CANLILARIN ENERJİ ELDE ETME YOLLARI (Ders kitaplarında her ne kadar solunum canlılar için ortak özelliktir yazsa da maalesef ortak değildir. Asıl olan enerji dönüşümleridir.) Enerji kullanma :Besin maddelerinin parçalanarak enerji(ATP) elde edilmesidir. Canlılarda enerji elde etme yolları 3 şekilde gerçekleşir. Oksijenli, oksijensiz solunum ve fermentasyon.Oksijenli solunumda besin maddeleri oksijen kullanılarak parçalanarak enerji elde edilir. Oksijensiz solunumda besinler oksijen dışında başka bileşikler (SO42- ) yardımıyla parçalanarak enerji elde edilir.Fermentasyonda ise herhangi bir bileşik kullanılmadan besinler parçalanıp enerji elde edilir. 1-Oksijenli solunum: Besin maddelerinin oksijenle tepkimeye girerek enerji elde edilmesidir.Ökaryot ve prokaryotların çoğu bu şekilde enerji elde eder. 2-Oksijensiz solunum : Bazı prokaryotlar, oksijen olmaksızın enerji sağlayan benzer bir süreçte reaktant olarak oksijenden farklı bileşikler kullanırlar; bu süreç anaerobik solunum olarak adlandırılır (an- öneki "olmaksızın" anlamını taşır).Elektron taşıma zinciri kullanılır. (Ökaryotlarda görülmez.)Oksijensiz ortamlarda yaşayan bazı prokaryotik organizmalar elektron taşıma zinciri içermekle birlikte, zincirin sonunda elektron alıcısı olarak oksijen kullanmazlar. Aşırı derecede elektronegatif olan oksijen bu işi mükemmel bir şekilde yapmakla birlikte, daha az elektronegatif olan başka bileşikler de son elektron alıcısı olarak iş görebilirler. Örneğin, "sülfat-redükleyen" bazı deniz bakterileri solunum zincirlerinin sonunda sülfat iyonunu(SO42- )kullanırlar. Zincirin çalışması ATP üretmek için kullanılan bir proton-motiv güç yaratır, ancak yan ürün olarak su yerine H2S (hidrojen sülfür) üretilir.Bir bataklığın yanından geçerken burnunuza gelen çürük yumurta kokusu, orada sülfat redükleyen bakteriler olduğunun işaretidir. 3-Fermentasyon : Besinlerin oksijen kullanmadan parçalanarak enerji elde edilmesidir.Elektron taşıma zinciri kullanılmaz.Bazı Prokaryotlar bu yolla enerji elde eder. Fermentasyon, oksijen ya da bir başka elektron taşıma zinciri kullanmaksızın -bir başka deyişle hücre solunumu olmaksızın- kimyasal enerji elde etme yoludur. Oksijen olmaksızın besinler nasıl okside edilir? Hatırlayacağınız gibi, oksidasyon herhangi bir elektron alıcısına elektron verilmesidir, dolayısıyla bu olay için oksijen zorunlu değildir. Glikoliz glukozu iki molekül piruvata oksitler. Glikolizin oksitleyici ajanı NAD+'dir. Bu süreçte oksijen ya da herhangi bir elektron taşıma zinciri iş görmez. Özet olarak, glikoliz ekzergonik olup, açığa çıkan enerjinin bir kısmı substrat seviyesinde fosforilasyon ile net olarak 2 ATP üretmek için kullanılır. Eğer oksijen varsa, glukozdan uzaklaştırılan elektronları taşıyan NADH bu elektronları elektron taşıma zincirine verdiğinde, oksidatif fosforilasyon ile ek ATP'ler üretilir. Ancak oksijen olsa da olmasa da, yani koşullar aerobik de anaerobik de olsa glikoliz 2 ATP üretir. Birçok bakteri anaerobik koşullarda alkolik fermentasyon yapar. Maya da (bir fungus) alkolik fermentasyon yapabilir. İnsanlar binlerce yıldır şarap ve ekmek yapımında mayaları kullanmaktadır. Alkolik fermentasyon sırasında ekmek mayasının oluşturduğu C02 baloncukları hamurun kabarmasını sağlar. Laktik asit fermentasyonu sırasında piruvat NADH tarafından doğrudan doğruya son ürün olan laktata redüklenir. Bu sırada C02 oluşturulmaz. (Laktat, laktik asidin iyonize formudur.) Bazı fungus ve bakteriler tarafından gerçekleştirilen laktik asit fermentasyonu süt endüstrisinde peynir ve yoğurt yapımı için kullanılır.İnsan kas hücreleri oksijen eksikliğinde laktik asit fermentasyonu aracılığı ile ATP üretir.