Republic of the Philippine
DEPARTMENT OF EDUCATION
Region IV-A CALABARZON
Kagamitan ng
mag-aaral
EDUKASYON SA
PAGPAPAKATAO 5
1
YUNIT I
Pananagutang Pansarili at
Mabuting Kasapi ng Pamilya
2
Edukasyon sa Pagpapakatao
Kagamitan ng Mag-aaral
Aralin I- Magiging Mapanuri Ako
Unang Markahan
Alamin Natin: Day 1
Suriin/Pahalagahan ang Kuwento
Ang Balita ni Kuya Lito
Isang umaga, nakikinig ng balita sa radio si Kuya Lito. “Magandand umaga, mga
kababayan! Ito na naman po ang RACC Balita, Nagbabalita ngayon!”
“Naitala kahapon na dalawampu‟t apat na bata na may gulang na walo hanggang sampu
ang nakagat ng aso sa bayan ng San Jose. Ito ay ayon kay Dr. Dhan R. Alejandro ng Veterinary
office.”
Kung hindi ito maaagapan maaari itong ikamatay. “Pinag-iingat din ang mga may-ari ng
aso na maging responsible sa kanilang mga alagang hayop na pabakunahan ng anti-rabies at
itali ang mga ito upang hindi makadisgrasya.”
Nababahala si Kuya Lito sa napakinggang balita sa radio. Kinausap niya ang kanyang
nakababatang kapatid. Binigyan niya ang mga ito ng babala tungkol sa rabies na dala ng kagat
ng aso.
“Ano ang dapat naming gawin kapag nakagat ng aso Kuya? “ tanong ni Gian sa Kuya.
“Dapat ay sabihin kaagad sa magulang o sinumang kasama sa bahay na kumunsulta na
agad sa doctor para malapatan ng paunang lunas.”
“Salamat po, Kuya Lito.” Sabi ni Gian.
Sagutin ang sumusunod na tanong:
1. Ano ang natutuhan mo sa kuwentong iyong binasa?
2. Nagkaroon ka ban g pagkakataong hindi maniwala sa balitang iyong narinig sa radio,
nabasa sa pahayagan o sa internet? Ipaliwanag ang dahilan.
3. Paano mo masasabi na ikaw ay nagiging mapanuri sa mga balitang naririnig mo sa
radio, nababaa sa pahayagan o internet?
4. Naranasan mo nab a na tama ang iyong pagkakaintindi sa balitang iyong narinig o
nabasa? Magbigay ng halimbawa.
5. Kung ikaw ang bata sa kuwento, susunod ka ba sa paalala ng iyong kuya ukol sa balita
niyang napakinggan?
3
Isagawa Natin: Day 2
Gawain I
Isulat sa mga kahon ang mga balitang iyong napakinggan sa radio, nabasa sa pahayagan, o
internet. Ikategorya ito sa Magandang Balita o Mapanghamong Balita. Gawin ito sa kuwaderno.
Magandang Balita
Mapaghamong Balita
Sagutin ang mga tanong sa ibaba at kumpletuhin ang pangungusap na nasa loob ng kahon.
Gawin ito sa iyong kuwaderno.
1. Ano-ano ang mga balitang tumatak sa iyong isipan noong nagdaang araw na masasabi
mong Magandang Balita o Mapaghamong Balita?
2. Paano mo nasabi na ang mga ito ay magandang balita o kaya ay mapaghamong balita?
Kung ang mga balita ay tungkol sa mga negatibong bagay, ang gagawin ko
ay _____________________________________________________________
dahil naniniwala ako na _____________________________________________
4
Gawain II
Mini Presscon
1. Dahil alam na ninyo ang mga mapanuring pamamaraan sa pagtuklas ng katotohanan sa
mga balitang napakinggang sa radio, nabasa sa pahayagan, o internet, kaya na ninyong
magplano ng isang pagtatanghal o palabas para maipakita ang inyong natatanging
kakayahan tungkol sa simpleng pagbabalita.
2. Bumuo ng tatlong pangkat batay sa sumusunod
Pangkat I-
Mahuhusay sa pagsasalita
Isang anchor o tagapagbalita
Pangkat II-
Magagaling sa pagsulat
Magsusulat ng simpleng balita
Pangkat III-
Magsusuri ng balita
Manonood na magsusuri ng balita at magtatanong sa
magiging epekto nila
Gawain III
Pagtatanghal
Ipakita ang napagkasunduang palabas o pagtatanghal at pagkatapos ay sagutin ang
mga tanong.
1. Ano ang masasabi ninyo tungkol sa pagbabalitang isinagawa sa unahan ng unang
pangkat.
2. Naipakita ba ng inyong mga kamag-aral ang lakas ng kanilang loob sa pagtatanghal.
Patunayan.
3. Pansinin naman nating ang ikalawang pangkat na sumulat ng balita. Tama ba at nasa
ayos ang kanilang isinulat na balita? Patunayan.
4. Paano naman sinuri ng ikatlong pangkat bilang manonood na ang kanilang nasaksihang
balita ay may positibo o negatibong epekto sa mga manonood? Patunayan.
5
Isapuso Natin: Day 3
Ngayon alam mo na ang pagiging mapanuri sa impormasyong narinig sa radio, nabasa
sa pahayagan, o internet. Narito ang dart board, saang numero mo mailalagay ang iyong sarili
sa pagiging mapanuri? Lagyan ng puso ang napiling numero. Gamitin ang inihandang larawan
ng guro.
1-5
Hindi nasuri nang maayos ang mga balita na narinig sa radio, nabasa sa
pahayagan, o internet.
6-10
Medyo nasuri ang mga balita na narinig sa radio, nabasa sa pahayagan, o
internet.
11-15
Nasuri ang mga balita na narinig sa radio, nabasa sa pahayagan, o internet.
16-20
Nasuri nang buong puso at pag-iisip ang mga balita na narinig sa radio, nabasa
sa pahayagan, o internet.
Tandaan Natin:
Bawat tao ay may kani-kaniyang pananaw ay opinion sa balitang naririnig sa
radio, nababasa sa pahayagan o internet. Ang pagiging mapanuri sa narinig o
nababasa ay nagpapakita lamang ng masusing pag-iisip.
Isabuhay Natin: Day 4
Bigkasin nang may lakas, sigla at damdamin ang tula sa ibaba.
Mapanuri ako
Mapanuri ako sa aking pinakikinggan
Balita ma o sabi-sabi lamang
O anumang pinag-uusapan
Dapat kong suriin at pahalagahan
Hindi ikinakalat ang anumang usapan
Na walang patunay o ebidensya man
6
„wag nang ihatid sa iba para di-makasuhan
Upang maayos ang tunay na balitaan
Ang mabuting pagninilay sa katotohanan
Hatit ay saya at di-demanda ang patutunguhan
Kaya dapat lamang na mapanuri sa napakinggan
Tamang impormasyon ilabas ng tuluyan
Pagkatao mo‟y babantayog sa katotohanan
Kung tamang impormasyon ang iyong ipahayag
Mapanuri ako sa bawat minute at oras
Dahil iyan ang salamin ng pusong busilak
Bumuo ng pangako tungkol sa pagiging mapanuri sa narinig na balita sa radio, nabasa sa
pahayagan, o internet. Isulat ito sa isang malinis na papel.
Halimbawa:
Ako si ___________________________ ay nangangako at naniniwalang mahalagang
pag-iisipan kong mabuti at susuriin muna ang balitang aking narinig o nabasa bago ko ito
paniwalaan upang hindi magdulot ng kalituhan. Dahil dito ay magiging mapagmatyag ako sa
katotohanan para sa pagkakaroon ng maayos na pamayanan. Magiging modelo ako ng tamang
pagsusuri ng balita, para sa totoo at walang pinapanigan kung hindi ang katotohanan lamang.
Gabayan nawa ako ng Poong Lumikha.
_______________________________
Lagda ng Mag-aaral
Subukin Natin: Day 5
Lagyan ng tsek (/) ang bilang na tumutugon sa mapanuring pag-iisip batay sa
balitang napakinggan radyo, nabasa sa pahayagan, o internet at ekis (x) kung hindi mo
ito nabigayn ng mapanuring pag-iisip. Gawin ito sa iyong sagutang papel.
____________ 1. Naipaliliwanag ko nang maayos at may kumpletong detalye ang balita ukol sa
lindol.
7
____________ 2. Nababasa ko ang isang balitang tungkol sa ekonomiya ng Pilipinas
____________ 3. Naikokompara ko ang tama at mali sa aking nabasa sa pahayagan o internet.
____________ 4. Naiisa-isa ko ang mga tuntunin sa pakikinig sa radyo.
____________ 5. Naisagawa ko ang sunud-sunod na pamantayan sa pagbabasa ng balita.
Binabati kita sa iyong kahusayan. Naipamalas mo ang iyong mapanuring pags-iisip
patuloy mo itong paunlarin. Maaari mo itong ibahagi sa kapwa nang may mapanuring
pag-iisip.
Sapagkat natapos mo nang may pagpapahalaga at may mapanuring pag-iisip ang
araling ito, maaari ka nang tumungo sa susunod na aralin.
Handa ka na!
Aralin 2
MGA PINAGKUKUNANG IMPORMASYON: NAKABUBUTI O NAKASASAMA?
Isang malaking bahagi ng ating buhay ang paggamit ng iba‟t-ibang pinagkukunan ng mga
impormasyon: dyaryo, magasin, radio, telebisyon, pelikula at internet/computer. Isa ring
malaking bahagi ang ginagampanan ng mga ito, lalo‟t higit ang computer para sa pagtuturo sa
mga mag-aaral ng ika-21 siglo. Ito ang mga pangunahin nating pinagkukunan ng iba‟t-ibang
kaalaman at impormasyong kinakailangan sa ating pang-araw-araw na pamumuhay.Paano
kayo bilang mag-aaral gumamit/gumagamit ng nasabing pinagkukunang impormasyon?
ALAMIN NATIN
Basahin ang tula sa ibaba.
MGA PINAGKUKUNANG IMPORMASYON: ATING SURIIN
Kasanayan sa pagbabasa ugaliin natin t‟wina,
Nang pahayaga‟t, magasin, gayundin ang lathalain.
8
Kung may nais malaman, mga bagong kaalaman
Ang radyo at telebisyon palagi nating pakinggan.
Siyempre pa sa pagtuklas ng katotohanan,
At marubdob na pananaliksik ang kinakailangan.
Sa tulong ng internet isang pindot mo lamang
Makikita mong lahat ng iyong kailangan.
Ngunit sa paggamit ng ganitong mga kagamitan
Mahalaga ang pagtuklas sa katotohanan.
Sa mga makukuha mong iba‟t-ibang kaalaman,
Maging mapanuri, upang di-malihis ng daan.
Malalaswang panoorin patuloy na lumalaganap,
Mga blogsite sa internet na pornograpiya ang makakalap.
Mga larong mararahas, mahu-hook ka sa isang iglap
Di mo namamalayan, masamang epekto ang „yong nasagap.
Kaya kaibigan, kaisipa‟y palawakin.
Maging mapagmatyag, mensahe‟y timbangin.
Impormasyon at teknolohiya ay biyaya sa atin,
Kaya ating pagyamanin at „wag abusuhin.
9
Sagutin ang mga sumusunod na kata nungan:
1. Tungkol saan ang tulang inyong binasa?
2. Anu-ano ang mga pinagkukunang impormasyong nabanggit sa tula?
3. Anu-ano ang mga buting dulot ng mga ito sa atin? Di-mabuting dulot?
4. Paano mo masasabi na ikaw ay nagiging mapanuri sa mga balitang naririnig mo sa radyo/
telebisyon o nababasa mo sa pahayagan? Ipaliwanag.
5. Itala ang iyong mga napanood sa telebisyon, pelikula at internet. Paano ito nakaaapekto sa
iyong kaisipan at damdamin? Ipaliwanag.
ISAGAWA NATIN
GAWAIN 1
Isulat sa mga kahon ang mga balitang iyong napakinggan sa radyo at telebisyon o nabasa
sa isang pahayagan. Ikategoryaito sa Magandang Balita ( positibong mga pangyayari) o
Mapanghamong Balita (pangyayaring may karahasan, droga at sekswal)
MAGANDANG BALITA
MAPANGHAMONG BALITA
10
Tanong:
1. Anu- ano ang mga balitang napanood, napakinggan at nabasa ang masasabi mong
Magandang Balita? Mapnaghamon o Negatibong Balita?
2. Paano mo nasabi na ang mga ito ay maganda o negatibong balita?
Gawain 2
1. Bumuo ng apat na pangkat.
2. Isulat ang mga programang madalas ninyong panoorin sa telebisyon o mga di-malilimutang
pelikula.
3. Masusi itong pag-aralan at isulat kung anong aral (positibong epekto) at Hamon (Masama o
Negatibong epekto).
Programa/Pelikulang
Napanood
Aral
Hamon
1.
2.
3.
4.
5.
4. Ang bawat pangkat ay bibigyan ng limang (5) minute para punuan ang mga kolum at tatlong
(3) minute para iulat ang kanilang ginawa.
11
ISAPUSO NATIN
Nadaragdagan na ang iyong karanasan sa pagkakaroon ng bukas na isipan sa mabuti at hindi
mabuting epekto ng media tulad ng radyo, pahayagan, telebisyon, magasin at internet. Sa
paggamit ng media o pinagkukunang impormasyon, sa anong lebel mo maikakategorya ang
iyong sarili sa paggamit ng mga ito?
