HINDI IPINAGBIBILI Sangay ng Paaralang Lungsod ng Koronadal Lungsod ng Koronadal Pangalan Baitang o Antas Seksiyon Petsa Kuwarter/Linggo : : : : : ______________________________________________ ______________________________________________ ______________________________________________ ______________________________________________ Ikatlong Kuwarter/Ikatlong Linggo ______________________________________________ Araling Panlipunan 8 Ang Rebolusyong Amerikano at Pranses Tiyak na Layunin Ang mga kaganapan noong panahon ng transpormasyon ay may malaking epekto sa ating kasalukuyan. Ito ang naging batayan natin ng ating kaalaman at pangaraw-araw na pamumuhay. Ang lahat ng bagay na nangyayari ay may dahilan at pagpapaliwanag. Sa araling ito, tatalakayin ang mga kasanayan, kaalaman at kaganapan sa Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment at Rebolusyong Industriyal. Naglalayon itong maunawaan ng mga mag-aaral ang isa sa mga mahalagang pangyayaring naganap sa kasaysayan ng daigdig na may malaking epekto sa kasalukyang panahon. Naglalaman din ito ng mga nakatakdang pagkakasunod-sunod ng leksyon para lubusang maunawaan at maintindihan ng mga mag-aaral. MELC: Naipapaliwanag ang kaugnayan ng Rebolusyong Pangkaisipan sa Rebolusyong Amerikano at French Pagkatapos ng araling ito, inaasahang ikaw ay: 1. Natatalakay ang Rebolusyong Pangkaisipan sa Rebolusyong French at Amerikano. 2. Naipapaliwanag ang kaugnayan ng Rebolusyong Pangkaisipan sa Rebolusyong French at Amerikano. Gawaing Pampagkatutong Papel sa Araling Panlipunan 8 1 HINDI IPINAGBIBILI Sangay ng Paaralang Lungsod ng Koronadal Lungsod ng Koronadal Pangkalahatang Panuto Ang modyul na ito ay ginawa bilang sagot sa iyong pangangailangan. Layunin nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad din nitong mabigyan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto. Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito: 1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anomang marka o sulat ang anomang bahagi nito. Gumamit ng hiwalay na papel sa pagsagot sa mga gawain sa pagkatuto. 2. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat gawain. 3. Maging tapat sa pagsasagawa ng mga gawain at sa pagwawasto ng mga kasagutan. 4. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay. 5. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagpadaloy kung tapos nang sagutin ang lahat ng pagsasanay. Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito, huwag mag-aalinlangang konsultahin ang iyong guro o tagapagpadaloy. Maaari ka ring humingi ng tulong sa iyong magulang o taga pag-alaga, o sinomang mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging itanim sa iyong isipang hindi ka nag-iisa. Umaasa kami na sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng makahulugang pagkatuto at makakukuha ka ng malalim na pang-unawa. Kaya mo ito! Gawaing Pampagkatutong Papel sa Araling Panlipunan 8 2 HINDI IPINAGBIBILI Sangay ng Paaralang Lungsod ng Koronadal Lungsod ng Koronadal Gawain Gawain 1: Fill-me Panuto: Punan ang nawawalang letra sa patlang upang mabuo ang katangian ng A. Gawain:Larawan-suri Panuto: Tingnang mabuti ang larawan sa ibaba at sagutin ang mga sumusunod na katanungan. Sangunian: https://cdn.voxcdn.com/thumbor/f0NdGDsXBbVPrPOrT_iBbXt0sj8=/0x66:5340x4071/12 00x800/filters:focal(0x66:5340x4071)/cdn.voxcdn.com/uploads/chorus_image/image/4 6689262/GettyImages-121321782.0.0.jpg Pamporosesong Tanong 1. Sa iyong palagay anong kaguluhan ang nangyayari sa larawan? 