ĐỀ CƯƠNG ÔN THI TRIẾT HỌC
Câu 1: Trình bày định nghiã vật chất của Lê Nin,
Đặt vấn đề: Khẳng định phạm trù v/c là cơ bản, xuất phát điểm của triết
học. Việc trả lời vật chất là gì cũng như việc thừa nhận hay bác bỏ nó có
liên quan đến việc giải quyết vấn đề triết học.
+ Xung quanh vấn đề này luôn luôn thể hiện những quan điểm khác
nhau, giữa duy vật và duy tâm, giữa CNDV cũ và CNDV biện chứng.
Nội dung- Chủ nhĩa duy tâm bao gồm CNDT chủ quan và CNDT khách
quan cả hai đều bác bỏ đặc tính tồn tại khách quan của vật chất. Theo
họ, vật chất là một hình tức khác của ý niệm tuyệt đối, hoặc là sản phẩm
của cảm giác chủ quan của con người. Các quan điểm trên đây đã bị sự
phát triển của khoa học và thực tiễn bác bỏ
- Chủ nghĩa duy vật trước Mác luôn khẳng định sự tồn tại khách quan
của thế giới vật chất họ lý luận từ giới tự nhiên để giải thích giới tự nhiên.
Vì vậy họ đã có vai tò rất to lớn trong cuộc đấu tranh chống lại CNDT
trong quan niệm vật chất. Tuy thế nhưng CNDV trước Mác lại thường
đồng nhất v/c với vật thể, coi vật chất được cáu tạo từ các vật thể cụ thể
như: Nước, lửa, không khí, nguyên tử…đó là những quan niệm mang
tính chất siêu hình về v/c. Chính vì vật, trước sự phát triển của KHTN, họ
trở nên lúng túng và đã rơi dần vào quan điểm duy tâm.
- Chỉ có triết học MLN mới đưa ra được một quan điểm đúng đắn mang
tính cách mạng và khoa học về vật chất. Lê Nin, trên cơ sở kế thừa tư
tưởng duy vật, kế thừa những tư tưởng thiên tài của Mác - ăng ghen
bằng sự tổng kết xuất sắc những thành tựu của KHTN cuối thế kỉ 19 đầu
thế kỉ 20 đã đưa ra được một đ/n kinh điển về v/c “V/c là một phạm trù
triết học dùng để chỉ thực tại KQ, được đem lại cho con người trong cảm
giác, được cảm giác của chúng ta chép lại, chụp lại và phản ánh và tồn
tại không lệ thuộc và cảm giác”
Như vậy:Theo Lê Nin v/c trước hết là một phạm trù triết học, nghĩa là
v/c là phạm trù rộng nhất, khái quát về đặc tính cơ bản nhất, mà mọi
SVHT của thế giới đều có.
Thứ nhất, với tư cách là một phạm trù triết học, Lê Nin yêu cầu không
được đồng nhất v/c với vật thể cụ thể, bởi vì v/c tồn tại vĩnh viễn vô cùng,
vô tận còn các vật thể cụ thể chỉ tồn tại trong không gian và thời gian
nhất định; v/c nói chung tức là v/c với tính cách là một phạm trù, thì
không có sự tồn tại cảm tính, nghĩa là người ta không thể cảm biết được
một cách trực tiếp bởi các giác quan. Còn các vật thể cụ thể lại tồn tại
một cách cảm tính.
Với tính cách là một phạm trù triết học, thì một đ/nghĩa duy nhất đúng
về phạm trù v/c, là phải đ/nghĩa nó, phải thông qua phạm trù đối lập với
nó, đó là ý thức. Theo đó chúng ta phải chỉ ra được một thuộc tính nào
đó, mà mọi dạng v/c đều có và đặc tính này lại có tác dụng phân biệt
được sự khác nhau giữa v/c nói chung với vật thể cụ thể
Thứ hai:Vật chất dùng để chỉ hiện thực khách quan. Hiện thực khách
quan là một thuộc tính của thế giới V/c. đó là thuộc tính tự thân tồn tại
và tồn tại một cách độc lập và có trước ý thức của tất cả các sự vật hiện
tượng V/c
Thứ ba Phạm trù V/c dùng để chỉ tất cả các sự vật hiện tượng mà con
người có thể nhận thức được một cách trực tiếp hoặc gián tiếp thông
qua các giác quan. Nói một cách khác, không có cái gì là không thể biết
chỉ có sự khác giữa cái đã biết và cái chưa biết do hạn chế của những
giác quan của con người trong mỗi thời điểm lịch sử nhất định. Như vậy
về nguyên tắc con người có thể nhận thức được toàn bộ thế giới v/c
Ý nghĩa định nghĩa vật chất của LN thực sụ mang tính cách mạng khoa
học. Lần đầu tiên trong một định nghĩa LN giải quyết đuợc trọn vẹn được
cả hai mặt của vấn đề cơ bản của triết học, vừa khẳng định V/c là cái có
trước, là cái quyết định; ý thức là cái có sau, cái bị quyết định; vừa khẳng
định khả năng nhận thức thế giới của con người, do đó vừa chống được
quan điểm duy tâm, vừa khắc phục được hạn chế của CNDV trước Mác,
vừa chống được thuyết “Bất khả tri” đồng thời lại có tác dụng cho KHTN
phát triển.
Phương pháp luận
Trong nhận thức thực tiễn, chúng ta phải phản ánh và tác động vào thế
giới đúng như nó có, đúng với bản chất của quy luật vận động của sự vật
hiện tượng. Chống tô hồng, bóp méo sự thật, chống chủ quan duy ý chí
áp đặt
Trong NQ đại hội IX của đảng đặc biệt qua tâm dến việc xuất phát từ
thực tiễn cuộc sống và CM Việt Nam để đề ra đường lói, xác định chủ
trương giải pháp.
Trong QSự, phải phản ánh đúng bản chất quy luật vận động của chiến
tranh và đấu tranh vũ trang của quá trình xây dựng QĐ, để có đường lối
xây dựng QĐ phù hợp
Câu 2: trình bày những hình thức tồn tại cơ bản của v/c
Đặt vấn đề: Sự khác nhau về N/tắc giữa qđiểm của triết học MLN với các
học thuyết triết học khác không phải là ở chỗ trả lời câu hỏi v/c là gì mà
còn là và chủ yếu là luận giải phương thức Ttại của v/c. Trả lời xem v/c
tồn tại bằng cách nào và tồn tại ở đâu?
