«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
1 из 31
Бастауыш сыныптарда қағаздан жасалатын бұйымдардың түрлері.
Қағаздан жапсырма (аппликация) жасау технологиясы
Орындаған: Қажыбаева М.Қ.
Тобы: 42 топ
Мамандығы: 0105000 «Бастауыш білім беру»
Біліктілігі:0105013 « Бастауыш білім беру мұғалімі»
Ғылыми жетекшісі: Айтқожин М.К.
Технология және бейнелеу пәнінің оқытушысы
Семей қ, 2021 жыл
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
2 из 31
Мазмұны
Кіріспе ................................................................................................................
1. Жалпы білім беретін мектеп оқушыларын көркем еңбек оқытудың
технологиясы мен әдістемесі
1.1 Қағаздың пайда болу тарихы, өндіріс процесі..............................................
1.2 Технологияны оқыту әдістемесі......................................................................
1.3 Қағаз және қатырма қағазбен жұмыс істеу технологиясы..........................
1.4. Аппликация туралы жалпы түсінік...............................................................
ІІ. Бастауыш сыныптарда қағаздан жасалатын бұйымдардың түрлері.
Қағаздан жапсырма (аппликация) жасау технологиясы
2.1 Эстетикалық құрал ретінде аппликация жасау технологиясын қолдану
мектеп оқушыларын тәрбиелеу..............................................................................
2.2 Қағаздан жапсырма аппликация жасау технологиясы жолдары.................
2.3 Әр түрлі материалдардан аппликация жасау технологиясы........................
III. Қорытынды......................................................................................................
IV. Қолданылған әдебиеттер тізімі ....................................................................
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
3 из 31
КІРІСПЕ
Зерттеу жұмысының өзектілігі: Білім беру жүйесінде болашақ білімнің
іргетасы қаланатын оқытудың бастапқы кезеңі ерекше орын алады. Қоғамдағы
түбегейлі өзгерістерге себеп болған нарықтық қатынастарға көшу жалпы білім
беретін мектептің тәрбиелік функцияларына жаңа көзқарасты және, әрине, оқу
процесін жетілдіруді талап етеді. Р. Тагор: "онда сұлулық сезімін тәрбиелеусіз
толыққанды адамды тәрбиелеу мүмкін емес...", бұл сөздер моральдық және
эстетикалық тәрбиенің дамымағандығы, эстетикалық мұраттар мен сұлулықты
барлық нәрсенің өлшемі ретінде түсіну арасындағы байланыс туралы идеяны
қарапайым және айқын көрсетеді..
Үздіксіз білім беру жүйесіндегі бастауыш мектептің маңызы мен
функциялары оның басқа білім беру бөлімдерімен сабақтастығымен ғана емес,
сонымен бірге, ең алдымен, баланың жеке басының қалыптасуы мен
дамуындағы осы кезеңнің қайталанбас құндылығымен анықталады. Осыған
байланысты бастапқы кезеңнің негізгі функциясы студенттердің сыртқы
әлеммен белсенді және белсенді өзара әрекеттесуге зияткерлік, эмоционалды,
іскерлік коммуникативті дайындығын қалыптастыру болып табылады.
Мектеп оқушыларын еңбекке баулу және тәрбиелеу мәселелерімен
Н.К.Крупская, А.С. Макаренко, А. В. Луначарский, С. Л. Рубинштейн сияқты
көрнекті ғалымдар айналысты.
Еңбекке баулу-жалпы білім беретін мектептің бастапқы кезеңінде баланы
оқытудың, тәрбиелеудің және дамытудың міндетті шарты және құрамдас
бөлігі оқушылардың әр түрлі сабақ және сабақтан тыс іс-әрекеттері арқылы
жүзеге асырылады. Еңбекке баулудың мақсаты-еңбек қызметін қалыптастыру
негізінде оқушылардың жеке тұлғасын тәрбиелеу.
Зерттеу жұмысының болжамы: бастауыш сыныптарда қағаздан
жасалатын бұйымдардың түрлері мен қағаздан жапсырма (аппликация) жасау
технологиясы меңгерту жұмысты жүргізу тиімді қолдану арқылы
коммуникативтік дағдыларды, эстетикалық, этикалық, экологиялық
тәрбиленіп, сыни ойлауын, алған білімін өмір жағдаяттарына байланысты
қолданып дұрыс шешім жасай білуге үйрету.
оқушыларға қағаз бен картонмен жұмыс істеу технологиясын оқыту тиімді
болады, егер:
 мұғалім бастауыш сынып оқушыларын еңбекке оқытудың қазіргі заманғы
теориясы мен практикасын меңгеретін болады.
 еңбекке баулу процесі үшін жақсы материалдық база құрылды.
 еңбек оқушылардың тұлғасын дамыту құралы ретінде қарастырылады.
Зерттеу жұмысының мақсаты:бастауыш сыныптарда қағаздан жасалатын
бұйымдардың түрлері мен қағаздан жапсырма (аппликация) жасау
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
4 из 31
технологиясы
меңгерту
жұмыс
жүргізе
отырып,
оқушыларды
шығармашылыққа, еңбек дағдыларын қалыптастыруға ықпал ету. Бастауыш
сыныптарда әлеуметтік белсенді тұлғаның негізі қаланады, ол жұмысқа,
тәуелсіздікке, еңбек адамдарына деген құрметке және өмірдің талаптарын
игеруге және оны бекітуге ықпал ететін басқа да құнды қасиеттерге
қызығушылық танытады. Бастауыш сыныптардағы технология курсының
мақсаты-техникалық және көркем шығармашылыққа қызығушылық
танытатын және жұмыс істеуге ынталы шығармашылық, белсенді тұлғаны
дамыту. Аппликация техникасы арқылы оқушылардың эстетикалық
тәрбиесінің ең тиімді жолдары мен әдістерін анықтаудан тұрады.
Зерттеу мақсатына орай мынадай негізгі міндеттер қойылды:
 жаңартылған білім беру жүйесіндегі бастауыш сыныптарда қағаздан
жасалатын бұйымдардың түрлері мен қағаздан жапсырма (аппликация)
жасау технологиясы меңгерту жұмыс жүргізу ерекшеліктерін саралау;
 бастауыш мектепте көркем еңбек сабағының ерекшеліктерін анықтау.
 қағаздан жапсырма (аппликация) жасау технологиясы меңгерту жұмыс
жүргізу бойынша білімді игеру процесінің қаншалықты сәтті өткенін
анықтауға мүмкіндік беретін әдістемелерге, бағдарламаларға талдау
жүргізу»;
 қағаздан жапсырма (аппликация) жасау технологиясы меңгерту жұмыс
жүргізу бойынша сабақтар блогына талдау жүргізу.
 оқушылардың
мінез-құлқын
тәрбиелеу,
қызығушылықтарын
қалыптастыру;
 оқушылардың түрлі материалдарды көркем өңдеудің, құрастыру мен
модельдеудің практикалық дағдыларын қалыптастыру, қарапайым еңбек
құралдарымен жұмыс істеу; шығармашылық өнерпаздықты, техникалық
ойлау элементтерін дамыту;
 аппликация техникасы бойынша сабақтың мазмұны мен мәнін ашу;
 балалардың білімін, іскерлігін және дағдыларын дамыту құралдары мен
тәсілдерін енгізу,
 еңбек іс-әрекеттерін жоспарлау дағдыларын, өз және басқа адамдардың
еңбегін бағалауды дербес және өзара бақылауды, өзіне-өзі қызмет
көрсетуді және т. б. мақсатты және жүйелі қалыптастыру.
Зерттеудің объектісі: бастауыш сынып, қазіргі бастауыш мектепте "қағаз
және картонмен жұмыс" бөлімі бойынша технология сабақтары.
Зерттеу пәні: көркем еңбек
Зерттеу жұмысының негізгі идеясы: қағаздан жасалатын бұйымдардың
түрлері мен қағаздан жапсырма (аппликация) жасау технологиясы меңгерту
барысында эстетикалық тәрбие мәселесі әртүрлі саладағы мамандардың
қызығушылығын тудырады: тәрбиешілер, мұғалімдер, психологтар. Өйткені,
терең эстетикалық сезімдер, қоршаған шындықта және өнерде сұлулықты
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
5 из 31
қабылдау қабілеті адамның рухани өмірінің маңызды шарты болып табылады.
Зерттеу жұмысының методологиялық және теориялық негізі: көркем
еңбек оқыту бойынша әдебиеттерді зерттеу болды. Бұл кітап В. В. Выгонов
еңбекті оқыту бойынша семинар. - М.: 1999, онда қағаз бен картонның түрлері
мен сорттары қарастырылады. Н. М. Конышевтің кітаптары. Шебер қолдар.
Смоленск.: 2002, онда қағаз бен картонды өңдеу операциялары туралы
айтылады; Рожнев я. н.оқу шеберханаларында шеберханамен еңбек оқыту
әдістемесі. - М.: 2001, онда қағаз бен картонмен жұмыс істеу әдістемесі
анықталған, қағаздың пайда болу тарихы қарастырылады. Бұл бастауыш
сынып оқушыларының шығармашылық қабілеттерін дамыту мен нақтылау
процесінде қолдануға болатын қағаз бен картонмен жұмыс жасау
технологиясының гностикалық мәнін анықтау.
Зерттеу жұмысының теориялық мәні: қағаздан жасалатын бұйымдардың
түрлері мен қағаздан жапсырма (аппликация) жасау технологиясы меңгерту
оқушылармен жұмыс жүргізудің тиімді әдістемесі ұсынылды.
Зерттеу жұмысының практикалық құндылығы: оқушылардың көркем
еңбек сабағында қағаздан жасалатын бұйымдардың түрлері мен қағаздан
жапсырма (аппликация) жасау технологиясы меңгерту
арқылы
коммуникативтік дағдылары, адамгершілік қасиеттерін дамыту, оқу сапасын,
оқушылардың оқырмандық мәдениетін, сыни ойлауын жетілдіру.
Курстық жұмыстың зерттеу әдістері: бақылау, тәжірибе зерттеу, жинақтау.
Зерттеу базасы:
Зерттеу жұмысының құрылымы:
Кіріспе, негізгі, іс- тәжірибе, қорытынды, пайдаланған әдебиеттер, қосымша.
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
6 из 31
I-тарау. Жалпы білім беретін мектеп оқушыларын көркем еңбек
оқытудың технологиясы мен әдістемесі
1.1 Қағаздың пайда болу тарихы, өндіріс процесі
Қағаз-бұл жұқа парақтар түріндегі талшықты материал, ол негізінен ілінісу
күштерімен бір-бірімен байланысқан ұсақталған талшықтардан тұрады. Жазу
үшін қағазды ойлап тапқанға дейін әртүрлі материалдар пайдаланылды.