2. Magbigay ng isang maaring maging epekto ng pangyayaring ito? 3. Sa kasalukuyan may ganito bang nangyayari sa ating bansa? Gawaing Pampagkatutong Papel sa Araling Panlipunan 8 3 HINDI IPINAGBIBILI Sangay ng Paaralang Lungsod ng Koronadal Lungsod ng Koronadal Pamamaraan ANG DIGMAAN PARA SA KALAYAAN SA AMERIKA Ang Digmaan para sa kalayaan sa Amerika ay lalong kilala sa katawagang Himagsikan sa Amerika. Nagsimula ang himagsikan nang ang mga English ay nagging mga migrante sa South America at nagrebelde sa labis na pagbubuwis na ipinataw sa kanila ng English Parliament nguni’t wala naman silang kinatawan sa parliament upang sabihin ang kanilang mga hinanaing. Nagdeklara sila ng paglaya sa mga Ingles noong 1776 at pagkatapos sila’y nagbuo ng isang malakas na hukbo na magiging tagapagtanggol nila sa mga hinaharap na alitan o sigalot sa Great Britain. Ang Digmaan para sa kalayaan ay naging dahilan sa pagbubuo ng Estados Unidos ng Amerika. Ang Labingtatlong Kolonya Ang malaking bilang ng mga British ay nagsimula nang lumipat at manirahan sa North America noong pang ika-17 siglo. Karamihan sa kanila ay nakaranas ng mga persekyusyon dahil sa kanilang mga bagong pananamplataya na nagresulta ng Repormasyon at Enlightenment sa Europe. Sa kalagitnaan ng ika-18 siglo ay nakabuo na sila ng 13 magkakahiwalay na kolonya na ang https://alphahistory.com/americanrevolution/thirteen-colonies/ hangganan sa Hilaga ay ang Massachusetts at sa Timog ay ang Georgia. Bawa’t isa sa kolonya ay may mga sariling lokal na pamahalaan. Noong 1750 ay gumastos ng napalaking halaga ang Great Britain laban sa France upang mapanatili sa ilalim ng kanilang imperyo ang 13 kolonya. Ito ang dahilan kung bakit nais ng Great Britain na ang mga kolonya ay mag-ambag sa naging gastusin ng Great Britain at ito’y nais nilang kunin sa pamamagitan ng pagdaragdag ng mga buwis. Gawaing Pampagkatutong Papel sa Araling Panlipunan 8 4 HINDI IPINAGBIBILI Sangay ng Paaralang Lungsod ng Koronadal Lungsod ng Koronadal Mga Dahilan ng Pagsiklab ng Rebolusyong Amerikano 1. Stamp Act. Ang Stamp Act na ipinasa ng Parliamento noong 1765 ay nagdagdag ng buwis para sa pamahalaan ng Great Britain. Naisagawa ito sa pamamagitan ng paglalagay ng mga selyo sa anumang produkto na dadalhin sa Great Britain mula sa mga kolonya. 2. Walang pagbubuwis kung walang representasyon. Ang mga kolonya ay walang kinatawan sa Parliamento ng British sa London kaya sila ay nagprotesta sa pagbabayad sa labis na buwis na ipinapataw sa kanila. 