10
Unang Markahan-Modyul 1:
Mitolohiya
Filipino– Grade 10
Alternative Delivery Mode
Unang Markahan-Modyul 1:Mitolohiya
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Ganunpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anumang gamit maliban sa modyul na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anumang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anumang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio
Bumuo sa Pagsusulat ng ADM Modyul
Manunulat:
Editor:
Tagasuri:
Tagaguhit:
Tagalapat:
Charline B. Apalis
Marieta Torno Reyes
Cherry G. Vinluan, EdD, EPS-Filipino
Carlo D. Yambao, Timothy M. Bagang (Cover Arts and Icons)
Roland M. Suarez, Catherine P. Siojo
Tagapamahala: Zenia G. Mostoles, EdD, CESO V-Schools Division Superintendent
Leonardo C. Canlas, EdD-Assist. Schools Division Superintendent
Rowena T Quiambao, Assist. Schools Division Superintendent
Celia R. Lacanlale, PhD, Chief, CID
Cherry G. Vinluan, EdD, EPS-Filipino
Ruby Murallo Jimenez, PhD, EPS-LRMS
June D. Cunanan- ADM Coordinator
June D. Cunanan, ADM Division Coordinator
Inilimbag sa Pilipinas ng ng Kagawaran ng Edukasyon, Rehiyon III – Division of Pampanga
Office Address:
Telephone No:
E-mail Address:
High School Boulevard, Brgy. Lourdes,
City of San Fernando, Pampanga
(045) 435-2728
pampanga@deped.gov.ph
Unang Markahan – Modyul 1:
Mitolohiya
Alamin
Magandang araw!
Kumusta ka ngayon kaibigan? Handa ka na ba sa panibagong
kaalamang iyong matututunan sa modyul na ito? Alam kong kayang-kaya
mong tapusin ang modyul na ito katulad sa mga nagdaang modyul na
natutunan mo noong ika’y nasa ikasiyam na baitang. Tara na’t mamingwit
tayo ng kaalaman sa dagat ng karunungan.
Sa kahit anuman/kaninumang relasyon mayroon ang tao
napakahalaga ang magtiwala sa isa’t isa. Isa ito sa dahilan kung bakit
nagtatagal ang samahan o kaya nama’y masaya at matagumpay ang
pagsasama.
Kadalasan sa mga pangako natin ay napapako, kaya nga yata nabuo
ang katagang “Promises are made to be broken.” Marahil ang ilan sa inyo ay
may mga pagsintang parurot na o iyong mga umuusbong na pag-ibig at
malamang naranasan mo na ring pangakuan ka, na hindi naman natupad.
Masakit ba besh? Dahil diyan, tunghayan na natin ang isang Mito na
pumapatungkol sa pagtitiwala at pagtupad ng pangako.
Alam kong sabik na sabik ka nang mabasa ito kaya’t huwag na tayong
magpatumpik-tumpik pa. Simulan na natin ito.
Sa modyul na ito ay matatalakay at matututunan natin ang tungkol sa:
Panitikan: Cupid at Psyche (Mitolohiya ng Rome)
Wika: Kayarian ng Salita
Narito ang mga kasanayang malilinang sa iyo sa pagtahak sa araling ito:
1. Naipahahayag ang mahahalagang kaisipan/pananaw sa napakinggan,
mitolohiya. (F10PN-Ia-b-62)
2. Naiuugnay ang mga mahahalagang kaisipang nakapaloob sa binasang
akda sa nangyayari sa (F10PB-Ia-b-62):
a. Sariling karanasan
b. Pamilya
c. Pamayanan
d. Lipunan
e. Daigdig
3. Naiuugnay ang kahulugan ng salita batay sa kayarian nito.
(F10PT-Ia-b-61)
Subukin
PILI NA BES!
Piliin sa kahon ang mga salita o katagang may kaugnayan sa Mitolohiya
at isulat ito sa Concept Web. Ipaliwanag sa isa hanggang dalawang
pangungusap ang konseptong nabuo. Gawin ito sa sagutang papel.
Kwentong-bayan
Anito
Kapangyarihan
Pagkalikha ng mundo
Sukat
Tugma
Kasaysayan
Hindi
paniwala
Opinion
Script
diyos at diyosa
kapani- Awitin
Mitolohiya
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
__________________________.
Lesson
MITOLOHIYA
Cupid at Psyche
1
Gawain 1- Tukuyin kung ang mga sumusunod na pahayag ay Tama o Mali.
