LET REBYUWER
(FILIPINO)
ni G. Merald A. Gayosa, LPT
Dalawang Linggwistang nagbigay kahulugan ng
wika:
• Archibald A. Hill – Ang wika raw ay ang pangunahin at
ang pinaka elaboreyt na anyo ng simbolikong gawaing
pantao (Sining Pakikipagtalastasan.
• Henry Gleason – ang wika ay masisitemang balangkas
na sinsalitang tunog na pinili at isinaayos sa paraang
arbitraryo upang magamitng mga taong kabilang o
kasapi sa isang kultura o lipunan
KATANGIAN NG WIKA
• Masistemang balangkas – lahat at sestimatikong nakaayos at nakabatay sa tunog.
•
•
•
•
•
Ponema- makabuluhang tunog
Ponolohiya- pag-aaral sa makabuluhang tunog
Morpema- pinakamaliit ma yunit ng salita
Morpolohiya- pag-aaral ng morpema
Salitang-ugat + Panlapi (unlapi, gitlapi, hulapi, kabilaan, laguhan)
Sintaks- pag-aaral ng mga pangungusap
Diskors- makahulugang palitan ng mga pangungusap ng dalawa o higit pang tao.
SINASALITANG TUNOG
. Daynamiko
PINIPILI AT ISINASAAYOS
ARBITRARYO
GINAGAMIT
NAKABATAY SA KULTURA
KAHALAGAHAN NG WIKA
•INSTRUMENTO NG KOMUNIKASYON
•NAG-IINGAT AT NAGPAPALAGANAP NG
KAALAMAN
•NAGBUBUKLOD NG BANSA
•LUMILINANG NG NALIKHAING PAG-IISIP
TEORYA NG WIKA
• Genesis 11: 1-9 “ Tore ng Babel
• BOW-WOW  Panggagaya sa mga tunog ng kalikasan
• POOH-POOH Bunga ng masidhing damdamin tulad ng sakit,
tuw, sarap, kalungkutan, takot, pagkabigla atbp.
• YOHEHO Bunga ng pwersang pisikal.
• TARARA-BOOM-DE-AY Nagmula sa nalilikha ng ating mga
ninuno sa mga ritwal.
• TATA  Mula sa kumpas o galaw ng kamay ng tao.
• DINDONG- Mula sa tunog na nalilika ng mga bagay-bagay
ngunit hindi lamang sa kalikasan ngunit pati sa nilikha na
ginawa ng tao.
TEORYA NG WIKA
• MAMA pinakamadaling pantig ng pinakamahahalagang
bagay.
• SING SONG Nagmula sa paglalaro, pagtawa, pagbubulong sa
sarili, panliligaw at iba pangbulalas emosyunal
• HEY YOU nagmula ang wika sa tunog na nagpapakilala ng
pagkakakilanlan at pagkakabilang.
• COO COO  Nagmula sa sanggol
• YUM YUM Ang tao ay tumutugon sa pamamagitan ng
pagkumpas sa alinmang bagay na nangangailangan ng aksiyon.
• BABBLE LUCKY  Walang kahulugang bulalas ng Tao
• HOCUS POCUS  Pangangailangan ng mga mahikal p re
TEORYA NG WIKA
• HOCUS POCUS  Pangangailangan ng mga mahikal p
relihiyosong aspeto ng pamumuhay ng ating mga ninuno
• EUREKA  Pagtakda ng arbitraryong tunog upang
ipakahulugan sa tiyak na bagay.