3. Boston Tea Party. Noong 1773 ay isang pangkat ng mga kolonista ang nagsuot ng kasuotan ng mga Katutubong Amerikano at nakapasok sa isang pangkalakal na bapor ng mga British. Kanilang itinapon ang mga tonetoneladang tsaa sa pantalan ng Boston harbor sa Massachusetts. Sila’y nagprotesta sa ipinataw na buwis sa tsaa na inaangkat sa mga kolonya. Ang Pagsisimula ng Digmaan Noong Abril 1775 nagpadala ang Great Britain ng tropa ng mga sundalo sa Boston upang kunin puwersahan ang isang tindahan ng pulbura sa bayan ng Concord. Isang Amerikanong panday na nagngangalang Paul Revere ang naging kasangkapan upang malaman ng mga tao na may paparating na mga sundalong British. Sa pamamagitan ng pagsakay sa kanyang kabayo at pagligid sa buong bayan ay napagsabihan niya ang mga tao na maghanda sa pakikipaglaban. Kaya mayroong grupo ng mga tagapangalaga at tagapagbantay na Amerikano ang humadlang sa mga sundalong British na papalapit sa bayan ng Lexington. Nagpalitan ng putukan ang magkabilang pangkat hanggang walong Amerikano ang napatay. Dito na nagpasimula ang Digmaan para sa kalayaan ng mga Amerikano. Sa Concord naman ay nagkaroon ng pagkakataon ang mga Amerikano na magorganisa at puwersahang mapabalik ang mga sundalong British sa Boston. Dito na nila tuluyang nakubkob ang mga sundalong British sa loob ng siyudad. Ikalawang Kongresong Kontinental Nagpulong ang Kongresong Kontinental sa ikalawang pagkakataon noong Mayo 1775 at idineklara nila ang pamahalaang tinawag na United Colonies of America. Tinawag na Continental Army ang hukbo ng militar at inatasan si George Washington bilang comamnder-in-chief nito. Sinubukan nilang angkinin ang Boston, ngunit sila ay natalo sa Digmaan sa Bunker Hill. Natalo rin sila sa kanilang pagnanais na makubkob ang Canada. Sa Gawaing Pampagkatutong Papel sa Araling Panlipunan 8 5 HINDI IPINAGBIBILI Sangay ng Paaralang Lungsod ng Koronadal Lungsod ng Koronadal kabila ng sunod-sunod na pagkatalo, hindi pa rin nawalan ng pag-asa ang mga Amerikano. Ang Deklarasyon ng Kalayaan Noong Hunyo 1776 ay nagpadala ng malaking tropa ang Great Britain sa Atlantiko upang tuluyang durugin at pahinain ang puwersang Amerikano. Upang matugunan ang ganitong pangyayari ay minarapat ng Kongresong Kontinental na aprubahan ang Deklarasyon ng Kalayaan noong Hulyo 4. Ang dokumento ay isinulat halos lahat ni Thomas Jefferson, isang manananggol at binigyang diin ng dokumento na ang dating mga kolonya ay di na sa kasalukuyan teritoryo ng Great Britain. Sila sa panahong iyon ay kinikilala na bilang malayang nasyon sa katawagang Estados Unidos ng Amerika. https://www.thoughtco.com/thmb /_qfA10PYFQSo_q8mXvJxViLoeg=/1 977x1977/smart/filters:no_upscale ()/Thomas-Jefferson-2955-3x2gty58b984f33df78c353cdf1fdc.jpg Buwan na ng Agosto ng tuluyang nakadaong ang hukbo ng Great Britain at sinakop nila ang New York. Napilitan ang puwersa ni George Washington na umatras sa labanan. Ang hukbo ng mga British ay napakalaki na halos bumubuo sa 30,000 mga sundalo samantalang ang hukbo na pinangungunahan ni Washington ay nasa 3,000 sundalo lamang ang bilang. Nagkaroon ng pag-aaral at pag-paplano si Washington kaya noong ika-25 ng Disyembre,1776 ay naglunsad siya ng isang hukbo at sorpresang inatake ang British. Ginamit ng hukbo ni Washington ang Delaware River upang maisakatuparan ang kanyang balak. Ito ang naging dahilan kung bakit nila napagwagian ang Digmaan sa Trenton at Princeton nguni’t sila’y di nagtagumpay sa pagkuha sa New York. Ang Labanan sa Yorktown Sa pamumuno ni General Charles Cornwallis, tinangka ng Britain na sakupin ang South Carolina ngunit hindi sila