Isulat sa patlang ang TUMPAK GANERN kung tama ang pahayag at LIGWAK
GANERN kung mali.
______________1. Ang Mitolohiya ay isang kwento patungkol sa mga diyos at
diyosa.
______________2. Ang Mitolohiya ay binubuo ng mga kabanata.
______________3. Ang Biag ni Lam Ang ay isang halimbawa ng Mito.
______________4. Ang Mito ay pumapatungkol din sa pagsisimula at
pagkagunaw ng mundo.
______________5. Ang Mitolohiya ay ang pag-aaral ng Mito.
MASINSINANG PAGBASA!
Tunghayan ang mga karagdagang kaalaman patungkol sa mitolohiya
na talaga namang makatutulong sa iyo sa pag-unawa mo sa akdang
tatalakayin.
Balikan
Alam mo ba na…
Sinasaliksik ng mga unang tao ang kanilang imahinasyon upang
makakuha ng paliwanag sa mga pangyayari, kalikasan at kaugalian ng
tao na nasa paligid niya? Bilang kasagutan sa mga katanungang iyon,
sila’y lumilikha ng diyos at diyosa na kumakatawan sa talino, ganda at
pag-ibig. Ang mga diyos at diyosa ay nagiging tao ngunit nagtataglay
ng kapangyarihang mala-bathala. Ang salitang mitolohiya ay
nangangahulugang agham o pag-aaral ng mga mito at alamat. Ang
salitang mito naman ay nagmula sa salitang Latin na mythos at salitang
Greek na muthos, na nangangahulugang kwento
Ang mitolohiya ay isang uri ng malikhaing kuwento na nauukol sa mga
diyos at diyosa. Ito ay halos magkakabit-kabit na kumpol ng mga
tradisyonal na kuwento o mito (Ingles: myth), mga kuwento na binubuo
ng isang partikular na relihiyon o paniniwala. Karaniwang tinatalakay
ng mga kuwentong mito ang mga diyos at nagbibigay ng mga paliwanag
hinggil sa mga likas na kaganapan. Halimbawa ay kung paano
nagkaroon ng hangin o mga karagatan. May kaugnayan ang mitolohiya
sa alamat at kuwentong-bayan.
MITOLOHIYA NG MGA TAGA-ROME
Ang Mitolohiyang Romano ang katawan ng mga kuwentong tradisyonal na
nauukol sa mga maalamat na pinagmulan ng sinaunang Roma at
paniniwalang panrelihiyon ng mga Sinaunang Romano. Ang mga
kuwentong ito ay itinuring ng mga Sinaunang Romano na nangyari sa
kasaysayan kahit naglalaman ng mga elementong mahimala at
supernatural. Ang mga kuwento ay kadalasang nauukol sa politika at
moralidad na naayon sa batas ng kanilang mga Diyos. Ang kabayanihan
ay isang mahalagang tema sa mga kuwentong Romano. Ang mga
mitolohiyang Romano ay lumitaw rin sa mga dibuhong nasa pader sa
Roma, mga baryang Romano at mga iskultura partikular sa mga relief.
Ang mitolohiya ng Rome ay hinalaw lamang sa mitolohiya ng Greece na
kanilang sinakop. Nagustuhan nila ang mitolohiya ng bansang ito kaya’t
inangkin nila na parang sa kanila na ito. Sa katunayan pinalitan nila ang
mga pangalan ng karamihan sa mga diyos at diyosa at binihisan ng
bagong katangian ang ilan sa kanila. Lumikha rin sila ng panibagong
diyos at diyosa ayon sa kanilang kultura at paniniwala. Ang ilan sa mga
sikat na diyos at diyosa ng Rome ay sina Jupiter, Juno, Venus, Neptune,
Pluto, Mars, Apollo, Minerva, Diana, Vulcan, Mercury, at Vesta .
Mga Tala para sa Guro
Ito'y naglalaman ng mga paalala, panulong o estratehiyang
magagamit sa paggabay sa mag-aaral.