Ежелгі Ресейде қайың қабығы жазу үшін қолданылған. Қағаз тұңғыш рет ІІ
ғасырда Қытайда жасалды, Еуропада ХІ-ХІІ ғасырларда пайда болды. Оған
негізгі материал ретінде зығыр, мақта, кендір пайдаланылды. Қағаз өндіру
кітап басу мүмкіндігі ашылғаннан кейін қауырт дамыды. ХVІІ-ХVІІІ ғасырлар
аралығында Голландияда ұнтақтауыш жаңа аппараттың – роллдың жасалуы
және француздық Николас Луи Робер ұсынған (1799) механикалық әдіспен
үздіксіз қағаз құю әдісі шыққаннан бастап, машиналық өндіріс пайда болды.
Шикізат есебінде ағаш, целлюлоза талшықтары қолданылды.
Бастапқыда қағаз бамбук сабақтарынан және тұт ағашының басынан
жасалған. Шикізат кесілген әк ерітіндісімен өңделіп, ағаш балғамен сынған
және сумен сұйылтылған. Қағаз массасы рамкаға созылған тормен қапталған.
Су тор ұяшықтарынан ағып, бетінде ылғал борпылдақ жапырақтар қалды,
содан кейін олар қысылып, кептірілді.
Қағаз дайындаудың технологиялық процесі бес негізгі циклді қамтиды:
ағаш дайындау (5-қосымша, сурет. 44.I), ағаштан сүрек тасу (5-қосымша)
44.II), ағаш қорытпасы (5-қосымша, сурет. 44.III), ағаштың сынуы (5қосымша, сурет. 44. IV), қағаз жайманы алу (5-қосымша). 44.V).
Қағаз алудың негізгі шикізаты-ағаш және целлюлоза.
Целлюлоза-өсімдік жасушаларының негізі. Ол ағаш пен шайырдан
дайындалады. Арнайы пісіру қазандарында ұнтақталған ағаш химиялық
реактивтер мен будың әсеріне ұшырайды. Пісірілген целлюлоза жуылады,
ұсақталады және ағартылады. Дайын целлюлоза кинофотопленка үшін
шикізат ретінде қызмет етеді, одан жасанды жібек және басқа материалдар
өндіріледі. Қағаз өнеркәсібінде целлюлоза жоғары сапалы қағаз жасау үшін
негізгі жартылай фабрикат болып табылады.
Целлюлоза-қағаз өнеркәсібі шығаратын көптеген қағаз бен картон
түрлерінің тек кейбіреулері еңбекке үйрету сабақтарында қолданылады.
Сурет салу қағазы шүберектен (70%) және ақ целлюлозадан (30%)
жасалады. Ол массада және бетінен желімделген. Салмағы 200 г/м .Олар тек
ерекше құнды кестелер мен картиналар жасау үшін қолданылады. Түрлерімен
түрінің қағаздар болып табылады рисовальная, идеясын және мундштучная
қағаз.
Сурет қағазы 100% целлюлозадан немесе 25% шүберекпен араласқан
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
7 из 31
целлюлозадан жасалған. Салмағы 130-160 г / м қағаз беті өрескел, бояуды
жақсы қабылдайды. Ол кестелер, геометриялық денелер, маскалар, макеттер,
модельдер жасауға барады.
Сурет қарапайым қағаз 70% целлюлоза мен 30% шүберектен жасалған.
Салмағы 160 г / м.сапасы бойынша қағаздың бұл түрі сурет салуға жақын. Ол
сурет салумен бірдей мақсаттарда қолданылады.
Жазу қағазы "тұтынушы" деген атпен сатылымға шығады. Жазу қағазы 4
сортты шығарады: №0 - шүберек пен целлюлозаның ең жоғары сорттары,
салмағы 80 г/м; №1 - ағартылған целлюлозадан жасалған, салмағы 70-80 г/м2;
№2 - ағартылған және ағартылмаған целлюлозадан жасалған, салмағы 65 г/м2;
№3-ағартылмаған целлюлоза мен ағаш массасынан жасалған, салмағы 60
г/м.жазу қағазы сызылмаған және сызылмаған. Ол кестелерді, карточкаларды
желімдеуге, жиналмалы бұйымдарды жасауға жарамды; көлемді заттарды
желімдеу үшін пайдалануға болады.
Боялған қағаз тегіс, жылтыр, гофрленген, шагрен болуы мүмкін. Жылтыр
қағаз жазғыштан жасалады, бір жағынан боялған және жалтыратылған;
гофрленген қағаз - мата қағазынан, оны екі жағынан бояйды; тегіс үстел қағазы
- мұқабадан, оны бір немесе екі жағынан бояйды; шагрен қағазы - құнды
шикізаттан, бір жағынан боялған және терінің сыртқы түріне тығыздалған.
Боялған қағаз кестелерді, қораптарды, қораптарды, жиектерді безендіру үшін,
қолдану үшін қолданылады; кілемшелер, себеттер тегіс түсті қағаздан
тоқылған, бетбелгілер жасалған; гүлдер мен Рождестволық әшекейлер
гофрленген боялған қағаздан жасалған.
Орауыш қағаз массасы, тығыздығы, түсі бойынша бір-бірінен
ерекшеленетін әртүрлі түрлерге сатылады. ГОСТ сәйкес, папье-машемен
жұмыс жасау кезінде кестелер мен суреттерді артқы жағына қою үшін
қолданылатын орауыш қағаздың 25-ке дейін түрі бар.
Баспа қағазында өте кең ассортимент бар. Баспа қағаздарының ең құнды
түрлері - бөлу, лотерея билеттері, кітаптар; брошюралар мен газеттер жасау
үшін аз құнды. Газет - бұл папье-маше үшін ең жақсы материал.
Тұсқағаз қағазы арзан шикізаттан жасалған. Тұсқағаз қағазының алдыңғы
жағына сурет салынады. Безендіру үшін қолданылады
Ылғал қағаз борпылдақ құрылымға ие. Ол негізінен артық Желімді, түрлітүсті дақтарды кетіру, қолды сүрту үшін қолданылады.
Еңбекке үйрету сабақтарында картонның әртүрлі түрлері қолданылады.
Қоңыр ағаш картон әр түрлі мақсаттағы жалпақ және көлемді бұйымдарды
жасауға, сондай-ақ байланыстырғыш қақпақтарды жасауға жарамды.
Ақ ағаш картон икемділігі төмен, беріктігі мен сынғыштығына
байланысты негізінен кестелер, планшеттер мен қалталар үшін тұтынылуы
керек.
Сары сабан картонының айтарлықтай кемшілігі бар. Ол жеңіл желімделген
материалдарға сары дақтар береді. Сондықтан оны тек қара түсті
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
8 из 31
материалдармен жабыстырған кезде қолдану керек.
Сұр макулатура картоны қоңыр сияқты бірдей мақсаттарда қолданылады.
Алайда, тығыздығы мен өңдеудің қиындығына байланысты макулатура
картоны әсіресе берік өнімдер жасау үшін қолданылады, мысалы, минералды
коллекцияға арналған қораптар.
Прессшпан түптеу ие үлкен тығыздығы және беріктігі. Оны целлюлоза мен
макулатура қоспасынан жасаңыз. Оның әдемі жылтыр беті бар. Оны кезкелген өнімді жасау үшін қолданыңыз.
Осылайша, қағаз бен картонның көптеген түрлері бар. Балалар бұл
әртүрлілікпен танысады және болашақта оқу және еңбек қызметінде қағаз бен
картонды пайдаланады.
Ауыз қуысы арзан шикізаттан жасалған. Сапасы бойынша қағаздың бұл
түрі сурет салудан төмен. Кестелер мен маскалар жасау үшін қолданылады.
Пайдаланылған қағаз және қағаз қалдықтары қағаз бен картон үшін тамаша
қайталама шикізат болып табылады. Макулатураны қайта өңдеу
миллиондаған текше метр орманды үнемдеуге мүмкіндік береді.
Қағаз фабрикасына келіп түсетін бастапқы шикізат (шүберек, целлюлоза,
ағаш және сабан массасы, макулатура) механикалық өңдеуден өтеді:
гидроразбиваторларда сындырылады, бөгде қоспалардан тазартылады және
арнайы диірмендерде ұнтақталады. Осы өңдеу нәтижесінде талшықтар
бөлінеді. Ұнтақталған талшықтарға толтырғыштар, желімдеу және бояғыш
заттар қосылады. Толтырғыштар-каолин, бор, тальк, гипс, титан ақтығы және
басқа заттар – қағазды мөлдір етуге, құрылымын тығыздауға, бетін жақсартуға
және т. б. қағаздың кейбір түрлері ылғалға төзімді болу үшін желімделеді.
Қағазды желімдеу үшін Розин, синтетикалық шайырлар, крахмал, парафин
қолданылады. Қағазды бояу және бояу үшін әртүрлі бояғыштар қолданылады.
Қағаз фабрикасында қағаз өндіру процесі қағаз массасын дайындаудан
басталады. Арнайы диірмендегі ағаш массасы мен целлюлоза тозаңға өңделеді
(5-қосымша, сурет). 44.IV). Бұл жағдайда талшықтардың ұзындығы қажетті
мөлшерге жеткізіледі. Ұнтақталған талшықтарға (5-қосымша) 44.IV (1-20))
толтырғыштар, бояғыштар, желім, су қосыңыз. Содан кейін қағаз массасы
қағаз машинасына түседі. Массалық бассейнде араластырғыштың тұрақты
айналуымен құмсалғыш пен торап арқылы ағатын қағаз алынады. Бүріккіш
астында масса шексіз торға біркелкі бөлініп, жұқа талшықты қабат түзеді.
Дірілдің арқасында тор талшықтары бір-біріне жабысады. Тегістеуіш ролик
қабырғаларды массаға, қажет болған жағдайда су белгілеріне басады. Ылғал
престердің қысымымен талшықты қабат жартылай құрғап, мата таңғышымен
"дымқыл" пресс астына түседі. Шүберектер мен кептіру цилиндрлерінің
арасында қағаз кептіріледі. Бұл жағдайда қылқан жапырақты талшықтардағы
шайыр ериді және талшықтарды желімдейді. Машина каландрында қағаз
қажетті бетті алады және содан кейін орамға бүктеледі. Диск пышағының
көмегімен қағаз парағын кесу жүзеге асырылады. Қажет болса, көлденең
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
9 из 31
пышақ қағазды парақтарға кеседі.
Қазіргі заманғы қағаз машиналары-ұзындығы 150 м жететін үлкен
қондырғылар. кеңестік қағаз машиналары бір минут ішінде ені 10 м-ге дейін
және ұзындығы 1000 м-ге дейін қағаз шығара алады. Бұл ретте құю, кептіру
және әрлеу процестері автоматты құрылғылармен реттеледі.
