IBA’T IBANGTEORYA
NG PAGBASA
Laurente, Jane BSEd2
Teoryang bottom-up
Ayon sa teoryang ito, ang pagbasa ay ang pagkilala ng
mga serye ng mga nakasulat na simbulo (stimulus)
upang maibigay ang katumbas nitong tugon (response).
Nananalig ang teoryang ito na ang pagkatuto sa
pagbasa ay nagsisimula sa yugto-yugtong pagkilala ng
mga titik sa salita, parirala at pangungusap ng teksto,
bago pa man ang pagpapakahulugan sa buong teksto
(Badayos, 2000).
2
Ang Proseso ng Pa-unawa
ayon sa teoryang ito, ay nagsisimulasa teksto
(bottom)patungosa
mambabasa
(up)kaya
nga
tinawagitong“bottom- up” Nananaligang teoryang ito na
ang pagkatutosa pagbasa ay nagsisimulasa yugtoyugtongpagkilala ngmga titiksa salita,parirala at
pangungusapng
teksto,bago
pa
manang
pagpapakahulugansa buong teksto(Badayos, 2000).
3
Teoryang Top-Down
Bilang reaksyon sa naunang teorya, isinilang ang teoryang “topdown”. Napatunayan kasi ng maraming dalubhasa na ang pagunawa ay hindi nagsisimula sa teksto kundi sa mambabasa
(top)tungo sa teksto(down). Ang pananaw na ito ay impluwensya ng
sikolohiyang Gestalt na naniniwalang ang pagbasa ay isang
prosesong holistik. Ayon sa mga proponent nito, ang mambabasa ay
isang napakaaktib na partisipant sa proseso ng pagbasa, na sya ay
may taglay na dating kaalaman (prior knowledge) na nakaimbak sa
kanyang isipan at may sariling kakayahan sa wika (language
proficiency)
at
kanyang
ginagamit
habang
siya
ay
nakikipagtalastasan sa awtor sapamamagitan ng teksto
(Badayos,2000)
4
Teoryang interaktib
Ayon sa teoryang ito, ang teksto ay kumakatawan sa
wika at kaisipan ng awtor at sa pag-unawa nito, ang
isang mambabasa ay gumagamit ng kanyang kaalaman
sa wika at mga sariling konsepto o kaisipan. Dito
nagaganap ang interaksyong awtor- mambabasa at
mambabasa-awtor. Itoy may dalawangdireksyon obidirectional.
5
Teoryang iskima
Bawat
bagong
impormasyong
nakukuhasapagbabasa
ay
naidaragdag sa dati nangiskima, ayon sa teoryang ito.
Samakatuwid,bago pa manbasahin ngisang mambabasa ang
isangteksto, siya ay may taglay nangideya sa nilalamanngteksto
mulasa kanyangiskimasa paksa. Maaaring binabasa niya na lamang
ang teksto upang patunayan kung ang hula niya sa teksto ay tama,
kulang o dapat baguhin.Dahil dito,masasabing ang teksto ay isang
input lamang sa proseso ngkomprehensyon.Hindi teksto ang
iniikutan ng proseso ng pagbasa, kundiang tekstong nabubuo sa
isipan ng mambabasa.
6
HULWARAN AT
ORGANISASYON NG
TEKSTONG ESKPOSITORI
Laurente, Jane BSEd2
Tekstong ekspositori
-tumutukoy ito sa anumang teksto na nagpapaliwanag o
naglalahad ng mga kaalaman hinggil sa anumang
paksang saklaw ng kaalaman ng tao.
-nililinaw ang mga katanungan sapagkat tinutugunan nito
ang pangangailangan ng mga mambabasa na malaman
ang mga kauganay na ideya o isyu.
- Ito ay isinusulat ng mga manunulat na may sapat na
kasanayan sa pagsusuri ng kapaligirang ginagalawan.
8
Tinataglay nito ang mga
sumusunod na katangian:
1.Objektiv na pagtalakay sa paksa.
2.Sapat na mga kaalamang inilalahad sa
teksto.
3.Malinaw na pagkakahanay ng mga
kaisipan o ideya at
4.Analitik na pagsusuri ng mga kaisipan.
9
Depenisyon
Ito ay kapag nais nating bigyang-kahulugan ang
isang di-pamilyar na termino o mga salitang
bago sa pandinig at susulat ng isang sanaysayo
ano pa man, kalimitang ginagamit ang istilong
depinisyon o pagbibigay kahulugan.
10
Tatlong parte ng depenisyon
a. ang termino o salitang binibigyang-kahulugan
b. ang uri , class o specie kung saan kabilang o
nauuri ang terminong binibigyang-kahulugan
c. ang mga natatanging katangian nito
(distinguishing characteristics) o kung paano ito
naiiba sa mga katulad na uri.