Tuklasin
Ang Cupid at Psyche ay isa sa mga Mitolohiya ng Rome. Basahin at
unawain mo ito upang masagot mo nang tama ang mga gawaing kaugnay
dito.
Cupid at Psyche
Isinalin sa Filipino ni: Vilma C. Ambat
Binuod ni: Bb. Charline B. Apalis
Noong unang panahon, mayroong hari na may tatlong naggagandahang
anak na babae. Ang pinakamaganda sa kanila ay ang bunso na si Psyche. Sa
sobrang ganda niya halos lahat ng mga kalalakihan ay humahanga sa kanya.
Dahil dito galit na galit ang diyosa ng kagandahan na si Venus. Nakalimutan
na siya ng mga kalalakihan mula ng dumating si Psyche, maging ang templo
nito ay unti-unti ng nasisira. Dahil dito inutusan ni Venus ang kanyang anak
na si Cupid na paibigin si Psyche sa isang nakakatakot na nilalang. Agad
namang tumalima si Cupid, at sa sobrang kagandahang taglay ni Psyche si
Cupid mismo ang umibig sa kanya. Inilihim niya ito sa kanyang ina.
Sa kabilang banda naman ay nababahala ang ama ni Psyche sa
kalungkutan ng kanyang anak. Ang dalawang nakatatandang kapatid ni
Psyche ay nakapag-asawa na at nasa kani-kanilang palasyo na, samantalang
si Psyche ay nag-iisa. Wari bang walang naglalakas ng loob na ibigin siya.
Kontento na ang mga kalalakihan na pagmasdan ang kanyang kagandahan.
Kung kaya’t naglakbay ang amang hari. Humingi siya ng tulong kay Apollo
kung paano makakahanap ng mabuting asawa ang kanyang anak. Lingid sa
kanyang kaalaman na nauna na palang humingi ng tulong si Cupid sa kanya.
Pinayuhan naman siya ni Apollo kung anong gagawin niya.
Labis na nalungkot ang hari sa naging payo ni Apollo sa kanya ngunit
sumunod pa rin ito. Dali-dali nilang binihisan si Psyche ng kanyang
pinakamagandang kasuotan at pagkatapos ay malungkot nila itong iniwan sa
tuktok ng bundok. Takot na takot si Psyche sa kanyang pag-iisa sapagkat
napakadilim sa kabundukan ng mga oras na iyon. Siya’y tumatangis at
nanginginig sa takot ng bigla siyang inilipad ng ihip ng hangin ni Zephyr.
Lumapag ito sa napakalambot na damuhan. Nakatulog siya sa kapayapaan
ng gabing iyon. Kinaumagahan ay nagising siya sa tabi ng ilog at doon ay
nakita niya ang isang napakagandang mansiyon na wari bang inaakit nito si
Psyche na pumasok. Habang siya’y manghang-mangha, may tinig siyang
narinig at pinapapasok siya sa mansiyong ito.
Nalibang si Psyche sa mansiyon. Buong araw siyang inaliw ng musika. Magisa siya sa mansiyong iyon ngunit parang ramdam niyang darating ang
kanyang mapapangasawa. Pagsapit ng gabi, nangyari nga ang kanyang
inaasahan. Nang marinig niya ang tinig ng lalaki, naramdaman niyang ito na
ang lalaking matagal na niyang hinihintay.
Isang sabi ay kinausap siya ng kanyang asawa at binalaan siyang
huwag magpapakita sa kanyang mga kapatid, sapagkat darating sila upang
magluksa sa lugar kung saan siya nila iniwan. Pumayag naman si Psyche at
nangako ito sa kanyang asawa.
Kinabukasan ay narinig ni Psyche ang panangis ng kanyang mga
kapatid. Naantig ang kanyang damdamin kaya’t maging siya ay umiiyak na
rin. Danatnan siya ng kanyang asawa na umiiyak kaya’t pinayagan siya nito
na makipagkita sa kanyang mga kapatid ngunit binalaan siya nito. “Sige
gawin mo ang iyong nais subalit parang hinahanap mo ang sarili mong
kapahamakan.”
Kinaumagahan, inihatid ng ihip ng hangin ni Zephyr ang dalawang
kapatid ni Psyche. Labis na kasiyahan ang naramdaman nila sa oras na iyon.