TUNGKULIN NG WIKA
Tungkulin ng wika
Katangian
Pasalita
Pasulat
A. Interaksyunal
Nakapagpapanatili/
nagpagpatatag ng
relasyong sosyal
Pormulasyong
panlipunan,
pangungumusta
Pakikipagpalitan ng
biro
Liham pangkaibigan
B. Instumental
tumutugon sa
pangangailangan
Pakikiusap
Pag-uutos
Liham –
pangangalakal
C. Regulatori
Komokontrol at
gumagabay sa kilos /
asal ng iba
Pagbibigay ng
direksyon, paalala o
babala
Panuto
TUNGKULIN NG WIKA
Tungkulin ng wika
Katangian
Pasalita
Pasulat
D. Personal
Nakapagpapahayag ng
sariling damdamin o
opinyon
Pormal / di-pormal na
talakayan
Liham sa patnugot
E. Imahinatibo
Nakapagpapahayag ng
imahinasyon
Pagsasalaysay,
paglalarawan
Akdang pampanitikan
F. Heuristik
Naghahanap ng mga
impormasyon / datos
Pagtatanong ,
Pakikipanayam
Sarbey, Pananaliksin
G. Impormatib
Nagbibigay ng
impormasyon
Pag-uulat, pagtuturo
Ulat , pamanahong
papel
ANTAS NG WIKA
• PORMAL- Mga salitang istandard, tinatanggap at ginagamit ng
nakakarami
a. Pambansa- kadalasang ginagamit sa aklat (wika at balarila),
paarlan o transaksyong pampamahalaan.
b. Pampanitikan- wikang matatayog, makukulay, at malalalim
ang kahulugan. Ito ay makikita sa mga akdang pampanitikan.
• Impormal – ginagamit sa pang-araw-araw na pakikipagtalastasan
sa mga kakilala o kabigan
a. Lalawiganin- ginagamit sa partikular na lalawigan
b. Kolokyal- mga salitang pinaiklli
c. Balbal- Mga salitang kanto
PAMBANSA
Ina
BALIW
PAMPANITIKAN
LALAWIGANIN
ILAW NG TAHANAN
INÀ
NASIRAAN NG BAIT
BUANG
UPO
MAGNANAKAW
KOLOKYAL
IRMAT
B’ANG
KALOG
TABAYAG
MALIKOT ANG
KAMAY
KAWATAN
NASAAN
NASAN
TAYO NA
TAYNA
AYWAN
EWAN
MATANDA
TIGUWANG
KAPATID
IGSOON
KOTSE
BALBAL
TANDA
GURANG
UTOL
TSEKOT
Kasaysayan ng Wikang Pambansa
• Artikulo XIV, Pangkat 3 ng Saligang-Batas (1935)"... ang Kongreso ay gagawa ng
mga hakbang tungo sa pagkakaroon ng isang wikang pambansa na ibabatay sa isa
sa umiiral na katutubong wika..."
• 1937 Hinirang ni Pang. Manuel L. Quezon si jaime C. de Veyra bilang
pangula ng Surian ng Wikang Pambansa
• 1937. Ang Wikang Pambansa ng Pilipinas ay Tagalog
• 1940 – Hunyo 19, 1940. Pinasimulan nang ituro ang Wikang Pambansa
sa lahat ng paaralang-bayan at pribado sa buong bansa.
• 1954 (Marso 26) – Nilagdaan ng Pangulong Ramon Magsaysay ang
Proklama Blg. 186 na nagsusog sa Proklama Blg.12 serye ng 1954, na sa
pamamagitan nito’y inilipat ang panahon ng pagdiriwang ng Linggo ng
Wikang Pambansa simula ika-13 hanggang ika-19 ng Agosto.
Kasaysayan ng Wikang Pambansa
• 1959 – Kautusang Pangkagawaran Blg. 7 . Ang Wikang
Pambansa ng Pilipinas ay Pilipino.
• 1978 – Kautusang Pangministri Blg.22 na nag-uutos na isama
ang Pilipino sa lahat ng kurikulum na pandalubhasang antas.
1979-1980
• 1987 (Pebrero 2) – Pinagtibay ang Bagong Konstitusyon ng
Pilipinas. Sa Artikulo XIV, seksyon 6-9 na nagsasaad na ang
wikang pambansa ay Filipino.
