METEOROLOGY Gençer Güleryüz Meteorology – Learning Objectives 01.08.2016 itibariyle 1670 sorunun tamamı konuların içine dağıtıldı. Ctrl+F yapıp question number’a göre aratılabilir. Dokümanın sonuna ATPL Online’da olmayan “CAT Soruları” eklendi. Gençer Güleryüz gencerguleryuz@gmail.com 0537 724 46 33 Learning Objectives 1 ATMOSPHERE (281) ....................................................................................................................... 5 1-1 Composition, Extent, Vertical Divison (43)...................................................................................... 5 1-2 Temperature (+ Stability) (72) ........................................................................................................ 12 1-3 Atmospheric Pressure (37) ............................................................................................................. 17 1-4 Atmospheric Density (10) ............................................................................................................... 24 1-5 ISA (18) ........................................................................................................................................... 26 1-6 Altimetry (99) ................................................................................................................................ 27 2 WIND (217) ..................................................................................................................................63 2-1 Definition and Measurement of Wind (8) ...................................................................................... 63 2-2 Primary cause of Wind (77) ............................................................................................................ 65 2-3 The general global circulation (10) ................................................................................................. 92 2-4 Local Winds (20) ............................................................................................................................. 95 2-5 Mountain Waves (34) ................................................................................................................. 100 2-6 Turbulence (24) ............................................................................................................................ 102 2-7 Jetstreams (64) ............................................................................................................................. 105 2-8 Standing waves (1) ........................................................................................................................ 119 Gençer Güleryüz 2 3 THERMODYNAMICS (100) ........................................................................................................... 120 3-1 Humidity (28)................................................................................................................................ 120 3-2 Change of state of aggregation (31) ............................................................................................. 123 3-3 Adiabatic Processes (43) .............................................................................................................. 125 4 CLOUDS AND FOG (123) .............................................................................................................. 132 4-1 Cloud formation and description (93) ......................................................................................... 132 4-2 Fog, Mist, Haze (45) ...................................................................................................................... 138 5 PRECIPITATION (39) .................................................................................................................... 140 5-1 Development of Precipitation (7) ................................................................................................. 140 5-2 Types of Precipitation (32) ........................................................................................................... 142 6 AIRMASSES AND FRONTS (158)................................................................................................... 147 6-1 Airmasses (34) ............................................................................................................................... 147 6-2 Fronts (123) ................................................................................................................................... 153 7 PRESSURE SYSTEMS (73) ............................................................................................................. 174 7-1 Location of the principal pressure areas (13).............................................................................. 174 7-2 Anticyclone (16) ........................................................................................................................... 177 7-3 Non frontal depressions (13)........................................................................................................ 182 7-4 TRS (25)......................................................................................................................................... 183 8 CLIMATOLOGY (118) ................................................................................................................... 185 8-1 Climatic Zones (15) ...................................................................................................................... 189 8-2 Tropical Climatology (61) ............................................................................................................ 192 8-3 Typical weather situations in the Mid-latitudes (17) ................................................................... 204 8-4 Local Winds and Associated Weather (25) .................................................................................. 208 9 FLIGHT HAZARDS (188) ............................................................................................................... 212 9-1 Icing (82) ....................................................................................................................................... 212 9-2 Turbulence (11) ............................................................................................................................. 220 9-3 Windshear (16) .............................................................................................................................. 221 9-4 Thunderstorms (71)...................................................................................................................... 223 Gençer Güleryüz 3 9-5 Tornadoes (7) ................................................................................................................................ 230 9-6 Inversions (6) ................................................................................................................................. 231 9-7 Stratospheric Conditions (0)......................................................................................................... 233 9-8 Hazards in Mountainous areas (16) ............................................................................................. 234 9-9 Visibility reducing phenomena (8) ............................................................................................. 235 10 METEOROLOGICAL INFORMATION (304) ..................................................................................... 236 10-1 Observation (46) .......................................................................................................................... 236 10-2 Weather Charts (99) ..................................................................................................................... 242 10-3 Info for Flight planning (159) ....................................................................................................... 273 ATPL Online’da olmayan CAT Soruları (56) ........................................................................................ 297 SUMMARY......................................................................................................................................... 353 Gençer Güleryüz 4 ATMOSPHERE (281) 1-1 Composition, Extent, Vertical Divison (43) Water vapour may be upto 0-5% by volume 15462,1103,15980,6105 Gençer Güleryüz 5 TROPOSPHERE TROPOPAUSE STRATOSPHERE 0-11km 11km boundary between troposphere and stratosphere 11-50km majority of air largest amount of water vapour most of the weather phenomena pauses (ceases) temperature at 56.5°C pauses vertical motion of air ** The air above the tropopause is absolutely stable. but Jetstreams and Clear Air Turbulence is found there. Q129,2497,6104,3717,13818,14937,6108,1195,2128,1575,3716,12833,6716,6110,1574,5542,6103,6717 Gençer Güleryüz 6 STable CB projects up Actual atmosphere In warm air, troposphere expands. In cold air, it contracts. Tropopause is higher over the equator than over the poles. Intense temperature gradients cause: Tropopause breaks Jetstreams and Clear Air Turbulence Gençer Güleryüz 7 -40°C -76°C Equator 50° Poles 16km 11km 7km -76°C -56.5°C -40°C ** Tropopause decreases and temperature increases. 6116,q127,1248,15451,127,1783,3718,3722,3723,10932,13628,13629,6106,6111,6114,6715,4996 Gençer Güleryüz 8 0° Equator 50° 90° Poles ** per 10° latitude, tropopause decreases 1 km In summer, troposphere expands In winter, it contracts. 16km 11km 7km (well above your FL) 36090 ft ≈22960 ft It is possible to derive other latitudes as 16, 15, 14, 13, ..., 7 km. choose the next higher answer. choose the next lower answer. ** 1 m = 3.28 ft q1290 Gençer Güleryüz ≈52480 ft 9 Ex: 60° latitude, winter. Tropopause height = ? 60° latitude 16 – 6 = 10km In winter, it contracts. 10km x 3.28ft = 32800ft choose the next lower answer: 29000ft 10873,13628,10874 Q13629: Azores-bermuda summer tropopause. 30⁰ enlemi normalde 13 km desen; 13000m x 3.28 = 43000ft çıkıyor ama yazın Azores High ve Bermuda High birleşip yüksek basınç alanı oluşturuyor. Yazın daha sıcak genleşmiş daha yüksek: 51000ft Q6115: Kışın daha düşük, yazın daha yüksek olacak. İki şık arasında kalıyoruz. Latitude 55; winter FL250; summer FL350 Gençer Güleryüz daha yakın daha uygun 10 ISA Değerleri q6107 Q6109:. Tropopause: That area where the temperature chnage does not exceed two-thirds of one degree Celsius per thousand foot increase in altitude over a range of 6000 feet. Q6113: hangisinde troposphere en derindedir diye düşünmek lazım. Uzaydan baktığımızı varsayarsak kutuplardaki daha derinde, daha aşağıda kalacak. Gençer Güleryüz 11 1-2 Temperature (+ Stability) (72) 200hPa 300hPa 500hPa 700hPa 1013.25hPa 39000ft 30000ft 18000ft 10000ft MSL -56.5 C (*36090ft’ten sonra sabit) 15 – 60 = -45C 15 – 36 = -21C 15 – 20 = -5C 15C ELR (ISA) = 2C / 1000ft = 0.65C / 100m q65,1197,2498,2499,2500,2501,2502,2503,2251,1576,13607,6730 Q2504: 200 hPa, 40000ft’te -56.5 olması lazım, -55miş. Within +/-5°C of ISA Q19: 300 hPa FL300 a denk gelir. FL 300’da -48C, FL330 tropopause a kadar 6 derece düşer ve -54 olur, sonra sabit kalır. O yüzden FL 350 -54C Meteorology’de Celcius kullanılır. Q6720,6718 Boiling point: 100C / 212 F/ 373K Melting point: 0C / 32F / 273 K C/5 = (F-32) /9 K = C + 273 Specific heat (özgül ısı) : maddenin sıcaklığını 1C arttırmak için vermem gereken ısı miktarı. 6725 Suyun özgül ısısı karadan daha fazla. Suyun sıcaklığını 1 derece arttırmak için vermem gereken ısı miktarı daha fazla. Betonun özgül ısısı çimenden fazladır. Gençer Güleryüz 12 HEATING OF THE ATMOSPHERE SOLAR (indirectly) CONVECTION LONGWAVE TERRESTRIAL RADIATION (directly – main method) ADVECTION INSOLATION (max at local noon) Conduction: Convection: Advection: Insolation: temasla ısı iletimi. Zeminin üstünde bekleyen havanın ısınması (summer afternoon) Dikey taşınım. vertical motion of air Yatay taşınım. horizontal motion of air earth heating by solar radiation. The amount of the sun's heat absorbed by the Earth depends on the sun's: elevation duration. Max at local noon 3740,6723,6727,6729,7223,6728,3738,6722,6743,6724 Gençer Güleryüz 13 DIURNAL VARIATION (Günlük sıcaklık değişimi) Maximum: Minimum: 1400-1500 30 min after sunrise. Rüzgar ve bulut diurnal variation’ı azaltır: Bulut: battaniye etkisi. Gündüz ısınmasını gece soğumasını engeller. Diurnal variation azalır. Rüzgar: havanın zeminle temasını engeller, yani gündüz ısınmasını gece soğumasını engeller. Karalar daha çabuk ısınır ve daha çabuk soğur. Okyanuslar daha geç ısınır ve daha geç soğur. Nemli ortamlar(tropical bölgeler) ısıyı absorbe eder Diurnal variation azalır. Diurnal variation çöllerde en fazla. Bulut olmadığı için gündüz çok sıcak ama gece de çok soğuk. 6747,5535,6742,6746,6721,6744,6745,6748 Q6811: The effect of wind is to decrease the difference in temperature between ground level and 4ft. Rüzgar alttaki ve üstteki havayı karıştırarak ikisinin arasındaki sıcaklık farkını azaltır. Gençer Güleryüz 14 Inversion : temperature increases with height. Inversion windshear! a sudden change in wind speed or direction stable fog mist haze inversion 1097,2505,15588,3724,6737,6738,6739,6740 Ground / Surface Inversion: q67,10913,10914,4151 Long clear night (uzun bulutsuz geceler, zemin çok soğur, üstteki hava sıcak) Terrestrial radiation on a clear night with no or very light winds. (nocturnal radiation) cloud-free nights in winter when the ground is dry q5534: bulut varmış, batatniye etkisi karadan ısı kaybını engeller 3 derecenin biraz altına düşer. slightly below +3°C. Subsidence Inversion : çöken hava ısınır ama alttaki soğuk yoğun havanın içine giremez. Altta soğuk, üstte sıcak hava. inversion An inversion over a large area with haze, mist. Day or night 1200,6741 Gençer Güleryüz 15 Isothermal layer: temperature remains constant with height. absolutely stable. Tropopause da o yüzden bulut oluşumu kısıtlanıyor. 15587,15610,3725 Gençer Güleryüz 16 1-3 Atmospheric Pressure (37) 200hPa 300hPa 500hPa 700hPa 1013.25hPa 39000ft 30000ft 18000ft 10000ft MSL Pressure decreases at a decreasing rate. (Basınç azalan bir oranda azalır.) İlk 10000ft’te 313hPa düşerken, 30bin-40bin arasındaki 10000ft’te yalnızca 100hPa düşüyor, çünkü yoğunluk az. In the troposphere the decrease in pressure per 100 m increase in height is larger in the lower layers than in the higher layers 1 m = 3.28 ft q133,6750,6754,6755,6756 Soğuk(yoğun) ortamda basınç hızlı düşer, basınç seviyeleri birbirine yaklaşır. Sıcak(seyrek) ortamda ise yavaş düşer ve basınç seviyeleri birbirinden uzaklaşır. Q6757 q6758 sıcak ortamda basınç hızlı düşemez. O yüzden belli bir seviyedeki basınç etrafına nazaran yüksek kalır. Tropopause sıcak havada genleşir yine yüksektedir. High high. Yoğun ortamda, yani basıncın fazla sıcaklığın düşük olduğu yerlerde basınç çok hızlı düşer, basınç seviyeleri birbirine daha da yaklaşır diyebiliriz. Q6753 Gençer Güleryüz 17 H = 96 x T / P 1hPa’lık değişimin karşılık geldiği irtifa değişimi. T(Kelvin), P (hPa) Mesela deniz seviyesi için 1 hPa neye karşılık geliyor diye hesaplarsak: H = 96 x (15+273 K) / 1013.25 hPa = 96 x 288 / 1013.25 = 27 ft 5500m için hesaplarsak; 5500 * 3,28 = 18000ft P=500hPa , T=15-36=-21C= 252K H = 96 x 252 / 500 = 50ft q15269,q58 Q6759: H = 96 x T / P H = 96 x 233 / 375 = 59.6 ft Gençer Güleryüz 18 QFE: atmospheric pressure at an aerodrome level QNH: QFE reduced to mean sea level using ISA (standard) conditions. QFF: QFE reduced to mean sea level using actual conditions. Suface chart ta qff kullanılılır. Çünkü meteorolojik yorum yapmak için gerçeğe en yakın basınç değeri QFF’tir. QNE: 1013hPa Standart Pressure Setting (SPS) 16883,2243,3734,6760,6761,1101,2506,4199 Above Mean Sea Level (AMSL) 2511,2241,2242 QFE ISA elevation actual ISA colder warmer MSL QNH QNH = QFE + elevation / 27ft(8m) Gençer Güleryüz QFF q59,2247,2248,2250,4190 QNH QFF>QNH H 19 QFF<QNH H at mean sea level 2244,3735,4189 QFE = QNH = QFF MSL Below mean sea level MSL 2245,2246 QNH ISA QFF<QNH QFF>QNH colder warmer QFE QFE Gençer Güleryüz 20 1013 1013 Transition Level (FL) QNH Transition Altitude QNH height QFE altitude FL (pressure altitude) elevation MSL QNH Gençer Güleryüz 21 1013 hPa (SPS) Isobar(eş basınç): A line on a chart joining places of equal sea level pressure q1577 q6751 q6752 Isobars appear on meteorological surface charts. Qff is used. Trough: Extension of Low pressure Ridge: extension of High pressure Col: an area between two highs and two lows 15776,5013,5034 - Gençer Güleryüz 22 Dynamic Pressure: Pressure caused by movement. (adı üstünde dinamik, havanın hareketinden kaynaklanan basınç) q6749 Gençer Güleryüz 23 1-4 Atmospheric Density (10) Yoğunluk = kütle / hacim (g/m3) Pressure Density Pressure Density Temperature Density Temperature Density Relative Humidity Density su buharı kuru havadan daha hafif. (kettle örneği) 12797,6763,130,6762,6763,6764 Gençer Güleryüz 24 Density Altitude: is the altitude in the standard atmosphere to which the observed density corresponds. Gözlemlenen yoğunluğun ISA’de karşılık geldiği irtifadır. Q6765 Density Altitude = Pressure Altitude + (120ft x ISA deviation) 20 000 ft 40 000 ft 60 000 ft Density is 50% of the surface value. Density is 25% of the surface value. Density is 10% of the surface value. Q6766 FL --> hPa eşleştirmeleri 200hPa 300hPa 500hPa 700hPa 1013.25hPa 10897,2126 40000ft 30000ft 18000ft 5.5 km Basınç yarıya düştüğüne göre, atmosfer ağırlığı da yarıya düşer. 10000ft MSL Gençer Güleryüz 25 1-5 ISA (18) 1104,10921,12850,2253,3719,3731,3732,15261,6767,6769,6770,6771,2252,10870 P = 1013.25 hPa = 29.92 inHg = 14.7 psi q6768 ISA deviation: gerçek sıcaklık ile ISA koşullarındaki sıcaklık arasındaki farktır. Q6772 q7216 FL --> hPa eşleştirmeleri 15486,4198 200hPa 300hPa 500hPa 700hPa 1013.25hPa 39000ft 30000ft 18000ft 10000ft MSL Diğer aralıklar, mesela 850hPa 5000ft , bu yukardaki değerler üstünden türetilebilir. Yukarıdakileri bilmek yeterli. Pressure decreases at a decreasing rate. İlk 10000ft’te 313hPa düşerken, 30bin-40bin arasındaki 10000ft’te yalnızca 100hPa düşüyor, çünkü yoğunluk az. 1 m = 3.28 ft Gençer Güleryüz 26 1-6 Altimetry (99) Altimetre’nin mantığı: Uçak etrafında algıladığı basınç ile set ettiği basınç arasındaki farkı irtifa olarak gösterir. Uçağın etrafında algıladığı basınç değişmezse hep aynı irtifayı gösterir. 6783,6806 QNH 1013 hPa Gençer Güleryüz 27 QFE: atmospheric pressure at an aerodrome level QNH: QFE reduced to mean sea level using ISA (standard) conditions. QFF: QFE reduced to mean sea level using actual conditions. Suface chart ta qff kullanılılır. Çünkü meteorolojik yorum yapmak için gerçeğe en yakın basınç değeri QFF’tir. QNE: 1013hPa Standart Pressure Setting (SPS) Above Mean Sea Level (AMSL) QFE elevation ISA actual colder ISA warmer MSL QNH QFF QNH QNH = QFE + elevation / 27ft(8m) QFF>QNH H Q6776: görüldüğü üzere aradaki fark sadece elevation’a bağlı. O yüzden aradaki fark aynı. Always the same. 16768,1098,6774, Gençer Güleryüz Q6778: 1700ft’te 15 – 3.4 = 11.6 olması lazım, daha soğuk. QFF>QNH 28 QFF<QNH H at mean sea level 10890,6780, QFE = QNH = QFF MSL Below mean sea level MSL q1547 QNH ISA QFF<QNH QFF>QNH colder warmer QFE QFE Gençer Güleryüz 29 16419,15613,15793,5537,14954,6784,6797 6785,6786: kalkışta QNH bilinmiyorsa elevation’ı ayarla. 1013 Transition Level (FL) 1013 QNH Transition Altitude QNH height QFE altitude FL (pressure altitude) elevation MSL QNH Gençer Güleryüz 30 1013 hPa (SPS) YÜKSEK BASINÇTAN ALÇAK BASINCA GİTME DURUMU HI LOW HI LOW YÜKSEKten ALÇAĞA giderken YÜKSEK okur, ama ALÇAKtasın - 7040, ALÇAK BASINÇTAN YÜKSEK BASINCA GİTME DURUMU LOW HI LOW HI ALÇAKtan YÜKSEĞE giderken ALÇAK okur, ama YÜKSEKtesin. Gençer Güleryüz Q6802 31 YÜKSEK SICAKLIKTAN ALÇAK SICAKLIĞA GİTME DURUMU Sıcaklık için de HI LOW HI LOW geçerli. YÜKSEKten ALÇAĞA giderken YÜKSEK okur, ama ALÇAKtasın 6805 700hPa 10400ft 10000ft WARM 9600ft ISA COLD 1013hPa Yukarıdaki resimde zeminde 1013 hPa basınç var. Sıcak seyrek havada basınç yavaş düşüyor,o yüzden 700 hPa seviyesi yukarda. Soğuk yoğun havada ise basınç hızlı düşüyor, o yüzden 700hPa seviyesi aşağıda. Uçak etrafında hep 700 hPa algılarsa kendini FL100’da sanar, yani ISA’e göre tasarlanmış altimetre hep 10000ft gösterir. ALÇAK SICAKLIKTAN YÜKSEK SICAKLIĞA GİTME DURUMU LOW HI LOW HI ALÇAKtan YÜKSEĞE giderken ALÇAK okur, ama YÜKSEKtesin. 1249,2169 - Yani özetle sıcaklık açısından alçakta yüksek okur, yüksekte alçak okur. Akılda kalması için; Soğuk hava büzülmüş alçaktasın yüksek okur. Sıcak hava genleşmiş yüksektesin alçak okur. Gençer Güleryüz 32 Transition Altitude sabittir, deniz seviyesinden yükseklik olarak belirlenir. Transition Level ise bir Flight Level’dır(pressure altitude), 1013’e göre belirlenir. 