nagtagumpay sa pinagsamang lakas ng France at Amerika. Natalo ang mga Briton sa Labanan sa Kings Mountains noong huling bahagi ng 1780 at 1781 sa Labanan sa Cowpens. Sa karagdagang puwersa ng mga sundalong French na dumating sa Amerika, nakayanang talunin ng hukbo ni Washington ang mga Briton na pansamantalang nakahimpil sa Yorktown. Sumuko si General Cornwallis noong Oktubre 19,1781 at tuluyan nang nakamtan ng Amerika ang kanilang kalayaan. Gawaing Pampagkatutong Papel sa Araling Panlipunan 8 6 HINDI IPINAGBIBILI Sangay ng Paaralang Lungsod ng Koronadal Lungsod ng Koronadal Ang Pagwawakas ng Digmaan Sa isang kumprensiya sa Paris noong 1783 ay pormal na kinilala ng Britain ang kalayaan ng Amerika. Ang mga Ingles na nasa Amerika na nagnanais paring pamunuan ng hari at reyna ay lumipat sa Canada na nanatiling kolonya ng Britain. ANG REBOLUSYONG FRENCH Ang French Revolution na nagsimula noong 1789 at nagwakas noong 1799 ay nagiwan ng dalawang pangunahing epekto sa France, ang pagpapaalis ng isang absolutong hari at nagtatag ng isang republika. Maraming bilang ng mga tao ang pinutulan ng ulo sa pamamagitan ng guillotine na nangyari sa panahon tinawag ng mga French bilang Reign of Terror. Ang rebolusyon ding ito ang naglatag ng mga digmaang pinamunuan ni Napoleon sa Europe. Noong 1774, umupo sa trono ng France si Haring Louis XVI. Minana niya ang isang kaharian na pinatakbo ng makalumang patakaran, isang sistemang walang ipinagbago sa loob ng mahabang panahon. Kalayaan, Pagkapantay-pantay at Kapatiran Taong 1789 ng ang Constituent Assembly, ang bagong katawagan sa National Assembly ay nakapagpalabas ng isang bagong saligang-batas. Ang pambungad na pananalita ng saligang-batas ay ukol sa Deklarasyon ng mga Karapatang Pantao at Mamamayan. Binigyang diin nito na ang lipunang French ay kinakailangnang nababatay sa mga ideya ng kalayaan, pagkapantay-pantay at kapatiran. Makalipas ang dalawang taon, Setyembre 1791, ay lubusang napapayag si Louis XVI na pamahalaan ang France sa pamamagitan ng bagong saligang-batas. Ang kapangyarihan ng mga nasa Simbahan at ng mga maharlika ay nabawasan din at ang halalan para sa Asembliyang bubuo ng mga batas ay idinaos. Ang Pagsiklab ng Rebolusyon Maraming mga monarko sa Europe ang naapektuhan ng malaki sa pagsiklab ng Rebolusyon sa France. Natakot silang ang ganoong uri ng rebolusyon ay lumaganap sa kanilang mga kaharian at pinangangasiwaan. Noong taong 1792 ay nagpadala ang Austria at Prussia ng mga sundalong tutulong upang pulbusin ang mga rebolusyonaryong French. Sa mahabang panahon ng pakikipaglaban ay tinalo ng mga rebolusyonaryo ang mga sundalong tumulong upang sila’y patigilin. Ang Gawaing Pampagkatutong Papel sa Araling Panlipunan 8 7 HINDI IPINAGBIBILI Sangay ng Paaralang Lungsod ng Koronadal Lungsod ng Koronadal rebolusyon ay lalong naging malakas at malaki sa pamamagitan ng pamumuno ng isang abogadong nagngangalang Georges Danton. Pinagsususpetsahan ng mga rebolusyonaryo na posibleng ang mga nobilidad ng France ay nakikipagbuo ng alyansa sa iba pang mga bansa sa Europe upang muling ibalik ang kapangyarihan ng hari at tapusin ang rebolusyong pinasimulan. Dahil dito ay hinuli nila ang hari at daan sa mga sumusuporta