การทาธุรกิ จยุคแพลตฟอร์ม (ตอนที่ 3) HIGHLIGHT : ● การทาธุรกิจยุคแพลตฟอร์ม (ตอนที่ 3) : การออกแบบ Platform business ต้องมีโครงสร้างหลักอะไรบ้างที่มาช่วย สร้าง core transaction ให้เกิดขึน้ และเครื่องมือหรือ Functions หลักอะไรทีจ่ ะนามาใช้ดงึ ดูดและรักษาให้ลูกค้าใช้งาน ได้อย่างต่อเนื่องบนแพลตฟอร์ม รวมถึงตัวอย่างรูปแบบของ Platform Business ทัง้ 9 รูปแบบ เรียนรู้ร่วมกันได้จาก บทความนื้ เวลาในการอ่าน 3 นาที บทความชุด “การทาธุรกิจยุคแพลตฟอร์ม” ตอนที 1 : ความหมายความสาคัญของ “แพลตฟอร์ม” ซึง่ มีบทบาทอย่างมากกับธุรกิจในปั จจุบนั ตอนที่ 2 : แพลตฟอร์มของธุรกิจยุคใหม่ทเ่ี ป็ น Digital Platform นัน้ มีสว่ นประกอบสาคัญอะไรบ้าง และสามารถแบ่งได้ เป็ นกีป่ ระเภท รวมถึงความแตกต่างระหว่าง Platform business และ Traditional business เป็ นอย่างไร ในตอนนี้จะพามาเจาะลึกเกีย่ วกับโครงสร้างและรูปแบบของ Platform business 1 โครงสร้างของ Platform business Platform business ทีด่ แี ละช่วยสร้างมูลค่าเพิม่ ให้แก่ธุรกิจได้ จะต้องสามารถอานวยความสะดวกให้เกิดธุรกรรมอย่างต่อเนื่อง โดยไม่หยุดและไม่สะดุด ขณะทีธ่ ุรกิจแบบดัง้ เดิมจะเป็ นผูผ้ ลิตสินค้าและบริการป้ อนเข้าสู่ Platform business เพื่อสร้างมูลค่าเพิม่ บนเครือข่ายของแพลตฟอร์มซึง่ เป็ นผูท้ ท่ี าให้เกิดธุรกรรม แต่ไม่ได้ผลิตสินค้าและบริการเอง บนแพลตฟอร์ ม จึง ต้ อ งมีธุ ร กรรมหลัก (core transaction) ในมิติ น้ี แ พลตฟอร์ ม จึง เหมือ นโรงงานที่ท าหน้ า ที่ผ ลิต core transaction การออกแบบสร้ า ง Platform business จึง ต้ อ งท าให้ เ ห็น ว่ า มีเ ทคโนโลยีแ ละวิธีก ารอะไรที่ช่ ว ยสร้ า ง core transaction ให้เกิดขึน้ และสามารถเชื่อมโยง core transaction ระหว่างผูผ้ ลิตและผูบ้ ริโภคผ่าน Platform business ได้อย่างมี ประสิทธิภาพ โดยมี 4 ขัน้ ตอน ได้แก่ 1) การสร้าง (Create) ข้อมูลของสินค้าและบริการซึง่ ต้นทางจะมาจากผูผ้ ลิตทีน่ ามาวางไว้บนแพลตฟอร์ม 2) การเชื่อมโยง (Connect) ข้อมูลของผู้บริโภคและข้อมูลของสินค้าบริการที่วางอยู่ บนแพลตฟอร์ม เพื่อทาเกิดการ matching 3) การบริโภค (Consume) หากผูบ้ ริโภคสามารถจับคู่กบั สินค้าและบริการทีส่ ามารถตอบสนองความต้องการของตนเอง ก็จะเกิดธุรกรรมการซือ้ ขายระหว่างกัน 4) การชาระเงินและบริการหลังการขาย (Compensate) จะเกิดขึ้นตามมา หลังจากการตัดสินใจบริโภค ทาให้เกิด ยอดขาย การส่งมอบสินค้า และ feedback ต่างๆ ซึ่งข้อมูลเหล่านี้สาคัญสาหรับแพลตฟอร์มในการนาไปวิเคราะห์และหาวิธี www.set.or.th/enterprise 1 กระตุน้ ให้เกิดกระบวนการ 4 ขัน้ ตอนดังกล่าวอย่างต่อเนื่อง ซึง่ จะนาไปสูก่ ารขยายขนาดของธุรกรรมบนแพลตฟอร์มต่อไป ดังรูป ที่ 1 ทีอ่ ธิบายไว้ตามด้านล่างนี้ รูปที่ 1 : การเกิด core transaction 4 ขัน้ ตอน ทีม่ า www.applicoinc.com