1013’ün konumu değiştikçe o da değişir. Hava sıcaklığı değiştikçe de genleşip, büzülebilir. O yüzden Transition Level en tehlikeli duruma (kötü senaryoya) göre belirlenir: - Alçak basınç Basınç düştükçe 1013 seviyesi de aşağıya kayar, transition level’ı aşağı çeker - Alçak sıcaklık Hava büzülür, transition level’ı aşağı çeker Yani; to calculate a lowest usable flight level from a given minimum safe altitude: q1546 Lowest value of QNH (en alçak basınç) highest negative temperature deviation from ISA (ISA’den en yüksek negatif sapma en soğuk zaman) Benzer soru farklı açıdan sorulabiliyor. Usable flight level ne zaman en azından minimum safe altitude seviyesindedir yani iyi senaryoyu, iyi koşulları soruyor. Q1579,13635,6800 When does the minimum usable flight level at least lies at the same height, as the minimum safe altitude? QNH ≥ 1013 Temperature ≥ ISA Gençer Güleryüz mesela QNH 1014-1015 olursa 1013 yukarı taşınır (iyi koşul) hava ISA’den biraz sıcaksa genleşir, FL yukarı taşınır (iyi koşul) 33 ALTIMETRY ERRORS Pressure Error (P.E.) Uçak 1013’e set ettiyse ama deniz seviyesi QNH 1013’ten farklıysa Barometric hata mevcuttur. 1 hPa için 27 ft düzeltme yapılır. (hPa farkı) x 27 ft QNH > 1013 ekle QNH < 1013 çıkar -----------Example: cruising at FL 100, QNH= 1023 hPa. What is the true altitude? FL100 (Indicated Altitude) 1013 hPa 10 x 27 = 270 ft QNH 1023 hPa True Altitude = Indicated Altitude + P.E. True Altitude = 10000 + 270 = 10270 ft Gençer Güleryüz (QNH 1013’ten fazla olduğu için ekledik) 34 Example: cruising at FL 100, QNH= 1003 hPa. What is the true altitude? FL100 (Indicated Altitude) QNH 1003 hPa 10 x 27 = 270 ft 1013 hPa True Altitude = Indicated Altitude – P.E. True Altitude = 10000 – 270 = 9730 ft Gençer Güleryüz (QNH 1013’ten az olduğu için çıkardık) 35 Temperature Error (T.E.) 700hPa 10400ft 10000ft WARM 9600ft ISA COLD 1013hPa Yukarıdaki resimde zeminde 1013 hPa basınç var. Sıcak seyrek havada basınç yavaş düşüyor,o yüzden 700 hPa seviyesi yukarda. Soğuk yoğun havada ise basınç hızlı düşüyor, o yüzden 700hPa seviyesi aşağıda. Uçak etrafında hep 700 hPa algılarsa kendini FL100’da sanar, yani ISA’e göre tasarlanmış altimetre hep 10000ft gösterir. Ortam ISA’den farklı ise yani ISA deviation varsa Temperature Error mevcuttur. Barometric Error düzeltildikten sonra; ISA’den her 1°C sapma için 4/1000’lük düzeltme uygulanır. 1°C 4/1000 (IA ± B.E.) x (deviation) x 4/1000 sıcaksa ekle soğuksa çıkar Gençer Güleryüz 36 Example: FL100’da uçuyorsun. Outside Air Temperature OAT = -15C, True Altitude = ? ISA koşullarında 1000ft’te 2C, 10000ft’te 20C azalır. 15-20 = -5 olması lazım ama 10 derece daha soğuk. ISA -10 deviation Temperature Error = 10000 x (-10) x 4/1000 = -400ft True Altitude = 10000 – 400 = 9600 ft (uçak soğukta olduğu için altimetrenin okuduğundan çıkardık) 700hPa 10400ft - 400 ft 10000ft WARM 9600ft ISA COLD 1013hPa ------------ Example: FL100’da uçuyorsun. Outside Air Temperature OAT = 5⁰C, True Altitude = ? ISA koşullarında 1000ft’te 2⁰C, 10000ft’te 20⁰C azalır. 15-20 = -5 olması lazım ama 10 derece daha sıcak. ISA +10 deviation Temperature Error = 10000 x (10) x 4/1000 = 400ft True Altitude = 10000 + 400 = 10400 ft 700hPa (uçak sıcakta olduğu için altimetrenin okuduğuna ekledik) + 400 ft 10400ft 10000ft WARM 9600ft ISA COLD 1013hPa Gençer Güleryüz 37 TA = IA ± P.E. ± T.E. True Altitude Indicated Altitude (1013’e göre FL) 1 hPa 27 ft 1°C 4/1000 (QNH – 1013) x 27 ft (IA ± B.E.) x (deviation) x 4/1000 QNH > 1013 ekle sıcaksa ekle QNH < 1013 çıkar soğuksa çıkar Önce barometric error düzeltilir. Sonra bulunan yeni irtifa değeri üstünden sıcaklık düzeltmesi yapılır. Gençer Güleryüz 38 Density Altitude: is the altitude in the standard atmosphere to which the observed density corresponds. Gözlemlenen yoğunluğun ISA’de karşılık geldiği irtifadır. Density Altitude = Pressure Altitude + (120ft x ISA deviation) 20 000 ft 40 000 ft 60 000 ft Density is 50% of the surface value. Density is 25% of the surface value. Density is 10% of the surface value. Q6773 Gençer Güleryüz 39 TEK TEK SORU ÇÖZÜMLERİ Q16754: Uçak 1013’e göre FL40’da uçuyor. Tower da uçağa QNH’e göre 3000ft te uç diyor. Kıyaslama yapıldığında ikisinin de aynı yere denk geldiği görülür. FL40 ~ 3000 + 999 Small change of altitude necessary. 3000 ft FL 40 QNH 976 hPa 37hPa x 27ft = 999ft 1013 hPa Gençer Güleryüz 40 Q66: ISA koşullarında FL60 ile FL120 arasındaki kalınlık 6000ft’tir. ISA +10 deviation var. Sıcaksa ekle Altitude x deviation x 4/1000 = 6000 x 10 x 4 /1000 = 240 ft 6000 + 240 = 6240 ft (sıcak olduğu için genleşmiş) Q1316,6808: TA = IA ± TA = 10000 - TA = TA = P.E. ± T.E. 30 x 27 - T.E. 9190 - 9190 x (15) x 4/1000 8639 ft Q1316: ISA koşullarında 15 – 40 = -25C olması lazım. 15 derece daha soğuk ISA –15C deviation TA = IA ± TA = 20000 + TA = TA = P.E. ± T.E. 20 x 27 - T.E. 20540 - 20540 x (15) x 4/1000 19308 ft Q2521,6807: ISA koşullarında 15 – 32 = -17C olması lazım. 10 derece daha soğuk ISA –10C deviation TA = IA ± TA = 16000 - TA = TA = P.E. ± T.E. 10 x 27 - T.E. 15730 - 15730 x (10) x 4/1000 15100 ft Q2522: Dağlık alandan geçiliyor. Chart en az 12000ft AMSL uç diyor. Zaten QNH 1023’e set edilmiş. Barometric Error yok. ISA +10 deviation var. Chart’ın belirttiği 12000ft true altitude a erişince altimetre(indicated) ne gösterecek diye soruyor. TA = IA ± P.E. 12000 = IA + T.E. 12000 = IA + 12000 x (10) x 4/1000 12000 = IA + IA Gençer Güleryüz = ± T.E. 480 11520 ft 41 Q2523,6794: 540 ft ? QNH 993 hPa 20 x 27 ft = 540 ft 1013 hPa 1013’e göre 540 + 540 = 1080 ft okur. - Gençer Güleryüz 42 Q2524: ? 1200 ft QNH 993 hPa 20 x 27 ft = 540 ft 1013 hPa Elevation = 1200 – 540 = 660 ft - Gençer Güleryüz 43 Q10858: Radio altimetre yerden 1860 ft okuyor. Yerin elevation’ı 3090 ft. 1013’e göre FL 45’te uçuyor. QNH = ? 1860 ft FL 45 3090 ft 1013 hPa 3090 +1860 – 4500 = 450 ft QNH = ? 450 ft / 27 ft = 16.6 hPa 1013 + 16.6 hPa = 1029.6 hPa - Gençer Güleryüz 44 Q10862: Uçak 1012’ye set etmiş 6500 ft indicated ile gidiyor. B’deki QNH 977. 1012 seviyesi aşağıda kalıyor. Uçakta 1012’ye paralel bir şekilde alçalıyor. Height above B = ? Şekli çizince 6500 ft’ten elevation’ı ve 977 ile 1012 arasındaki hPa farkını çıkarmak gerektiği görülüyor. ? 6500 ft B A 6500 ft 930 ft 600 ft QNH 977 QNH 1012 35 x 27 = 945 ft QNH 1012 Height above B = 6500 – 930 – 945 = 4625 ft Gençer Güleryüz 45 Q15440: ? QFE 958 hPa 5000 ft 55 x 27 ft = 1485 ft QNH 983 hPa 1013 hPa 5000 – 1485 = 3515 ft - Gençer Güleryüz 46 Q15416: ISA koşullarında 15 – 60 = -45C olması lazım. 12.5 derece daha soğuk ISA –12.5C deviation Pressure at MSL 1013.25 hPA. Standart ile çakışıyor P.E. yok. TA = IA ± P.E. ± T.E. TA = 30000 - T.E. TA = 30000 - 30000 x (12.5) x 4/1000 TA = 28500 ft Q2254: Alçak basınca gidiyor ama true altitude sabit kalmış, demek ki sıcaklık açısından yüksek bir yere gidiyor: TA = IA ± P.E. ± T.E. Q2255: Aynı basınca gidiyor ama true altitude artıyormuş, demek ki sıcaklık açısından yüksek bir yere gidiyor. TA = IA ± P.E. ± T.E. Q2256: Aynı basınca gidiyor ama true altitude azalıyormuş, demek ki sıcaklık açısından alçak bir yere gidiyor. TA = IA ± P.E. ± T.E. Q2257,6798: TA = 13500 ft IA = FL 135 eşitmiş. QNH 1019 > 1013. Barometric açıdan + bir durum var, temperature açısından – bir durum olması lazım. TA = IA ± P.E. ± T.E. 13500 = 13500 ± P.E. ± T.E. Q2258: TA = 9100 ft IA = FL 90 QNH bilinmiyor. Barometric açıdan + ya da – olup olmadığı bilinmediği için, temperature da bilinemez. TA = 9000 Gençer Güleryüz IA ± ? = 9100 ± P.E. P.E. ± ? ± T.E. T.E. 47 Q2259: TA = 12000 ft IA = FL 120 eşitmiş. QNH 1013 = 1013. Barometric error 0, temperature açısından da 0 olması lazım ISA koşulları TA = IA ± P.E. ± T.E. 12000 = 12000 ± P.E. ± T.E. Q2260: TA = 10000 ft IA = FL 100 eşitmiş. QNH 1003 < 1013. Barometric açıdan - bir durum var, temperature açısından + bir durum olması lazım. TA = IA ± P.E. ± T.E. 10000 = 10000 ± P.E. ± T.E. Q1548: TA = 15000 ft, IA = ?, QNH = 1003, ISA -15 deviation TA ± = IA ± P.E. 15000 = IA - 10 x 27 15000 = IA - 270 IA 16170 ft = T.E. - 15000 x 15 x 4/1000 - 900 Q1549: Yüksek basınca gidiyor ama true altitude sabit kalmış, demek ki sıcaklık açısından alçak bir yere gidiyor: TA = IA ± P.E. ± T.E. - Gençer Güleryüz 48 Q1550: 1240 ft ? QNH 1008 hPa 5 x 27 ft = 135 ft 1013 hPa 1013’e göre 1240 + 135 = 1375 ft okur. - Gençer Güleryüz 49 Q1555: 1310 ft 1715 ft 1013 hPa 1715 – 1310 = 405 ft QNH ? 405 ft / 27 ft = 15 hPa 1013 + 15 = 1028 hPa Q1556: Dağlık alandan geçiliyor. Chart en az 15000ft AMSL uç diyor. Zaten QNH 1023’e set edilmiş. Barometric Error yok. ISA +15 deviation var. Chart’ın belirttiği 12000ft true altitude a erişince altimetre(indicated) ne gösterecek diye soruyor. TA = IA ± P.E. 15000 = IA + T.E. 15000 = IA + 15000 x (15) x 4/1000 15000 = IA + IA 14100 ft = ± T.E. 900 - Gençer Güleryüz 50 Q1557: FL130, TA = 12000 ft, QNH = 1013.25 hPa ( o yüzden P.E. yok), ISA deviation = ? TA = ± P.E. 12000 = 13000 ± T.E. T.E. - 1000 ft = IA ± T.E. 13000ft’ te -1000ft düzeltme yapılmış. 13000ft x (deviation) x 4/1000 = -1000 Deviation = -20C (çıkardığına göre soğuk olacaktı zaten) Q1578: - İki FL arasında 1000ft seperation vardır. Soğuk havada büzülür, seperation 1000ft’in altına düşer. Q1770,6787: ? = 3600 – 594 = 3006 ft 3600 ft QNH 991 hPa 22hPa x 27ft = 594ft 1013 hPa Gençer Güleryüz 51 Q1771: QFE = ? 1411 ft QNH 994 hPa QNH = QFE + elevation/27ft Q4202: 994 = QFE + 1411/27 QFE = 942 hPa QNH = QFE + elevation / 27ft(8m) 1000 = 980 + elevation / 8m Elevation = 160 m Q6775: QNH = QFE + elevation / 27ft(8m) 1025 = QFE + 200m / 8m QFE = 1000 hPa Q6777: QNH = QFE + elevation / 27ft(8m) QNH = 1000 + 200m / 8m QNH = 1025 hPa - Gençer Güleryüz 52 Q1772: ? = 8000 – 351 = 7649 ft FL 80 QNH 1000 hPa 13hPa x 27ft = 351ft 1013 hPa Q1773: ? = 290 – 270 = 20 ft 290 ft 1013 hPa 10 x 27 =270 ft QNH 1023 hPa Gençer Güleryüz 53 Q4191,6779: TA = IA ± P.E. ± T.E. True altitude’un Indicated Altitude(pressure altitude)’a eşit olması için P.E. ve T.E. error olmaması gerekir. Bu da standard atmosphere koşullarında olur. QNH = 1013 ve ortam sıcaklığı ISA iken. - Q4192: 4000 ft’te ISA koşullarında 15 – 8 = 7C olması lazım. -20C olduğuna göre soğuk bir ortam var. Denize acil iniş yapıyor. Altimetre de 1025 QNH’e set edilmiş. Eğer ISA koşullarında iniş yapsaydı etrafında 1025 algılayacaktı, set ettiği değer de 1025 0 okurdu. Ama soğuk ortamda iniş yapıyor, üstüne daha yoğun bir hava biniyor. Etrafında daha yüksek bir basınç algılar, ve kendini alçakta sanar, 0’ın altında okur. ISA cold 4000 ft QNH 1025 hPa Q14145: ortam soğukmuş. Alçakta yüksek okur. A higher altitude than the elevation of the summit Q14146,6799: ortam sıcakmış. Yüksekte alçak okur. A lower altitude than the elevation of the summit Gençer Güleryüz 54 Q15265: 200ft’lik dağın üstünden 1000ft’lik clearance veriyor, yani 1200ft true altitude’da uç diyor. Bu sırada altimetre(indicated) ne okur? 1000 ft TA = 1200 ft 200ft TA = IA ± P.E. ± T.E. QNH = 1013 hPa P.E. yok. Zeminde 15C olması lazım. -5miş. ISA – 20C deviation var. TA = IA ± T.E. 1200 ft = IA - 1200 x 20 x 4/1000 IA = 1296 ft Gençer Güleryüz 55 Q6781: TL = FL 150 ? = 15000 – 13000 – 400 = 1600 ft TA = 13000 ft FL150 13000 ft QNH 1003 hPa 10 x 40ft = 400 ft 1013 hPa - Q6788: 0.7 inHg’lik artış kaç hPa’a denk geliyor? Bunu bulup 27ft ile çarparsak indicated altitude’daki artış bulunur. 29.92 inHg 1013.25 hPa 0.7 inHg x x = 1013.25 / 29.92 x 0.7 = 23.7 hPa 23.7 x 27ft = 640 ft artar. Gençer Güleryüz 56 Q6789: Uçak 994’e set etmiş. B’ye indiğinde ne okur? QNH 1000’i set etse elevation’ı okuyacaktı. 994’ü set etmiş, 6hPa x 27 ft eksik okur. 675 – 162 = 513 ft B A QFE 994 270 ft ? 675 ft 994 QNH 1000 6 x 27 ft = 162 ft Gençer Güleryüz 57 Q6790: ? = 4000 – 540 = 3460 ft FL 40 QNH 993 hPa 20hPa x 27ft = 540 ft 1013 hPa Gençer Güleryüz 58 Q6791: 1030’dan 1013’e set edersek 17hPa x 27 ft = 459 daha az gösterir. 1013 hPa ? = 17 x 27ft = 459 ft QNH 1030 hPa - Q6792: 1013’den 1009’a set edersen 4 hPa x 27ft daha az gösterir. Q2513: descend yaparken 1013’ten 1009 QNH’e set ediyor. Altimeter will decrease. Q2514: climb yaparken 1023 QNH’ten 1013’e set ediyor. Altimeter will decrease. Q2515: climb yaparken 966 QNH’ten 1013’e set ediyor. Altimeter will increase. Gençer Güleryüz 59 Q6795: A QFE 994 B 600 ft 195 ft QNH 1012 QNH 1012 600 ft ? Tekrar 600 ft göstermesi için 405ft daha fazla okuyacak seviyeye set etmesi gerekir. 405ft / 27ft = 15 hPa 1012 + 15 = 1027 hPa Q6796: ? = 1200 – 270 = 930ft 1200 ft 1013 hPa 10 x 27 = 270ft QNH 1023 Gençer Güleryüz 60 405 ft Q6801: FL60 ile FL120 arası ISA koşullarında 6000ft’tir. 10C sıcak olduğu için genleşir. 6000 x deviation x 4/1000 = 6000 x 10 x 4/1000 = 240ft 6000 + 240 = 6240 ft q16300: Mountain üstünden geçerken venturi effect’ten dolayı rüzgar hızı artar, dinamik basınç artar, statik basınç düşer. Uçak etrafında daha düşük bi basınç algılar ve kendini daha yüksekte sanar. Q6809: 2550ft’lik dağlık alan üstünden geçiyor. QFE 1000’e göre 3000ft’te uçuyor. Dağa çarpar mı kurtarır mı? Regional local QNH 1026’ya göre uçağın irtifasını bulup, dağın yüksekliği çıkar. 1152ft ile kurtarır. 3000 ft A ? = 3000 + 702 – 2550 = 1152ft QFE 1000 QFE 1000 QFE 1020 800 ft 26 x 27ft = 702ft B 2550 ft 80 ft QNH 1026 (1 hPa = 30 ft kullanırsan cevap tam 1230ft çıkıyor ama parantez içinde 27 ft kullan demiş. En yakın cevabı işaretle sıkıntı yok:) Gençer Güleryüz 61 Q6810: 2400m dağlık alan var. Feet ‘e çevirmeyi unutma. 2400m x 3.28ft = 7872ft 7872ft’lik dağlık alan üstünden uçuyor. 1013’e göre FL100’dan uçarken dağdan clearance’ı nedir? 10000 ft’ten dağlık alanı ve QNH-1013 arasındaki hPa farkını çıkarınca clearance bulunur: ? = 10000 – 7872 – 405 = 1723 ft FL100 7872 ft QNH 998 15 X 27ft = 405ft 1013 Gençer Güleryüz 62 WIND (217) 2-1 Definition and Measurement of Wind (8) Rüzgarı yaratan ne? Difference in temperature difference in Pressure 6812 Rüzgarın geldiği yön söylenir: True North Knots 4194,6813 - back veer Gençer Güleryüz 63 Nasıl ölçülür? Rüzgarlar zeminden 8-10 metre yukarıya yerleştirilen 3-cup anemometer la ölçülür. 6814 Birim dönüşümleri kt kt x 1.8 ÷2 Gençer Güleryüz km/h 2525,2526 m/s 2527,10849 64 2-2 Primary cause of Wind (77) PGF – Pressure Gradient Force Basınç Farkı Kuvveti Basınç farkı Pressure Gradient Force (PGF) Closer the isobars kısa mesafedeki basınç farkı Wind PGF Wind Closer the isobars stronger the wind 2180,4056,4060,6839 - Gençer Güleryüz 65 Coriolis Force (CF) Geostrophic Force Dünya bir dönüşünü tamamlarken ekvator’daki çember daha büyük olduğu için daha hızlı döner. Mesela; Ekvatorun dönüş hızı fazla 60’ enleminin dönüş hızı ise azdır Coriolis Force’un sebebi: Dünya’nın dönüşü Çemberdeki daralma Çizgisel hız farklılıkları 0’ ile 10’ enlemini değerlendirirsek çemberler neredeyse aynı 80’ ile 90’ enlemini değerlendirirsek çember ani bir şekilde daralıyor. Çemberdeki daralma artarsa çizgisel hız farkı artar. Dolayısıyla; Kutuplara gittikçe Çemberdeki daralma Coriolis Force * Tam ekvatorda ise ihmal edilebilir. * ± 15 ̊ N/S dışında Coriolis etkisini gösterir. 14265,14894,6818, Gençer Güleryüz 66 Kuzey yarımküreden Ekvatora doğru bir tenis topu atarsak, ekvator daha hızlı döndüğü için top sağa düşer. Güney yarımküreden Ekvatora doğru bir tenis topu atarsak, ekvator daha hızlı döndüğü için top sola düşer. CORIOLIS RÜZGARLARI KUZEY YARIMKÜREDE SAĞA GÜNEY YARIMKÜREDE SOLA SAPTIRIR. * Rüzgar yoksa Coriolis de yok, çünkü saptıracak bir şey de yok. O yüzden rüzgarın hızı artarsa Corolis’in etkisi artar. 13822,15942,2179,6816,6817,6824, Gençer Güleryüz 67 Wind Coriolis GEOSTROPHIC WIND STRaight and Parallel isobars Unchanging pressure field No friction (2000 ft+) Greater than ± 15 ̊ N/S Norhern Hemisphere Mavi ile gösterilen Rüzgarın sağa sapması adım adım çizilmiş: PGF Wind H Coriolis force, rüzgarın devamlı 90’ sağına etki eder ve sağa saptırır. En son şekle baktığımızda PGF ile Coriolis Force’un birbirini dengelediğini ve rüzgarın isobar’lara teğet bir şekilde estiğini görüyoruz. O yüzden; Kuzey yarımkürede rüzgarı arkana aldığında Low pressure solda kalır. Rüzgar hızları Latitude Wind Kutuplar daha yavaş dönüyor rüzgar yavaş Latitude Wind Ekvator daha hızlı dönüyor Density Wind Yoğun ortamda hava zor hareket eder. Density Wind Seyrek ortamda hava hızlı hareket eder. rüzgar hızlı 16390,1226,4067,4070,4073,4080,4083,4998,4999,6822,6823 Gençer Güleryüz 68 L L KUZEY YARIMKÜREDE, rüzgarı arkana aldığında GÜNEY YARIMKÜREDE, rüzgarı arkana aldığında LOW PRESSURE SOLDA kalır. LOW PRESSURE SAĞDA kalır. ( Low – Left ) L Low(cyclone) anti-clockwise L H High (anticyclone) clockwise Low(cyclone) clockwise 6819,6843,4059,8010 Gençer Güleryüz 69 H High (anticyclone) anti-clockwise Gradient wind (LOW) GRADIENT WIND < curved isobars GEOSTROPHIC WIND Centrifugal force opposes PGF < (HIGH) GRADIENT WIND Centrifugal force is added to PGF 1090,1091,4071,4076,5000,14262,15052,6827,6828,6844 Gençer Güleryüz + centrifugal force 70 LOW GRADIENT LOW LATITUDE (30⁰ N) (yavaş) (hızlı) HIGH GRADIENT HIGH LATITUDE (50⁰ N) (hızlı) Low Gradient’ı bir de kutuplara yakın bir yere koyarsam iyice yavaşlar High Gradient’ı bir de ekvatora yakın bir yere koyarsam iyice hızlanır (yavaş) least! greatest! Low gradient’ı ekvatora yakın bir yere koyarsam hızlanır, High Gradient’ı kutuplara yakın bir yere koyarsam yavaşlar; dengelenir 6821,10885,6815 Gençer Güleryüz 71 equal! SURFACE WIND below 2000ft + friction Sürtünmeden dolayı rüzgarın hızı azalır Ona doğru orantılı olarak etki eden coriolis’in etkisi azalır. PGF baskın çıktığı için rüzgar PGF’e doğru kayar Low pressure’a doğru kayar convergence across the isobars back & decrease in N.H. veer & decrease in S.H. with increasing height veer & increase with increasing height back & increase 12828,15792,4084,10954,13622,14957,6833,6835,6836,1099,1234,1235,2174,4061,4069 6829: kuzey yarımkürede biraz backing yapar ve southeast’ten gelir. Gençer Güleryüz 72 NORTHERN HEMISPHERE SOUTHERN HEMISPHERE back & decrease veer & decrease Low pressure convergence Low pressure convergence High pressure divergence High pressure divergence Blue above 2000 ft Red surface wind below 2000 ft L Gençer Güleryüz Blue above 2000ft Red surface wind below 2000ft H L 73 H SURFACE WIND below 2000ft + friction DAY TO NIGHT NIGHT TO DAY Zemin soğur hava yoğunlaşır friction etkisini gösterir Zemin ısınır hava seyrekleşir friction etkisini kaybeder back & decrease in N.H. veer & increase in N.H. 16722,4078 Gençer Güleryüz 74 BACK & DECREASE YAPMA DERECELERİ ve ORANLARI (N.H.) Day to Night 20 ⁰ 50% 6832,6834,6838,15035,6831,6838,2534,2535,2536,2537,5010 Thickness of Friction Layer depends on: Stability Wind speed Roughness of the surface 4077 Gençer Güleryüz 75 Isobar (eş-basınç) : A line joining points of equal pressure. Isallobar: a line joining point of equal pressure tendency. aynı basınç eğilimine sahip noktaları birleştirir. Isallobaric effect: basınç sisteminin değiştiğini kasteder. Isotach: lines joining equal wind speeds. Isotherm: - A line connecting places that have the same temperature. 7983 Convergence: Divergence: - An area where air masses are moving in. An area where air masses are moving out. LOW PRESSURE 6826 10901 HIGH PRESSURE Convergence in the lower part Divergence in the upper part (less friction) Divergence > convergence Low pressure Convergence in the upper part (less friction) Divergence in the lower part Convergence > Divergence High pressure Ascending air adiabatic cooling Descend (subsidence) adiabatic warming Cooling by expansion Formation of thick clouds (unstable) Heated by compression Little or no cloud (stable) Showers Visibility: good except showers Winter fog /mist / low Stratus Summer haze Trough extension of Low P. Ridge extension of High P. Gençer Güleryüz convergence + lifting subsidence + divergence formation of clouds little or no cloud 76 6842,4065,4072 Gençer Güleryüz 77 Isohypse (Contour Charts) eş basınca sahip yükselti eğrileri equal heights of equal pressure, Positions with the same height in a chart of constant pressure. shows the true altitude of an aircraft cruising at a certain FL (pressure altitude) 5536 Contour chart ta gösterilen bütün eğriler aynı basınca sahiptir, yükseklikleri farklıdır. Yani belli bir pressure level da mesela 700hPa da uçuyorken senin gerçek yüksekliğini gösterir. FL100’da uçtuğunu sanarsın ama true altitude 10100, 10000, 9900, 9800, 9700 şeklinde değişebilir. q240,7171 Wind speed: closer the isohypses stronger the wind True Altitude: çukurda kalanın true altitude’u düşüktür. (rüzgarın okları çukuru gösterir) Q7172: high to low contour’a giderken (mesela Melbourne’den A’ noktasına giderken) giderken uçak alçalır. aynı basınca sahip yükselti eğrilerinden geçerken uçak etrafında hep aynı basıncı algıladığı için altimetre aynı indicated altitude’u gösterir ama true altitude devamlı değişir. Yani pressure altimeter constant, indicated altitude constant, true height falling cevapları doğru. 