نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاهها معاونت آموزشي و پژوهشي ردسانهم اخالقردفضايمجازي حمزهشريفيدوست علم (هيأت يژپوهش گاهفرهنگومعارفاسالمي) وحيدواحدجوان ع (هيأت لميدااگشنهتهران) استاد محتشم! ایه دسسوامٍ بشای تذسیس دس دسس اخالق اسالمی دس ممطع کاسشىاسی تىظیم گشدیدذٌ است .اص جىابعالی دسخًاست میشًد محتًای رید سا طدی ید یدا دي جه دٍ دس لالد مشاسکت با داوشجًیان تذسیس فشماییذ ي بخشی اص ومشٌ پایان تشم سا اص َمیه دسسوامدٍ لشاس دَیذ. داوشجًی عضیض! با سالم ي احتشام .لطفا وظشات ي پیشىُادات خًد دسباسِ محتدًای کتدا سا اص ییدی اص دي طشیك ری با وًی ىذگان محتشم دس میان بگزاسیذ. .1اٍسجب ٣ىٍ دیبڇٍٕبن َٕوٗ یب ایشب ثب ٙمابٍ ( 22211141090ٹجمڄ اُ اٍسجمب ٣ثبیمي ایم ٙابٍ ًهیَ ٙوى). .2إٍبڃ دیبڇ ثه ایایڄ ثب ای آىٍٓ Nahad17@chmail.ir نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاهها معاونت آموزشي و پژوهشي درسناههاخالقدرفضايهجاسي وًی ىذگان :كاِ َٙیٶيىوٕز؛ وكیي واكيػوان واشش :ىٵشَ ن َٚډٮبٍٳ * يیشاستاس :كایيٍ١ب ىاىاٙي صفحٍآسایی :ا٭٪ڈ یِىڅي چاپ :اوڃ ،ثهبٍ 1398 لیمت تمام شذٌ :؟؟؟ سوډبن شاب :؟؟ م ؟؟م ؟؟م 964م 978 ٽچیه كٺوٷ ډلٶو ٧إز فهزستهطالة پيشينه اخالق در فضاي مجازي 4................................... ................................ ................................ ویژگیهاي فضاي مجازي 5 ............. ................................ ................................ ................................ ٍ .1اقعیتز اس ٍاقعی 5............................... ................................ ................................ ................................ .2گستزش لحظهای 6 ............................. ................................ ................................ ................................ .3گنًاهی 6 ............... ................................ ................................ ................................ ................................ .4غلثۀ سزگزهی 7.................................... ................................ ................................ ................................ آسيبهاي اخالقی فضاي مجازي 8 ................................ ................................ ................................ راهکارهاي گسترش اخالق در فضاي مجازي 77.............. ................................ ................................ .1احتزام ته حزین خصَصی دیگزاى 18 ............................... ................................ ................................ .2فیلتزیٌگ 19 ........................................ ................................ ................................ ................................ .3شثکه هلی اطالعات 21 ....................... ................................ ................................ ................................ .4تقَیت اخالق فزدیٍاجتواعی 21 ..................................... ................................ ................................ تایذهای اخالقی 23 .......................................... ................................ ................................ ................................ ًثایذهای اخالقی 24 ........................................ ................................ ................................ ................................ فهرست منابع 55 ............................ ................................ ................................ ................................ درسنامه اخالق در فضاي مجازي .1شکاف دیجیتالی 8............................... ................................ ................................ ................................ .2دریاچۀ ساًتیوتزی 9........................... ................................ ................................ ................................ .3جذب هخاطة ته هز قیوت 11 .......................................... ................................ ................................ .4ضعف تفکز 11 ...................................... ................................ ................................ ................................ .5تلَغ سٍدرس 12 .................................... ................................ ................................ ................................ .6اعتیاد ته ایٌتزًت 12 ............................ ................................ ................................ ................................ .7پَرًَگزافی 14 ...................................... ................................ ................................ ................................ .8تعاهالت غیزاخالقی 15 ....................... ................................ ................................ ................................ .9تغییز سثک سًذگی 16 ........................ ................................ ................................ ................................ 3 پيشينهاخالقدرفضايهجاسي 1 كيوى ٞٙزٕبڃ دی٘ یپي اُ إشبىان ىانٚڂب اِڇ.آی.سي ٽشبثي ىٍ كوُ «اهمقٷ ٍایبنمه» سبُ دیيا ډيٽني و ىاډنه آن ٍوُثهٍوُ ٵَاځیَسَ ډيٙوى .٭چز ځٖشَٗ اهقٷ ٵم آوٍی ،دیميای٘ اثِاٍهبٍٕ ،بنههب و سپنوڅوّیهبی ػيیيی إز ٽه ىٍ ٵ٢بی ٕبیجَ 2ایؼمبى ٙمي و ؿمبڅ٘همبی ػيیي اهقٹي ٍا ٙپڄ ىاى إز. اډَوُ ٽچیيواّ «ٵ٢بی ډؼبُی» ىٍ ایَان ،ثیبنڂَ ډلی٦ي إز ٽه ىٍ ثٖشَ اینشَنز ایؼمبى ٙي و ثهىڅیڄ ثَهوٍىاٍی اُ ىو ویْځي «اٙشَاٻځٌاٍی» و «سٮبډڄ» ٥یمٴ ځٖمشَى ای اُ نٖمڄ ػيیي ٍا ثه ای ډلی ٤ٽٚبني إز .ثب ای سٮَیٴ ،ځٖشَ ٵ٢بی ډؼبُی م ٽه ځبهي ثه آن ٵبوا درسنامه اخالق در فضاي مجازي نوٙز .هابن ٕبڃهب ډٖبثٺبر ډشنو ٫ډٺبڅهنویٖي ثب های ډو١و ٫ثهٙمپڄ ځٖمشَى ىٍ آډَیپمب ثَځِاٍ ډيٙي .هيٳ اُ ثَځِاٍی ای ډٖبثٺبر ،ٵَهنڀٕبُی ىٍ ُډینه اهقٷ ٍایبنه ثوى ،ؿَا ٽمه ٍایبنه ىٍ كبڃ ٵَاځیَٙين ثوى. ىٍ ىهههبی اهیَٝ ،بكجبن ډٚبٱڄ و ٝنبی ٬ثه٥وٍ ػيی ىٍٝميى ثموى انمي ٽمه ثمَای هموى اهقٷ سوٞٞي سيوی و ؿپیيۀ آن ٍا ىٍ ٹبڅت ډنٚوٍ اهمقٷ كَٵمهای ډنشٚمَ ٽننمي .