• 1987 – Pinalabas ng Kalihim Lourdes R. Quisumbing ng
Departamento ng Edukasyon Kultura at Palakasan ang
Kautusang Blg. 52 (Edukaswyong Bilinggwal)
Kasaysayan ng Wikang Pambansa
• 2001 – Tungo sa mabilis na istandardisasyon at
intelektwalisasyon ng Wikang Filipino, ipinalabas ng Komisyon
ng Wikang Filipino ang 2001 Revisyon ng Ortogrfiyang Filipino
at Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino.
• 2006 – Pagsususpinde sa 2001 Revisyon ng Ortografiyang
Filipino at Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino
BARAYTI NG WIKA
• DAYALEK- dimensyong heyograpiko
pagkakaiba-iba o baryasyon sa loob ng isang partikular na
wika.
• SOSYOLEK- Dimensyong sosyal
- baryasyon ng wika batay sa katayuan sa lipunan ng
nagsasalita o sa
pangkat na kanyang kinabibilangan.
- may kinalaman sa katayuang sosyo-ekonomika.
• JARGON – Bokabularyo ng isang pangkat ng Gawain/ propesyon
• IDYOLEK- Nakagawiang pamamaraan sa pagsasalita ng isang
indbidwal (Tatak)
KAYARIAN NG MGA SALITA
• PAYAK (SALITANG-UGAT)
• MAYLAPI (unlapi, gitlapi, hulapi, kabilaan, laguhan)
• INUULIT
Ganap ( araw-araw)
Di-ganap (iiyak, lulukso, sisipsip)
• TAMBALAN
Bahag+hari= Bahaghari
Dalaga+bukid = Dalagang bukid
Bahay+ Kubo = Bahay-Kubo
Araw+ Gabi = Araw-gabi
PONOLOHIYA
• Makaagham na pag-aaral ng tunog
Ponema – tumutukoy sa mga makabuluhang tunog ng
isang wika
Alpabetong Filipino – 28
15-katinig
5 – patinig
8 – hiram na letra – c, f, j, q, v, x, z, ῆ
PONEMANG SEGMENTAL
•
•
KATINIG ( CONSONANT)
PARAAN NG ARTIKULASYON
PASARA- P, B, T, D, K, G
PAILONG/NASAL- M, N, NG
PASUTSOT- S, H
PAGILAGID- L
PAKATAL- R
MALAPATINIG- Y , W
• PUNTO NG ARTIKULASYON
PANLABI- /P, B, M/ PANGNGIPIN- /T, D, N/
PANGGILAGID- /S, L, R/
PALATAL- /H, Y/
VELAR- /K, G, NG, W/
GLOTTAL- /?, H/
PANLABI-PANGIPIN- /F,V/
PANLALAMUNAN- /J/
•
DIPTONGGO- Ito ang tawag sa alinmang patinig na sinusundan ng malapatinig na
/w/ at /y/ sa loob ng isang pantig.
Hal. Ba-hay
Si-siw
Tu-loy
• PONEMANG MALAYANG NAGPAPALITAN
/i/ at /e/ ; /o/ at /u/
Hal. Lalake – Lalaki ; Noon – Nuon
• PARES MINIMAL – mga salita magkaiba ang kahulugan ngunit magkatulad
sa pagbigkas maliban sa isang ponema.
Hal : Upo – Opo ; Palay-Patay ; Gulong- Bulong; Bahay-Buhay
• KAMBAL-KATINIG O KLASTER- dalawanf magkaibang katinig na
magkasama sa isang pantig.
Hal: Kri/sis ; Pla/no ; Prem/yo; Som/bre/ro
PAGBABAGONG MORPOPONEMIKO
ASIMILASYON
DI GANAP/ŋ/ ay ikakabit sa salitang-ugat na nagsisimula sa /P/ o /B/ = M
Pang+Bata= Pambata
Pang+Paaralan= Pampaaralan
/ŋ/ ay ikakabit sa salitang-ugat na nagsisimula sa /D,L,R,S,T/ = N
Pang+ dikdik= Pandikdik
Pang+samantala= Pansamantala
GANAP- Bukod sa pagbabagong nagaganap sa /ŋ/ ayon sa punto ng
artikulasyon ng kasunod na tunog nawawala na rin ang unang ponema.
