PLANLAMADA
YOGUNLUK
Kent bilimleri terimleri sözlüğüne göre,
“Belli büyüklükte bir alana düşen
kişi, aile ya da konut birimi sayısı”
olarak tanımlanmaktadır.
PLANLAMADA YOĞUNLUK
KADEMELENMESİ




Global Yoğunluk
Gross Yoğunluk
Brüt Yoğunluk
Net Yoğunluk
Global Yoğunluk (Kapsamlı-Overall):
Ülke-Bölge gibi büyük ölçekli planlamalarda
kullanılan yoğunluk türüdür. Genellikle birim alan,
km² olarak alınır. Ve yerleşmeyi oluşturan ya da
yerleşmelerin yayıldığı ve kullandığı tüm alanları
(açık alanlar, su yüzeyleri, tarım yapılan alanlar vb.
alanlar da dâhil) kaba sınırlandırmalarla içine alan bir
ölçümleme ile elde edilir.
Ölçek genellikle 1/50 000 ve daha üst (1/100 000,
1/250 000 vb.) ölçeklerdir.
örnek
YIL 2000
NÜFUS
kişi
ALAN
Km 2
YOĞUNLUK
K/M2
TÜRKİYE
67.803.927
769.604
88
MARMARA
BÖLGESİ
17.679.293
72.578
243
İSTANBUL
METR. AL.
10.018.735
5.400
1855
PLANLAMANIN KAPSADIĞI
BÜTÜN ALANLAR (KM²)
ÜLKE-BÖLGE PLANI
(Ö:1/100 000 ve üstü)
GLOBAL YOĞUNLUK
-YERLEŞME ALANLARI
-AÇIK
ALANLAR
-ORMAN
ALANLARI
-TARIM
ALANLARI
-SU YÜZEYLERİ
GLOBAL YOĞ. =
-PLANLAMA BÖLGESİ
TOPLAM NÜFUSU
-------------------------------------- = KİŞİ/KM²
PLANLAMA BÖLGESİ
TOPLAM ALANI
GROSS YOĞUNLUK



Genellikle yerleşme-kent ölçeğindeki çalışmalarda
kullanılır ve birim olarak hektar (Ha.) baz alınır.
Kentin alanı ve nüfusuna bağlı olarak km² cinsinden
de hesaplanabilir.
Gross yoğunluk hesabında, kent yerleşik alanı
sınırları itibariyle ölçütlendirilir. Yani kente ait konut,
çalışma (hizmet, sanayi, kent içi tarım vb.),
dinlenme-eğlenme, eğitim-kültür, ulaşım vb. alanların
tümünü kapsayan alana, kent nüfusunun
oranlanması ile elde edilir. (şekil 2)
Genellikle 1/100 000, 1/50 000, 1/25 000 ölçeklerde
kullanılır.
YERLEŞME ALANI İÇİNE GİREN
BÜTÜN KENTSEL İŞLEV ALANLARI
NAZIM PLAN-ÇEVRE DÜZENİ PLANI
(Ö:1/50 000, 1/25 000, 1/75 000)
GROSS YOĞUNLUK
KONUT ALANLARI
-ÇALIŞMA ALANLARI
Sanayi
Depolama
Hizmet
-EĞLENCE-DİNLENCE vb. AÇIK ALANLAR
Kentsel parklar
Spor alanları
Mezarlık vb.
-EĞİTİM-KÜLTÜR ALANLARI
-BÜYÜK ALAN GEREKTİREN KAMU
ALANLARI
Havalimanı, liman, gar, askeri alan vb.
-DSİ, TCK, TEK, KH
-ANA ULAŞIM AKSLARI
GLOBAL YOĞ. =
PLANLAMA BÖLGESİ
TOPLAM NÜFUSU
-------------------------------------- = KİŞİ/KM²
PLANLAMA BÖLGESİ
TOPLAM ALANI
NAZIM PLAN
1/50 000, 1/25 000, 1/5000
sanayi
park
üniv
konut
ticaret
ticaret
Hast
Ask al
GROSS YOĞUNLUK
Yerleşik alan Sınırları İçindeki
Tüm alanlar yoğunluk
hesabına dahildir
Brüt Yoğunluk:


Yerleşme, kent ya da kent parçası
ölçeğindeki planlama çalışmalarında
kullanılan yoğunluk kademelenmesidir.
Birim alan olarak Hektar kabul edilir.
Brüt Yoğunluk:

Gross yoğunluktan farkı, kent bütünü için
yapılan planlamalarda kullanıldığı gibi, kent
parçaları için yapılan planlarda da kullanılır.
Bu planların ölçeği genellikle 1/25 000,
1/10 000, 1/5 000 olur (Şekil 5).
Bazen yerleşmelerin büyüklüğüne bağlı
olarak 1/50 000 ya da 1/2 000 olabilir.
Kullanılan ölçekler yerleşme alanına,
nüfusuna ya da çalışmanın içeriğine göre
değişebilir.
BÖLGE ÖLÇEĞİNDE
HİZMET VERECEK
ALANLAR
NAZIM PLANI
(Ö:1/50 000, 1/25 000)
Brüt Yoğunluk 1
BRÜT YOĞ. 1 =
BÖLGE-SEMT ÖLÇEĞİNDE
Konut alanları
Park, spor alanları
Eğitim alanları
Sağlık alanları
Ulaşım alanları
BÖLGEDE YER ALACAK
TOPLAM NÜFUS
-------------------------------------- = KİŞİ/HA
BÖLGE-SEMT
TOPLAM ALANI
NAZIM PLAN
1/50 000, 1/25 000, 1/5000
sanayi
park
üniv
konut
ticaret
ticaret
Hast
Ask al
BRÜT YOĞUNLUK 1
MAHALLE ÖLÇEĞİNDE
HİZMET EDECEK ALAN
NAZIM PLAN
(Ö:1/5 000, 1/2 000)
BRÜT YOĞUNLUK 2
MAHALLE ÖLÇEĞİNDE
-Konut alanları
-İlkokul, anaokulu,
-kreş,
-Çocuk oyun alanı
-Yaya yolları
NÜFUS
BRÜT YOĞ. 2 = -------------- = KİŞİ/HA
ALAN
BRÜT YOĞUNLUK 1
Net Yoğunluk:

1/1 000 ve 1/500 ölçekli Uygulama İmar
Planlarında kullanılan yoğunluk kademesidir.
Bu tür planlarda kent bütününden konut
grubuna kadar hizmet edecek olan tüm
donatılar (çocuk bahçesi, yaya yolu, otopark
vb.) gösterilmeli ve yoğunluk hesabından
çıkarılmalıdır (Şekil 10, 11).
PARSEL ÖLÇEĞİNDE
HİZMET EDEN ALANLAR
UYGULAMA İMAR PLAN
(Ö:1/1 000, 1/500)
NET YOĞUNLUK
KONUTLARIN YER ALACAĞI
NET PARSEL ALANLARI
NÜFUS
NET YOĞ. = ----------------------------- = KİŞİ/HA
NET KONUT ALANI