اهمقٷ دِٙپي ،اهقٷ ډهنيٕي ،اهقٷ ٍٕبنه و اهقٷ ډٚبوٍ ،ناونههبیي اُ ای اهقٷ ٽبٍثَىی إز ٽه ىٍ ای ٕبڃهب ثه ٙپڄ سوٞٞي ىنجبڃ ٙي اني. ٙبیي ثشوان سبُ سَی ٙبهۀ اهقٷ ٽبٍثَىی ٍا اهقٷ ٵ آوٍی (ٙ )ITاَى ٽه هَ ٍوُ اثٮبىی 3 هڈ ځٶشه ډيٙوى م اُ ٙجپههبی اػشاب٭ي ٵَاسَ ٍٵشه و ثه ډلی٤هبی سبُ ای ٽه ثٮمي اُ دیميای٘ ٍایبنه و اینشَنز ایؼبى ٙي ،سٮایڈ یبٵشه إز. .1ىانٚڂب ( MITډبٕبؿوِٕز) یپي اُ ىانٚڂب هبی ډٮَوٳ آډَیپبٕز ٽه ىٍ ٍسجههبی ثَسمَ ىانٚمڂب همبی ػهمبن ٹَاٍ ىاٍى( .نبڇ إشبى؛ نوٍثَر وینَ) .2فضای مجازی معادل Virtual Worldإز و ثَهي ثب انيٽي ډٖبډله آنٍا ډٮبىڃ Cyberspaceځَٵشهاني. .3ٵ آوٍی ا٥ق٭بر و اٍسجب٥بر. 4 َ٩ٵیزهبیي ٽه ٵ٢بی ډؼبُی م اُ ن َ٪اػشاب٭ي ،هبنواىځي ،اٹشٞمبىی ،ٵَهنڂمي و ...م ىٍ ػبډٮه اډَوُ ایؼبى ٽَى ،ثه هابن ډیمِان سهيیميهبیي ٍا نیمِ م ثمههٞمو ٛاُ ن٪مَ اهقٹمي م ثههاَا ىاٙشه إز. ایَانیبن ىٍ ىو ىهه اهیَ ٵٮبڅیز ځٖشَى ای ىٍ ٵ٢بی ډؼبُی ىاٙشهاني ثه٥وٍی ٽه ثَ إبٓ ځِاٍٗ «ډَٽِ ډچي ٵ٢بی ډؼبُی» ىٍكبڅي ٽه ډیمبنڂی ػهمبني إمشٶبى اٵمَاى اُ ٙمجپههمبی اػشاب٭ي ٕ 16ب٭ز ىٍ ډب إز ،ای آډبٍ ىٍ ایَان كيوى ٕ 145ب٭ز ثَآوٍى ډيٙموى 1.ثمَ ایم إبٓ ،إشٺجبڃ ایَانیبن اُ ٙجپههبی اػشاب٭ي ثٖیبٍ ثَػٖشهسَ اُ ىیڂَ ثو٘هبی اینشَنز إز. های ځِاٍٗ اً٭بن ډيىاٍى ٽه سٮياى ٽبٍثَان ٙجپههبی ډجشنمي ثمَ ډمش (ٵمیٔثموٻ ،سموییشَ، ځوځڄدقٓ وٙ ،)...جپههبی ډجشني ثَ سٞویَ م ثهویْ اینٖشبځَاڇ م ٙجپههبی ډجشني ثَ هميډبر اٵِوى (دَىاهز ٹجو ،ٟهَیيهبی ثَه )٤و ادچیپی ٚهبی ؿون اػبٍ سبٽٖي(إنخ ،سخٕي و)... ثه٥وٍ ٵِایني ای ٍو ثه اٵِای٘اني .اُ ای ٍو الُڇ إز دی٘ اُ ٙنبهز َ٩ٵیزهمب و إٓمیتهمبی اهقٹي ٵ٢بی ډؼبُی ،ویْځيهبی ای ډلیٍ ٤ا ثبُهواني ٽنیڈ. ویژگیهايفضايهجاسي ثَهي اُ ویْځيهبی ٭اي ٵ٢بی ډؼبُی ثه ای َٙف إز؛ ٭اوډبً ٵ٢بی ډؼبُی ٍا ٵ٢بیي ٱیَواٹٮي ډيهوانني؛ اډب ثبیي اً٭بن ٽَى ٽه ای ٵ٢ب نهسنهمب ثوٚي اُ واٹٮیز إز ،ٽه اډَوُ ثو٘ ډهاي اُ ُنيځي ٽبٍثَان ٍا سٚپیڄ ډميىهمي .ٽمبٍثَان ٵ٢بی ډؼبُی ثههنڂبڇ ك٢وٍ ىٍ ای ډلی ،٤ٽن٘هب و واٽن٘هبیي اُ هوى ثَوُ ډيىهني ٽه سب كيوى ُیبىی هاٖبن ثب واٽن٘هبی آنبن ىٍ ډلی٤هبی واٹٮي إز .و نیِ اكٖبٕي ٭یني اُ ٹجیڄ څٌر ،ٱٞه ،نٶَر ،ډلجز ،هیؼبن و ...ډٮبىڃ هابن اكٖبٕي ٽه ىٍ ىنیبی واٹٮمي و ىٍ ډواػهمه ثب كواىص و ٍویياىهبی ډوشچٴ ٍم ډينابیمي .اٵمِون ثمَ ایم ٽمه ىٍ ٵ٢مبی ډؼمبُی ثمه ىڅیمڄ درسنامه اخالق در فضاي مجازي واقعیتزاسواقعی .1 «هڈًاردنياٍی» ٽبٍثَان ثب ٍهياىهب و اهجبٍ ډوشچٴ ،واٽن٘هب ٭ایٸسَ و ٭ینميسمَ إمز .ایم هڈًاردنياٍی ىٍ ثو٘هبی هبٝي اُ ٵ٢بی ډؼبُی ػچوۀ ثی٘سَی ډينابیمي ،ثمه٥موٍی ٽمه ثَهي اُ دْوه٘ځَان ثب سٮایڈ های كٔ هڈًاردنياٍی ثب ٙوٞیزهبی ثبُیهمبی ٍایبنمهای، ای واٹٮیز ډؼبُی ٍا ثه ٭بڅڈ ٭َٵبن و اَٙاٷ ثيٙجبهز نايىانني 2.اُ ای ٍو ډيسوان ځٶز ٽمه .1ٽشبة حقیقت هجازی ثهٹچڈ ػاٮي اُ نویٖنيځبن (ٕیبف ٥بهَی و هاپبٍان) ،ډَٽِ ډچي ٵ٢بی ډؼبُی.45 ٛ ، 2. Wagner, Rachel, 2013, god in the Game, p. 249 - 261. 5 ٵ٢بی ډؼبُی ،ثهٍٱڈ ای ٽه ىٍ ىنیمبی ثیمَون ٵ٢مب و ډپمبني ٍا اٙمٲبڃ نپمَى ،اډمب ثمهىڅیمڄ سبطیَځٌاٍی ٹبثڄ سوػه ثَ ٍٵشبٍ و نڂَٗ ٽبٍثَان ،ىٍ ثَهي ٭َٝههب سأطیَځٌاٍسَ اُ ٭واډڄ ثیَونمي إز و إبٕبً ٕجټ ُنيځي ػيیيی ٍا ثنیبن نهبى إز. گستزشلحظهاي .2 ىٍ ٵ٢بی ډؼبُیُ ،ډبن و ډپبن ٍنڀ ډيثبُى؛ ثه ای ډٮنب ٽه كؼڈ انجموهي اُ ا٥ق٭مبر ٍا ډي سوان ىٍ ٽَٖی اُ ُډبن ثی اٵَاى ُیبى ىٍ ډپبنهبی ډوشچٴ ثه اٙشَاٻ ځٌاٙز .ىٍ ٕبڃهبی اهیَ هَؿه ثَ ٹبثچیزهبی ای ٵ٢ب اٵِوى ٙي نڂَانميهمبی ػيیميی ٍا ٵمَاهڈ ٕمبهشه إمز. 1 ٵ آوٍی دیَٚٵشه اینشَنز اٙیبء ( )IOTاُ ػاچه ای اثِاٍهبٕز .ای اثِاٍ ػيیي ،ٹبىٍ إز ثيون ىهبڅز ډٖشٺیڈِ انٖبن ،ثٖیبٍی اُ ٽبٍهبی ٍوُډَ او ٍا ډميیَیز ٽنمي و ٕمهڈ آىډمي ٍا ىٍ اىاٍ ُنيځي هوى نیِ سٺچیمڄ ىهمي .ثمب ىهبڅمز اینشَنمز اٙمیبء ،الډمخهمبی هوٙماني ،وٍوى و همَوع ٝبكتهبنه ٍا سٚوی ٜډيىهني ،یوـبڃهب اػنبٓ ډوٍىنیبُ ٵَى ٍا ا٭قڇ ډيٽنني و ٍثمبرهمبی هيډزٽبٍ و ىٕزیبٍ ثب آنبڅیِِ ىاى هبٍ ،ٵشبٍ آىډي ٍا دی٘ثیني ډيٽنني .دیٍ٘ٵز ٵم آوٍی ؿنمبن َٕی ٬و څل٪های إز ٽه ىٍ سٮجیَ ٍایغ اُ ٭جبٍرِ «االن یب االن!» ثَای ثیمبن ٕمَ٭ز سٲییمَار إشٶبى ډيٙوى. درسنامه اخالق در فضاي مجازي گنناهی .3 اُ ىیڂَ ویْځيهبی ٵ٢بی ډؼبُی «اډپبن دنهمبنٽمَىن هویمز واٹٮمي» إمز .ثَهمي اُ ٽبٍثَان ٵ٢بهبی ډؼبُی ثب هویز واٹٮي هوى ىٍ ای ٵ٢ب ٵٮبڅیز ډميٽننمي .اُ ػاچمه دِٙمپبن، هنَډنيانٍ ،وكبنیون ،إشبىان ىانٚڂب ،ٵٮبالن اٹشٞبىی و ...و اڅجشه اٵَاى ډٚهوٍ یمب ثمهاٝم٦قف ِٕچِجَیشيهبیي ٽه ثهىنجبڃ اٵِای٘ سٮياى ىنجبڃٽننيځبن ٝٶله هوى(ٵمبڅووٍِ )2هٖمشني ،اډمب ثوم٘ ثٖیبٍ ُیبىی اُ ٽبٍثَان ثههٞو ٛىٍ اسبٷهبی ځٶشڂو(ؿَز) سَػیق ډيىهني ىٍ ای ٵ٢ب ٍىدمبیي اُ هوى ثهػب نڂٌاٍني و ثب هویشي ػٮچي ایٶبی نٺ٘ ٽنني« .ډوٶميٽمَىن هویمز» ٽمه اُ آن ثمه «اٝڄ ځڈنبډي» سٮجیَ ډيٙوى ،ثه اٵَاى ای اډپبن ٍا ډيىهي ٽه هوى ٍا دٚز یمټ نمبڇ ډٖمشٮبٍ ډوٶي ٽنني و ثب ٵَاٍ اُ ډٖؤوڅیزِ ٍٵشبٍهبی هوى ىٍ ٵ٢بی ډؼبُی ،هوى ٍا ثه ٙمپڄ ایمي اڃ ثمه 6 ىیڂَ ٽبٍثَان ډٮَٵي ٽنني. 1. Internet of Things. 2. Follower. ثَ دبیه سبُ سَی دْوه٘هبی ٭چاي ،ثٖیبٍی اُ ٍٵشبٍهبی ٽبٍثَان ایَاني ډشأطَ اُ اٝڄ ځڈنمبډي ىٍ ٵ٢بی ډؼبُی إز 1.یبٵشههب كبٽي اُ ای إز ٽه دَٖان ىٍ ډٺبیٖه ثب ىهشَان ،سابیڄ ثی٘سمَی ثمه ځڈنبډي و هویز ػٮچي ىاٍني ،ثهځونهای ٽه ثَهي دْوه٘ځَان ىٍ دیامبی٘ هموى نوٙمشهانمي« :نٺم٘ ځڈنبډي ىٍ ایؼبى ٍواث ٤ىوٕشبنه ،ثهویْ ثب ػنٔ ډوبڅٴ ،ىٍ اینشَنز ىیيني إز!» 2 ٭٢و اٍٙي انؼا ػبډٮهٙنبٕي آډَیپب یپي اُ سجٮبر ډنٶي ځڈنبډي ٍا «ُوٍځویي ٕبیجَی» ډيىاني؛ ؿَا ٽه ځڈنبډي ډنؼَ ثه ٍٵشبٍهبیي ډيٙوى ٽه ٵَى ىٍ ٍٹبثز اینشَنشي ثب ىیڂَ ٽمبٍثَان، اكٖبٓ ډٖؤوڅیز نايٽني ،ثنبثَای ثه آُاٍ و دَهبٗځَی ٍوی ډيآوٍى. 3 ډٮاوالً هنڂبډي ٽه ٵَى ثب هویز واٹٮي هوى ىٍ ډیبن ػا ٬ك٢وٍ ډيیبثمي ،انڂیمِ او ثمَای ُیَدبځٌاٙش اٝوڃ اهقٹي ٽڈسَ ډي ٙوى و ىٍ نٺ٦ه ډٺبثڄ ،ثه هَ ډیِان ٽه ٵَى اَٝاٍ ثَ سٲییمَ هویز هوى ىاٙمشه ثبٙمي ،اكشامبڃ و اډپمبن ثمَوُ ٍٵشمبٍ ٱیَاهقٹمي(اُ ػاچمه ٵَیمت ىیڂمَان، ٽق ثَىاٍی ٕبیجَیَٕ ،ٹز ا٥ق٭بر ىیڂَان و نٺم ٠كمَیڈ هٞوٝمي اٵمَاى) ىٍ او اٵمِای٘ ډي یبثي .ٵ٢بی واٹٮي ،سٮهيآوٍ إز ؿون اډپبن ٵَاٍ اُ آن ؿنيان إٓبن نیٖمز ،اډمب ىٍ ٵ٢مبی ډؼبُی ٵَاٍ سنهب ثه یټ «ٽچیټ» ثٖشڂي ىاٍى و ډبهیز ٵَاٍ ،ثيډٖؤوڅیشي إمز .ثنمبثَای و اُ ډن َ٪اهقٹي سوٝیه ډيٙوى ٽه ٽمبٍثَان ىٍ ٵ٢مبی ډؼمبُی ١ما دَهیمِ اُ ٙمهَر٥چجمي و هوىىاٍی اُ اٵٚبی ا٥ق٭بر ٙوٞيِ ٱیََ١وٍ ،هوى ٍا ثب هویز واٹٮي ډٮَٵي ٽنني. ٙبیي ثشوان ځٶز ٽه ثٖیبٍی اُ ٽبٍثَان ٵ٢بی ډؼبُی ثب انڂیِ َٕځَڇٙين ثه ٵ٢بی ډؼبُی واٍى ډيٙوني و ثب های انڂیِ هڈ ىٍ آن ډيډبنني .سنوَٕ ٫ځَډيهمب اُ ػاچمه ثمبُیهمبی انقیم ، ؿز ،ػٌاثیز ٽبنبڃهبی ډوٕوڇ ثه «ٽٚپوڃ» ،ځَو هبی ػموٻ و څ٦یٶمه و ...