Pang+palo Pampalo Pamalo
Pang+tali  Pantali  Panali
PAGBABAGONG MORPOPONEMIKO
PAGPAPALIT NG PONEMA
/d/  /r/ -kapang ay /d/ ay nasa inisyal na posisyon.
ma + dapat = marapat
ma + dunong = marunong
-may mga halimbawa namang /d/ ay nasa posisyong pinal . Kung
ito’y hinulapian ng –an o –in ay karaniwang nagiging /r/
lapad + -an = laparan
tawid + -an = Tawiran
/h/  /n/ - Tawa + han = Tawanan
/o/  /u/ kappag ang salitang-ugat ay hinunulapian. Dugo + -an = Duguan
-kapang inuulit ang /o/ ay ay magiging /u/ lamang sa unang hati
ng salita.
Halu-halo mabangung-mabango
PAGBABAGONG MORPOPONEMIKO
METATESIS
Kapag ang salitang-ugat ma magsisimula sa /l/ o
/y/ ay nilalagyan ng gitlapi –in- , ang /i/ at /n/ ay
nagkakapalitan ng posisyon.
-in- + lipad = linipad  nilipad
-in- + yaya = yinaya  niyaya
PAGBABAGONG MORPOPONEMIKO
PAGKAKALTAS NG PONEMA
Nagaganap ito kapag ang huling ponemang patinig ng
salitang-ugat ay nawawala sa paghuhulapi nito.
takip + -an = takipan  takpan
kitil + -in = kitilin  kitlin
PAGBABAGONG MORPOPONEMIKO
PAGPAPALIT DIIN
Mga salitang nagbabago ng diin kapag nilalapian.
Hal.
bAsa + hin  basAhin
ka- + sAma + han  kasamahAn
larO + -an  laruAn
PAGBABAGONG MORPOPONEMIKO
REDUPLIKASYON
Pag-uulit ito ng pantig ng salita . Ang pag-uulit na ito ay
maaaring magpahiwatig ng kilos na ginagawa o gagawin pa
lamang , tagagawa ng kilos o pagpaparami.
Hal.
aalis, matataas, magtataho, pupunta
masasaya
PAGBABAGONG MORPOPONEMIKO
TANDAAN :
Maaaring may dalawa o higit pang pagbabagong
morpoponemiko ang magaganap sa isang sa isang
salita .
Hal:
dagit  mandaragit
mang- + dagit  mandagit (asimilasyong di ganap) 
mandadagit (reduplikasyon)  mandaragit (pagpapalit ng
ponema /d/  /r/)
BAHAGI NG PANANALITA
• PANGNGALAN (NOUN)
-Mga salitang nagsasaad ng pangalan ng tao, bagay, hayop, pook at mga
pangyayari.
- Hal. Guro, Elepante, Davao City , konsiyerto o pitaka
• PANGHALIP (PRONOUN)
-Mga salitang humahalili sa panggalan.
- Hal. Kami, Siya, ako, Tayo, Sila o Ako
• PANDIWA (VERB)
- Mga salitang nagsasaad ng Kilos.
• PANG-URI (ADJECTIVE)
- Mga salitang naglalarawansa panggalan at panghalip.
- Si Ana ay makulit na bata. / Siya ay makulit na bata.
• PANG-ABAY (ADVERB)
- Mga salitang nagbibigay-turing sa pang-uri, pandiwa at kapwa pang-abay
- Hal. Tuwing Bakasyon
- Tumakbo ng mabilis
- Sa may dalampasigan
• PANG-UKOL (PREPOSITION)
- Mga salitang nag-uugnay sa pangngalan sa iba pang salita
- Hal. Tungkol kay, para kay, tungkol sa, para sa, ukol sa, ukol kay, laban sa
Laban kay, hingggil sa o hinggil kay.