Các nhà kinh điển của triết học Mác đều khẳng định rằng v/c tồn tại bằng
cách vận động thì không thể vận động ở đâu khác ngoài không gian và
thời gian.
Như vậy:* Theo quan điểm của triết học Mác vận động là một phương
thức tồn tại của v/c. Nói đến vận động là người ta nói đến mọi sự biến
đôỉ nói chung, một dạng v/c cụ thể nào đó có thể không có thuộc tính
này hay thuộc tính khác. Nhưng không thể không có thuộc tính vận
động. Đây là thuộc tính chung cố hữu của mọi dạng vật.
+ Chính vì vậy vân động là đặc tính cố hữu của v/c nên nó trở thành
phương thức tồn tại của v/c. Nói như thế có nghĩa là v/c tồn tại bằng cách
vận động và chỉ có thông qua vận động thì v/c mới biểu hiện sự tồn tại
thực sự của mình. Ăng ghen khẳng định: một dạng v/c mà không vận
động thì không có gì để nói cả.
+Chính vì vận động là phương thức tồn tại của v/c nên nó mang tính v/c,
nghĩa là vận động thì luôn mang tính K/quan, mang tính phong phú
muôn vẻ về phạm vi tính chất, đồng thời lại mang tính vĩnh viễn vô cùng
và vô tận nó được bảo toàn cả về mặt số lượng (tổng số vận động không
thay đổi và về mặt chất lượng các hình thức vận động cơ bản của thế
giới v/c chuyển hóa sang hình thức vận động khác trong những điều kiện
xác định).
+ Ăng ghen vào thời đại của mình đã phân chia các hình thức muôn vẻ
của sự vận động của thế giới v/c thành 5 hình thức khác nhau về đặc
trưng cho 5 trình độ kết cấu khác nhau từ thấp tới cao là vận động cơ
học, vạn đọng vật lí, vận động hóa học, vận động sinh vật và vận động xã
hội
Ơ đây cần lưu ý rằng: không được quy hình thức vận động cao về hình
thức vân động thấp và không được đồng nhất các hình thức vạn động
với nhau, bởi vì nó sẽ dẫn đến những sai lầm tệ hại trong thục tiễn của
con người (Phê phán thuyết Đác Uyn xã hội và thuyết Man Tuýt)
+ Trong khi khẳng định sự vận động của thế giới v/c là tuyệt đối, vĩnh
viễn; Mác- Ăng ghen cũng thừc nhận sự đứng in tương đối của thế giới
v/c, vì nó là điều kiện để tồn tại là cơ sở để chuyển hóa, biến đổi.
*ý nghĩa- Quán triẹt quan điẻm vận động trong xen xét đánh giá sự vật
hiện tượng, phê phán quan điểm bảo thủ, trì trệ, định kiến trong xem xét
đánh giá sự vật hiện tượng.
- Quán triệt quan điểm này trong xem xét con người và tổ chức QS,
chống áp đặt, chống định kiến khiêm cưỡng.
* Triết học mác khẳng định v/c vận dộng trong không gian, thời gian
+ Nói đến không gian là người ta nói đến phạm trù dùng để chỉ hình thức
tồn tại của v/c xét trên phương diện quảng tính, kết cáu độ dài, ngắn,
cao thấp, rộng hẹp của SVHT . Còn nói đến thời gian là nói đén phạm trù
dùng để chỉ 1 hình thức tồn tại của v/c về mặt diễn biến, kế tiếp nhau của
các quá trình.
+ Như vậy: Không gian và thời gian là hai phạm trù phản ánh hai khía
cạnh khác nhau trong phương thức tồn tại của v/c, không gian thì có 3
chiều, thời gian chỉ có 1 chiều từ quá khứđến tương lai.
+ Tuy thế không gian và thời gian lại có những tính chất chung sau đây:
Một là: Tính khách quan, cả không gian và thời gian đều tồn tại gắn lièn
với v/c, vận động mà v/c vận động là tồn tại khách quan cho nên không
gian thời gian và thời gian cũng tồn tại một cáh khách quan và phụ thuộc
vào sự tồn tại của v/c
Hai là: Tính vĩnh viễn vô cùng, vô tận, không gian và thời gian của một
SVHT cụ thể thì có hạn, nhưng không gian và thời gian của v/c nói chung
thì vĩnh viễn vô cùng vô tận, vô thẳng, vô chung
Ba là: Không gian và thời gian gắn kết với nhau thành một thể thống
nhất không gian- Thời gian. Nghĩa là đi cùng với một tính quy định về
không gian là một tính quy định về thời gian và ngược lại.
* ý nghĩa : - Đây là cơ sở khoa học để chống lại quan điểm của CNDT phủ
nhận tính khách quan của sự vận động và không gian, thời gian của v/c
- Là cơ sở lí luận phê phán quan điểm siêu hình trong quan niệm về vận
động cũng như không gian và thời gian.
- Là cơ sở lí luận để q/triệt q/điểm LS cụ thể trong việc phân tích đánh
giá SVHT
Câu 3 Trình bày nguồn gốc, bản chất ý thức:
Đặt vấn đề: Xung quanh vấn đề nguồn gốc, bản chất của ý thức từ xưa
đến nay trong lịch sử triết học luôn luôn diễn ra cuộc đấu tranh giữa quan
điểm duy vật và duy tâm, luôn thể hiện sự khác nhau giữa chủ nghĩa duy
vật cũ trước Mác với chủ nghĩa duy vật biện chứng.
Nếu như CN duy tâm từ xưa đến nay đều phủ nhận nguồn gốc tự nhiên
và b/c XH của ý thức thì CN duy vật cũ trước Mác lại chỉ thấy nguồn gốc
tự nhiên của ý thức. Chỉ đến khi triết học Mác ra đời mới xuất hiện một
quan niệm mang tính CM và KH về nguồn gốc và b/c của ý thức.
Theo quan niệm của CN MLN thì ý thức là một phạm trù triết học dùng
để chỉ hình thức phản ánh cao nhất riêng có của óc con người về hiện
thực KQ trên cơ sở thực tiễn.
Như vậy: Thứ nhất: Xét về mặt tự nhiên ý thức ý thức là sự sản phẩm
của sự tiến hóa lâu dài của thế giới động vật, xét về mặt kết cấu và chức
năng phản ánh tương ứng.