Осылайша, өндіріс процесі ағаштарды кесуден бастап кептіруге және
жұмысқа дайындалған парақтарды кесуге дейінгі кезеңдерді қамтиды.
1.2Технологияны оқыту әдістемесі
Технология әлеуметтендіру тұрғысынан жалпы білім беру жүйесінде
маңызды орын алады. Базистік оқу жоспары (бұдан әрі-ББТ) бойынша оны
оқыту бастауыш мектепте басталады, негізгі жалпы білім беру сатысында
жалғасады және жалпы білім берудің жоғары сатысында базалық немесе
бейіндік деңгейде аяқталады. Жалпы білім беру жүйесінде оқушылардың
технологиялық
құзыреттілігін
қалыптастыруды
қамтамасыз
етеді.
Жасампаздық, қайта құру іс-әрекетіне қабілеттілікті дамытуға, практикалық
міндеттерді шешуге дайындалуға ықпал етеді.
Бастауыш сыныптардағы технологиялық сабақтардың көпшілігі қағаз бен
картонмен жұмыс істеуге арналған. Қағаз бен картонның өзі-қиял мен қиял
ойындары. Егер сіз оны қолдың ептілігімен біріктірсеңіз, онда сіз бәрін
жандандырып, екінші өмір бере аласыз. Қағаздан және картоннан
ойыншықтар жасау-ауыр, қызықты және өте жағымды жұмыс. А.с. Макаренко
баланың іс-әрекетінде қағазды қолданудың маңыздылығына назар аударды.
Ол материалдар (қағаз, саз, ағаш және т.б.) "адамның қалыпты іс-әрекетіне
жақын: материалдардан адам құндылықтар мен мәдениетті қалыптастырады.
Қағаз бен картоннан бұйымдар жасау баладан ептілік әрекеттерін талап етеді,
қол біртіндеп сенімділікке, дәлдікке ие болады, ал саусақтар икемді болады,
бұл өте маңызды. Қол еңбегі сенсомоториканың дамуына ықпал етеді-көз мен
қолдың жұмысындағы үйлесімділік, қозғалыстардың үйлестірілуін жақсарту,
икемділік, әрекеттерді орындаудағы дәлдік. Еңбек, қағаз және картонмен
көрсетеді, үлкен ақыл-ой қабілетін дамыту, оқушыларды дамытуға, олардың
ойлау, зейін. Мұндай жұмыс кезінде сөйлеудің жоспарлау функциясын ғана
емес, сонымен қатар мінез-құлықты сөйлеуді реттеуді де дамыту үшін
жағдайлар жасалады. Қағаздан және картоннан бұйымдар жасау жұмысы
оқушылардың жеке басын дамытуға, олардың мінезін тәрбиелеуге ықпал
етеді. Ойыншық жасау белгілі бір күш-жігерді қажет етеді. Бірте-бірте балалар
табандылық, табандылық, басталған жұмысты соңына дейін жеткізу қабілеті
сияқты қасиеттерді дамытады.
Көркем образдың пайда болуы және оның кез-келген өнер түрінің тілімен
одан әрі көрінісі күрделі және жан — жақты процесс болып табылады. Мен
мұғалімнің назарын студенттердің суреттелген объектіні, құбылысты немесе
оқиғаны терең білуі өте маңызды рөл атқаратындығына аударғым келеді.
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
10 из 31
Сондықтан балаларды сурет объектісімен жан-жақты таныстыруды
ынталандыру ұсынылады. Оқулықта бұған да көп көңіл бөлінеді. Ол
объектінің кейбір сипаттамаларын ұсынады, олармен танысу дизайнның
неғұрлым көлемді және толық бейнесін жасауға немесе шығармашылық
ізденістің шекарасын кеңейтуге көмектеседі.
Мұғалім дизайн бейнесін жасау процесіне көптеген жолдармен көмектесе
алады:
- балаларды объект туралы қосымша ақпарат жинауға шақырыңыз;
- байланыстыру-объект сол уақытта басқа пән бойынша оқытылатын
тақырыппен;
- қолөнердің мақсатты мақсатын талдау: оның мәні, пайдасы, кімге арналғаны,
осыған байланысты қалай жасалуы керек.
Кейде объектіге емес, әрекет ету әдісіне назар аудару керек,
яғни.оқушылардың жаңа технологияны үйренуге қызығушылығын арттыру.
Бұл мәселені шешудің кейбір жолдары:
-зерттелетін техниканы кез-келген қолөнерімен немесе басқа елдің дәстүрлі
өнерімен байланыстыру.
- әрекет ету тәсілін бейнелеу өнерінің басқа түрлерімен байланыстыру,
балаларды әлемдік көркем мәдениет жауһарларымен таныстыру.
- қолөнерді оның тарихи дамуында Ежелгі дәуірден қазіргі уақытқа дейін, осы
нақты сабаққа дейін елестету.
- балаларды көрнекі жаңалыққа, күтпеген әсерлер мен жаңа техниканың
мүмкіндіктеріне қызықтыру. Ұсынылған әдістердің үйлесімі сабақтарды әр
түрлі етуге көмектеседі, оң мотивация тұрақты және іс - әрекеттер мағыналы
болады.
Бастауыш сыныптардағы еңбек сабақтарының көпшілігі қағаз бен
картонмен жұмыс істеуге арналған. Қағаз бен картонның өзі-қиял мен қиял
ойындары. Егер сіз оны қолдың ептілігімен біріктірсеңіз, онда сіз бәрін
жандандырып, екінші өмір бере аласыз.
Ойыншықтар, қағаздан және картоннан қолөнер жасау-ауыр, қызықты
және өте жағымды жұмыс. А.с. Макаренко баланың іс-әрекетінде қағазды
қолданудың маңыздылығына назар аударды. Ол материалдар (қағаз балшық,
ағаш және т.б.) "адамның қалыпты іс - әрекетіне жақын: материалдардан адам
құндылықтар мен мәдениетті қалыптастырады... ойыншықта-материалда
көптеген жақсы реализм бар, бірақ сонымен бірге қиялға ғана емес, қиялға да
кең орын бар. үлкен шығармашылық қиял". Қолөнер жасау баладан ептілік
әрекеттерін талап етеді, қол біртіндеп сенімділікке, дәлдікке ие болады, ал
саусақтар икемді болады, бұл өте маңызды. Қол еңбегі сенсомоториканың
дамуына ықпал етеді-көз мен қолдың жұмысындағы үйлесімділік,
қозғалыстардың үйлестірілуін жақсарту, икемділік, әрекеттерді орындаудағы
дәлдік. Еңбек, қағаз және картонмен көрсетеді, үлкен ақыл-ой қабілетін
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
11 из 31
дамыту, оқушыларды дамытуға, олардың ойлау, зейін. Мұндай жұмыс кезінде
сөйлеудің жоспарлау функциясын ғана емес, сонымен қатар мінез-құлықты
сөйлеуді реттеуді де дамыту үшін жағдайлар жасалады.
1.3 Қағаз және қатырма қағазбен жұмыс істеу технологиясы
Қағаз және қатырма қағаз- ең көп таралған және өңдеуге болатын
материалдар. Олармен жұмыс істеу барысында студенттер олардың өндірісі,
түрлері, қасиеттері, күнделікті өмірде және техникада қолданылуы, қағаз бен
картон алуға және оларды өңдеуге байланысты адамдардың мамандықтары
туралы түсінік алады.Оқушыларда осы материалдарды өңдеу бойынша
практикалық дағдыларды қалыптастыру бұйымдарды дайындау процесінде
жүзеге асырылады. Мектепке дейінгі кезеңнен бастап балалар қағазды
қайшымен кесу, бөлшектерді желіммен қосу әдістерін біледі. Бастауыш
мектепте оқушылар қағаз бен картоннан жасалған Бөлшектерді шаблон
бойынша бүгу, өлшеу құралдарын қолдану, картонды пышақпен кесу әдістері,
бұйымдарды аппликация, бояу және басқа да материалдарды қолдану арқылы
безендірудің әртүрлі тәсілдері арқылы білімдерін кеңейтеді және дағдыларын
игереді.Қағаз және картон-жұмыс кезінде графикалық сауаттылықтың негізі
қаланатын материалдар. Оқушылар техникалық сурет, эскиз, сызба туралы
жалпы түсінік алады, қарапайым сызбаларды (эскиздерді) түсінуге және олар
бойынша белгілеуді орындауға үйренеді.Қағаз бен картонды өңдеу
бағдарламалары дизайн ерекшеліктері мен технологиялық операцияларға
ұқсас өнімдер тобын қамтитын практикалық тапсырмалардың белгілі бір
дәйектілігіне негізделген. Бастауыш сынып оқушылары келесі өнім түрлерін
шығарады: ойыншықтар, ашықхаттар, кәдесыйлар, панельдер, дидактикалық
материалдар қарапайым көрнекі құралдар, дәптерлер, балалар кітаптары және
т.б. оқушылардың техникалық ойлауын дамыту сабақтың әртүрлі кезеңдеріне
бақылауды енгізуге ықпал етеді; тәжірибені кейіннен жалпылау, мұғалім
ұсынған өнімді немесе оның дизайнын жасаудың технологиялық процесін
жетілдіру мәселелерін шешу, кейіннен технологиялық процеске өзгерістер
енгізу.Бұл бөлім; мұғалімнің қалауы бойынша қосымша жұмыс түрлеріне,
мысалы, кітаптарды жөндеуге және байланыстыруға, папье-машемен жұмыс
істеуге және жас студенттерге қол жетімді қағаз бен картонды өңдеудің басқа
түрлеріне бөлінген уақыт есебінен кеңейтуге болады."Біз қағазбен жұмыс
істейміз" оқулығының бөлімі оқушылар қағаз өндірісі, оның қасиеттері мен
түрлері туралы білетін; оны өңдеудің жаңа дағдыларын игеретін; графикалық
сауаттылықтың жаңа элементтерімен танысатын сабақтар өткізуді
қарастырады.1-сыныпта оқушылар бірқатар тәжірибелер мен бақылаулар
жасады. Қағаз, ағаш және мата сияқты, талшықты материал екенін біліңіз;
қағаздағы талшықтардың бағытын анықтауға, практикалық жұмыстарды
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
12 из 31
орындау кезінде оның қасиеттерін білуге үйреніңіз.