• PANGATNIG
- Mga salitang nag-uugnay sa dalawang salita, parirala, o sugnay.
- Hal. At, saka, o, ngunit, subalit, pero, samantala, sapagkat o kapag
• PANG-ANGKOP
- Mga katagang nag-uugnay sa panuring at salitang tinuturungan. (na at ng)
- Hal. Halamang mabango. Malubhang sakit
POKUS NG PANDIWA
•
Pokus tagaganap – Ang paksa ng pangungusap ang syang
gumaganap sa kilos/pandiwa. ( mag- at um-/-um
Hal : Kumain si Pedro ng mansanas.
• Pokus tagatanggap – Ang paksa ang pinaglalaanan ng
kilos.
Hal: Ibinili ng rosas ni Pedro si Maria.
• Pokus Ganapan – Kung ang paksa ay lugar o ganapan ng kilos.
Hal: Pinagtamnan ng gulay ng aming katulong ang bakuran.
• Pokus Direksyunal – Ang paksa ay nagsasaad ng direksyun ng kilos
ng pandiwa. (-an, -han)
Hal. Pinagpasyalan ng aking mga kaibigan ang Secdea.
POKUS NG PANDIWA
• Pokus Layon - Nasa pokus layon ang pandiwa kung ang layon
ang paksa /binibigyang-diin sa pangungusao. Tumatanggap
ng kilps ayisang bagay. (i-, -an, ipa- at in)
Hal: Kinain ng bata ang suman at manga.
• Pokus Kagamitan – Nagsasaad na ang paksa ang siyang
ginamit upang maisagawa ang kilos.
Hal : Ipinampalo niya ang walis.
• Pokus Sanhi – Ang paksa ang siyang dahilan ng kilos ( i-, ika-,
ikapang-, ikina-)
Hal: Ikinagalit niya ang pagnanakaw ni Deo.
KOMUNIKASYON: DEPINISYON AT HALAGA
• Webster – ang komunikasyon ay ang pagpapahayag ng ideya
sa pamamagitan ng pasalita o pasulat na paraan.
• Gray at Wise (Base of Speech) – kung ang tao ay walang
metodo na komunikasyon, wala sa mga institusyong patai
industriya, relihiyon, gobyerno, edukasyon- ang magiging
possible.
• Green at Petty – Paggamit ng anumang simbolong tunog o
ano mang uri ng simbolo upang makapagpaadala ng
katotohanan, ideya, damdamin o emosyon mula sa isang
indibidwal.
PAKIKINIG
• Ayon kay Yong(1993) ang pakikinig ay ang pagkilala at
pagkakaunawa sa sinasabi ng kausap.
• Ayon naman kay Price (1988) ito ay isang pasib at hindi
aktibong proseso ng pagkuha at pagbuo ng mensahe mula
sa daloy ng tunog.
LAYUNIN NG EPEKTIBONG PAKIKINIG
• Makakuha at makapagpalitan ng impormasyon
• Matamo ang pagkakaunawa
• Mapasaya ang sarili
• Makibahagi sa pangyayaring nagaganap sa lipunan
KAHALAGAHAN NG PAKIKINIG
• Maraming trabaho at Gawain ang mahigpit na nakasalalay sa
epektibong pakikinig.
• Nakatutulong nang Malaki ang epektibong pakikinig upang
ang isang tao ay matuto at mabuhay nang matiwasay.
LAYUNIN NG EPEKTIBONG PAKIKINIG
• Makakuha at makapagpalitan ng impormasyon
• Matamo ang pagkakaunawa
• Mapasaya ang sarili
• Makibahagi sa pangyayaring nagaganap sa lipunan
KAHALAGAHAN NG PAKIKINIG
• Maraming trabaho at Gawain ang mahigpit na nakasalalay sa
epektibong pakikinig.