Kategorya:
4 – Palagian (6-8 oras na paggamit)
4
3 – Medyo Madalas (4-5 oras na paggamit)
3
2 – Katamtaman (1-3 oras na paggamit)
2
1 – Hindi (wala ng nasabing media)
1
Tanong:
Sa iyong sagot, masasabi mo bang hindi ka umaabuso sa paggamit ng iba‟t-ibang uri at
bahagi ng media? Suriin ang sarili batay sa lebel o antas na kinalalagayn. Ipaliwanag.
TANDAAN NATIN
Tunay na napakahalaga ng paggamit ng iba‟t-ibang media (pahayagan, magasin, radyo,
telebisyon at internet o kompyuter sapagkat napapagaan nito ang ating buhay, lalo‟t higit
sa mga mag-aaral na naghahanap ng kalutasan na may kinalaman sa kanilang pag-aaral.
Sa pamamagitan ng mga ito napapadali ang ating mga Gawain at natutututo rin ang mga
Mag-aaral na mapalawak ang kaalaman sa larangan anumang disiplina.
Malaki ang epekto ng media sa atin. Subalit hindi lahat ng ating nababasa at napapanood
dito ay tama at totoo.
Kailangang maging mapanuri sa mga binabasa, pinakikinggan,
12
pinapanood at pinupuntahang sites sa internet, dahil marami rin sa mga ito ay nagdudulot ng
karahasan at kalaswaan na maaring makapinsala sa ating sarili at pamilya. Masasabi nating
malaki ang naitutulong ng media at teknolohiya sa pag-unlad ng iba‟t-ibang aspekto ng
kaalaman at edukasyon. Ngunit dapat din nating pakaisipin na nararapat lamang na gamitin
natin ito nang tama. Huwag nating hayaan na abusuhin ang ating sarili ng teknolohiya na
maaring makapagdulot sa atin ng negatibong epekto kapag hindi ginamit sa tamang paraan.
Maging mapanuri at mapagsiyasat sa mga bagay na nakagugulo dala ng mga ito para na rin
Sa ating kapakanan at n gating pamilya.
ISABUHAY NATIN
1. Muling basahin ang Tandaan Natin nang may pang-unawa. Ipaliwanag ang ilang
mahahalagang mensahe/detlye ditto na pumukaw sa iyong damdamin at kaisipan.
2. Tumayo ang bawat mag-aaral, itaas ang kanang kamay at sabay-sabay na bigkasin ang
pangako ukol sa tamang paggamit ng media at teknolohiya.
Ako si ___________________________ ay nangangako at naniniwalang mahalagang pagIisipan at susuriin ang mga impormasyong nababasa, naririnig, at napapanood mula sa
Iba‟t-ibang media at ilang makabagong teknolohiya upang hindi ito magdulot ng masamang
epekto sa aking sarili, lalo‟t higit sa aking pamilya. Ilalayo ko ang aking mga mata sa tukso
ng malalaswang panoorin, gayundin sa mga larong maaring makpinsala sa akin. Magiging
modelo ako sa tamang paggamit ng mga impormasyong ito upang maitaguyod ang
katotohanan para sa pagkakaroon ng maayos na pamayanan.
Gabayan nawa ako ng Panginoon.
_________________________
Lagda
13
SUBUKIN NATIN
Lagyan ng salitang NAKABUBUTI ang mga gawaing nagpapakita ng magandang dulot ng
paggamit ng media at internet. HINDI NAKABUBUTI naman kung ito ay nakasasama. Isulat
ang inyong sagot sa kalahating papel.
_______ 1. Nakapagsasaliksik sa agham at teknolohiya para sa takdang-aralin.
_______ 2. Nakapaglalaro sa internet ng barilan at patayan ng mga zombies.
_______ 3. Nakukumpara ko ang tama at mali sa nabasa sa pahayagan.
_______ 4. Napipili ang mga pelikula at programang hatid ay kaalaman at aral sa buhay.
_______ 5. Nakakapag-chat ng malalaswang salita sa skype.
Magaling! Tagumapy mong naipakita ang iyong pagmamahal sa katotohanan. Patuloy mo pa
Itong paunlarin.
Sapagkat natapos mo nang may pagmamahal sa katotohanan at may mapanuring pag-iisip
ang araling ito, maaari ka nang tumungo sa susunod na aralin. Galingan mo pa!
Aralin 3
Bukas ang Isip ko, Mag-aaral Ako!
Alamin Natin
Ano ang maaring mangyari kapag di tayo marunong makinig sa hinaing ng iba?
Alamat ng Keyboard
Noong unang panahon sa mga mundo ng letra at numero, naghahari ang grupo ng mga
numero. Sila ang nagpapatupad ng mga batas, namumuno upang mapaunlad ang kanilang
pamumuhay. Sabi ng grupo ng mga letra, “dapat tayo naman ang mamuno sa ating bayan!,
upang magkaroon ng pagbabago at mas mapa-unlad natin ang ating bayan! Lagi na tayong
alipin dito!” Dahil dito, naglunsad ng pag-aaklas ang mga grupo ng mga Letra laban sa
pamumuno ng mga numero,” Nagkaroon ng digmaan at nagkasira-sira ang pamumuhay nila.
Dahil sa ginawang ito ng mga grupo ng Letra nagalit ang Inang Diwata, maayos naman daw
14
ang pamumuhay nila noon hanggang sa magkaroon ng di pagkakaunawaan. Pilit na pinagaayos ng Inang Diwata ang dalawang grupo, ngunit ayaw pa rin nilang mag-ayos. Sa galit ng
mga Inang Diwata, sinumpa niya ang mga numero at letra na maging keyboard sa ibang
dimension. Sa makabagong panahon at henerasyon ngayon ang keyboard ay ginagamit sa
paaralan, establisyemento at marami pang iba.
Sagutin ang mga sumusunod na tanong:
1. Ano ang pamagat ng alamat?
2. Sino ang dalawang grupong nabanggit sa kwento?
3. Bakit naglunsad ng pag-aaklas ang grupo ng mga Letra?
4. Bakit nagalit ang Inang Diwata?
5. Ano ang kinalabasan ng di pagkakaunawaan ng dalawang grupo?
Isagawa Natin
Gawain 1
Panuto: Pumalakpak ng tatlo kung tamang saloobin sa pag-aaral ang ipinahihiwatig at
tatlong padyak kung hindi.
1. Makinig na mabuti kapag may nagsasalita.
2. Aktibong makilahok sa mga talakayan at pangkatang gawain.
3. Makipagtalo sa kagrupo kapag hindi na sunod ang gusto.
4. Pakinggan ang opinion o ideya ng mga kasama.
5. Makipagsabayan sa pagsasalita ng guro.
Gawain 2
Bumuo ng tatlong pangkat. Bawat pangkat ay bubunot ng kanilang gagawin na tulad ng
sumusunod:
Unang Pangkat
Pagsasagawa ng pamantayan sa pakikinig sa pamamagitan ng
rap.
Ikalawang Pangkat
Ipakita ang tamang gawi sa pakikilahok sa pangkatang gawain sa
pamamagitan ng dula-dulaan.
Ikatlong Pangkat
Pagpapakita o pagsasagawa ng tamang pakikipagtalakayan at
pagtatanong sa pamamagitan ng pagbabalita.
15
Isapuso Natin
Mula sa mga nakaraang gawain, pagnilayan kung ano ang tumimo sa inyong mga puso.
Isulat ito sa inyong reflection booklet. Gamitin ang sumusunod na tanong bilang gabay:
1. Naipakita ko na ba ang kawilihan at positibong saloobin sa pag-aaral?
2. Kung hindi, ano ang aking nararamdaman?
3. Kaya ko ba itong isagawa ngayon?
4. Paano ko ito dapat isagawa?
Tandaan Natin
Ang edukasyon ang nagiging daan tungo sa isang matagumpay na hinaharap ng isang
bansa. Kung wala nito, at kung ang mga mamamayan ng isang lipunan ay hindi magkakaroon
ng isang matibay at matatag na pundasyon ng edukasyon, magiging mahirap para sa kanila na
abutin ang pag-unlad. Marapat lamang na maintindihan na ang edukasyon ay siyang
magdadala sa kanila sa kanilang mga inaasam na mga mithiin. Maipapakita ng isang mag-aaral
ang kanyang kawilihin at positibong saloobin sa pag-aaral sa pamamagitan ng pakikinig sa
talakayan, pakiki-isa sa mga gawaing pampaaralan, at kusang loob na pagpasok sa paaralan.
Sa tulong ng mga nabanggit na katangian mas magiging masaya at kanais-nais ang mga
mangyayari sa paaralan.
Ang edukasyon ay kailangan ng ating mga kabataan sapagkat ito ang kanilang magiging
sandata sa buhay sa kanilang kinabukasan. Ang kanilang kabataan ang siyang estado kung
saan nila hinahasa ang kanilang mga kaisipan at damdamin sa mga bagay na kailangan nila sa
kanilang pagtanda. Ang edukasyon ay mahalaga sapagkat ito ang nagiging daan sa isang tao
upang magkaroon ng mga kaalaman tungkol sa kanyang buhay, pagkatao at komunidad na
ginagalawan. Ito ang naghuhubog ng mga kaisipan tungo sa isang matagumpay na mundo na
kailangan ng bawat isa upang lubusang mapakinabangan ang daigdig at malaman ang mga
layunin nito.
Isabuhay Natin
1. Pag-isipan mo ang tanong na ito:
Bilang mag-aaral, paano mo maipapakita sa ang kawilihan at
positibong saloobin sa pag-aaral?
16
2. Hikayatin ang ibang mag-aaral na magbigay ng sariling kuro-kuro tungkol sa ibinigay na
tanong. Bigyang diin ang Tandaan Natin.
Subukin Natin
Subukin ang sumusunod na pangungusap. Lagyan ng bituin
pinaniniwalaang sagot. Gawin ito sa iyong sagutang papel.
Mga Sitwasyon
1. Nakikinig kaba sa oras ng talakayan o kaya ay pagnagsasalita ang
guro?
2. Tumutulong kaba na matapos ang nakalaang gawain sa inyong
grupo?
3. Gumagamit kaba ng magagalang na salita tuwing ikaw ay
nagtatanong sa iyong guro?
4. Dapat bang magpakita ng kawilihan sa pag-aaral?
5. Magbigay ng opinion o ideya tuwing pangkatang Gawain?
ang iyong
Oo
Hindi
Aralin 4
Bukas ang Isip Ko, Mag-aaral Ako!
Ano ang nais mo paglaki mo? Ikaw ba ay isang batang nangangarap na maging isang
matagumpay na tao balang araw, may malaking bahay at sariling sasakyan at nalilibot ang iba‟tibang bahagi ng mundo?
Alamin Natin
17
Suriin ang ipinahahayag ng mga nasa larawan.
Mga tanong:
a. Ano ang mga pagkakaiba ng dalawang larawan?
b. Ikaw bilang isang bata, aling larawan ang nais mong maging ikaw?
c. Ano ba ang kahalagahan ng pag-aaral sa isang batang katulad mo?
d. Ano ang mga mabuting epekto ng edukasyon sa tao?
CROSSROADS
Sagutan ang tanong na nasa loob ng kahon. Isulat ang iyong sagot sa kahon ng INITIAL
na kaalaman.
Paano mo maipakikita ang kawilihan at positibong saloobin sa pag-aaral sa
pamamagitan ng paggawa ng proyekto, paggawa ng takdang aralin at
pagtuturo sa iba?
18
Paggawa ng proyekto
Paggawa ng takdang aralin
Pagtuturo sa iba
INITIAL NA KAALAMAN
Paggawa ng Proyekto
Paggawa ng Takdang Aralin
Takdang Aralin
BAITANG-BAITANG
Sagutan ang bawat katanungan sa kahon sa loob ng pyramid.
19
Pagtuturo sa Iba
Iguhit ang larawan ng isang keyboard.
Saan ginagamit ang isang keyboard?
Ano ang kahalagahan ng isang keybord sa isang
mag-aaral na tulad mo?
20
Isagawa
Natin
Gawain 1
Balikan ang kwentong “Ang Alamat ng Keyboard” sa Aralin 3.
Ang Alamat ng Keyboard
Noong unang panahon sa mga mundo ng letra at numero, naghahari ang grupo ng mga
numero. Sila ang nagpapatupad ng mga batas, namumuno upang mapaunlad ang kanilang
pamumuhay. Sabi ng grupo ng mga letra, “dapat tayo naman ang mamuno sa ating bayan
upang magkaroon ng pagbabago at mas mapaunlad natin ang ating bayan! Lagi na tayong
alipin dito!” Dahil dito, naglunsad ng pag-aaklas ang mga grupo ng mga letra laban sa
pamumuno ng mga numero.” Nagkaroon ng digmaan at nagkasira-sira ang pamumuhay nila.
Dahil sa ginawang ito ng mga grupo ng Letra, nagalit ang Inang Diwata, maayos naman daw
ang pamumuhay nila noon hanggang sa magkaroon ng di pagkakaunawaan. Pilit na pinagaayos ng Inang Diwata ang dalawang grupo, ngunit ayaw pa rin nilang mag-ayos. Sa galit ng
Inang Diwata, sinumpa niya ang mga numero at letra na maging keyboard. Pinadala ng Inang
21
Diwata ang Keyboard sa ibang dimension. Sa makabagong panahon at henerasyon ngayon,
ang keyboard ay ginagamit sa mga paaralan, establisyemento at marami pang iba.