1013 bağlarsa doğru gösterir diye bir şey yok, çünkü neyi bağlarsa bağlasın true altitude devamlı değişiyor. Q14946: A’nın hızı, B’nin true altitude’u yüksek. - Gençer Güleryüz 78 Q14947: B’nin hızı, A’nın true altitude’u yüksek. Q14948: B’nin hızı, A’nın true altitude’u yüksek. - Q14944: Gençer Güleryüz A’nin hızı, B’nın true altitude’u yüksek. 79 Q2517: B’nin hızı, A’nın true altitude’u yüksek. - Q2518: A’nın hızı, B’nin true altitude’u yüksek. Gençer Güleryüz 80 TEK TEK SORU ÇÖZÜMLERİ Q1092: Güney yarımkürede, low pressure sağda kalacak şekilde rüzgarı çiz. Low altitude dediği için friction var low pressure a doğru kayar convergence Q1236: Right drift oluyorsa rüzgar soldan geliyor: Kuzey yarımkürede rüzgarı arkana aldığında Low pressure solda kalır. Uçak HIGH’dan LOW’a gidiyor HI LO HI LOW yüksekten alçağa giderken yüksek okur ama alçaktasın! Gençer Güleryüz 81 Q1250: Güneyde High’dan Low’a gidiyor: Güney yarım kürede low pressure sağda kalacak şekilde rüzgarı çiz. - Gençer Güleryüz 82 Q2530: Drift’e izin vermek için burnu sağa vermiş, crab geliyor. Demek ki rüzgar sağdan geliyor: Güney yarımkürede rüzgarı arkana aldığın zaman Low pressure sağda kalır. Low pressure uçağın önünde. Gençer Güleryüz 83 Q4066: Şıklardan gidip denemek lazım. Uçak doğudan batıya gidiyor. Kuzey yarımkürede rüzgarı arkana aldığında Low pressure solda kalır. LOW HI LOW HI alçaktan yükseğe giderken alçak okur ama yüksektesin. Q4172: Crosswind olduğu zaman HI LOW HI LOW ya da LOW HI LOW HI durumları oluyor. True altitude’un sabit kalması için crosswind olmaması lazım. Gençer Güleryüz 84 Q10955: Kuzey yarımkürede Low pressure solda kalacak şekilde rüzgarı çiz: Q10981: Kuzey yarımkürede Low pressure solda kalacak şekilde rüzgarı çiz: - Gençer Güleryüz 85 Q14943: Güney yarımkürede rüzgarı arkana aldığında Low pressure sağda kalır. LOW HI LOW HI alçaktan yükseğe giderken alçak okur ama yüksektesin - Gençer Güleryüz 86 Q6825: Güney yarımkürede, low pressure sağda kalacak şekilde rüzgarı çiz. Low altitude dediği için friction var low pressure a doğru kayar convergence Q6840: Kuzey yarımkürede Low pressure solda kalacak şekilde rüzgarı çiz: - Gençer Güleryüz 87 Q4058: Kuzey yarımkürede Low pressure’ı soluna esen rüzgar kırmızı Friction’dan dolayı Low pressure a doğru convergence var. Rüzgar uçağa sol arkadan geliyor. Left behind Gençer Güleryüz 88 Q4160: Şıklardan gidip denemek lazım. Uçak doğudan batıya gidiyor. True altitude’un artması için uçağın LOW’dan HIGH’a gidiyor olması gerekir. LOW HI LOW HI alçaktan yükseğe giderken alçak okur ama yüksektesin. Kuzey yarımkürede Low pressure solda kalacak şekilde rüzgarı çiz. 360’tan geliyor. - Gençer Güleryüz 89 Q10980: kalacak. Sağdan crosswind geliyor. Rüzgarı arkana aldığında low pressure solda LOW HI LOW HI. Alçaktan yükseğe giderken alçak okur ama yüksektesin. True altitude increases. Q6782,6804: Left drift oluyorsa rüzgar sağdan gelir. Kuzey yarımkürede rüzgarı arkana aldığında Low pressure solda kalır. LOW HI LOW HI. Alçaktan yükseğe giderken alçak okur ama yüksektesin. - Gençer Güleryüz 90 Q6804: Easterly drift: rüzgar seni doğuya atıyor, yani rüzgar soldan gelecek. Kuzey yarımkürede rüzgarı arkana aldığında Low pressure solda kalır. HI LOW HI LOW. Yüksekten alçağa giderken yüksek okur ama alçaktasın. Gençer Güleryüz 91 2-3 The general global circulation (10) 60⁰ 30⁰ 0⁰ 30⁰ 60⁰ Gençer Güleryüz 92 Polar High 60⁰ Polar front depressions 30⁰ Subtropical High NE Trades Doldrums SE Trades Subtropical High 30⁰ Polar front depressions 60⁰ Polar High V: doldrums / U: NE trades W: SE trades / t: subtropical High x: subtropical High / S ve Y : travelling low Pressure systems (Polar fronts / westerly waves) R ve Z: polar highs 16516,2531,5002,5003,5004,5006,5007,5008,6845,12803,10937,15456,7028,10868 Gençer Güleryüz 93 Q5005: Melbourn July. ITCZ yukarda. O yüzden Avustralya klasik subtropical High etkisi altında. Ama güneyden 50 derece enleminde polar front depression lar yani westerly waves geliyor. subtropical high pressure, with the occasional passage of fronts originating in the adjacent zone of westerly waves Gençer Güleryüz 94 2-4 Local Winds (20) Anabatic: gündüz doğar. gündüz ısınan hava seyrekleşir ve yükselir. 1100,6847,6848 Gençer Güleryüz 95 Katabatik: gece kapanır. gece soğuyan hava yoğunlaşır ve aşağı iner. Cold katabatic gusty winds: Bora(Adriatic) Mistral(over france) 15541,6846,6849,6850,6851,1233 Gençer Güleryüz 96 Günlük sıcaklık değişimlerinden dolayı sea breeze ve land breeze oluşur. q6852 Sea breeze / land breeze de slack pressure gradient(zayıf basınç gradyanı) terimi geçiyor. Yani bölge geniş bi basınç sistemi altında değil, kara ve denizin farklı ısınmasından dolayı yerel ufak bi durum Sea breeze: gündüz denizden karaya doğru eser. Sea to land by day. ortalama yüksekliği 500-1000 feet land breeze den daha kuvvetli (çünkü gündüz kara çok ısınır ve basınç farklılığı oluşturur) 6857 H 500-1000 ft Q6855 tehlikeli! hava yükselir, altta low P, yukarıda High P oluşur etrafına nazaran. Onu kastediyor. 10911,6857,1231,1232,4055,4063 Summer afternoon sea breeze olur Gençer Güleryüz 97 Deniz üstünde rüzgaraltı bacaktasın, pist sağında kalıyor. İniş yaptığında crosswind from the right Deniz üstünde rüzgaraltı bacaktasın, pist solunda kalıyor. İniş yaptığında crosswind from the left. 2539,2540 Q6854: summer afternoon sea breeze. Deniz tarafından geliyorsun, rüzgaraltındayken pist sağında kalıyormuş. İniş esnasında sağdan crosswind gelir. 10879: sabaha karşı İngilterenin güney kıyılarına 350den 6 kt rüzgar geliyor. Summer, Clear sky demiş. Şıklarda da afternoon’daki durumu istiyor. Gündüz kara çok ısınır, hava sayrekleşir ve yükselir low pressure oluşur. Denizden karaya sea breeze gözlemleriz. Güney kıyıları olduğu için güneyden kuzeye gelecek southerly. Ve afternoon ortam seyrekleşir, sürtünme etkisini kaybeder, rüzgarın hızı artar. 10880: İngilterenin doğu kıyısı, summer clear sky, yani çok ısınacak. Şıklarda da afternoon’daki durumu istiyor. Gündüz kara çok ısınır, hava sayrekleşir ve yükselir low pressure oluşur. Denizden karaya sea breeze gözlemleriz. Doğu kıyıları olduğu için doğudan batıya gelecek easterly. Ve afternoon ortam seyrekleşir, sürtünme etkisini kaybeder, rüzgarın hızı artar. Q15560: summer afternoon sunny clear day diyor. Kara çok fazla ısınır üstünde LOW oluşur. Denizden karaya sea breeze eser bu yüzden crosswind landing yapmak zorunda kalırsın. Clear night diyor, sabah karşı inversion olur ama afternoon’da bitmiş olur. - Gençer Güleryüz 98 Land breeze: gece karadan denize doğru eser. Land to sea by night Gençer Güleryüz 6853,6856,2538 99 2-5 Mountain Waves (34) leeward side (downwind) windward side (upwind) Mountain waves oluşumu (standing waves, lee waves) Air must be stable! 20+ kt and increasing with height Perpendicular(across) to the ridge within ±30 degrees 6863,6864,6861,6859,6860,6861,6862,6867,10903,10893,7141,2170,6861 Tehlikeler: Roll clouds – Rotor Zone en tehlikeli bölge! (leeward side’dan headwind’le gelmek!) Altocumulus lenticularis severe turbulence CAP clouds appear to be harmless but 5000ft/min downdraughts at the leeward side! 10975,10892,12805,10969,10904,6858,6869,15025,6858,6865,6866,6868,6869,6870,6871,6872 * Etkilenmeyecek şekilde olabildiğince üstten uçmak gerekir. When flying upward, the aircraft is liable to be at its maximum height, when over high ground. - Gençer Güleryüz 100 Özellikler: 16770 - The wind direction at the lower side of the rotors is opposite to the prevailing wind direction. Rotor zone’un altındaki akımın yönü, dağlık alandaki rüzgar yönünün tersine. - Rotor axis is horizontal and parallel to the mountains. Rotor rüzgarlarının ekseni yatay ve dağa paraleldir, ekseni ekrandan bize doğru geliyor gibi düşün. Gençer Güleryüz 101 2-6 Turbulence (24) Mechanical turbulence: caused by the friction of air flowing over the earth's surface Conditions favourable for low-level frictional turbulence: Strong wind rough terrain steep lapse rate. (ELR büyük, yani unstable ortam) 15788,6876 -Convective Turbulence: zeminin ısınmasıyla havanın yükselmesiyle olur. Thermal turbulence Q14871 - Gençer Güleryüz 102 Altocumulus lenticularis Cold front CB Inside Fair weather cumulus and also below the cloud Solar heating during summer clear afternoon Inversion 1105,1251,4068,4150,6875,6877 Gust a rapid increase in wind speed lasting less than 1 minute and spread over a short distance. Squall a sudden increase of wind speed of at least 16 kts and lasting at least 1 minute. 6873 - Q6878: Clear air turbulence (CAT) : A sharp trough area aloft is present, even though the wind speeds may be considerably less than that of jetstream winds. (tam jetcore’da değil, soğuk hava tarafında jetstream’den daha düşük rüzgarların olduğu kısımda oluşur) warm air tropopause CAT cold air tropopause WARM AIR Gençer Güleryüz COLD AIR 103 Q6879: anabaticle alakası yok. Col’da olmaz. Stratus bulutun içinde olmaz “clear air” turbulence. Near a jet stream and around and above a CB cloud. cold front’ta çizdiğimiz jetstream i düşün: Gençer Güleryüz 104 2-7 Jetstreams (64) Sıcak hava ile soğuk havanın karşılaşması (tropopause un basamak atladığı yerlerde): Strong horizontal temperature gradients yüksek basınç farkı hızlı rüzgarlar Jetstreams Mesela PM ile TM nin karşılaşması polar front jet 1580,13630,15078,6881, length: 1000 nm width: 150 nm depth: 10000 ft 60 kt ve üzeri rüzgarlar jetstreams depth / width = 10000ft / 150nm 1984 (* 1 nm = 6076 ft) = 1/100 10922,1563,6883 Gençer Güleryüz 105 identified by long streaks of cirrus. Cirrus at the equatorial side 2172,6896,6897,6898 Gençer Güleryüz 106 Jetstreams: 16530,2533,10124,10896,10902,4173,10959,6882,6888,6890,6895 Lies in the warm air below the tropopause (sıcak havada tropopause un altında bulunur) CAT to the cold air side (left side in N.H.) (soğuk hava tarafında (solunda) CAT oluşur) Surface projection in the cold air. (izdüşümü soğuk havaya düşer) At the jet core: 10958 No horizontal temperature gradient (sıcaklık sabit) Pressure surfaces at maximum slope (basınç değişimleri çok fazla) * Tam jet core’da sıcaklığın ilginç bir şekilde eşitlendiği görülüyor. (no horizontal temp. gradient) * Rüzgarın hızında ise ani değişiklikler var. Bu da basınç farkına işaret. (pressure surfaces max. slope) -56⁰ warm air tropopause -54⁰ -52⁰ -50⁰ -48⁰ -46⁰ -44⁰ WARM AIR Gençer Güleryüz -50⁰ -50⁰ -50⁰ -50⁰ -50⁰ -50⁰ -50⁰ cold air tropopause COLD AIR 107 Gençer Güleryüz 108 Rüzgar yönündeki değişim. Jetstream’ler soğuk havaya düştüğü için surface front’ların kuzeyine çizilir. Cold front ve warm front’u kesmez, occluded front u keser. Q6880 Q6891 Kuzey yarımkürede; Front’lar geçerken veer. (saat 2, 3, 4) Ahead of warm front: Winds back slightly but veer on passage and increase with height. 6996 Jetstream’ler geçerken back. (saat 4, 2) Front'ları tek tek değerlendirmeni isterse, yani - warm front'ta alttaki rüzgardan jetstream e doğru çıkarken saat 2yi gösterirken 4ü gösteriyo: veer. - cold front'ta alttaki rüzgardan jetstream e doğru çıkarken saat 4ü gösterirken 2yi gösteriyo: back. * Güney yarımküreyi pek sormuyor ama sorarsa bunların tam tersi. Q10850: alçak irtifada 220’den geliyor, yüksek irtifada jetstream 310’dan geliyor. Warm front’la alakalı bir durum. Gençer Güleryüz 109 only winter 60⁰ 20000 ft 30000 ft (300 hPa) 30⁰ 40000 ft (200 hPa) 5-20⁰ 45000 ft only summer / South Asia to Central Africa Arctic jet: Polar front jet: Subtropical jet: Tropical easterly: 20000ft / only winter / norway – iceland / back-bent occlusion cold air properties (between arctic air – polar air) 30000ft / all year / 45-65 derece / strongest in winter(polar night jetst.) (between polar air – tropical air) 40000ft / all year! / 20-40 derece / strong in winter (rarely upto 400kt) (kışın güneş ışınlarıyla beraber güneye kayar, ekvatora yaklaşır hızı artar) 45000ft / only summer / South Asia to Central Africa Kuzey yarımküredeki jetstream’ler kışın güneş ışınlarıyla beraber güneye kayar, ekvatora yaklaşır hızı artar Güney yarımküredeki jetstream’ler de kendi kışlarında (June-July) güneş ışınlarıyla beraber kuzeye kayar, ekvatora yaklaşır hızı artar. 10869,10886,10898,2173,1562,1564,1565,1567,1781,10953,10966,10972,6884,6885,6886,6887,6889,6893,6894,7218,6892(kışın daha hızlı olan) q1988: yazın tropical easterly jetstream. Adam doğuya gidiyor, jetstream doğudan geliyor. Headwind. Q2044: kuzey avrupadan 70N enleminden 23S enlemine iniyor. 1 polar, 2 subtropical jet ten geçer. q7068,2043: yazın tropical easterly jetstream eser. Kışın o kaybolur, yerine yukarıdan subtropical jetstream iner Mevsimsel farklılıklar! (180’ yön değiştirir diye bir şey yok) Gençer Güleryüz 110 A Tropical Easterly Jet B Subtropical Jetstream C Polar Front Jetstream 1690,1560,15008 July January 3 1 8013,8014 Strongest wind speed of a polar front jet: between trough and a ridge kuşbakışı çizim Most severe CAT : A curved jet stream near a deep trough (viraj döndüğü yerde isotach’ler sıkışacak, ani rüzgar değişimi CAT an area with strongly curved, closely packed isohypses 16307,4162,16784 Gençer Güleryüz 111 Q6820: sıcaklık farkı arttıkça thermal wind component ta artar. Jetstreamlerle alakalı konu Gençer Güleryüz 112 TEK TEK SORU ÇÖZÜMLERİ Q1561: jetstream’in altından geçiyor. Kuzeye giderken hava soğur. Q1566: Jetstream’in üstünden geçiyor, tropopause sıcaklığını düşünmek lazım decreases - Gençer Güleryüz 113 Q1571: jetstream’in altında geçiyormuş ve sıcaklık artıyor, demek ki güneye gidiyor. Rüzgar sağdan gelir Q2045: jetstream’in altından geçiyormuş. Sıcaklık düşüyor, demek ki kuzeye gidiyor. Rüzgar soldan gelir - Gençer Güleryüz 114 Q4174: Q7217: Jetstream kuzeyden güneye gidiyor. Jetstream i arkana alıp soluna soğuk havayı koy. Soğuk hava doğusunda ve tropopause büzüldüğü için altında olacak. East and below Sıcaklık düşüyor, demek ki kuzeye gidiyor. Rüzgar soldan gelir - Gençer Güleryüz 115 Q7037: jetstream soldan geliyormuş. Kuzeye giderken hava soğur. Q13626: Roma ile 25 N arasındaki bölüme jetstream isabet edebilir. Westerly jetstreams. - Gençer Güleryüz 116 Q5023: 30E – 50E boylamı arasını soruyor. 20N-40N enlemleri arasına denk geliyor Subtropical jetstrem isabet eder. Q15081: N.H. With colder air to the left when looking downwind, the wind speed increases with height, while with the colder air to the right the wind speed decreases with height. Ekrandan bize doğru gelen jetstream var. Jetstream i arkana aldığında soğuk hava solda kaldığı zaman(turuncu bölge), irtifa arttıkça jetcore a yaklaşırsın rüzgar hızı artar. Jetstream i arkana aldığında soğuk hava sağda kaldığı zaman ise(yeşil bölge), irtifa arttıkça jetcore dan uzaklaşırsın rüzgar hızı azalır. -56⁰ warm air tropopause -54⁰ -52⁰ -50⁰ -48⁰ -46⁰ -44⁰ WARM AIR Gençer Güleryüz -50⁰ -50⁰ -50⁰ -50⁰ -50⁰ -50⁰ -50⁰ cold air tropopause COLD AIR 117 Q7056: Londra’dan Mumbai’a gidiyor. Subtropical jet isabet edecek kesin. Strong westerly Q6837: low level geostrophic wind ile thermal wind component uç uca eklenir ve jetstream bulunur 290/85kt (80kt üzerinde ve 270-360 aralığından gelen tek şık) Gençer Güleryüz 118 2-8 Standing waves (1) *LO 2-5’de konu anlatımı mevcut. Gençer Güleryüz 119 THERMODYNAMICS (100) 3-1 Humidity (28) Water vapour most important constituent reason of weather, clouds, precipitation 3721 - (g/m3) (g/kg) actual Absolute Humidity actual mixing ratio RH = = = max Saturation Content saturation mixing ratio T 16759,16875,1203,1204,1206,1207,12793,4030,4038,5538,6899,6901,6904, Q12840: soğutursan RH artar. increases if the air is cooled whilst maintaining the vapour pressure constant is higher in cool air than in warm air net değil. Soğuk kuru bir hava da olabilir Erzurum Sıcak nemli bir hava da olabilir Antalya. - Gençer Güleryüz 120 Dewpoint: The temperature to which a mass of air must be cooled in order to reach saturation. 1202,1209,5032 100% saturated 90% unsaturated 80% 1208,6900, Dewpoint: Can be lower than the air temp. Can be equal to the air temp Can not be higher than air temp. 13811,10968 Q6903,6905 Dewpoint in altına soğutmaya devam edersem su buharı su damlacıklarına dönüşmeye başlayacak yani actual water vapour miktarı azalacak, onu saturation a ulaştırmak için daha da soğutmam gerekecek. Şekil... q6906: (Temperature-Dewpoint) x 400ft = cloud base 3000ft/400ft = 7.5 C fark olmalı. Önce dewpoint sonra temperature demiş o yüzden 17.5 and 25. Gençer Güleryüz 121 q10923 Suyun üstündeki buhar basıncı buzun üstündeki buhar basıncından daha fazladır. - Q6902 climatology ile alakalı biraz. lowest RH ı sormuş. Yani havanın en kuru olduğu yer: çöller subtropical high pressure belt nereye isabet ediyor? hadley-ferrel cell in karşılaşıp havanın çöktüğü Arid zone 30 derece enlemlerine. 30S ve 30-40N ikisi de doğru gözüküyor. Ama 30S January itcz oaralara sokularak yağış getirebiliyor RH yüksek olabilir. 30-40N July ise ITCZ’in çıkamadığı bir yer. Bermuda-Azores iyice birleşmiş ve geniş bir High Pressure alanı oluşturmuş. Gençer Güleryüz 122 3-2 Change of state of aggregation (31) Daha enerjik bir hale dönüşürken absorbs latent heat (solid to liquid, liquid to gas) Daha durgun bir hale dönüşürken releases latent heat (gas to liquid, liquid to solid) Sublimation da denebiliyor. 16441,16442,16443,16444,16682,16683,16684,1210,15948,15949,15965,1584,4032,5033,6907 6908,6909,6910,6913,6915, Supercooled water droplets 4036,4126,4128,4129,6914 0 derecenin altında su damlacıkları bulut,sis ve yağış(freezing rain) içinde olabilir her mevsim olabilir yüksek irtifada Condensation trails(contrails): uçağın giderken arkada bıraktığı yoğunlaşma izlerini soruyor. Yakıt yakılırken açığa çıkan su buharı molekülleri yoğunlaşıyo o yüzden. 1585 Q13625 dikkat! 10N ve Nairobi arasını değerlendirmiş, yani ekvatordaki rüzgarlar, easterly. Yani tropical revolving storm ların doğudan batıya ilerlediğini düşünmek lazım. Q1211 bunların oluşması için su buharının yoğunlaşıp su damlacıklarına dönüşmesi lazım. En net cevap. Gençer Güleryüz 123 Q13653 stratus nasıl dağılır(dispersed)? İnsolation la zemin ısınır ve bulutu yukarı kaldırır dağıtır. Hatta cumulus e çevirebilir. Q6911 sıcaklığı arttırırsan buharlaşma hızı artar. Basıncı arttırırsan ise o kadar rahat buharlaşamaz. Tencerenin kapağını kaparsan daha zor kaynar. Q6912 dikkat etmek lazım. Su buharından su damlacıklarına dönüşürken sisteme latent heat release edilir, o yüzden DALR ile soğuyamaz SALR ile daha yavaş bi şekilde soğur. Gençer Güleryüz 124 3-3 Adiabatic Processes (43) Adiabatic Adiabatic cooling: Adiabatic warming: havanın etrafıyla ısı alışverişi olmadan genleşerek soğuması, sıkışarak ısınması cooling by expansion heating by compression bağıl nem artar, bulut oluşur. bağıl nem düşer, bulut kaybolur. SALR 100% 90% DALR 80% RH 4033,4034,1583,3742,6919 Gençer Güleryüz 125 ELR DALR (unsaturated) SALR (saturated) average, ISA constant fixed value variable 2°C / 1000ft 0.65°C / 100m 3°C / 1000ft 1°C / 100m 1.8°C / 1000ft 0.6°C / 100m * actual atmosphere: varies with time Unsaturated parcels cool more rapidly than saturated parcels. rising air cools at a lower rate than in dry air: condensation releases of latent heat descending air heats at a lower rate than in dry air: evaporation absorbs latent heat 12.2°C SALR 14°C 17°C 100% 90% 20°C 80% RH 10847,61,12860,4132,4133,4143,3727,3728,3729,6731,6732,2130,4025,4140,6916,6917,6918,6921 Gençer Güleryüz 126 DALR SALR alçak irtifada 1.5C/1000ft ortalarda 1.8C/1000ft yukarılarda 2.5C/1000ft soğur ve en üstte artık içinde çok az su buharı kaldığı için, yani etrafına çok az latent heat release ettiği için hızlı soğuyabilir ve DALR’ye yaklaşır. (ex: in cirrus clouds) 4997,6733,6736 Gençer Güleryüz 127 Green straight line Red curved line DALR SALR 8015,8016 Q4141: unsaturated dry air yükseliyor. 3/1000ft soğur. 10000ft’te 30 derece soğur. 15-30=-15 Q6920: unsaturated dry air yükseliyor. 3/1000ft soğur. 12-18=-6 Q6922: aynı sıcaklıktaysa aynı seviyede kalır. Q63: below the condensation level a kadar yükseltilmiş yani yoğunlaşma olmamış. Dalr ile soğur dalr ile ısınır. Aynı sıcaklığa gelir. Q13644: unsaturated dry air türbülans neticesinde hareket etmiş. Temperature profile dalr gibi olur. Gençer Güleryüz 128 Q6923: windward side da 1000ft cloud base a kadar DALR ile 3derece soğur 10-3= 7 C olur. Zirveye kadar 4000ft boyunca SALR (1.8C) ile soğur. 