• Nakatutulong nang Malaki ang epektibong pakikinig upang
ang isang tao ay matuto at mabuhay nang matiwasay.
URI NG TAGAPAKINIG
• EAGER BEAVER – ngiti nang ngiti o tangu nang tango ngunit
isang malaking katanungan kung ang kanyang naririnig ay
naiintidihan. Kawalan ng pokus.
• TIGER – Laging handing magreak sa kahit anumang sabihin ng
tagapagsalita. Hinahanapan ng maling masasabi ang
nagsasalita.
• SLEEPER- Siya ang tipo ng tagapakinig na nauupo sa isang
tahimik sa sulok na silid. Wala siyang tunay na intensyong
making. Sa katanuya’y naiinis pa siya kapag may nag-iingay.
Dahan-dahan niyang ipipikit ang kanyang mga mata habang
URI NG TAGAPAKINIG
• BUSY BEE – Siya ang pinakawalang interes sa pakikinig. Kung
minsan ang lahat ng kanyang katabi ay ayaw sa kanya.
Habang mayroong nagsasalita abala siya sa pakikipag-usap sa
katabi, pagsusulat, pagguguhit, pagsusuklay o di kaya’y
pagbabasa sa mga magasin.
• BEWILDERED- Siya ang tagapakinig na kahit anong pilit ay
walang maiintindihan sa nariring. Kapansin-pansin sa
pagkunot ng kanyang noo, pagsisimangot o anyong
pagtataka.
• FROWNER – tagapakinig na wari bang mayroong mga
pagdududa. Ang pagiging atentibo ay pagkukunwari lamang.
URI NG TAGAPAKINIG
• RELAXED- Isa sya mga problema ng mmga tagapagsalita.
Paano’y kitang kita sa kanya ang kawalan ng interes sa
pakikinig. Madalas, nakaupo sya na para bang nasa sala ng
sariling bahay.
• TWO-EARED LISTENER- Nakikinig siya di lamang ang kanyang
taenga pati na rin ang kanyang utak. Siya ang
pinakaepektibong tagapakinig.
MGA URI NG TAYUTAY
• PAGTUTULAD O SIMILI- paghahambing ; gumagamit ng mga
pariralang : tulad ng, kawangis ng, parang, gaya ng atbp.
• PAGWAWANGIS O METAFOR- paghahambing ;Di gumagamit
ng mga pariralang nagtutulad.
• PAGBIBIGAY-KATAUHAN O PERSONIFIKASYON- Binibigyan
katauhan ang mga bagay na walang buhay.
• Pagmamalabis- eksaheradong mga pahayag.
• Pag-uyam o Ironiya- pagpapahayag na may layuning
mangutya sa paraang pagpuri.
• Pagpapalit-saklaw (synechdoche) – Pagbabanggit ng bahagi
upang tukuyan ang kabuuan.
MGA URI NG TAYUTAY
• Pagpapalit-tawag( metonymy)- pagpapalit ngalan sa bagay na
tinutukoy.
• Pagtawag (apostrophe) - pagakausap sa isang bagay na wala
sa harap o wala ang kinakausap sa harapan.
• Onomatopiya- paggamit ng mga tunog para sa pagtukoy o
pagpapahayag sa isang bagay.
• Pagsalungat (Oxymoron)- Paggamit ng mga salitang
magkasalungat.
Wastong paggamit ng mga Salita
• NG at NANG
 NG – ginagamit kung ang kasunod na salita ay pangngalan.
Hal. Pagkain ng aso ; Kumakain ng adobo
 NANG – ginagamit kapag ang kasunod na salita ay pangabay.
Hal. Mag-aral nang mabuti; Tumakbo nang mabilis.
• MAY AT MAYROON
 MAY – ginagamit kapag ang sinusundang salita ay
pangngalan, pang-uri, pandiwa at pang-abay.
Hal: May sasakyan; May aso
Wastong paggamit ng mga Salita
 MAYROON – ginagamit kapag sinusundan ng mga kataga.