ىٍ ٵ٢مبی ډؼمبُی ؿنبن ُیبى ٙي ٽه كشي اډپبن انشوبة ٍا ثَای ٽبٍثَان ىٙمواٍ ٽمَى إمز .اُ ایم ٍو ثبیمي ځٶمز درسنامه اخالق در فضاي مجازي .4غلثۀسزگزهی اینشَنز ٽه ٍوُی ٹَاٍ ثوى اثِاٍی ثَای اٵِای٘ ٍٵب آىډي و سٖهیڄ ٽبٍهب ثبٙمي ،هموى ثمه ٱبیمز و هيٳ سجيیڄ ٙي و هاه ؿیِ ٍا ثه َٕځَډي سجيیڄ ٽَى إز .هامی ٍویپمَى «ٕمَځَډيډلموٍ» ثب٭ض ٙي ثَهي اُ َ٥اكبن ثبُیهبی ډؼبُی ،ثب سٲییَ ډبهیمزِ ثمبُی م ٽمه ًاسمبً ثمَای ٕمَځَډي ٍ .1ػوٙ ٫وى ثه :ٽنٮبني و ډلايُاى « ،ډ٦بڅٮه ځانبډي ىٍ ٍواث ٤اینشَنشمي» ،فصلًاهِ جاهعهِشٌاسه اهاردی ی، ٙابٍ ،70ىانٚڂب اٝٶهبن. .2هابن.36 ٛ ، .3ځوٕشبو آ.ډًَ٘ ،جَاى یجیتال ،سَػاه ىٽشَ ٕٮيیدوٍ.154 ٛ ، 7 ثهوػوى آډي م نو٭ي ػيیي اُ ثبُی سلز ٭نوان «ثبُیهبی ػيیٍ »1ا َ٥اكي ٽنني و هميٳِ ثمبُی ٍا اُ «َٕځَډي» ثه ٭چڈډلوٍی سٲییَ ىهني ،اُ ای ٍو ػٌاثیز ثَٞی و ػچو هبی ویْ ای ثبُیهمب ىٍ هيډز آډوُٗ ٹَاٍ ځَٵشه و وػه َٕځَډيً ،یڄ انشٺبڃ ىان٘ ډٮنب دیيا ډيٽني. 2 3 اډَوُ كشي ػٖز وػوی ثَسَی ٍویياىهب ىٍ ٵ٢بی ډؼبُی یمب هامبن سَِنمي همڈ ٽمبٍٽَى َٕځَڇٽنني یبٵشه و هوى نو٭ي سٶن و سٶَیق ډلٖوة ډيٙوى. اُ ډن َ٪اهقٷ ،اځَؿه ٙبىی و نٚب ٣اډَی ډوػه و ډ٦چوة إز ،اډب ځٖشَٗ ډَُهبی ٕمَځَډي و ٱچجه آن ثَ ىیڂَ كوُ هبی ُنيځي اډَی ډٌډوڇ سچٺي ډيٙوى .ثَإبٓ آډوُ هبی اهقٹيٍ ،ٵشبٍهمبی آىډي ثبیي ىٍ ٍإشبی سٺویز اٍاى انؼبڇ دٌیَى .ثب ای سوٝیٴ ،هَٹيٍ ٽٶه َٕځَډي ٕنڂی سَ ٙوى ٽٶه ٭ِڇ و اٍاى ٕجټسَ ډيٙوى و اډپبن ٩هوٍِ ٍٵشبٍ ډجشني ثَ اهمقٷ و ٭ٺمڄ ىٍ آىډمي ٽاشمَ ډميٙموى. ثنبثَای ثبیي ډَاٹت ثوى ٽه ٵ٢بی ډؼبُی ٭َٝه ٍا ثَ اٍاى اهقٹي سنڀ نپني. «نیڄ دٖشا » ػبډٮه ٙنبِٓ ډٮَوٳ ىانٚڂب نیویوٍٻ ثب ًٽَ ای نپشه ٽه اډَوُ ٵم آوٍی ثَ آىډي ډٖچٙ ٤ي و ٵَهنڀ ىٍ ٕیَ٦ۀ سپنوڅوّی ځَٵشبٍ ٙي ،ډيځویي« :نٺ٦ه١ٮٴ سچویِیون سوڅیي َٕځَډي نیٖز؛ ډٚپڄ آن إز ٽه ثه هاه ؿیِ ػبډه َٕځَډي ډيدوٙبني». 4 آسيةهاياخالقیفضايهجاسي درسنامه اخالق در فضاي مجازي ٵ٢بی ډؼبُی ىٍ ٽنبٍ ډِایبی ٵَاوان و ډٶیيی ؿون ىٕشَٕي َٕی ٬و إٓبن ثه ا٥ق٭مبر و اهجبٍ ،ایؼبى ٽٖت وٽبٍهبی ػيیي ،سٖهیڄ و سَٖی ٬ىٍ اډَ آډوُٗ و ...إٓیتهبیي ٍا همڈ ٙمپڄ ىاى إز ٽه ثه ٵَاهوٍ ای ىٍٓنبډه ثه ثَهي اُ آنهب اٙبٍ ډيٽنیڈ: .1شکافدیجيتالی 5 ٍٙي َٕٕبڇآوٍ ٵ آوٍی ثه ٙپبٳ اػشاب٭ي ىٍ ډیبن نٖڄهب و كشي ډٺب ٬٥ډوشچٴ ٕني هڈ 1. Serious gِames. ٍ .2ػوٙ ٫وى ثهٍ :اُیُاى و هاپبٍان« ،ٵ٢بی ډؼبُی ،ثبُیهبی ٍایبنمهای و ځِینمههمبی اهقٹمي» ،فصهلًاههِ 8 علو پژٍّش «پژٍّشًاهِ اخالق»ٙ ،ابٍ .14 ٛ ،1394 ،29 ال ىٍ واكمي ُډمبني ٍوُ .3سَني ( )Trendثهډٮنمبی ٍویمياىهبی ٵَاځیمَ ىٍ ٙمجپه همبی اػشامب٭ي إمز ٽمه ډٮامو ً ٕنؼیي ډيٙوى. .4دٖشا ،نیڄ ،زًدگ ر عیش ،هی ى ر خَش ،سَػاه ٝبىٷ ٥جب٥جبئي249 ٛ ،؛ هاو ،تکٌَپَل .102 ٛ ، .5ای سٮجیَ ىٍ یټ ٽبٍثَى ثهډٮنبی نبثَاثَیهبی سوُی ٬ػهبني ىٍ ُډینه ىٕشَٕي ثه سپنوڅوّی ا٥ق٭بر إز و ىٍ ٽبٍثَىی ىیڂَ ،ثهډٮنبی دیٚيځَٵش نٖڄهبی ػيیيسَ نٖجز ثه نٖڄهبی ٹيیاي إز ٽه ډَاى ډب ىٍ ای نوٙشبٍ ثَ ډجنبی ډٮنبی ىوڇ إز. ىاډ ُى و اهشقٳ ٵپَی ایؼبى ٽَى إز .ځٖشَ ك٢وٍ ىٍ ٵ٢بی ډؼمبُی ثمه ایم ٝموٍر إز ٽه نوػوانبن نٖجز ثه ػوانبن ،ػوانبن نٖجز ثه ثٍِٿٕمبالن ،و ثمٍِٿٕمبالن نٖمجز ثمه ٽه ٕبالنُ ،ډبن ثی٘سَی ثه ای ٵ٢ب اهشٞب ٛډيىهني ،ثنبثَای ٙنبهز آنهب اُ ٕبیجَ نیِ ثه های نٖجز ډشٶبور إز .ای اهشقٳ ىٍ ثی نٖڄهب ثه «ٙپبٳ نٖچي» سٮجیَ ډيٙوى .ؿنمی ٙپبٵي اځَ ډیبن ٵَُنيان و واڅيی ایؼبى ٙوى ،دیبډيهبی ځٖشَى سَی ثهىنجمبڃ هواهمي ىاٙمز و ػجَان ٭وإٍ ٟوء آن نیِ ىٙواٍسَ هواهي ثوى. اڅجشه ثوٚي اُ ای ٵبٝچه ٥جیٮي إز و هایٚه نٖڄهمبی ػيیمي ىٍثمبٍۀ اثِاٍهمبی ػيیمي آځبهي ثیٚشَی ىاٍني؛ اډب ای سٶبور آنځب ٝيډهآٵَی هواهي ٙي ٽه ٵبٝچه ثی ىو نٖڄ اُ ډَُ ٭بىی ٵَاسَ ٍوى .ثه٭نوان ډظبڃ ،ځب ډٚبهي ډيٙوى ٽه ٵَُنيان یټ همبنواى ،ثوم٘ ُیمبىی اُ وٹز هوى ٍا ىٍ ای ٵ٢ب ٕذَی ډيٽنني ىٍكبڅي ٽه واڅيی آنهمب ٽمڈسمَی ٙمنبهشي اُ ٵ٢مبی ډؼبُی و ٽبٍٽَىهبی آن نياٍى. ٙپبٳ ىیؼیشبڅي اُ ای ػهز إٓیت ُإز ٽه ًاسبً اډپمبن ن٪مبٍر اهقٹمي ثمَ ٵَُنميان ىٍ ٵ٢بی ډؼبُی ثٖیبٍ ډليوى و ىٍ ډواٍىی نبډاپ إز و ای ٭يڇن٪بٍر ،هوى ٭بډڄ إٓیتهبی اهقٹي ىیڂَ ډيٙوى؛ ١ا ای ٽه اډپبن دیٚنهبى ځِینههبی اهقٹمي اُ ػبنمت واڅميی ثمَای ٵَُنيان اُ ډیبن انجو ٵٮبڅیزهبی ډؼبُی نیِ اُ ثی ډيٍوى. ٵ٢بی ډؼبُی ثه َٝٳ ؿني ٽچیټ ىٍ ٝٶلبر اػشاب٭ي و واٍىٽَىن ؿني ٽچامه ىٍ ډوسوٍهمبی ػٖز وػو و ٽٖت ا٥ق٭بر دَاٽنمي آډیوشمه ثمه ډ٦بڅمت ىٍٕمز و ٱچم ،٤هموى ٍا ٽبٍٙمنبٓ كوُ هبی ډوشچٴ ډيدنياٍى و ىٍ اٹشٞبى ،اىثیبر ،دِٙمپي ،ىیم و ډمٌهت ثمه ٍاكشمي ا٩همبٍنَ٪ درسنامه اخالق در فضاي مجازي .دریاچۀسانتیهتزي 2 اُ ػاچه ؿبڅ٘هبی ٵ٢بی ډؼبُی« ،هوى٭بڅِڈدنياٍی» إز؛ ثه ای ډٮني ٽمه ٽمبٍثَِ دَٽمبٍ ډيٽني؛ ىٍكبڅي ٽه نايىاني ٽه ځَٵشبٍ «سوهڈ ٭چڈ» ٙي و ثه «هوىٙیٶشڂي» ډجشقٕز .ایم ٵمَى ډشوهڈِ «٭بڅڈناب» ىٍ واٹ ٬و ثَهقٳ آنؿه هوى ډيدنياٍى ،ىٍیبؿهای ثه ٭اٸ یټثنيانڂٚز إز. دیبډيهبی اهقٹي ای ٍٵشبٍهبی ډشوهابنه ډنٚأ إٓیتهبی ځب ػجَان نبدٌیَ ٵَاوانمي إمز. ا٩هبٍنَ٪هبی ثه٩بهَ ٽبٍٙنبٕبنه و سپیهُىن ثَ ٽَٕيهبی ىاوٍی اُ نبكیمه ایم اٵمَاى ،٭اچمي ٱیَاهقٹي ډلٖوة ډيٙوى .اُ َ٥ٵيٕ ،وٷىاىن ډي٭یبن ىان٘ ثه ثبسقٷ هوىثیني م اُ َ٥یمٸ ډٚوٍر ځَٵش اُ ایٚبن و یب اكیبنب ثهٽمبٍځیَی آنمبن ىٍ دٖمزهمبی كٖمبٓ و ...م همڈ اډمَی ٱیَاهقٹي إز. 9 .3جذبهخاطةتههزقيوت ٽبٍثَان ٵ٢بی ډؼبُی ٭اوډبً ٭قٹۀ ُیبىی ثه «ىیي ٙين» ىاٍني؛ ثههٞو ٛٽمبٍثَاني ٽمه ىنجبڃ ډنٶٮز ډبڅي هٖشني و یب ا٭شجبٍ و ٙهَر هوی٘ ٍا اُ ای ٵ٢ب ٽٖت ډيٽنني .ىٍ ای ٵ٢ب، ډٖئچه ىٍ ىیي ٙين هقٝه نايٙوى ،ثچپه ډٖبثٺه و ٍٹبثز ثَ َٕ «ثیٚشَ ىیي ٙين» إز .ثمه ای ډن٪وٍ ،ٽبٍثَان ثَای «ىیي ٙين» ثه هَ وٕیچه و ډٖشاٖپي ډشوٕڄ ډيٙوني سمب ثمَ سٮمياى هواىاٍان(ٵبڅووٍ و ډِاجَ )1هوى ثیٶِایني .اُ ای ٍو ،إشٶبى اُ ٍثبرهبی إٍبڃ اسوډبسیټِ دُٖز و یمب هَیيِ ډوب٥ت ػٮچي(ډِاجَ ٵِیټ) ثٖیبٍ ٍواع یبٵشه إز. ٙهَر٥چجي ٽبًة ،و ثه سٮجیَی «ٙهَردَٕشي» ،اُ ػاچه ًٍایڄ اهقٹي إز ٽه نمهسنهمب ىٍ اىیبن اڅهي ،ثچپه ىٍ ډپبست و ػواډ ٬ډوشچمٴ اُ آن نهمي ٙمي إمز .اُ ډن٪مَ ٍوانٙنبٕمي ،همَ سقٙي ثَای «ىیي ٙين» و سأییي٥چجي ،ىٍ واٹ ٬ځمبډي إمز ثمَای ػجمَان ٽاجوىهمب ،٭ٺمي همب و هوىٽڈثینيهب 2.ىٍ ٭چڈ اهمقٷ ،هموىٽڈثینمي ثمب اكٖمبٓ ٭مِرنٶمٔ و ایؼمبى ٽَاډمز انٖمبني ػجَان ډيٙوى. 3 ثٖیبٍی اُ ٍٵشبٍهبی ٱیَاهقٹي اٵمَاى ډٚهوٍ(ٕمچجَیشيهمب ) ىٍ ٵ٢مبی ډؼمبُی ٍیٚمه ىٍ ٙهَر٥چجي ىاٍى .