Khoa học đã c/minh rằng t/g v/c đã trải qua một quá trình tiến hóa lâu
dài về mặt kết cấu, theo đó kết cấu v/c phát triển dần dần từ thấp đến
cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ chưa hoàn thiện đến hoàn thiện cụ thể
là: Thế giới ấy phát triển từ vô cơ lên hữu cơ, từ thế giới không có sự
sống đến thế giới có sự sống, từ cơ thể đơn bào đến cơ thể đa bào, từ
thực vật lên động vật, từ động vật bậc tháp lên động vật bậc cao … Trong
đó con người với bộ óc của họ là sản phẩm phát triển cao nhất của thế
giới v/c xét về mặt kết cấu. Óc người là một dạng v/c đặc biệt có tổ chức
cao là nền tảng v/c cho sự phát triển của ý thức
Khoa học cũng chứng minh rằng: Tương ứng với sự phát triển của thế
giới v/c về mặt kết cấu như đã nói ở trên thì một đặc tính vốn có cố hữu
của t/g v/c - đặc tính phản ánh cũng có một quá trình phát triển dần dần
từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ chưa hoàn thiện đến hoàn
thiện, từ sự phản ánh mang tính chất soi gương, chụp ảnh của t/g vô cơ
đến sự phản ánh mang t/c lựa chọn của t/g hữu cơ, từ những phản xạ vô
điều kiện của động vật bậc thấp đến phản xạ có điều kiện của động vật
bậc cao. Từ hình thức phản ánh mang tính chất tâm lí của động vật có
hệ thần kinh phát triển lên sự phản ánh mang tính ý thức chỉ có ở con
người, ý thức là hình thức phản ánh cao nhất riêng có của con người.
Nói một cách khác thế giới KQ, sự tác động của thế giới KQ óc con người
phát triển bình thường đo nguồn gốc tự nhiên của ý thức.
Thứ hai: YT không những có nguồn gốc TN mà còn là, chủ yếu là có
nguồn gốc XH
KH đã c/m rằng: ý thức của con người không chỉ là sản phẩm của TN mà
còn chủ yếu là sản phẩm của XH, các quan hệ của XH, là sản phẩm của
hoạt động v/c mang tính người của con người chính là thực tiễn trước
hết là thực tiễn LĐSX. Chính lao động một mặt đã sáng tạo ra chính bản
thân con người hoàn thiện các cơ quan phản ánh của con người làm cho
bộ óc của con vượn phát triển thành bộ óc của con người. Song song và
đồng thời cùng lao động là ngôn ngữ ra đời. Sự ra đời của ngôn ngữ đã
làm cho ý thức của con người phát triển nhanh chóng hơn bao giờ hết.
Vì ngôn ngữ là cái vỏ v/c của tư duy. Theo đó người ta dễ trao đổi tri thức
kinh nghiệm với nhau, dễ truyền thụ kinh nghiệm tri thức của thế hệ này
cho thế hệ khác.
Thứ ba: Xét về mặt bản chất ý thức cuả con người là hình ảnh chủ quan
của thế giới KQ. Nói như thế có nghĩa là ý thức của con người là hình
ảnh của thế giới v/c là tính thứ hai, là bản sao về thế giới v/c; thế giới v/c
tồn tại trong ý thức con người dưới dạng hình ảnh lí tính, dưới dạng các
khái niệm, các phạm trù, sự phản ánh thế giới KQ vào có bộ óc con người
luôn luôn thông qua lăng kính của chủ thể nghĩa là nó phụ thuộc vào kinh
nghiệm tri thức lợi ích của từng chủ thể. Vì thế cùng một hiện tượng KQ
như nhau nhưng với mỗi chủ thể khác nhau thì hình ảnh của nó trong ý
thức của họ cũng không như nhau. Mặc dù vậy sự phản ánh của ý thức
đối với hiện thực KQ bao giờ cũng mang tính tích cực chủ động, sáng
tạo. Vì nói đến ý thức là nói đến ý thức của con người mà con người đi
phản ánh hiện thực bao giờ cũng mang tính mục đích, bao giờ cũng
mang tính chủ động và cũng luôn luôn có tính sáng tạo.
ý nghĩa: - Đây là cơ sở KH chống lại quan điểm của CNDT trong quan
niệm về nguồn gốc b/c của ý thức. Những quan niệm về của CNDT phủ
nhận nguồn gốc, tự nhiên, phủ nhận ND k/quan của ý thức là hoàn toàn
trái với KH và không đúng về mặt lí luận.
+ Phê phán quan đỉêm của CN duy vật siêu hình không thấy được vai trò
của thực tiễn đối với việc hình thành ý thức.
- Với CTĐ, CTCT: đây là cơ sở lí luận KH của ta vận dụng vào việc xác
định nội dung hình thức, biện pháp tiến hành CTĐ, CTCT hiện nay.
+ Cung cấp cho bộ đội đầy đủ những thông tin về đất nước, quốc tế, quân
đội … Tạo điều kiện cho họ nhận thức đúng tình hình.
+ Có quan điểm giáo dục một cách toàn diện cả về kinh nghiệm, cả về
trình độ, cả về ý thức chính trị lợi ích g/c … tạo ra thống nhất về mặt lăng
kính.
Qua đó thống nhất ý trí hành động
Căn cứ vào từng đối tượng bộ đội cụ thể để có nội dung hình thức
CTĐ,CTCT cho phù hợp.
Câu 4: Mối quan hệ vật chất- ý thức; khách quan- chủ quan
Đặt vấn đề: Thế giới tồn tại xung quanh chúng ta chỉ có hai hiện tượng:
vật chất hoặc ý thức. Đây là hai phạm trù rộng nhất, hai phạm trù có mối
liên hệ biện chưng với nhau. Tuy nhiên, vị trí vai trò của từng yếu tố là
không ngang bằng nhau, trong đó V/c quyết định ý thức, ý thức tác động
trở lại V/c. Việc nghiên cứu và nắm vững hai phạm trù này có ý nghĩa vô
cùng quan trọng trong giải quyết vấn đề thực tiễn là KQ và CQ trong
hoạt động QS
1.Quan niệm về MQH vật chất, ý thức trong LS triết học:
- Quan điểm duy tâm cho rằng: ý thức là tính thứ nhất, V/c là tính thứ
hai, họ tuyệt đối hóa vai trò của ý thức, cho rằng ý thức là sáng tạo ra tất
cả. Đây là cơ sở dẫn đến hoạt động phưu lưu mạo hiểm, tả khuynh, duy
tâm, duy ý chí.