7 - 7.2= -0.2 C olur. Leeward side da 5000’den cloud base 3000ft e kadar 2000ft boyunca SALR(1.8C) ile ısınır. -0.2 + 3.6 = 3.4 C olur. Artık bulut bitti RH 100%’den aşağı düştü, Zemine kadar 3000 ft boyunca DALR ile ısınır. 3.4 + 9 = 12.4 C Gençer Güleryüz 129 ELR < SALR < DALR SALR < DALR < ELR SALR < ELR < DALR ELR < 1.8°C/1000ft < 3°C/1000ft 1.8°C/1000ft < 3°C/1000ft < ELR 1.8°C/1000ft < ELR < 3°C/1000ft Absolute Stability Absolute Instability Conditional Instability Air is cooling faster than the environment. The air sinks to the original position. Neutral Stability: Environment is cooling faster than the air. The air continues to rise (gains altitude) 1) unstable for saturated 2) stable for unsaturated (dry) ELR ile DALR nin çakıştığı yani ELR’nin 3C/1000ft = 1C/100m olduğu durum. Hava da ortam da aynı sıcaklıkta olur, olduğu yerde kalır nötr. 10930,10852,10884,10899,4023,4164,13656,15075,6924,16873,4167,16873,Q62,4021 Q4154: yukarıda görüldüğü üzere ELR’nin durumuna göre stability yorumu yapılıyor. Q2125: 2C/1000m düşmüş, yani ELR 0.2C/100m; SALR 0.6C/100m ve DALR 1C/100m ‘den de küçük. Ortam yavaş soğuyor, sen daha hızlı soğur ve çökersin stable. Q6735: ELR 0.65/100m’den daha düşükmüş. Yani standarttan daha yavaş soğuyor, o yüzden ortam daha sıcak. Yüksek sıcaklıkta alçak okur ama yüksektedir. 6735 Q6925: DALR 1/100m ile SALR 0.6/100m arasında olması lazım Q4022: ELR 1C/100m den büyükmüş. Yani DALR1/100m ve SALR0.6/100m den daha büyük. Ortam daha hızlı soğuyor, ben sıcak seyrek kalırım ve yükselirim. Unstable. Q4168: 2C/100m soğumuş dalr 1/100m den de büyük, salr 0.6/100m den de. Ortam hızlı soğuyor, ben sıcak seyrek kalırım yükselirim. Unstable. Q6927: bir hava içinde climb yapıyor. Environmental Lapse Rate approaching 3C/1000ft diyor, mesela 2.9C/1000ft. Yani SALR 1.8/1000ft ile DALR 3C/1000ft arasında. SALR < ELR <DALR Conditional Instability unstable for saturated, stable for unsaturated(dry) air weather clear diyorsa bulut yok yani unsaturated stable for unsaturated Q6734: An ELR of 2.9° C / 1.000 ft, is by definition: DALR3 ile SaLR 1.8 arasında kalıyor. Conditional instability, conditionally unstable Gençer Güleryüz 130 Instability low pressure: A low pressure receiving energy from released condensation heat. 6928 Condensation level: (Temperature – Dewpoint) x 400ft = cloud base 4050 Iso-thermal layer: temperature remains constant with height absolutely stable. Tropopause da o yüzden bulut oluşumu kısıtlanıyor. 4165 İnversion: temperature increase with height absolutely stable 4166 - Increase in stability Çökme(subsidence) ve aşağıdaki havanın soğuk-yoğun olması stability’yi arttırır: Subsidence Cooling by the underlying surface. Advection of warm air in the upper part Advection of cold air in the lower part Decrease in stability Yükselme ve aşağıdaki havanın sıcak-seyrek olması stability’yi azaltır. Widespread convection. Warming of the air mass from below. advection of warm air in the lower layer. advection of cold air in the upper layer Increasing RH in the lower layer (addition of water vapour in the lower layer) 15777,4024,15594,4026 Gençer Güleryüz 131 CLOUDS AND FOG (123) 4-1 Cloud formation and description (93) Classification by form Cirriform (sırık ince / en tepede) high level / silky, feathery Cumuliform (küme küme karnabahar) large vertical extent (unstable/convective clouds) Stratiform (strafor, straight) large horizontal extent 16716: bulutun içi daha sıcak daha seyrek olsun ki yükselmeye devam etsin. 13631 16718: aynı sıcaklık olsun ki yükselmeye devam etmesin Classification by height High Level 16500 – 45000 ft Medium Level 6500 – 23000 ft Low level 0 – 6500 ft (Alto) 1222,2546,2547,4040,4046,6938,6943,6944,6946,6947,6950,6951,6952 Gençer Güleryüz 132 (stable) CI / CC / CS Thin only ice crystals nil icing no precipitation no turbulence Visibility > 1000 m NS (nimbo-rain) lifting ile oluşur moderate continuous (steady) precipitation İçinde light to sev icing light to sev turbulence Orographic uplift’le kuvvetlenip medium level’a çıkabilir. Altında freezeing rain mod/sev icing CU / CB (unstable / convective clouds / strong updraughts) Thick many ice crystals + water droplets + supercooled w.d. mod/sev clear ice showers mod/sev turbulence (inside and below) visibility: good except within showers Stratus turbulence cloud: formed by turbulence will occur when in the friction layer mixing occurs by turbulence and the mixing condensation level is situated below the top of the turbulent layer Stratus fractus: front un önünde yağmur damlaların buharlaşmasından oluşan düşük seviye bulutu. Cumulus congestus: Cumulus humilis: cumulus mediocris: Cumulus capillatus: Large vertical extent(can extend to more than one stage) small vertical extent small vertical extent e sahip CU tropopause a dayanıp ‘cap’ şapka oluşturur yani anvil top Towering cumulus: bulging upper part like a cauliflower 10871,15627,4052,16550,16646,16279,16692,1216,1217,1219,1221,1223,2542,2549,10871,10912,15625,15626,15679,15743,15769,15770,15771,15794,1586,1587,1588 1589,4039,4043,4047,4048,4051,4052,10970,10971,13696,14143,13610,15059,6942,6945,6948,6953,6954,4109,10844 Gençer Güleryüz 133 only ice crystals – no icing/turb/precipitation (CS) (CC) (CI) hair like halo around sun (AS) moderate / severe icing turbulence (AC) ground glass showers TS gust (CB) light / mod / sev icing turbulence (NS) continuous rain/snow often dark (ST) RA / +RA Gençer Güleryüz drizzle / snow grain (CU) (SC) pebble SHRA / TSRA 134 Bulutlar: ice crystal + water droplets + supercooled water droplets tan oluşur. Cirriform Stratus Diğerlerinde - sadece ice crystals sadece water droplets hepsi Gençer Güleryüz Q15059 no icing, no precipitation drizzle, snow grain 135 Cumulus Altocumulus Lenticularis (mountain waves) (sev turbulence) Altocumulus Castellanus (turrets – kulecik) (instability in middle troposphere) Altocumulus 1220,2543,12732,15494,4053,4054,10960,15289 - Cumulus Altocumulus Lenticularis Altocumulus Castellanus CB capitallatus 2544 Q2546: summer olduğu için bulut tabanı biraz daha yükselir. Q6936: T-Td * 400ft = cloud base Q6937: T-Td * 400ft = 5000ft olması lazım yani aradaki fark 12.5 derece. Şıklarda tempereature ile dewpoint arasında 12 derece olanı işaretle. Wet bulb ikisinin ortalaması olacakzaten 25 19 13 Q6941: CI CC CS / AS AC / NS ST SC CU CB 10 çeşit -- oktas 8de1 olarak ölçülür. Q13658: zemin ısındıkça bulutları yukarı kaldırır. Temperature ile dewpoint arasındaki fark açıldıkça (T-Td) x 400 ft artar, burdan da görebilirsin. - Gençer Güleryüz 136 6929,6939,6940 Q10895 cumulus tropopause a uzanmaz. Tempereature inversion la bulut oluşumu kısıtlanır. Dağlık alanda niye bulut oluşur? Dağın yamacına tırmanan hava yükselir, soğur ve dewpoint’e erişir, bulut oluşumu başlar. Dağlık alana çarpan hava; unstable ise stable ise Q6935 6931,6933,6934 daha da unstable olur yükselir, kalın bulutlar CB CU showers cap cloud lenticularis, mountain waves oluşur. Q6930 yanlış soru. Dalr salr dağlık alan sorusu 18.5 Q6932 uneven heating of a land surface. Kara parçasının bazı bölgeleri ısnmış o bölgelerdeki yükselmelerden dolayı fair weather cumulus oluşur. Q6942 yanlış soru. Ns normalde low da bulunur, medium level a extend edebilir. Gençer Güleryüz 137 4-2 Fog, Mist, Haze (45) Temperature and dewpoint are close to each other. Expect fog, mist or low cloud. 4086,6958 - FOG (FG) MIST (BR) HAZE (HZ) water droplets water droplets solid particles visibility < 1km visibility < 5km visibility ≤ 5km 6955,6956,6957,10956,10957 Freezing Fog (FZFG) Fog below 0°C. supercooled water droplets and can also contain ice crystals Shallow Fog (MIFG) Fog less than 2m (6ft) above ground level. Gençer Güleryüz 4144,12854,6959 138 RADIATION FOG after a clear night Dissipation: Moist air over land – High P. Long clear night (no cloud) Light winds below 5 kt surface heating increase of wind speed Shortly after sunrise (coldest time) Average height: 500ft ADVECTION FOG warm moist air flows over a colder surface Ex: Newfoundland (east of Canada) Labrador cold sea current Ex: An air mass moving inland from the coast in winter. day or night STEAM FOG (ARCTIC FOG) Cold air moving over warm water Cold air mass properties day or night FRONTAL FOG Rain falling from warm air into cold air Evaporation of raindrops saturates the cold air Dissipation: after the passage of the warm front day or night occurs in a narrow band ahead of the warm front OROGRAPHIC FOG (HILL FOG) day or night Gençer Güleryüz Humid stable air Rising up a hill 16393,16394,16403,16404,16457,1089,1102,1258,1259,1262,2335,2550,2551,10918,12841,155 79,15586,15598,15816,15813,15946,2175,1590,1591,1592,4087,4088,4089,4090,4094,4095,42 01,10978,13633,13639,13657,13667,15038,6960,6961,6962,6963,6964,6965,6966,6967,11525 139 PRECIPITATION (39) 5-1 Development of Precipitation (7) BERGERON THEORY (ice crystal effect) COALESCENCE THEORY bulut sadece su damlacıklarından oluşuyorsa; Supercooled water droplets ice crystal’a yapışıp donar. (sublimation) ice crystal büyür yeterli ağırlığa ulaştığında düşer ve yağış olur su damlacıkları birbirine yapışıp büyür yeterli ağırlığa ulaştığında düşer sadece su damlacıkları anca drizzle/light rain üretir. * The Bergeron-Findeisen process is mainly based on the difference of maximum vapour pressure over water and over ice of the same temperature 16399,16400,1213,15721,6968,10967 Gençer Güleryüz 140 Freezing rain: supercooled water droplets yağar yani 0 derecenin altındaki su damlacıkları. Q1593 - Upward current taşınan su damlacığı growth rate of precipitation - Gençer Güleryüz 141 Q6969 5-2 Types of Precipitation (32) INTENSITY DURATION Light (-) Intermittent Moderate Continuous Heavy (+) Showery 6971 Gençer Güleryüz 142 CI / CC / CS ST NS CU CB nil Drizzle / Snow Grains continuous precipitation Showery precipitation Showery precipitation Drizzle DZ Snow Grains SG Rain Snow Sleet Freezing Rain RA SN RASN FZRA Rain Showers SHRA Snow Showers SHSN 16711,1224,1257,2552,2553,2554,2555,2556,2557,15675,1594,4035,4037,4112,5011,5539,5540,5541,6975,6976,6977,6978 Gençer Güleryüz 143 Rain Showers Snow Showers Thunderstorm Rain Hail (Graupel) (upto 1kg) SHRA SHSN TSRA GR FREEZING RAIN (FZRA) / FREEZING DRIZZLE Supercooled Rain or Drizzle below 0°C occurs especially ahead of a warm front (the area between two freezing levels) Rain falling into an area below 0°C 1212,4138,6972,6970 Gençer Güleryüz 144 ICE PELLET (PL) re-freezing of melted snow or freezing of raindrops Ice pellets on ground is an evidence of: Temperatures are above freezing at some higher altitude. Freezing Rain at some higher altitude 14264,2337,6974,15520 Gençer Güleryüz 145 VIRGA (Fallstreaks) water or ice particles falling out of a cloud that evaporate before reaching the ground 4124,6949 Gençer Güleryüz 146 AIRMASSES AND FRONTS (158) 6-1 Airmasses (34) Air mass Source Region Air mass: an extensive body of air within which the temperature and humidity in horizontal planes are practically uniform. Source Region: an area in which an air mass type forms or originates. 13652,13661,6979 - Continental: Maritime: kara parçası üstünde okyanus üstünde dry air moist humid air 1253,6983 Gençer Güleryüz 147 PM origin: TC affecting europe: Polar Cold air mass: East of Greenland The southern Balkan region and the Near East. North Pole (polar ve cold diyerek soğuğu 2 kez vurgulamış north pole 6981,12863,15785,6982,6980 PM-TM karşılaşması: Polar front Avrupayı etkiliyor PM TM 1368,13567,6986,6987,12845 Gençer Güleryüz 148 Kuzeyden Güneye giden hava soğuk hava alttan ısınır, seyrekleşir, unstable olur ve yükselir CU/CB oluşur showers visibility: good except within showers Güneyden Kuzeye giden hava sıcak hava alttan soğur, yoğunlaşır, stable olur ve çöker Fog ya da low stratus oluşur visibility: poor. (fog, haze: stable ortam) 16480,16481,16710,10856,10866,15786,13593,13651,13659,6984,6989,6990,6991 Gençer Güleryüz 149 Q13618: Kuzey yarımkürede Low pressure’ı soluna alan rüzgar güneye gidiyor: alttan ısınır, seyrekleşir, unstable olur ve yükselir CU/CB oluşur showers visibility: good except within showers - Gençer Güleryüz 150 Q13621: Kuzey yarımkürede Low pressure’ı soluna alan rüzgar Rusya’dan geliyor Polar Continental - Gençer Güleryüz 151 Q6988: Kuzey yarımkürede low pressure’ı soluna alan rüzgar şu şekilde geliyor: Güneyden kara parçasından geldiğine göre Tropical Continental. Q6985: Gece zemin soğuk zemin soğuk convection az bulut tabanı düşer bulut azalır Q13632 buys ballots law u uygularsan rüzgar güneybatıdan gelecek. Yani tropical maritime, yukarı doğru gelirken alttan soğur ve stable olur. - Gençer Güleryüz 152 6-2 Fronts (123) Arctic Front: Polar Front: Arctic Air – Polar Air Polar Air – Tropical Air 16783,1201,6992,7010,13814 Summer: Winter: newfoundland to norway florida to SW england Güneş ışınlarıyla beraber ykarı aşağı gitme hikayesi 223,14881,10875,10876, - Polar Front’un diğer isimleri: - Polar Low Polar Depression North Atlantic Low Travelling Low pressure Systems Westerly waves 1268,15676 Gençer Güleryüz 153 Gençer Güleryüz 154 Warm front un yaklaşması: warm air over riding cold air slope: 1/150 wide precipitation zone under AS and NS light rain AS, moderate continuous rain NS sequence of clouds: CI CS(halo ring) AS NS Low cloud base and poor visibility. FZRA (between two freezing levels in cold and warm air) clear ice severe icing 1) divert 2) climb to the warmer air above Warm front a yaklaşırken sıcaklık artar, terse giderken soğuk havanın içine gidiyosun sıcaklık düşer rise in temperature, rise in dew point temperature, wind veers and decreases warm front yaklaşırken basınç azalır soğuk yoğun hava yerine sıcak seyrek hava biniyor önünde frontal fog arkasında advection fog önündeki low cloud Stratus fractus(in the main body of a warm or cold front) ve Frontal fog un sebebi: - rain evaporating and saturating the cold air (Rain dragging warm air into the cold air and condensing it.) Normally atmospheric pressure stops falling rapidly behind a warm front, the air temperature rises. 1266,1597,1267,13609,13604,13669,1095,6995,6997,1264,1263,1596,2177,2558,14150,10883,10925,13827,10927,4045,699 3,15795,13823,1265 Gençer Güleryüz 155 Warm sectordaki durum stable düşük tabanlı Bulutlar ST SC in winter drizzle (little or no cloud above 6500ft) Advection fog poor vis. Tam ortasında T, P approximately constant İstisnai durum: Land summer: ısınmayla ve convection ile beraber visibility poor’dan moderate/good’a yükselir. - Generally moderate to good visibility, haze, sometimes few or scattered cumulus olabilir 1272,7014,14880,7012 Gençer Güleryüz 156 Cold front’un yaklaşması: Cold air undercutting warm air Slope: 1/50 (1/80) Gusty winds CB TS gust Unstable SHRA TSRA The weather associated with a cold front may vary from a minor change of wind to a serious thunderstorm with low cloud base, bad visibility and strong, gusty winds. The type of weather depends on: The amount of humidity in the warm air. The stability of the warm air. The speed and slope of the cold front. 13668,7000,13812,15056,7001,7003,7008 Cold front un arkası: Polar air moving south becomes unstable.. Isolated showers Towering clouds Unstable good except showers Colder 7025,7015,1273,449,10900,12830,15955 Gençer Güleryüz 157 Yağış durumları: Warm front Warm sector Cold front Continuous rain or snow during several hours until the warm front arrives. The precipitation stops for several hours or becomes intermittent light. Showers will occur. 1096,7007,6994 İstisnai durumlar: Warm sector: sometimes possible: Land / summer surface heating convection isolated thunderstorms / fair weather CU Warm front ta TS: warm air is moist and unstable (the environmental lapse rate exceeds the saturated adiabatic lapse rate) 16502,1600,2715,4119 Gençer Güleryüz 158 Basınç değişimi İki front gelirken de basınç düşer (L harfi sana doğru yaklaşıyor) Cold front un önünde azalır, arkasında arkasında artar. (soğuk yoğun hava biniyor üstüne) Shortly before an acctive cold front passes / at the approach Basınç düşer, altimetre artar After the passage / following the passage of cold front Basınç artar, altimetre düşer As an active cold front is passing Basınç azalır artar, Altimetre artar azalır. 2717,7017,2559,2560,2561,7002,7005,7006,7016,6803 Hızlar: cold front > warm front > occlusions Cold da isobar spacing i direk kullanıyoruz. Warm da kullanıp 2/3 ile çarpıyoruz. Two thirds of the speed found by measuring the distance between the isobars along the front itself. 1271,6999 Gençer Güleryüz 159 Occlusions: cold fronts overtakes(catches) warm fronts. warm air aloft warm sector’daki warm air lifted above ground level. Hangisinin uzantısıyla onun occlusion ı (kuşbakışı görüntü, profilden görüntü) Arkadaki havanın özelliği söylenir In Europe; cold occlusions: generally summer, warm occlusions: winter. (tezat var) 15057,7020,7021,1270,10943,7022,7024,10865,12831,13649,14955,2129,13665,1602 Cold occlusion 3 Warm occlusion 2 8011,8012 - Gençer Güleryüz 160 Stationary front : The surface wind usually has its direction parallel to the front not perpendicular 2131,13654 Gençer Güleryüz 161 Rüzgar yönündeki değişim. Kuzey yarımkürede; Front’lar geçerken veer. (saat 2, 3, 4) Ahead of warm front: Winds back slightly but veer on passage and increase with height. 6996 Jetstream’ler geçerken back. (saat 4, 2) Front'ları tek tek değerlendirmeni isterse, yani - warm front'ta alttaki rüzgardan jetstream e doğru çıkarken saat 2yi gösterirken 4ü gösteriyo: veer. - cold front'ta alttaki rüzgardan jetstream e doğru çıkarken saat 4ü gösterirken 2yi gösteriyo: back. * Güney yarımküreyi pek sormuyor ama sorarsa bunların tam tersi. 1278,13638,7011,7018,6830 7009 front geçerken veer , irtifayla beraber artar tabi Gençer Güleryüz 162 Jetstreams: Jetstreams: Lies in the warm air below the tropopause (sıcak havada tropopause un altında bulunur) CAT to the cold air side (left side in N.H.) (soğuk hava tarafında (solunda) CAT oluşur) Surface projection in the cold air. (izdüşümü soğuk havaya düşer) At the jet core: 7013 No horizontal temperature gradient (sıcaklık sabit) Pressure surfaces at maximum slope (basınç değişimleri çok fazla) * Tam jet core’da sıcaklığın ilginç bir şekilde eşitlendiği görülüyor. (no horizontal temp. gradient) * Rüzgarın hızında ise ani değişiklikler var. Bu da basınç farkına işaret. (pressure surfaces max. slope) -56⁰ warm air tropopause - -54⁰ -52⁰ -50⁰ -48⁰ -46⁰ -44⁰ WARM AIR Gençer Güleryüz -50⁰ -50⁰ -50⁰ -50⁰ -50⁰ -50⁰ -50⁰ cold air tropopause COLD AIR 163 Rüzgar yönleri Low pressure’ı soluna alacak şekilde rüzgarları çiz. Friction’dan dolayı Low pressure’a doğru convergence olacak, yönü biraz oraya çevir. F: E: B: south west southwest 16517,16518,15869 Gençer Güleryüz 164 Sıcaklık ve basınç değişimi (in the next hour) B: F: A: warm sector’ın tam ortası. Temperature, Pressure Constant L farfi sana yaklaşıyor drop in P artık cold’front un soğuk(yoğun) havanın içine dalıyorsun. drop in T, rise in P 15532,15564,15565,15566,1604 - Gençer Güleryüz 165 Front’un genel yönü: From west to east westerly waves 1603,7004 Which atmospheric factor causes rapid movement of surface fronts? Upper winds blowing across the front. 7026 Warm sector’daki isobar’ların doğrultusunda ilerler. 1094,1269 q451: 3e gider q1367: 3e gider. - Gençer Güleryüz 166 TEK TEK SORU ÇÖZÜMLERİ q450: Ayrı ayrı geçmiş B–D q1365: D-A occlusiondan uzantıdan geçmesi gerekir q1366: 3numara warm front un uzantısı Gençer Güleryüz 167 Q4085,7041: adamın güneyine Low pressure çiz. Önce güneydoğudan sonra doğudan sonra da kuzeydoğudan rüzgar isabet eder. Backing. Q13573: S de ne olur Isobar değerlerini boşuna vermemiş. Low pressure’ı soluna alan rüzgar güneyden kuzeye gidiyor. Alttan soğur yoğunlaşır çöker fog ya da low stratus (drizzle) Zaten warm front un arkasında kalıyo yani warm sector, low level clouds ST den drizzleolur fog olabilir. overcast with drizzle and orographic fog Q Gençer Güleryüz 168 13575: rüzgarı arkamıza alınca Low P solda kalacak. Demek kuzeyden soğuk hava geliyor. Alttan ısınacak unstable olacak CU CB meydana gelir. Good except within showers showery with generally good visibility Q7023: warm front un arkasında warm sector var. Low level ST oluşur. Denizin üstünde ani ısınma olmayacağı için karadaki gibi convection la bulutlar dağılır denmez. Deniz soğuk kalır ve low stratus oluşturur. - Gençer Güleryüz 169 Q7019: Cold front un arkası Frequent showers of rain or snow, good visibility outside showers. - Gençer Güleryüz 170 Q13576: By the time the front "Z" has passed point "Q" the surface wind will have Front geçerken İsobar’lar sıklaşmış veer (saat 2, 3) increase - q13587: when front "S" passes position "V" the surface wind should Front geçerken İsobar aralığı nerdeyse aynı - Gençer Güleryüz veer (saat 2,3) hız aynı 171 q13589: When front "G" passes position "T" the surface wind should Front geçerken İsobar’lar sıklaşmış veer (saat 2, 3) increase - When a front has to cross a chain of mountains, its activity strengthens "upwind" of the mountains. 