هياوني ىٍ ٹَآن ٽَیڈ ٵَډوى إز« :نٮازهبی اهَوی ٍا ثَای ٽٖبني آډمبى ٽَى ایڈ ٽه انڂیِ ثَسَیػویي ثَ ىیڂَان نياٙشه ثبٙني». درسنامه اخالق در فضاي مجازي 70 4 الُڇ ثه ًٽَ إز ثَهي اُ اٵَاى ډٚهوٍ ثوبٍ َ٥یٖمټ ٵٮبڅیمز ىٍ ٵ٢مبی ډؼمبُی سمَػیق ډيىهني ىٍ ای ٵ٢ب واٍى نٚوني و آنبنپه ٽه واٍى ٙي اني ،ځب ٍوُانه ٝيهب نٶَ ٍا ثِمقٻ ٽمَى و ٕٮي ىٍ یپيٕز ٽَىن هواىاٍان هوی٘ ىاٍني. اډَوُ ،ٽبنبڃهب و دبیڂب هبی ډؼبُی ٵبٍٕيُثبن ډاچو اُ اهجبٍ ،ىاى همب و سلچیمڄهمبی ىٍوٯ، .1ٵبڅووٍ( )Followerثهډٮنبی «ىنجبڃٽنني » و «ډِاجَِ»( )Memberثهډٮنبی «٭٢مو» إمز« .هَیمي ډِاجمَ» ىٍ سچڂَاڇٍ ،وٗ ډَٕوډي إز ٽه ثب إشٶبى اُ نَڇاٵِاٍهبی هبٝ ٛوٍر ډيځیَى سب ثه ٙپڄ ىٍوٱمی و ٝموٍی، سٮياى ا٭٢بی ٽبنبڃ و ځَو ٍا ثٖیبٍ ثی٘سَ اُ ډیِان واٹٮي نٚمبن ىهمي« .ډِاجمَ ٵِیمټ» یٮنمي ا٭٢مبی سٺچجمي. «ٵِیټ»( )Fakeىٍ انڂچیٖي ثهډٮني «سٺچجي» و «ػٮچي» إز. .2ډیَهبٙاي و ثٌٍځَ« ،ډٺبیٖه هوىٽڈ ثیني و ډٖئوڅیزدٌیَی» ،فصلًاهِ علو پژٍّشه سهالهت اجتوهاع ، ٙابٍ ،3سبثٖشبن .257 ٛ ،97 Celebrity .3ثهډٮنبی «ٕشبٍ » .ای واّ ىٍډوٍى اٵَاىی ثهٽبٍ ډيٍوى ٽه ىٍ ٭َٝههبی هنمَ ،وٍُٕٗ ،میناب و... ىاٍای ٙهَر اني .ای ٙهَر اڅِاډبً ډٖبوی ثب ډلجوثیز نیٖز و كشي ډاپ إز ډلٞوڃ ٽبٍهمبی ٱیَاهقٹمي ډبنني ا٭شیبى و ٍٕوایي ػنٖي ثبٙيٕ .چجَیشيهب ٙهَر هوى ٍا اُ ٍٕبنه ډيځیَني و هویز هموى ٍا ىٍ ثٖمشَ ٍٕمبنه سٮَیٴ ډيٽنني. « .4تِلْكَ الدَّازُ الْأخِسَةُ ًَجِعَلُهَا لِلَّرِييَ لَا يُسِيدٍُىَ عُلًَُّا فِي الْأَزِضِ»( .ٹ)83 :)28( ٜٞ ثيدٚشوانه و ٱیَواٹٮي إز .ثو٘ ا٭٪ڈ ای ٙبیٮبر و اهجمبٍ ٽمٌة ثمهٝموٍر هميٳډنمي ىٍ اسبٷ هبی ٵپَ و ثب اهياٳ ٕیبٕي ،اډنیشي و اػشاب٭ي سوڅیمي و اٱچمت اُ ٥مَٳ ٽمبٍثَاني ثبُنٚمَ ډيٙوى ٽه ىٍ دي ػٌة ډوب٥ت و اطجبر «ٍوُآډيی» هوى م ثههَ ٹیاشي م هٖشني. نپشهی سإٔٴثمَانڂیِسمَ ډمبػَا آنػبٕمز ٽمه ثٖمیبٍی اُ ثبُنٚمَىهنميځبنِ اهجمبٍ ىٍوٯ و ٱیَډٖشني ثٮي اُ ٽٚٴ كٺیٺز ،كب َ١نیٖشني آطبٍ نبٕبڅڈ ٙبیٮه ٍا اُ ًه ډوب٥جبن دبٻ ٽننمي و ثه اٝقفِ ٭اڄٽمَى ٱیَكَٵمهای هموى ثذَىاُنمي .هموٗثوشبنمه ؿنيٕمبڅي إمز ٽمه ثَهمي اُ دبیڂب هبی ٵبٍٕي ُثبنٍٕ ،بڅز سوٞٞي هوى ٍا هنظيٕمبُی ٙمبیٮبر ٹمَاٍ ىاى انمي و ثمب ٍٝمي څل٪های اهجبٍ ٵ٢بی ډؼبُی ،ىاى هبی واٹٮي ٍا ىٍ اهشیبٍ ىیڂَان ٹَاٍ ډيىهني. 1 .4ضعفتفکز ىٍثبٍ إٓیتهبی ػٖاي و ٵیِیپي إشٶبى اُ ٵ٢بی ډؼمبُی ثمهوٵموٍ ځٶشمه و نوٙمشهانمي. إٓیتهب و سجٮبر نبٙي اُ ٽبه٘ سلَٻ ػٖاي١ ،مٮٴ ثینمبیي ،ىٍىهمبی ٭٢مقني ىٍ ىٕمز، ځَىنٕ ،شون ٵٺَار و ...سنهب ثوٚي اُ ای إٓیتهبٕز ،اډب ىٍثبٍ إٓیتهبی ٵ٢بی ډؼبُی ثمَ كوُ سٶپَ و سٮٺڄ ٽبٍثَان ٽڈسَ دَىاهشه ٙي إز. ای یټ واٹٮیز سچن إز ٽه ٽبٍثَان ٵ٢بی ډؼبُی ثهىڅیڄ ډَاػٮبر ډشٮيى ثه دبیڂب همبی هجَیَٕ ،ځَډي و ٝٶلبر ډوشچٴ و ډشنو ٫اػشاب٭ي ،ٵَٝز ٽبٵي ثَای سٶپَ و سؼِیهوسلچیمڄ آنهب ٍنڀ ډي ثبُى .ىٍ واٹ ٬ای ٥یٴ اُ ٽبٍثَان ٹيٍر سلچیڄ و آنبڅیِ ډلشواهمبی ىٍیمبٵشي ٍا اُ ىٕز ډيىهني و ٽبٍٙبن ىٍ كمي إمپ و ٭پمٔثمَىاٍی اُ ىاى هبٕمز .س٢مٮیٴ ٹمو سٶپمَ، ډهڈسَی ؿبڅ٘ ىٍ نِى ای ٥یٴ اُ ٽبٍثَان ٕ٦لي ٵ٢بی ٕبیجَ إز. إشبى ىانٚڂب نیویوٍٻ« ،نیڄ دُٖشا » ډٮشٺي إز ٽه ٍٕبنههبی ػيیي ثهػبی «ډٮنبُایي» ىٍكبڃ «ډٮنبُىایي» اُ ُنيځي ث َٚإز. 2 درسنامه اخالق در فضاي مجازي ىاى هب و ىٍیبٵزهبیٚبن ٍا دیيا نايٽنني ،ثههای ىڅیڄ ثه ډَوٍ ٹيٍر سٶپَ و إشنشبع و نٺبىی ىٍ ىو ٭بډڄ ىٍ ٵ٢بی ډؼبُی ثه ١ٮٴ سٶپَ ىاډ ُاى و آن ٍا ځٖشَٗ ډيىهي؛ یپمي ٍځجمبٍ ا٥ق٭بسي و ىیڂَی كجبة ا٥ق٭بسي إز. ٍځجبٍ ا٥ق٭بسي ثه ډٮنبی ځڈ ٙينِ ىاى هبی «واٹٮبً ډٶیمي» ىٍ ٵ٢مبی ٕمبیجَ إمز .ؿنمی دیبډيی ثب٭ض ډيٙوى ٽه اهجبٍ ډهڈ و ا٥ق٭بر واٹٮبً ډٶیي ىٍ ډیبن انجو اهجبٍ ډنش َٚىٍ اینشَنز .1ناونه ډوٵٸ ای ٽبٍ ،دبیڂب «ویپي هوآٽٔ» و «ٙبیٮبر» إز. .2دٖشا ،نیڄ ،تکٌَپَل ،سَػاه ٝبىٷ ٥جب٥جبیي.174 ٛ ، 77 م ثههٞو ٛىٍ ٙجپههبی اػشاب٭ي م ثه ؿٚڈ نیبیي و ٽبٍثَان ٭اقً ثمب یمټ ٭ینمټ ثمه هامۀ ډ٦بڅت ډنش َٚثنڂَني. كجبة ا٥ق٭بسي هڈ نو٭ي ٵیچشَینڀ هوىهوإشه إز ٽه ٽبٍثَان ثه آن ډجمشق ډميٙموني. ٽبٍثَان ثههٞو ٛىٍ ٙجپههبی اػشاب٭ي ،ځابن ډيٽنني ٽمه ىٍ ػَیمبن ډهمڈسمَی سلموالر ٵ٢بی ډؼبُی هٖشني ،ىٍكبڅيٽه ٭اقً ٙجپههبیي ٍا ٍٝي ډيٽننمي ٽمه هموى ٭قٹمه ىاٙمشه و ىوٕشبن هاٶپَ ىٍ آن ك٢وٍ ىاٍني و یب اهجبٍی ٍا ډهڈ ډيدنياٍني ٽمه ىٍ ٙمجپههمبی اػشامب٭ي ىٕزثهىٕز ډي ٙوى و ثه ا٦ٝقف الیټِ ثیٚشَی هوٍى إز؛ ٱبٵڄ اُ آنپمه ثٖمیبٍی اُ ایم اهجبٍ اُ ػبنت ډنبث ٬ډٚپوٻ و نبډٮشجَ ثه ای ٙجپههب داذبّ ٙي و ثب ٱوٱبی ٍٕمبنهای ثمه نمبڇ سَِِني ٵ٢بی ډؼبُی ثه ٽبٍثَان سلایڄ ډيٙوى. .5تلوغسودرس ځٖشَٗ ٍٕبنه هبی ػيیي اُ ػاچه اینشَنز و ٵ٢بی ډؼبُیٍٙ ،ي ٭ب٥ٶي و ػٖاي اٵمَاى ٍا نیِ ىٕزهوٗ سٲییَار ٭امي ٽمَى ،ثمهځونمهای ٽمه ٵبٝمچه ٽموىٽي سمب نوػمواني ،ػمواني و ثٍِٿ ٕبڅي ٍا سمب كميوى ُیمبىی اُ ډیمبن ثَىاٙمشه إمز .ثمه سٮجیمَ «نیمڄ دٖمشا » ىٍ ٽشمبة «ُواڃ ٽوىٽي» ٍٕبنههبی ىیؼیشبڃ ،ٵٞڄ ٽوىٽي ٍا اُ ُنيځي نٖمڄ ػيیمي كمٌٳ ٽمَى و ثمب درسنامه اخالق در فضاي مجازي ډلَوډیز او اُ ٙمبىی و نٚمب ٣ٽموىٽي ،ثمه ىنیمبی هٚم ثمٍِٿٕمبالن ٕموٷ ىاى إمز. 1 ای هابنؿیِی إز ٽه اُ آن ثب ډ٢اون «ثچوٯ ُوىٍٓ» سٮجیَ ډيٙوى. ثچوٯ ُوىٍٓ ثٖیبٍی اُ كَیڈ هبی اهقٹي ٍا ډويوٗ و ثه هابن انياُ ډَاٹجز اهقٹمي اُ ٽوىٽبن ٍا ىٙواٍ ٽَى إز. .6اعتيادتهاینتزنت «ا٭شیبى ثه اینشَنز» سٮجیَی إز ٽه ثَای إشٶبى ثی٘اُكمي و ثمي١مبث٦ه اُ ٍٕمبنههمبی ىیؼیشبڃ ثهٽبٍ ډيٍوى .ا٭شیبى یٮني هَ ٍٵشبٍ اٵَا٥ي ٽه ثه «واثٖشڂي» ډنؼَ ٙوى 2.ا٭شیبى ځبهي واثٖشڂي ثه یټ ډبى و ځبهي ا٭شیبى ثه یټ ٍٵشبٍ إز و ا٭شیمبى ثمه اینشَنمز اُ ډٺوڅمۀ «ا٭شیمبى ٍٵشبٍی» ډلٖوة ډيٙوى ٽه اڅجشه هاۀ ا٭شیبىهبٍ ،یٚۀ ىٍ واثٖشڂي ٵپَی و ًهني ىاٍني. 75 .1هاو ،زٍال ٍراى اَ ا ٝ ،ٶلبر 150ثه ثٮي. .2ثيیهي إز ٽه إشٶبى ٙٲچي اُ اینشَنز اځَؿه م ثهىڅیڄ ٽظَر إشٶبى و ٍوٗهبی ٱچ ٤إمشٶبى اُ آن م ډنؼمَ ثه إٓیت هبی ػٖاي و ًهني ډيٙوى ،ىٍ ٙابٍ ا٭شیبى ثه اینشَنز ٹَاٍ نايځیَى .ٽبٍٙنبٕمبن كموُ «آی.سمي» و هجَنڂبٍان ،اُ ػاچه ای اٵَاىني. «ٽیاجَڅي یبنڀ» اُ ٝبكت نَ٪ان نبډي ىٍ ای كموُ ،نٚمبنههمبی ایم ا٭شیمبى ٍٵشمبٍی ٍا ای ځونه ثَډيٙابٍى :انش٪بٍٽٚیين ثَای وٍوى ثه اینشَنز ،ثيهچٺي اٵَا٥ي هنڂمبڇ ٹ٦م ٬اٍسجمب،٣ دَٕه ٥والنيډير و هبٍع اُ اٍاى ىٍ ٵ٢بی ډؼبُی ،ثمين٪امي ثیابٍځونمه ىٍ ٽمبٍ و ُنميځي و ٭قٹه ثه ځوٙهځیَی و انِوا. 1 دْوه٘ځَانٙ ،به ٜهبی ُډبني ډشٮيىی ٍا ثَای سٚوی ٜا٭شیبى ثه اینشَنز اٍایه ىاى انمي. ىٍ یټ ػا٬ثنيی ٽچي ثَځَٵشه اُ ن َ٪ای دْوه٘ځَان ډيسموان ډٺیمبٓ ُډمبني ى سمب نموُى ٕب٭ز دَٕه هٶشڂي ىٍ ٵ٢بی ډؼبُی ٍا نٚبنه ا٭شیبى اینشَنشي ىانٖز« .هوڅاِ» ایم ډیمِان ٍا نوُى ٕب٭ز ىٍ هٶشه ډيىاني .