- Quan điểm siêu hình: Khẳng định V/c là tính thứ nhất, ý thức là tính thứ
hai, nhưng họ lại tuyệt đối hóa vai trò của V/c mà không thấy vai trò của
ý thức của con người trong cải tạo thế giới. Đây là cơ sở cho hành động
bó tay, đầu hàng trước hoàn cảnh trong hoạt động thực tiễn
Quan điểm của CNMLN về MQH vật chất- ý thức:
Trên lập trường duy vật biện chứng, CNMLN khẳng định: Giữa V/c và ý
thức có MQH biện chứng với nhau. V/c là tính thứ nhất, ý thức là tính
thứ hai, V/c quyết định ý thức, ý thức có tác động to lớn trở lại V/c.
- Đây là sự khác nhau về chất trong việc giải quyết MQH giữa 2 phạm trù
V/c và ý thức. Nó vừa khẳng định MQH giữa hai phạm trù, vừa nhìn thấy
vai trò, vị trí từng phạm trù.
+ Vật chất quyết định ý thức, ý thức phụ thuộc và V/c ý thúc chỉ là sản
phẩm của dạng vật chất có tổ chức cao. Đến đây, quan điểm về MQH vật
chất, ý thức của CNM đã phân biệt rõ giữa CNDVBC với CNDT (Bởi
CNDT khẳng định ý thức là tính thứ nhất, V/c là tính thứ hai)
+ Đồng thời triết học MLN cũng chỉ rõ vai trò tác động trở lại của ý thức
đối với V/c. Đây chính là điểm mấu chốt để phân biệt quan điểm duy vật
biện chứng với quan điểm siêu hình (chỉ nhìn htấy vai trò của V/c mà
không nhìn thấy vai trò tác động trở lại của ý thức)
- Vật chất quyết định ý thức là quyết định:
+ Sự ra đời của ý thức: ý thức là sản phẩm phát triển lâu dài của thế giới
V/c
+ Nội dung của ý thức: Nội dung phản ánh của ý thức là phản ánh lại thế
giới V/c.
+ Bản chất ý thức: Bản chất ý thức là hình ảnh chủ quan về thế giới khách
quan.
- Ý thức tác động trở lại V/c:
+ ý thức phản ánh tích cực chủ động sáng tạo lại thế giới V/c.
+ ý thứcđề ra chủ trương, biện pháp cải tạo thế giới.
+ ý thức hướng dẫn hoạt động thực tiễn.
3. Ý nghĩa giải quyết MQH khách quan, chủ quan trong lĩnh vực quân sự:
- Xuất phát từ việc giải quyết MQH vật chất, ý thức, triết học MLN dã
trang bị phương pháp luận khoa học trong giải quyết MQH khách quan,
chủ quan trong hoạt động QS.
- Khách quan, chủ quan trong hoạt động QS có MQH biện chứng với
nhau, tác động qua lại lẫn nhau, trong đó khách quan quyết định chủ
quan, chủ quan tác động trở lại KQ
+ Trong Hđộng QS, K/quan quyết định: - Mục đích của hoạt động QS
- P/tiện, V.khí, con người cho Hđộng QS
+ Chủ quan trong hoạt động QS tác động trở lại:
Nhận thức quy luật hoạt động QS, điều kiện KQ hoạt động QS, khả năng
khách quan trong hoạt động QS, trên cơ sở đó, đề ra mục đích, biện pháp
cải tạo thực tiễn QS.
Hướng dẫn tổ chức hoạt động QS, khi điều kiện cho phép nó quyết định
đến thành bại trong hoạt động QS.
4. ý nghĩa phương pháp luận:
- Trong hoạt động thực tiễn phải luôn xuất phát từ khách quan, lấy khách
quan làm tiền đề cho mọi hoạt động, đồng thời phải phát huy năng động
chủ quan trong hoạt động thục tiễn.
- Trong hoạt động QS phải tôn trọng KQ, xuất phát từ quy luật KQ, điều
kiện KQ, khả năng KQ. Đồng thời phải phát huy tính năng động chủ quan
của người chỉ huy, năng lực cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị
Câu 5: nguyên lí về mối liên hệ phổ biến và nguyên lí về sự phát triển
Đặt vấn đề: Đây là hai nguyên lí cơ bản của phép biện chứng duy vật, nó
khẳng định giữa các SVHT trong thế giới luôn tồn tại trong mối liên hệ
phổ biến tác động qua lại lẫn nhau tạo nên sự vận động phát triển không
ngừng. Vì vậy việc nghiên cứu và nắm vững hai nguyên lí cơ bản của
phép biện chứng duy vật có một ý nghĩa rất lớn trong xem xét cải tạo
các SVHT trong hoạt động thực tiễn.
1/ Nguyên lí liên hệ và phổ biến
Trong LS triết học đã từng có Q/điểm không thừa nhận sự liên hệ giữa
các SVHT. Q/điểm của các nhà siêu hình họ xem xét thế giới trong sự cô
lập, tách rời, giữa các SVHT không liên hệ với nhau. Nếu phải thừa nhận
họ chỉ thừa nhận mối liên hệ hời hợt bên ngoài, không lên hệ, không
chuyển hoá lẫn nhau, cái nọ đặt bên cạnh cái kia. Ăng ghen đã nhận xét
họ chỉ nhìn thấy cây mà không nhìn thấy rừng, thấy sự vật mà không
nhìn thấy chúng.
- Quan điểm duy vật biện chứng: Liên hệ là phổ biến, là sự tác động qua
lại lẫn nhau, giàng buộc ảnh hưởng quyết định lẫn nhau giữa các SVHT,
các đối tượng v/c, giữa các mặt của sự vật trong đời sống vật chất.
+ Liên hệ là khách quan, phổ biến:
Bất cứ sự vật nào cũng tồn tại trong mối liên hệ, giàng buộc với sự vật
khác, không có cái gì ra đời từ cái hư vô, tất cả đều có nguồn gốc của nó.
Ví dụ:
Trong tự nhiên: Sự tác động liên hệ lẫn nhau giữa động vật
và thực vật.
Trong xã hội: Liên hệ giữa kinh tế - chính trị, giữa đời sống vật chất và
đời sống tinh thần, giữa người với người.
Trong tư duy: giữa các phạm trù - khái niệm, giữa biết và chưa biết
Như vậy liên hệ là khách quan, là phổ biến đối với mọi SVHT.