BUIIN MO AKO
Ako ay isang Keyboard………kaya lamang, nagkahiwa-hiwalay ang mga bahagi ng aking
katawan….maaari mo ba akong buiin?
Mga kagamitan:
1. Mga letra,numero at iba pang bahagi ng keyboard
2. Pandikit
3. Folder o karton
4. Mga aklat na maaaring pagkunan ng larawan ng isang keyboard.
Panuto:
1. Hatiin sa apat na grupo ang klase. Magtalaga ng isang lider.
2. Magpakita ng modelo ng keyboard sa klase.
3. Bumuo ng isang keyboard gamit ang mga nakalaang kagamitan.
4. Ipresenta ang awtput sa klase.
Gawain 2
Batay sa ibinigay na Takdang Aralin sa unang araw, talakayin ang kahalagahan ng
isang keyboard sa isang mag-aaral.
22
Lagyan ng markaang mga kasagutan ng bata sa pamamagitan ng pagbilog sa
mgamukha sa karatig na kahon.
BAITANG-BAITANG
Sagutan ang bawat katanungan sa kahon sa loob ng pyramid.
Iguhit ang larawan ng isang keyboard.
Saan ginagamit ang isang keyboard?
Ano ang kahalagahan ng isang keybord sa isang magaaral na tulad mo?
23
Ano ang
kahalagahan ng
paggawa ng Takdang
Aralin?
Gawain 3
Round-Robing
Hatiing muli sa naunang apat na grupo ang klase. Bumuo ng bilog ang bawat grupo. Lumapit sa
guro ang 4 na lider ng bawat grupo at kunin ang mga metacards na naglalaman ng mga impormasyon
tungkol sa keyboard. Gamit ang nagawang awtput sa unang Gawain, ituturo ng lider sa kamag-aral na
kasunod niya ang mga impormasyon na nasa
metacards. At pagkatapos ituturo naman ng mag-aaral sa kasunod niyang kamag-aral ang kanyang
natutuhan. Uulitin ito hanggang maturuan ang buong miyembro ng grupo.
Bilang awtput ng grupo, ang huling mag-aaral ay kukuha ng manila paper at pentel pen at
isusulat nito ang kanyang natutuhan at nalaman base sa Gawain.
24
Isapuso Natin
Sq
Za
KAYA KO, KAYA MO, KAYA NATIN
Basahin ang mga susmusunod na sitwasyon na nagsasaad ng mga hindi mabubuting
saloobin sa pag-aaral. Iwasto ang mga sitwasyon batay sa inyong pang-unawa. Isusulat ito sa
inyong kwaderno.
1. Pumasok sa paaralan si Alma na hindi naligo at madumi ang uniporme. Tanghali na
kasi siyang nagising at mahuhuli na siya sa klase kung siya ay maliligo pa.
2. Maingay ang klase ni Mr. Cruz sa kadahilanang agaran siyang ipinatawag ng
punongguro upang kausapin. Nag-iwan siya ng Gawain at inatasan si Julio na
mangasiwa muna sa mga kamag-aral at magpatahimik. Subalit siya ang pasimuno
sa pag-iingay.
25
3. Nagbigay ng takdang-aralin ang guro na si Bb. Raga tungkol sa pangangalap ng
impormasyon sa malimit na pagbaha sa lugar nina Margo. Kinakailangan nilang
kausapin ang mga taong may kaugnayan dito. Subalit tinatamad si Margo dahil may
usapan sila ng kanyang mga kaibigan na pupunta sa parke .
4. Nagkaroon ng pangkatang Gawain sa klase ni Gng. Bala. Inatasan ng guro na
maging lider ang isang kagrupo ni Tanya. Nawalan ng gana sa Gawain si Tanya
dahil inaasahan nya na siya ang magiging lider dahil alam nya na mas magaling siya
kesa sa kaklase. Kaya imbes na makiisa sa Gawain, hindi siya tumutulong at
kinukwento pa niya ang katabi.
26
5. Inatasan siya ng kanilang guro na turuan ang isa nilang kaklase na nahihirapang
maintindihan ang isang paksa sa Science. Tumalikod siya at bumulong, “Bakit ako
ang magtuturo? Hindi naman ako ang guro….at isa pa ito…hindi nakikinig tapos
magpapaturo…kainis..”
Tandaan Natin
Ang edukasyon ay sandata natin sa pagharap sa buhay. At bilang mag-aaral, mahalaga
na malaman ninyo ang mga maaaring maging epekto ng mabubuti at di-mabubuting saloobin
sa pag-aaral. Mahalagang malaman ninyo na sa araw-araw na pagpasok ninyo sa paaralan
kayo ay hinuhubog at inihahanda sa isang magandang kinabukasan. Lagi ninyong pakatandaan
na “Ang kabataan ang pag-asa ng bayan”. Ikaw, bilang isang mag-aaral ay maaaring maging
isang instrumento upang magkaroon ng pagbabago ng takbo sa inyong lipunan tungo sa
pagkakaroon ng isang masaganang bansa
27
Aralin 5
Honesto: Batang Matapat, Idolo ng Lahat!
May mga pagkakataong ikaw ay hindi nagiging tapat sa mga gawaing ginagawa.
Napipilitang magsinungaling dahil sa takot na mapahiya o mapagalitan ng nakakatanda.
Nangyari na ba sa iyo ang ganito?
Alamin Natin
Basahin ang kuwento.
Honesto: Batang Matapat, Idolo ng Lahat!
Siya si Honesto, anak nila G. at Gng. Anastacio Castro. SIya ay labimpitong
taong gulang at kasalukuyang nasa ikalimang baitang ng Paaralang Elementarya ng Sala sa
bayan ng Cabuyao. Si Honesto ay kakaiba sa karaniwang mga mag -aaral dahil sa murang
edad ay kinailangan na niyang maghanapbuhay upang makatulong sa gastusin ng pamilya.
Buong sipag niyang tinutulungan ang kanyang mga magulang upang maitaguyod ang
pangangailangan nilang magkakapatid. Tunay na siya ay isang mabait at huwarang anak at
kapatid sa para kanyang pamilya.
Isang araw habang si Gng. Anacay ay nagtuturo ay tinawag niya si Honesto sa
harap ng klase. Tila nagulat at natakot ang bata kaya siya ay nagdalawang isip na tumayo at
lumapit sa guro. Hanggang sa siya ay lapitan na ng guro at malugod na ipinagmalaki at
ginawang halimbawa ang mga gawi na nakasanayang gawin ni Honesto sa paaralan at maging
sa kanyang pinapasukan na trabaho.
Nagsimulang magkuwento si Gng. Anacay. “Alam niyo ba mga bata na kayo ay
mapalad na magkaroon ng isang kamag - aral na kinagigiliwan ng maraming tao dahil sa
kanyang pagiging matapat.” nagbulungan ang mga bata at tila nagtaka kung sino ang tinutukoy
ng guro. “Nakakwentuhan ko si Gng. Villanueva (Coordinator ng Yes - O Club)noong isang
araw, ayon sa kanya siya daw ay humanga sa ginawa ng isa ninyong kamag - aral. Habang
siya ay abala sa pangungolekta ng mga naipong plastik na boteay nilapitan siya ng mga bata at
nag - alok ng tulong. Agad naman siyang pumayag at tinawag ang batang ito na aking tinutukoy
upang pamunuan ang pagbebenta ng mga naipong bote para magamit na pondo ng Yes - O
Club. Agad naman siyang tumugon sa aking ipinagawa. Makalipas ang ilang minuto, dala - dala
na niya ang pera na napagbentahan mula sa mga plastik na bote. Agad siyang inabutan ng
guro ng pangmerienda ngunit mabilis na tinanggihan ang alok at masiyang bumalik sa kanyang
klase. Sa hindi kalayuan napansin ni Gng. Villanueva ang grupo ng mga bata na naiinis na
nagkukuwentuhan. “Hmp. Nakakainis talaga malaki naman ang napagbentahan sa plastik na
bote ewan ba kung bakit ayaw niya pang bawasan.” ang wika ng isa. Agad naman sumigunda
ang isa pang mag - aaral, “Baka sumisipsip lang paano laging liban sa klase.” Napaisip ng
28
malalim ang guro hinggil sa narinig na usapan ng mga bata. At agad na ikinatuwa ang pagiging
matapat na bata ng kanyang mag - aaral.
Biglang nagtaas ng kamay si Jocelyn, “Ma,am, Ma,am ako po ba ang tinutukoy
ninyo?” lakas loob na tanong ng bata at umalingawngaw ang tawanan sa loob ng silid - aralan.
Agad na nagpatuloy sa pagkukwento si Gng. Anacay. “Bilang pagpapatuloy kaninang umaga
naman nakasalubong ko papasok ng paaralan si Mang Max at agad na kinamusta ang batang
ito. Sabi ko naman medyo dumadalas siya sa pagliban sa klase at doon ko napagalaman na
siya pala ay kasalukuyang namamasukan sa construction upang kumita ng pera at
maipangdagdag sa kanilang pangagastos. Naantig ako sa aking narinig at mas lalo niya pa
akong pinahanga sa mga sumunod na sinabi ni Kuya Max.
“Alam mo ba Gng. Anacay lubos akong nagagalak sa batang iyan, noong isang
araw ay umalis ako ng maaga sa site na pinaggagawan ng aking bahay. Kinailangan ko kasing
dumalo sa miting pambarangay na ipinatawag ni Kapitan Kiko Alimagno. Ako ay tiwala sa aking
mga trabahador ngunit noong isang araw ay binalikan ko ang mga naganap sa site gamit ang
CCTV Camera na aking inilagay sa hindi kalayuan. Ako ay nabigla sa aking nasaksihan, noong
araw na ako ay dumalo ng miting mga alas - 4:00 hapon. Sa aking pag - alis pala ay agad ding
nag - alisan ang aking mga manggagawa kahit hindi pa oras ng uwian ng bigla akong may
narinig na boses at nagsabing,”mga kasama maaga pa po alas - 5:00 ang ating uwian higit
kumulang isang oras pa po bago tayo maaaring umuwi,” ang mahinahon na paliwanag ng bata.
“Aba!, akala mo kung sino ka kabago - bago mo ganyan ka.” paangil na sagot ng isa. “Oo nga
atsaka wala naman si Bossm minsan lang naman ito,” dugtong pa ng isa. “Bahala po kayo
basta ako ay uuwi ng tama sa oras iyong itinakda ng may - ari,” mahinahon ngunit malaman na
pagpapaliwanag ng bata.
“Wow! tunay na kahanga - hanga naman talaga siya sa kanyang mga kilos at
gawi.” “Dapat siya ay kinikilala sa flag ceremony upang tularan pa ng mga batang tulad namin.”
“Eh Ma‟am sino po ba ang batang ito na dapat naming tularan?” makulit na pagtatanong ng
mga mag -aaral ni Gng. Anacay. Dito na ipinagmalaki ng guro sa lahat si Honesto isang batang
matapat at dapat iniidolo ng lahat. Dahil dito ay agad sa mungkahi ng kanyang mga mag - aara
ay agad na ipinatawag ni Gng. Anacay ang mga magulang ni Honesto.
Sagutin ang mga tanong:
1. Ilarawan si Honesto. Alin sa mga katangian niya ang nagpapakita ng pagiging
matapat?
2. Papaano hinangaan ni Gng. Anacay si Honesto? Isalaysay ito sa klase.
3. Bilang isang indibidwal, paano mo maipapakita ang matapat na paggawa sa
paaralan? Sa lahat ng uri ng paggawa?
4. Magtala ng mga dahilan kung bakit mahalaga ang pagiging matapat sa iba‟t ibang mga gawaing pampaaralan at sa uri ng paggawa.
29
5. Sa iyong palagay, bakit gustong makaharap ng guro ang mga magulang ni
Honesto? Magbigay ng sapat na batayan.
Isagawa Natin
Gawain 1
Ano ang gagawin mo sa sitwasyong inilahad sa ibaba para maipakita ang pagiging
matapat. Ilahad ang iyong magiging damdamin.
1. Bumili ka ng pagkain sa kantina nang mapansin mong sobra ang sukli na ibinigay sa iyo ng
tindera.
2. May dumating na delivery ng materyales sa iyong pinapasukang pabrika. Agad mong
tiningnan ang inventory sheet ng mga inorder ninyong materyales at natuklasan mong may mga
sumobrang materyales na iyo namang kakailangan sa paggawa ng isang proyekto sa paaralan.
3. Si Romy isang working student, pumasok siya sa paaralan na hindi nakapag -aral ng leksyon
at antok na antok pa dahil kinailangan niyang mag - overtime sa kanyang pinapasukan. Biglang
nagbigay ng pagsusulit ang kanyang guro
Gawain 2
1. Pangkatin ang klase sa lima. Papiliin ng lider ang bawat pangkat.
2. Magbahagi ng karanasan na nagpapakita ng pagiging matapat.
3. Pumili ng isang karanasan gamit ang graphic organize atr iulat ito sa klase.
Karanasan
Ikatlong
Pagpipilian
Pagiging
Matapat
Ikalawang
Pagpipilian
30
Unang
Pagpipilian
Isapuso Natin
Kaya mo bang maging matapat sa lahat ng pagkakataon?
Gumawa ng Self - Assessment Organizer gamit ang makukualay na papel. Punan ang bawat
kahon ng mga sagot batay sa iyong natutuhan at karanasan.