sa kanya ay pinatay sa pamamagitan ng paggamit ng guillotine. Tinawag ang pangyayaring ito sa France bilang September Massacres. Noong Enero 1793 ay napugutan naman ng ulo ang haring si Louis XVI mga ilang araw lang ay sinunod naman nila si Reyna Marie Antoinette. Dahil sa mga sunudsunod nitong pangyayari ay idineklarang isang French Republic. Ang Pagiging Popular ni Napoleon Kailangan ng France ng isang malakas na lider matapos ang rebolusyon kaya noong 1799 ang pinakapopular at matagumpay na heneral, si Napoleon Bonaparte ay nahirang na pinuno. Sa panahon ng kanyang pamumuno ay nasakop niya ang malaking bahagi ng Europe at kinilalang Emperor Napoleon I noong 1804. Ang kanyang hukbo sa kanilang pananakop ay naging mga disipulo ng mga ideya ng French https://www.thoughtco.com/thmb/FmEX9rtePc2xvzz7rT9BwP0X8k =/1514x1009/filters:fill(auto,1)/NapoleonBonaparte1c288065ba4e Revolution, ang kalayaan, pagkapantay- 042d8a1123a17c4903ff5.jpg pantay at kapatiran. Ang mga ideya na ito ng rebolusyon ay lumaganap sa Europe. Ang mga ideyang ito ang nagsilang sa iba pang mga ideyang pampultika gaya ng republikanismo at ng mga praktikal na ideya gaya ng paggamit ng sistemang metriko sa pagsukat. Naging susi ito upang maghangad ng mga pagbabago sa pamumuno ang mga tao at magtatag ng isang Republikang pamahalaan. TIMELINE NG REBOLUSYONG FRENCH 1789 Sinalakay ng mga French ang Bastille at pinakawalan ang mga bilanggong nakakulong dito. Agosto 21, 1789 Inilabas na ang Declaration of Rights of Man na naghahayag sa karapatan ng mga French sa kasarinlan, pagkakapantay- pantay at kapatiran. Naitakda ang pamahalaan limited Constitutional Monarchy at nasa Legislative Assembly na ang gumawa ng batas. Setyembre 1791 Gawaing Pampagkatutong Papel sa Araling Panlipunan 8 8 HINDI IPINAGBIBILI Sangay ng Paaralang Lungsod ng Koronadal Lungsod ng Koronadal Enero 21, 1793 Abril 1794 Nilitis si Haring Louis XVI at Reyna Marie Antoinette at pinugutan ng ulo gamit ang guillotine Binuo ng mga rebolusyonaryo ang isang pansamantalang pamahalaan sa ilalim ng Committee of Public Safety. Hulyo 28,1794 1795 Ang pinakamabisa at aktibong miyembro rito ay ang isang manananggol na si Maximilien Robespierre, isang masidhing republikano. Nagwakas ang Reign of Terror na mismong si Robespierre ay isalang din sa guillotine sa utos ng National Convention Ang Republika ng France ay gumamit ng bagong SaligangBatas na ang layunin ay magtatag ng isang Direktoryo na pamumunuan ng limang kataong ihahalal taon-taon. Gawain: Atbash Cipher Panuto: Gamitin ang Atbash Cipher upang masagot ang mga hinihinging salita. Isulat ang sagot sa sa sagutang papel. Maaring gamiting batayan ang tekstong binasa at mga kahon ng karagdagang kaalaman. Gabay sa paggamit ng ATBASH CIPER: Ang bawat letra ay may katapat na letra (itaas at ibaba) na nagsisilbing panghalili niya. Halimbawa ang mga titik na UIVMXS ay katumbas ng FRENCH 1. HGZNK ZXG - ________________________ 2. TFROOLGRMV-_____________________ 3. YZHGROOV - _______________________ 4. MZKLOVLM YLMZKZIGV- __________________ 5. IVRTM LU GVIILR- ______________________ Gawaing Pampagkatutong Papel sa Araling Panlipunan 8 9 HINDI IPINAGBIBILI Sangay ng Paaralang Lungsod ng Koronadal Lungsod ng Koronadal ? Mga Katanungan Ano-ano ang ginampanan ng rebolusyong pangkaisipan sa paghubog ng pamahalaan? Pagtatapos Gawain : : 3.. 