+ Liên hệ có tính phong phú muôn vẻ
Xuất phát từ:
- Bắt nguồn từ tính phong phú muôn vẻ của thế giới v/c. V/c biểu hiện sự
tồn tại của mình bằng các SVHT vô cùng phong phú.
- Biểu hiện tính phong phú muôn vẻ:
Có những mối liên hệ tác động đến nhiều lĩnh vực rộng lớn của thế giới
(Mối liên hệ: bản chất - hiện tượng, mối liên hệ cái chung cái riêng, nội
dung - hình thức ... )
Có mối liên hệ chỉ dẫn ra trong một lĩnh vực, một sự vật cụ thể (Ví dụ
đồng hoá, dị hoá chỉ dẫn ra trong lĩnh vực sinh học)
Có mối liên hệ trực tiếp, có mối liên hệ gián tiếp, ví dụ người với người
trong quan hệ sản xuất v/c (trực tiếp), sản xuất - tiêu dùng phải qua lưu
thông phân phối (gián tiếp).
Có mối liên hệ bên trong, có mối liên hệ bên ngoài, có mối liên hệ tất
nhiên, có mối liên hệ ngẫu nhiên.
-Có mối liên hệ cơ bản, có mối liên hệ không cơ bản, có mối liên hệ quyết
định sự tồn tại phát triển của sự vật, có mối liên hệ chỉ ảnh hưởng đến
sự phát triển.
ý nghĩa : + Trong nhận thức và cải tạo sự vật đòi hỏi chủ thể phải có quan
điểm toàn diện, nghĩa là phải vạch ra tất cả các mỗi liên hệ vốn có của
sự vật hiện tượng đó.
+ Quán triệt quan điểm toàn diện nhưng phải sâu sắc, nghĩa là vạch ra
các mỗi liên hệ vối có của sự vật, nhưng phải có được vai trò, vị trí, tình
chất của từng mỗi quan hệ cụ thể đặc biệt là mối quan hệ bản chất bên
trong của sự vật hiện tượng không được cào bằng vì SVHT được biểu
hiện thông qua các mỗi liên hệ và thực chất nhận thức sự vật là nhận
thức mỗi liên hệ vốn có của chúng.
+ Trong N/thức và cải tạo cụ thể chống qđiểm phiếu diện 1 chiều và áp
đặt chủ quan.
+ Vận dụng trong lĩnh vực quân sự xem xét đánh giá tình hình trước say
phải chặt chẽ, xác định vấn đề mẫu chốt từ hiện thực.
2. Nguyên lí sự phát triển:
Phát triển là quá trình vận động từ thấp tới cao, từ đơn giản tới phức
tạp, nét đặc trưng chủ yếu là cái cũ mất đi, cái mới ra đời.
- Những nhà triết học sieu hình không thừa nhận sự phát triẻn, SVHT là
đứng im, chết cứng. Nếu phải thừa nhận sự phát triển thì phát triển đó
chỉ là tăng giảm đơn thuần về số lượng lặp lại theo vòng tuần hoàn khép
kín.
- CNDV biện chứng khẳng định: Mọi SVHT trong thế giới luôn vận động
biến đổi chuyển hóa từ trạng thái này sang trạng thái khác, khuynh
hướng là tiến lên, con đường tiến lên là quanh co, phức tạp, cái mới thay
thé cái cũ đó là quá trình phát triển tất yếu:
- Nghĩa là: Sự vận động phát triển của các SVHT tuân theo quy luật của
phép biện chứng, có đặc tính là tiến lên, có kế thừa những yếu tố tích
cực của sự vật cũ, dường như lặp lại cái cũ trên cơ sở cao hơn (VD: các
phương thức SX thay thế nhau trong lịch sử, phương thức SX mới ra đời
bao giờ cũng kế thừa các yéu tố tích cực trong phương thức SX cũ)
- Sự phát triển là tự thân, là khách quan vốn có của sự vật, là khunh
hươíng chung của mọi sự vật trên thé giới
Ví dụ: Trong tự nhiên, sự phát triển từ vô cơ đến hữu cơ; từ thực vậtđộng vật đến con người là quá trìng phát triển tất yếu của giới tự nhiên
tuân theo qui luật khách quan.
* ý nghĩa rút ra : Trong nhận thức và cải tạo sự vật đồi hỏi phải có quan
điểm phát triển, nghĩa là phải phân tích khách thể trong sự vận động
của nó.
Phải biết phát hiện, đấu tranh ủng hộ cái mới, cái tiến bộ kiên quyết đấu
tranh xoá bỏ cái lạc hậu.
Phải thấy được sự phát triển là quá trình khó khăn, phức tạp, vừa mang
tính khuynh hướng chung là phát triển đi lên nhưng phải gắn với quan
điểm cụ thể.
Cần phải chống định kiến cá nhân, bảo thủ, chủ quan, nóng vội hoặc tả
khuynh, hữu khuynh
Câu 6: Trình bày qui luật thống nhất và đấu tranh của các mặt độc lập
Đây là một trong ba quan hệ cơ bản giữ vai trò hạt nhân của phép biện
chứng duy vật. Nó vừa là chìa khóa để chúng ta hiểu các qui luật khác
của phép BCDV vừa cho ta biết nguồn gốc, động lực của sự vận động
phát triển của mọi SVHT.
- Nhận thức đúng đắn nội dung của QL này là vừa có ý nghĩa lí luận sâu
sắc, đồng thời có ý nghĩa thực tiễn rất cấp bách nhất là đối với nhận thức
các quan điểm của ĐCSVN về chính sách đối ngoại trong quá trình đổi
mới hiện nay.
Chúng ta có thể khái quát QL này như sau:
Mọi SVHT đều bao hàm mâu thuẫn. Biện chứng của mâu thuẫn là sự
thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập là tương đối, là tiền đề để
đấu tranh, là cơ sở cho sự tồn tại của mọi SVHT. Cuộc đấu tranh của các
mặt đối lập là tuyệt đối, là điều kiện bảo đảm cho thống nhất, là động
lực cho sự vận động phát triển của SVHT.
