشیەی بۆ ئەو کارە نەبێت ،کاریگەری نەرێنی دەکاتە سەر حەماسەت و چاالکی تیپەکەی بۆ کارکردن ،کە کاریگەری لەسەر چۆنیەتی و کارایی کارەکە دەبێت . 5 -3بەرژەوەندی داهات لە هەموو شتێک زیاتر :بەڕێوەبەری شکستخواردو بەدوای ئەنجامی دارایی خێرادا دەگەڕێت بێ ئەوەی ئاسۆیەکی دوور و ئاسۆیەکی هەبێت بۆ ئایندە ،تێرمی سەرکەوتن تەنیا قازانجی مادی هەیە ،ئەمەش گەورەترین کێشەیە کە ڕەنگە ڕێکخراوەیەک تووشی ئیمتیازی بکات لەسەری -4نەبوونی گوێگرتن لە بۆچوونی کەسانی تر " :ئەوەی من پێت دەڵێم بیکە " دەستەواژەیەکە زۆرجار لە بەڕێوەبەرێکی شکستخواردوەوە دەبیسترێت ،دەزگای ئایدیای جۆراوجۆر و چارەسەری داهێنەرانە بێبەش دەکات . -5نەبوونی هاوهەڵوێستی و تێکەڵبوون لەگەڵ فەرمانبەراندا :پاراستنی پەیوەندی دۆستانە ی نێوان بەڕێوەبەر و تیمەکەی ،هەوڵدان بۆ دۆزینەوەی ئەو کێشانەی لە کاتی کارکردندا ڕووبەڕوویدەبنەوە و هەوڵدان بۆ یارمەتیدانیان لە زاڵبوون بەسەر ئەو سیفاتانەی کە بەڕێوەبەرێکی شکستخواردو کەمی هەیە . -6خۆویستبوون بۆ قوربانی کردنی بەهاو پرەنسیپەکان :یەکێک لەتایبەتمەندیەکانی بەڕێوەبەرێکی شکستخواردو ،ویستی ئەو ئەوەیە کە واز لەبنەماکانی خۆی بهێنێ لەپێناو بەرژەوەندی خۆی یان دەرکەوتن یان تەنانەت خۆدزینەوە لەبەرپرسیارێتی ،تیمێک دەدۆزیتەوە -7هەمیشە لە شکست دەترسن :ترس لە شکست هەمیشە دەبێتە هۆی شکست ،تۆ بەڕێوەبەری شکستخواردو دەدۆزیتەوە کە لە بڕیارداندا دوودڵ دەبێت ،نەبوونی بڕوا بەخۆبوون بۆ ئەوەی بەرگەی لێکەوتوانی بڕیارەکانی بگرێت . -8زیاتر جەخت لەسەر دەسەاڵت دەکاتەوە وەک لەسەرکردایەتی :بەڕێوەبەرێکی سەرکەوتوو بەشێکە لەتیمەکەی و ڤێکتۆر و پشتیوانێکە لەهەموو ڕویەکیترەوە ،لەکاتێکدا بەڕێوەبەری شکستخواردو خۆی لەپێگەی بااڵتر لەتیپەکەی دەبینێت و ڕۆڵی شیوازبەسەر دەرکردنی فەرمان و بەدکاری و سەرزەنشتکردن و پەراوێزخستنی ڕای بەرامبەردا سەردەکەون .گرنگی بە وردەکاری و ڕێکخراوی زانیاری نادات و خەیاڵ و داهێنان کەم دەکاتەوە. چۆن مامەڵە لەگەڵ بەڕێوەبەرێکی شکستخواردودا بکەین بەڕێوەبەرێکی شکستخواردو ژینگەیەکی کاری نائاسوودەو گرژی و دژ بەیەک دەپێکێت ،ئەمەش وا لەفەرمانبەرانی ژێر سایەی بەڕێوەبەرایەتیەکەی دەکات کە لەبارودۆخی نائاسوودەی کارکردندا و لەترسی بەردەوام لەڕووبەڕووبوونەوەی کێشەکاندا ،کار بکەن ،لێرەدا چەند ئامۆژگارییەک هەیە کە یارمەتیت دەدات بۆ ئەوەی بچیت بۆ چۆنیەتی مامەڵەکردن لەگەڵ بەڕێوەبەرێکی شکستخواردود .1بە بەڕێوەبەر بڵێ دەربارەی ئەو کێشانەی کە لەوانەیە فەرمانبەرێک لەکاتی کارکردندا ڕووبەڕووی ببێتەوە ،بەاڵم بەشێوەیەکی پرۆفیشناڵ و هێمن و ڕوون و بەبیرۆکەی ڕوون و ڕێک و پێک. .2کار لەگەڵ بەڕێوەبەردا بکات لەبەرژەوەندی ی کارو خۆبەدوورگرتن لەکارکردن لەدژی یان دەبێت ڕووبەڕووی ببیتەوە ، بەدەستهێنانی ئەو ناحەزیەی بەڕێوەبەر ەکە بەبەرژەوەندی فەرمانبەر و کار ڕاناگا. .3دڵنیابە لەوەی ئەرکەکان جێبەجێ بکرێن بۆ تەواوترین و دۆکیومێنتکردنی هەموو ئەو کار و ڕێنماییانەی کە بەڕێوەبەر دایدەنێ ،بۆ ئەوەی لە کاتی هەڵەیەک یان شکستێک لە بڕیاردانی گونجاودا ،دەرفەت بە خۆدزینەوەی لە بەرپرسیارێتی یبدرێت 6 .4پێش ئەوەی ڕووبدەن و بەوریایی و پیشەییانە بەڕێوەبەریان ئاگادار بکەن . .5هاوکاریکردنی بەڕێوەبەر بۆ زاڵبوون بەسەر الوازییەکانی داو ستایشی بکە ئەگەر بڕیاری ڕاست و دروست بدرێت ،بۆ نموونە ئەگەر بەڕێوەبەر ەکە ناڕێک بێت ،ئەوا ئۆفەری فەرمانبەر بە بەڕێوەبەرەکەی ئەوەیە کە ئامادەکاری بۆ کۆبوونەوەی داهاتوو بکات یان کاری ڕاپۆرتەکە لەبەرژەوەندیی کارەکە و باشترکردنی پەیوەندی نێوان بەڕێوەبەر و فەرمانبەردا بێت و بەم شێوەیە شوازە پیشەیییەکەی فەرمانبەرەکە بەدەست بهێنێت و ئەگەری هەیە تەشریعەیەک بەدەست بهێنێت. چۆنیەتی بوون بە بەڕێوەبەری گشتی-: هەرچەندە پێداویستی خوێندن و ڕاهێنان ەکان زۆر جیاوازی هەیە بە پشت بەستن بە و پۆستانەی کە کاریان تێدا بکرێت ،بەاڵم زۆربەی بەڕێوەبەرە گشتییەکان بەالیەنی کەمەوە بڕوانامەی بەکالۆریۆسیان لە بەڕێوەبەرایەتی بازرگانی .دا هەیە کە ئەزموونی کاری زۆری هەیە و کەسێک دەتوانێت لە ڕێگەی ئەم چەند هەنگاوەوە ببێتە بەڕێوەبەری گشتی. تەواوکردنی بڕوانامەی بەکالۆریۆس لە بەڕێوەبردنی بازرگانی یان بواری پەیوەندیدار بە بەڕێوەبردن بڕوانامەی پێشکەوتوو بەدەست بێنە ،وەک ) (MBAشارەزایی پراکتیکی لە هەموو بەشەکانی کۆمپانیا یان ڕێکخراودا بەدەست بهێنن ،بە تایبەتی لە بەڕێوەبردنی تاکەکان و ئۆپەراسیۆنەکان .توانای بەڕێوەبردنی سەرکەوتووانە لەناو ڕێکخراوەکەدا لەکێشە ئیداری و داراییەکان و لەهەمان کاتدا. دەربارەی بەڕێوەبەری جێبەجێکار-: بەرزترین بەڕێوەبەری جێبەجێکاری ڕێکخراوەکەیە ،پالندانان ،ڕێکخستن ،تەنسیج و چاودێریکردنی هەموو ئەو شتانەی کە پەیوەندییان بەبەڕێوەبردنی ناوخۆی کۆمپانیاکەوە هەیە ،کە پردی نێوان ئیدارەی گشتی و بەشەکانی تری ،جێبەجێکردنی نەخشە پێشنیازکراوەکان و سەلماندنی دروستی پێشکەوتنەکەیان ،سەرپەرشتی و بەڕێوەبردنی هەموو شتێکی پەیوەست بەکارەکە دەکات و وەک لەسەروو بەڕێوەبەرەوە ئاماژەی بۆکراوە پردی نێوان سەرۆک و ژێردەستەیە ،هەروەها د .