Nang pumasok sila sa mansiyon labis silang namangha, naisip nilang ni hindi
ito papantay sa kani-kanilang mansiyon. Nang matapos na ang kanilang
pagdalaw, dumakot si Psyche ng ginto at hiyas para sa kaniyang mga kapatid.
At sila’y inihatid na ng ihip ng hangin ni Zephyr. Labis silang nangimbulo
kaya’t sila’y nagplano ng ikapapahamak ng bunso nilang kapatid. Noong gabi
ring iyon, nagmakaawa ang lalaki kay Psyche na huwag na muling patuluyin
sa mansiyon ang kanyang mga kapatid. “Tandaan mong hindi mo na ako
makikitang muli kapag binali mo ang iyong mga pangako.” wika ng lalaki.
“Bawal na nga kitang makita, pati ba naman ang mga mahal kong kapatid?”
pagmamaktol na sagot ni Psyche. Dahil dito, muli siyang pinagbigyan ng
kanyang asawa.
Kinabukasan, muling dumalaw ang mga kapatid ni Psyche na
mayroong ng masamang binabalak. Inusisa nila ng inusisa si Psyche
hanggang sa malito ito. Napilitan siyang aminin na hindi pa niya nakikita ang
kanyang asawa kailanman. Inamin ng kanyang mga kapatid na isang
halimaw ang kanyang asawa kaya raw hindi pa nito nakikita ang kanyang
mukha. Humingi sila ng pasensiya kung bakit hindi nila ito sinabi kaagad sa
kanya. Binuyo nila si Psyche na tignan ang itsura ng kanyang asawa bago pa
siya nito kainin. Takot ang namayani kay Psyche imbes na pagmamahal.
Pinayuhan nila si Psyche na patayin ang kanyang asawa gamit ang punyal at
lampara. Gawin niya raw ito habang natutulog ang kanyang asawa at saka
siya tutulungang tumakas ng dalawa. Iniwan nila si Psyche na litong-lito.
Mahal na mahal ni Psyche ang kanyang asawa ngunit hindi pa rin maalis sa
kanyang isipan ang sinabi ng kanyang mga kapatid. Paano kung halimaw nga
siya? Kaya’t nabuo ang kanyang desisyon. Kailangan na niyang makita ang
itsura ng kaniyang asawa.
Kinagabihan habang mahimbing na natutulog ang kaniyang asawa,
isinagawa niya ang planong pagpatay sa kanya. Dahan-dahan siyang lumapit
sa kaniyang asawa dala-dala ang lampara at punyal. Para siyang nabunutan
ng tinik nang masilayan niya ang kagwapuhan ng kanyang asawa. Labis na
kahihiyan ang kanyang naramdaman kaya’t nagtangka itong magpakamatay.
Iniligtas lamang siya ng panginginig ng kanyang kamay. Ninais niyang
masulyapan muli ang itsura ng kanyang asawa kaya’t nilapitan niya itong
muli. Hindi sinasadyang natuluan niya ng kumukulong langis ang balikat
nito. Nagising ang lalaki at nalaman niya ang kanyang pagtataksil. Bago pa
man tuluyang umalis ang lalaki ay ipinaliwanag niya kung sino siya talaga.
Labis na pagsisisi ang naramdaman ni Psyche. Si Cupid, ang diyos ng pagibig pala ang kanyang asawa. Napagtanto niyang napakaswerte niya sa
kanyang asawa kaya’t gagawin niya ang lahat bumalik lang ito sa kanya.
“Ibubuhos ko ang bawat patak ng aking buhay upang hanapin siya. Kung
wala na siyang natitirang pagmamahal sa akin, maipapakita ko sa kanya
kung gaano ko siya kamahal.” Sinimulan ni Psyche ang kanyang paglalakbay.
Umuwi naman si Cupid sa kanyang ina at isinalaysay nito ang lahat ng
nangyari. Lalong tumindi ang galit nito kay Psyche.