C. Sinisimulan
Ko
D. Gagawin
Ko
B. Kaya Ko
A. Nalaman Ko
Pangalan
ng Bata
E. Natututo
Ako
Mga Gabay:
A. Isulat kung ano ang nalaman mo sa araling ito.
B. Isulat ang mga kaya mong gawin batay sa nalaman mo.
C. Isulat ang mga sinisimulan mo nang gawin.
D. Isulat ang mga dapat mo pang gawin.
E. Isulat ang pagpapahalagang natutuhan mo sa araling ito.
Tandaan Natin
Ang pagiging matapat ay ugaling dapat ipagmalaki. Ang taong nagpapakita ng
ganitong pag - uugali saanman at kailanman ay makakamit ang tunay na kaligayahan at
31
magkakaroon ng isang maayos, payapa at maunlad na pamumuhay. Iniiwasan niyang
magsinungaling at pagtakpan ang mga maling gawi na ginawa ng iba.
Sa pagiging matapat marami kang maaaring matapakang ibang tao lalo‟t higit
iyong may mga baluktot at maling sistema sa buhay. Hindi bale ng mapahiya at mapagalitan ng
mas nakakatanda huwag lang mabalewala ang ugali ng pagiging isang matapat na indibidwal
sa paaralan man o sa paggawa at saan mang dako pa iyan.
Isabuhay Natin
Magbigay ng dalawang karanasan na nagpapatunay na ikaw ay matapat sa iong mga
gawain sa paaralan man o sa lahat ng uri ng paggawa. Ipaliwanag kung paano mo ito ginawa.
Gamitin ang template sa ibaba. Isulat ang iyong sagot sa bond paper.
Mga Ginawa Na Nagpakita Ng Pagiging
Matapat
Karanasan
1.
2.
Subukin Natin
Iguhit ang simbolo ng
wastong
kaisipan
at
thumbs
thumbs upkung ang pangungusap ay naglalahad ng
down naman kung hindi.
______1. Ikaw ay may proyekto na dapat bayaran sa E.P.P. Agad mo itong sinabi sa iyong
nanay pati ang eksaktong halaga ng naturang halaga nito.
______2. Nalimutan ni Archie na gawin ang kanyang takdang - aralin sa Math. Biglang
nagwasto ng kuwarderno si Bb. Tan, nang tawagin niya si Archie ay sinabi niyang naiwan niya
ang kanyang takdang - aralin sa bahay.
______3. Si Ericka ay kumandidato bilang pangulo ng Supreme Pupil Government sa kanilang
paaralan. Sa mismong araw ng botohan ay may nakita siyang nakakalat na balota na siyang
gagamitin sa botohan agad - agad ay ibinalik niya ang mga ito sa gurong taga - pangasiwa.
______4. Si Mang Aldo ay nangungupit ng mga labis na kagamitan mula sa opisina na kanyang
pinagtatrabahuhan at agad na ibinebenta sa labas ang mga kagamitang kanyang nakuha sa
mas mababang halaga.
______5. May malasakit sa mga gawain sa pabrika si Ruby nakatingin man o hindi ang
kanyang amo sa oras ng trabaho.
32
Ngayon ay alam mo na kung paano maging matapat sa iba‟t – ibang mga
gawain. Pagyamanin mo ito at ipagpatuloyang mabuting gawi. Isa kang huwarang mag – aaral
na dapat tularan.
Aralin 6
Tayo‟y Makilahok...... Makilahok
Alamin Natin
Alam u ba na.......
Ang pakikiisa, lalo na sa pagpaplano at pagpapasya ay nagkakamit ng ginhawa at
tagumpay ng bawat isa.
Tayo‟y Makilahok...... Makilahok
Tayo‟y makilahok sa lahat ng gawain
Sa ating samahan lalo na‟t may usapin
Pagkat ang desisyon sa bawat gagawin
Ay dapat maging mabuti ang simulain.
Saan man dumako ang usapan
Sumaling palagi sa plano ng samahan
Pagkat desisyon ng lahat ay kailangan
Kaya makisama sa lahat ng talakayan.
Tayo‟y makilahok sa tuwi-tuwina
Upang di tayo magmistulang tangan
Kapag may nangyari tayo‟y may alam na
At di magtatanong na tila ibang-iba.
Sagutin ang mga tanong:
1. Ano ang nais iparating ng tula sa mga mambabasa?
2. Bakit mahalaga ang pakikilahok sa mga gawain ng samahan?
3. Ipaliwanag: “Tayo‟y makilahok sa tuwi-tuwina upang di tayo magmistulang tanga.”
4. Bakit mahalaga ang paglahok sa pagpaplano ng proyekto ng samahan?
5. Ipaliwanag: “Ang pasya ng nakararami ay dapat na laging mamayani.
33
Isagawa Natin
Gawin 1
A. Bumuo ng tatlong pangkat.
B. Basahin at suriing mabuti ang sitwasyong nakasulat sa ibaba. Bigyan ito ng mabuting
desisyon bago gumawa ng anumang hakbang.
Isang proyekto ang gagawin sa inyong paaralan. Ito‟y isang pagtatanghal upang
kumita ng salaping maitutulong sa mga mahihirap. Magpulong sa isang bahagi ng
inyong silid. Sagutin ang mga tanong sa ibaba.
1.
2.
3.
4.
5.
Ano ang una ninyong dapat pag-usapan tungkol sa proyekto?
Ano ang inyong plano para sa paglikha ng pondo na maitutulong sa mga mahihirap?
Ilang komite ang inyong bubuuin? Bakit?
Sinu-sino ang mamamahala ng bawat komite?
Isulat ang napag-usapan sa klase. Ano ang masasabi mo sa inyong napag-usapan?
Bakit?
C. Ilarawan ang inyong kasagutan sa pamamagitan ng paggamit ng iba‟t ibang uri ng tsart.
D. Susukatin ang inyong ginawa gamit ang rubrics.
Rubrics
Pamantayan
Pagsusuri
3
Natukoy ng mga
mag-aaral ang
sumusunod:
suliranin, tunguhin, at
maaaring gawin
upang
makapagdesisyon
nang tama
Desisyon
Nakapagbigay ng
tamang desisyon at
makabuluhang
dahilan kung bakit ito
ang kanilang
napagpasyahan
34
2
Natukoy ng mga
mag-aaral ang
dalawa sa
sumusunod:
suliranin, tunguhin, at
maaaring gawin
upang
makapagdesisyon
nang tama
Nakapagbigay ng
tamang desisyon at
dahil kung bakit ito
ang kanilang napagpasyahan
1
Natukoy ng mga
mag-aaral ang isa sa
sumusunod:
suliranin, tunguhin, at
maaaring gawin
upang
makapagdesisyon
nang tama
Nakapagbigay ng
tamang desisyon
Ipinakitang
Pagpapahalaga
Malinaw na naipakita
ang
pagpapahalagang
ginamit ng pangkat
Naipakita ang
pagpapahalagang
ginamit ng pangkat
Hindi naipakita ang
pagpapahalagang
ginamit ng pangkat
Gawain 2
Marami na tayong nagawang mga proyekto sa iba‟t ibang asignatura. Naipakita
ninyo ang inyong pagkakaisa upang matapos ang isang gawain. Lahat ay nakiisa sa
paggawa nito.
Sa isang construction paper(red), gumuhit ng isang puso. Sa loob nito ay
gumawa ng isang maikling sulat para sa isang taong alam mong nagpakita ng pakikiisa
upang matapos ang isang gawain. Sabihin mo sa kanya kung ano nman ang maaari
mong gawin upang masuklian ang ginawa niya. Maaari mong gawing halimbawa ang
nasa ibaba. Ipadala/iabot ito sa kanya.
Halimbawa:
Ana,
Nais kong magpasalamat sa ginawa mong
pakikiisa sa ating natapos na gawain sa ESP at dahil
lahat ng miyembro ng pangkat ay nagkaroon ng
pagkakaisa.
Para masuklian ko ang iyong ipinamalas na
pakikiisa ay sisikapin ko na unawain at bigyang
pansin ang inyong mungkahi.
35
Isapuso Natin
Matapos nating ipakita ang magandang dulot ng pagkakaisa sa pagtatapos ng gawain,
sabay-sabay tayong umawit at unawain ang mensahe ng awitin.
Makilahok
(awit sa tono ng I have two hands)
I
Halina kayo
Sa „ting talakayan
Upang isipa‟y
Magiging buhay
Pumalakpak 1,2,3
At utak natin ay titindi.
II
Makiplano
Sa talakayan
Upang isipa‟y humusay
36
Pumalakpak 1,2,3
At utak natin ay titindi.
Tandaan Natin
Sa pagpaplano o pagpapasya
Ang mungkahi ng bawat isa ay mahalaga
Tinig niya o tinig nila
Ay tinig na dapat maging isa.
Isabuhay Natin
Mag-isip ng isang bagay o pangyayari nagpakita ng pagkakaisa na maaari nilang
kunin o hango sa isang pelikula, teleserye o mga pangyayari na kanilang napanood.
Halimbawa:
People Power –EDSA Revolution
Kasaysayan ng mga Bayani
Pakikipaglaban ng mga Pilipino sa mga dayuhang mananakop
Subukin Natin
37
Sagutin sa iyong kuwaderno ang sumusunod na mga tanong:
Ano ang dapat mong gawin kung.....
1. mainit na ang sikat ng araw, subalit oras na ng pagpila para sa seremonya sa Watawat
ng Pilipinas
2. kaunti na lamang ang ulam na paghahatian ninyo ng iyong mga kapatid
3. natanggal ang bubong ng inyong bahay at nabasa ang inyong mga kagamitan
Sa ginawa ninyong pagpupulong, lagyan ng √ ang iyong ginawa. Sipiin ang sagot sa inyong
kwaderno.
Palagi
Di ko ginagawa
1. Nakibahagi ako sa usapan.
2. Tumahimik lamang ako at nakinig.
3. Naging magulo ako sa talakayan.
4. Nakisama ako sa pagpaplano.
5. Iginagalang ko ang desisyon ng iba.
6. Iginigiit ko ang aking mungkahi
ARALIN 7
Pagbabasa at Pagsusuri na may kawilihan, Dulot ay Kabutihan
ESP 5PKP-If-g-33
Alam mo ba na......
Sa pagbabasa, pakikinig at panonood aymarami kang bagay at kaalamang mapapala at matutunan.
Kaya marapat lamang magkaroon ng kawilihan sa mga gawaing ito. At mahalaga rin na iyong masuri o
masiyasat ang mga bagay bago sumang-ayon para mapagpasiyahan ng buong pagpapahalagang
desisyon.
Paano kaya tayo magkakaroon ng kawilihan sa pagbabasa ng aklat o pahayagan? Pakikiknig/panonood
sa radio at telebisyon o internet? Paano kaya natin dapat suriin ang mga impormasyon mula sa
pagbabasa, pakikinig at panonood? May mabuti ba itong dulot sa atin bilang mag-aaral?
Makakaapekto ba ito kung mali ang impormasyon na ating naihahatid sa ating kapuwa?
38
ALAMIN NATIN
Suriin ang kuwento. ( Sa pamamagitan ng power point presentation)
Batang Mapanaliksik
Ang pagbabasa ay komunikasyon, gaya ng panonood sa telebisyon at pakikinig sa radio.
Ito‟y isang uri ng pakikipagtalastasan.
Napakabuting libangan ang pagbabasa ng mga aklat at pahayagan araw-araw, pakikinig
ng balita sa radio, at panonood sa TV at pagkuha ng impormasyon sa internet. Ito‟y pakikipagugnayan sa ibang tao, ibang bansa, ibang lipunan at mga pamayanan. Kaya‟t ang mga
libangang ito ay nagdudulot ng kaalaman at nagpapalawak ng karanasan.
Ang mga kabutihang dulot ng mga aklat at iba pang mga babasahin ay ang sumusunod.
1. Nagbibigay ng impormasyon sa loob at labas ng bansa.
2. Nagbibigay ng impormasyon sa pagbabadya ng mga sakuna o kalamidad na
maaaring dumating sa bansa.
3. Nagbibigay ng ibat-ibang kuro-kuro o palagay ng mga kilalang manunulat tungkol sa
pang araw-araw na kalagayan ng ekonomiya ng bansa.
4. Nagbibigay ng kaalaman tungkol sa kultura at tradisyon ng bansa.
Ang mga aklat , media ay nagpapalawak n gating kaalaman. Pinagyayaman at pinalalawak
din nito an gating karanasan.
Sanggunian :
Uliran 5, ph 52
Sagutin ang sumusunod na tanong:
1. Anong mga Gawain ang nagpapalawak ng isipan at karanasan ng isang tao?
2.. May mga pagkakataon bang hindi ka naniwala mula sa iyong nabasa ? narinig ? O
nakita sa internet ? Bakit?
39
3. Anong kabutihan ang naidudulot ng pagbabasa ? Pakikinig o panonood ?
4. Paano mo masasabi na ikaw ay magiging mapanuri sa mga balitang naririnig mo sa
radyo o nababasa sa pahayagan? Ipaliwanag.
5. Sa iyong palagay ang pagiging mapanuring mananaliksik sa pagbabasa, pakikinig o
panonood ay makatutulong sa iyo bilang mag-aaral? Ipaliwanag
6. Mabuti rin bang libangan ang pagbabasa, pakikinig at panonood? Sa anong paraan ito
magiging mabuti o makabubuti?
ISAGAWA NATIN
GAWAIN 1
Punan ang loob ng hugis ng iyong nabasa sa aklat o pahayagan, napakinggan sa radio, at
napanood sa TV o internet. Paano nakaapekto ang mga ito sa iyong kaisipan at damdamin?