Như vậy: Thứ nhất: Mọi SVHT đều bao hàm mâu thuẫn. Nói đến mâu
thuẫn là nói đến phạm trù chỉ hai mặt đối lập có mối quan hệ biện chứng
với nhau cùng tồn tại trong một SVHT. Nói đến mặt đối lập là người ta
nói đến những mặt, những thuộc tính mang tính biến đổi trái ngược với
những mặt những thuộc tính trong từng SVHT, mặt đối lập có đặc điểm
trên đây thì lập thành một mâu thuẫn. Ví dụ như mâu thuẫn giữa CNTB
với CNXH, giai cấp vô sản với g/c tư sản, giữa biến dị và di truyền, giữa
đồng hóa và dị hóa.
Thứ hai: Mọi mâu thuẫn đầu là sự thống nhất và đấu tranh giữa các mặt
đối lập. Nói cách khác bất cứ mâu thuẫn nào cũng bao hàm hai trạng thái
đối lập có quan hệ biện chứng với nhau đó là thống nhất và đấu tranh.
Nói đến thống nhất của các mặt đối lập là nói đến trạng thái của mâu
thuẫn ở đó các mặt đối lập luôn nương tựa vào nhau làm tiền đề tồn tại
cho nhau phù hợp và tác dụng ngang nhau. Ví dụ g/c VS và g/c TS đó là
hai mặt đối lập nhưng giữa chúng vẫn có sự “thống nhất” theo đó cả g/c
vô sản và g/c tư sản đều cần có nhau. đều phải nương tựa vào nhau, đều
có những nhu cầu chung giống nhau nào đó, đều có những đặc điểm
đồng nhất Sự thống nhất được hiểu như trên rõ ràng chỉ là tương đối,
tạm thời, thoáng qua và có điều kiện, nó tương ứng với tình trạng đứng
im tương đối củaứVHT.
Nói đến đấu tranh của các mặt đối lập là nói đến trạng thái của các mâu
thuẫn mà ở đó các mặt đối lập luôn lấy nhau làm tiền đề để tác động qua
lại theo xu hướng bài trừ và phủ định lẫn nhau, dẫn đến sự chuyển hóa
lẫn nhau giữa chúng.
Ví dụ: G/c vô sản và g/c tư sản đã nói ở trên mặc dù vẫn luôn “thống
nhất”. Nhưng thực ra ở bên trong cả g/c vô sản và g/c tư sản vẫn luôn
tìm mọi cách đấu tranh làm suy yếu lẫn nhau, cản trở xu hướng phát
triển của nhau và kết cục của cuộc đấu tranh này sẽ dẫn đến sự chuyển
hóa địa vị của 2 g/c.
Sự đấu tranh được hiểu như trên rõ ràng là mang tính tuyệt đối vĩnh viễn,
nó tương ứng với tính tuyệt đối vĩnh viễn của sự vận động của SVHT.
Thứ ba: - Thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập có mối quan hệ
biện chứng với nhau và có vai trò khác nhau đối với sự tồn tại phát triển
SVHT.
+ Thống nhất là tiền đề cho đấu tranh, là điều kiện cho sự tồn tại của sự
vật, hiện tượng. Không có sự thống nhất của các mặt đối lập thì không
có sự vật hiện tượng nào tồn tại trên thực tế, do đó cũng không thể tiến
hành đấu tranh.
+ Đấu tranh là điều kiện đảm bảo cho sự thống nhất, là động lực cho sự
vận động phát triển sự vật, không có đấu tranh thì sự thống nhất chỉ là
hình thức, thiếu sức sống và không chắc chắn. Chẳng hạn một tập thể
mà không tiến hành đấu tranh thường xuyên, không tiến hành tự phê
bình và phê bình, không đấu tranh chống các tệ nạn thì tập thể ấy thống
nhất chỉ là hình thức dĩ hòa vi quí, “thống nhất” mà bên trong chứa đựng
những mâu thuẫn sắp bùng nổ, và đi xuống.
Chỉ có đấu tranh mới làm cho mâu thuẫn được giải quýêt, khi mâu thuẫn
cơ bản được giải quyết, thì sự vật cũ mất đi, sự vật mới ra đời với một
sự thống nhất mới. Với ý nghĩa ấy LN coi phát triển là cuộc đấu tranh của
các mặt đối lập.
ý nghĩa: Thứ nhất: Thừa nhận sự thống nhất, nhưng không được tuyệt
đối hóa sự thống nhất, dẫn đến phủ nhận đấu tranh. Kiên quyết phê
phán CN cơ hội xét lại hữu khuynh hiện đại.
Thứ hai: Khẳng định vai trò của đấu tranh, nhưng không được tuyệt đối
hóa đấu tranh nhất là đấu tranh g/c, đấu tranh địch ta, phủ nhận vai trò
của thống nhất, phê phán khuynh hướng tư tưởng tả khuynh.
Thứ ba: Đây là cơ sở khọc để ta qtriệt đường lối đối ngoại của ĐCSVN
hiện nay.
- Đảng ta đã phân tích đánh giá thời cuộc hiện nay, xem nó như một
chỉnh thống nhất nhưng đầy dẫy những mâu thuẫn giữa các nước có chế
độ XH khác, các lực lượng, các khuynh hướng chính trị, giữa thời cơ và
thách thức giữa vận hội và nguy cơ.
- Trên cơ sở lí luận mâu thuẫn Đảng ta khẳng định mâu thuẫn cơ bản của
thời đại vẫn tồn tại và sâu sắc hơn trước.
- Từ đó Đảng ta xác định chính sách đối ngoại rộng mở có nguyên tắc.
+ Thừa nhận sự cùng tồn tại trong hòa bình giữa các nước có chế độ
khác nhau, đa dạng hóa, đa phương hóa các quan hệ, hợp tác đối ngoại
để cùng phát triển …
+ Giữ vững độc lập tự chủ, trong việc hoạch định đường lối, giữ vững
định hướng phát triển theo CNXH, kiên quyết đấu tranh vì các mục tiêu
của thời đại.
+ Do đường lối đối ngoại đúng đắn ấy mà công cuộc đổi mới thành công
tránh được vết xe đổ.
Câu 7: Quy luật Lượng-Chất
Đặt vấn đề: Đây là một trong những quan điểm cơ bản cuả phép biện
chứng duy vật nó khái quát trạng thái cách thức phát triển của SVHT.
- Nhận thức đúng những nội dung cơ bản của qui luật này có ý nghĩa hết
sức quan trọng cả lí luận và thực tiễn nhất là đối với xây dựng QĐ ta hiện
nay.