Оқушылардың қағаз бен картон туралы білімдерін толықтыру және жүйелеу,
олардың ерекше қасиеттері мұғалім арнайы ұйымдастырған бақылауларға,
әңгімелерге, қарапайым тәжірибелер мен зертханалық жұмыстарға ықпал
етеді. Оқушылардың өңделетін материалдардың қасиеттерін зерттеудегі
мұндай қарапайым, қарапайым әрекеті балаларға бұйымдарды жобалау және
жасау процесіне саналы түрде жақындауға, практикалық жұмыстарға арналған
материалдарды таңдауға және осы материалдарды өнім бөлшектерін өндіруде
дұрыс қолдануға көмектеседі.
Осы танымдық іс-әрекеттің барысында оқушылар адамның әртүрлі
материалдарға қажетті қасиеттерді беруді үйренгенін біледі, мысалы: қағазды
аз немесе аз тығыз немесе тегіс ету. Қағаздың қасиеттері әдетте әртүрлі
сипаттамаларға сәйкес топтарға біріктіріліп жіктеледі. Жас оқушыларды қағаз
бен картонның маңызды қарапайым қасиеттерімен таныстыру мәселелерінде
барлық қасиеттерді егжей-тегжейлі және дәл жіктеудің қажеті жоқ, сонымен
қатар осы қасиеттердің анықтамалары мен практикалық сипаттамаларында
кейбір жеңілдетулерді қабылдауға болады.
1-сыныпта оқушылар оригами техникасында жұмыстарды орындау кезінде
"сызба", "Сызба сызығы" ұғымдарымен танысады. Олар кейбір жолдардың
атаулары мен мақсаттарын біледі, оларды тани алады.
1-4-сыныптардағы технология сабақтарында қарапайым графикалық
бейнелерді белгілеу қарындаштар, сызғыштар, бұрыштамалар, сызбалық
циркульдің көмегімен жүргізіледі.Бұл тақырыпты зерттеудің мақсатыбалаларға жалпақ бөліктің геометриялық пішінін талдауға, көзге және қолмен
графикалық құрылымдарды орындауға, сызбаларға, эскиздерді салу
кезеңдеріне қарапайым Өлшем ережелерін қайталауға және бекітуге
үйрету.Оқушыларға жалпақ бөлшектердің геометриялық пішінін талдау
әдістерін үйрету балалардың мектепке дейінгі мекемелерде алынған жалпақ
геометриялық фигуралардың пішіні туралы біліміне негізделген. Қағазбен
және картонмен жұмыс істеу кезінде тақтаймен, қарапайым қарындашпен,
сызғышпен, қайшымен, инемен, қылқаламмен жұмыс істеу техникасының
оқушыларымен Еңбек қауіпсіздігі ережелерінің сақталуын ескеру
қарастырылған. Жұмыс орнын ұйымдастыру және жеке гигиена талаптарын
орындау.
Қағаз және картонмен жұмыс жасау және еңбек мәдениеті дағдыларын дамыту
сабақтарында оқушылардың еңбек қызметін ұйымдастыруда "жұмыс
адамының ережелері "үлкен орын алады»:
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
13 из 31
- әркім өз жұмыс үстелінде жұмыс істейді;
- жұмысты бастамас бұрын, жұмыс орнын дұрыс дайындаңыз;
- жұмыс кезінде жұмыс орнын тәртіппен ұстаңыз;
- сақта, құрал-саймандар және материалдар;
- әрқашан жұмысты қалай жақсы, жылдам және дәл жасау керектігін ойлаңыз;
- жұмысты аяқтаңыз-жұмыс орнын тез және дәл тазалаңыз.
Мұғалімнің күнделікті жұмысы осы" Ережелерге " сәйкес еңбек сабақтарының
танымдық және тәрбиелік нәтижелерін арттырады.
1-сынып оқушыларының қағазбен және картонмен жұмыс істеу кезіндегі
негізгі еңбек дағдыларының, білімі мен дағдыларының тізбесі:
- бұйымдардың техникалық суреттерін және қашау нобайларын оқи білуі тиіс.
Қайшымен кесіңіз, бүгіңіз, желімдеңіз, жіппен тігіңіз. Өнімдерді бояулармен,
аппликациялармен аяқтаңыз. Жұмыс орнын дайындау және "жұмыс
адамының ережелерін"сақтау.
- қағаз түрлерін, оның экономиканың әртүрлі салаларында қолданылуын,
негізгі қасиеттерін (қалыңдығы, беріктігі, түсі, ылғалға қатынасы) білуі керек.
Сканерлеудің техникалық суреттері мен эскиздері, шаблон бойынша жұмыс.
Қағазбен жұмыс істеуге арналған құралдар мен құрылғылар (сызғыш, шаршы,
қайшы). Қауіпсіздік техникасы және оларды пайдалану ережелері.
1.4. Аппликация туралы жалпы түсінік
Аппликация (латын сөзінен "қолдану") - көркемдік іс - әрекеттің қызықты
түрі-бұл әртүрлі материалдардың түрлі-түсті бөліктерімен жұмыс жасау
тәсілі: қағаз, мата, былғары, аң терісі, киіз, түрлі-түсті моншақтар, моншақтар,
жүн жіптері, металдан жасалған платина, барлық заттар (барқыт, атлас,
жібек)., кептірілген жапырақтар ... экспрессивті мүмкіндіктерді жақсарту үшін
әртүрлі материалдар мен құрылымдарды қолдану басқа сурет құралына коллажға өте жақын.
Аппликация дүниеге келген өте маңызды. Ол киім мен аяқ киімді,
тұрмыстық заттар мен құралдарды, үйінің интерьерін безендіру тәсілі ретінде
пайда болды. Мүмкін, қосымшаның пайда болуының алғашқы серпіні киімге
теріні тігу қажеттілігі болды, ал бірінші тігіс адамға моно киімнің бөлшектерін
біріктіріп қана қоймай, оны безендіретінін айтты. Осы материалдардан
жасалған бөлшектер киімге бекітіле бастады. Осылайша аппликация пайда
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
14 из 31
болды. Сюжет жануарлар, құстар, адамдардың өздері, фантастикалық
құбыжықтар, әдемі гүлдер мен өсімдіктер, аң аулау және күнделікті өмір
көріністері болды.
Біздің көпұлтты еліміздің түрлі халықтары ұлттық костюм, тұрмыстық
заттар, тұрғын үй безендіру үшін аппликация қолданады. Қағаз қосымшасы
XVI ғасырда пайда болды және келесі ғасырларда дамыды. XVII ғасырдың
басында Францияда қағаздан жасалған силуэттерге арналған сән пайда болды
және қысқа мерзімде Еуропаның барлық елдеріне және Ресейге таралды.
Тұрғын үйлердің қабырғалары кішкентай силуэт портреттерімен, тұрмыстық
көріністермен безендіріле бастады. Силуэт өз атауын XVII ғасырдағы француз
шенеунігі Этьен силуэт атауынан алды, ол сәнге сүйене отырып, қағаздан
кесуді жақсы көрді. Ол туралы әртүрлі әңгімелер айтылды, бір күні суретші
оған көлеңке ретінде жасалған карикатураны салды. Суреттің бұл әдісі силуэт
деп аталды.
Көптеген кәсіби суретшілер силуэт өнеріне қызығушылық танытты:
Альбрехт Дюрер, Питер Пол Рубенс. Бұл өнер әйгілі әңгімеші Ханс Христиан
Андерсенді де қызықтырды. ХХ ғасырдың суретшілері М. в. Добужинский, К.
А. Сомовты қызықтырды. Бұл өнердің ірі шеберлері суретшілер болып
саналады: Г. и.Нарбут, Н. В. Ильин, Е. С. Кругликова.
Көптеген графикалық суретшілер қазіргі уақытта силуэтті кітап дизайнында
буклеттер, плакаттар жасау кезінде көркемдік білдірудің тәуелсіз құралы
ретінде сәтті қолданады.
Аппликация бүгінгі күнге дейін көптеген халықтарда қолданылатын киім,
аяқ киім, тұрмыстық заттар, тұрғын үйді безендірудің ең көне тәсілдерінің бірі
болып табылады. Аппликацияның пайда болуы ежелгі дәуірден басталады
және жануарлардың терісінен жасалған киімдерге тігіс, тігістің пайда
болуымен байланысты. Қолдану эволюциясы Азия, Еуропа, Американың
ежелгі өркениеттерінің өнер ескерткіштеріндегі суреттерден, әдеби көздерден,
сондай-ақ әртүрлі дәуірлер мен халықтардың Қосымшаларының сақталған
үлгілерінен байқалады. Алғашқы қауымдық жүйе жағдайында, әлеуметтік
теңсіздік болмаған кезде, қолдану үшін қолданылатын материалдар
барлығына бірдей қол жетімді болды. Болашақта қолдану, қолданбалы өнердің
басқа түрлері сияқты, жаңа әлеуметтік жағдайлардың әсерін бастан өткерді.
Дворяндарға арналған кестелер суреттің күрделілігімен де, материалдардың
құнымен де ерекшеленді.
Әр түрлі халықтар аппликация үшін әр түрлі материалдарды пайдаланады:
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
15 из 31
мысалы, тувалықтар, ат әбзелдерін безендіріп, аппликацияда теріні дала
бұтасының алтын-сары қабығымен біріктіреді, бұл өзіндік ерекшелігі мен
сұлулығында хиароскуро мен көлемнің қайталанбас ойынын жасайды. Киіз
ежелден Батыс тувандықтарда кеңінен қолданылған. Ол бас киімдерді
безендіруде қолданылған. Матадан жасалған аппликация шай, тұз, желе,
шаман костюмдеріне арналған сөмкелер жасады.
Көптеген ғасырлар бойы қолдану Азияда ғана емес, Еуропада да кең
таралған: Италия, Испания, Германия, Франция. Аппликация рыцарь кезінде
өте танымал болды. Соғыс, турнирлер рулық белгілер – елтаңбалардың пайда
болуына әкелді. Елтаңбалар екі жағынан айқын көрінуі керек, бұл
аппликациямен кесте тігудің дамуына әкелді. Сицилия королі Рожер II
Византиядан білікті тоқушылар мен кесте тігушілер арасында шығарылды.
Сицилиялық кестелердің бір ерекшелігі-аппликация техникасын қолдану.
Үлкен известностью пайдаланды "деп аталатын вырезные сицилийские шұға".
Көп ұзамай ұқсас кестелерді орындау бүкіл Италияға таралды, әсіресе испан
қосымшалары-Атластың фонында барқыттың ою-өрнектері танымал болды.
Сатылымда аппликацияда қолдануға болатын қағаздың үлкен
ассортименті бар. Сонымен қатар, сіз студенттік дәптерлердің түрлі-түсті
мұқабаларын, орауыш қағазды, түрлі-түсті плакаттардың қиындыларын,
иллюстрацияларды, тегіс тұсқағаз қағазын және т.б. қолдана аласыз.