هاـنی ٍییٔ ډَٽِ ىٍډبن ا٭شیبى ىانٚڂب إشنٶوٍى ایبالرډشلي ځٶشه إز :ٽبٍثَی ٽه نشواني ٍوُی ٍا ثيون اینشَنز ٕذَی ٽني ،یٺینبً ډٮشبى ثه اینشَنز إز. 2 ىاډنۀ ا٭شیبى ثه اینشَنز ،ؿنبن ٵَاځیَ ٙي ٽه ٝيهب ٽچینیټ ىٍډبن ا٭شیبى اینشَنشي ىٍ َٕإَ ػهبن ٙپڄ ځَٵشه إز .ډشإٔٶبنه ا٭شیبى ثه اینشَنز ىٍ ایَان نیِ ځٖشَٗ ٹبثمڄسموػهي ىاٙمشه، ثهځونهای ٽه ٍییٔ انؼا ػبډٮهٙنبٕي ایَان ،یټؿهبٍڇ ٽمبٍثَانِ ایَانمي ٍا ډجمشق ثمه ا٭شیمبى اینشَنشي ډيىاني 3.هاـنی ثَ دبیه آډبٍ ډنش َٚاُ ٕوی ډَٽِ ډچي ٵ٢مبی ډؼمبُی ،ىٍكمبڅيٽمه ډشوٕ ٤ػهبني إشٶبى ٍوُانه اُ ٙجپههبی اػشاب٭ي كيوى ىوٕب٭ز إز ،ای ډیِان ىٍ ایَان ثه ثی٘ اُ دنغٕب٭ز ډيٍٕي. 4 ډنٚأ اكٖبٕبر ډٮشبىځونه إز و سٺویز اٍسجب٥بر هبنواىځي و ٵبډیچي ثهػبی اٍسجب٥بر ډؼمبُی، اُ ػاچه ٍا ٽبٍهبی اٍایهٙي اُ ٕوی ډشوٞٞبن ثَای ډٺبثچه و ػچوځیَی اُ ا٭شیبى اینشَنشي إز. ٭چڈ اهقٷ نیِ ٍا ٽبٍ «اهقٷ ٵ٢میچز» ٍا ثمَای ىٍډمبن ٍٵشبٍهمبیي ٙمجیه ا٭شیمبى ٍا ځٚمب ډيىاني« 5.اهقٷ ٵ٢یچز» ،ا٭شياڃ ىٍ ٍٵشبٍ و دَهیِ اُ اٵَا٣هب و سٶمَی٤هبٕمز .ډميڃ اهمقٷ ٵ٢یچز ،اڅڂویي ىٍوني و دبیهای إز ٽه «هوىٽنشَڅي» ٍا ډلوٍ ىٍډبن ٹَاٍ ډيىهي و ١مابنشي درسنامه اخالق در فضاي مجازي ثَنبډهٍیِی و ُډبنثنيی ثَای إشٶبى اُ اینشَنز ،سٲییَ ىٍ ٕجټ ُنيځي ،ٽنشَڃ اٵپبٍی ٽمه اُ ىٍون ثَای ن٪بٍر و ٽنشَڃ اٍایه ډيىهي .نِٞبة ا٭شياڃ ىٍ اٵَاى ،ډشٶبور إز؛ ؿَا ٽه نیبُ ثه اینشَنز و ډیِان َ١وٍر ك٢وٍ ىٍ ای ٵ٢ب ثه َٙایُ ٤نيځي هَ ٵَى ثٖشڂي ىاٍى. .1ثه اً٭بن ٍوانٙنبٕبن ،ثٖیبٍی اُ ډٮشبىان اینشَنشي ثه ٕوشي ا٭شیبى هوى ٍا ډيدٌیَني. .2٭چوی ،اعتیا ایٌتیًت ،ىانٚڂب ٭چوڇدِٙپي اٝٶهبن 29 ٛ ،م .20 .3هجَځِاٍی ایٖنب ،ٽي هجَ 8409م .11595 .4ٽشبة حقیقت هجازی (ثهٹچڈ ػاٮي اُ نویٖنيځبن) ،ډَٽِ ډچي ٵ٢بی ډؼبُی.44 ٛ ، ٍ .5ػوٙ ٫وى ثه :آڃثویه« ،ا٭شیبى اینشَنشي اُ ډن َ٪اهقٷ» ،فصلًاهِ علو پژٍّش ًقدًٍظیٙ ،ابٍ .106 ٛ ،83 73 .7پورنوگزافی إممشٶبى ٱیَاهقٹممي و ػنٖممي اُ ٹبثچیممزهممبی ٵ٢ممبی ډؼممبُی ٍونممٸ ٝممنٮز ٙممَڇآوٍ «دوٍنوځَاٵي» 1و «هَُ نڂبٍی» ٍا ثههاَا ىاٙشه إز .هَ نمو ٫ٵمیچڈ ،سٞمویَ ،ډمش و ډلشموای ػنٖي ،ډٞياٹي اُ دوٍنوځَاٵي إز .اځَؿه ٕبثٺه ٝنٮز دَٕوى دوٍنوځَاٵي ثه ىهمههمبی ٹجمڄ و دی٘ اُ ٵَاځیَی اینشَنز ثبُ ډيځَىى ،اډب ثيسَىیيٍٙ ،ي َٕ٥بني آن ډشأطَ اُ ٵ٢بی ډؼبُی إز. ٕوځواٍانه ثبیي ځٶز ٽه ٕموىاځَان ٝمنٮز ٱیَاهقٹمي دوٍنموځَاٵي ىٍ اینشَنمز ،ثمی٘ اُ َٙٽزهبی ثٍِځي ؿمون «ځوځمڄ»« ،اَدِمڄ» و «ډبیپَوٕمبٵز» ٕموىآوٍی ىاٍنمي 2.و ثَإمبٓ آډبٍهبی ډٮشجَ ،كيوى هٚزىٍٝي اُ سؼبٍر اینشَنشي ىٍ آډَیپب ډَثو ٣ثه سؼمبٍر دموٍن إمز. 3 ثَإبٓ ځِاٍٗ دْوه٘ ډچي آډَیپب ،اډَوُ ثی٘ اُ ؿهڄهِاٍ ٕبیز ډٖمشٺڄ ثمه سوڅیمي و نٚمَ ډلشواهبی دوٍن اٙشٲبڃ ىاٍني. 4 «یبنڀ» ،ډشو ٜٞنمبڇآوٍ ىٍ كموُ ا٭شیمبى اینشَنشمي ،اُ ىو ډَكچمه «ٽٚمٴ» و «آُډمبی٘» ثه٭نوان ډٺيډبر «دوٍنوځَاٵي ډؼبُی» نبڇ ډيثَى .ډن٪وٍ اُ ٽٚٴ ،ډَكچهای إمز ٽمه ٽمبٍثَ ،ىٍ ٵ٢بی ډؼبُی ثه ػٖزوػوی ٭نب َٝدوٍنوځَاٵي ډيدمَىاُى و ٍا همبی اٍسجمب ٣ثمب ایم ډلمیٍ ٤ا ػٖشؼو ډيٽني .ډَكچه آُډبی٘ نیِ ُډبني إز ٽه ٽبٍثَ ىٍ ای ډلی ٤ىٕز ثه آُډونوه٦ب ډيُني سب آډوهشههبی هوى ٍا ډلټ ثِني! و ىٍ ای ډَكچه إز ٽه ٍٵشبٍهبی دوٍن اُ او َٕ ډيُني. درسنامه اخالق در فضاي مجازي «یبنڀ» ډَكچه ٕوڇ ٍا «ا٭شیبى» ثمه دموٍن ډميٙمابٍى ٽمه نشیؼمۀ آن« ،اػجمبٍ» و ٕمذٔ «نباډیيی» اُ ىٍډبن هواهي ثوى .ثه ځٶشه وی ،ىٍډبن ای نو ٫ا٭شیبى ىٍ ډٺبیٖه ثب ٕمبیَ ا٭شیبىهمب، دیـیيځيهبی ثی٘سَی ىاٍى. یپي اُ نَ٪یه دَىاُان ىانٚڂب آٽٖمٶوٍى ډٮشٺمي إمز ٽمه اینشَنمزُ ،ډینمه اٍسجب٥مبر ػنٖمي م ثهویْ ىٍ ډیبن ػوانبن م ٍا ثهنلو ثٖیبٍ ٵِایني ای اٵِای٘ ىاى إز 5.آهَی یبٵشههبی ٭چامي نیمِ كبٽي اُ ای إز ٽه دوٍنوځَاٵي الػَڇ ثه دَهبٗځَی ډنؼَ ډميٙموى و إمشاَاٍ ىٍ همَُ نڂمبٍی، اٵِای٘ هٚونز ػنٖي ٍا ثه هاَا ىاٍى .دْوه٘ځَان سَٞیق ٽَى انمي ٽمه ډبهیمز دموٍن ثمب ا٭شیمبى 1. Pornography. .2٭چویٕ ،یيٕچابن ،اعتیا ایٌتیًت ،تعاریف ٍ ادعا ،ىانٚڂب ٭چوڇ دِٙپي اٝٶهبن.22 ٛ ، .3ٵ آوٍی ا٥ق٭بر ایَان.1384 / 7/ 3 ، 74 .4ډٖممٮوىی ،كایممي و كٖممی ثهممَوان« ،٭واډممڄ ډبنمميځبٍی ىٍ ځممَو هممبی اینشَنشممي ٱیَاهقٹممي» ،فصههلًاهههِ علو پژٍّش هطالعات رساًِایٙ ،ابٍ ٕ ،3بڃ .1393 .5ځوٕشبو.آ.ډًَ٘ ،جَاى یجیتال .103 ٛ ، ٹَی إمز و كشمي دمْوه٘ ځمَان ایم ٭َٝمه نیمِ اُ ه٦مَ ا٭شیمبى ثمه دموٍن ىٍ اډمبن نجموى انمي! هَُ نڂبٍی ثه ٝوٍر سنڂبسنڂي ثب سوٍیٖڈ ػنٖي و ٵلٚب و ٹبؿمبٷ ٽوىٽمبن ډمَسج ٤إمز و اُ ٭واډڄ اٝچي ثچوٯُوىٍٓ ىٍ ٽوىٽبن نیِ ډلٖوة ډيٙوى. 1 یبٵشههبی ٭چاي ىٍ ایمَان ثیمبنځمَ آن إمز ٽمه ثمی٘ اُ 60ىٍٝمي اُ ٭قٹمهډنميان ثمه ډلشواهبی دوٍن ،اٵَاىی هٖشني ٽه اُ نبكیه اَ٥ٵیبن ٽنشَڅي ثَ ٽبٍ هوى نايثینني. اُ ډن َ٪اهقٹي ،اُ ثی ٍٵش كَیڈ ػنٖيٙ ،بڅوىۀ ویَاني اهقٷ ډلٖوة ډيٙوى و ثٖیبٍی اُ انلَاٵبر و ٽْیهب ثَ ای ثٖشَ ٙپڄ ډيځیَى. ډٞونیز اُ هَُ نڂبٍی ،هڈ ډٖشچِڇ «سٺوای ك٢وٍ» إز و هڈ ډٖشچِڇ «سٺوای دَهیمِ». 2 سٺوای دَهیِ نه ثهډٮنبی دبٻٽَىن ٝوٍر ډٖأڅه و ٽنبٍځٌاٙش اینشَنمز ،ٽمه نبىیمي ځمَٵش و وٍوىنپَىن ثه ډلی٤هبی هَُ و ٍوٕذي إز .سٺوای ك٢وٍ هڈ ثهډٮنمي سٺویمز ٍوف ایامبن و اكٖبٓ ك٢وٍ ىٍ ډٺبثڄ هياوني ډشٮبڃ إز .اُ آنؼب ٽه ٵ٢بی ډؼبُی ډجشني ثَ ځانبډي إمز، آنـه ٽه ىٍای ډلی ٤ډٞونیزثو٘سَ إز ،سٺوای ك٢وٍ إز ٽه هچمور ٍا هاـمون ػچمور ثَای آىډي َٕٙبٍ اُ ك٢وٍ هياوني ځَىانیي و ٽبٍثَِ ٵ٢بی ډؼبُی ٍا ثه ك٢وٍِ څل٪ه ثه څل٪مه ىٍ ډٺبثڄ هياوني ٵَاډيهواني. هنوُ ٕب٭شي اُ ٹَ٭هٽٚي ثبُیهبی ػبڇػهبني ٵوسجبڃ ىٍ ٕبڃ 2014نڂٌٙشه ثوى ٽه ثمی٘ اُ ٕيهِاٍ ٽبٍثَ ایَاني ثه ٝٶله څیونڄ ډٖي ،ثبُیپ ډٚهوٍ آٍّانشیني ،هؼوڇ ثَىني و ػاقر سنمي و سوهی آډیِی نظمبٍ وی ٽَىنمي .ایم ٍٵشمبٍ ٭ؼیمت و ٱیَاهقٹمي ىٍ ٍٕمبنههمبی ػهمبن انٮپمبٓ ُیبىی ىاٙز و سٞویَ نبډ٦چوثي اُ ایَانیمبن ثمه نامبی٘ ځٌاٙمز .ٵمَىای آنٍوُ ځَوهمي ىیڂمَ اُ هڈو٥نبن ډب ډؼجوٍ ٙيني ثب ځٌاٙش ٽبډنز(دیبڇ)هبی ډؤىثبنه ،ای سٞویَ نبډ٦چوة ٍا سَډیڈ ٽنني. درسنامه اخالق در فضاي مجازي .8تعاهالتغيزاخالقی اُ ػاچممه سٮممبډقر ٱیَاهقٹممي ىٍ اینشَنممزٕ ،وءإممشٶبى اُ نیممبُ ٭ممب٥ٶي ىیڂممَ ٽ مبٍثَان (ثه هٞو ٛػنٔ ډٺبثڄ) إز .ٽبٍثَان اینشَنز ثَای ػجَان ٽاجوىهمبی ٭مب٥ٶي و ٭ٚمٺي ثمه ٵ٢بهبی ډؼبُی و ٝٶلبر اػشاب٭ي ٕبیَ ٽبٍثَان دنب ډميآوٍنمي و ىٍٝميى ډٚمبوٍ و ٽامټ ثَډيآیني .های ډٖأڅه نیِ ُډینه ٕوءإشٶبى اٵَاى ٍا ٵَاهڈ ډيآوٍى. ٍ .1ػوٙ ٫وى ثه :ٵیب ،ٟایَانيهز( ،ىان٘ یبٍ ىانٚڂب ٭قډه ٥جب٥جمبیي)« ،همَُ نڂمبٍی ،ؿبڅٚمي ٵمَاٍوی سَثیمز ػنٖي».85 ٛ ، .2ډَاػٮه ٙوى ثه :ډ٦هَی ،ډَس٢ي ُ ،گفتار ،انشٚبٍار ٝيٍا ،ثو٘ ىوڇ ،ډو١و ٫سٺوا. 75 ىاډ ُىن ثه اهشقٵبر ٹوډي ،ٹجیچهای ثه ویْ ىٍ ٽٚوٍ ډب ٽه ثب سنو ٫ٵَهنمڀ و ٹوډیمزهمب ٙنبهشه ډي ٙوى ،اُ ىیڂَ ډٞبىیٸ ٽبٍٽَى ٱیَاهقٹي ٵ٢بی ډؼبُی إز ٽه ثی٘سَی ثَوُ آن ىٍ ٕبهش و دَىاهش څ٦یٶههبی ٹوډي و ٹجیچهای ثب ٭جبٍاسي ٙجیه «یه سَٽه ،یمه اٝمٶهبنیه»... ، إز .