Narating nga ni Psyche ang palasyo ni Venus. Nang makita siya ni
Venus pinagtawanan siya nito at sinabing “Isa kang kasumpa-sumpang
nilalang. Kailanman ay hindi ka magkakaroon ng asawa kung hindi ka
dadaan sa butas ng karayom.” Dahil dito, binigyan ni Venus ng iba’t ibang
pagsubok si Psyche. Una ay kailangan niyang pagsamahin ang mga butong
magkakauri. Tinitigan lamang ito ni Psyche. Sa pakiwari niya’y hindi niya ito
magagawa. Nasa ganitong kalagayan si Psyche nang bigla siyang tinulungan
ng mga langgam. Hindi nasiyahan ang diyosa kaya’t kinabukasan ay binigyan
niya uli ito ng pagsubok. Kailangan niyang kumuha ng puting balahibo ng
tupa. Mapanganib ang pagsubok na ito kaya’t ninais na lamang niyang
magpakamatay. Bago pa ito mangyari, narinig niya ang tinig ng halaman.
“Huwag kang magpakamatay. Hindi naman ganoon kahirap ang pinapagawa
sa iyo. Kailangan mo lang maghintay ng tamang panahon upang makakuha
ng gintong balahibo ng tupa.” Sinunod ni Psyche ang payo ng halaman kaya’t
nagawa niya ang ikalawang pagsubok. Galit na galit si Venus dahil hindi
ginagawa mag-isa ni Psyche ang kanyang mga pagsubok. Dahil dito, binigyan
niya ulit ito ng pagsubok. Sa ikatlong pagsubok, pinakukuha niya si Psyche
ng itim na tubig sa talon. Bukod sa mapanganib, ay imposible rin itong
magawa ni Psyche. Tanging may pakpak lang daw ang makagagawa nito.
Tulad ng inaasahan, tinulungan ng agila si Psyche. Hindi matanggap ni
Venus ang mga nangyayari kaya’t binigyan niya uli ito ng pagsubok. Gamit
ang kahon, kailangang humingi ng kagandahan ni Psyche sa reyna sa ilalim
ng lupa na si Proserpine. Sa tulong ni Tore nagawa ni Psyche ang ikaapat at
huling pagsubok. Agad nakabalik si Psyche dala-dala ang kahon ng
kagandahan. Sa kagustuhang madagdagan ang kanyang ganda upang
mapaibig muli si Cupid sa kanya, natukso itong kumuha ng kagandahan
sakahon. Dahil dito nakaramdam siya ng matinding panghihina at agad
nakatulog.
Sa kabilang banda ay magaling na ang sugat ni Cupid. Nais niyang
makita ang kanyang asawa kaya’t gumawa ito ng paraan para makatakas
mula sa pagkakakulong ng kanyang ina sa kanya. Nakita niyang bukas ang
bintana at doon siya nakatakas. Sa kanyang paglalakad ay nahanap niya
agad si Psyche. Natagpuan niya ito malapit sa palasyo. Bahagya niyang
tinusok si Psyche upang magising. Pinagsabihan niya si Psyche sa kanyang
pagiging mausisa na nagpahamak sa kaniya. Saka nito pinayuhan na
magtungo sa kanyang ina at ibigay ang kahon ng kagandahan. Nagpunta
naman si Cupid kay Jupiter, ang diyos ng mga diyos at tao. Hiniling nito na
huwag na silang gambalain pa ng kanyang ina. Pumayag naman si Jupiter at
dali-daling nagpatawag ng pulong sa mga diyos ay diyosa. Ipinahayag niyang
pormal ng ikinasal si Cupid at Psyche kaya’t wala ng makagagambala sa
kanila kahit pa ang diyosa ng kagandahan na si Venus. Pinakain din nila ng
Ambrosia si Psyche upang maging isa ng ganap na diyosa. Naging panatag na
ang kalooban ni Venus dahil titira na si Psyche sa kaharian ng mga diyos at
ang mga tao ay manunumbalik ng pagsamba sa kanya.
Sa kabila ng hirap na kanilang dinanas, ang pag-ibig (Cupid) at
kaluluwa (Psyche) ay nagkatagpo pa rin at hindi na kailanman mabubuwag
Suriin
A. Your dialogue sounds familiar!
Tukuyin kung sino sa mga tauhan sa kwento ang nagsabi sa mga
diyalogong ito. Pagkatapos ay ibigay ang inyong pananaw o reaksiyon mula
sa diyalogong kanilang sinambit. Babasahin ito ng guro o ng iyong kaklase
at malaya mong maibabahagi ang iyong kasagutan sa klase.
1. “Sige gawin mo ang iyong nais subalit parang hinahanap mo ang
sarili mong kapahamakan.