Ta có thể khái quát nội dung của QL này như sau:
Bất cứ sự vật nào cũng là sự thống nhất giữa chất và lượng; sự thay đổi
dần dần về lượng vượt qua giới hạn độ sẽ dẫn đến sự thay đổi căn bản
về chất thông qua bước nhảy, chất mới ra đời sẽ tác động trở lại với việc
thay đổi về lượng.
Như vậy: Thứ nhất: Theo quan điểm của CNDV biện chứng mọi SVHT
đều là sự thống nhất giữa chất và lượng.
+ Nói đến chất là người ta nói đến một phạm trù triết học dùng để chỉ
tính qui định vốn có cuả SVHT, là sự thống nhất hữu cơ của các thuộc
tính, làm cho SVHT là nó chứ không phải là cái khác. Ví dụ: Nói đến chất
của QĐND VN là người ta nói đến những thuộc tính trung với nước, hiếu
vơí dân SSCĐ … sự thống nhất của các thuộc tính này làm cho QĐND
VN khác với các QĐ khác.
+ Nói đến lượng là người ta nói đến một phạm trù triết học dùng để chỉ
tính quy định vốn có của SVHT, biểu thị số lượng, qui mô, trình độ, nhịp
điệu của sự vận độngvà phát triển của sự vật cũng như của các thuộc
tính của SVHT ấy. Ví dụ: Nói đến lượng của một quá trình đào tạo la
người ta nói đến số lượng học viên, sách vở, giáo trình, các hình thức tổ
chức dạy học, các lực lượng … được huy động trong qui trình ấy.
+ Nói đến sự thống nhất giữa chất và lượng là người ta nói đến không
thể tách rời nhau giữa chúng, đi liền với một tính qui định về lượng là
một tính qui định về chất và ngược lại. Nói đến lượng là lượng của một
chất nhất định, nói đến chất là chất của một sự vật cụ thể, không có
lượng và chất chung chung tách rời nhau.
Tuy thế: Sự thống nhất giữa lượng và chất là sự thống nhất giữa hai
mặt đối lập. Lượng thì thường xuyên biến đổi hơn chất, chất lại tương
đối ổn định hơn lượng, vì thế sự vật hiện tượng luôn luôn có khả năng
thay đổi về mặt trạng thái. Giới hạn trong đó sự thay đổi về lượng chưa
làm thay đổi căn bản về chất thì người ta gọi là độ.
Thứ hai: Cách thức thay đổi trạng thái của SVHT là đi từ sự tích lũy dần
dần, nhỏ nhặt về lượng, vượt qua giới hạn độ, thành sự thay đổi về chất
thông qua bước nhảy.
+ Nói đến sự tích lũy dần dần về lượng là người ta nói đến quá trình tích
lũy dần những yếu tố, những thuộc tính, những đặc trung cho SVHT
mới, ngay trong lòng sự vật cũ. Ví dụ: Quá trình tích lũy dần những yếu
tố về luật pháp, về con người, về cơ sở hạ tầng .. . cho cơ chế quản lí mới
luôn luôn diễn ra ngay trong lòng cơ chế quản lí cũ.
+ Sự thay đổi về chất là người ta nói đến sự thay đổi căn bản của các
thuộc tính của SVHT cũ, hoặc là sự thay thế thuộc tính căn bản cuả sự
vật cũ, bằng một thuộc tính cơ bản khác về chất. Nó được đánh dấu bằng
sự thay thế sự vật này với sự vật khác. Ví dụ: phương thức SX XHCN
phát triển ra đời thay thế cho phương thức SX TBCN, cũng đồng thời là
sự thay thế của một cách thức SX XH khác với cách thức SX của XH TB
(từ tư hữu thành công hữu )
+ Từ chất cũ chuyển sang chất mới bao giờ cũng thông qua một bước
nhảy. Đây chính là quá trình chuyển hóa, là thời kì quá độ mà qua đó sự
vật cũ chuyển hóa sang sự vật mới. Cái thời kì này diễn ra như thế nào,
nhanh hay chậm, từ từ hay đột biến cục bộ hay toàn bộ là tùy thuộc vào
quá trình tích lũy về lượng trước đó, phụ thuộc vào điều kiện lịch sử lúc
bước nhảy xảy ra. Ví dụ: Trong điều kiện như hiện nay, chúng ta hoàn
toàn có thể tạo ra những bước nhảy mang tính đột biến trên một số lĩnh
vực SX mũi nhọn: Công nghệ thông tin, phần mềm, bưu điện để thực
hiện chiến lược đi tắt đón đầu. Cái điểm ở đó bước nhảy xảy ra gọi là
điểm nút của cuộc CM XH đầu tiên trên t/g.
+ Khi chất mới ra đời nó lại tạo điều kiện cho sự phát triển mới về lượng.
Ví dụ: Khi phương thức SX XHCN với tính cách là một chất mới ra đờitạo
điều kiện cho lực lượng SX mới phát triển, giải phóng sức SX XH. Đây
chính là quá trình phát triển liên tục không nghỉ của SVHT, hiện tượng là
sự thống nhất giữa tính liên tục và sự đứt đoạn của sự vật hiện tượng.
ý nghĩa: - Kiên trì tích lũy về lượng để chủ động khi có thời cơ và điều
kiện thuận lợi sẽ thực hiện bước nhảy về chất. Chống nôn nóng giản
đơn, đốt cháy giai đoạn.
- Khi đã chuẩn bị đầy đủ về lượng, thời cơ đến thì phải kiên quyết thực
hiện bước nhảy. Chống do dự, trù trừ làm mất thời cơ, làm biến dạng
quá trình phát triển.
- Trong thực tiễn phải đặc biệt lưu ý trong việc đấu tranh khắc phục
những điểm “nóng” của XH, những tích tụ yếu kém khuyết điểm trong
từng đơn vị, tránh bùng nổ gây hậu quả xấu.
+ Trong XD QĐ phải quán triệt qđiểm từng bước kiên trì trên tất cả các
mặt nhưng đồng thời cũng phải mạnh dạn tạo ra bước nhảy đột biến
trên từng lĩnh vực, ở từng quân, binh chủng, ở từng thời điểm nào đó,
khi mà nó hội đủ các yếu tố và điều kiện cho phép.