อย่างไรก็ตาม ในความเป็ นจริงแล้วยากทีจ่ ะควบคุมให้ลูกค้าหรือผู้บริโภคใช้บริการ core transaction บนแพลตฟอร์มของเรา ตลอดไป เพราะอาจมีค่แู ข่งทีพ่ ฒ ั นาแพลตฟอร์มใหม่ทด่ี กี ว่าเดิม ดังนัน้ การรักษาหรือดึงดูดให้ลูกค้าหรือผูบ้ ริโภคยังคงใช้บริการ บนแพลตฟอร์มของเรา จาเป็ นจะต้องสร้างเครื่องมือหลักหรือฟั งก์ชนั ่ (functions) ที่ต้องอาศัยเทคโนโลยีอย่างมาก ซึ่งมีอยู่ ด้วยกัน 4 เครื่องมือ ได้แก่ 1) การทาให้คนเห็นแพลตฟอร์ม (Audience building) เพื่อให้สนิ ค้าและบริการของผูผ้ ลิตมาพบกับผูบ้ ริโภค 2) การสร้างเครื่องมือทีจ่ บั คู่ได้ (Matchmaking) ถือเป็ นฟั งก์ชนั ทีส่ าคัญอย่างยิง่ บนแพลตฟอร์มทีท่ าให้เกิดธุรกรรมและ การซือ้ ขายระหว่างผูผ้ ลิตและผูบ้ ริโภค 3) การสร้างเครื่องมือและบริการอื่นๆ (Providing core tools and services) เช่น การจัดส่ง การชาระเงิน และบริการ หลังการขาย เป็ นต้น 4) การกาหนดกติกาและกฎระเบียบ (Setting rules and standards) การใช้แพลตฟอร์มจาเป็ นต้อ งออกมาตรฐาน เกีย่ วกับวิธดี าเนินงาน เพื่อเป็ นแนวทางให้ผเู้ กีย่ วข้องนาไปปฏิบตั ิ จะได้ไม่เกิดความสับสนและเป็ นระเบียบเรียบร้อย เช่น วิธกี าร สมัครสมาชิก การให้ขอ้ มูล การตกลงซือ้ ขาย การลดราคา การชาระเงิน การคืนสินค้า เป็ นต้น โดยเครื่องมือหลักบนแพลตฟอร์ม สามารถอธิบายได้ตามรูปที่ 2 ดังต่อไปนี้ www.set.or.th/enterprise 2 รูปที่ 2 : The Four Functions of The Platform Business Model ทีม่ า www.applicoinc.com 2 รูปแบบของ Platform business โดยสรุป แล้วรูปแบบของ Platform business อาจแบ่งออกได้เป็ น 9 รูปแบบ ได้แก่ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. ตลาดบริการ (Service marketplace) : บริการ ตลาดสินค้า (Product marketplace) : สินค้า แพลตฟอร์มชาระราคา (Payment platform) : P2P, B2C แพลตฟอร์มการลงทุน (Investment platform) : ตลาดหลักทรัพย์ประเภทต่างๆ เครือข่ายสังคมออนไลน์ (Social networks) : เครือข่ายการทากิจกรรมทางสังคม แพลตฟอร์มการสือ่ สาร (Communication platform) : เครือข่ายการส่งผ่านข้อมูล แพลตฟอร์ ม การพั ฒ นาต่ า งๆ ( Development platform) : Open Development Platform, Closed Development Platform, Controlled Development Platform 8. แพลตฟอร์มการพัฒนาเนื้อหา (Content platform) : Social Content Platform, Media Content Platform 9. แพลตฟอร์มด้านเกม (Social gaming platform) : การพัฒนาเกมเพื่อกลุ่มสมาชิก โดยสามารถอธิบายได้ตามรูปที่ 3 ดังต่อไปนี้ www.set.or.th/enterprise 3 รูปที่ 3 : The Different Types of Platforms ทีม่ า www.applicoinc.com เขียนโดย : ดร.กฤษฎา เสกตระกูล, CFP® รองผูจ้ ดั การ หัวหน้าสายงานพัฒนาความยังยื ่ นตลาดทุน ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย www.set.or.th/enterprise 4