Gawin ito sa iyong kuwaderno.
40
GAWAIN 2
1. Bumuo ng apat na pangkat.
2. Magtala ng mga impormasyon mula sa “news article” ( tungkol sa naganap na Halalan
2016) na nasa loob ng envelope.
3. Masusi ninyo itong pag-aralan at ipakita sa pamamagitan ng malikhaing pamamaraan.
Pangkat I
Rap
Pangkat II
News
Pangkat III Duladulaan
Pangkat IV Debate
Ipakita ang inyong napagkasunduang pagtatanghal o palabas at pagkatapos ay sagutin
ang mga tanong.
1. Ano ang masasabi ninyo tungkol sa isinagawa sa unahan ng bawat pangkat?
2. Naipakita ba ng inyong mga kamag-aral ang lakas ng kanilang loob sa pagtatanghal?
Patunayan.
41
3. May positibo o negatibo bang epekto sa mga manonood ang balita? Patunayan.
ISAPUSO NATIN
Nadaragdagan ang iyong karanasan sa pagkakaroon ng bukas na isipan sa tulong ng
media tulad ng radio, pahayagan, telebisyon at internet.
Ano ang nasa isip mo nang pinagsama-sama ang iyong karanasan sa napanood mong
balita (Video Clip). Itala ang mga ito sa kahon A, B, C, D. Sa loob naman ng puso, itala ang
kabutihang dulot ng iyong napanood sa video clip na pumukaw sa iyong damdamin. Gawin ito
sa bond paper.
http://www.rappler.com/nation/politics/elections/2016/live-updates-philippines-presidentialelections
A.
B.
C.
D.
TANDAAN NATIN
Ano ba ang Importansiya ng Pagbabasa at Panonood?
Ayon sa website ng Gemm Learning, maraming mabubuting epekto ang pagbabasa.
Sinasabi rito na ang pagbabasa at panonod ay isang importanteng life skill. Mahihirapan
umano sa pag-aaral ang mga batang nagkakaproblema sa pagbabasa Ang pagbabasa rin
daw ay isang mabuting pagi-ehersisyo sa ating utak. Sinasabing masdemanding ito kumpara
42
sa panonood ng telebisyon o pakikinig sa radyo. Ani Maryanne Wolf, director ng Center
for Reading and Language Research sa Tufts University, sa pagbabasa at panonod raw
ay mas mapipilitan tayong gumawa ng naratibo (narrative) at mag-imagine. Sa pagbabasa
raw kasi, mas may oras tayong mag-isip. Kumbaga maaari tayong huminto para sa pagintindi (comprehension) at pagkuha sa tunay na kahulugan at implikasyon(insight) ng ating
binasa. Ang pagbabasa ay nakatutulong din saconcentration at attention skills.
Dagdag pa ng website, ang pagbabasa rin ay nakatutulong sa pagtaas ng ating
bokabularyo,pagtaas ng tiwala sa sarili ng isang tao. Sinasabi na isa umanong chain
reaction ang nangyayari: pag tayo ay laging nagbabasa, marami tayong malalaman; Isa pa
sa mga sinasabing magandang epekto ng pagbabasa ay ang paghasa sa
atingcreativity. Dahil nai-expose tayo sa mga bagong ideya at mas maraming impormasyon
sa pamamagitan ng pagbabasa, maaaring magkaroon ng pagbabago (ikabubuti o
ikagagaling) sa paraan ng ating pag-iisip.
SUBUKIN NATIN
A. Isulat ang Tama o Mali sa bawat patlang. Ilagay ang sagot sa sagutang papel.
____________1. Ang pagbabasa ng aklat, pahayagan at iba pang mga babasahin ay mabuting libang
Libangan.
____________ 2. Hindi uunlad ang isipan kapag lagging nagbabasa.
___________ _3. Nakatutulong sa kaligtasan ang pagbabasa ng pahayagan at pakikinig sa radio.
____________ 4. Nakabubuti sa mag-aaral ang maging mapanaliksik.
___________ _5. Ugaliin ang pagbabasa lalo’t wala ka naming ginagawa.
B. Basahin ang sumusunod na mga sitwasyon. Sagutan ng buong husay ayon sa iyong
pagkaunawa.
43
1. Ang nakababata mong kapatid ay walang hilig sa pagbabasa. Anong mga hakbang ang
iyong isasagawa upang maging hilig niya ang pagbabasa?
2. Muli, ang iyong kapatid ay kukuha ng board exam. Hindi siya pumasa sa unang
pagsusulit. Nagbigay siya ng sapat na panahon sa pagsasaliksik mula sa pahayagan,
aklat at internet para sa darating na eksamen. Sa palagay mo ba ay papasa sa ngayon
ang iyong kapatid? Bakit at pangatwiranan.
Mahusay ka! Naipamalas mo ang iyong mapanuring pag-iisip.
Binabati kita. Patuloy mo itong paunlarin.
Maaari mo itong ibahagi sa kapuwa nang may mapanuring pagiisip. Maaari ka nang magtungo sa susunod na aralin. Handa ka na.
Aralin 9
Lakas ng Loob Ko, Galing sa Kapwa Ko
Alamin Natin – Unang Araw
Alam mo ba na.......
Ang pagsasabi ng tapat ay susi sa pagiging taong may pusong wagas.
Basahin ng may pang-unawa ang tulang “Sa Totoo Lang Po”.
44
Sa Totoo Lang Po!
Kung nais mong maging isang mabuting Tao
Naging tapat sa lahat ng ginagawa
Ipaalam at sabihin ang mga inaakala
Sa mga magulang at nakatatanda.
Sa totoo lang ang kasinungalingan
Ay isang kasalanan na di nahuhugasan
Nagsisilbing batik kahit kanino man
Kaya‟t katahimikan ay di makakamtan.
Sa tatoo lang dapat kahit masakit
Sabihin natin ang dapat ipilit
Pagsasabi ng totoo ay isang prinsipyo
Na di mababayaran ng kahit na sino.
Sa totoo lang di dapat manloko
Pagkat tiwala ng tao ay walang presyo
Ang katapatan tuwina‟y isa puso
Sa lahat ng oras at saan mang dako.
Ipakita ang katapatan sa lahat ng bagay
Sa isip, sa salita, at maging sa gawa
Maging bahagi ng buhay kahit ikaw ay bata
Upang sa paglaki, kamtin ay gantimpala.
45
Sagutin ang sumusunod na katanungan:
1.
2.
3.
4.
5.
Ano ang nilalaman ng tula?
Bakit ito pinamagatang “Sa Totoo Lang Po”?
Ipaliwanag ang nilalaman ng bawat saknong.
Alin sa mga saknong ang iyong naibigan?bakit?
Magbigay ng mga halimbawa ng mga gawaing nagpapakita ng katapatan.
Isagawa Natin – Ikalawang Araw
Gawain 1
Bigyan ng mga kasagutan ang mga sumusunod:
1. Mayroon kang isang kaibigan na may ugaling hindi marunong magsauli ng hiniram na
gamit.Paano mo tutulungang iwasto ang kanyang pag-uugali?
2. Mahalaga saiyo ang pangako.Isang araw ay hiniling mo sa isang kaibigan na
ipagpaalam ka sa iyong guro sapagkat di ka makakapasok sa paaralan.Nangako siya na
gagawin ito.Pag pasok mo ng Lunes ay nagulat ka sapagkat pinagsabihan ka ng inyong
guro dahil sa iyong pagliban.Ano ang iyong gagawin sa pagkukulang ng iyong kaibigan?
3. Napapansin mo ng ilan sa inyong mga kapitbahay ay laging nagsusugal at hindi pansin
ang pag-aalaga ng mga anak.Ikaw ay nasa ikalimang baiting lamang ngayon.Paano mo
sasabihin sa kanila ang iyong obserbasyon?
Gawain 2
1. Magkaroon ng pangkatang gawain.Pumili ng lider.
2. Gumuhit ng isang larawan na nag papakita ng katapatan sa iyong kaibigan o kamagaral.Lagyan ito ng salawikain sa ibaba ng larawan at ibahagi sa kamag-aral.
Isapuso Natin – Ikatlong Araw
46
1. Piliin sa bawat puso ang mga gawaing may kaugnayan sa katapatan.Sipiin at kulayan ito
ng pula sa inyong kuwaderno
nangongopy
a
pagsulat
asal
ng takdang
Pagtupad sa
gawain
Pagsasabi
ng totoo
pagsunod
sa utos
Pag- awit
pagtulong
pag aaral
2. Paano ninyo maipakikita ang inyong lakas,katatagan, o tibay ng loob sa harap ng
maraming tao?
3. Basahin at talakayin ang Tandaan Natin
Tandaan Natin
Laging gumawa nang may katapatan
pagdadasal
Upang makaiwas sa kasalanan
Kapag nagsabi at gumawa ng totoo
47
Maluwag ang kalooban at malinis ang konsensya ng tao.
Isabuhay Natin – Ikaapat na Araw
1. Ang Buwan ng Nutrisyon ay isinasagawa tuwing sumasapit ang buwan ng Hulyo. Sa
pamamagitan ng iyong guro, magkakaroon ng isang munting palabas-tanging
kakayahan. Maaaring gamiting lunsaran ibinigay ang halimbawang palatuntunan.
2. Pumili ng gusto mong bahaging gagampanan sa palatuntunan. Isulat ang iyong
pangalan sa bahaging napili.
Halimbawa;
PALATUNTUNAN
Pambungad na Panalangin
Pambansang Awit
Mensahe ng Punongguro
Mga Natatanging Bilang
A.
B.
C.
Pangwakas na Pananalita
Pangwakas na Panalangin
48
3. Pagkatapos ng palabas, itanong sa sarili/pangkat ang:
A. Naging masaya ba ako/kami sa aking/aming ipinakita at ibinahaging
Gawain/talento/kakayahan sa aming palabas?
B. Papaano ko inalis ang kaba sa aking mga ipinakitang talent sa palabas?
Subukin Natin- Ikalimang Araw
Sa sagutang papel, lagyan ng kaukulang tsek (
) ang pinaniniwalaang pahayag.
MGA PAHAYAG
TAMA
MALI
1. Sinasabi ko ang katotohanan kahit na akoy maparusahan.
2. Ako‟y takot magsabi ng katotohanan dahil maraming magagalit
sa akin.
3. Ang lakas ng aking loob at katatagan ay aking ginagamit sa
pamamagitan ng pagtanggap ng mga mungkahi at paalala
mula sa aking kapuwa.
4. Hindi ako nahihiyang ipakita na magaling ako sa anumang
bagay kaya ayokong pinipintasan ang akong mga ginagawa.
5. Nakauunawa ako kapag itinatama ng mga tao ang akong mga
nagawang mali dahil mapabubuti at maipakikita ko ang aking
natatanging kakayahan.
Ang katatagan at lakas ng loob ay nabigyan ng katuparan sa iyong sarili. Humayo ka at
ipakita ang mga ito gamit ang natutuhan mo sa iyong buhay.
Binabati kita! Handa ka na sa susunod na aralin dahil nasa iyo na ang katatagan upang
labanan ang mga pagsubok sa pag-aaral.
49
ARALIN 10
MAGIGING MATAPAT AKO!
“Ang matapat na paggawa
Pinagbubuti ang ginagagawa
Kahit hindi bantayan ay tuloy ang paggawa.”
ALAMIN NATIN
Suriin ang tula.
Matapat na paggawa
Ang katapatan ay magandang kaasalan
Na dapat tandaan ng mga kabataan
Nakatutok ang pansin at lakas sa ginagawa
Kahit walang bantay at nakakakita
Ang matapat sa paggawa
Ay tunay na kahanga-hanga
Gawaing sa kanya itinakda
Sadyang ginagawa nang buong kusa.
Ang paggawa nang matapat
Ay pagsasama ng maluwat
Hindi pansin ang paglipas ng oras
Laging nasa isip ang paggawa nang tapat.
Katapatan sa paggawa ay tunay na mahalaga
Kaysa sa salapi at dangal na nawawasak
Walang lungkot pagsisising madarama
Sa matapat na paggawa sa tuwi-tuwina.
50
Pag-usapan Natin
1.Anong kabutihang-asal ang nakapaloob sa tula?
2.Bakit mahalaga ang pagiging matapat sa paggawa?Ipaliwanag ang dahilan.
3.Bakit mahalaga sa buhay ng tao ang paggawa?ipaliwanag.
4.kung ikaw ang tinutukoy ng tula susundin mo ba ito?Bakit
5.Kung makakakita ka ng isang taong hindi tapat sa kanyang ginagawa,anong gagawin mo?
ISAGAWA NATIN
Gawain 1
Sumulat ng pangungusap sa loob ng kahon.Kategoryahin ito sa matapat at di matapat na
Gawain.
Di-Matapat
Matapat
Sagutin ang sumusunod at kompletuhin ang salita na nasa loob ng kahon.gawin ito sa iyong
kwaderno.
1.
k
Magandang kaasalan na dapat ugaliin ng mga kabataan.
2. G
Nakatakdang Proyekto.
3. P
Paggawa nang di inuutusan.
51
Gawain 2
1. Dahil alam na ninyo ang matapat na paggawa batay sa mga tinalakay at pinag-aralan natin
kaya na ninyong magplano ng isang pagtatanghal o gumawa ng isang palabas na maipakita
ang inyong,mga natatanging kakayahan sa pagganap.