ؿنی ٍویپَىی ثه ډَوٍ ثب٭ض ایؼبى ىٙاني دنهبن و ٙپڄځیَی «ٽيوٍر ُیَدوٕشي» ىٍ ػبډٮه ایَان ډيٙوى .ىٍ كبڅيٽه ػټهبی ٹوډیشي إبٕبً ىٍ ىیڂَ ٽٚوٍهب ډموٍى دمٌیَٗ اٵپمبٍ ٭اوډي واٹ ٬نايٙوى و ىوڅز هب هڈ نٖجز ثه آن ٍوی هوٗ نٚبن نايىهني؛ ؿَا ٽه دمَىاهش ثه ای ډٖبئڄ ،ځٖڄهبی اػشاب٭ي ٍا ٵٮبڃ ډيٽني و ىٍ نشیؼه وكير ډچي ٍا س٢ٮیٴ ٽَى و ثمه اډنیز ٍواني ٝيډه ډيُني. اُ ډن َ٪اهقٹي نیِ ؿنی ٍویپمَىی ثب٭مض ٙمپڄځیمَی ًٍایچمي ډبننمي ساٖموَ ،سلٺیمَ، ٭یتػویي ،اٵشَا و سوهی ځَىیي و دبیههبی اهقٷ اػشاب٭ي ٍا ٕٖز ډيٽني. .9تغييزسثکسنذگی ډيسوان ای ډلوٍ ٍا ثَآیني ډلوٍهمبی هٚمز ځبنمه ثمبال ثَٙماَىٕ .مجټ ُنميځي ،آیینمه ډؼاو٭های اُ اٍُٗهب ،ثبوٍهب ،اهقٷٍ ،ٵشبٍ و ٵٮبڅیزهبی هبنواىځي و اػشاب٭ي إز ٽمه اٵمَاى ػبډٮه ،آن هب ٍا ىٍ ُنيځي ٵَىی و اػشاب٭ي هوى ثه ٽبٍ ډيځیَني .ډوبڅٶبن ٕجټ ُنيځي ىیني ثب ٵٮبڅیز هبی ځٖشَى هوى ىٍ ثٖشَ ٵ٢بی ډؼبُی ،هاواٍ سقٗ ډيٽنني ٕمجټ ُنميځي ػواډم٬ درسنامه اخالق در فضاي مجازي ىیني ٍا سٲییَ ىهني و ډوب٥ت ٍا ثه ډٖیَی ٍهناون ٽنني ٽه ډ٦بثٸ ډیڄ هوىٙبن إز. ثيسَىیي هؼاههبی ٵَاوان و هاهػبنجه ثه ثبوٍهبی ىیني و ډٺيٕمبر ىٍ ٵ٢مبی ډؼمبُی اُ َٕ ٕهو و نبآځبهي نیٖز و ثو٘ ُیبىی اُ آن ٽبډقً ٕبُډبنیبٵشه و َ٥اكيٙي إمز .و اڅجشمه سٮياى ُیبىی اُ ٽبٍثَان ،نبىانٖشه إیَ ػو ٱبڅمت ډميٙموني و ثمب ٕمبیَی هاَاهمي ډميٽننمي. 1 إیَٙين ىٍ ځَىاة ٭َٵبنهبی واٍىاسي ،هؼاه ثه كؼبة ،سٚویٸ هیبنز ثه هاَٖ ،٭بىیٕبُی ٍواث ٤نبډَٚو ٫ػنٖي ،سَویغ هاجبٙي ٕیب (ډوٕموڇ ثمه اُواع ٕمٶیي) و اٵشمبىن ىٍ ىاڇ ځٖمشَى ٙجهبر ىیني ،سنهب ثوٚي اُ ای سقٗ نبډیاون إز. اُ ػاچه إٓیتهبی ٵَاځیَ ىٍ ٵ٢بی ډؼبُی« ،اهمشقڃ ډٮبٙمَر» یمب «ٵوثینمڀ» 2إمز. ثَآیني ای إٓیت ،اهشقڃ ىٍ ډٮبَٙر اػشامب٭ي و همبنواىځي و نشیؼمه آن «اٵمز ډلجوثیمز» و 76 َٙ .1یٶيىوٕز ،كاِ ،عیفاىّای ااذب ،راُّای ًفَذ ٍ راُاارّای هقادلِ ،ثو٘ ىوڇ ٽشبة. « .2ٵوثینڀ»( )Phubbingډٮبني ډشٮيىی ىاٍى .ىٍ یټ إشٮابڃ اځَ ثب یمټ « »pىٍ اوڃ ٽچامه ثبٙمي ثمهډٮنمبی اهشقڃ ىٍ ٍواثُ ٤نبٙویي ثهىڅیڄ سأطیَدٌیَی ٙيیي اُ ٵ٢بی ډؼبُی إز. «١ٮٴ ٹيٍرِ سٮبډڄ» ثب اَ٥اٵیبن إز .ثی٘ سمَی إٓمیت ٵوثینمڀ ىٍ اٍسجمبُ ٣نبٙمویي ثمَوُ ډيیبثي ثه ای ډٮني ٽه ثٖشَ ٵَودبٙي ثنیبن هبنواى ٍا ٵَاهڈ ډيٽني .دَٕهُني ثی٘ اُ كي یپي اُ ُوػی (یب هَ ىو آنهب) ىٍ ٵ٢بی ډؼبُی ډهڈسَی ٭بډڄ ای ډٖأڅه إز .ثه ایم ډٮنمي ٽمه ُوع یب ُوػه ؿنبن ىٍ ٵ٢بی ډؼبُی ٱَٷ ډي ٙموى ٽمه اُ نیبُهمبی ٭مب٥ٶي ،ډمبىی و ډٮنموی هاَٖٗ ٱبٵڄ ډيډبني .ثيثیني ُوػی ثه یټىیڂَ٥ ،قٷ ٭ب٥ٶي 1و ىٍ نهبیز ػميایي ٽبډمڄ، ډلٞوڃ ای نبهنؼبٍی إز. ؿني ٕبڅي إز ٽه ىٍ ٽٚوٍهبی ډوشچٴ ٽاذی هبی ډشٮيىی ثمب ٙمٮبٍ «سوٹمٴِ ٵوثینمڀ» سٚپیڄ ډيٙوى و ثب اٹجبڃ ٵَاوان ٽبٍثَان ٍوثَو ځَىیي إز. ٙجپههبی اػشاب٭ي ثی٘ اُ ىیڂَ ثو٘هبی اینشَنز ثب٭ض سٲییَ ىٍ ٕجټ ُنيځي و ثَوُ اهمشقڃ ىٍ ٕقډز ٽبٍثَان ٙي إز .آهَی و١ٮیزٕنؼيهب ىٍ انڂچمیٔ نٚمبن ډميىهمي ٽمه اینٖمشبځَاڇ ثيسَی سأطیَ ٍا ثَ ٕقډز ٍواني ػوانبن ىاٙشه و ثی٘ اُ ىیڂمَ ٙمجپههمبی اػشامب٭ي ،ثب٭مض سٚميیي اَ٦١اة و هوىٽڈثیني و ىٍ نشیؼه ثلَان ٍواني ىٍ ػوانبن ځَىیي إز .ثه های ىڅیڄ انؼا ىوڅشمي ٕقډز ٭اوډي ىٍ انڂچیٔ ثمب ٵَاهموان «سمَٻ یمټډبهمه ٙمجپههمبی اػشامب٭ي» (Scroll Free ) Septemberاُ ػوانبن هوإشه ٽه ك٢وٍ هوى ٍا ىٍ ای ٙجپههب ثه كياٹڄ ثَٕبنني. 2 دی٘ اُ دَىاهش ثه ٍا ٽبٍهبی ٍ٭بیز اهمقٷ ىٍ ٵ٢مبی ډؼمبُی ،یمبىآوٍی ایم نپشمه همبڅي اُ ٵبیي نیٖز ٽه اځَؿه انٖبن ډىسوانمي ىٍ ٵ٢مبی نبدمبٻ و آڅموى ،ثمب دٚمشپبٍ و ډؼبهمير هموى ٍا اُ نبدبٽي ىوٍ نڂه ىاٍى و ډيسواني ىٍ ډلی٤هبى دبٻٕ ،یَ نبدبٽى ٍا ٥ى ٽني ،اډب نايسوان سأطیَ ډلمی ٤م ا٭ڈ اُ كٺیٺي و ډؼبُی م ٍا ثه٭نوان یټ ٭بډڄ ډهڈّ ُډینهٕبُ ىٍ ُنيځي انٖبن انپبٍ ٽَى. 3 سأطیَ ډلی ٤ؿنبن إز ٽه ٹوڇ ثنى إَائیڄ ثٮي اُ آنپه ٙبهي ډٮؼِار ٙڂٶز اڅهى اُ ػاچه ٭ٞبی ډوٕي و ٙپبٵشه ٙين ىٍیب ثوىني ،اډّب های ٽه ىٍ ډٖیَ كَٽز ثمب ځَوهمى ثمزدَٕمز درسنامه اخالق در فضاي مجازي راهکارهايگستزشاخالقدرفضايهجاسي 4 ثَهوٍىني ٽَىني ؿنبن سلز سأطیَ ډلمی ٤نبٕمبڅڈ ٹمَاٍ ځَٵشنمي ٽمه سٺب١مبی ثٖمیبٍ ػبهقنمه ٥ .1قٷ ٭ب٥ٶي؛ ُوػی ُیَ یټ ٕٺٴ ُنيځي ډيٽنني اډب اكٖبٕبر هاَٖی و ٝٶب اُ ډیبنٚبن ٍهز ثَثٖشه إز. .2ٹبثڄ ًٽَ إز ٽه ثوٚي اُ ای نَٕ٪نؼي ىٍ سبٍین 21ډه 2017و ٕوڇ هَىاى 96ىٍ دبیڂب هجَی ثي.ثيٕ.مي ډنشٙ َٚي. ٍ .3ػوٙ ٫وى ثه :واكيػوان ،وكیي ،آشٌای دا علن اخالق اساله .130 ٛ ، « .4فَاتََِا عَلى قََِمٍ يعِكُفَُىَ عَلى اصٌِامٍ لَّهُن قالَُا يا هَُسَى اجِعَلْ لٌَّا الهاً كَوا لَهُنِ آلِهَةٌ»( .ا٭َاٳ ()138 :)7 77 «انشوبة ثز» ٍا ثب ډوٕي ډَ٦ف ٽَىني و یب ٭َةهمبی دمی٘ اُ إمقڇ سلمز سمأطیَ ډلمی ٤و ٵَهنڀ ػبهچي ،ثه ډلٙ ٠نیين هجَ سوڅي ىهشَٝ ،وٍسٚبن اُ ٙير هٚڈ ٽجوى ډيٙي و اُ ٹوڇ هوى ډشواٍی ډيٙيني 1و َٕانؼبڇ ډشأطَ اُ ػو ٭اوډي ،ډَسپت ٭اڄ ٙنی« ٬ٵَُنيٽٚي» و ُنمي ثڂوٍ ٽَىن ػڂَځوٙه هوی٘ ډيٙيني 2.ثنبثَای نجبیي اُ سأطیَ ډلی ٤ثَ اٽظَیز ػبډٮه ٱبٵڄ ثوى و ډنش َ٪ډبني انٖبنهب ثٮي اُ آُډون و ه٦ب و سلاڄ ٙپٖزهب و هٖبٍرهبی ډشٮيى ٍا ىٍٕز ٍا ثیبثني .اُ ای ٍو ٕبڅڈ ٕبُی ٵ٢بی ډؼبُی ،ډٺيڇ ثمَ همَ ٵٮمبڅیشي إمز و ایم ٭امڄ نمه سنهمب و٩یٶهای إز اهقٹي ،ثچپه سپچیٶي ٵٺهي و ٵٮبڅیشي انٺقثي إز. اډَوُ ىٍ اٽظَ ٽٚوٍهبی ػهبن ػَایڈِ ٕبیجَی ډٚاوڃ ډؼبُارهبی ٕنڂی و دمی٘ځیَانمه إز .ىٍ ایَان هڈ ډٞبىیٸ ای ػَایڈ ىٍ ٹبڅت «ٹبنون ػَایڈ ٍایبنهای» سٞمویت و اثمقٯ ٙمي إز .ىٍ ای ٹبنون ،ثَای ػَایاي ډبنني سوڅیي ،ن َٚو ډٚبٍٽز ىٍ ډلشواهبی ډٖشهؼ 3،ډؼبُار كجٔ سب ىوٕبڃ و یب ػَیاه نٺيی سٮیی ٙي و ای ػمَایڈ اځمَ ٕمبُډبن یبٵشمه ثبٙمني ،ػمَایڈ ٕنڂی سَی ىٍ دي هواهني ىاٙز. 4 درعیيحال ثبیي سوػه ىاٙز ٽه ٍویپَى اهقٹي ىٍ ٵ٢بی ډؼبُی ،٭بډمڄ ثٖمیبٍ ډهمڈ ىٍ ٕبڅڈ ٕبُی ای ٵ٢ب هواهي ثوى .ٵٮبڅیز ځٖشَى ثَای سوڅیي ډلشواهبی اهقٹمي و اٙمجب ٫ٵ٢مبی ډؼبُی اُ ډلشواهبی ػٌاة و ډشنو ٫اهقٹي ،ٽبٍی ثٔ الُڇ و اطَځٌاٍ هواهي ثوى 5.