Câu 8: Qui luật phủ định của phủ định,
Đặt vấn đề: Đây là một qui luật cơ bản của phép BCDV nó khái quát xu
hướng đi lên của sự phát triển, vạch rõ mối liên hệ nội tại giữa cái cũ và
cái mới trong quá trình phát triển. Nhưng cơ chế vận động của quy luật
này rất phức tạp cho nên việc nhận thức được những nội dung cơ bản
của nó không những có ý nghĩa về mặt lí luận mà còn có ý nghĩa rất cơ
bản trong việc vận dụng vào thực tiễn.
Qui luật này nếu được nhận thức một cách đầy đủ cơ sở lí luận chủ yếu,
trực tiếp cho quan niệm của ĐCS VN về thực chất thời kì quá độ bỏ qua
CNTB lên CNXH ở nước ta hiện nay.
Qui luật này có thể khái quát như sau: Khuynh hướng phát triển của sự
vật là quá trình cái mới phủ định cái cũ, cái mới vừa loại bỏ cái cũ, vừa kế
thừa những cái tích cực trong lòng cái cũ, theo cơ chế phủ định của phủ
định, để khẳng định sự tiến lên. Con đường đi lên trong sự phát triển, do
đó không phải theo đường thẳng mà theo đường xoáy ốc. Cái mới là cái
tất thắng. Như vậy:
Thứ nhất : Theo quan điểm của triết học Mác, để có sự phát triển thì tất
yếu phải có sự phủ định biện chứng. Nói một cách khác phủ định biện
chứng là một mắt khâu tất yếu dẫn đến sự phát triển. Mác nói “không
có lĩnh vực nào lại có sự phát triển mà không phủ định những hình thức
đã có từ trước”
Phủ định hiểu theo nghĩa chung nhất chỉ là sự thay thế lẫn nhau giữa các
sự vật hiện tượng. Nhưng phép biện chứng không n/c sự phủ định nói
chung. Mà nó chỉ vật chất cái sự phủ định tự thân. Nghĩa là nghiên cứu
cái sự phủ định với tư cách là mắt khâu của sự phát triển. Một sự phủ
định dẫn đến sự ra đời của cái mới dẫn đến tiến bộ hơn cái cũ. Đó chính
là phủ định biện chứng, theo quan điểm của triết học Mác phủ định biện
chứng phải mang tính KQ nghĩa là sự phủ định diễn ra do việc giải quyết
mâu thuẫn nội tại của bản thân sự việc. Chứ không phải là do sự áp đặt
từ bên ngoài vào. Tuy thế đặc trưng cơ bản nhất của phủ định biện
chứng, đó là tính kế thừa, nghĩa là phủ định không phải chỉ đơn giản là
việc phá hủy hoàn toàn cái cũ. Không phải là sự chặt đứt hoàn toàn phát
triển. Mà trái lại nó bao hàm việc kế thừa những hạt nhân hợp lí, trong
lòng cái cũ. Nó nối liền cái mới với cái cũ trong quá trình phát triển; chính
vì thế đây là sự phủ định để khẳng định sự phát triển thế giới hiện thực.
Thứ hai: Tuy thế theo quan điểm của CN duy vật b/c phủ định của phủ
định mới là cơ chế nội tại đem đến sự phát triển. điều này có nghĩa là:
+ Cái mới ra đời, không phải chỉ thông qua những lần phủ định liên tiếp
với tính chất giống hệt nhau, mà trái lại phải thông qua một số lần phủ
định nào đó đủ hợp thành một chu kì: Từ khẳng định đến phủ định và từ
phủ định của phủ định, chỉ đến đây một cái mới đúng nghĩa của nó mới
ra đời, sự vật dường như quay trở lại cái ban đầu.
Số lần phủ định trong một chu kì có thể nhiều ít khác nhau. Nhưng về
thực chất bao giờ cũng có thể quay về 2 lần phủ định cơ bản với 3 giai
đoạn đó là phủ định biện chứng lần thứ nhất và phủ định biện chứng lần
thứ hai. Lần phủ định này có vai trò và tính chất hết sức khác nhau.
Nếu phủ định lần thứ nhất là mở đầu cho một chu kì, thì phủ định lần thứ
hai lại kết thúc một chu kì phát triển. Nếu như phủ định lần thứ nhất làm
cho sự vật hiện tượng trở thành cái độc lập với cái ban đầu, thì phủ định
lần thứ hai lại làm cho sự vật hiện tượng dường như nó lại cái ban đầu
nhưng ở giai đoạn cao hơn. Nếu như phủ định lần thứ nhất sự kế thừa
mới mang tính chất phiến diện, thì phủ định lần thứ hai kế thừa đã mang
tính chất toàn diện.
Ví dụ: Toàn bộ chế độ chiếm hữu tư nhân về TLSX (chế độ chiếm hữu nô
lệ, phong kiến, tư bản) đóng vai trò là phủ định lần thứ nhất nó làm cho
các XH này đối lập lại với XHCS nguyên thủy. Thì phủ định lần thứ hai là
(là CM XHCN) lại làm cho XH dường như trở lại với XH CSNT nhưng với
một trình độ cao hơn rất nhiều.
Thứ ba: Chính do cơ chế trên đây qui định mà con đường đi lên trong sự
phát triển không thể là một đường thẳng, trái lại nó quanh co phức tạp.
Lê Nin dùng hình ảnh đó là con đường phát triển theo hình thức “xoáy
ốc”. Điều này có nghĩa là: là phát triển là một khuynh hướngthông qua
nhièu giai đoạn. Chứ không phải là mang tính trực tuyến. Phát triển do
đó là một quá trình phức tạp quanh co vừa có sự kế thừa, vừa có sự lặp
lại, vừa có sự tiến lên và do đó có sự thụt lùi đôi khi rất lớn, ví dụ: Sự phát
triển của CNXH nó vừa có sự kế thừa những thành tựu mà nhân loại đạt
được trong XHTB, vừa như là lặp lại những nguyên tắc của XH CSNT
đồng thời lại có những bước tiến lên vượt xa tất cả của tất cả xã hội
trước đây kể cả XHTB, nhưng trong quá trình phát triển ấy, CNXH vẫn
có thể gặp phải những bước quay, những khủng hoảng, những sự thụt
lùi như thời gian vừa qua chúng ta đã thấy.
Mặc dù vậy phủ định của phủ định bao giờ cũng đem đến sự ra đời của
cái mới cái tiến bộ, cái mới ra đời là tất yếu bởi vì nó xuất hiện phù hợp
với qui luật của tiến trình phát triển sự vật và quá trình ấy cũng là một
quá trình liên tục nối tiếp nhau của các chu kì phát triển trong luận KQ.