Оқытушы: Ідірісова М.С. «Бекітемін»: ОІЖ директордың орынбасары Эренджинова Г.К. Сабақ жоспары Тақырып: Біздің Галактика. Үлкен Жарылыс Теориясы. Әлемнің пайда болуы. Адрестік категорияcы:тамақтандыруды ұйымдастыру Мамандық, біліктілік: тамақтануды ұйымдастыру, аспазшы Курс оқу мерзімі: екінші курс Тақырып: Біздің Галактика. Үлкен Жарылыс Теориясы. Әлемнің пайда болуы. Сабақтың түрі: Жаңа сабақты меңгерту Пәнаралық байланыс: математика, геометрия, география, шет тілі, тарих. Сабақтың әдісі-тәсілі: түсіндіру,әңгімелеу, сұрақ-жауап, тесттік жұмыс. Ұйымдастыру түрі: топтық, жеке 9. Нені білу тиіс: Үлкен жарылыстың салдарынан әлемнің пайда болуын. Күн жүйесінде сегіз ғаламшар бар екенін, центрінде Күн жұлдызы орналасқанын және тіршілік көзі тек Жер ғаламшарында ғана бар екенін. 10.Сабақтың мақсаты: 1) Білімділік: Галактика туралы толық түсінік қалыптастыру. 2) Дамытушылық: Ғарыш және Жердің ғарыштағы орны, ғаламшар туралы түсінік беріп, білім деңгейін және білім мазмұнының тұрақтылығын мен оны игерудегі іскерлік пен дағдыны қалыптастырып, қалыптан тыс ойлауына жағдай жасау,әлем сырына үңілуге баулу, алған білімдерін пәнаралық байланыста меңгерту. 3) Тәрбиелік: Жауапкершілікке, ойын тұжырымдай білуге, дәйекті баяндай білуге баулу, ізденімпаздыққа тәрбиелеу. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. № Сабақ кезеңі 1 Ұйымдастыру уақыт әдістер құралдар Журнал, оқу құралдары, интерактивті тақта, үлестірмелі қағаздар 2 Студенттермен амандасып, сабаққа қатысымын, оқу- құралдарын түгелдеймін. Ашық сабағымызды бастамас бұрын студенттермен «Шаттық шеңберін» ұйымдастырамыз. Студенттерге әр тілде жазылған амандасу сөздері берілген қағаздар таратылып бір-бірімен шеңберге жиналып амандасады. Италия: Bon Giorno (бон джорно),Швеция: God Morgon (гу морон),США: Hi (хай),Англия: Hello (хэллоу),Германия: Guten Morgen (гутэн моргэн),Испания: Buenos Dias (буэнос диас),Гавайи: Aloha (алоха),Франция: Bonours (бонжуғ),Малайзия: Selamat Datang (сэламат датан),Россия: Здравствуйте,Чехия: Dobry Den (добры ден),Польша: Dzien Dobry (ден добры),Япония: Sayonara (сайооонарааа),Израиль: Shalom ( шалом),Египет: Asalamu Aleikum (ассламу алейкум),Финляндия: Hyva Paivaa (ыва пайва),Дания: Goddag (гудэй),Турция: Merhaba (мэраба) Визуалды байқау, ұйымдастырушы лық Тақырыпты жақсы игеру үшін «Мозайка» стратегиясы бойынша төрт топқа бөлемін. Топтардың аттары: астероид, квазар, комета, жұлдыз. Жаңа тақырыпты өтпес бұрын төрт топқа өткен тақырыптар бойынша постер құрастыру тапсырылады. Ол үшін әр топқа плакат, маркер және ақпаратқа толы қағаз беріледі. Әр топ өзіне қажетті ақпаратты алып, берілген плакаттарына жабыстырып уақыты келгенде қорғайды. Жаңа сабағымыздың тақырыбын анықтау үшін тақтада үнсіз бейнефильм қойылады. Студенттер арасында талқылау жүргізіледі. Сабақтың тақырыбын, мақсатын хабарлаймын. Сабақ барысында қажетті терминдерді үш тілде айтылып, ағылшын тілінде сұрақтар қойылады. Астрономия (Astronomy) грекше астрон – жұлдыз, номос – заң деген ұғымды береді. Астрономия да физика сияқты – табиғат туралы көне ғылымдардың бірі. Оның дамуына ертедегі адамдардың тұрмыс – тіршілігіне байланысты қажеттілік