2.. 1.. Go! Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na tanong. Tatlong (3) konsepto na natutunan ko mula sa Aralin: 1. __________________________________________________________________. 2. __________________________________________________________________. 3. __________________________________________________________________. Dalawang (2) mahalagang bagay na ayaw kong makalimutan mula sa Aralin: 1. __________________________________________________________________. 2. __________________________________________________________________. Isang (1) gawain na gusto kong subukan mula sa aking natutunan sa araling ito: ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ____________________________________________ Salamin Ng Aking Sarili Sa Lipunang Aking Ginagalawan! Makinig ng mga balita sa radyo o telebisyon o mga babasahin sa diyaryo o internet tungkol sa mga pangyayari na may kinalaman sa pamamahala ng bansa. Sa iyong palagay, nagagawa ba ng pamahalaan ng kanyang tungkulin sa mga mamamayan? Ipaliwanag. _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ Gawaing Pampagkatutong Papel sa Araling Panlipunan 8 10 HINDI IPINAGBIBILI Sangay ng Paaralang Lungsod ng Koronadal Lungsod ng Koronadal Susi sa Pagwawasto TERROR 5. REIGN OF Pagyamanin 1. STAMP ACT 2. GUILLOTINE 3. BAASTILLE 4. NAPOLEON BONAPARTE Sanggunian Aklat Department of Education- Modyul ng Mag-aaral. Kasaysayan ng Daigdig Mateo, Phd. et al. Kabihasang Daigdig: Kasaysayan at Kultura. Manila. Vibal Publishing House, Inc. Soriano, C. et al (1999). Pana-panahon. Manila, Philippines. Rex Book store Gawaing Pampagkatutong Papel sa Araling Panlipunan 8 11 HINDI IPINAGBIBILI Sangay ng Paaralang Lungsod ng Koronadal Lungsod ng Koronadal Pabatid - Liham Ang Gawaing Pampagkatutong Papel (GPP) na ito ay nilinang ng Kagawaran ng Edukasyon, Sangay ng Paaralang Lungsod ng Koronadal na may pangunahing layunin na ihanda at tugunan ang pangangailangan sa bagong normal. Ang nilalaman ng GPP na ito ay batay sa Most Essential Learning Competencies (MELC) ng Kagawaran ng Edukasyon. Ito ay pantulong na kagamitan na gagamitin ng bawat mag-aaral ng Dibisyon ng Koronadal simula sa taong panuruan 2020-2021. Ang proseso ng paglinang ay sinunod sa paglimbag ng GPP na ito. Malugod naming hinihimok ang pagbibigay ng puna, komento at rekomendasyon. Mga Tagapaglinang ng Gawaing Pampagkatutong Papel Manunulat Tagawasto Tagalapat Tagasuri : : : : Tagapamahala : Leo P. Hurtada Jr. Fernando L. Nequinto Michelle Ann C. Caras Evelyn C. Frusa, PhD. and Antonio V. Amparado Jr., PhD Crispin A. Soliven Jr., CESE - SDS Levi B. Butihen – ASDS Prima A. Roullo – CID Chief Antonio V. Amparado Jr., PhD – EPS-Araling Panlipunan Evelyn C. Frusa PhD – EPS-LRMDS Para sa mga katanungan o puna sumulat o tumawag sa: Kagawaran ng Edukasyon– Sangay ng Paaralang Lungsod ng Koronadal Learning Resource Management System (LRMS) Corner Rizal Street- Jaycee Avenue, Brgy. Zone IV, Lungsod ng Koronadal Telepono Blg.: (083) 877-5362 Gawaing Pampagkatutong Papel sa Araling Panlipunan 8 12