Қағаз бен картонның әртүрлі түрлері болатын материалдан басқа, кейбір
құралдар мен құрылғылар қажет болады. Оларға қайшы, желім, щеткалар,
бояулар, таза майлық жатады. Қосымшаны жасау үшін қажетті материалдарбұл қосымшаның сапасы, оның беріктігі және сыртқы түрі көбінесе олардың
қасиеттеріне байланысты. Желім мен паста белгілі бір талаптарға сай болуы
керек: беттерді жақсы жабыстырыңыз, тез құрғатыңыз. Желім дақ
қалдырмауы керек және қағазды ағартпауы керек. Синтетикалық, казеин
желімі және пасталар кеңінен қолданылады. Силикат желімін пайдалану
ұсынылмайды, өйткені ол із қалдырады және боялған қағазды ағартады.
Пастаны өзіңіз дайындаған дұрыс. Ол картоп, жүгері немесе бидай ұнының
төмен сорттарынан дайындалады. Крупчатка паста үшін жарамсыз. Есте
сақтау керек, пастаның жабысқақ қасиеттері қайнатылған сәттен бастап 8-10
сағат ішінде ғана көрінеді, және осы кезеңнен кейін ол сулы немесе
қалыңдайды, яғни.жұмысқа жарамсыз.
Аппликация техникасында жұмыс істеу кезінде қайшылар қажет.
Олардың көмегімен картон мен қағаздан белгілі бір бланкілер мен пішіндер
жасалады немесе кесіледі. Дөңгелек ұштары мен дамыған тұтқалары бар
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
16 из 31
қайшыларды алған жөн. Ұзындығы бойынша қайшы болуы мүмкін әр түрлі
ұзындықтағы (от10 дейін 20см). Қайшыны қолданған кезде қауіпсіздік туралы
ұмытпау керек: қайшыны бұрамаңыз, қайшыны жабық пышақтарға бермеңіз,
қайшыны үстелден іліп қоймас үшін және біреудің аяғына құлап кетпес үшін
үстелге қойыңыз. Жұмыстан кейін қайшыларды қораптарға немесе тіректерге
сақиналарды жоғары қаратып салыңыз.
Әр түрлі мөлшердегі щеткаларды дайындау керек. Кішкентай
бөлшектерді желімдеу үшін кішкентай щеткалар қолайлы, егер бөлік көлемді
болса және оны негізге желімдеу керек болса, онда үлкен щетка қолайлы.
Жұмыстан кейін щеткаларды мұқият жуыңыз.
Қолөнер желіммен жасалған жағдайларда, бөлшектің желімделген жерін
ылғалдандыру үшін алдын-ала майлықты дайындау керек. Майлық таза,
ылғалды оңай сіңіретін, құрылымы жұмсақ болуы керек. Сабақтан кейін
майлықты жуып, кептіру керек.
ІІ. Бастауыш сыныптарда қағаздан жасалатын бұйымдардың түрлері.
Қағаздан жапсырма (аппликация) жасау технологиясы
2.1 Эстетикалық құрал ретінде аппликация жасау технологиясын
қолдану мектеп оқушыларын тәрбиелеу
Бастауышта мектепте аппликацияға деген құштарлық байқауды дамытуға
көмектеседі, әртүрлі білімді қамтиды. Шынында да, мысалы, қолдану
техникасында құс немесе жануар жасау үшін Сіз олардың пішінін, әдеттерін
және қозғалу тәсілін білуіңіз керек, әйтпесе ит ит сияқты болмайды, бірақ
Торғай торғайға ұқсайды. Егер бұл жасалмаса, онда жұмыс қажетті нәтиже
бермейді, бұл мұғалімнің қозғалыстарының таза техникалық қайталануы
болады. Сонымен қатар, сіз жасағыңыз келетін нысанды көріп, сезінуіңіз
керек.
Бастауыш сыныптардағы мектеп жасындағы балаларды эстетикалық
тәрбиелеу жүйесінде технологиялық сабақтарда аппликацияларға үлкен орын
берілуі керек. Бұл баланың психикасын байытып, оның сезімдері мен
эстетикалық талғамын жақсартудан гөрі жақсы. Қолдану арқылы бала
табиғатқа деген сүйіспеншілікті дамытады, оның сұлулығын сезіну және оған
таңдану қабілеті балалардың эстетикалық дамуы үшін ғана емес, сонымен
қатар адамгершілік тәрбие үшін де, атап айтқанда, мектеп жасына дейінгі
балаларда патриоттық сезімдерді ояту үшін, қоршаған ортаға сезімталдық,
жұмыс қажеттілігі, физикалық қатаюға ықпал етеді., сонымен қатар ақыл-ой
көкжиегін кеңейту.
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
17 из 31
Аппликация – бұл визуалды іс-әрекеттің бір түрі, оның негізгі мақсаты
шындықтың бейнелі көрінісі.
Аппликация-шындықтың нақты бейнелі танымы. Кез-келген танымдық ісәрекет сияқты, балалардың ақыл-ой тәрбиесі үшін үлкен маңызы бар.
Мақсатты визуалды қабылдау-Байқаусыз бейнелеу қабілетін игеру мүмкін
емес. Кез-келген затты салу, кесу, содан кейін желімдеу үшін алдымен онымен
танысып, оның пішінін, өлшемін, түсін, құрылымын, бөліктердің орналасуын
есте сақтау керек.
Балалардың ақыл-ой дамуы үшін қоршаған әлем объектілерінің кеңістіктік
орналасуының әртүрлі формалары, әртүрлі өлшемдер, түрлі-түсті реңктер
туралы идеялар негізінде білім қорын біртіндеп кеңейту үлкен маңызға ие.
Заттар мен құбылыстарды қабылдауды ұйымдастырған кезде балалардың
назарын формалардың, өлшемдердің (бала мен ересек адам), гүлдердің (әр
түрлі маусымдардағы өсімдіктер), заттар мен бөліктердің әртүрлі кеңістіктік
орналасуына (құс отырады, ұшады, астық жинайды, балық әр түрлі бағытта
жүзеді және т.б.) аудару керек; құрылымдық бөлшектерді де басқаша
орналастыруға болады.
Қолдану сабақтарында балалардың сөйлеуі дамиды: формалардың, түстер
мен олардың реңктерінің, кеңістіктік белгілердің ассимиляциясы мен атауы
сөздікті байытуға ықпал етеді; заттарды бақылау процесінде, заттарды,
ғимараттарды зерттеу кезінде, сондай-ақ иллюстрацияларды, суретшілердің
суреттерінен репродукцияларды қарау кезінде мәлімдемелер сөздік қорын
кеңейтуге және үйлесімді сөйлеуді қалыптастыруға оң әсер етеді.
Сенсорлық қабылдауды дамыту қағазды өңдеуге көмектеседі:
- бүктеу;
- кесу;
- жыртылу;
- жапсыру.
Осылайша, аппликация сенсорлық тәрбие мен көрнекі-бейнелі ойлауды
дамытуға ықпал етеді. Қосымшаны жасау үшін балаға таңбалау керек.
Қосымшаны құру үшін күш салу, еңбек әрекеттерін орындау, белгілі бір
дағдыларды игеру қажет. Мектеп жасына дейінгі балалардың бейнелеу әрекеті
оларға қиындықтарды жеңуге, еңбек күштерін көрсетуге, еңбек дағдыларын
игеруге үйретеді. Біріншіден, балалар қарындаштың немесе щетканың
қозғалысына, қағазға қалдырған іздеріне қызығушылық танытады; біртіндеп
шығармашылықтың жаңа мотивтері пайда болады – нәтиже алуға, белгілі бір
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
18 из 31
кескін жасауға деген ұмтылыс.
Бастауыш сыныптардағы оқушылар технология сабақтарында көптеген
практикалық дағдыларды игереді, олар кейінірек әр түрлі жұмыстарды
орындау үшін қажет болады, өздерін тәуелсіз сезінуге мүмкіндік беретін
қолмен шеберлікке ие болады.
Еңбек дағдыларын дамыту адамның назар, табандылық, шыдамдылық
сияқты ерікті қасиеттерін дамытумен байланысты. Балалар тәрбиеленуде
іскерліктер еңбек етуге, қалаған нәтижеге қол жеткізу. Еңбексүйгіштікті,
өзіне-өзі қызмет көрсету дағдыларын қалыптастыруға балалардың сабаққа
дайындалуға және жұмыс орындарын жинауға қатысуы ықпал етеді. Бұл ісәрекетінің негізгі мәні-бұл эстетикалық тәрбие құралы.
Қолдану процесінде эстетикалық қабылдау мен эмоцияларды дамыту үшін
қолайлы жағдайлар жасалады, олар біртіндеп эстетикалық сезімдерге
ауысады, шындыққа эстетикалық қатынасты қалыптастыруға ықпал етеді.
Әдемі тақырыпты қабылдау кезінде пайда болатын тікелей эстетикалық
сезім әртүрлі құрамдас элементтерді қамтиды: түс сезімі, пропорция сезімі,
пішін сезімі, ырғақ сезімі.
Балаларды эстетикалық тәрбиелеу және олардың бейнелеу қабілеттерін
дамыту үшін бейнелеу өнері туындыларымен танысудың маңызы зор.
Суреттердегі,
мүсіндегі,
сәулетіндегі
және
қолданбалы
өнер
туындыларындағы бейнелердің жарықтығы, айқындылығы эстетикалық
тәжірибе тудырады, өмір құбылыстарын тереңірек және толық қабылдауға
және суретте, мүсіндеуде, аппликацияда өз әсерлерінің бейнелі өрнектерін
табуға көмектеседі. Бірте-бірте балалар көркемдік талғамын дамытады.
Қолдану арқылы эстетикалық дамудағы басты міндет - балалардың
табиғатқа деген эмоционалды қатынасын ояту. Табиғатқа эмоционалды
көзқарас адамды жоғары, бай, Мұқият етуге көмектеседі.
Табиғат эстетикалық сезімдердің дамуы мен қалыптасуына әсер ететін
факторлардың бірі болып табылады, ол эстетикалық әсерлер мен адамға
эмоционалды әсер етудің сарқылмас көзі болып табылады. Адамдардың
өмірінде табиғат маңызды орын алады, эстетикалық сезімдер мен
талғамдардың қалыптасуы мен дамуына ықпал етеді.
Туған табиғатқа деген сүйіспеншілік ерте жастан тәрбиеленеді. "Дәл осы
уақытта балаларға сұлулықты, үйлесімділікті, орындылықты, ондағы бірлікті
сүюге баулу керек".
Эстетикалық сезімдер моральмен тығыз байланысты. Отанға деген
сүйіспеншілік-бұл табиғатпен қарым-қатынастан туындаған эстетикалық
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
19 из 31
сезімдермен тығыз байланысты күрделі моральдық сезім. Мектеп жасына
дейінгі балалармен табиғат құралдарымен эстетикалық тәрбие беру
жұмысында мұғалім осы жастағы ерекшеліктерді жақсы білуі керек.