себеп болды. Ол кезе уақытты, бағыт – бағдарды дәл көрсететін құралдар мен жабдықтар болмаған. Сондықтан адамдар Күн мен Айға, аспандағы жұлдыздарға қарап жыл мерзімі мен уақытты айыратын болған. Сөйтіп практикалық қажеттілік астрономия ғылымының тууына ең басты түрткі болды. Қазіргі астрономияның басты мақсаты – аспан денелерінің қозғалысы мен даму заңдарын тағайындау болып табылады. Астрономия ғарыш кеңістігіндегі жекелеген денелерде немесе денелер Оқу, пікір алмасу, сұрақжауап, ассоциациялар, 2 Біліктіліктерін тексеру 15 3 Ақпараттау және мотивация жасау Жаңа білімді меңгеру 3 4 Кезеңдердің атаулары 15 Интерактивті тақта, плакат, маркер, түрлітүсті қағаздар, слайд Пікір алмасу, Бейне таспа, сұхбаттасу әдісі слайд Ауызша, Дәптер, жазбаша интерактивті сұрақтар қою, тақта, слайд жауап беру, пәнаралық байланыс 5 Түсінгенді жаттықтыру 14 жүйесінде болып жатқан құбылыстарды зерттейді. Аспан денелеріне: галактикалар, жұлдыздар, планеталар, олардың серіктері, астероидтар мен кометалар, метеориттер мен шаң – тозаңдардан тұратын бұлттар жатады. Тұңғыш рет аспан денелерін жай көзбен емес, арнайы құрал – үлкейткіш оптикалық түтіктің жәрдемімен зерттеген италиян оқымыстысы Г.Галилей болды. 1608 жылы Голландияда денені үлкейтетін дүрбі жасалғанын біліп, онымен түнгі аспанды бақылап көрейін деп шешті. Галактика түрлері (Types of Galaxy) - өткен ғасырдың 20-жылдары Э.Хаббл галактикаларды пішіні бойынша бөлген үш топ. Жұлдыздары спираль бойымен орналасқан спиральдық галактикалар (Spiral Galaxy), эллипсоид пішіндес эллипистік галактикалар (Elliptical Galaxy) және белгілі бір пішіні жоқ бұрыс (Irregular Galaxy) галактикалар. Біздің галактика спиральдық галактикалар қатарына жатады. Галактикалардың барлығы да қозғалыс үстінде дамиды, өзгереді, өшеді, қайтадан пайда болады. Қазіргі ғаламат Әлем тығыздығы шексіз үлкен, ал көлемі шексіз кіші нүктедей ғана белгісіз заттың жарылысынан пайда болған. Шамамен жүз жыл бұрын біздің галактика әлемдегі жалғыз дене деп есептелді және барлық көрінетін тұмандықтар біздің галактикаға жатады деп саналады. Бұл оларға дейінгі қашықтықтарды анықтаудың қиындықтарына байланысты болды. Қазір ғарыштағы 20 галактиканың жергілікті шоғырын және басқа 10 млрд-қа жуық галактиканы білеміз. Олар топтасып орналасқан және ең сезімтал құралдардың көмегімен анықтайтын қашыктықта жан-жаққа таралып, бір-бірінен алшақтап барады. Біздің галактика тәрізді миллиондаған галактикалар бар. Құс жолы (немесе бас әріппен Галактика) — құрамына Күн жүйесі және көптеген жұлдыздар енетін алып аумақты спиральді галактика.Жұлдыз аспан күмбезінде түнде көрінетін жарық дене Магнитуда (жұлдыз шамасы) – жұлдыз жарығының жарқырау шамасы (1-6 ). Қысқаша түрде Күн жүйесіндегі ғаламшарларға тоқтап, олардың ағылшын тілінде қалай жазылып, айтылуына тоқталамыз. Әр топқа түсінгендерін жаттықтыру үшін екі сұрақтан қойылады. Топ ағылшын Жазбаша, Оқутілін жете меңгеретін топтар қатарына енгендіктен сұрақтар ағылшынша ауызша, сұрақ- құралдары, қойылады. Топтың мақсаты сұрақты мемлекеттік немесе орыс тіліне аударып жауап, іздену интерактивті жауап беру. Дұрыс жауап берілген топқа бір смайликтен беріліп отырады. тақта, слайд