2. “Bawal na nga kitang makita, pati ba naman ang mga mahal kong
kapatid?”
3. “ Tandaan mong hindi mo na ako makikitang muli kapag binali
mo ang iyong mga pangako
4. “Isa kang kasumpa-sumpang nilalang. Kailanman ay hindi ka
magkakaroon ng asawa kung hindi ka daraan sa butas ng
karayom.”
5. “Ibubuhos ko ang bawat patak ng aking buhay upang hanapin
siya.”
6. “Huwag kang magpakamatay. Hindi naman ganoon kahirap ang
pinapagawa sa iyo. Kailangan mo lang maghintay ng tamang
panahon para makakuha ng balahibo ng tupa.”
A. Sagutin ang mga sumusunod na katanungan batay sa kwentong
iyong binasa.
1. Bakit gayun na lamang ang galit ni Venus kay Psyche?
2. Paano mo mailalarawan ang amang hari ni Psyche?
3. Ano ang malaking pagkakamali ni Psyche na talaga namang
nagpahirap ng kanyang buhay?
4. Sa mga pagsubok ni Venus kay Psyche, ano ang iyong napuna? Ano
ang pagkakatulad ng mga ito?
5. Ano ang nag-udyok sa mga kapatid ni Psyche para sulsulan nilang
gumawa ng ‘di kanai-nais si Psyche? Tama ba ang kanilang ginawa?
Pangatwiranan ang sagot.
B. Pagbabahagi ng Opinyon
1. Kung ikaw si Psyche, pakikinggan mo ba ang iyong mga kapatid kahit
alam mong masasaktan mo ang taong mahal mo/ si Cupid? Bakit?
2. Ibigay ang iyong sariling reaksiyon sa pahayag ni Cupid na:
“Hindi mabubuhay ang pag-ibig kung walang pagtitiwala.”
C. Pag-uugnay
Batay sa nakuha mong aral o mensahe mula sa mitolohiyang Cupid at Psyche paano
mo ito maiuugnay sa iyong sariling karanasan, pamilya, pamayanan,
Sariling karanasan
pamilya
Pamayanan
Lipunan
daigidig
Pagsasanib ng Gramatika at Retorika
Pamilyar ka ba sa mga kayarian ng salita? Alam mo bang mayroong apat na
kayarian ang salita? Ito ay ang mga sumusunod:
Mga Kayarian ng Salita at halimbawa
1)
Payak – binubuo ng salitang-ugat lamang, walang panlapi,
hindi inuulit, at walang katambal na ibang salita.
Halimbawa:
Anim, dilim, presyo, langis, tubig
2)
Maylapi – binunuo ng salitang-ugat at isa o higit pang panlapi.
May limang paraan ng paglalapi ng salita:
a.
Unlapi – ang panlapi ay nakakabit sa unahan ng
salitang-ugat
Halimbawa:
Kasabay- paglikha, marami
b.
Gitlapi – ang panlapi ay nakasingit sa gitna ng salita
Halimbawa:
Sinabi, sumahod, tumugon
c.
Hulapi – ang panlapi ay nasa huulihan ng salita
Halimbawa:
Unahin, sabihin, linisan
d.
Kabilaan – ang panlapi nasa unahan at hulihan ng salita
Halimbawa:
Pag-isipan, pag-usapan, kalipunan
e.
Laguhan – ang panlapi ay nasa unahan, hulihan, at sa loob
ng salita
Halimbawa:
Pagsumikapan, magdinuguan
3)
Inuulit – ang kabuuan o isa o higit pang pantig sa dakong
unahan ay inuulit.
May dalawang uri ng pag-uulit:
a.
Pag-uulit na Ganap – inuulit ang buong salitang-ugat
Halimbawa:
Araw-araw, sabi-sabi, sama-sama
b. Pag-uulit na Parsyal – isang pantig o bahagi lamang ng salita
ang inuulit
Halimbawa:
Aangat, tatakbo, aalis-alis, bali-baligtad
4)
Tambalan – binubuo ng dalawang salitang pinagsasama para
makabuo ng isang salita.
May dalawang uri ng Pagtatambal
a.