10952 - Gençer Güleryüz 172 CI CS CB warm front AS cold front ST SC NS FZRA FZRA: 3C NS: 3C AS: 2D ve altında –RA (light precipitation) 13562,13563,13564,13572,13808,13586,13615,13616,6998,13569,13570,13571,13590,13591 3B: warm sector poor visibility in mist and drizzle 2B: VMC above layers of ST and SC, generally stable conditions Q13591 4000ft ölçek olarak denk gelmiyor ama en yakın şık. fzra clear ice accretion to the airframe. - Gençer Güleryüz 173 PRESSURE SYSTEMS (73) 7-1 Location of the principal pressure areas (13) - Gençer Güleryüz 174 WINTER CANADA HIGH ICELAND GREENLAND LOW SUMMER SIBERIA HIGH weak LOW CANADA AZORES HIGH 16687,16669,5012,7027 LOW SE USA Yazın bermuda ile azores birleşip north atlanticteki geniş High P zone u oluşturur, yani Amerikanın güney doğusu + azores + ingilterenin güneybatısı 5001,5014,7031 Gençer Güleryüz SW EUR. AZORES HIGH 175 Q7030: A polar air low is usually formed by: Polar maritime air moving SE over the sea in winter. polar depression ı yani cold-warm front sistemini sormuş, PM ile TM nin karşılaşması. klasik kuşbakışı görünüşü çizersen. cold front nasıl oluşuyor. Polar Maritime air güney doğuya doğru ilerlerken. Gençer Güleryüz 176 7-2 Anticyclone (16) High Pressure : An area with higher pressure than that of the environments. 7029 LOW PRESSURE HIGH PRESSURE Convergence in the lower part Divergence in the upper part (less friction) Divergence > convergence Low pressure Convergence in the upper part (less friction) Divergence in the lower part Convergence > Divergence High pressure Ascending air adiabatic cooling Descend (subsidence) adiabatic warming Cooling by expansion Formation of thick clouds (unstable) Heated by compression Little or no cloud (stable) Showers Visibility: good except showers Winter fog /mist / low Stratus Summer haze Trough extension of Low P. Ridge extension of High P. convergence + lifting subsidence + divergence formation of clouds little or no cloud 7036,7038,222,1286,1287,1605,4041,4044,3739,7032,7033,1285,15972,1780,7043,7044,10894 Gençer Güleryüz 177 The stable layer at some height in the low troposphere of an older high pressure area in the midlatitudes is called subsidence inversion 4100 Subsidence Inversion : Gençer Güleryüz çöken hava ısınır ama alttaki soğuk yoğun havanın içine giremez. Altta soğuk, üstte sıcak hava. inversion stable An inversion over a large area with haze, mist. Day or night 178 Cold High Bulging upward at low level, bulging downward at high level. 15667,10926,7034 Zeminde high olarak başlamış, soğuk ortamda basınç hızlı düştüğü için yukarıda etrafına nazaran low pressure haline gelmiş. (weakens and may transfer into a low pressure.) - Warm High Bulging upward at both levels. 15666,4098 Zeminde high pressure olarak başlamış, sıcak ortamda basınç hızlı düşemediği için yukarıda etrafına nazaran daha da high pressure haline gelmiş. (strengthens, increase in intensity) - Gençer Güleryüz 179 Cold Low Bulging downward at both levels. Zeminde low olarak başlamış, soğuk ortamda basınç hızlı düştüğü için yukarıda etrafına nazaran daha da low pressure haline gelmiş. (Strengthens, increase in intensity) - Warm low Bulging downward at low level, bulging upward at high level. Zeminde low olarak başlamış. Sıcak ortamda basınç hızlı düşemediği için yukarıda etrafına nazaran high pressure haline gelmiş (weakens and may transfer into a high pressure) - Gençer Güleryüz 180 Cold temporary anticyclone: frontal system de oluşur, yağışlı havanın ardından 1-2 gün güzel açık hava getirir. 7035 -- Blocking anticyclone: Is often a warm anticyclone which usually converts the west - east movement of polar front lows into a meridional flow. 7039 mesela Azores high, polar front ların dümdüz doğuya gitmesini engeller, hafif yukarı eğimli bir şekilde hareket eder (meridional flow). Florida to SW england mesela. Gençer Güleryüz 181 7-3 Non frontal depressions (13) Thermal depression land summer surface heating warm air ascending q5036 - Secondary depression: primary nin etrafında cyclonic bir şekilde hareket eder. Yani kuzey yarım kürede saat yönünün tersine. It tends to move round the primary in a cyclonic sense 5017,7042 The smaller secondary depression moves around the main depression anti-clockwise in the northern hemisphere and clockwise in the southern hemisphere; i.e. in the same direction as the airflow around an area of low pressure (a ‘cyclonic system’). - Gençer Güleryüz 182 7-4 TRS (25) Main energy of TRS: Latent heat released from condensing water vapour. o yüzden karaya vurduklarında biraz zayıflıyorlar. Tropical revolving storms occur in late summer Then then usually move west and on reaching a land mass they decay. Karayiplerde hurricane: West in the earlier stages and later turning north east. Amerikanın derinlerine girmez, enerjisini kaybeder ve kuzeydoğuya döner. South atlantic de soğuk su akıntısından dolayı oluşmaz . 7052,1281,1991,7046,1994,7045 Tropical Revolving Storms – Tropical Cyclones 2720,15670,7050,7051,16297,1606 Highest cloud tops Greatest number of TRS the north-west Pacific, affecting Japan, Taiwan, Korea and the Chinese coastline.( South China Sea and the Philippines area) Hurricanes: Florida .SE coast of North america in summer june nov Eye of the hurricane: 16373,4159,7049,14261 extends from the surface to the top of the hurricane can be spotted by satellite images Ortasında ılık sakin bi hava var. çöken ısınan hava bulut oluşturmaz. Core is filled with air which is warmer than the air in the surrounding regions. Wall of the eye: 1986,7047,7048 most severe weather, fastest winds. 65kt veüzeri Gençer Güleryüz 183 TRS in Northern Hemisphere (JUNE-NOV) Florida, Caribbean Sea (hurricanes) India, Bay of Bengal (cyclones) – 12 per year Taiwan, Korea, Japan and the Chinese coastline, the Philippines (typhoons) TRS in Southern Hemisphere (DEC-APR) Madagascar (cyclones) North Australia (cyclones or Willy-Willys) 16602,1282,12843,10909 Gençer Güleryüz 184 CLIMATOLOGY (118) 60⁰ 30⁰ 0⁰ 30⁰ 60⁰ Gençer Güleryüz 185 Easterly waves: east to west. Westerly waves (polar front depressions) west to east - Gençer Güleryüz 186 Gençer Güleryüz 187 Gençer Güleryüz 188 8-1 Climatic Zones (15) Primary cause of all weather (climates): the Earths spin axis is inclined to the plane of its orbit round the Sun. Variation of solar energy at the Earths surface. 7053,7055 Q7054: gündüz süresi en hızlı ekinoks dönemlerinde değişiyor. Dünyanın yapısını düşünürsek Ekinoks dönemlerinde güneş ışınları tam ekvatordan geçip diğer yarımküreye dik gelmeye başlıyor. Bu da gündüz sürelerinde ani değişimlere sebep oluyor Gençer Güleryüz 189 snow (tundra) climate High pressure, sub-soil being frozen. The mean temperature of all months is below plus 10°C. Polar front depressions (mid-latitudes – Central Europe) Mediterrenean climate Hot dry summers, cool moist winters Anticyclonic and hot in summer, frontal depressions in winter. The annual rainfall is significantly below 700mm Dry 1 dry 1 wet season (Etiyopya, Sudan) Tropical rain climate (ex: Nairobi) Frequent thunderstorms 2 main wet seasons: April-May and October-November. Freezing level 16000 ft Tropical downpour visibility less than 100m 16314,15266,15004,16856,15798,15853,4264,14958,15009,1279,13561,15266,7057 Gençer Güleryüz 190 q4260: The reason for the fact, that the atmospheric pressure of a polar front depression is normally lower in winter than in summer is that the temperature contrasts between arctic and equatorial areas are much greater in winter. sicaklik farkliliklari alçak basıncı daha da alçak hale getiriyor. - Gençer Güleryüz 191 8-2 Tropical Climatology (61) 60⁰ 30⁰ 0⁰ 30⁰ 60⁰ Subtropical High 30 ‘ Horse latitudes çöken açık kuru hava, example: azores, sahara Q7061,1611 Easterly waves 16312,16313,1982,16531,4104,7075,15681 in the trade wind zone between subtropical High and ITCZ a wave in a trade wind belt, moving from east to west, with severe convective activity in rear of its trough weak trough olarak gözükür. TS on the east side of the wave (TS trough’ın doğusunda oluşup ilerler.) ITCZ 15937,1280,15976,1610,4103,7058,7072,235,1275,4176 NE – SE trades ITCZ civarında converge olur yükselir frequent showers / TS The zone where the trade winds of the northern hemisphere meet those of the southern hemisphere. is characterized by different wind directions on both sides of the zone Trade winds occur only in the lower part of the troposphere and more pronounced over the oceans low pressure instability Gençer Güleryüz 192 ITCZ in January passing from: - ITCZ in July passing from: Africa 0-7 N Madagascar North Australia - Africa 15-20 N - North of Arabian Sea - over India to North China ITCZ shows more variation over the continents than over the oceans In the areas of the ITCZ why are the heights of the tropopause not reported? Because it is likely to be above your FL. TRS in Southern Hemisphere (DEC-APR) Madagascar (cyclones) North Australia (cyclones or Willy-Willys) TRS in Northern Hemisphere (JUNE-NOV) Florida, Caribbean Sea (hurricanes) India, Bay of Bengal (cyclones) – 12 per year Taiwan, Korea, Japan and the Chinese coastline, the Philippines (typhoons) Gençer Güleryüz 193 q16668 q7069 Z Y ITCZ during July ITCZ during January s,t u cyclones in summer June-Nov typhoons in summer June-Nov r v cyclones in winter Dec-Apr cyclones in winter Dec-Apr 15799,1551,5016,519,5020,5021,5022,5024,5025 Gençer Güleryüz 194 Gençer Güleryüz 195 Gençer Güleryüz 196 AFRICA – December Soğuk su akıntısı ITCZ’in güney yarımküreye inmesini engelliyor: ITCZ: 0-7 N between America – West Africa South atlantic te TRS oluşmaz, antarctica dan soğuk su akıntısı oluşumu engeller. NE trades in Gulf of guinea 1276,7062,13602 Q7060 central atlantic de itcz o kdr yukari çikmiyo. Aşağıda kalan itcz e yukarıdan NE eser. Gençer Güleryüz 197 AFRICA – June ITCZ: West Africa passing from Dakar 15-20 N north of Arabian sea TS West coast Africa (gulf of guinea) SW monsoon in July and a NE monsoon in January 2718,1609,4261,5026,1609,7064,7065,7066,7067,4178,4105,7070 Gençer Güleryüz 198 INDIAN OCEAN – December Winter mansoon NE trades North-easterly winds bringing dry and hazy air. Güney asyadan soğuk kuru rüzgar geliyor. 5028,236 Gençer Güleryüz 199 INDIAN OCEAN – June Summer mansoon SW mansoon humid mansoon warm moist showers / TS SW mansoon starts in June in Southern India to reach Pakistan in July. Mumbai (India) Bay of Bengal 16519,2041,4262,5027,10951,7073,16654,7063 For six months from the SW (summer mansoon) and for six months from the NE (winter mansoon) Transition yazdan kışa geçerken yani sonbahar september october november Q4102,7071 Q7074: The monsoon low of India causes the SE trades which have crossed the Equator to form the SW monsoon to turn left in the Bay of Bengal to affect the coast of India. (Hindistanda oluşan mansoon Low; SW mansoon’ların sola kıvrılıp Hindistanın doğu kıyılarını, Bengal körfezini etkilemesine neden olur) Gençer Güleryüz 200 AUSTRALIA – December Aralık-Ocak aylarında ITCZ avustralyanın kuzeyine kadar iner. TRS gelebilir. Nov-April -- > TRS Q7059 Gençer Güleryüz 201 AUSTRALIA – June Haziran ITCZ yukarda Asya’da, o yüzden Avustralya’da klasik 30 derece enlemi çöken High Pressure var. Yukarda olan ITCZ’e aşağıdan SE eser. dry season - mainly SE winds - visibility reduced by dust and haze Q13588 Gençer Güleryüz 202 North America – June Florida caribbean sea Hurricanes july – nov 10920 - Gençer Güleryüz 203 8-3 Typical weather situations in the Mid-latitudes (17) Mid – latitudes 50⁰ (Central Europe) Polar front depressions (westerly waves) in winter Warm anticyclone during summer fine weather (çöken hava bulut oluşturmaz, açık hava) 16540,16311 60⁰ Westerly waves (polar front depressions) very changeable weather q16705,15409 Warm front Warm sector Cold front RA nil / drizzle showers İki polar frontal wave arasında 1-2 gün var: cold temporary anticyclone açık hava getirir sonra tekrar yağış 14965 - Cold air pool: a cold air movement in the middle troposphere no sign on surface weather charts difficult to forecast movements Recognized as a low pressure area aloft (e.g. on the 500 hPa chart, upper air chart) Precipitation dominant Strong over land / summer / afternoon showers / TS 16841,15778,15951,15866,7076,1283,1284 Gençer Güleryüz 204 Q452: zayıf basınç gradyanı, TS yok basınçta önemli değişiklik yok altimetrede değişiklik yok Q15915: flat pressure pattern düz basınç paterni basınç değişmiyor isobarlar uzak Sakin olur rüzgar olmaz, ama hava yazın kara parçası üstünde çok beklerse afternoon TS Q2709: central europe’a polar fronts (westerly waves) geldiği gözüküyor: q2710: northern Italy’de high Pressure olduğu gözüküyor: - Gençer Güleryüz 205 Q1364: isobarlar birbirinden uzak. Basınç çok değişmiyor Flat pressure pattern. Q5030: R high pressure etkis altında isobarlar uzak, rüzgar zayıf July hava zemin üstünde bekleyip ısınacak. surface heating convection öğleden sonra ACC ve CB oluşabilir. Gençer Güleryüz 206 Q2711: high Pressure area. Ekim ayı. Hava bekler soğur yoğunlaşır: Fog Gençer Güleryüz 207 8-4 Local Winds and Associated Weather (25) Because of the Low pressure area in the mediterranean sea Scirocco: It blows from southerly directions and can carry dust and sand which may reach Europe. Bora: cold katabatic gusty wind to the ADricatic Mistral: northerly, cold and strong wind, that sometimes blows over a certain part of Europe Harmattan: NE wind affecting north-west Africa during November to April reducing visibility in rising dust. dust and poor vis 10942,7082,16397,1230,4200,4258,7081,4257,1229,1784,4082 Gençer Güleryüz 208 Pamperos: A marked advance of cold air in South America (buonos Aires) 1608 Gençer Güleryüz 209 FOEHN WIND Air rising on the windward side of a mountain range at the SALR and descending on the leeward side at the DALR. It is an adiabatically heated wind blowing down a mountain side. The temperature on the lee side is normally higher than on the windward side of the mountain at the same level. A warm dry wind which blows down the leeside of a mountain. A strong, dry and warm downslope wind, produced by prior enforced ascent of air over hills or mountains leeward side of a mountain range and is caused by significant moisture loss by precipitation from cloud example: Chinook: warm and dry wind that forms as air descends on the leeward side of the Rocky Mountains foehn Güneyden geliyorsa güney yamaçlarına yağış bırakır. kuzeyde sıcak kuru hava olur. Good visibility + turbulence Kuzeyden geliyorsa kuzey yamaçlarına yağış bırakır. güneyde sıcak kuru hava olur. Good visibility + turbulence 7078,7079,16396,7077,4081,4079,5031,5037,234,1214,1612 Gençer Güleryüz 210 TEK TEK SORU ÇÖZÜMLERİ Q453: Central europe’ta isobarlar çok uzak, rüzgarlar zayıf. Zeminin üstünde bekleyen hava yazın ThunderStorm’a dönebilir, kışın fog oluşturabilir. Q7080: With low pressures dominating the Med, which of the following would likely be found in central Europe? Low pressure akdenizin üzerinde. “central europe”’ta ne olur diye soruyor. Aşağıdaki low pressure a kuzeyden rüzgar eser. Northerly foehn wind from the alps. Gençer Güleryüz 211 FLIGHT HAZARDS (188) 9-1 Icing (82) Icing’in tehlikeleri 7109 Kanatta pürüzlülük akımın yapısını bozar. cL düşer, stall speed artar. (L = 1/2rho V2 cL S ) Drag artar. Weight artar. Kontrol yüzeyleri sıkışabilir. Icing niye olur? 7086 Supercooled water droplets (0 derecenin altındaki su damlacıkları) kanada yapışır ve donar. Visible moisture ortamda görülebilir su buharı olması gerekir. Q4092 Freezing fog supercooled droplets tan oluşur. yüzde yüz bağıl neme ulaşıp oluşan Su damlacıkları 0 derecenin altındadır. - Gençer Güleryüz 212 0°C ‘ye ne kadar yakınsa o kadar tehlikeli Çünkü o kadar fazla su damlacığı o kadar yavaş donma ve yayılma clear ice 454,15725,2048,7083,7087,7099,7100,13637,13645 q1613: closing to freezing level değil. Alttan mı yaklaşıyorsun üstten mi belli değil. O yüzden -2 -15. Q15726: FL60da 0 derece ise onun biraz üstü supercooled water droplet ların en yoğun olduğu yer. FL60 - FL120 Q7094: dağlık alanın sağladığı kaldırma kuvveti, enforced ascent yani zorlanmış yükselme sayesinde bulut daha büyük ve daha fazla su damlacığı taşıyabiliyor: icing riski artar. Enforced ascent of air releases more water, which is retained in the cloud by the increased upward components. - Q4252 icing türü görüldüğü üzere Cloud temperature and droplet size a bağlı Gençer Güleryüz 213 Cumuliform bulutlarda: Small droplets rapid freezing not spreading out Rime ice (milky-granular) light icing Large droplets slow freezing spreading out Clear ice (transparent) mod/severe icing -- Stratiform bulutlarda: Small droplets rapid freezing not spreading out Rime ice (milky-granular) light icing Gençer Güleryüz 214 CLEAR ICE RIME ICE HOAR FROST moderate / severe light light Large droplets freeze slowly spread out transparent Cumuliform clouds CU, CB Nimbostratus Freezing Rain (FZRA) precipitation rain ice 0°C to -20°C 0°C to -10°C supercooled Small droplets freeze rapidly do no spread out milky – granular Cumuliform clouds CU, CB -20°C to -40°C Nimbostratus -10°C to -40°C Stratiform(layered) clouds only small droplets ** Clear ice is heavy and is difficult to remove from the aircraft surfaces. (no air particles) Cirriform clouds (CI CC CS) Upper part of CB capillatus(anvil kısmı) only ice crystals, no supercooled water droplets only ice crystals, no supercooled water droplets From very cold air into warm moist air Water vapour turning directly into ice crystals Temperature of the collecting surface is below the dew point of surrounding air and the dew point is colder than freezing. taking off from an airfield with a significant ground inversion (sky clear). ** Airframe icing can occur in clear air. (Severe icing can not) Nil icing Nil icing 455,456,458,459,2712,2336,2340,10127,10854,10889,3483,3484,3486,4147,4253,10939,10940,13825,7084,7088,7089,7090,7093,7095,7107,7108,16547,16709,10917,15 58,1614,4127,4130,4152,4156,4255,4256,13708,13600,13603,7096,7098,7101,7103,7104,4145,16354,7097,7110,7106 Gençer Güleryüz 215 Q7105 Mixed ice hangi aralıkta? Geçiş sıcaklıklarında gerçekleşiyodu. NS için -10 CB için -20. -40 altında da buzlanma olmuyordu. En yakın şıkka bakıyoruz: -3 ile -25 arası. Nerde oluşmaz -45 in altında. Q226 NS FL150 a çıkabildiğine göre orographic uplift e maruz kalmış. Mixed ice geçiş sıcaklığı -10, -20 derece civarında olur. Freezing rain(supercooled precipitation) en tehlikelisi, clear ice a sebep olur, warm front NS nin altında uçarken. Q4136 Temperature profile warm front ta oluşan 2 tane 0’derece isotherm ü kesmiş oluyor. Severe icing immediate divert şıklarda yoksa; Freezing rain e maruz kaldın mı sıcak havaya tırman.7111 1559, Fzra clear ice sev icing q2562 havalimanında fzra olduğuna göre, sıcaklık 0ın altında olmalı 4 Gençer Güleryüz 216 q2049 çiz. On the approach, the surface temperature is given as -5°C. The freezing level is at 3000 FT/AGL. At 4000 FT/AGL, there is a solid cloud layer from which rain is falling. According to the weather briefing, the clouds are due to an inversion caused by warm air sliding up and over an inclined front. Would you expect icing? Yes, between ground level and 3000 FT/AGL. Zeminde -5 derece, 3000ft’te 0 derece imiş. İnversion ı çizdiğin zaman 0 derecenin altındaki bölgenin 0-3000ft arası olduğu gözükür. Demek ki orada 0 derecenin altında supercooled water droplets (FZRA) yağıyor. Gençer Güleryüz 217 ICAO definitions 16428,16277,2563,2564,2565,7102,7112 Change of heading and/or altitude: not necessary Change of heading and/or altitude: desirable Change of heading and/or altitude: immediately light moderate severe - Q10877 Hazardous hailstones, reaching the ground, are most likely to be experienced below CB clouds situated in continental interiors in middle latitudes Ekvatorda freezing level 16000ft te, yere ulaşmadan erir genelde. Karada ısınma ve convection daha fazla: dolu taneleri taşınabilir. -- İnce kanatta hava akımı yüzeye daha yakın geçeceği için su damlacıkları daha çok yapışır ve donar. 