[New School] Panitikan ng Pilipinas:
Salamin ng isyu ng lipunan
JUL 25, 2021 8:15 AM PHT
JENNIFER LOMBOY
New School features opinion pieces by young writers aged 19 and below, highlighting
youth issues and perspectives.
Maraming pangyayari sa Pilipinas ang nananatiling nakatago. Makikita na nakakubli
sa bawat sulok ng ating bansa ang mga isyung panlipunan na nararapat lamang na
pagtuunan ng pansin. May iba’t ibang boses ng paghihirap, paninikil, pagpatay,
diskriminasyon, hustisya, korapsyon, pangangamkam, at iba pang uri ng pang-aabuso
sa karapatang-pantao. Isa pa, malawak ang kabuuang sakop ng ating bansa, maraming
tao ang walang sapat na kakayahan patungkol sa mga nangyayari sa lipunan.
Dahil dito, malaki ang naging kontribusyon ng pag-aaral ng panitikan ng Pilipinas.
Maituturing ito bilang bahagi ng yaman ng ating bansa. Isa sa mga instrumento upang
maging mulat ang mga tao sa mga kasalukuyang nangyayari sa paligid. Hindi lang
basta tinatawid ng panitikan ng Pilipinas ang kaisipan ng tao, tinutulungan din nitong
maging malay sa kasalukuyang kaganapan ang mga mambabasa, na maaring maging
daan sa mapagpalaya at makataong kaisipan.
Inaangat o binibigyang-pansin ng panitikan ang mga kasariang nasa laylayan. Sa
katunayan, wala namang mas mataas na uri ng kasarian, lahat ng ito ay pantay-pantay
lamang. Ngunit, patriyarkal na lipunan ang Pilipinas. Inilahad ni Stearman (2004) sa
kaniyang aklat na Modern World-Feminism na dominante ang kalalakihan sa ating
lipunan, magmula sa pagkakaiba ng pisikal na anyo hanggang sa pagtingin sa iba’t
ibang bagay.
Mahalaga ang pag-aaral ng panitikan ng Pilipinas dahil dito nagkakaroon ng kalayaan
ang mga awtor na alisin ang hindi pantay-pantay na pagtingin sa kasarian ng bawat
tao. Ito ay nagsisilbing boses ng mga kasariang marhinalisado. Bilang suporta, ang
mga mensahe ng ilan sa mga babasahin ay taliwas sa itinalagang pamantayan ng
lipunan. Ito ay nagpapakita ng katapangan sa usaping isinasantabi ng iilan.
Pagkat lalaki ka, Anak,
Matuto kang umiyak.
Mapait langgasin ng luha ang gunita
O ang bagong sugat ng huling pagkadapa
Subalit malinis at subok ang bias
Ng luha sa pagtanggal ng mga mikrobyo
Sa isip, puso at buong pagkatao.
– Sipi mula sa “Pagkat Lalaki Ka” ni Michael Coroza
Makikita sa bahagi ng tulang ito ang pag-alis sa nakasanayang pananaw ng lipunan;
kung saan hindi nararapat umiyak ang mga kalalakihan. Kadalasang nagmumula pa
ito sa pamilya na dapat ay bumubuo sa pagkatao ng isang bata. Maririnig sa ating mga
magulang na kapag umiyak ang isang batang lalaki, may kasunod agad itong pagatake sa piniling kasarian ng iba. “Hindi umiiyak ang lalaki, bakla lang ang umiiyak,
anak.” Dahil sa maling pagpapalaki, madadala ito ng isang bata hanggang sa siya ay
tumanda. Kaya naman, karamihan sa mga lalaki ay takot magpakita ng emosyon. May
batayan din pala ang pagiging isang lalaki? Sa totoo lang, walang masama sa
pagpapakita ng emosyon, hindi ito maituturing na kahinaan dahil ang pag-iyak mismo
ay nagpapakitang malakas ka. Ang mga lalaki ay tao rin naman, nananatiling bulag
lamang ang lipunan sa dapat ay normal lang na katangian.
Ang artikulo na binasa ko ay tungkol sa Panitikan ng Pilipinas: Salamin ng isyu ng lipunan. Ang mga
isyung panlipunan na nararapat lamang na pagtuunan ng pansin. Tulad ng paghihirap, paninikil,
pagpatay, diskriminasyon, hustisya, korapsyon, pangangamkam, at iba pang uri ng pang-aabuso sa
karapatang-pantao. Na kaya bigyan natin ng pansin kasi malawak ang kabuuang sakop ng ating bansa,
maraming tao ang walang sapat na kakayahan patungkol sa mga nangyayari sa lipunan. Dahil dito,
malaki ang naging kontribusyon ng pag-aaral ng panitikan ng Pilipinas. Maituturing ito bilang bahagi ng
yaman ng ating bansa. Hindi lang basta tinatawid ng panitikan ng Pilipinas ang kaisipan ng tao,
tinutulungan din nitong maging malay sa kasalukuyang kaganapan ang mga mambabasa, na maaring
maging daan sa mapagpalaya at makataong kaisipan.
Habang binabasa ko ang artikulong ito, kailangan natin bigyang pansin ang mga kasarian dahil
mahalagang pahalagahan natin ang bawat isa. Sa katunayan, walang mas mataas na uri ng kasarian,
lahat tayo ay pantay-pantay lamang. Ngunit, ang Pilipinas ay isang patriarchal society. Nakasaad sa aklat
ni Stearman (2004) ang Modern World-Feminism, na ang mga lalaki ay nangingibabaw sa ating lipunan,
mula sa pagkakaiba ng pisikal na anyo hanggang sa pagtingin sa iba't ibang bagay. Kailangan nating pagaralan ang panitikan ng Pilipinas dahil dito may kalayaan ang mga may-akda na alisin ang hindi pantay na
pagtingin sa kasarian ng bawat tao. Ito ang nagsisilbing boses ng lahat ng kasarian.
Sa artikulo, habang nagbabasa sa tula ni Michael Coroza na nagsasabi tungkol sa pag-alis sa tradisyonal
na pagtingin sa lipunan; kung saan hindi dapat umiyak ang mga lalaki. Na dapat nating tandaan na
pwedeng pwede ang lalaki umiyak kasi tao naman sila. Kung umiyak ang lalaki mahina ba sya? Hindi,
malakas siya. At sa tingin ko lahat ng lalaki ay dapat magpakita ng kanilang mga emosyon dahil iyon ang
dapat na paraan upang ipakita ang kanilang tunay na sarili at damdamin. Bilang isang babae, sa tingin ko
ay hindi mahina ang lalaking umiiyak; Sa tingin ko sila ay malakas at makapangyarihan sa pamamagitan
ng kanilang mga iniisip at emosyon. Kaya tandaan na tayo ay pantay-pantay at iyon ang dahilan kung
bakit mayroon tayong pagkakapantay-pantay ng kasarian.