Осы жастағы балаларда тәуелсіздікке, тәуелсіздікке деген үлкен ұмтылыс
бар. Олар бәрін көргісі келеді, бәрін өздері ашады.
Тәрбие-бұл қарым-қатынасты ұйымдастыру маңызды рөл атқаратын
баланың іс-әрекетін ұйымдастыру. Баланың іс-әрекетін ұйымдастыру нені
білдіреді? Іс - әрекет ұғымы күрделі ұғым: кез - келген іс-әрекет қажеттіліктен
туындайды, мотиві бар (аз немесе аз саналы ынталандырушы себеп) және
Мақсат-іс-әрекет орындалатын нәрсе. Осылайша, баланың іс-әрекетін
ұйымдастыру, яғни оны тәрбиелеу, оған тиісті қажеттілікке қолдау көрсету,
қажетті мотивацияны ынталандыру және белгілі бір мақсатқа тарту қажет.
Қажеттіліктер, себептер мен мақсаттар - біздің қарым-қатынасымыз бен
сезімдеріміздің негізі.
Балаңыздың іс-әрекетінің қажеттіліктерін, мотивтері мен мақсаттарын
тәрбиеде қойылған міндетке сәйкес ұйымдастыра отырып, сіз оның жеке
басының қажетті сапасын тәрбиелей аласыз. Және, мүмкін, қайтадан тек
қызметте ұйымдастырыңыз.
Эстетикалық тәрбие жұмысында мүдделердің бағытын ғана емес, сонымен
бірге осы қабылдаудың (эстетикалық) ерекшеліктерін де білу және ескеру
қажет: қоршаған шындық құбылысын қабылдай отырып, адам тек танымдық
және моральдық өлшемдерді ғана емес, сонымен қатар эстетикалық
қағидаларды да басшылыққа алады.
Эстетикалық қабылдау-бұл нақты заттар мен өнер туындыларының
әсерінен тұтас бейнелерді жасау немесе көбейту және эмоционалды түрде бояу
мүмкіндігі.
Қолдану арқылы көрінетін сезімдердің мазмұны мен байлығы қабылдау
сипатына тікелей байланысты. Жасына сәйкес эстетикалық қабылдаудың
өзіндік ерекшеліктері бар, олар идеялар мен балалардың өмірлік тәжірибесінің
көлеміне байланысты.
Бастауыш сыныптардағы мектеп жасындағы балалар, әдетте,
көрінгендердің суретін дұрыс бағалай алмайды. Олар әлі де жеке қабылдауды
біріктіру, синтездеу қабілетіне ие емес.
Әдемі нәрсені байқау, бөлектеу қабілеті біртіндеп дамиды. Бірақ егер даму
өздігінен, балабақша мен отбасының мақсатты әсерінсіз жүрсе, онда ол
кешіктірілуі мүмкін. Сондықтан мұғалім өз оқушыларына өмір бойы саңырау
болып қалмауы және табиғат сұлулығына соқыр болмауы үшін эстетикалық
тәрбие беруі керек.
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
20 из 31
В. А. Сухомлинский: "жақсы бала аспаннан құлап түспейді. Оны тәрбиелеу
керек". Иә, мейірімділік осы күнге дейін батылдық пен батылдық сияқты
қасиеттерге ие болады. Бірақ мейірімділік үшін үлкен батылдық пен батылдық
қажет. Жақсы бизнес үшін көбінесе "өз әніңіздің тамағына" басу керек, және
бұл басқа біреудің әнінің "жұлдыруына" қарағанда әлдеқайда батылдықты
қажет етеді. Балаларға барлық тіршілік иелеріне жанашырлық арқылы
мейірімділікті үйрету керек. Мейірімді болу дегеніміз-жанашырлық таныту,
яғни.басқасын түсіне білу, оған шын жүректен жанашырлық таныту және
көмектесуге ұмтылу. Эмпатияны балаларға алғашқы қадамдар жасауды
үйреткендей, мұқият, мұқият, мұқият үйрету керек.
2.2 Қағаздан жапсырма аппликация жасау технологиясы жолдары
Оқушы өз қолымен жасалған ойыншықтың әрекет еткеніне қуанады:
бұрылмалы табақ желге айналады, қайық ағынмен жүзеді, ұшақ, жылан ұшып
кетеді және т.б. қағазбен әр түрлі әрекеттер арқылы, оны өңдеу процесінде,
әртүрлі әдістер мен әдістерді қолдана отырып, балалар таныс заттардың
суреттерін түсінуге, оларды бейнелеу іс-әрекетінде беруге үйренеді, сыртқы
келбеттің сұлулығы мен түсіне ерекше назар аударады. түрлендірілген түрде.
Мұндай іс-әрекет баланың шығармашылық қиялын, оның қиялын,
көркемдік талғамын, дәлдігін, материалды ұқыпты және үнемді пайдалану
қабілетін дамытуда, операциялардың реттілігін анықтауда, оң нәтиже алуға
белсенді ұмтылуда, жұмыс орнын ретке келтіруде үлкен маңызға ие. Балалар
еңбек дағдылары мен мәдениетін меңгереді, бұл оларды мектепте одан әрі
табысты оқуға дайындау үшін маңызды.
Түрлі-түсті қағаздан жасай отырып, жас студенттер шындықтың
объектілері мен объектілерінің модельдерін жасайды, олардың сипаттамалық
белгілерін жалпыланған түрде көрсетеді, екінші сипаттамалардан алшақтайды
және ең жарқын және тартымды бөлшектерді бөліп көрсетеді.
Осылайша, сурет жаңа ерекшеліктерді, біршама шартты, бұрыштық түрде
көрінетін түпнұсқа интерпретацияны алады. Бұл материалды (қағазды)
оригами өнеріне тән белгілі бір ретпен бүгу, бүктеу әдістерімен өңдеудің
ерекшелігіне байланысты. Қолөнер көбінесе тек алыс болса да, белгілі бір
заттарға, объектілерге ұқсайды, бұл баланың қиялдағы жетіспейтін бөліктерді
толықтыра отырып, оларды тануына кедергі болмайды.
Жасалу жолдары:
a) Орындалатын суретті түрлі түсті қағаз бетіне қарындашпен салып, қайшымен
ойып алу;
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
21 из 31
ә) Ойылған қиынды кескіндерді қағаз бетіне желімдемес бұрын,
б) Әрбір қиындыны нөмірлеп, рет бойынша белгіленген орынға желімдеу.
Қолданбалы сабақтың құрылымы:
Кіріспе: Жұмбақтарды, өлеңдерді, көркем сөздерді қолдана отырып,
балалардың процеске деген қызығушылығын ояту керек. Су бөлігінде
балалардың мотивациясы жүреді.
Негізгі бөлім: Сабақтың практикалық бөлігінде түстерді, формаларды,
шамаларды, кеңістікті, уақытты қабылдауды дамыту; зейіннің негізгі
қасиеттерін дамыту, есте сақтау көлемін арттыру; ойлаудың көрнекі
формаларын дамыту және логикалық ойлауды қалыптастыру; ойлау
операцияларын қалыптастыру (талдау, синтез, салыстыру, жалпылау, жіктеу,
ұқсастық); баланың шығармашылық қабілеттерін, қиялын, икемді, стандартты
емес ойлауды дамыту; сөйлеуді дамыту, сөздік қорын толықтыру, нақтылау
және белсендіру; қолдың ұсақ моторикасын дамыту, қолды жазуға дайындау;
қарым-қатынас қабілеттерін және мінез-құлықты бақылау дағдыларын
дамыту; оң өзін-өзі бағалауды, өзіне деген сенімділікті қалыптастыру.
Қорытынды: Жұмысты салыстыру, мадақтау бар. Психологтар атап
өткендей, балалардың әртүрлі іс-әрекеттерін, ақыл-ой дамуын жүзеге асыру
үшін сурет салу, қолдану және дизайн процесінде алатын қасиеттері,
дағдылары, дағдылары үлкен мәнге ие.
Қолдану сенсорлық тәрбиемен тығыз байланысты. Нысандар туралы
идеяларды қалыптастыру олардың қасиеттері мен қасиеттері, пішіні, түсі,
мөлшері, кеңістіктегі орны туралы білімді игеруді қажет етеді. Балалар бұл
қасиеттерді анықтайды және атайды, заттарды салыстырады, ұқсастықтар мен
айырмашылықтарды табады, яғни ақыл-ой әрекеттерін жасайды.
Аппликациямен айналыса отырып, балалар материалдармен (қағаз, бояу,
саз, бор және т.б.), олардың қасиеттерімен, мәнерлі мүмкіндіктерімен
танысады, жұмыс дағдыларын меңгереді.
Қолданудың келесі түрлері бар:
1. Мазмұны:
- пәндік;
- сюжеттік;
- сәндік.
2. Пайдаланылған түстер саны бойынша:
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
22 из 31
- силуэт (монохромды);
- түсті (полихромды).
3. Нысан бойынша:
- геометриялық;
- геометриялық емес.
4. Бөлшектерді дайындау әдісі бойынша:
- қайшының көмегімен қиылған;
- қолмен жыртылған.
5. Бөлшектер саны бойынша:
- тұтас силуэт;
- бөліктерге бөлінген;
- мозаика.
6. Бөлшектерді бекіту әдісі бойынша:
- бір қаббатты;
- көп қабатты.
Талдау, салыстыру, синтез, жалпылау сияқты ақыл – ой операцияларын
құрмай қосымшаны оқыту мүмкін емес.
Талдау қабілеті неғұрлым жалпы және өрескел айырмашылықтан бастап,
нәзіктікке дейін дамиды. Тиімді жолмен алынған заттар мен олардың
қасиеттерін білу санада бекітілген.
Қағазға таңбалаудың келесі түрлері бар:
- көз;
- трафарет бойынша;
- үлгі бойынша;
- саңылауға;
- көшірме қағаз арқылы;
- иілу.
Еркеретін жағдай! Қауіпсіздік техникасына, макетті пышақпен кесу
амалдарына назар аудару. Алдымен қолды "толтыру" арқылы қауіпсіз
жұмысты ынталандырыңыз, содан кейін балалар сенімді жұмыс істейді,
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
23 из 31
сонымен бірге қиял мен шығармашылық тәсілді пышақпен кесуге қолданады.
Үй тапсырмасын тексеру кезінде әр жұмыс үшін мақтауды табыңыз, авторлық
жұмыстарды атап өтіңіз, оларды сыныпта біраз уақытқа қалдырыңыз, атааналар жиналысында көрсетіңіз.