بۆیە کارێکی ناسکە کە حساب بۆ دوو الیەن بکەین لە پرۆسەی ئیداری ،پێویستە جێبەجێکار حەز بکات حساب بۆ بەڕێوەبەری .جێبەجێکار ،پردی نێوان سەرۆک و ژێردەستەیە ،لەبەر ئەوە کارێکی ناسکە کە حساب بۆ دوو .حزب لە پرۆسەی کارگێڕی وەاڵمی بەڕێوەبەری گشتی ڕاستەوخۆ ، هەندێک جار لە هەندێک بارودۆخدا بە ناوی ئەوەوە ڕەفتار دەکات .بە شێوەیەکی کاریگەر پەیوەندی لەگەڵ خاوەن پشکەکان و کارمەندان و دامەزراوەکانی تری پەیوەست بە کاری ڕێکخراوەکەوە بکەن .پێداچوونەوە بەڕاپۆرتەکانی بەشی بەڕێوەبردن دابکەن و سەرپەرشتی شیکردنەوەو جێبەجێکردنیان بکەن .بۆ لێکۆڵینەوە لەو کێشە و گرفتانەی کە ڕەنگە لە داهاتوودا دروست بێت و چارەسەری گونجاو بۆ ئەم کێشانە ئامادە بکرێت .چاودێری تەکنیکی و کارگێڕی ی ی فەرمانبەران و بەرزکردنەوەی کاراییان و دڵنیابوون لە جێبەجێ کردنی ڕێنماییە پیشەییو سەالمەتی تەندروستییەکان .خەماڵندنی مەترسیە شاراوەکان کە لەوانەیە زیان بە کۆمپانیاکە بگەیەنێت . 7 جیاوازی نێوان بەڕێوەبەرێکی گشتی و بەڕێوەبەرێکی جێبەجێکار بەڕێوەبەری گشتی و جێبەجێکار لە مرۆڤ پێکدێت بەپێی فەلسەفەی کارتیک ،لە هۆشیاری یان لە هۆشەوە لە الشە یان ماددە لە الیەکەی تر ،هۆشیاری یان عەقڵ بەڵگەی نادەربەدەربوونی بوونی ئەم جەستەیەن ،بەاڵم جەستە تاکە لینکی ئەم هوشیارییە یان عەقڵە لەگەڵ جیهانی دەوروبەردا ،لە ڕێگەی هەستەوە ،عەقڵ پێویستییەکی زۆر بە جەستەیە کە بە زەحمەت بەبێ عەقڵ مانا دەدۆزێتەوە ،کە هەردووکیان ڕۆڵی خۆیان بۆ پڕترین لە بەڕێوەبردنی ئەم دامەزراوە زیندووە دەدۆزێتەوە ،هەروەها مرۆڤ بە سیستمی عەقڵ و جەستە لە بەڕێوەچوونی کار و کارەکانیدا دەبلێ ،هەروەها مرۆڤ بە سیستمی عەقڵ و جەستە لە بەڕێوەچوونی کار و کارەکانیدا دەبورێت ،هەروەها مرۆڤ بە سیستمی عەقڵ و جەستە لە بەڕێوەچوونی کار و کارەکانیدا بەرجەستە ی دەکات ،کە بە زەحمەت بەبێ عەقڵ مانا دەدۆزێتەوە ،کە هەردووکیان ڕۆڵی خۆیان بۆ پڕترین لە بەڕێوەبردنی ئەم دامەزراوە زیندووە دا دەدۆزێتەوە ،هەروەها مرۆڤ بە سیستمی عەقڵ و جەستە لە بەڕێوەچوونی کار و کارەکانیدا بەرجەستەی دەکات ،هەروەها مرۆڤ بە سیستمی عەقڵ و جەستە لە بەڕێوەچوونی کار و کارەکانیدا