Сұрақтары: 1.Which is the Spiral Galaxy from the group below? Answer:D 2. Which 6 7 Өздік жұмыс Білімдерді жүйелеу 20 15 is the Barred Galaxy from the group below? Answer:A 3. Which is the Elliptical Galaxy from the group below? Answer:C 4. Which is the Irregular Galaxy from the group below? Answer:B 5. Which is the Barred Galaxy from the group below? Answer:D 6. Which is the Irregular Galaxy from the group below? Answer:C,D 7. Which is the Barred Galaxy from the group below? Answer: B,D 8. Which is the Elliptical Galaxy from the group below? Answer:A Күн жүйесі сегіз ғаламшар мен Күн жұлдызынан тұрады (Solar System Жазбаша composed of the sun and the planets). Күн жүйесінің центрінде Күн жұлдызы орналасқан (The Sun is the center of the Solar System). Күн жүйесіне ең жақын орналасқан ғаламшарлар (Inner Planets): Mercury, Venus, Earth, Mars, Jupiter, Saturn, Uranus, Neptune. Өткен тақырыпты бекіту жолында әр студент он екі сұрақтан тұратын тест жұмысын шешеді. Оған жеті минут уақыт беріліп, жұмысты аяқтаған соң дәптерлерімен өзара алмастырып бір-бірін тексереді. Дұрыс жауаптар кілті интерактивті тақтада шығарылып тұрады. Тест тапсырмасы.(Тест тапсырмасы 12 сұрақтан, 3 жауаптан тұрады. Әр бір Ойлану қабілеті, студентке жеке тест тапсырмасы жазылған парақ ұсынылады. Соңында жазбаша дәптерлерімен алмасып, бір-бірін тексереді.) Интерактивті тақта, слайд Тест Оқуқұралдары Студенттер орындаған тесттік жұмысқа байланысты ағылшын тілінде Талқылау, сұрақ- Бейнетаспа, орындалған бейне роликті тамашалайды. Мұғалім тарапынан түсінгендері жауап интерактивті бойынша сұрақтар қойылады. Өткен тақырыпты бекіту мақсатында есеп тақта, слайд үлгісі шығарылады: Жазбаша, ойлану қабілеті Төрт топқа төрт есеп беріледі. Кометалар. Меркурий Галактика центрінен 8,5 кпк арақашықтықта орналасып, 185 км/с жылдамдықпен қозғалады. Меркурий қанша уақытты Оқуқұралдары Топтық зерттеу, Плакат, толық бір айналым жасайды? топтық маркер Жұлдыздар. Нептун Галактика центрінен 14,7 кпк арақашықтықта талқылау, бірінорналасып, 200 км/с жылдамдықпен қозғалады. Нептун қанша уақытты бірі бағалау толық бір айналым жасайды? Астероидтар. Жер Галактика центрінен 12 кпк арақашықтықта орналасып, 215 км/с жылдамдықпен қозғалады. Жер қанша уақытты толық бір айналым жасайды? Квазар. Нептун Галактика центрінен 13,7 кпк арақашықтықта орналасып, 230 км/с жылдамдықпен қозғалады. Нептун қанша уақытты толық бір айналым жасайды? 8 9 Сабақтың қорытындысы Үй тапсырмасы Оқытушы: 4 1-2 Адасқан әріптер ойыны. Ойын шарты бойынша әр топ бір сөзден таңдап алып, дұрыс сөз ретінде құрастырып, үш тілде жауабын айту қажет. 1. ЛКТААКИГА - ГАЛАКТИКА - GALAXY 2. ДЫЖЛҰЗҒШОРЫЫ - ЖҰЛДЫЗ ШОҒЫРЫ - CONSTELLATION 3. ГГЛАИККТАМАЕА - МЕГАГАЛАКТИКА - METAGALAXY 4. ЙКЖІНҮЕҮС – КҮН ЖҮЙЕСІ - SOLAR SYSTEM Командалардың жұмысына қорытынды жасау. Әр топтан бағалау парақтарын жинап, сабаққа белсенді қатысуларына қарай бағалау. «Екі жұлдыз бір тілек» Бүгінгі тақырыбымызға байланысты сөзжұмбақ құрастыру Ідірісова М.С. Рефлексия, ойлану, іздену Өзін-өзі бағалау Рефлексия Жазбаша, ойлану, іздену Плакат, маркер, интерактивті тақта, слайд Бағалау парағы, журнал дәптер