11
TATLONG PARAAN SA
PAGBIBIGAY NG KAHULUGAN
1. Ang paggamit ng sinonim o mga salitang katulad ang kahulugan o
kaisipan
2. Ang intensib na pagbibigay ng kahulugan-kapag ginagamit ang
tatlong bahagi, terminolohiya, uri, at natatanging katangian.
3. Ang ekstensib na pagbibigay kahulugan-pinalalawak ang
kahulugang ibinigay o tinalakay sa intensib na pagbibigay
kahulugan. Maaring gamitin dito ang iba't ibang metodo sa
pagdedebelop ng talata tulad ng pag-uuri-uri, analohiya,
paghahambing, pagkokontrast, paglalarawan, pagpapaliwanag,
pagbibigay halimbawa, pagbanggit ng hanguan o awtoridad at iba
pa.
12
Intensib
Pagbibigay ng kahulugan-kapag ginagamit
ang tatlong bahagi, terminolohiya, uri, at
natatanging katangian.
13
Ekstensib
Pagbibigay kahulugan-pinalalawak ang
kahulugang ibinigay o tinalakay sa intensib na
pagbibigay kahulugan. Maaring gamitin dito ang
iba't ibang metodo sa pagdedebelop ng talata
tulad ng pag-uuri-uri, analohiya, paghahambing,
pagkokontrast, paglalarawan, pagpapaliwanag,
pagbibigay halimbawa, pagbanggit ng hanguan
o awtoridad at iba pa.
14
Denotasyon
karaniwang kahulugan mula sa diksyunaryo.
Konotasyon
di-tuwirang kahulugan o matalinghagang kahulugan;
idiomatic.
enumerasyon o
pag-iisa-isa
nauuri sa dalawa, ang simple at komplikadong pag-iisaisa.
15
Ekstensib
Pagbibigay kahulugan-pinalalawak ang
kahulugang ibinigay o tinalakay sa intensib na
pagbibigay kahulugan. Maaring gamitin dito ang
iba't ibang metodo sa pagdedebelop ng talata
tulad ng pag-uuri-uri, analohiya, paghahambing,
pagkokontrast, paglalarawan, pagpapaliwanag,
pagbibigay halimbawa, pagbanggit ng hanguan
o awtoridad at iba pa.
16
Komplikadong pag-iisa-isa
Pagtalakay sa pamamaraang patalata ng
pangunahing paksa at mga kaugnay na kaisipan
na naglilinaw sa paksa. Dito ay tinatalakay nang
sunud-sunod o nang magkakahiwa-hiwalay at
magkakaugnay na talata ang mga bagay na
inisa-isa.
17
PAGSUSUNUD-SUNOD O
ORDER
Isang paraan ng pag-oorganisa ng isang
tekstong ekspositori ay ang paggamit ng ng
paraang pagsusunud-sunod o order ng mga
pangyayari o ng isang proseso. Ang paraang ito
ay madaling maunawaan sapagkat sunud-sunod
ang mga paglalahad ng mga kaisipan o ideya na
siyang nagpapalinaw sa bumabasa.
18
Sikwensyal
Ayon sa diksyonaryo ay mga serye o sunudsunod na mga bagay na konektado sa isa't isa;
ito ay kinapapalooban ng serye ng mga
pangyayaring magkakaugnay sa isa't isa na
humahantong sa isang pangyayari na siyang
pinakapaksa ng teksto.
19
Batayan ng sikwensyal
Ang panahon o pagkakasunud-sunod na pagkakaganap
ng mga pangyayari.
Sanhi at bunga
Dito ay tinatalakay ang mga kadahilanan ng isang bagay
o pangyayari at ang mga epekto nito.
sulating teknikal at sayantipik
Saan madalas ginagamit ang problema solusyon
20
Problema
Maaaring panlipunan o pang-agham, pangkalusugan o
pangnegosyo na nangangailangang solusyunan.
Problema at
solusyon
Pagtalakay naman sa isa o ilang suliranin at paglalapat
ng kalutasan ang pokus ng hulwarang ito. Karaniwang
inuunang talakayin ang problema bago ang solusyon
bagama't minsan ay ang kabalikan nito.
21
Isahan (block)
magkasunod na pagtataya sa katangian ng dalawang
paksang pinaghahambing at kinokontrast.
halinhinan (alternative)
pagtalakay sa katangian.
Prosidyural
isang uri ng teksto tungkol sa serye ng mga gawain
upang matamo ang inaasahang hanganan o resulta.
22
PAGHAHAMBING AT
PAGKOKONTRAST
isang tekstong nagbibigay-diin sa pagkakatulad
at pagkakaiba ng dalawa o higit pang
tao,bagay,kaisipan o idea at maging ng
pangyayari.
23