2. Bumuo ng tatlong pangkat pag-aralan ang sumusunod
Lutasin natin
1. Araw ng sabado. Naglilinis ng kanal at kapaligiran ang inyong kapitbahay. Ano ang dapat
mong gawin?
2. Inatasan ng iyong guro ang inyong pangkat na magtanim ng mga halaman sa likod ng inyong
paaralan. Ngunit ang iyong kamag-aaral ay nag lalaro lamang. Ano ang dapat mong gawin?
3. Ang inyong kapitbahay ay namamasukan sa isang pagawaan. Napapansin mo na lagi siyang
huli sa pagpasok. Ano ang maitutulong mo sa kanya ?
Gawain 3
Pagtatanghal
Ipakita ang napagkasunduang palabas o pagtatanghal at pagkatapos ay sagutin ang mga
tanong
1.Ano ang masasabi mo sa pagtatanghal na isinagawa sa unahan ng unang pangkat?
2.Naipakita ba ng inyong mga kamag-aral ang lakas ng kanilang loob sa pagtatanghal?
Patunayan ito.
3.Pansinin natin ang ikalawang pangkat na nagtanghal tama ba ang kanilang ginawa? Paano
Patunayan.
4.Paano naman ang ginawa ng ikatlong pangkat,nagampanan ba nila ng maayos ang kanilang
bahagi?
Isapuso Natin
Ngayon alam mo na ang pagiging matapat sa paggawa.Narito ang talaan ng puntos o score,
saang numero mo ilalagay ang iyong sarili sa pagiging tapat.Gumawa ng star o puso idikit sa
katapat nito.
1-5 Hindi gumagawa kapag walang nakakakita.
6-10 Medyo gumagawa kahit walang nakakakita.
11-15 Gumagawa kahit walang nakakakita.
16-20 Gumagawa kahit walang nakakakita ng buong puso at kakayahan.
52
Tandaan Natin
Ang taong laging tapat sa ginagawa ay may dangal at pagkukusa.
Akrestika
D-angal sa paggawa ay isang biyaya
A-t di kailanman dapat mawala
N-aisin at layunin ay dapat nakatala
G-awain ng bawat taong may pagpapala
A-t tiyak ang buhay moy di mapapariwara
L-ayunin sa buhay kakamting may tiwala.
Isabuhay Natin
Muling bigkasin nang may lakas,sigla,at damdamin ang tula sa alamin natin”Matapat na
Paggawa”
Bumuo ng pangako sa pagiging matapat sa paggawa.Isulat ito sa isang malinis na papel.
Ako si _________________________ ay nangangako na pahahalagahan ang pagiging
Matapat sa paggawa may nakakikita o walang nakakakita gagawin ko ang iniatas na Gawain sa
akin ng buong puso at kakayahan.Magiging modelo ako ng tamang paggawa sa salita,sa
kilos,at gawa.
Gabayan nawa ako ng Poong maykapal.
53
_______________________
Lagda ng Mag-aaral
SUBUKIN NATIN
Iguhit ang
kung wasto ang isinasaad ng pangungusap at ang
Ilagay ang sagot sa sagutang papel.
kung di wasto.
____1. Iaasa ko nalamang sa iba ang aking gawain.
____2. Tatapusin ko ang anumang gawaing nasimulan.
____3. Pagagandahin at tatapusin ko sa takdang oras ang aking Gawain.
____4. Gagawain ko lamang ang aking proyekto kung nakatingin ang aking guro.
____5. Ipapagawa ko nalamang sa aking kapatid ang aking proyekto.
Magaling ka! Naipamalas mo ang iyong husay sa matapat na paggawa.Binabati kita.
Patuloy mo itong paunlarin.
Maari mo itong ibahagi sa iyong kapuwa ng may buong kakayahan.
Sapagkat natapos mo nang matagumpay ang araling ito, humanda na sa susunod na
aralin.
54
YUNIT II
Pakikipagkapwa - Tao
Aralin 11
Pagmamalasakit sa Kapwa, Gagawin Ko
Ang taong may malasakit sa kapwa, kadalasan ay pinagpapala. Marami na tayong
karanasan sa mga kalamidad na dumaan sa ating bansa. Ang pagiging handa ay
makatutulong sa atin upang tayo ay makaiwas at makaligtas sa iba‟t ibang uri ng
kapahamakan. Maging mapagmatyag tayo sa mga nangyayari sa ating lipunan lalo na sa
ating mga kalikasan.
55
Alamin
Natin
1. Tulungan nating maging handa sina Carlo at Carla sa mga sakuna at kalamidad. Ayusin
ang mga letra sa loob ng kahon para makabuo ng salita. Isulat ang iyong sagot sa
sagutang papel.
a.Dollin
b. Ahab
c. Goyba
d. Ugson
e. Namitsu
f.
Lidesland
Narito ang mga gabay na salita sa paglalaro ng Halo Letra.
1.
2.
3.
4.
5.
Malakas ang pagyanig ng lupa.
Labis na pag-apaw ng tubig o paglawak ng tubig na natatakpan ang lupa.
Namumuong sama ng panahon na nagdudulot ng kalamidad sa ating bansa.
Mabilis na pagkalat ng apoy.
Pagguho ng lupa dulot ng labis na pag-ulan at kawalan ng ugat ng puno na kinakapitan
ng lupa.
2. Basahin ang kwento na pinamagatang Tumulong sa Kpawa at sagutin ang mga
sumusunod na tanong.
Tumulong sa Kapwa!
Ang mabuting Kristiyano ay maawain at matulungin sa kapwa. Ito‟y dahil sa ating
paniniwala na ang pgamamahal sa kapwa ay pagmamahal sa Diyos. Mahal ng Panginoon ang
lahat, kaya Siya tumutulong sa lahat, mahirap o mayaman man.
56
Ang pagtulong sa kapwa, lalo na kapag may sakuna o kalamidad ay likas sa mga
Pilipino. Ito‟y kaasalang Pilipino na minana pa natin sa ating mga ninuno na dapat gawin at
pagyamanin.
Hindi natin maiiwasan ang magalit sa kapitbahay o kanayon kung minsan. Ngunit kapag
may sunog, baha o anumang pangyayaring nanganganib ang kanilang kaligtasan, hindi natin
matiis na sila‟y di tulungan at damayan. Naghahandog tayo ng damit, pagkain, at mga gamit sa
nasalanata ng kalamidad.
Bilang mag-aaral, makatulong din tayo at an gating paaralan sa mga taong
nangangailangan. Bukod sa mga pagkain, salapi, at damit na ibinibigay, mabuti rin na turuan
natin sila ng mga gawaing mapagkakakitaan upang makapagsarili sa mga darating na araw:
Narito ang iba pang magagawa natin:
a. Ibahagi sa mga kabarangay ang anunsyo sa radio kung may parating na bagyo
b. Itawag sa malapit na himpilan ng pulisya kapag may nasaksihan kang krimen, nakawan,
at iba pang malubhang pangyayari.
c. Tumawag ng saklolo kapag may emergency na nagaganap.
Sagutin ang mga sumusunod na tanong:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Anong damdamin ang nararapat maghari sa ating puso para sa ating kapwa?
Bakit nararapat magmalasakit tayo sa isa‟t isa?
Paano mo ipinakikita ang iyong malasakit sa iyong kapwa?
Sino ang dapat nating gawing huwaran ng pagmamalasakit at pagtulong sa kapwa?
Ikaw ba ay may malasakit sa iyong kapwa?
Paano mo ipinakikita ang pagmamalasakit sa kapwa?
Isagawa Natin
Gawain 1
57
Fact or Bluff: Lagyan ng / kung fact ang isinasaad ng pangungusap at X kung bluff. Ilagay ang
sagot sa sagutang papel.
_____ 1. Ang taong may malasakit sa kapwa ay kinalulugdan ng Diyos.
_____ 2. Huwag pansinin ang mga sakuna o krimen sa paligid.
_____ 3. Laging isaisip at isapuso ang pagmamalasakit sa kapwa.
_____ 4. Tumutulong sa mga nasalanta ng bagyo, lindol o lahar.
_____ 5. Pabayaang mga pinuno na lamang ng pamayanan ang sumaklolo sa mga
mamamayang kailangan ng tulong.
Gawain 2
Pangkatang Gawain
Magpagawa ng isang dula-dulaan kung saan ipakikita ang pagbibigay ng kayang tulong para sa
biktima ng kalamidad.
Pangkat 1- Bagyo
Pangkat 2- Baha
Pangkat 3- Sunog
Pangkat 4- Lindol
Isapuso Natin
Sa hugis pusong papel na ibibigay ng guro, isulat ang mga salitang angkop para mabuo
ang ide
Ang pagbibigay ng tulong sa mga
58
___
__________________________ ay
mahalaga upang makapagligtas ng
Ang pagbibigay ng
________________ ay mahalaga
para makapagligtas ng buhay ng iba
mula sa ____________.
Mithiin Para sa Kaligtasan
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
59
Tandaan Natin
Ang pagbibigay ng tulong sa panahon ng kalamidad ay mahalaga upang makapagligtas
ng buhay. Ang pagbibigay ng babala o impormasyon ay nakatutulong din para sa kaligtasan ng
marami. Lahat ng tao ay may pangangailangan. Walang tao na nasa kaniya na ang lahat. Ang
mahihirap ay hindi nangangahulugang wala na silang maibibigay o maitutulong sa ibang tao at
mga kaibigan. Wala ring taong sobrang yaman na hindi na mangangailangan ng tulong ng iba.
Ang pagiging bukas-palad ay pagbibigay kung ano ang mayroon ka nang bukasl sa
kalooban.
Ibahagi sa iba ang biyayang mayroon ka na maluwag sa damdamin at walang
inaasahang kapalit. Lubos na kasiyahan ang maidudulot nito sa iyo. Kapag tapat at totoo ang
damdamin sa pagbibigay o pagbabahagi, tiyak na pagpapalain ka ng Maykapal at mapasasaya
mo ang iyong kapuwa.
Isabuhay Natin
Bawat pangkat ay bibigyan ng sitwasyon. Isulat kung ano ang maaari mong magawa
bilang katugunan sa bawat sitwasyon.
Pangkat 1- May bagyong sumalanta sa inyong lugar at bumaha sa inyong paligid.
Tanging bahay lamang ninyo ang naiwang nakatayo sapagkat ito‟y matatag. Ilan sa inyong mga
kapitbahay ay nangawasak ang mga tahanan. Ano ang iyong gagawin?
Pangkat 2- Namatay ang ama ng iyong kamag-aral. Paano mo maipapadama ang iyong
pagtulong sa naiwang pamilya?
Pangkat 3- Papauwi ka na galing sa paaralan. Nakita mong hirap na hirap ang isang
matanda sa pagtawid sa kalsada. Ano ang iyong gagawin?
Pangkat 4- Maraming tao ang nasalanta ng bagyong si Bising. Anu-ano ang maaari
mong gawin?
60
Pangako sa Pagmamalasakit sa Kapwa
Nangangako ako na magiging handa akong tumulong at maglaan ng panahon sa
mga taong nangangailangan tulad ng ________________,_______________________,
para _______________________.
Naniniwala ako na maginging ligtas ako kung ____________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________.
_____________________________
Lagda ng Mag-aaral
Petsa: _______________________
Subukin Natin
61
Pagsusuring pansarili.Lagyan ng kaukulang / ang mga sawi sa ibaba kung ito‟y ginagawa
palagi, paminsan-minsan,, at di-kailanman. Sipiin ang sagot sa kwaderno.
Palagi
Paminsanminsan
DiKailanaman
1. Tumutulong ba ako sa mga taong biktima
ng sakuna?
2. Nagmamalasakit ba ako sa aking kapwa?
3. Nagbibigay ba ako ng tulong sa mga
nasalanta ng bagyo?
4. Sumasaklolo ba ako sa
nangangailangan ng tulong?
mga
taong
5. Minamahal ko ba ang aking kapwa?
Binabati kita dahil natapos mo ang aralin nang matagumpay. Ipagpatuloy mo ang pagbibigay ng
kayang tulong sa nangangailangan at ikaw ay kalulugdan ng Diyos.
LEARNER’S MATERIAL
ARALIN 12
KAPWA KO, MAHAL KO
Ang pagmamahal sa kapwa ay isang kaugalian ng mga Pilipino. Tayong mga Pilipino ay
kilala sa pagiging “hospitable” (matulungin sa kapwa). Katibayan nga ay ang pagbibigay natin ng
62
impormasyon sa kinauukulan ng mga hindi magandang pangyayari sa ating kapaligiran na nasaksihan ng
mamamayan. Ano man ang kahihinatnan ng ating pagmamalasakit ay hindi na natin binibigyang pansin
bagkus ang nasa isip natin ay ang makatulong. At ito ay isang bagay na nakalulugod sa Panginoong
ating sinasampalatayanan.
ALAMIN NATIN
 Manonood ng video clip.
 Sa napanood nating video ay binibigyan tayo ng pagpipilian na ating isasabuhay.
Kayo ang bahalang pumili kung alin sa tingin ninyo ang makabubuti para sa atin at
para sa ating kapwa.
1. Anong masasabi ninyo sa inyong napanood? Sa palagay ba ninyo ay
nabago sila ng sitwasyon?
2. Nararapat ba ang ginawa ng mga tauhan sa video? Ibigay mo ang iyong
opinion. Isulat ang kasagutan sa inyong kuwaderno at basahin sa harap
ng mga kamag-aaral.