4254,7091,7092 - Gençer Güleryüz 218 Carburettor Icing Carburettor icing is not confined to cold weather and will occur in warm weather if the humidity is high enough, especially when the throttle butterfly is only partially open as it is at low power settings. Flight tests have produced serious icing at descent-power with the ambient (not surface) temperature above 30° C, even with a relative humidity as low as 30%. Carburettor icing may be expected to occur in clear air when the relative humidity is … the temperature is … and with …. Power set. - 30%, +30°C, descent 7085 - Gençer Güleryüz 219 9-2 Turbulence (11) ICAO Turbulence Definitions 1227,15830,15043,14800,1228,12832,1782 Moderate: There may be moderate changes in aircraft attitude and/or altitude but the aircraft remains in positive control at all times. Usually, small variations in air speed. Changes in accelerometer readings of 0.5 to 1.0 g at the aircraft's center of gravity. Occupants feel strain against seat belts. Loose objects move about. Food service and walking are difficult." Severe: Aircraft may be out of control for short periods, occupants are forced violently against seat belts, loose objects are tossed about. Food service and walking are impossible. Clear Air Turbulence (CAT) 2341 Jetstream’in yapısına bakarsan rüzgarın hızında ani değişimler var windshear hava akımının yapısı bozulur Clear Air Turbulence (CAT) Jetstream kalınlığı 10000ft yani çekirdeğin +-5000 feet altında/üstünde CAT var. CAT alanları Significant Weather Chart’larda Flight Level olarak verilir, bu sayede kaçınılabilir. 2046,7113 Q2171 jetstream in çekirdeği merkezi FL310’da: FL360-FL260 arasında CAT var. Şu an FL270’daysan alçalıp geçmek en mantıklısı. Q2000 uçak türbülansa maruz kalmış hızı arttırırsan türbülansın etkisiyle beraber limitleri aşabilirsin. O yüzden hızı azaltman ve yukarı çıkman lazım convective activity den kurtulmak için. Aşağı inersen orda zaten kesin convection var. Q4265 runway09 dan tail wind le kalk, inversion ı geçince headwind gelecek zaten işine yarayacak. Headwind le kalkıp onu bi anda kaybetmek daha tehlikeli. Q4266 CAT’e girmişsin, uçağın manevrası ve yolcular kesinlikle kötü etkilenecek. CAT Gençer Güleryüz 220 9-3 Windshear (16) Windshear: a change in wind speed or direction , including up draughts and downdraughts. Vertical windshear Horizontal windshear Vertical variation in the horizontal wind. (Kt/100ft) Horizontal variation in the horizontal wind. 4171,15077,7115,7116,7114 Q15036: 7000ft te 30kt, 6000ft te ters yönden 20 kt esiyor. Demek ki dikeyde rüzgar değişimi var. Vertical windshear! Gençer Güleryüz 221 Updraughts / Downdraughts Up and downdraughts inside the cloud Windshear nerelerde görülür? 15962,4064,4107,13584 Gust fronts Frontal surfaces TS, microburst Jetstreams Low level inversions 64,2716 - Q16508: Headwind artarsa TAS anlık olarak artar, hava akımı daha hızlı çarpıyor çünkü. Q15083: headwind artıyormuş, ground speed azalır, designed glide path in altında kalırsın, ve deviation(sapma) giderek artar. Q15084: headwind azalıyormuş, ground speed artar, designed glide path in üstünde kalırsın, ve deviation(sapma) giderek artar. Gençer Güleryüz 222 9-4 Thunderstorms (71) Convective weather thunderstorms, hail, tornadoes, wind gusts, heavy showers, lightning strikes 10877 Indication Altocumulus castellanus mid-level instability 1995,10935 Thunderstorm / Requirements: High Relative Humidity (moisture) Instability through a deep layer, ELR>SALR (ortam hızlı soğusun ki buluk sıcak kalsın ve yükselsin) Trigger action lifting 10867,2176,10964,7120,7121 Gençer Güleryüz 223 Airmass Thunderstorms Convection - Thermal triggering isolated TS Warm updraughts mid-afternoon land summer Advection of maritime cold air over a warm sea surface. --------------------------------------------------------------- Frontal Thunderstorms Frontal Thunderstorms - Genellikle Cold front’ta oluşur - A cold front approaching a mountain range in the evening. - ama warm air unstable’sa warm front’ta da oluşabilir (istisnai durum) - Fastest moving TS - Squall line: bands of intensive thunderstorms in front of a cold front (şekil) Squall TS Destructive winds, heavy hail Convergence - Tropical thunderstorms near ITCZ (Inter-tropical Convergence Zone) sıcak ekvator çizgisi ----------------------------------------------------------------- Orographic uplift (dağlık alan) - Orographic thunderstorms during day or night 16629,16874,229,232,233,12792,15599,15619,1615,1996,4117,10963,10973,10977,13694,15055 7117,7118,7122,7123 Gençer Güleryüz 224 Squall line: bands of thunderstorms (cold front ta oluşur) - Single-cell thunderstorms move according to the 700hPa winds: Super-cell thunderstorms move 20⁰ right to the 500hPa winds. windshear wind vector change aloft a lot of moisture 7119, 7133 Gençer Güleryüz 225 Avoidance: 15964,15927,7138 Avoidance of embedded CBs by using airborne weather radar. Circumnavigate the TS If you cannot avoid penetrating a thunderstorm, the best area to penetrate Sides Radar Reflectivity: is a function of the number and size of water droplets in a given unit of volume. 7137 Q16778: While using the airborne weather radar in order to circumnavigate thunderstorms, the radar scope is clear between heavy echoes. Which of the following interpretations of the scope is correct? - The clear area indicates an area from which no echoes are received. However, this radar scope provides no assurance of being in VMC while flying in this area. Stormscope: An instrument on board an aircraft to detect electrical discharges. 15654 * Between the external appearance of a severe thunderstorm and the turbulence and hail that are contained within it, there is: Apparently no correlation. 7135 Gençer Güleryüz 226 INITIAL STAGE (Growth Stage) MATURE STAGE DISSIPATING STAGE 15-30 min 20-30 min 30 min Only Updraughts Both updraughts and downdraugts downdraughts dominant Start of precipitation mature stage e geçildiğini gösterir Olgun evre: meyvesini verir bulut yağışla beraber kendini tüketir no lightning Hazards (detaylar sonraki sayfada) Microburst: (downburst) - strong downdraught colder than the surrounding air diameter up 4km and last 1-5 min The average wind vector change - headwind to tailwind encountered in microbursts is 50 KT and the maximum recorded is 100 KT Gust front: cold air outflow from a TS undercutting warm air Roll-rotor clouds / windshear / icing possible between 0 -40 C / sev turbulence inside and below / lightning / Hail from the ground up to a maximum of FL 450. Gençer Güleryüz anvil / CB capillatus 227 230,2338,12829,12799,1616,1774,2001 2009,4110,4111,4114,4118,4122,10936 10941,13709,13641,7124,7125,7128,7127 7128,7129,7130,7131,7132,7134,7136 Microburst - strong downdraught colder than the surrounding air diameter up 4km and last 1-5 min The average wind vector change - headwind to tailwind - encountered in microbursts is 50 KT and the maximum recorded is 100 KT Gust Front - (bulutun altında) (bulutun önünde) cold air outflow from a TS undercutting warm air Gençer Güleryüz 228 Lightning 16788,12791,16885,4267 Lightning ile always gibi kesin ifadelerden kaçın. Damage olabilir de olmayabilir de. Aircraft made by composite material may get severe damage, the crew may be blinded and temporarily lose the hearing. The flight crew might have temporary difficulties in determining the current attitude of flight. Any aircraft, whatever the construction, may be struck by lightning and there may be structural damage. Occupants may suffer from flash blindness and temporary loss of hearing. X Lightning strikes always cause heavy damage X An aircraft made by metal has a certain capacity to attract a lightning, but the lightning will follow the surface and therefore no damage will be caused. X The crew of an aircraft made of conductive material (e.g. metal) will generally suffer greater adverse effects due to lightning discharge than the crew of an aircraft made of nonconductive composite material. X Compasses and electronics are always affected X Because an aircraft acts as a "Faraday's cage", the magnetisation associated with a lightning discharge hardly has an effect on the magnetic compass. X The set of possible effects of a lightning discharge does not include welding of aircraft parts such as joints or bearings. X The dimension of the damage caused by the lightning stroke is reciprocally proportional to the strength of the electric field the aircraft intruded. --------- The aircraft is temporarily part of the lightning trajectory While flying through air that is electrically charged the aircraft is likely to become a charge carrier itself and can initiate a lightning discharge. The lightning flows through the aircraft and then goes on its way. Spherical lighting rarely enters aircraft. Lightning does not always cause structural damage, nor does it always affect compasses or electronic systems. X Spherical lightnings often penetrate into aircraft Gençer Güleryüz 229 9-5 Tornadoes (7) 100-150 m CB’nin uzantısı Spring - summer america Few to 30 min (yarım saatte işini bitirip gidiyor) 100-150m diameter 200kt duvarlarındaki hız Yatay hızı 20-40 kt q228,15669,4120,4121,15237,7139 WAT: West African Tornadoes squall line Gençer Güleryüz q7140 230 9-6 Inversions (6) Inversion : temperature increases with height. Long clear night inversion! Inversion stable (uzun bulutsuz geceler, zemin çok soğur, üstteki hava sıcak) windshear! a sudden change in wind speed or direction 10855,4195 inversion Descent esnasında stable bir layer’ın içine giriyorsun Visibility Descent esnasında sıcaklık düşüyor, yoğunluk artar Lift and Thrust Climb esnasında stable layer’dan kurtuluyorsun Visibility Climb esnasında sıcaklık artıyor, yoğunluk düşer Lift and Thrust (deteriorate) 16427,16751,15859,15071 Gençer Güleryüz 231 Subsidence inversion high Pressure alanlarda oluşabilir Subsidence Inversion : çöken hava ısınır ama alttaki soğuk yoğun havanın içine giremez. Altta soğuk, üstte sıcak hava. inversion An inversion over a large area with haze, mist. Day or night 1200,6741 Valley inversion Valley inversion: Gençer Güleryüz Over night, cool dense air as a result of radiation cooling will descend along the mountain slopes into the basin and lead to the development of a valley inversion. 16284,15032 232 9-7 Stratospheric Conditions (0) Gençer Güleryüz 233 9-8 Hazards in Mountainous areas (16) Unstable hava çarpar yükselir kalın bulutlar türbülans Front çarparsa orographic uplift le kuvvetlenir - 16708 15807 Q4049: unstable olsaydı dağa çarpar yükselir kalın bulutlar oluşurdu. Stable olduğu için stratied(ince) bulutlar oluşacak. Q227 hot summer day diyor. Öğlen uçarsan surface heating convection turbulence falan olur. En sakin zaman sabah saatleri. Gençer Güleryüz 234 9-9 Visibility reducing phenomena (8) Stable air visibility Unstable air good except within showers ex: low level inversion, high pressure, subsidence 4139,4170,4135 Visibility’deki düşüş neye bağlıdır? 7142 Precipitation type intensity * duration yani süreye bağlı değil, daha uzun yağarsa daha fazla düşer diye bir şey yok, yağışın türüne ve o anlık şiddetine bağlı. - Drizzle visibility’i rain’den daha fazla düşürür küçük ama yoğun damlacıklar 1617 Tropical downpour 4197 tens of meters (en kötü şık) Q6973 visibility’yi en fazla snow düşürür. kar fırtınası, tipiyi düşün. Çeşitler 4091 Fog: water droplets Mist: water droplets Haze: solid particles The average visibility as seen from the cockpit in flight is called: Flight visibility. Gençer Güleryüz Q7143 235 METEOROLOGICAL INFORMATION (304) 10-1 Observation (46) Weather Radar Radar signals are reflected from water droplets. Shows the zones precipitation of rain, snow and/or hail. and also their intensity water droplets tan gelen yansımaları algılar, çok şiddetli algılarsa cb var demektir. During flight in clouds, weather radar is the best one to identify the position of embedded CBs Different colours different intensities Radar Reflectivity: volume. is a function of the number and size of water droplets in a given unit of Accurate assessment of the weather ahead of the aircraft might be hampered due to the attenuation of the radar echoes by heavy rain. 16392,2569,1777,14897,15829,14879,16672 Satellite Images Firstly to detect the frontal systems Visual Imagery (VIS) Infrared (IR) night Geostationary orbit around the equator Polar orbit around the poles better to observe Central Europe Avrupa daki fog alanlarını tespit etmek için Visual (VIS) and infrared (IR), polar orbiting system. 16347,2568 Infrared gece daha iyi gösterir avrupa olduğu için polar q15045 VV Vertical Vis. Ne zmn rapor edilir: Whenever the sky is obscured by fog or heavy precipitation and the height of the cloud base cannot be measured. Q16398 Gençer Güleryüz 236 Radiosonde: Instrument intended to be carried by a balloon up through the atmosphere, equipped with devices to measure meteorological variables and provided with a radio transmitter for sending this information to the observing station. 15878,13611,7982,7981, P,T ve RH ölçer. Rüzgar ölçmesi için ground radar tarafından takip edilmesi gerekir. Stevenson screen: measures temperature, and is placed 2m above ground level. 7150 Soil thermometer: horizontally 50mm above short-cut grass. Gençer Güleryüz 7151 237 Weather hut: Dry bulb temperature Wet bulb temperature Maximum temperature Minimum temperature 7152 Relative Humidity: psychrometer hygrometer dry bulb and wet bulb temperature Humidity is measured by means of psychrometer. This compares dry bulb temperature with: The lowest temperature to which air is cooled by the evaporation of water. 7977,7978,7153,7154 - Gençer Güleryüz 238 Pressure: mercury barometer aneroid barometer; barograph. 7979,7155,7980 - Ceiling: Height above ground or water of the lowest layer of cloud below 20000 ft covering more than half of the sky. 15968 13642 Meteorological Visibility: At an airport various types of visibility values are reported. One of these determined by the observer by means of marks and/or lights at known distances. 7146 - Runway visual range (RVR): representative of the touchdown value, length of runway which a pilot in an aircraft on the ground would see on the treshold. transmissometer forward-scatter meters RVR: Rvr reported When the visibility decreases below 1500 m. in homogeneous fog The visibility is generally less than the RVR. The methods for measuring RVR and prevailing visibility are quite different. RVR is measured in a specific direction, usually using transmissometers, while the prevailing visibility will be the average and, if less than 1,500m, the minimum value in a specific direction. This means that there can be no direct comparison and RVR is likely to be the same as or greater than the lowest reported value of prevailing visibility.RVR (runway visual range), visibility 1500m nin altına düşünce rapor edilir. Q16597 15609 15759 7144 7145,1775,238,224 Gençer Güleryüz 239 METAR When gusts are at least 10 knots above the mean wind speed, gust rapor edilir. Wind direction true ya göre cloud base. Above airfield level. AAL 4188,4184,2566 Q13690 kışın ısınma az olacağı için biraz yükselir, yazın surface heating den dolayı daha da yükselip dağılabilir - Rüzgarlar zeminden 8-10 metre yukarıya yerleştirilen 3-cup anemometer la ölçülür. 225 2: ground fog 3: low stratus 2567,1362 Gençer Güleryüz 240 Vertical windshear: kt/100 FT. 1552 All categories of pilots report: Severe turbulence widespread thunderstorms; severe mountain waves Severe turbulence severe icing Special Air-report yayınlanabilir. this may trigger a sigmet Q16488 16538 14865 14879 Gençer Güleryüz 241 10-2 Weather Charts (99) 200hPa 300hPa 500hPa 700hPa 1013.25hPa 40000ft 30000ft 18000ft 10000ft MSL 57,1196,2507,2508,2509,2510,2570,2571,2572,2573,2574,2575,2576,2577,12861,15478,15479 15474,15459,15434,15435,1550,15836,15918,15848,1778,15352,15353,7184 Significant Weather Chart (SWC) 241,1288,1618,15076,7158,7159 The significant weather forecast for the time given on the chart sadeec o an için yapılmış bi tahmindir 0000 0600 1200 1800 UTC için yayınlanır. Jetstream, icing flight levels, CAT, tropopause gibi önemli(significant) şeyler gösterilir TS ya da CB mod/sev icing mod/sev turbulence ı gösterir. Front un üstünde bir ok ile hızı gösterilbilir. Örnek: 5kt - The center of a tropopause "high", where the tropopause is at FL 400. 1363 FRQ – frequent OCNL – occasional nadiren well seperaten ISOL – isolated izole EMBD – embedded gömülü 1359 Upper wind and temperature chart belli bi FL(pressure altitude için verilir) mesela FL 180 yani 500 hPa için. Q12844,14936 Gençer Güleryüz 242 Trough: Extension of Low pressure convergence + ascending air Ridge: extension of High pressure subsidence(descend) + divergence Col: an area between two highs and two lows 5035 - A – trough of Low p. B- Col C – ridge of high Pres. D – low pressure 2580,2581,2582,2583 Gençer Güleryüz 243 Front winter: Embedded: Cavok: florida SW England, summer: newfoundland norway. gömülü vis 10km üstü, 5000ft veya MSA nın(yüksek olanı seç) altında bulut yok, no cb ve no sig weather 16725,2584,2585,1689,1619,1361,13565,13581,13582 Gençer Güleryüz 244 1 severe squall line 2 cold front 3 quasi stationary front 4 warm front A squall B haze C tropical revolving storm D severe icing - Gençer Güleryüz 245 A snow B Nimbostratıus - Altostratus C TS D haze 7160 1- convergence 2 cold front 3 warm sector 2579,13674, 15044: warm front: kırmızı, cold front: mavi, stationary: kırmızı mavi karışık Gençer Güleryüz 246 - 1 snow 2 haze 3 shower 4 hail 13680, Q10874 normalde 11km: 36090 ft. Kışın biraz daha büzülür. Ya da polar front jet yaklaşık o enlemlerde bulunacak ve 30000ft te olacak. Burdan da çıkarılabilr. Q10907 6000-1000ft te Cumulus varmış demek ki unstable bir ortamdan dolayı hava yükseliyor. FL055 teki uçak da bu yüzden turbulence hissediyor. Q12844 belli bir FL için verilir demek ki pressure altitude sabit. Gençer Güleryüz 247 TEK TEK SORU ÇÖZÜMLERİ 2608: Atina high pressure. İsobarlar uzak –> hafif rüzgar. İsobara teğet bi şekilde rüzgarı çiz Low pressure solda high pressure sağda kalacak. 210dan geldiği gözüküyor. 210civarından dan zayıf rüzgar olan tek şık. 21002KT 6000 BR SCT040 29/16 Q1026 NOSIG = - Gençer Güleryüz 248 2609: Fog olması için high pressure havanın orada beklemesi isobarların uzak olması lazım. Ya LFPO ya LSZH olacak. Şıklarda biri var zaten. *10907: FL100 ile FL60 arasında CU var. Türbülansı sebebi de bu. Kalın bulut : instability Windshear yok rüzgar iki irtifada da aynı yönden geliyor. - Gençer Güleryüz 249 1686: 220/37.5 220/55 220/90 Ortalaması 220/60 - Gençer Güleryüz 250 Q13568 cold front un arkası, low P yi soluna alıp genel rüzgar da güneye ilerlerken alttan ısınıyo, unstable dolayısıyla visibility good except within showers frequent showers of rain and snow, good visibility outside precipitation - Gençer Güleryüz 251 Q13632 Low u soluna alıp gelen rüzgar sol alttan geliyor. Tropical Maritime 13682: Güney yarımkürede low u sağına alıp gelen rüzgar sağ alttan geliyor. 90-180 arasından 135 ten geliyor. Surface dediği için frictiondan dolayı low a doğru kayar(convergence) ve 140tan gelir. Gençer Güleryüz 252 Q13684: FL240 FL300 At FL 300 between Geneva and Tunis, what mean wind would be most likely? 250/45 240/60 Ortalama alınırsa 245 / 52.5 civarı. - Q7161 FL23 ile FL100 arasında 5-7 oktas bulut var. Biz de FL85 ten geçeceğiz, yani bulutlar arasındaki 1-3 oktas lık boşluktan divert etmemiz gerekir. - Gençer Güleryüz 253 7162: TAF 230500Z 2306/2412 29014KT 6000 SCT030 BKN100 TEMPO 2311/2313 25020G38KT 2500 + TSRA SCT008 BKN025CB BECMG 2313/2315 280 12KT 9999 SCT025 TEMPO 2315/2317 5000 SHRA BKN020 BECMG 2317/2319 27008KT 9999 SCT030= Gust TS olduğuna göre cold front olmalı LOWW - Gençer Güleryüz 254 7163: Sol dibindeki rüzgara bakarsak 290/90 - Gençer Güleryüz 255 7164: Üstteki Ortadaki Alttakilerin ortalaması Ortalama 210/10 240/15 260/12.5 236/12.5 ~ 240/15 - Gençer Güleryüz 256 7165: (1+3+7+9.5) / 4 = 5 C FL100 FL110’da 2 derece düşer ve 3 olur. en yakın şık 4 - Gençer Güleryüz 257 7166: A’dan B’ye giderken 250’lerden başlıyor 240 gibi devam edip sonlara doğru 320’ye dönüyor. Hız olarak da 55-60 lardan başlayıp 30-40 lara düşüyor. Yön ve hız açısından 270/40 - Gençer Güleryüz 258 7167: FL300 -41C FL270 (-41) + (-24) / 2 = -32.5 FL240 -24C ISA FL 270 15 – 54 = -39 olmaslı lazım. 6.5C daha sıcak. ISA + 6.5C - Gençer Güleryüz 259 7168: 38 + 41 +41 +40 / 4 = 40C ISA FL300 15 – 60 = -45 olması lazım. ISA +5 (daha sıcak) - Gençer Güleryüz 260 7169: Romadan Londraya Rüzgar 20 30 40 55 diye artıyor. Yönü ise 210 220 240 diye devam edip sonlarda 290a dönüyor. 