Hal: Mayroon itong kamandag; Mayroon itong asin.
• DAW, DITO, DIN, DOON
-ginagamit kapag ang sinusundang salita ay nagtatapos sa
katinig.
RAW, RITO, RIN , ROON
-ginagamit kapag ang sinusundang salita ay nagtatapos sa
patinig
Wastong paggamit ng mga Salita
• SUBUKIN AT SUBUKAN
SUBUKIN - to try/ to test
Subukin mong isuot ang sapatos kung kasya ba sa iyo.
 SUBUKAN- to spy
Subukan mong sundan ang iyong kapatid kung nag-aaral
ba.
• TANGGALAN/ALISAN at TANGGALIN/ALISIN
Tanggalan- nagsasaad ng bahagi lamang .
Hal: Tanggalan mo ng manggas ang polo
Wastong paggamit ng mga Salita
• PAHIRAN AT PAHIRIN
 PAHIRAN- to put something.
Hal: Pahiran mo ng mantikilya ang tinapay.
 PAHIRIN – to remove
Hal: Pahirin mo ang dumi sa iyong mukha.
• SUNDAN at SUNDIN
 SUNDAN - to follow
Hal: Sundan mo ang yakap ng iyong ama.
 SUNDIN – to obey
Hal: Sundin mo ang mga utos ng iyong mga magulang.
Wastong paggamit ng mga Salita
• PINTO at PINTUAN
 PINTO- door
Hal: Gawa sa Narra ang kanilang pinto
 PINTUAN – doorway
Hal: Nag-uusap sila sa may pintuan.
• WALISAN at WALISIN
 WALISAN – ang simuno ay nagsasaad ng lugar.
Hal: Walisan mo ang iyong kwarto.
 WALISIN – ang simuno ay nagsasaad ng bagay.
Hal: Walisin mo ang papel na nasa sahig.
Wastong paggamit ng mga Salita
• MAYSAKIT AT MAY SAKIT
 MAYSAKIT- tao o hayop ang tinutukoy.
Hal: Si Jose ay maysakit.
 MAY SAKIT – binanggit ang karamdaman
Hal: Si Jose ay may sakit na dengue.
• SUNDAN at SUNDIN
 SUNDAN - to follow
Hal: Sundan mo ang yakap ng iyong ama.
 SUNDIN – to obey
Hal: Sundin mo ang mga utos ng iyong mga magulang.
Wastong paggamit ng mga Salita
• OPERAHIN at OPERAHAN
 OPERAHIN- tinitukoy ang tiyak na bahagig tatistisin
Hal: Nakatakdan operahi ang kanyang mata bukas.
 OPERAHAN– tinutukoy rito ang tao.
Hal: Si Jose ooperahan bukas.
• IWAN AT IWANAN
 IWAN – to leave something; Nangangahulugang wag
isama/dalhin
Hal: Iwan mo na ang iyong dala.
 IWANAN – to leave something to somebody; Bigyan ng kung
ano ang isang bagay
 Hal: Iwanan mo na ang iyong dala sa nanay mo.
PAGGAMIT NG GITLING
• Pag-uulit ng salita na mat kahulugan.
araw-araw , gabi-gabi, halu-halo, tulung-tulong.
(Gigitlingan lamang kapag may kahulugana ng salita kapag
hindi inuulit)
• Panlaping ika ar bilang.
Hal: ika-3, ika-9, ika-12
• Tambalang salita/ kinaltas na kataga
Hal: Kapit-bisig, buhay-kubo, kapit tuko
PAGGAMIT NG GITLING
• Unlapi(Nagtatapos sa katinig) at salitang-ugat (nag-uumpisa sa
patinig)
Hal: Pag-asa ; mag-ulat; nag-eensayo
• Unlapi at pangalang pantangi
Hal: maka-Diyos; maka- Aquino; maka-Mcdo; maka-Regatta
• Pagsama ng apelyido
Hal: Gng. Jean Antupuesto-Makatigbas