3. Maaari ba kayong magbahagi ng inyong sariling karanasan. Ilahad mo nga
ito sa klase?
ISAGAWA NATIN
 GAWAIN I
1. SURIIN ANG MGA LARAWAN
63
Batang nagtatrabaho
Batang binubully
2. Gamit ang kuwaderno, gumuhit ng graphic organizer
Batang pinapalo
Batang Kinukutya
64
Mga sitwasyon
na nararapat
ipagbigay-alam
sa kinauukulan
3. Isulat sa bilog ang sitwasyon na dapat ipagbigay-alam sa
kinauukulan.
 GAWAIN 2
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Tayo’y maglaro ng Agaw mo, sagot mo, puntos mo
Bumuo ng 2 pangkat, unang pangkat ay mga lalaki at ikalawang pangkat ay mga babae na
binubuo ng 5 bata bawat pangkat.
Ang bawat bata ay mayroong bilang na 1-5.
Mayroong isang lider na maghahawak ng panyo at siyang tatawag ng bilang ng batang pupunta
sa kanya at aagaw ng panyo. Maaaring higit sa isang bilang ang kanyang tatawagin.
Kung sinong bata ang makakuha ng panyo ay hahabulin ng kalaban upang tayain at agawin dito
ang panyo at siyang magkakaroon ng pagkakataong makasagot kung ito ay hindi pa dumadating
sa kanyang tamang pwesto.
Pabubunutin ang bata ng larawan upang siyang makasagot sa tanong nito.
Ang bawat kasagutan ay magkakaroon ng puntos. Ang pinakamaraming puntos ay siyang
mananalo.
ISAPUSO NATIN
65
1.
Batay sa video na ating napanood at mga larawang nakita maaari nating ipadama sa
pamamagitan ng Pangkatang Gawain an gating pagmamalasakit sa kapwa.





Pangkat I
Pangkat II
Pangkat III
Pangkat IV
Pangkat V
-
tula
rhyme
skit
awit
pagbabalita
 TANDAAN NATIN
Ang pagmamalasakit sa kapwa ay isang sitwasyon na napakahirap gawin dahil ito ay
kailangang may damdaming nagmamahal. Lalo’t higit kung ito ay kailangang ipagbigay alam sa
kinauukulan kung merong hindi magandang kaganapan sa kanilang buhay.
Tulad na lamang ng nakita ninyo sa video at sa mga larawan, mga batang binubully,
sinasaktan, pinagtatrabaho, hindi pinag-aaral at iba pang karahasan.
Ngunit ito ay isang maka Diyos na Gawain, ang ipaabot sa kinauukulan ang mga alam
nating karahasan kahit alam nating may masasaktan o magagalit sa atin. Ang mahalaga ay malinis ang
ating kunsensya dahil alam nating natupad natin ang ating misyon sa buhay. Ayaw man nating gawin ang
makialam pero kailangan dahil ayon sa bibliya, “kapwa natin ating pananagutan”.
ISABUHAY NATIN
Itala ang mga pangyayari ng pagmamalabis sa kapwa na inyong nalalaman at nagpakita
ng pagmamalasakit sa kapwa, sa pamamagitan ng pagpapa-abot nito sa guro, magulang, bgy. Opisyal o
pulis.
ARAW
PANGYAYARI
LUNES
MARTES
MIYERKOLES
HUWEBES
BIYERNES
66
KINAUUKULAN
(Guro, Magulang,
Bgy. Opisyal/Pulis
SUBUKIN NATIN
Unahan tayo at mananalo ako – Sa pamamagitan ng laro ay mag-uunahan ang mga bata na
isulat ang kanilang natutunan sa bituin na nasa tsart tungkol sa mga pangyayari na ipinagbigay-alam sa
kinauukulan. Tatawag muli ng 2 grupo upang mag-unahan sa pagsagot.
Mga sitwasyon
na nararapat
Ipagbigay-alam
sa kinauukulan
Batiin ang mga bata sa kanilang pakikiisa at pagbibigay ng karagdagang kaalaman sa araling
natutunan.
EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO
Kagamitan ng Mag-aaaral
Ikalawang Markahan- Aralin 13 -Week 3
Aralin 13
PAGGALANG SA KAPWA TAO, ISAPUSO NATIN
Ang paggalang sa mga katutubo at dayuhan ay isang pagpapatunay n gating pagiging mabuting
mamayang Pilipino. Taglayin natin ito at lahing isapuso.
67
Alamin natin
Basahin ang kwento.
“Paggalang sa mga Katutubo at Dayuhan”
Isang umaga, habang sabay-sabay kumakain ang pamilya Reyes ibinalita ni
Mang Ramon na makakaroon sila ng pagtitipon ng mga kasamahan niya sa
trabaho. Ang ilan sa mga ito ay dayuhan. Kaya binilinan niya si Aling Rosa na
maghanda para sa mga ito.
“Inay. sasama po ako bukas sa palengke” wika ni Andrea. “Hay naku anak
wag na, alam mo naman napakasigip sa palengke dahil maraming tao” , sagot ni Aling
Rosa.
Kinabukasan maagang naghanda si Aling Rosa para mamalengke hindi rin
napigilan ang pagsama ni Andrea.
Habang sila ay papasakay sa pampublikong sasakyan, nagulat si Andrea sa
kanyang nakita pagkasampa sa dyip “Inay bakit ganun po ang kanilang suot? Bakit
ganoon po ang kulay ng kanilang mga ngipin at balat? Pinagtatawanan po sila Inay,
wika ni Andrea”. “Anak ang tawag sa kanila ay mga katutubo, iba talaga silang
manamit kumpara sa atin, di bat itinuturo yun sa inyong paaralan? Saka ang
paggalang sa kapwa tao ay mahalaga dahil ang bawat isa sa atin ay may karapatan.
Nakaugalian na nila kung paano sila manamit at kumilos dahil yun ay kanilang
tradisyon ay nakagisanan, kaya huwag mong tutularan ang mga tumatawa sa
kanila
ha, paliwanang ni Aling Rosa”. “Opo,
Inay pasensya na po, sagot ni
Andrea”
Nakarating na sila sa palengke, doon din bumaba ang mga katutubo.
Pagkatapos mamili ng ni Aling Rosa at Andrea, habang papauwi na sila nkita nilang
muli ang mga katutubo na sumasayaw sa parke. “Inay ayun po sila, sumasayaw po
sabi ko kanina isa yan sa nakaugalian at tradisyon na nila, marapat lang na igalang
natin
ito, wika ni Aling Rosa”. “Salamat po Inay, ngayon po ay naiintindihan ko na po na dapat
igalang ang kaugalian ng mga katutubo o dayuhan sa ating saan mang lugar dahil ito po ay
isa sa kanilang kaugalian na hindi natin maaaring pakialamanan o baguhin. Sasabihin ko din
po yun sa aking mga kamag-aral, sabi bi Andrea”
Dumating na ang araw ng pagtitipon ng kaniyang tatay Ramon. Napakaraming
bisita at ang ilan sa mga ito ay mga dayuhan. Napakaraming hinanda
ng pamilya Reyes
para sa mga bisita. Gusto nilang maipatikim ang mga pagkain ng Pilipino sa mga dayuhan.
Sarap na sarap naman ang mga bisita lalo n ang mga
dayuhan. At sobra silang natuwa sa
pamilya Reyes na magandang pagtanggap sa
kanila. Si Andrea, kahit nahihirapan sa pagunawa sa salitang Ingles ng ilang bisita
ng kanyang tatay, nagawa pa din nito na
68
makipaglaro sa mga anak na kasama nito. Pinakitunguhan niya ng maayos ang mga kalaro, at
pinahiram ng kanyang damit ng
matapunan ang isang bata ng sorbets sa damit. Masayang
Masaya si Andrea dahil
nalaman pa niya na ang ilan sa kanyang mga kalaro ng dayuhan
ay sa kanila magpapalipas ng gabi.
Nagulat si Aling Rosa at Andrea sa anunsiyo ng isang lalaki dahil ang kanila
palang ipinagdiriwang ay ang promosyon sa kompanyang pinagtatrabahuhan ng
kanyang tatay. Masayang-masasaya sila.
Kinabukasan, paalis na ang mga bisitang nagpalipas ng gabi sa kanilang bahay.
Nagpaasalamat ang mga ito sa maayos na pagtnggap at pag aasikaso sa
kanila.
Sagutin ang sumusunod na tanong batay sa kwento:
1. Sino-sino ang bumubuo ng Pamilya Reyes sa kwento? Ibigay ang kanilang mga
pangalan.
2. Saan pupunta sila Aling Rosa at Ana kinabukasan ng maaga? Bakit?
3. Sino ang nakita/nakasabay nila Andrea sa pampublikong sasakyan?
4. Kailangan ba natin pagtawanan ang ibang tao kung may kakaiba man sa kanilang
kilo, hitsura at gawain? Bakit?
5. Sino-sino ang mga bisita ng pamilya Reyes?
6. Para saan ang pagpupulong o pagtitipon na kanilang isinagawa?
7. Bakit kailangan galangin natin an gating kapwa tao?
8. Kung ikaw si Andrea, ano ang gagawin mo sa mga bisita ninyong dayuhan? At
ano ang mararamdaman mo kung nakakita ka ng mga katutubo?
9. Mahalaga ba ang paggalang sa mga katutubo at mga dayuhan? Ipaliwanag.
10. Ano ang natutunan o nakuha ninyong magandang aral sa kwento?
Isagawa natin
Gawain 1
69
Tunghayan ang larawan. Bigyan ng pansin ang mga nagaganap na eksena sa
larawan. Ano ang iyong magiging diyalogo kung ikaw ang ay isa sa taong nasa
larawan.
A
B
C
D
Gawain 2
Makilahok sa iyong pangkat. Tumulong upang magawa o mabuo ang gawain ng bawat
pangkat. Maghanda para sa pagtatanghal o pagbabahagi.
Pangkat 1- Bumuo ng isang dula-dulaan, pagbabalita, pagkukwento o pantomina
upang maipakita ang paggalang sa pamamagitan ng mabuting pagtanggap/pagtarato
sa mga katutubo at mga dayuhan.
70
Pangkat 2- Bumuo ng isang dula-dulaan, pagbabalita, pagkukwento o
pantomina upang maipakita ang paggalang sa pamamagitan ng paggalang
sa natatanging kaugalian/paniniwala ng mga katutubo at dayuhang kakaiba
sa kinagisnan.
Suriin ang pagtatanghal batay sa rubric na nasa ibaba.
Pamantayan
3
2
3
Nilalaman
Naipakita ang
paggalang na
kinakailangang
palabasin
Naipakita ang
paggalang na
kailangang
palabasin ngunit
hindi sapat ang
ideya ng palabas.
Hindi naipakita ang
nararapat na
pagpapahalaga
Partisipasyon
Lahat ng kasapi ay
nakilahok sa pagbuo ng
konsepto at sa
May 1-2 na kasapi
ang
hindinakibahagi sa
pagbuo ng
pagtatanghal
May 3 o higit pa na
kasapi ang hindi
nakilahok sa
gawain ng pangkat.
Kaangkupan
Angkop ang ginawa ng
pangkat sa sitwasyon
at naaayon sa mga
nakatalagang gawain.
Mangkop ang
ginawa ng pangkat
sa sitwasyon na
nakatalaga.
Hindi angkop sa
sitwasyob ang
ginawa ng pangkat.
Isapuso natin
71
Iguhit sa patlang ang
katutubo at mga dayuhan at
kung ang pangungusap ay nagpapakita ng paggalang sa mga
kung hindi. Gawin ito sa inyong kwaderno.
1. Ipaghanda ng miryenda ang mga dayuhan o katutubo sa inyong tahanan.
2. Pakitunguhan o tratuhin ng maayos ang mga panauhing katutubo at mga
dayuhan sa ating paaralan.
3. Pagtawanan ang mga katutubong nakikita sa lansangan.
4. Huwag pansinin ang mga anak ng inyong bisita dahil hindi mo maintindihan \
ang kanilang lingguwahe.
5. Igalang ang karapatan ng bawat tao
Tandaan natin
Ang paggalang sa kapuwa-tao ay natutuhan natin mula sa pagkakabata. Ito ay
isang hakbang sa pagkakamit ng isang mapayapang pamayanan. Kapag iginagalang ng lahat
ang kaniyang kapuwa tiyak walang magkakagalit dahil nirerespeto ang karapatang pantao.
Ang paggalang sa kapwa at pagtrato na nais nating gawin sa atin ng ibang tao ay
napakahalaga. Sabi nga, kung ano ang nais mong gawin sa iyo ay siya ring gagawin mo sa
iyong kapuwa-tao. Ito ay hindi lamang naipapakita sa salita kundi sa kilos at gawa.
Sa panahon na tayo ay makakasalamuha ng mga dayuhan o mga katutubo dapat
natin silang tanggapin at tratuhin ng maayos. Ang kanilang mga kaugalian na kinagisnan ay atin
din galangin sapagkat doon sila nasanay at ang bawat isa sa atin a may sariling karapatan.
Matuto tayong magbigay-halaga sa mga dayuhan at mga katutubo, dahil khit sino
pa man sila kaisa natin sila. Nararapat lamang na tayo ay matutong gumalang sa bawat isa.
Isabuhay natin
72
Basahin ang sitwasyon at sagutin ito sa harap ng klase ng buong husay.