Балалар жылдың соңында білуі тиіс:
- қағаз туралы, оның түрлері, қасиеттері туралы бастапқы мәліметтер;
- сәндік-қолданбалы өнер туралы түсінікке ие болу-аппликация;
- суреттерді композициялық дұрыс орналастыру;
- геометриялық және сәндік композициялардан өрнектер мен өсімдік
формалары;
- екі есе бүктелген қағаздан симметриялы кесу әдісін қолданыңыз және
аккордеон;
- экспрессивті жасау үшін кесу әдісін үзіліспен біріктіру салауатты;
- қайшыны дұрыс ұстаңыз және оларды қолданыңыз;
- жұмыс барысында сүйену бұйымдардың сапасын;
- оқу үрдісінде ынтымақтастық негізінде қарым-қатынас құру және
қайырымдылық, нәтижесінде ұжымның бірлігі пайда болады
- кәдесый бұйымдарын дайындау;
2.3 Әр түрлі материалдардан аппликация жасау технологиясы
Аппликация сабақтары барысында оқушылар декоративтік жұмыстарды,
күрделі композицияларды, қоршаған шындық заттарын, ертегі эпизодтарын
және т. б. құрастыруды үйренеді. Жұмыстың тақырыбы өте әртүрлі, мысалы:
Сиқырлы өзгерістер, гүл, тауық, көкөністер, "қардағы ағаш", тауық және т. б.
Аппликация сабақтары балалардың шындықтың сұлулығын, оның
табиғатын көре және жеткізе білуіне ықпал етеді, көркемдік талғамын,
композициялық принциптерін, түрлі материалдармен жұмыс істей білуін,
жұмыс барысында олардың сапасы мен қасиеттерін түсіне білуін, түстерді,
реңктерді үйлестіре білуін, өрнектер құрастыра білуін, бұйымдар жасай білуін
қалыптастырады.
Қосымшалардың кейбір түрлерін қарастырыңыз.
Жапқыштан көлемді аппликация
Сәндік - қолданбалы жұмыстарда, киім мен тұрмыстық заттарды безендіруде
тоқыма жамылғысын қолдану балаларды шығармашылық әлеміне енгізуге,
олардың жұмысқа деген қызығушылығын, көркемдік қиялын және талғамын
дамытуға кең мүмкіндіктер ашады.
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
24 из 31
Тоқыма жапқыштан (көрпе, төсек жапқыш) Үлкен Ою-өрнек жасау ұзақ
уақытты қажет етеді. Көбінесе балалар ғана емес, ересектер де бірдей
операциялардың монотонды қайталануына шыдай алмайды. Сонымен қатар,
оқушылар жас ерекшеліктеріне байланысты өз жұмысының нәтижесін тезірек
көргісі келеді. Патч тігудің технологиялық тұрғыдан күрделі емес түрлерінің
бірі ретінде патч тігісі (аппликация) бұл талапқа көп жағдайда жауап береді.
Қолдану арқылы біз бөлшектерді фонға (негізге) тігу арқылы кескін жасауды
түсінеміз. Қарапайым қосымшаны дайын формалардан жасауға болады материалда жасалған жануарлардың, гүлдердің, жапырақтардың және т.б.
суреттері. Неғұрлым күрделі-еркін (немесе ландшафт) деп аталатын
аппликация оның эскизі немесе шаблоны бойынша жасалады. Мұндай
қосымшаның күрделілігі композицияны құру және түс схемасын таңдау болып
табылады.
Пейзаждық қосымшаны панельдер мен кілемшелер өндірісінде ғана емес,
сонымен қатар киімдерді, сөмкелерді және т. б. сәндік безендіру үшін де
қолдануға болады. Пейзаждық аппликацияда көбінесе мынадай элементтер
(шартты бейнелер) пайдаланылады: таулар, орман сұлбасы, күн мен
бұлттардың бейнесі, ағаштар мен бұталардың, құрылыстардың сұлбасы;
адамдар мен жануарлардың сұлбасы.
Нақты ойды (сюжетті) жүзеге асыру матаның жапқыштарын мұқият
таңдауды қажет етеді: құрылымы, түсі, өрнегі, қалыңдығы. Бұл жағдайда
тіндердің
қасиеттерін
ескеру
қажет:
физика-механикалық
және
технологиялық.
Ландшафт қосымшасы, әдетте, көп қырлы. Суреттің "тереңдігін" сезіну
үшін түстердің визуалды иллюзияларын ("шегіну" және "шығыңқы" түстер)
ғана емес, сонымен қатар тіндердің бетінің ерекшеліктеріне байланысты
визуалды сезімдерді де дұрыс қолдана білу керек (жылтыр, жылтыр,
шағылысу, кедір-бұдыр, пушистый, жұмсақтық, дөрекілік және т.б.). Үлкен
сәнділік үшін Сіз әртүрлі қасиеттері бар материалдарды (созылатын, оралған,
қатты қатпарларды сақтайтын), сондай-ақ көмекші материалдардың сыртқы
әсерін (атласты таспа, шілтер, орамал, сутаж және т.б.) пайдалана аласыз.
Сонымен қатар, Машина мен қолмен кестелеуді қолдануға болады.
Машиналық кесте элементтерді технологиялық өңдеумен қатар жүргізілуі
мүмкін. Қолмен кестелеу ("Алға ине" тігісі, сабақты тігіс, ілмекті тігіс,
тамбурлы тігіс, бекітпе ілмегі, орамалы тігіс, түзу және Қиғаш бет) Негізгі
технологиялық жұмыстар аяқталғаннан кейін толықтырылуы және орындалуы
мүмкін. Түсті бетті қолдануға болады, бірақ қолданылатын маталардың үлгісін
ескере отырып.
Аппликацияны бастамас бұрын, түсі мен өрнегі бойынша таңдалған
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
25 из 31
жапқыштарда бояудың беріктігін тексеру керек. Содан кейін оларды тегістеңіз
және кесу кезінде олар құлап кетпеуі үшін оларды дұрыс емес жағынан паста
ерітіндісімен майлаңыз (сіз жай ғана кесектерді толығымен крахмалдай
аласыз). Құрғақ үтікті үтікпен үтіктеңіз.
Осыдан кейін олар сурет салып, оны негізгі матаға және қағаз парағына үлгіге аударады. Матаға қолданылатын контур фрагменттердің орналасуын
көрсетеді, ал үлгі бөліктерге кесіледі. Кесу кезінде ортақ жіптің бағытын
ескеру қажет: негізгі мата мен жекелеген бөліктердің маталары негіз мен
үйрекке сәйкес келуі керек. Егер бөлшектер болашақ аппликация бар
қарапайым нысаны, онда олардың кеседі қатаң контуры бойынша. Егер пішін
күрделі болса немесе бөлік бос материалдан жасалған болса, онда оны мүлдем
кесуге болмайды. Бұл жағдайда бөлік Сыпырылып, суреттің контуры бойымен
тігіспен бекітіледі, содан кейін артық маталар кесіліп, содан кейін бөлімдер
қолмен немесе машинамен өңделеді.
Аппликацияның бөліктері кесілмес бұрын құлап кетпеуі үшін матаны жұқа
жабысқақ тығыздағышпен нығайту керек немесе оның шеттерін крахмалдау
керек. Аппликацияға рұқсат қалдырудың қажеті жоқ, бірақ кескін оның
контурын зигзаг сызығымен қабаттасудан зардап шекпеуі үшін оның енін
ескеріп, сәйкесінше кескін фрагменттерін жоспарлау керек.
Жоспарға сәйкес кесілген бөлшектерді негізгі матаға салып,
түйреуіштермен бекітіп, жұқа жіппен тік тігістермен сүрту керек. Бөліктің
шеттерін әжімдер мен бұрмаланулар болмауы үшін ортасынан шетіне қарай
бағытта ұстау керек. Осылайша, жұмыс тәртібі келесідей: бөлікті негізге
(фонға) түйреуіштермен бекіту; оны белгілеу; бөліктің кесу жиегін зигзаг
тігісімен өңдеу.
Көп қырлы ландшафтық қосымшаны орындау кезінде кейбір ерекшеліктер
пайда болады. Операциялар композицияның әр элементі үшін біртіндеп
орындалады: артқы бөліктерден бастап (аспан, көкжиек сызығы және т.б.)
және алдыңғы бөлшектермен аяқталады. Әрбір келесі элемент алдыңғы
бөлікті оның төменгі кесіндісі өңделмеген күйде қалатындай етіп жабатынын
ескеру қажет.
Оқушылардың табиғи материалдан аппликация жасау технологиясы
жұмыстың келесі кезеңдерін қарастырады:
 материалды дайындау, оны таңдау;
 қолдану үшін үлгіні таңдау;
 материалдың орналасуы, нобай жасау;
 құрал-жабдықтарды, қосалқы материалдарды таңдау;
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
26 из 31
 қолөнерді әртүрлі тәсілдермен орындау техникасы.
Табиғи материалдардан жасалған аппликациялық жұмыстар:
1) сабан - бұл өте тартымды: олар алтынмен, інжу-маржанмен құйылады
және олар заманауи бөлмелердің интерьеріне өте жақсы сәйкес келеді.
Оқушылар сабаннан пәндік аппликациямен оңай күреседі.
2) кептірілген жапырақтар, гүлдер - бұл акация шыбықтарынан, сабаннан,
жармадан, гүл бұтақтарынан жасалған өте ерекше композициялар. Табиғатпен
қызықты, қызықты және пайдалы байланыс. Ол шығармашылық, ойлау,
байқау, еңбекқорлық, көркемдік талғамды дамытады. Өсімдіктермен сабақ
балалардың туған табиғатына деген сүйіспеншілігін, оған ұқыпты қарауды
тәрбиелеуге ықпал етеді.
3) қосымшалар тұқымдардан, тұқымдардан, түрлі жаңғақтардан, терек
мамығынан, қабықтан, қабықтан, тастан және т. б. жасалуы мүмкін.
Табиғи өсімдік материалымен аппликациялық жұмыс баланың ақылойының дамуына, оның ойлауының дамуына және шығармашылық
элементтерінің пайда болуына әсер етеді.
Әдетте, алдымен балалар ересектер көрсеткен үлгіні қарап, оны мұқият
қайталай отырып, әрекет етуді жөн көреді. Мысалы, кептірілген
жапырақтардан аппликация жасау кезінде балаларға алдымен дайын
жұмыстың қандай бөліктерден тұратынын, қай жерде ұсақ бөлшектерді негізге
бекіту керек екенін және қандай жолмен қарау ұсынылады. Бірақ содан кейін,
қажетті әрекеттерді қайталағаннан кейін және үлгіні жасау әдісін
қайталағаннан кейін, балалар іс-әрекеттің дәйектілігі мен бағытын, сондай-ақ
өндіріс әдістерін игереді. Сондықтан, тапсырма күрделене түскен кезде,
балалар жұмысты орындау процесін бірнеше кезеңге бөліп, ересек адамға
немесе өз жоспарына қайталай алады. Осы кезде балалардың іс-әрекетінде
шығармашылық элементтері пайда болады.