بەرجەستە ی دەکات ،کە بە زەحمەت مانا دەدۆزێتەوە کە بە زەحمەت بەبێ عەقڵ مانا دەدۆزێتەوە ،کە هەردووکیان ڕۆڵی خۆیان بۆ پڕترین لە بەڕێوەبردنی ئەم دامەزراوە زیندووەدا دەدۆزێتەوە ، هەروەها مرۆڤ بە سیستمی عەقڵ و جەستە لە بەڕێوەچوونی کار و کارەکانیدا بە تەواوی ڕۆڵی خۆی دەبینێت لە بەڕێوەبردنی ئەم دامەزراوە زیندووەدا ،هەروەها مرۆڤ بە سیستمی عەقڵ و جەستە لە بەڕێوەچوونی کار و کارەکانیدا بەرجەستە دەبێت ،هەروەها مرۆڤ بە سیستمی عەقڵ و جەستە لە بەڕێوەچوونی کار و کارەکانیدا بەرجەستە دەبێت ،کە بە زەحمەت مانا دەدۆزێتەوە بەبێ عەقڵ ،کە هەردووکیان ڕۆڵی خۆیان بۆ پڕترین لە بەڕێوەبردنی ئەم دامەزراوە زیندووە دەدۆزن ،هەروەها جەستە تاکە لینکی ئەم هوشیارییە یان زۆربەی کۆمپانیاو دامەزراوەکان هەمان سیستەم پەیڕەو دەکەن ،بەو شێوەیەی کە دامەزراوەکە هاوتای ( مێشک ) ی هەیە لەبەڕێوەبردنیداو بەڕێوەبەری گشتییە ،هەروەها لەگەڵ ماسولکەکانی کارکردنیدا وەک بەڕێوەبەری جێبەجێکار کۆدەکاتەوە ، پەیوەندی ئیداری نێوانیان چەندین ئەرک و بەرپرسیاریەتی هاوبەش لەخۆدەگرێت ،بۆ دڵنیابوون لەکارکردنی ئەم دامەزراوەیە بەوردی و لەوتاری خوارەوەدا وردەکاری ئەو دوو پۆستە ئیدارییە گرنگە ،بۆ ئەوەی سروشتی هەر یەکێکیان و جیاوازی نێوانیان بزانێت . جیاوازی نێوان بەڕێوەبەری گشتی و بەڕێوەبەری گشتی جێبەجێکار دەکرێت بە جەستە یان دەسەاڵتی بااڵ لە بەڕێوەبردنی هەر دامەزراوەیەک پێناسە بکرێت ،ئەو بە پلەی یەکەم بەرپرسە لە چین و توێژە ئیدارییەکانی تر کە ئەو ئاسانکارییە و ڕێکخەری کارەکانی و نوێنەری فەرمی لە پەیوەندییە فەرمییە دەرەکییەکانی پێک ئەپێکن و کاری بەڕێوەبەری گشتی بە داپدادانەوە لە نێوان گەشەپێدانی پالن و ستراتیژ ( شەخسی ) لە الکەدا و لێکۆڵینەوە و شیکردنەوەی بابەتەکەی کە لەالیەن بەشەکانی ترەوە داڕێژراوە و لە الێکی ترەوە پەسەند کراوە ،دەکرێت لەیەک کاتدا بەپالن و چاودێری بکرێت و بەدرێژکراوەی دەسەاڵتە کارگێڕییەکانی بەڕێوەبەری گشتی بدرێت ،ئێمە لە بەرامبەردا درێژکراوەی ئەرک و کارەکانی دەدۆزینەوە و وەک ئەو گوتنە بەناوبانگە دەڵێت " : هێزی گەورە بەرپرسیاریەتی گەورە دێتە پێش " [ ] 3بەڕێوەبەری گشتی زنجیرەیەک کارو کردار ئەنجام دەدات کە ڕەنگدانەوەی ئەرێنی لەسەر ئەو کۆمپانیایە هەیە کە بەڕێوەی ی دەبەن ،لەوانە ئەم ئەرکانە .1پالندانان و ڕێکخستن و تەنسیکۆو ڕێنمایی و چاودێریکردنی کارکردنی ڕێکخراو یان ڕێکخراو . 