Malatambalan o Tambalang Parsyal – nananatili ang
kahulugan ng dalawang salitang pinagtatambal. Ginagamitan ito ng
gitling sa pagitan
Halimbawa:
Bahay-kalakal, habing-Ilok, balik-bayan
b.
Tambalang Ganap – nakabubuo ng ikatlong kahulugang iba
kaysa sa kahulugang iba kysa sa kahulugan ng dalawang salitang
pinagsama
Halimbawa:
Hampaslupa, kapitbahay, bahaghari
Kadalasang nagbabago ang kahulugan ng salita batay sa kayarian nito.
Halimbawa:
1. Kapit ka lang para hindi ka mahulog.
• ang salitang kapit ay nasa payak na kayarian na
nangangahulugang “hawak”
2. Ang taling nakasabit ang pinagkapitan niya para hindi mahulog.
• Ang salitang pinagkapitan ay nasa kayariang maylapi na
nangangahulugang bagay na ginamit sa pagkapit.
3. Kakapit siya sa Mayor upang magkaroon ng trabaho.
• Ang salitang kakapit ay nasa inuulit na kayarian ng salita na
nangangahulugang gagawin o pinaplano pa lang gawin.
4. Kapitbahay niya ang tumulong sa kanyang maglinis.
• Ang salitang kapitbahay ay tambalang salita na nangangahulugang
taong malapit ang tirahan sa inyo.
Pagyamanin
Naunawaan mo na ba ang mga kayarian ng salita at kung paano
nagbabago ang kahulugan nito batay sa pagkakayari sa salita? Kung gayon
ay isagawa mo ang mga sumusunod na pagsasanay upang malinang ang
iyong kasanayan sa kayarian ng salita.
Pagsasanay 1
Tukuyin kung anong kayarian ng salita ang mga nakasalungguhit. Isulat
lamang ang P kung Payak, I kung Inuulit, M kung Maylapi at T kung
Tambalan.
____1. Umibig ang mga kalalakihan kay Psyche.
____2. Sisidhi talaga ang galit ni Venus kay Psyche lalo’t nahulog ang loob ni
Cupid
sa kanya.
____3. Balang araw mapapatawad din ni Venus si Psyche.
____4. Maging ang mga kapitbahay ni Psyche ay namangha sa kanyang
kagandahan.
____5. Labis na nanibugho si Venus kay Psyche.
____6. Naranasan ni Psyche ang mahihirap na pagsubok ni Venus.
____7. Si Psyche ay sasabak sa mga matitinding pagsubok ni Venus.
____8. Paggising ni Cupid nasaksihan niya ang napakagandang bukangliwayway.
____9. Urung-sulong si Psyche sa pagkuha ng balahibo ng tupa.
____10. Tinanggap ni Venus si Psyche nang maging ganap na diyosa na siya.
Pagsasanay II
Gumawa ng isang HUGOT mula sa kwentong Cupid at Psyche gamit ang iba’t
ibang kayarian ng salita.
Halimbawa:
Sana ikaw na lang ang Cupid ng buhay ko, para kahit ilang beses
kitang sasaktan handa mo pa rin akong patawarin at tanggapin
habambuhay.
*ikaw- payak
*patawarin- maylapi
*sasaktan- inuulit
*habambuhay- tambalan
Pagsasanay 3
Magtala ng sampung salita mula sa binasang akdang Cupid at Psyche, isulat
kung anong kayarian ito ng salita at ibigay ang kahulugan nito.
Halimbawa:
Umibig- maylapi- nagkagusto, nagmahal
Isaisip
Dugtungan ng sariling diyalogo ang mga sumusunod
Ang tiwala ay…
Huwag mangangako…
Lahat ng pagsubok ay…
Isagawa
Napagtagumpayan mo ang mga pagsubok ng kahapon, tunay ngang taglay mo ang
ugaling Pilipino na hindi matitinag kahit anumang pagsubok ang kaharapin.
Magsagawa ng isang panayam sa isang lolo o lola sa inyong pamilya o
kalapit-bahay. Magpakwento sa kanila ng isang mito na alam nila. Pagkatapos ay
isulat mo ito base sa iyong pagkaunawa rito
Tayahin
Ang pagsuko ay nangangahulugang ika’y hindi magwawagi. Kaya, binabati kita
sa iyong tagumpay na natamasa. Ang hakbang na ito’y ang pagkilala sa iyong
potensyal bilang isang produktibo at mahusay umunawa sa tinalakay. Konting hinahon
na lamang, matatapos ka na.