Табиғи материалдан жасалған аппликациялық жұмыстарды орындау
бойынша қызықты жұмыс оқушылардың назарын, шыдамдылығын,
білімқұмарлығын дамытуға ықпал етеді. Бұл жұмыста жұмысты жетілдірудің
соңы болмайтыны маңызды, бұл жұмыста әрдайым жаңашылдық,
шығармашылық ізденіс, жетілдірілген нәтижелерге қол жеткізу мүмкіндігі
бар. Мұның бәрі балалардың жағымды эмоционалды көңіл-күйі, жұмыс
кезінде қарым-қатынас қуанышы, аппликациялық жұмысты жасау кезінде
бастан кешкен ләззат аясында болады.
Сонымен қатар, табиғи материалдан жасалған аппликациялық жұмыстарды
орындау балалар шеберлігін, тапқырлықты, еңбекқорлықты тәрбиелейді,
сонымен қатар бұл балалардың әлемге көркемдік көзқарасын қалыптастыруға,
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
27 из 31
оларды қоршаған шындықта әдеміліктің егжей-тегжейін іздеуге негізделген
эстетикалық тәрбиенің керемет мектебі.
Балаларды сұлулық әлеміне мүмкіндігінше ертерек таныстыру керек.
Алдымен ақын Н.А. Некрасовтың "табиғатта жүйсіздік жоқ"деген сөздерін
еске түсіру керек. Сондықтан әрқайсымыз гүлдердің сұлулығына, әртүрлі
өсімдіктердің жемістеріне, күзгі жапырақтардың түсіне және терек
мамықтарына, ерекше пішінге, гүлдердің түсіне алаңдаймыз. Кез-келген
табиғи материалды қолөнердің егжей-тегжейімен жасамас бұрын, бала оның
өзіндік ерекшелігіне назар аударсын. Өйткені, әр өсімдіктің өзіндік сыртқы
түрі бар-жапырақтардың пішіні, түсі, беткі құрылымы. Нақты қолөнерді жасау
кезінде мұның бәрі ескеріледі.
Жұмыстың тақырыбы өте әртүрлі, мысалы: Сиқырлы өзгерістер, гүл, тауық,
көкөністер, "қардағы ағаш", тауық және т. б.
Аппликация сабақтары балалардың шындықтың сұлулығын, оның
табиғатын көре және жеткізе білуіне ықпал етеді, көркемдік талғамын,
композициялық принциптерін, табиғи материалдармен жұмыс істей білуін,
жұмыс барысында олардың сапасы мен қасиеттерін түсіне білуін, түстерді,
реңктерді үйлестіре білуін, өрнектер құрастыра білуін, бұйымдар жасай білуін
қалыптастырады.
Оқушылар осы типтегі аппликациялық жұмыстарды бірінші сыныптан
бастап орындайды.
Шпагат аппликациялары
2-3 сынып оқушылары үшін қарапайым жұмыс Түрі қол жетімді - жіптер
мен табиғи материалдардан суреттер жасау. Мұнда бастысы-жұмыстың
тазалығы. Сурет қара түсті барқыт қағазда жасалады, онда сурет жақсы
көрінеді. Суреттің эскиздері алдымен қарапайым қағаз парағында жасалады.
Эскизде суреттің орналасуын, оның құрамын анықтау керек. Мысалы, егер сіз
гүл құмырасын салсаңыз, гүлдер, сабақтар және т.б. гүлдердің Короллалары
әртүрлі өсімдіктердің тұқымдарынан - қауын, асқабақ, қарбыз, бұршақ немесе
конустар мен таразылардан жақсы алынады.
Стебельки гүл шоғын жасалған шпагат, выкладываются сурет бойынша
және ұқыпты приклеиваются арналған бархатную қағаз. Содан кейін гүлдер
мен жапырақтар желімделеді, жапырақтарды ашылмаған және жақсы
тегістелген жіптен де жасауға болады. Жапырақтардың пішіні әртүрлі болуы
мүмкін. Букет вазасын қағазға желімделген кептірілген парақтан жасауға
болады. Мұндай жұмысты бояудың қажеті жоқ-егер ол өзінің табиғи түсін
сақтаса, жақсы көрінеді. Фон үшін қара, қоңыр немесе Бургундия қағазын
қолданған дұрыс. Егер сіздің жиынтығыңызда мұндай түстер болмаса, оларды
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
28 из 31
өзіңіз жасаңыз. Жеңіл қағазды қара тушьпен бояғаннан кейін қара түсті, ал
калий перманганатының күшті ерітіндісі қоңыр болады. Бұралған жолды
немесе үтікпен тегістеліп, қабығын, кептірілген бұтақтарды, жапырақтарды
пайдаланып, қағаз парағында ландшафт суреттерін жасауға болады.
Қорытынды
Бастауыш сыныптарда қағаздан жасалатын бұйымдардың түрлері.
Қағаздан жапсырма (аппликация) жасау технологиясы бойынша курстық
жұмыс барысында сәндік-қолданбалы өнердің бір түрі ретінде аппликацияның
даму тарихын, қағаздың шығу тарихын, аппликация техникасын бастауыш
сынып оқушыларына эстетикалық тәрбие беру құралы ретінде оқыдым. Қағаз
түрлерімен танысты. Бәрінен бұрын мені әр түрлі фигураларды алуға болатын
бүктеудің әртүрлі әдістері қызықтырды.
Мен аппликация техникасы бойынша қолөнер бұйымдарын оқып,
орындауға бағытталған сабақтар мен үйірме жұмыстарының жоспарларын
жасадым. Жұмыста осы курсты мектептерде және үйірме жұмыстарында
технологиялық сабақтарда қолдануға мүмкіндік беретін сабақ жоспарлары
мен қысқаша мазмұны Берілген.
Бастауыш сынып оқушыларының эстетикалық тәрбиесі мәселесі бойынша
теориялық және әдістемелік әдебиеттерді аппликация арқылы талдау келесі
қорытынды жасауға мүмкіндік береді:
1.Эстетикалық тәрбие-адамның эстетикалық шындыққа деген көзқарас және
оны шығармашылыққа дейін белсендіру , сұлулық заңдарына сәйкес қызмет.
2.Аппликация-тұлғаның эстетикалық дамуының маңызды факторларының
бірі.
З. эстетикалық тәрбие әдісінің негізі бірлескен болуы керек, педагог пен
баланың шығармашылық қабілеттерін дамыту жөніндегі қызметі және әлемнің
сұлулығын қабылдау қабілеті.
4.Эстетикалық көзқарас баланың жан дүниесінде басым.
Іс-әрекеттің ең жоғары деңгейіне адам шығармашылықта қол жеткізеді деп
саналады. Шығармашылық іс-әрекет рухани және материалдық
құндылықтарды тұтынушы сатысынан оларды жасаушы сатысына дейін
көтереді.
Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға мақсатты
педагогикалық әсер болмаған жағдайда, олар жоғалады. Жойғыштардың
санатын толтырмау үшін барлық балаларды, қабілеттеріне қарамастан,
шығармашылық белсенділікпен таныстыру қажет.
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
29 из 31
Сәндік-қолданбалы өнер әлемнің кез-келген елінде дәстүрлі болып
табылады. Біздің көпшілігіміз бала кезімізде щеткаларды алдық, біреу
қызығушылықпен және қызығушылықпен тоқуға, кесте тігуге тырысты,
кейбіреулері қағаздан, матадан және т.б. керемет ойыншықтар жасады.
Сонымен, сәндік-қолданбалы шығармашылық адамның рухани дамуына шығармашылық, эстетикалық маңызды шығармашылық белсенділік арқылы
өз үлесін қосады.
Сәндік-қолданбалы өнерді құрудың шығармашылық процесі тек тәрбиелік
қана емес, сонымен қатар тәрбиелік сипатқа ие, өнімді практикалық орындау
барысында жалпы еңбек, арнайы еңбек дағдылары мен дағдыларын, сонымен
қатар көркемдік және практикалық қызмет саласындағы арнайы дағдыларды
алуға мүмкіндік береді.
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
30 из 31
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Агапова И., Давыдова И. Қағаздан жасалған бұйымдар. Оригами және
басқалар қағаздан және катырма қағаздан жасалған ойыншықтар. - Лада:
ӨТО, 2007 ж.
2. Аланина А. Д. Қайшы-суретші. Қағаз аппликациясы. – Мәскеу, 1971 ж.
3. Аракова С. В. Бейнелеу өнерін оқыту. Интеграция көркем және
логикалық. СПб.: КАРО, 2004 ж.
4. Аргунова Т.В. , Дюсенова Г.Г., Бабаева А.В. , Попкова С.В., Көркем еңбек
— Оқулық, 2018 жыл
5. Богатеева З. А.Қағаздан жасалған керемет қолөнер.- Мәскеу " Ағарту»,
1992 ж.
6. З.А. Богатеева Халықтық ою-өрнек желісімен.- Мәскеу " Ағарту», 1982 ж.
7. Выгонов В.В. Бастауыш мектеп. Трудовое обучение. Композициялар,
сыйлықтар, модельдер. - Мәскеу "бірінші қыркүйек", 2002ж.
8. Выгодский л. с. жоғары психикалық функциялардың дамуы. – М., 1982 ж.
9. Каженаускайте Л. Аппликация. - Мәскеу, "Сталкер" баспасы, 2004 ж.
10. Лихачев д. Б. "оқушылардың эстетикалық тәрбие теориясы» - М.
"Педагогика" - 2002 ж.,
11. Сабаннан жасалған Аппликация. - Мәскеу, баспа үйі "Сталкер", 2004 ж.
12. Г. и. Перевертень тоқыма материалдарынан жасалған қолдан жасалған
бұйымдар. - Мәскеу "Ағарту", 1990 ж.
13. М. м. Рукавицын "балалардың эстетикалық тәрбиесі" – М.: Білім-2002 ж.,
14. Жалпы білім беру мекемелерінің бағдарламасы. Трудовое обучение. 1-4
сыныптар. - М.: 2004. Б.4-8.
15. Саккулина Н.П., Комарова Т. С. оқыту Әдістемесі бейнелеу қызмет және
құрастыру. – Мәскеу, 1979 ж.
1.
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
Положение
СМК ПП-5.3-91
Курстық жұмысты (жобаны) жазу және
қорғау туралы Ереже/ Положение о защите
курсовой работы ( проекта)
Издание
/басылым
1/2017
Стр/бет.
31 из 31