260/40 en mantıklısı. - Gençer Güleryüz 261 7170: 47 47.5 47 47.5 43.5 41 36.5 50 51 = 411 / 9 = - 45.6 7173: FL 180 için vermiş FL160 ı soruyor. Bulunan değere 4 derece ekle. 12.5 + 14 14 13 13 = 66.5 / 5 = -13.3 -13.3 + 4 = -9.3C - Gençer Güleryüz 262 7174: FL 180ı vermiş FL200ı soruyor. Bulunandan 4 çıkar. -26-4 = -30C 7175: FL50 ı vermiş 0 derece nerede olur diyor. Berlin’de FL 50 da -5 C. 2500ft aşağıda sıcaklık 5 derece artar ve 0 olur. 5000-2500= 2500ft 7176: FL180 verilmiş. FL140 da deviation nasıldır. FL180’da nasılsa öyledir. -26 imiş. 15-36 = -21 olması lazım. Demek ki ISA -5C (colder) Gençer Güleryüz 263 7177: 42.5 42.5 42.5 37.5 = 165 / 4 = 41.25 Yön olarak da ortalama 220 mantıklı. - Gençer Güleryüz 264 7178: FL240 ı vermiş FL200ü soruyor. Bulunan a 8 ekle. 24 24 23 23 25 24 = - 23.8 C -23.8 + 8 = -15.8C - Gençer Güleryüz 265 7179: FL300 ı vermiş . FL260 ı istiyor. Bulunan a 8 ekle. 42 40 39 40 41 = 202 / 5 = -40 -40 + 8 = -32 - Gençer Güleryüz 266 7180: 60W 70W arasındaki rotadaki ortalama sıcaklığı sormuş. -58 olduğu görülüyor. - Gençer Güleryüz 267 7181: 40N 20 W teki ISA deviation ı soruyor. Aşağıdan ve üstten 20W boylamı ve 40N enlemi kesiştirilir. -57 olduğu gözükür. FL 390’da ISA şartlarında -56.5 olması lazım. (36090ft – 65617 ft arası -56.5 sabit) +- 0C deviation 7182: Genellikle 270in biraz altından 260tan gelmiş. 40 50 55 35 ler var. Ortalama 45 - Gençer Güleryüz 268 7183: 40N ve 120W i kesiştir rüzgarın tam enleme teğet 270ten geldiği gözüküyor. - Gençer Güleryüz 269 Q7971: The temperature at FL 340 overhead Copenhagen will be a) b) c) d) -58°C -38°C -48°C -30°C Gençer Güleryüz 270 Q7972: Over London (EGLL), what amount and general type of cloud would you expect at FL 60? a) b) c) d) Isolated locally embedded cumulonimbus Scattered to broken cirrus Locally broken altocumulus Locally 5-7 oktas cumulus and stratocumulus Gençer Güleryüz 271 Q7973: a) b) c) d) To what extent is Zagreb (LDZA) covered by clouds? 3 to 7 oktas 1 to 4 oktas 5 to 7 oktas 3 to 5 oktas Gençer Güleryüz 272 10-3 Info for Flight planning (159) “MAIN” CLOUD BASE (Cloud Ceiling) 5 oktas ve üzeri. Covering more than half of the Sky Ceiling: The height above the ground or water of the base of the lowest layer of cloud below 6,000m (20,000ft) covering more than half the sky. Gençer Güleryüz 273 METAR Report type Location code Date/Time Wind Visibility RVR METAR LTBU 191020Z 27012G25KT 6000 R23/P1500 Ayın 19’unda saat 10:20 Z. 270 True’dan ortalama 12kt rüzgar, 25kt gust. Meteorological vis. 6000m RVR for runway 23 plus 1500 m visibility for runway denmez! O anki raporu verir. Son 10 dk ortalaması Yatay mesafeler metre value representative of the touchdown zone yarım saatte bir yayınlanır. Ortalama hızdan 10kt fazla ise gust rapor edilir 9999 10km+ Meteorological visibility 1500 metrenin altına düşünce rapor edilir ama kendisi plus 1500 olabilir. Generally: visibility less than RVR Özel bir değişiklikte SPECI yayınlanır. P99 plus 99kt METereological Aerodrome Report Değişik yönler verilebilir: 1400SW 6000N 0800U son 10 dk içinde artma eğilimi “Up” Yön değişiyorsa; variable 240V300 0800D son 10 dk içinde azalma eğilimi “Decrease” 00000KT calm 0800N son 10 dk. “No change” Present Weather Cloud Vertical Visibility Temperature/Dewpoint QNH Recent Weather + SH RA FEW006 SCT012 BKN025 OVC100 VV/// 10/M02 Q0991 RETS heavy rain showers 600 feet’te 1-2 oktas 1200 feet’te 3-4 oktas 2500 feet’te 5-7 oktas 10000 feet’te 8 oktas Vert Vis. unmeasureable Sıcaklık 10, dewpoint -2 QNH 991 hPa REcently Thunderstorm rounded down for safety son METAR’da ne vardı? VV002 200 ft Dikey mesafeler feet Above Airfield Level (AAL) SKC – Sky Clear Gençer Güleryüz Fog / heavy precipitation varsa rapor edilir. 274 Trend Runway Reports Özel End of METAR NOSIG T1815Z T1618Z = No significant change in the next 2 hours 15zulu’da sıcaklık 18°C 18zulu’da ise 16°C BECMG becoming in the next 2 hours 2598 2528,10846,1998,2589,1621,14960 1999,2003,4185,13599,13598,7189, 2603,7201,7193,16643,2528,7195,7148 2602,2603,12852,1622,1623,7199,7147 1624,1769,1776,1993,1998,7200,224 1999,2003,2006,4182,4185,7208,7157 4186,4187,4196,10947,15053,7156 7149 METAR + trend = landing forecast Q10905: 23010MPS CAVOK 10 meters per second 20kt (Ceiling And Visibility OK) q15509,2600,1627,4181,13819,13820,7192,7203, (7194 yanlış) 9999 No clouds below 5000 ft or MSA (Minimum Sector Altitude) NSC No Significant Cloud, no CB NSW No significant weather * NSW hava durumuna gönderme yapar, bulutlara gönderme yapmaz. Mesela +SHRA SCT 008 BKN012 OVC025 BECMG1416 NSW diyorsa ve 17:00 daki bulutları soruyorsa bulutlar aynen devam. Gençer Güleryüz 275 TAF METAR’a benziyor. Değişik kısımları aşağıda: Report type Location code Issue Date/Time Validity Time Visibility BECOMING (kalıcı) TEMPORARILY (geçici) TAF LTBU 141210Z 141322 7000 BECMG 1517 4000 TEMPO 1820 2000 Ayın 14’ünde saat 12:10 Z. Ayın 14’ünde 13:00 – 22:00 arası Meteorological vis. 7000m Saat 15:00 – 17:00 arası visibility 4000m’ye düşecek ve öyle kalacak. Saat 18:00 – 20:00 arası 1 saati aşmamak kaydıyla Geçici olarak visibility 2000m’ye düşecek sonra eski haline geri dönecek. Terminal Aerodrome Forecast 9, 18 ya da 24 saatlik bir tahmin verir. Genelde 9 saatlik. TAF AMD (amended) (Revised TAF) vis. at 14:00 7000m vis. at 17:30 4000m Ama 18,24 saatlik de olabilir ve bu TAF’ta belirtilir. vis. at 16:00 7000m decreasing to 4000m TAF COR (corrected) PROB Örnek Soru – Cevap PROB30 / PROB40 PROB30 TEMPO2022 1000 Lowest visibility forecast at 21:00 ? 1000m 30% / 40% ihtimalle 30% ihtimalle Saat 20:00 – 22:00 arası 1 saati aşmamak kaydıyla Geçici olarak Visibility 1000m’ye düşecek, sonra eski haline geri dönecek Gençer Güleryüz Most likely visibility at 21:00 ? Most likely diyorsa PROB’a bakılmaz! 4000m 276 4179,10929,7188,7190,7197,16489,2005,2007,10931 7202 (less than 2m) 6ft 16473,10891,13647,12789,15545,2590,2591,2593,2594,7191,7198 2592: DZ drizzle direk yağışı kasteder. TS de var ama henüz yağış başlamamış olabilir. Gençer Güleryüz 277 METAR TAF Aerodrome report Aerodrome forecast Aerodrome warning A message issued by a meteorological office concerning the meteorological conditions which could adversely affect aircraft on ground, including parked aircraft, and the aerodrome facilities and services. An aerodrome warning message gives information, among other things, about SN including the expected or observed snow accumulation; hoar frost TS SIGMET ATIS SIGnificant METeorological message Automatic Terminal Information Service VOLume METeorological A SIGMET is a warning of dangerous meteorological conditions. (all category aircraft) meteorological + operational information Provision, as appropriate, of current METAR, SPECI, TAF and SIGMET by means of continuous and repetitive voice broadcast. Severe turbulence Severe mountain waves Severe icing Squall lines Heavy sandstorm/duststor m Volcanic ash Flight crews report that they have experienced strong clear air turbulence in a certain airspace. MET REPORT / SPECIAL CNL cancelled 15007,15552,15854,16713,16714,1553,1554,4183,7211,7213,16662,2588,12798,12807,1628,4113,4137,4180,16731,15060,7214,16730 Gençer Güleryüz VOLMET 278 A recorded broadcast of METARs for about 10 airports. AERODROME WARNING Q16670: ... VALID 211600/212000 HVY SN 25CM FCST= Heavy snow 25cm forecasted valid between 1600 – 2000 at 21st of the month. Q14889: LFLD AD WRNG 1 VALID 050430/050900 FROST FCST= It is forecast that some parts of the surface, vehicles, and aircraft parked outside will be contaminated by hoar frost between 0430 and 0900 on the 5th of that month. WINDSHEAR WARNING Q16819,7976: … CNL WS WRNG 1 211130/211330= The first wind shear warning on the 21st of that month, issued at 1130 UTC has been cancelled at the same day at 1330 UTC. Q16671: … MBST APCH RWY26 REP AT 1510 B747 30KT ASPEEDL 2NM FNA= microburst approach runway 26 reported at 1510 by B747: 30kt airspeed loss 2nm final approach. Microbust olduğuna göre windshear warning. Q7975: What is the defined upper level of the WS-activity in the following message? ....MOD WS APCH RWY18 FC ST= 1600 ft above runway level. LLWAS: A North American system for giving warning of low level windshear 7215 16661: Vertical windshear: dikeydeki rüzgar değişimi. kt/100 FT şeklinde rapor edilir. Gençer Güleryüz 279 SIGMET Q16662 isolated cb chartlarda var zaten. Q2604 LSAS SIGMET 2 VALID 030700/031100 LSZH- SWITZERLAND FIR/UIR MOD TO SEV CAT FCST N OF ALPS BTN FL 260/380 STNR INTSF= Moderate to severe clear air turbulence to be expected north of the Alps. Intensity increasing. Danger zone between FL 260 and FL 380 Q7985: Read the following SIGMET: EGJJ SIGMET 03 VALID 291130/291530 EGJJ-LOC SEV TURN AND WS FC ST BLW 3000FT OVER THE CHANNEL ISLANDS AREA INTSF= Which statement about this SIGMET is best? Q15933: Over the Channel islands area severe turbulence and wind shear are forecasted which will increase during the forecast period. ATIS: "Inversion warning. Inversion of 12°C between 1900 ft and 2300 ft altitude." Inversion windshear! - Convective Sigmet 7210 Severe thunderstorms due to: surface winds greater than 50kts, or Hail at the surface greater than or equal to 3/4″ diameter, or tornadoes. Embedded thunderstorms (i.e. thunderstorms obscured by massive cloud layers) A line of thunderstorms Thunderstorms producing precipitation greater than or equal to heavy precipitation affecting 40% or more of an area at least 3,000 square miles Q15047 normal ve resmi kaynaklar: VOLMET broadcast; ATIS; all ATS-units Q7185 Area forecasts for low-level flights exchanged between meteorological offices in support of issuance of AIRMET information are prepared in Standard Format. When plain language is used, the forecast is known as a GAMET area forecast. The horizontal visibility reported in such a forecast refers to: Gençer Güleryüz 280 The meteorological visibility up to 500 m. Q7187 ACARS: A means of transmitting operational messages including TAFs/METARs from ground to air. Aircraft Communications Addressing and Reporting System (ACARS) Gençer Güleryüz 281 TEK TEK SORU ÇÖZÜMLERİ Q16429: What type of precipitation might occur at 1730 UTC? MKJP 160430Z 160606 36010KT 9999 FEW025 BECMG 1315 14020G34KT FEW015CB SCT025 PROB30 TEMPO 1720 2500 +SHRA SCT010 BKN015CB BECMG 2224 34010KT FEW025= Q16706 Below is the forecast for the destination of a flight whose ETA is 2030 UTC. TAF YUDO 120600Z 121206 17010KT 3000 SCT005 BECMG 1820 VRB03KT BCFG SKC BECMG 2022 0300 FG VV002= What can be said about the destination airport at 2030 UTC if CAT II ILS minima 350 m RVR, 100 ft Decision Height are being considered? 350m minima vermiş, ama görüş 300m Has to be considered as closed. - Q2707: Warm front un önü -RA ve +RA başlar Nimbostratus tan. Cold frontla alakalı TS, shower’ları ele. - Gençer Güleryüz 282 Q2708: gün içindeki metar’lar verilmiş. 160450Z 23015KT 3000 +RA SCT008 SCT020 OVC030 13/12 Q1010 NOSIG = 160650Z 25008KT 6000 SCT040 BKN090 18/14 Q1010 RERA NOSIG = 160850Z 25006KT 8000 SCT040 SCT100 19/15 Q1009 NOSIG 161050Z 24008KT 9999 SCT040 SCT100 21/15 Q1008 NOSIG = 161250Z 23012KT CAVOK 23/16 Q1005 NOSIG = 161450Z 23016KT 9999 SCT040 BKN090 24/17 Q1003 BECMG 25020G40KT TS = 161650Z 24018G35KT 3000 +TSRA SCT006 BKN015CB 18/16 Q1002 NOSIG = 161850Z 28012KT 9999 SCT030 SCT100 13/11 Q1005 NOSIG = Sabah +RA Akşam TSRA - warm front cold front Q2711: High pressure, isobarlar uzak. Shower ve gust lı şıkları ele. Rüzgarlar yavaş ve high pressure olduğu için görüş kısıtlı olacak. Q2598: Which of these statements best describes the weather most likely to be experienced at 1500 UTC? TAF LSZH 211322 22018G35KT 9999 SCT012 BKN030 BECMG 1315 25025G45KT TEMPO 1720 4000 +SHRA BKN025TCU BECMG 2022 25015KT T1815Z T1618Z = 15:00’da becoming yani gerçekleşmiş olacak rüzgar 250’den 25kt, gust 45kt. Visibility ile ilgili bir şey söylenmemiş, 9999 olarak kaldığını söyleyebiliriz. Gençer Güleryüz 283 Q2606: What can be concluded from the differences between the two reports ? TAF 240600Z 240716 VRB02KT CAVOK = VOLMET 0920Z 13012KT 8000 SCT040CB BKN100 20/18 Q1015 TEMPO TS = TAF düzgün tahmin edememiş, havanın beklenenden daha değişken(volatile) olduğunu söyleyebiliriz. Q10881: Mumbai ( 19°N - 73°E ) on the west coast of India, 15 July at 0700 LT Temmuz’da ITCZ yukarda showers 25014KT 4500 SHRA SCT015 BKN025CB 25/24 Q1006 NOSIG= Q10910: lowest cloud base at 1400 UTC? LFxx 180800Z 180918 22020KT 6000 SCT015 SCT080 BECMG 1214 24025KT 2000 RA BKN009 OVC070= Q12848: most likely lowest cloud base at 2300 UTC? TAF LEMD 281200Z 281812 13005KT CAVOK TEMPO 1821 8000 SCT020 SCT030 BECMG 2123 21005KT 9999 SCT015 BKN080 PROB40 TEMPO 2306 6000 SCT008 Most likely dediği için PROB’a bakma! Q12855: lowest visibility forecast for Bangkok at ETA 1400 UTC ? TAF VTBD 271800Z 280024 VRB05KT 1200 BR TEMPO 0002 4000 BECMG 0205 9999 SCT015 BKN100 TEMPO 1118 04010G20KT 5000 TSRA SCT009 BKN014 BKN018CB BECMG 2024 6000= 05’te 9999 olmuş ama TEMPO1118 arasında 1 saati aşmamak kaydıyla 5000’e düşebilir. Q12857: lowest probable cloud base forecast for ETA 1700 UTC TAF MKJP 160000Z 160606 36010KT 9999 FEW025 BECMG 1315 14020G34KT FEW015CB SCT025 PROB30 TEMPO 1520 6000 +SHRA SCT010 BKN015CB BECMG 2301 34010KT FEW025= Becoming 15’te 1500ft var ama TEMPO1520 arasında 1000ft e düşme ihtimali var. - Gençer Güleryüz 284 Q12858: lowest cloud base forecast for arrival at Geneva ETA 1200 UTC? TAF LSGG 020900Z 021019 18007KT 9999 SCT020 BKN100 BECMG 1114 8000 RA SCT010 OVC020 PROB30 TEMPO 1018 VRB10G25KT TSRA SCT005 BKN015CB = 12:00’a denk gelen yerlere bakarsak en düşük 500 ft var. Q12859: lowest cloud forecast for Bangkok at ETA 1400 UTC ? TAF VTBD 271800Z 280024 VRB05KT 1200 BR TEMPO 0002 4000 BECMG 0205 9999 SCT015 BKN100 TEMPO 1118 04010G20KT 5000 TSRA SCT009 BKN014 BKN018CB BECMG 2024 6000= 05’te 1500 ft olacak ama TEMPO1118 arasında 900 feet e düşme ihtimali var. Q12865: lowest visibility at 0600 UTC? TAF OEDR 280000Z 280110 VRB08KT CAVOK BECMG 0103 7000 TEMPO 0410 28014G24KT 4000 SA= 03’te 7000 olacakmış ama TEMPO0410 arası 4000’e düşme ihtimali var. Q12846: lowest visibility at 1200 UTC? TAF LSGG 020900Z 021019 18007KT 9999 SCT020 BKN100 BECMG 1114 8000 RA SCT010 OVC020 PROB30 TEMPO 1018 VRB10G25KT TSRA SCT005 BKN015CB= 9999 var. BECMG1114 arası 8000 var ,TEMPO1118 arası için ise bir şey verilmemiş. 8000! Q15411: lowest possible cloud base forecast for 2300 UTC? EDDF 272200Z 280624 VRB05KT 4000 BR SCT005 OVC013 BECMG 1314 9000 SHRA OVC015 PROB40 TEMPO 1416 VRB15G25KT 1600 TSRA OVC010CB BECMG 1618 26010KT BKN030 BECMG 2122 CAVOK= Becoming 22’de CAVOK olacağı kesin. Demek ki visibility 10km+ Q15966: weather at 0800 UTC? TAF EHAM 152300Z 160009 33005KT 9999 SCT025 BKN100 BECMG 0002 27015KT 4500 -SN SCT008 OVC015 TEMPO 0206 0400 +SN VV002 BECMG 0406 01008KT 9999 NSW SCT030 TEMPO 0709 03015G25KT 1200 SHSN SCT006 SCT015CB= Becoming 06’da No Sig Weather olacakmış. TEMPO0709 arası snow shower ihtimali de var. - Gençer Güleryüz 285 Q2178: TAF you can assume that visibility at 2055Z in Birmingham (EGBB) will be : EGBB 261812 28015G25KT 9999 SCT025 TEMPO 1822 29018G35KT 5000 SHRASN BKN010CB PROB30 TEMPO 1821 1500 TSGR BKN008CB BECMG 2124 26010KT 9999 olabilir. TEMPO1822 5000m ve PROB30 TEMPO 1821 1500m de 20:55’e isabet ediyor minimum 1500 ama 10km+ da olabilir. Q1675: en az yağış ihtimali high Pressure hava çöker ısınır bulut oluşmaz yağış olmaz : LSZH Q1680: lowest cloud base at 2100 UTC? TAF EHAM 281500Z 281601 14010KT 6000 -RA SCT025 BECMG 1618 12015G25KT SCT008 BKN013 TEMPO 1823 3000 RA BKN005 OVC010 BECMG 2301 25020KT 8000 NSW Becoming 18’de 800ft var ama TEMPO1823 arası 500ft var. Q1691: precipitation at 1800 UTC? TAF LFBD 281400Z 281524 26015KT 9999 SHRA BKN020 TEMPO 1620 26020G30KT 8000 +SHRA BKN015CB PROB30 TSRA = Q1692: lowest quoted visibility forecast at 1800 UTC? TAF LFBD 281400Z 281524 26015KT 9999 SHRA BKN020 TEMPO 1620 26020G30KT 8000 +SHRA BKN015CB PROB30 TSRA = 9999 var ama TEMPO1620 arası 8000m de var. Gençer Güleryüz 286 Q1695: ISA deviation overhead Frankfurt? FL180 chart’ında Frankfurt un üzerinde 34 yazıyor -34C ISA koşullarında 15-36 = -21 olması lazım ISA’den 13 derece daha soğuk ISA -13 deviation Q1698: surface wind at 2100 UTC? TAF EHAM 281500Z 281601 14010KT 6000 -RA SCT025 BECMG 1618 12015G25KT SCT008 BKN013 TEMPO 1823 3000 RA BKN005 OVC010 BECMG 2301 25020KT 8000 NSW BKN020 = Becoming 18’de 12015G25KT geçerli olmuş ve devam edecek. Q1699: minimum visibility forecast at 2100 UTC? TAF EHAM 281500Z 281601 14010KT 6000 -RA SCT025 BECMG 1618 12015G25KT SCT008 BKN013 TEMPO 1823 3000 RA BKN005 OVC010 BECMG 2301 25020KT 8000 NSW BKN020 = 6000 var ama temp1823 arası 3000m’e düşme ihtimali var. Q1568: Fog var görüş 1000m’nin altında olması lazım diye düşünülebilir ama MIFG shallow fog göz seviyesinin altında o yüzden görüş 5000 olabilir, metar da mantıksız bir durum yok. Q1569 METAR: LSGG 120750Z 00000KT 0300 R05/0700N FG VV001 M02/M02 Q1014 NOSIG = What will be the RVR at 0900 UTC? 0700N. Son 10 dakikada no change demek. NOSIG 2 saat içinde önemli bir değişiklik olmayacak demek ama bu hava durumuna gönderme yapıyor. RVR’a gönderme yapmıyor. Q1570 LSZH 050820Z 16003KT 0400 R14/P1500 R16/1000 FZFG VV003 M02/M02 Q1026 BECMG 2000 BR = Rvr for runway 14, 1500m değil, plus 1500m! Freezing level 300mdiye bir şey yok. VV003 dediği vertical visibility 300 feet. Yatay mesafeler metre dikey mesafeler feet. Q1625 Fog oluşması için; Temperature ile dewpoint birbirine yakın olacak Rüzgarlar zayıf olacak High pressure olacak VRB01KT 8000 SCT250 11/10 Q1028 BECMG 3000 BR = - Gençer Güleryüz 287 Q1629: TAF 060600Z 060716 25006KT 8000 BKN240 BECMG 0710 OVC200 BECMG 1013 23010KT 8000 OVC100 BECMG 1316 23014KT 6000 RA SCT030 OVC050 = Bulut tabanı yavaş yavaş düşüyor ve sonunda RA geliyor. warm front geliyor. Warm front’un önünde LFPO, EDDL ve EDDF var LFPO çok yakın orda yağmur’un TAF’ın hemen başında başlaması gerekirdi. Geriye EDDL ve EDDF kalıyor. Şıklarda sadece EDDL var - Gençer Güleryüz 288 Q1630: LFPO at 0550 UTC? Warm front un hemen önü RA olması lazım. Shower olanları ele, onlar cold front la alakalı. Q1766: lowest visibility forecast at ETA Zurich 1430 UTC? LSZH 261019 20018G30KT 9999 -RA SCT050 BKN080 TEMPO 23012KT 6000 -DZ BKN015 BKN030 BECMG 1518 23020G35KT 4000 RA OVC010= 999 var ama TEMPO geçici olarak 6000m’e düşme ihtimali var. Q1767: lowest cloud base forecast at ETA Zurich (1200 UTC) LSZH 061019 20018G30KT 9999 -RA SCT050 BKN080 TEMPO 23012KT 6000 -DZ BKN015 BKN030 BECMG 1518 23020G35KT 4000 RA OVC010= 5000ft var ama tempo geçici olarak 1500ft’e düşme ihtimali var. Q1779: cloud ceiling ya da main cloud base diyorsa 5 oktas ve üzerine yani en az BKN broken’a bakılır Ajaccio: wind 360°/2 kt, visibility 2000 m, rain, BKN stratocumulus at 1000 FT, OVC altostratus at 8000 FT, QNH 1023 hPa. Calvi: wind 040°/2 kt, visibility 3000 m, mist, FEW stratus at 500 FT, SCT stratocumulus at 2000 FT, OVC altostratus at 9000 FT, QNH 1023 hPa. Gençer Güleryüz 289 Q1992 visibility forecast at 2400UTC? BECMG 1821 2000 BR BKN004 BECMG 2124 0500 FG VV001 What visibility is forecast for 2400 UTC? Becoming! 