اُ ٕوی ىیڂَ، درسنامه اخالق در فضاي مجازي الُڇ إز ٽبٍثَان ٵ٢بی ډؼبُی ثه ثهشَی و ډؤطَسَی ٙپڄ ثب إٓیتهب و ؿمبڅ٘همبی اهقٹمي ای ٵ٢ب آٙنب ٙوني سب اُ ُیبنهب و آٵزهبی آن ىٍ اډبن ثابنني. ثَهي اُ ٍا ٽبٍهبی اهقٹي ىٍ ٕبڅڈٕبُی ٵ٢بی ډؼبُی ثه ای َٙف إز: .1احتزامتهحزینخصوصیدیگزاى اثشيا ثبیي سوػه ىاٙز ٽه ٵ٢بی ډؼبُیً ،اسبً ٵ٢بیي اډ و ډلبٵ٪ز ٙي نیٖمز؛ ؿمَا ٽمه اډپبن هټ و َٕٹز ا٥ق٭بر و ٕوءإشٶبى اُ ډلشواهبی آن ىٍ هیؾ َٙای٦ي ډنشٶي نیٖز. ٍَ« .1اذا بُشِّسَ احَدُهُنِ بِالْاًْثى ظَلَّ ٍَجِهُهُ هُسَِدّاً ٍَ هََُ كَظینٌ يتََازَى هِيَ الْقََِمِ هِيْ سَُءِ ها بُشِّرسَ بِرهِ». (نلڄ ( 59 :)16م )58 .2ډپبٍڇ ٙیَاُی ،نب ،َٝاخالق ر قیآى ،ع .90 ٛ ،1 78 .3ىٍ ٵٞڄ ؿهبٍڇ ای ٹبنون ،ىٍ سو١یق «ډلشوای ډجشٌڃ» ،ثه ٝلنههب و ٝوٍ ٹجیله ٙبډڄ سٞمویَٝ ،مور و یمب ډش اٙبٍ ٙي إز. .4ٹبنون ػَایڈ ٍایبنهای ،ٵٞڄ ؿهبٍڇ ،ډبى .14 .5واكيػوان ،وكیي ،آشٌای دا علن اخالق اساله 135 ٛ ،و .137 كٶ ٨كَیڈ هٞوٝي ىیڂَان ،هڈ اُ ػنجه ٵٺهي و هڈ اُ ن َ٪اهقٹي ،اډَی اڅِاډي إز .اُ ٕوی ىیڂَ ،كٶ ٨ای كَیڈ ،هڈ سپچیٴ ٽبٍثَان و هڈ و٩یٶه ډيیَان ىوڅشي إز. ٍهجَ انٺقة ىٍ َ١وٍر كٶ ٨كَیڈ هٞوٝي اٵَاى ىٍ ٵ٢بی ډؼبُی ای ځونمه ٵشموا ىاى انمي« :وٍوى ثه كَیڈ هٞوٝي اٙوب ٛثيون اػبُ َٙ ،٭بً ػبیِ نیٖز ،كشي اځَ ٭نوان سؼٖٔ ثَ آن ډن٦جمٸ نجبٙمي و ځَٵش ٵیچڈ و ٭پٔ و ډبنني آن ثهٝوٍر ډوٶیبنه َٙ٭بً كَاڇ و انشٚبٍ آن كَاڇ ىوڇ إز». 1 ایٚبن و٩یٶه ډٖؤوالن اډَ ٍا نیِ ای ځونه سجیی ٽَى اني« :ډٖمؤوالن ثبیمي اډنیمز و كمَیڈ ىاهچي ډَىڇ و ٽٚوٍ ٍا كٶ ٨ٽنني .سٮَ ٟثه اډنیز و كَیڈ ىاهچي ډَىڇ كمَاڇ ٙمَ٭ي إمز و نجبیي انؼبڇ ٙوى 2».ػاچه ډٮَوٳ «ثب ډَىڇ ؿنبن ٍٵشبٍ ٽ ٽه ىوٕز ىاٍی ثب سمو آنځونمه ٍٵشمبٍ ٽنني» ٽه ىٍ ىان٘ اهقٷ ثه «ٹب٭ي ٍُّی »ٙ 3هَر یبٵشه ىٍ ای ػب ثٖیبٍ ٍا ځٚبٕز .٭اڄ ثمه ای ٹب٭ي ٽه ٹيیايسَی و هاڂبنيسَی اٝمڄ ىٍ ىانم٘ اهمقٷ إمز ،ٵوایمي ډشٮميىی ىاٍى؛ ثهځونه ای ٽه هڈ ٹيٍر سویڄِ آىډي ٍا ىٍ ډٖیَ ىٍٕز هيایز ډيٽني و همڈ وػميان انٖمبن ٍا ُني و دویب نڂه ډي ىاٍى و ثٮقو اهقٷ ٍا ثَ سابډي ٍواث ٤اػشاب٭ي كپڈٵَډب ډميٕمبُى .ٹب٭مي ٍُّی دٚشوانۀ ډلپاي ثَای كٶ ٨كَیڈ هٞوٝي ىیڂَان إز ،ثوٞو ٛآنؼب ٽه دمبی آثمَو و كیظیز و نبډوٓ ىیڂَان ىٍ ډیبن إز. ٍییٔػاهوٍ وٹمز ایمبالرډشلمي (ثبٍاٻ اوثبډمب) ىٍ ډٞمبكجه ای ٝمَیلبً ا٭مقڇ ٽمَى ٽمه ثههیؾوػه ثه ٵَُنيان٘ اػبُ نايىهي ىٍ «ٵیٔثوٻ» ٵٮبڅیز ٽنني ،4ای ا٩همبٍن َ٪نبثبوٍانمه و ؿبڅ٘ ثَانڂیِ ای ٕواڃ إبٕي ٍا ٙپڄ ىاى ٽه اځَ ٵ٢بی ډؼبُی سب ای كي نبډ٦ائ إز ٽمه كشي ٵَُنيانِ ثبڅٰ یټ ٍییٔػاهوٍ هڈ اُ ٍٙي ٽبٵي ثَای ك٢وٍ ىٍ ای ٵ٢ب ثَهوٍىاٍ نیٖشني و ثهنو٭ي ثَایٚبن «ٵیچشَینڀ هبنڂي» اِ٭ابڃ ډيٙوى ،ؿڂونه إز ٽه ٕبیَ ػوانبن ډليوىیشي ىٍ درسنامه اخالق در فضاي مجازي .2فيلتزینگ إشٶبى اُ ٵ٢بی ډؼبُی نياٍني و ىٕز ډَاٹت و ؿٚڈ نڂَاني دٚز َٕٙبن نیٖز و إبٕبً ؿَا ٵیچشَینڀ ثه ٹبنوني هاڂبني سجيیڄ نايٙوى؟ 1. http://farsi.khamenei.ir/treatise-content?id=127&pid=127&tid=-1. ٕ .2و ٍاني ىٍ ػا ٬ډٖؤوالن ٽٚوٍ.1397/1/20 ، .3إقډيٕ ،یيكٖ « ،ٹب٭يۀ ٍُّی ىٍ اهقٷ و كيیض» ،فصلًاهِ علَم حدیثٕ ،بڃ ٙ ،12ابٍ .7 ٛ ،4ٹبثمڄ ًٽَ إز ٽه ٙپڄ ډنٶي ای ػاچه ٽه ثه «ٹب٭ي ٕیای » ډٮمَوٳ إمز ،ؿنمی إمز« :آنـمه ٍا ثمَای هموى نايدٖنيی ثَای ىیڂَ نیِ ډذٖني!» .4ویيیوی ای ډٞبكجه ىٍ ٵ٢بی ډؼبُی ډوػوى إز. 79 ثبا٥اینبن ډي سوان ځٶز ٽه ٕیٖمشڈ ٵیچشَینمڀ ٵ٢مبی ډؼمبُی ىٍ سامبڇ ٽٚموٍهب ا٭امبڃ ډيٙوى ،وڅي نو ٫و ډیِان آن ثه ٹوانی ،اٍُٗهب و هنؼبٍهمبی اهقٹمي و ٭اموډي همَ ٽٚموٍ ثٖشڂي ىاٍى .ثه ٭نموان ډظمبڃ ،ىٍ آډَیپمب و إمَاییڄ اُ ٵیچشَینمڀ ىٍ ٭َٝمه ٕیبٕمي إمشٶبى ثی٘سَی ډيٙموى .ایم كٖبٕمیز ،ثمهویمْ ىٍثمبٍ ډلشموای ػنٖمي ىٍ ثٖمیبٍی اُ ٽٚموٍهب ناوى ثی٘سَی ىاٍى. ٵ٢بی ډؼبُی ثهىڅیڄ ځٖشَ وٕی ٬و آُاى و ثهىڅیڄ ىٕشَٕي ثٖیبٍ إٓمبن و اٍُان اٵمَاى ثمه آن ،ٵ٢بیي ٭اوډي سچٺي ډميٙموى ،ثنمبثَای سمأډی ٕمقډز آن نیمِ و٩یٶمه هاڂمبن و اڅجشمه ىوڅزهبٕز .اُ ای ٍو و ثه كپڈ اهقٷَ١ ،وٍر ىاٍى ٽه ٭اوڇ اٹٚبٍ ػبډٮه نٖجز ثه دیمبڇهمب و ډلشواهبیي ٽه ثه آڅوىځي ٵ٢مبی ډؼمبُی ىاډم ډميُنمي كٖبٕمیز ثمههمَع ىهنمي و اُ ثمبة «ن٪بٍر ٭اوډي» ډبن ٬انشٚبٍ و دو٘ آطبٍ و ډلشوای ډوَة ٙوني؛ ىٹیٺب ډبنني ډلیٙ ٤هَی ٽه سَىىِ یټ وٕیچه نٺچیه ىوىُا ثب٭ض ا٭شَاٙ ٟهَونيان ډيٙوى و هاڂمبن اُ دچمیٔ و ٙمهَىاٍی انش٪بٍ ىاٍني ثب ثپبٍځیَیِ اثِاٍهبی ٹبنوني و كشي ٹهَی (هاـون ػَیاه و كامڄ ثمه دبٍٽینمڀ) ډبن ٬اُ آالینيځي ډلی ٤ځَىني. اُ ٕوی ىیڂَ« ،كبٽایز» هڈ و٩یٶه ىاٍى ٽه هاـمون ٵ٢مبی ٭اموډي ػبډٮمهٕ ،مقډز اهقٹيِ ٵ٢بی ډؼبُی ٍا ثَای ٙهَونيان ثهوػوى آوٍى؛ ثههٞمو ٛثمه ایم ىڅیمڄ ٽمه ثوم٘ درسنامه اخالق در فضاي مجازي ا٭٪اي اُ ٽبٍثَان ٵ٢بی ډؼبُی ،ٽوىٽبن و نوػوانبني هٖشني ٽه ثهىڅیڄ نبآځبهي و سؼَثه ٽمڈ، اُ دیبډيهبی ٕوءِ ډلشواهبی ٱیَاهقٹمي ٕمبیزهمب و ٝمٶلبر اػشامب٭ي ثميهجَنمي .ثنمبثَای هابن ٥وٍ ٽه ځٶشه ٙي ،هاڂبن و٩یٶه ىاٍني ډبن ٬سوڅیي و انشٚبٍ ډلشواهبی ٱیَاهقٹي و إٓیتُا ثٚوني و ثهنوثه هوى ىٍ ٕقډزِ ای ډلی ٤هاڂبني ٕهیڈ ثبٙني. هاـنی ثٖمیبٍ ١مَوٍی إمز ٽمه ٙمَای ٤و اډپمبن إمشٶبى نوجڂمبن و ډشوٞٞمبن اُ ډلشواهبی ٭چاي و سوٞٞي ىٍ ٵ٢بی ډؼمبُی ٵمَاهڈ ٙموى و ٝمي اڅجشمه ،٭مقو ثمَ ا٭امبڃ «ٵیچشَینڀ هوٙاني» ،ډبن ٬اُ ىٕشَٕي ډشوٞٞبن ثه ډلشواهبی ٕبڅڈ نٚویڈ. 1 اډَوُ ىٍ هاه ٽٚوٍهب ثَ ډٖؤوڅیز ډشٺبثڄ ىوڅز و ډَىڇ ثَ ٵیچشَینڀ سأٽیي ډميٙموى ٽمه ناونه آن «سوٝیهنبډه ٽایشه وُیَان ٙوٍای اٍودب» إز. 50 2 .1وُیَ وٹز اٍسجب٥بر و ٵ آوٍی ا٥ق٭بر ٽٚوٍ (ډلاوى وا٭٪ي) ىٍ ٕمبڃ 1394اُ ثمهٽمبٍځیَی ٍثمبر هوٙماني ثه٭نوان ځبڇ اوڃ ىٍ ٵیچشَینڀ هوٙاني ،هجَ ىاى. ٍ .2كاشي و ٙهَیبٍی« ،ثبیٖشههبی اهقٹي ٵیچشَینڀ» ،فصل ًاهِ علوه پژٍّشه پهژٍّش اخهالق ٍحیهاً ، سبثٖشبن .155 ٛ ،1396 .3شثکههلیاطالعات ثٮي اُ اٵٚبځَی إنوىن(ٽبٍډني ٕبثٸ ٕبُډبن ػبٕوٕمي آډَیپمب م )CIAىٍ ٕمبڃ 2013 ډجني ثَ َٕٹز ځٖشَىۀ ا٥ق٭برِ ىیڂَ ٽٚوٍهب سوٕ ٤آّانٔ اډنیز ډچي آډَیپمب ،ثٖمیبٍی اُ ٽٚوٍهب ثه ٵپَ ٍا انياُی اینشَنز ىاهچي و ډچي اٵشبىني .اینشَنز ډچي ،آډمبڃ سامبڇ ٽٚموٍهبی ىنیبٕ ز ،ؿَا ٽه اینشَنز ډچي ،٭قو ثَ ٹ ٬٦واثٖشڂي هب ،ثَای ىوڅز هب هڈ ىٍآډيُایي ىاٍى و هڈ ُډبن ثب٭ض اٵِای٘ َٕ٭ز اینشَنز و ٽبه٘ هِینه إشٶبى اُ آن ډي ٙوى .اځَ اډَوُ ٽمَ ػنوثي دََٕ٭ز سَی اینشَنز ػهبن ٍا ىاٍى ،ىڅیڄ ٭اي آن ٍا انياُی اینشَنز ډچي ثوى إز. ثٖیبٍی اُ ٽٚوٍهب اُ ػاچه انڂچیٔ ،ؿی ،هني ،ثَُیڄ نیِ ډوٵمٸ ثمه ٍا انمياُی ٙمجپه ډچمي اینشَنز ٙي اني. اینشَنز ډچي ایَان ٽه ثه نبڇ « ٙجپه ډچي ا٥ق٭بر» ٙنبهشه ډي ٙوى ،یپمي اُ دبیمه همبی ٕبڅڈ ٕبُی اهقٹي ٵ٢بی ډؼبُی إز .ای ٙجپه ٹَاٍ إز ثب هيٳ ٽمبه٘ واثٖمشڂي ثمه ٙجپه اینشَنز ػهبني ،ثه ځونه ای َ٥اكي ٙوى ٽه ثه هیؾ وػمه ٹبثمڄ ٍىیمبثي اُ همبٍع نجبٙمي. های ٥وٍ دیبڇ ٍٕبن هبی ىاهچي نیِ ثه ىڅیڄ كبٽایز هنؼبٍهبی ىیني و ایَاني ،ثٖشَ ډنبٕمجي ثَای اهقٹي ٕبُی ٵ٢بی ډؼبُی إز .اُ ای ٍو ٙمهَونيان و٩یٶمه ىاٍنمي ٽمه ثمب ٽموؽ اُ دیبڇ ٍٕبن هبی ٱیَایَاني ثه دیبڇ ٍٕبن هبی ىاهچي ،ثه سٺویز دبیه هبی اهمقٷ ىٍ ٙمجپه همبی .