8 .2سەرپەرشتی تەکنیکی و کارگێڕیی ژێربەژێرەکان ،بەڕێوەبەری گشتی تەنیا بەرپرس نییە لە دامەزراندن و سزادان و لێپرسینەوەی فەرمانبەران ،بەڵکو بەرپرسیارە لە ڕێنماییکردنیان و گوێگرتن لە کەیسەکانیان تەنانەت شەخسیش . .3بەرپرسی دارایی و سامانی مرۆیی و فرۆشتن و قازانج و ئامێرو ئامێرو سەالمەتی گشتی و تەندروستی و کارایی ستاف و چەند شتێکی تری تەکنیکی کە دەبێت بەڕێوەبەری گشتی تێبینی لەسەر بکات ڕاستەوخۆ یان لەڕێگەی ژێربەژێرەکانی ترەوە . .4بەدواچوونی ڕاپۆرتەکانی خولی لەسەر کاروباری دامەزراوەکە ،و گونجاندنیان لەگەڵ ڕێڕەوی کاری ڕاستەقینە. .5بەڕێوەبەری گشتی نوێنەری ڕەسمی ئاسانکارییە لە دەوروبەری کۆنفرانس و خول و دانوستاندن لەگەڵ دنیای دەرەوە . . 6بەڕێوەبەری گشتی گرنگترین و مەترسیدارترین دەسەاڵتی هەیە لە هەمان کاتدا ،کە بڕیارە کۆتاییەکان بدات و بڕیار لەسەر بابەتە گرنگەکان بدات . سەرچــــاوە -: https://www.maaal.com/archives/20171008/97529#:~:text=%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%84% D9%81%20%D8%B9%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%A1%20%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8 %AF%D8%A7%D8%B1%D8%A9%20%D9%81%D9%8A%20%D8%AA%D8%B9%D8%B1%D9% 8A%D9%81,%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%A4%D9%88%D9%84%20%D8%B9%D9 %86%20%D8%AA%D9%88%D8%AC%D9%8A%D9%87%20%D8%A7%D8%B9%D9%85%D8% .A7%D9%84%20%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AE%D8%B1%D9%8A%D9%86 https://sotor.com/%D8%B5%D9%81%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A7%D8%B4%D9%84/ https://www.arabiainc.com/2017/07/06/%D9%85%D9%86-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D8%B1-%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%87%D9%8A-%D9%85%D9%87%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%88%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%84%D9%8A%D8%A7%D8%AA%D9%87/ 9 https://hyatok.com/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B1%D9%82_%D8%A8%D9%8A%D9%86_% D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7% D9%85_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D8%B1_%D8%A7%D9%84% D8%AA%D9%86%D9%81%D9%8A%D8%B0%D9%8A 10