24’te bu değişiklerin geçerli olacağını biliyoruz. Q10938: precipitation might occur at 1700UTC? MKJP 160430Z 160606 36010KT 9999 FEW025 BECMG 1315 14020G34KT FEW015CB SCT025 PROB30 TEMPO 1720 6000 +SHRA SCT010 BKN015CB BECMG 2224 34010KT FEW025= Evet tempo1720 arası 1 saati aşmamak kaydıyla geçici olarak +SHRA görülme ihtimali var. Q10946: lowest possible cloudbase forecast for 2300 UTC? EDDF 272200Z 280624 VRB05KT4000 BR SCT005 OVC013 BECMG 1314 9000 SHRA OVC015 PROB40 TEMPO 1416 VRB15G25KT 1600 TSRA OVC010CB BECMG 1618 26010KT BKN030 BECMG 2122 CAVOK Becoming 22’de CAVOK yani 5000ft’in altında bulut olmayacağı kesin Q10948: surface wind is forecast for 2200 UTC ? EDDF 272200Z 280624 VRB05KT4000 BR SCT005 OVC013 BECMG 1314 9000 SHRA OVC015 PROB40 TEMPO 1416 VRB15G25KT 1600 TSRA OVC010CB BECMG 1618 26010KT BKN030 BECMG 2122 CAVOK CAVOK rüzgara gönderme yapmaz. O yüzden becoming 18’de geçerli olmuş 26010KT a bakıyoruz. Q10949: surface wind is forecast for ETA 1700 UTC MKJP 160430Z 160606 36010KT 9999 FEW025CB BECMG1315 14020G34KT FEW015CB SCT025 PROB30 TEMPO 1720 6000 +SHRA SCT010 BKN015CB BECMG 2301 34010KT FEW025= Becoming 15’te geçerli olmuş 14020G34KT Q10950: What visibility is most likely to be experienced at 1400 UTC ? EDDF 272200Z 280624 VRB05KT4000 BR SCT005 OVC013 BECMG 1314 9000 SHRA OVC015 PROB40 TEMPO 1416 VRB15G25KT 1600 TSRA OVC010CB BECMG 1618 26010KT BKN030 BECMG 2122 CAVOK Most likely dediği için prob’lara bakılmaz. Becoming 14’te 9000metrenin geçerli olduğu görülüyor. - Gençer Güleryüz 290 Q14149: What is the expected visibility at 0300 UTC? TAF EHAM 142300Z 150009 33005KT 9999 SCT025 BKN100 BECMG 0002 27015KT 4500 -SN SCT008 OVC015 TEMPO 0206 0400 +SN VV002 BECMG 0406 01008KT 9999 NSW SCT030 TEMPO 0709 03015G25KT 1200 SNSH SCT006 SCT015CB= Becoming 02’de 4500 geçerll olacak. Ama tempo 0206 arası 400m ‘ye düşe olasılığı da var between 400m and 4500m Q14151: lowest cloud base that can be expected from the forecast for 1500 UTC ? KCHS 280430Z 280606 VRB05KT 4000 BR SCT005 OVC013 PROB40 SHRA BECMG 1314 9000 SHRA OVC015 PROB40 TEMPO 1416 VRB15G25KT 1600 TSRA OVC010CB BECMG 1618 26010KT BKN030 BECMG 2122 CAVOK. Becoming 14’te 1500ft geçerli olacak ama tempo 1416 arası geçici olarak 1000ft olasılığı var. Q14152 hazard at 1200UTC? Yorum sorusu! TAF LSGG 020900Z 021019 18007KT 9999 SCT020 BKN100 BECMG 1114 8000 RA SCT010 OVC020 PROB30 TEMPO 1018 VRB10G25KT TSRA Tempo1018arası TSRA olma ihtimali var. TS altında microburst önünde gust front’tan dolayı windshear olabilir. - Gençer Güleryüz 291 Q13557: position B? Isobar değerleri ve HighP, Low P bölgeleri boşuna verilmemiş. Low u soluna alıp gelen rüzgar güneye ekvatora giderken ısınır seyrekleşir ve yükselir Kalın bulutlardan showers olur. Q13559: Front’lar geçerken veer(saat 2-3-4 muhabbeti) oluyordu. Low level’dediğine göre 3A ve 3C olacak tam front’un geçtiği noktalar. Gençer Güleryüz 292 Q13579: position T? Warm front’un önü RA olacak. İki şık var Bir de rüzgar yönüne bakalım kırmızı ok Low u soluna alıp esen rüzgar 190’dan geliyor. Q13685: sıkıntılı bir chart sorusu! Değerler zor okunuyor. Hesaplama tutmuyor. q2702: annex alakasız. Aviationexam’de aynı soru var. Romanın üstünde 145kt jetstream olduğu gözüküyor. Q13693: Fog oluşması için; Temperature ile dewpoint birbirine yakın olacak Rüzgarlar zayıf olacak High pressure olacak Q15356: What lowest cloud base is most likely to be experienced during an approach into Madrid at 2300 UTC? TAF LEMD 281200Z 281812 13005KT CAVOK TEMPO 1821 8000 SCT020 SCT030 BECMG 2123 21005KT 9999 SCT015 BKN080 PROB40 TEMPO 2306 6000 SCT008= Most likely dediğin için PROB’a bakma. Becoming 23’te 1500ft geçerli olacak. Q7186: What is the most likely visibility for landing at 1345Z? LFCG 221100Z 2212/2219 22010KT 4500 RA BKN010 OVC015 TEMPO 2212/2214 1500 +RA OVC005 FM1430 29020G35KT 6000 SHRA BKN008TCU OVC015 TEMPO 2216/2219 25010KT 9999 NSW BKN020 PROB30 TEMPO 2216/2219 1500 TSGR BKN007CB. Tempo ‘dakiler geçici olacak. Most likely dediği için 4500m daha mantıklı Gençer Güleryüz 293 Q7196: The forecast surface visibility at 2100 UTC ? TAF KPIT 14100Z 1412/1512 10013KT 0800 DZ W004 TEMPO 1412/1414 2400 -RA OVC008 BECMG 1414/1416 03012KT 3200 -RA OVC010 TEMPO 1416/1420 1200 +RA OVC005 PROB40 TEMPO 1416/1418 0800 TS VV002 BECMG 1418/1420 4800 SCT008 OVC015 TEMPO 1420/1424 3200 -RA OVC008 PROB40 TEMPO 1420/1424 1200 TS OVC005 BECMG 1500/1503 SCT025 TEMPO 1503/1507 1600 BR BKN006 BECMG 1507/1509 0800 FG VV003= Becoming 20’de 4800m geçerli olmuş TEMPO2024 arası 3200e düşme ihtimali var TEMPO2024 arası 1200e düşme ihtimali de var. Changing frequently from 4,800m to 3,200m, 1,200m and back to 4,800 m. Q7204: best description of the weather that can be expected at 1200 UTC? TAF LSZH 250500Z 2506/2612 00000KT 0100 FG VV001 BECMG 2508/2510 0800 VV002 BECMG 2510/2512 23005KT 2500 BR BKN005 TEMPO 2513/2516 6000 SCT007= Becoming 12 de geçerli olacak şeyler: 230’dan 5kt 2500m meteorological visibility BR mist 5-7 oktas at 500ft Q7209: precipitation forecast at 1800? TAF LFBD 281400Z 2815/2824 26015KT 9999 SHRA BKN020 TEMPO 2816/2820 26020G30KT 8000 +SHRA PROB20 2816/2820 TSRA BKN015CB = - Gençer Güleryüz 294 Q7205: TAF 231100Z 2312/2412 24014G32KT 4000 + TSRA SCT005 BKN015 BKN020CB BECMG 2314/2316 29012KT 9999 BKN030 TEMPO 2316/2319 8000 SHRA BKN025CB BECMG 2319/2322 27012KT 9999 SCT030= Gust shower olduğuna göre cold front olması lazım. EINN ile EKCH arasında kalıyoruz. TAF direk gust ile başlıyor. EKCH’ye gelmesine daha biraz var ama EINN’de direk başlıyor. diye aklında tut. :) Q7207: Yorum sorusu... 0450Z 24009 KT 7000 SCT040 SCT120 15/12 Q1014 NOSIG = 0650Z 24010KT 6000 SCT040 SCT120 17/13 Q1012 NOSIG = 0850Z 23014KT 8000 BKN100 19/13 Q1009 BECMG 26020G35KT TS = 1050Z 28022G33KT 4000 TSRA SCT015 SCT050CB OVC080 16/14 Q1006 BECMG NSW = 1250Z 31016KT 9999 SCT025TCU BKN030 13/09 Q1009 NOSIG = 1450Z 30012KT 9999 SHRA BKN020TCU 14/10 Q1011 NOSIG = 1650Z 30009KT SCT025 BKN035 13/10 Q1013 RESHRA NOSIG= 1850Z 28006KT 9999 SCT040 11/09 Q1014 NOSIG= 2050Z 26004KT CAVOK 10/08 Q1015 NOSIG = Cold front geçmiş ve daha sonra cold front’un arkasındaki isolated CU’ten showers gelmiş. - Gençer Güleryüz 295 Q7986: Read the following METAR for station XXXX: XXXX 291230Z VRB02KT 0900 R36/1100VP1500D FZFG OVC001 M02/M02 Q1029 BECMG 1500 BR OVC002= Which statement about visibility and RVR is correct? Prevailing visibility is 900 m, RVR has deteriorated in the last 10 minutes. Gençer Güleryüz 296 ATPL Online’da olmayan CAT Soruları (56) At what approximate flight level is the tropopause over Frankfurt ? a) FL 240 b) FL 300 c) FL 350 d) FL 330 tropopuase 300 ile 350 arasında olacak. Gençer Güleryüz 297 Annex 050-2513A If you are flying from Zurich to Shannon at FL 340 , where will your cruising altitude be ? a) Constantly in the stratosphere. b) First in the troposphere and later in the stratosphere. c) Constantly in the troposphere. d) In the stratosphere for part of time. Zurich – Shannon arasındaki tropopause’lara bakarsak 230 – 300 var. 340’da uçacağına göre tropopause un üstünde yani stratosphere da uçuyor. Annex 050-4386A Gençer Güleryüz 298 Looking at the chart , at what altitude above Frankfurt would you expect the tropopause to be located ? a) FL 360 b) FL 390 c) FL 410 d) FL 330 350-410 arasında ama 350’a daha yakın olacak. Gençer Güleryüz Annex 050-4379A 299 Over Paris at what height would you expect to find the tropopause according to the map ? a) FL 330 b) FL 300 c) FL 150 d) FL 280 290 – 330 arasında olacak. 290a daha yakın. Gençer Güleryüz 300 Annex 050-2503A The temperature at FL 330 overhead London will be ; a) –45°C b) –57°C c) –39°C d) –33°C Paris tropopause 300 civarı. Demek ki 300dan sonra sabit kalıyor. O yüzden 390 da sıcaklık ne ise 330’da da o. 390 da -45 olduğu sağdaki grafikte görülüyor. Annex 050-2529A Gençer Güleryüz 301 What is the approximate height of the tropopause between Keflavik and Helsinki ? a) FL 350 b) FL 360 c) FL 320 d) FL 300 300 ile 350 arasında olacak. Annex 050-2506A Gençer Güleryüz 302 What is the approximate height of the tropopause between Munich and Helsinki ? a) FL 280 b) FL 390 c) FL 340 d) FL 300 300 ile 400 ın ortalaması olur. 350 a en yakın şık. Gençer Güleryüz Annex 050-2506A 303 At what flight level is the jet stream core that is situated over northern Scandinavia ? Annex 050-2511A Gençer Güleryüz 304 a) FL 300 b) FL 280 c) FL 360 d) FL 330 Flight Munich to London. What is the direction and maximum speed of the jet stream affecting the route between Munich and London ? a) 050° / 120 km/h. b) 050° / 120 kt. c) 230° / 120 m/sec. d) 220° / 120 kt. Rüzgarın geldiği yönü söylüyoruz. İçi dolu üçgen – 50kt Uzun çizgi – 10kt Kısa çizgi – 5kt Annex 050-2550A Gençer Güleryüz 305 In appendix are shown four sections of the 700 hPa wind chart. The diagram representing most accurately the wind direction and speed is ; a) 030°/30 kt ( diagram A ). b) 030°/30 kt ( diagram C ). c) 210°/30 kt ( diagram B ). d) 210°/30 kt ( diagram D ). Rüzgarın geldiği yönü söylüyoruz. Okun tüyleri low pressure ı göstermeli ve güney yarımkürede low pressure sağda kalacağı için oklar sağda olmalı. İçi dolu üçgen – 50kt Uzun çizgi – 10kt Kısa çizgi – 5kt Annex 050-11849A Gençer Güleryüz 306 Judging by the chart , what wind speeds can you expect at FL 310 above London ? a) 140 kt b) 110 km/h c) 300 kt d) 90 kt İçi dolu üçgen – 50kt Uzun çizgi – 10kt Kısa çizgi – 5kt Annex 050-4384A Gençer Güleryüz 307 What is the speed of the front located over France ? a) 25 kt b) 15 kt c) 30 kt d) 10 kt Adam Paris’in üstündeki front’un üstüne ok ile 15 yazmış. Gençer Güleryüz Annex 050-2549A 308 In what height range and at what intensity could you encounter turbulence in CAT area n°2 ? a) From FL 220 to FL 400 , moderate. b) From below FL 130 to FL 270 , c) From FL 240 to FL 370 , light. d) From FL 250 to FL 320 , moderate. light. CAT alanları sol üstteki CAT Areas bölümünden okunur. Annex 050-2510A Gençer Güleryüz 309 Judging by the chart , on which of these routes can you expect to encounter moderate CAT at FL 300 ? Zurich - Athens b) Zurich - Stockholm c) Madrid - Bordeaux d) London - Zurich zurich-atina arası CAT1 den geçerken 360-240 arası mod CAT var. (sol üst kutuda) Annex 050-4385A Gençer Güleryüz a) 310 Flight Zurich to Rome , ETD 1600 UTC , ETA 1800 UTC. At what flight level would you first expect to encounter clear air turbulence on the climb out from Zurich ? a) FL 160 b) FL 220 c) FL 320 d) FL 140 Zurich – Londra arasındaki rotaya kesikli Çizgilerle CAT number 2 isabet ediyor. 400-220 mod turbulence var. Turbulans ilk 220’da başlar. Gençer Güleryüz Annex 050-2505A 311 What is the optimum flight level between Rome and Paris according to the significant weather chart ? a) FL 360 b) FL 340 c) FL 160 d) FL 220 O rotaya isabet eden kesikli çizgi CAT alanına ve de buluta bakmak gerek. CAT yüzünden 380-280 arasını ele. Bulut yüzünden 180XXX (180 ve altını) ele. Annex 050-2504A Gençer Güleryüz 312 If you are flying from Zurich to London at FL 240 , what conditions can you expect at cruising altitude ? a) Moderate or severe turbulence and icing. b) Prolonged severe turbulence and icing throughout the flight. c) Flight largely in cloud , no turbulence. d) CAT for the first half of the flight. Kesikli çizgi CAT ve buluta bakılır. CAT 2 oraya isabet ediyor ama en soldaki kutucakta sadece 380 – 270 arasını etkilediği görülüyor, 240a bir etkisi yok. Yine oraya isabet eden bulutun içindeki koşullara bakarsak. 320 – XXX (320 ve chartın alt seviyesinin de altına uzanan) EMBEDDED CB var. CB direk mod/sev turbulence icing anlamına gelir. Annex 050-4380A Gençer Güleryüz 313 You are flying from Munich to Amsterdam. Which of the following flight levels would you choose in order to avoid turbulence and icing ? a) FL 180 b) FL 320 c) FL 260 d) FL 140 kesikli çizgi CAT1’e ve buluta bakılır. CAT yüzünden 390-280 arası gider. Bulut yüzünden 200-XXX (200 ve altı) gider. Annex 050-2509A Gençer Güleryüz 314 At which position is the development of thunderstorms , and what is the maximum height of the CB clouds at 00 UTC ? a) Position A , FL 200. b) Position B , FL 270. c) Position D , FL 290. d) Position C , FL 200. B noktasından çıkan okta embedded CB’nin 270-XXX (270 ve altında) olduğu görülüyor. Diğer noktalarda CB yok zaten. Annex 050-2512A Gençer Güleryüz 315 Flight Shannon to London. What amount and type of cloud is forecast for the eastern sector of the route between Shannon and London at FL 220 ? a) Individual cumulonimbus. b) Overcast nimbo layered cumulonimbus. c) Scattered towering cumulus. d) Scattered castellanus. Isolated embedded cb yazıyor. (izole) Annex 050-2554A Gençer Güleryüz 316 Over Amsterdam , what amount and general type of cloud would you expect at FL 160 ? a) 5 to 7 oktas towering cumuliform cloud and with moderate turbulence. b) 4 oktas broken cumulus. c) Mainly 5 to 8 oktas of stratiform cloud in layers. d) Isolated cumulonimbus only. BKN(5-7oktas) ve OVC(8 oktas) LYR yazıyor. Gençer Güleryüz Annex 050-2555A 317 Over Madrid , what intensity of turbulence and icing is forecast at FL 200 ? Annex 050-2493A Gençer Güleryüz 318 a) Moderate turbulence , moderate icing. b) Moderate turbulence , light icing. c) Severe turbulence , severe icing. d) Severe turbulence , moderate icing. To what extent is Munich covered by clouds ? a) 5 to 7 oktas. b) 5 to 8 oktas. c) 1 to 4 oktas. d) 3 to 5 oktas. Munich in üstündeki buluttan çıkan okta BKN(5-7 oktas) ve OVC (8oktas) yazıyor. Gençer Güleryüz 319 Annex 050-2556A On which of the following routes can you expect icing to occur , on the basis of the chart ? a) Tunis - Rome b) Copenhagen - Helsinki c) Hamburg - Oslo d) Rome - Frankfurt hamburg-oslo arasından çıkan okta mod icing sembolü var. Annex 050-4378A Gençer Güleryüz 320 On which of these routes would you not need to worry about icing at FL 170 ? a) Paris - Lisbon b) London - Stockholm c) Madrid - Vienna d) Zurich - Athens o rotaya isabet eden bulutta 120 – XXX (120 ve altında) mod turbulence icing var. 170 da sıkıntı yok. Annex 050-4388A Gençer Güleryüz 321 What is the temperature deviation in degrees Celsius , from the ICAO Standard Atmosphere overhead Frankfurt ? a) ISA – 2°C b) ISA + 2°C c) ISA + 13°C d) ISA – 13°C FL180da 15 – 36 = -21 olması lazım -34müş. 13C daha soğuk Annex 050-2548A Gençer Güleryüz 322 What OAT would you expect at FL 200 over Geneva ? a) –16°C b) –28°C c) –24°C d) –20°C (20 21 19 21) / 4 = -20 yapar. FL180 2000ft yukarısı 4C daha soğuk. -24C Annex 050-2558A Gençer Güleryüz 323 Flight from Lisbon ( LPPT ) to Kingston ( MKJP ). At 40°N 20°W , the temperature deviation from ISA at FL 390 is ; a) +6°C. b) -2°C. c) 0°C. d) +2°C. ISA’de 36090 ft’ten sonra -56.5 olması lazım. -57 olduğuna göre deviation Annex 050-10916A Gençer Güleryüz nerdeyse 0. 324 Flight from Lisbon ( LPPT ) to Kingston ( MKJP ). Considering the route segment between 60°W and 70°W , at FL 390 the forecast mean temperature is ; a) -55°C. b) -58°C. c) -61°C. d) -52°C. -55, -56 civarı olduğu görülüyor. Annex 050-10918A Gençer Güleryüz 325 Select from the map the average temperature for the route Athens - Geneva at FL 150. a) –14°C b) –11°C c) –21°C d) –27°C ( 29 + 25 + 18 + 16 + 17 ) / 5 = - 21C (FL180) 3000ft aşağısını soruyor. 6 derece artar – 15 olur. en yakın şık. Gençer Güleryüz Annex 050-4371A 326 Select from the map the average temperature for the route Geneva Stockholm at FL 260. a) –55°C b) –63°C c) –51°C d) –47°C FL240’da ortalama -43 olduğu gözüküyor. 2000ft yukarısı 4C daha soğuk olacak. -47 Annex 050-4375A Gençer Güleryüz 327 Select from the map the average temperature for the route Zurich - Lisboa at FL 200. a) –30°C b) –41°C c) –33°C d) –49°C ( 43+ 43 +43 + 38 + 36 ) / 5 = -40.6 C (FL240) 4000 ft aşağısı 8 derece daha sıcak. -40.6 + 8 = -32.6C Annex 050-4375A Gençer Güleryüz 328 Select from the map the average temperature for the route Zurich - Rome at FL 110. a) –12°C b) –9°C c) +5°C d) –6°C -7 civarı olduğu gözüküyor. 1000ft yukarısı 2 derece daha soğuk olacak. Annex 050-4365A Gençer Güleryüz 329 What is the average temperature at FL 160 between Oslo and Paris? a) –25°C b) –23°C c) –19°C d) –15°C (20 21 21 23 24 25) / 6 = -22.3 2000ft altı 4C daha sıcak -22,3 + 4 = -18.3C Gençer Güleryüz Annex 050-2547A 330 What is the average temperature difference from ISA at FL 300 between Edinburgh and Madrid ? a) –12°C b) +2°C c) –2°C d) +12°C ( 47 46 46 47 47 48 49 ) / 7 = -47.1 ISA FL300’da 15-60 = -45 olması lazım. 2C daha soğuk. ISA - 2 Gençer Güleryüz Annex 050-10896A 331 What is the average temperature difference from ISA at FL 390 between Madrid and Dhahran ? a) –5°C b) +5°C c) –1°C d) +2°C ( 56 55 56 55 57 59 59 58 58 59 59 ) / 11 = -57.3C 36090ft’ten sonra -56.5 sabit olması lazım. 1C daha soğuk. ISA -1 Gençer Güleryüz Annex 050-10901A 332 What is the deviation of the temperature at FL 140 above Copenhagen compared to ISA ? a) 4°C warmer than ISA. b) 12°C colder than ISA. c) 8°C colder than ISA. d) 8°C warmer than ISA. FL180da 15 – 36 = -21 olması lazım. -29muş. 8C daha soğuk. FL180daki deviation neyse FL140daki devaiation da o. Gençer Güleryüz Annex 050-4371A 333 Select from the map the average wind for the route Athens - Geneva at FL 160. a) 240/40 b) 210/25 c) 260/40 d) 050/35 hepsi 240tan geliyor. Hızlar (20 20 60 60 35) / 5 ortalaması 39 eder. Annex 050-4371A Gençer Güleryüz 334 Select from the map the average wind for the route Frankfurt Rome at FL 170. a) 030/35 b) 200/50 c) 050/40 d) 230/40 şıklara bakarsak 230’dan gelmesi mantıklı. Hız olarak da (15 15 35 70) var. Ortalaması 135 / 4 = 35 civarı eder. En yakın şık. Annex 050-4368A Gençer Güleryüz 335 Select from the map the average wind for the route Shannon - Lisboa at FL 290. a) 340/90 b) 030/70 c) 360/80 d) 190/75 yöne bakılırsa boylamın bir solunda bir sağından gelmiş ortalama 360tan geliyor. Hıza bakılırsa (80 85 90 90 75) / 5 = 80 civarı olduğu gözükür. Annex 050-4376A Gençer Güleryüz 336 Select from the map the average wind for the route Zurich Hamburg at FL 240. a) 200/15 b) 230/20 c) 260/25 d) 020/20 Hız (25 + 15 + 10) / 3 = 17 yön 230 civarı. Annex 050-4374A Gençer Güleryüz 337 Select from the map the average wind for the route Zurich - Rome at FL110. a) 250/20 b) 200/30 c) 040/10 d) 230/10 10kt civarı geliyor, yönü de 40 olmayacağına göre 230. Annex 050-4365A Gençer Güleryüz 338 Select from the map the wind for the route Zurich - London at FL 280 ; a) 220/60 b) 040/60 c) 160/90 d) 250/80 hız (95 + 55 + 40) / 3 = 63kt. Yön 220 civarı Gençer Güleryüz Annex 050-2522A 339 The average forecast wind for the leg from Madrid to Dhahran at FL 390 is ; a) 270/50. b) 310/50. c) 320/70. d) 270/30. Yön enleme paralel 270 civarı geliyo. Hızlar da madridde 40-45 diye başlamış dhahran a giderken 50-60 lar gözüküyor. Hız ortalama 50 Gençer Güleryüz Annex 050-10900A 340 What is the average wind forecast for FL 300 between Edinburgh and Madrid ? a) 280/30 b) 180/20 c) 240/25 d) 300/45 (35 40 50 45 30 30) / 6 = 38.3kt Yön ise enlemin biraz üstünden 280’den geliyor. Hatta en üstte bir anda 180den geliyor. O yüzden delta’daki 300den gelme olayını eleyebiliriz. Gençer Güleryüz Annex 050-10896A 341 What wind is forecast at FL 390 over Paris ? a) 240 / 20 b) 190 / 40 c) 030 / 40 d) 210 / 40 4 rüzgarın ortalaması: (50 + 45 + 35 + 30) / 4 = 40kt Yön ortalaması 210 Annex 050-2545A Gençer Güleryüz 342 At 40°N 20°W , the forecast wind at FL 390 is ; Annex 050-10875A Gençer Güleryüz 343 a) 060°/45 kt b) 090°/45 kt c) 270°/45 kt d) 070°/30 kt At FL 300 between Geneva and Tunis , what mean wind would be most likely ? FL240 FL300 a) 225/25 b) 245/50 c) 265/25 d) 265/40 250/45 240/60 Ortalama alınırsa 245 / 52.5 civarı. Annex 050-2513A Gençer Güleryüz 344 At 40°N 20°W , the forecast wind is ; a) 280°/70 kt b) 270°/95 kt ? c) 320°/40 kt d) 240°/90 kt 20W boylamı ile 40N enlemini kesiştir. Image 4 Gençer Güleryüz 345 At Lyon ( LFLY , N4545 E00500 ) , at 1200 UTC , the sky is overcast with Stratocumulus and Altostratus and it is raining. Using the SWC in appendix , valid at 1200 UTC , we can estimate a weather improvement for Lyon at around ; Gençer Güleryüz Annex 050-11931A 346 a) 2100 UTC. b) 1215 UTC. c) 1330 UTC. d) 0300 UTC the following day. Considering the route between Valencia and Charleston at FL 340 , the forecast mean temperature is ; a) -40°C b) -50°C c) -45°C d) -55°C 48 58 50 50 51 48 53 50 48 49 50C Annex 050-10891A Gençer Güleryüz 347 The mean temperature that may be expected to affect that segment of the route from the coast of SE England to Geneva at FL 270 is ; a) –38°C. b) –30°C. c) –42°C. d) –34°C. FL240 40 35 30 35C FL300 okunmuyor Gençer Güleryüz Annex 050-10935A 348 The mean wind that may be expected to affect the route segment from the coast of SE England to Geneva at FL 270 is ; a) 270/70. b) 240/90. c) 220/70. d) 245/55. FL240 yön 220, hız (45 60 60) / 3 = 55 FL300 yön 220, hız (80 80 45) / 3 = 68 Ortalama yön 220, hız (55+68)/2 = 62 Gençer Güleryüz Annex 050-10934A 349 The temperature deviation from ISA ( to the nearest °C ) overhead Charleston at FL 340 is ; a) +3 b) +5 c) –5 d) –7 Charleston: Florida’nın biraz üstü. ISA FL340’da 15 – 68 = -53 Charleston -48C. (5C daha sıcak) Image 3 Gençer Güleryüz 350 Which of these statements is true ? Gençer Güleryüz Annex 050-4387A 351 a) Freezing level above London ( EGLL ) is higher than FL 065. b) Local snow and severe aircraft icing can be expected over Germany. c) Turbulence is likely to be encountered at FL 400 over Malaga (LEMG) d) The front to the east of Paris ( LFPO ) is moving south. Which of these statements is true ? Annex 050-4387A Gençer Güleryüz 352 a) Scattered thunderstorms can be expected over France. b) Freezing level above Madrid is higher than FL 120. c) Turbulence is likely to be encountred at FL 410 over Madrid. d) The front to the north o London is moving south. SUMMARY Summary for 10 Learning Objectives, next page: Gençer Güleryüz 353 Gençer Güleryüz 354 Gençer Güleryüz 355 Gençer Güleryüz 356 Gençer Güleryüz 357 Gençer Güleryüz 358 Gençer Güleryüz 359 Gençer Güleryüz 360 Gençer Güleryüz 361 Gençer Güleryüz 362 Gençer Güleryüz 363