تقویتاخالقفزديواجتواعی 4 اهقٷ هاـون الیۀ ډلبٵ٪ي إز ٽه انٖبن ٍا ىٍ ثَاثَ انوا ٫ه٦مَار واٽٖمینه ډميٽنمي. انٖبن ؿه ٽبٍثَ ٵ٢بی ډؼبُی ثبٙي و ؿه ٍاهجمَ آن و ىٍ همَ ٙمَای ،٤دٖمزوډٺمبڇ و ډنٞمجي نیبُډني ٭ن َٞاهقٷ إز سب هڈ هوى ٕبڅڈ ثابني و هڈ ډٖمیَ ٕمقډز ىیڂمَان ٍا هامواٍ ٽنمي. درسنامه اخالق در فضاي مجازي اػشاب٭ي ٽاټ ٽنني. هَؿه ٽبٍثَان ٵ٢بی ډؼبُی م ٹجمڄ اُ وٍوى و یمب ىٍ كمی ٵٮبڅیمز م ثمه سٺویمز اهمقٷ هموى ثذَىاُني ،ىٍ ویَوُٓىایي اُ ٵ٢بی ډؼبُی و دَاٽنين اٽٖیْن ٕبڅڈ ىٍ ای ٵ٢ب ٕمهڈ ثیٚمشَی هواهني ىاٙز .اُ ای ٍو َ١وٍی إز ٽه ٽاذی هبیي ثب ډلوٍ اهقٹميٕمبُی ٵ٢مبی ډؼمبُی ٙپڄ ثڂیَى سمب اُ ایم ٍهڂمٌٍ ،ٽمبٍ اهقٹمي ىٍ ٵ٢مبی ٕمبیجَ سجميیڄ ثمه ځٶشامبن و ډ٦بڅجمه هاڂبني ٙوى. ىٍ ای ډیبنٕ ،هڈ و و٩یٶه ىانٚؼویبن ثٖیبٍ ثی٘سمَ و ٕمنڂی سمَ اُ ٕمبیَ اٹٚمبٍ إمز. َ١وٍر ىاٍى ٽه ىانٚؼویبن ،ٵٮبڅیزهبی هوى ىٍ ایم ٵ٢مب ٍا م ؿمه ىٍ ٽبنمبڃهمبی سوٞٞمي 57 ىانٚڂب ډظڄ انؼا هبی ٭چاي ،ؿه ىٍ ځَو هبی ىوٕشبنه و ؿه ىٍ ٵٮبڅیزهبی ٙٲچي و كَٵمهای م ډيیَیز ٽَى و ثب سٮَیٴ ه٦و ٣ٹَډِ اهقٹي ،هموى و ىیڂمَان ٍا ثمه «ُیٖمز اهقٹمي» ىٍ ٵ٢بی ډؼبُی سٚویٸ ٽنني. ثيیهي إز ىانٚؼویبني ٽه ٙبٽچۀ اهقٹي هوى ٍا اٍسٺبء ىاى انمي ،اځمَ ىٍ ٹبډمزِ ٽمن٘ځمَ ٵ٢بی ډؼبُی ٩بهَ ٙوني ،٭قو ثَ ای ٽه نٖجز ثه سهيیيهبی ای ٵ٢ب ډٞمونیز ثمی٘سمَی هواهني یبٵز ،سوان و نجوٯ ثی٘سَی هڈ ىٍ سوڅیي ډلشواهبی «اهمقٷډلموٍ» هواهنمي ىاٙمز و سأطیَ ٙڂَٵي ثَ ىیڂَ ٽبٍثَان ٵ٢بی ډؼبُی هواهني ځٌاٙز. درسنامه اخالق در فضاي مجازي 55 تایذهاياخالقی م ثبیي ىٍ ٵ٢بی ډؼبُی اُ اَ٥اٵیبن هوى ،ثههٞو ٛىوٕشبن و هبنواى ،ډَاٹجز ٽنیڈ. م ثبیي هوى ٍا ىٍ إشٶبى اهقٹي اُ ٵ آوٍیهب ػيیي ،ډٖؤوڃ و ډشٮهي ثيانیڈ. م الُڇ إز ثب اینشَنز ثَهوٍى اثِاٍی ىاٙشه ثبٙیڈ و ػچوی سجيیڄ ٙينِ ٵ٢بی ډؼمبُی ثمه َٕځَډي ٍا ثڂیَیڈ. م ثبیي ١ا دَهیِ اُ ٙپٖش كَیڈ هٞوٝي ىیڂَان ،هوى نیِ اُ كَاع ا٥ق٭بر ٙوٞمي ىٍ ٵ٢بی ډؼبُی هوىىاٍی ٽنیڈ. م هَُ نڂبٍی ٍا ثَای هوى ه ٤ٹَډِ ثيانیڈ و كشي اُ َٕ سؼٖٔ نیِ ثه ډٚبهي ډلشواهمبی دوٍن و ٱیَاهقٹي نذَىاُیڈ. م ثبیي ىٍ ډواػهه ثب ٙبیٮبر اینشَنشي ،نه ډنٶٮڄ ،ٽه ٵٮبالنه ٭اڄ ٽنمیڈ .نٺمڄ هجمَ اُ ډنمبث٬ نبډوطٸ ،نو٭ي انٶٮبڃ إز. * ٙاب هڈ ؿني «ثبیي» اهقٹي ا١بٵه ٽنیي. ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... درسنامه اخالق در فضاي مجازي ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... 53 نثایذهاياخالقی م نجبیي ىٍ انشٚبٍ و ثبُن َٚډلشواهبی ٱیَاهقٹي ډٚبٍٽز ٽنیڈ. م ٵ٢بی ډؼبُی نجبیي ػبی ٽشبةهواني و ډ٦بڅٮه ٍا ثڂیَى. م اینشَنز نجبیي ػبی وٍُٗ و سلَٻ ػٖاي ٍا ثڂیَى. م ٙجپههبی اػشاب٭ي نجبیي ػبی ٍٵزوآډيهبی هبنواىځي ٍا دَ ٽني. م نجبیي اُ ا٭شابى ٽبٍثَان ىنجبڃٽنني هوى ٕوءإشٶبى ٽنیڈ. م نجبیي ثه َٝٳ ا٥ق٭بر ډٚپوٻ و نبډٮشجَی ٽه ىٍ ٵ٢بی ډؼبُی ثهىٕز ډيآوٍیڈ ،هوى ٍا ٽبٍٙنبٓ ٵَ ٟٽَى و ىٍ هَ ډو١و٭ي ا٩هبٍن َ٪ٽنیڈ. م نجبیي ٵ٢بی ډؼبُی ثب٭ض س٢مٮیٴ ډهمبٍر اٍسجمب٥ي ډمب ثٚموى و ډمب ٍا ثمه ډمَاڇ ُٙمز «ٵوثینڀ» ډجشق ٽني. * ٙاب هڈ ؿني «نجبیي» ثَای ٵ٢بی ډؼبُی ثنویٖیي. ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... درسنامه اخالق در فضاي مجازي ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... 54 ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... فهزستهناتع الف)هقاالتعلویپژوهشی .1إقډيٕ ،یيكٖ « ،ٹب٭يۀ ٍُی ىٍ اهقٷ و كيیض» ،فصلًاهِ علَم حدیثٙ ،مابٍ 46م ،45 ُډٖشبن .1386 .2آڃثویه ،٭چيٍ١ب« ،ا٭شیبى اینشَنشي اُ ډن َ٪اهمقٷ» ،فصلًاهِ علوه پژٍّشه ًقهدًٍظی، ٙابٍ .83 .3ثبٹَیبن ٵَ ،ډ٦ٞٶي و هاپبٍان« ،ٹبثچیز دی٘ثیني ډؤڅٶههبی اهمقٷ كَٵمهای ٽبٍٽنمبن ىٍ ډبهواٍ و اینشَنز» ،فصلًاهِ علو پژٍّش اخالق ر علَم فيآٍریٙ ،ابٍ .1397 ،3 .4هنیٶَ ،كٖی و هاپبٍان« ،ایؼبى ػو ٽبٍی اهقٹي ىٍ ثمهٽمبٍځیَی ٵم آوٍی ا٥ق٭مبر ىٍ ٕبُډبنهب» ،فصلًاهِ علو پژٍّش پژٍّشًاهِ اخالقٙ ،ابٍ ،13دبییِ .1390 .5ىهٺبن ،٭چيٍ١ب و ډلايډهيی ډوالیي« ،سٺبثڄهبی اهقٹي ٽبٍثَان ایَاني ،ډ٦بڅٮه ډموٍىی ٍ ٘ٙٵشبٍ ىٍ ٵیٔ ثوٻ» ،فصهلًاههِ علوه پژٍّشه هطالعهات فیٌّهر ارتاا هات، ٙابٍ ،34سبثٖشبن .1395 فصلًاهِ علو پژٍّش پژٍّشًاهِ اخالقٙ ،ابٍ .1394 ،29 ٍ .7كاشي و ٙهَیبٍی« ،ثبیٖشههبی اهقٹي ٵیچشَینمڀ» ،فصلًاهِ علو پژٍّشه پهژٍّش اخالق ٍحیاً ،سبثٖشبن .1396 ٍ .8كاشممي ،كٖممی ٭چممي و هاپممبٍان« ،ٵیچشَینممڀ و ىٙممواٍ سممِاكڈ اهقٹممي» ،فصههلًاهههِ درسنامه اخالق در فضاي مجازي ٍ .6اُیُاى و هاپبٍان« ،ٵ٢بی ډؼبُی ثبُیهبی ٍایبنمهای و اډپمبن ځِینمههمبی اهقٹمي»، علو پژٍّش پژٍّشًاهِ اخالقٙ ،ابٍ .1396 ،37 ٙ .9هَیبٍی ،كایيٕ« ،ونبډي ا٥ق٭بر» ،فصلًاهِ علو پژٍّش رٍآٍر ًَرٙ ،ابٍ .1386 ،18 .10ٵیب ،ٟایَانيهز(ىان٘یبٍ ىانٚڂب ٭قډه ٥جب٥جبیي)« ،هَُ نڂبٍی ،ؿبڅٚي ٵَاٍوی سَثیمز ػنٖي» ،فصلًاهِ پژٍّش هسایل تعلینٍتیدیت اساله ٙ ،ابٍ .1397 ،39 .11ٽنٮبني و ډلايُاى « ،ډ٦بڅٮه ځڈ نبډي ىٍ ٍواث ٤اینشَنشي و ٭واډڄ ػبډٮهٙمنبهشي ډمؤطَ ثمَ آن» ،فصلًاهِ علو پژٍّش جاهعِشٌاس ااردی ی ،ىانٚڂب اٝٶهبنٙ ،ابٍ .70 55 .12ډِینممي ،اډیَكٖممی « ،اٍُیممبثي ٹبثچیممزهممبی ٵ م آوٍی ا٥ق٭ممبر ىٍ ٽٖممتوٽممبٍ» ،فصههلًاهههِ علو پژٍّش پژٍّشًاهِ اخالقٙ ،ابٍ ،33دبییِ .1395 .13ډٖٮوىی ،كایي و كٖی ثهَوان« ،٭واډڄ ډبنيځبٍی ىٍ ځَو هبی اینشَنشمي ٱیَاهقٹمي»، فصلًاهِ علو پژٍّش هطالعات رساًِایٙ ،ابٍ .1393 ،3 .14ډیَهبٙاي و ثٌٍځَ« ،ډٺبیٖه هوىٽڈثیني و ډٖئوڅیزدمٌیَی» ،هجلهِ علوه پژٍّشه سالهت اجتواع ٙ ،ابٍ ،3سبثٖشبن .1397 ب)کتابها .15دٖشا ،نیڄ ،تکٌَپَل ،سَػاه ٝبىٷ ٥جب٥جبیي ،سهَان ،ا٥ق٭بر.1381 ، .16ممممممممممممممم ،زٍال ٍراى اَ ا ،سَػاه ٝبىٷ ٥جب٥جبیي ،سهَان ،ا٥ق٭بر.1390 ، ٕ .17یبف ٥بهَی ،ډلايكٖی و هاپبٍان ،حقیقت هجازی ،ډَٽِ ډچي ٵ٢بی ډؼبُی. َٙ .18یٶيىوٕز ،كاِ ،عیفاىّای ااذب ،راُّای ًفَذ ٍ راُاارّای هقادلِ ،ٹڈ ،ىانٚمڂب ډٮبٍٳ.1392 ، درسنامه اخالق در فضاي مجازي .19 ٝبن٬دوٍ ،ډَیڈ ،اخالق شْیًٍداى ًیای هجازی ،سهَان ،ثنیبى نهغاڅجقٱه.1396 ، .20٭چویٕ ،یيٕچابن و ٵَٙمشه ػنشميٵمَ ،اعتیها ایٌتیًته ،تعهاریف ،ادعها ٍ هعیارّهای تشخیص ،انشٚبٍار ىانٚڂب ٭چوڇ دِٙپي اٝٶهبن ،ؿبح اوڃ.1390 ، .21ډمم٘ ،ځوٕممشبو.آًَ ،جههَاى یجیتههال ،سَػاممه ىٽشممَ إمماب٭یڄ ٕممٮيیدمموٍ ،سهممَان، انشٚبٍار ٍٙي.1393 ، .22ډ٦هَی ،ډَس٢ي ُ ،گفتار ،سهَان ،انشٚبٍار ٝيٍا.1385 ، .23ډپبٍڇٙیَاُی ،نب ،َٝاخالق ر قیآى ،ٹڈ ،ډيٍٕه اډبڇ٭چيثم اثمي٥بڅمت ،ؿمبح ىوڇ، .1379 .24واكيػوان ،وكیي ،آشٌای دا علن اخالق اساله ،ٹڈٕ ،ج٤اڅنجي ،ؿبح اوڃ.1395 ، 56