Basahin nang may kahusayan ang mga pahayag. Piliin at isulat ang titik ng tamang
sagot sa patlang.
_______1. Isang uri ng maikling kwento na nauukol sa diyos at diyosa.
A. Alamat
C. Parabula
B. Mitolohiya
D. Tula
_______2. Saang bansa ibinatay ng Rome ang kanilang Mitolohiya?
A. Bangladesh
C. Greece
B. France
D. Spain
_______3. Sino ang tumulong kay Psyche para makakuha ng gintong balahibo ng
tupa?
A. Halaman
C. Langgam
B. Ibon
D. Puno
_______4. Siya ang ina ni Cupid.
A. Hera
C. Pluto
B. Mars
D. Venus
_______5. Kanino humingi ng tulong ang ama ni Psyche?
A. Apollo
C. Venus
B. Cupid
D. Zephyr
_______6. Mga ginamit ni Psyche nang pagtangkain niya ang buhay ni Cupid.
A. karayom at tali
C. Punyal at kandila
B. Lubid at kandila
D. Punyal at lampara
______7. Ang pinakain kay Psyche para maging ganap na diyosa na siya.
A. Ambrosia
C. Kanin
B. Gulay
D. Tinapay
______8. Kayarian ng salitang kung saan pinagsama ang dalawang salita.
A. Inuulit
C. Payak
B. Maylapi
D. Tambalan
______9. Uri ng panlapi na matatagpuan sa unahan at hulihan ng salita.
A. Gitlapi
C. Laguhan
B. Kabilaan
D. Unlapi
______10. Uri ng kayarian ng salita na binubuo ng salitang-ugat lamang.
A. Inuulit
C. Payak
B. Maylapi
D. Tambalan
Karagdagang Gawain
Pagbati sa iyo kaibigan, napakahusay mo! Sa tagpong ito, ikaw ay magtatala ng isang
tauhang iyong nagustuhan sa kwentong Cupid at Psyche. Pangatwiranan ang iyong
kasagutan. Salungguhitan ang mga salitang maylapi na iyong ginamit sa
pagpapaliwanag.
Tauhang nagustuhan
Bakit?
Naging matiwasay ba ang iyong pamimingwit sa ating mga gawain? Huwag
isiping ito ang huli, sapagkat nag-uumpisa pa lamang ang nag-uumapaw na
karunungan sa karagatan. Ngunit, heto muna ang wakas, hanggang sa muling
pagkatuto. Pagbati, mahusay na manlalayag!
Tayahin
1.
B
2.
C
3.
A
4.
D
5.
A
6.
D
7.
A
8.
D
9.
C
10.
C
Balikan
Gawain 1
1. Tumpak ganern
2. Ligwak ganern
3. Ligwak ganern
4. Tumpak ganern
5. Tumpak ganern
6. Halaman
Pagyamanin- Pagsasanay 1
1.
M
2.
I
3.
P
4.
T
5.
P
6.
M
7.
I
8.
T
9.
T
10.
M
Suriin
A.
1. Cupid
2. Psyche
3. Cupid
4. Venus
5. Psyche
Susi sa Sagot- Lesson 1
Sanggunian
http://filipino10niwarville.blogspot.com/2015/05/cupid-at-psyche-mitolohiyapanitikang.html
https://www.myph.com.ph/2011/09/kayarian-ng-salita.html#.Xrp9gGgzbIU
https://tl.wikipedia.org/wiki/MitolohiyaRead more on Brainly.ph –
https://brainly.ph/question/1501707#readmore
https://www.kapitbisig.com/philippines/tagalog-version-of-mythologies-mgamitolohiya-kaligirang-pangkasaysayan-ng-mitolohiya_1150.html
https://tl.wikipedia.org/wiki/Mitolohiyang_Pilipino
https://www.google.com/search?q=concept+web&tbm=isch&chips=q:concept+web,g
_1:blank:ApNWhnzlg%3D&hl=en&ved=2ahUKEwja06Gf1NrpAhWlxIsBHQH3CVUQ
4lYoAHoECAEQFQ&biw=1349&bih=657#imgrc=OW07JZvX-MBgXM