1. Ang tatay mo ay kapitan ng inyong baranggay. Nagkaranas ang sa inyong
lugar ng matinding hagupit ng bagyo, kaya maraming kabahayan ang
napinsala. Ang mga tulong at donasyon ay sa inyong bahay pumapatak.
Biglang may dumating na mga dayuhan/katutubo na naninirahan din sa inyong
baranggay, sila ay humihingi ng tulong sa kanilang sinapit. Ano ang gagawin
mo kahit alam hindi mong hindi mo sila kilala?
2. Nagdiriwang ng kapiyestahan sa inyong lugar, napakaraming mga mangyan
ang nanlilimos upang sila ay may makain. Hindi maganda nag kanilang
pananamit at sila ay madudungis. Ipagtatabuyan mo ba at sisigawan sila? Bakit?
Subukin natin
Basahing mabuti ang mga sitwasyon.
Sa sagutang papel, lagyan ng tsek (/ ) ang patlang kung ito ay nagpapakita ng
paggalang sa mga katutubo at mga dayuhan at ekis (x) kung hindi.
______1. May sumasayaw na katutubo sa parke, uuwi na dapat ang ate mo pero
tumigil muna siya at masayang nanood sa ginagawa ng mga katutubo at
nagbigay ng konting tulong.
______2. Pinagsabihan ng nanay mo ang mga batang nanunukso sa mga batang
Mangyan na nakaupo sa parke upang magpahangin.
______3. May dayuhan na nagtatanong ng direksyon sa mga kabataang
nakatambay sa harapan ng tindahan ni Aling Mameng, pinagtawanan
lamang nila ito at hindi sinabi ang tamang direksyon.
73
______4. May mga Hapon na pumunta sa inyong paaralan upang magbigay ng
tulong sa kakulangan sa pasilidad. Laking pasasalamat ng inyong
paaralan. Kayang inyong seksyon ay naatasang mag presinta ng sayaw at
awit para sa mga bisita.
______5. Lagi na lang tinutukso ng iba mong mga kaklase ang hitsura ni Rollen.
Dahil siya ay anak ng Negro.
Binabati kita! Luboa mong naunawaan ang napag-aralan natin tungkol sa kahalagahan ng
pagiging magalang sa mga dayuhan at mga katutubo. Maari ka ng tumuloy sa susunod na
aralin.
Aralin 14
Opinyon Mo, Igagalang Ko!
Bawat nilalang ng Diyos ay binigyan Niya ng iba’t – ibang kaalaman, karunungan,
kahusayan at kaisipan. Bilang tao na may mataas na antas ng kaalaman ay mayroon tayong
pagkakataon na mgbigay ng sari – sarili nating ideya / opinyon. Sa kadahilanang mayroon tayong iba’t
– ibang kaisipan kung kaya may iba’t –iba rin tayong ideya / opinyon.
Ano ang marapat na gawin sa mga pagkakataong sumalungat ang iyong ideya /
opinyon sa pananaw ng ibang tao?
Alamin Natin
Basahin at gawin.
Ideopinmaypay (Ideya / Opinyon at Pamaypay)
1. Kumuha ng isang makulay na papel at itupi ito nang sampu na parang pamaypay.
2. Kapag narinig ang musika, ipapasa ang iyong papel. Isulat ang iyong pangalan sa unang
tupi.
3. Kapag huminto ang musika, susulatan mo ang isang tupi ng papel na hawak mo ng iyong
opinyon o ideya tungkol sa may – ari ng papel.
74
4. Ipapasang muli ang papel kapag tumugtog ang musika at uulitin ang proseso nang siyam
na beses hanggang masulatan ang bawat tiklop ng papel.
5. Kapag natapos ang musika, kokolektahin ng guro ang mga papel upang ibigay sa may – ari
nito.
Basahin ang isinulat ng iyong mga kaklase. Gamit ang bondpaper, gumuit ng
dalawang kahon at isulat kung paano ka inilarawan ng iyong mga kaklase.
Magagandang opinyon
Hindi magagandang opinyon
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
3.
4.
5.
1. Saan mas maraming naisulat na opinyon ang iyong mga kaklase? Sa iyong palagay,
bakit ganoon ang nagging opinyon nila sa iyo?
2. Ano ang naramdaman mo nang mabasa mo ang hindi magagandang opinyon sa iyo ng
mga kaklase mo?
Isagawa Natin
Gawain 1
Isang umaga habang nagbabasa ng dyaryo si Gng. Anacay ay napansin niya ang headline
nito tungkol sa usapin ng K – 12 Porgram. Dahil dito ay napagpasyahan niyang ipasok ito sa kanyang
leksyon.
Sa pagsisimula ng kanyang klase ay hiningi inaalam niya ang opinyon ng mga mag – aaral
hinggil sa K – 12 Program at mula dito ay hinati niya ang mga bata sa dalawang grupo lahat ng pabor sa K
– 12 ay ang mga “PRO” at ang mga hindi pabor naman ay mga “ANTI”. Sa pagsisimula ng debate ang
lahat ay naging aktibo bawat isa may sinasbi. At para pormal na pasimulan ang debate nagbigay ng ilang
pamantayan ang guro para maging maganda at maayos ang takbo ng gawain.
75
Gng. Anacay: Ngayon ang lahat ay nandito upang pagtibayin ang iba’t – ibang opinyon ng mga mag –
aaral tungkol sa maugong na usapin ng K – 12 Program. Atin ng pasimulaan ang “DEBATIHAN 2016: ALIN
ANG MAS MABISA SA SISTEMA NG EDUKASYON, K – 12 O TRADISYUNAL? IKAW KABATAAN SAAN KA?”
Pro: Magandang umaga po sa inyong lahat. Kami po ang grupo na Pro K – 12. Bilang isang mag –aaral
mahalaga po sa amin ang magkaroon ng isang magandang pondasyon ng edukasyon at sa aking palagay
ito ay makakamtam ko sa ilalaim ng K – 12 Program. Ang programang ito ay isang magandang tugon ng
gobyerno para sa makalumang sistema ng edukasyon ng ating bansa.
Anti: Kami naman po ang Anti K – 12. Hindi po ako sang –ayon sa tinuran ng aking kamag – aral. Bago pa
man umusbong ang programang K – 12 ay marami ng mga magagaling na Pilipino ang kinilala sa loob at
labas ng ating bansa. Ito’y isang patunay lamang na hindi K – 12 ang sagot upang magkaroon ng isang
magandang sistema g edukasyon.
Pro: Ang mga kaganapan na iyan ay noong mga nakakaraang panahon pa. Sa kasalukuyan, hindi na
angkop ang mga istratehiya ng guro sa pagtuturo ng mga leksyon. Iba na ang interes ng mga mag –aaral
ngayon. Karamihan sa atin ay umiikot na ang buhay sa modernong teknolohiya at iyan ang binibigyang
pansin sa programa ng K – 12. Isang makabagong pamamaraan ng pagtuturo ng guro gamit ang
teknolohiya na tiyk na pupukaw sa interes ng mga mag – aaral na isang mahalagang sangkap para sa
kanilang pagkatuto.
Anti: Hindi ako sang – ayon sa ganyang kaisipan. Para saan pa at may guro. Kya nga sila nandiyan ay para
mag –isip ng iba’t – ibang pamamaraanupang mailahad at maipaunawa ang leksyon sa mga mag – aaral.
Isa pa hindi lahat ng guro ay may kasanayan pagdating sa ,odernong teknolohiya. Paano sila
makapagsasagawa ng leksyon kung hindi nila alam ng paggamit ng mga kagamitang multimedia at
marami pang iba.
Pro: Kung ang bata nga nagagawang pag –aralan ang mga pagbabagong ito ano pa kaya ang mga guro.
Papaya ba sila na mas magagaling pa ang mga mag –aaral kaysa sa kanila. Siyempre hindi, dahil ngayon
bata man o matanda basta ginusto mo magagawa mo. Ayon nga sa kasabihan, “Kapag gusto may
paraan, kapag ayaw maraming dahilan. At para sa akin K – 12 ang sagot upang makasabay ang mga
Pilipino sa lahat ng mga pagbabagong nagaganap sa mundo. Dapat ay handa at armado tayo ng mga
kaalaman upang tayo’y makilal bilang isang 21st Century na mag –aaral: matapang, matalino, malikhain
at magaling kayang sumabay sa lahat at ito ay dahil sa K – 12 Program.
Anti: Magaling sa iyo na din mismo nanggaling kapag ginusto. Ito ay wala sa mga mag –aaral ngayon ang
kagustuhan nilang matuto at mag – aral. Kasi kapag ang isang bagay ay iyong ginusto makukuha at
makukua mo ito. Gaya sa pag –aaral kung talagang nanaisin ng bata na makatapos tradisyunal man na
programa o K – 12 siya’y makapagtatapos. Nasa disposisyon at pagtitiyaga ito ng mag –aaral.
Gng. Anacay: Matapos ninyong maipahayag ang kanya – kanya ninyong mga ideya / opinyon masasabi
kong ang dalawa ng pangkat ay matagumpay na nakabuo at nakapagpahyag ng kanilang mga ideya /
opinyon na naayon sa kani – kanilang mga pananaw. Ngunit marapat na inyong tandaan Pro man o Anti
yan ay batay sa inyong opinyon dapat ninyong igalang. Muli ang aking pagbati sa inyong lahat.
76
Sagutin ang mga sumusunod:
1. Ano ang iyong reaksiyon sa nabasang seleksiyon? Sa pagpapalitan ng ideya / opinyon ng mga mag –
aaral? Ipaliwnag ito.
2. Bakit kaya sa palagay mo ay magkaiba ng ideya / opinyon ng mga bata sa kuwentong binasa?
3. Sa iyong palagay, ano ang pinagbatayan ng mga mag –aaral sa kanilang mga opinyon n ibinigay hinggil
sa naturng usapin? Pagtibayin ang iyong sagot.
4. Kung ikaw ang kalahok sa naturang debate, ano ang marapat mong gawin upang maiwasan ang
conflict sa pagitan ng dalawang pangkat?
5. Magtala ng mga paraan upang maipikita mo ang paggalang sa ideya / opinyon ng ibang tao.
Gawain 2
1. Pangkatin ang klase sa apat. Papiliin ng lider ang bawat pangkat.
2. Bumuo ng isang sitwasyon na nagpapakita ng paggalang sa ideya / opinyon ng ibang tao.
3. Ipakita ito sa pamamagitan ng skit sa harap ng klase.
Isapuso Natin
Magpasiya ka!
Magbigay ng pamamaraan kung paano mo maipapakita ang paggalang sa ideya / opinyon ng ibang tao
ayon sa mga sitwasyon sa ibaba
1. Isang araw habang papasok ka ng paaralan ay may nakita kang grupo ng mga raliyista na
nanawagan sa gobyerno upang itaas ang sweldo ng mga ordinaryong manggagawa.
2. Si Kapitan Francisco Alimagno ay nagtatag ng isang ordinansa na naglalayong lahat ng mga alagang
hayop ay hindi na maaaring magpakalat kalat sa buong barangay ng Sala.
3. Sa kasalukuyan ay talamak na ang polusyon saan man dako, bilang pagtugon dito ay ipinagbawal na
sa Lungsod ng Cabuyao ang paggamit ng iba’t – ibang uri ng plastic gaya ng straw, bag at marami pang
iba.
4. Sa pagtatapos ng flag ceremony ay nag – anunsiyo ang inyong punongguro na tatanggalin na sa
kantina lahat ng mga panindang hindi masustansiy gaya ng junkfood, tetra pack na juice, hotdog at
marami pang iba. Alam mo sa sarili mo na ito ay ilan lamang sa mga paborito mong kinakain tuwing
recess.
77
5. Sa wakas ikaw ay papasok na nang kolehiyo inakala mong matutupad na ang iyong pangarap na
maging guro ngunit biglang nagdesisiyon ang iyong mga magulang na dapat ikaw ay maging inhinyero
dahil wala pa daw inhinyero sa inyong pamilya samantalang ang guro nandiyan ang nanay at ate mo.
Tandaan Natin
Kanya –kanyang kahusayan, kaalaman, karunungan at higit sa lahat ideya / opinyon.
Ang bawat taong nilalang ay may ideya / opinyon na tanging sarili lamang niya ang masusunod kung
tama ba ito o mali ayon sa sarili niyang pananaw at kadahilanan. Subalit dapat nating tandaan na ano
mang ideya / opinyon ng bawat isa ay dapat nating isaalang – alang at igalang upang hindi pagmulan
ng ano mang kaguluhan. “Respeto” ang dapat itanim sa ating puso at damdamin upang matanggao
natin ang ideya / opinyon ng kapwa natin.
Para naman sa ating sarili, mas makabubuti na pakinggan natin ang ideya / opinyon ng
iba upang magamit natin bilang gabay at pamantayan natin sa ating pang – araw – araw na
pamumuhay.
Isabuhay Natin
Magsagawa ng isang debatihan tungkol sa ibibigay na usapin ng guro. Gamitin ang mga
mahahalagang bagay na inyong natutunan sa paggalang ng ideya / opinyon ng ibang tao. Isaalang –
alang din ang mga pamantayan ng pakikipagdebatihan.
Subukin Natin
Iguhit ang simbolo ng
wastong kaisipan at thumbs
thumbs up kung ang pangungusap ay naglalahad ng
down naman kung hindi.
______1. Ni Noel ay masaya na walang pasok, subalit si Tony ay hindi dahil ayon sa kanya ay
mawawalan siya ng matutunan. Ayaw sumang – ayon ni Noel dail mahilg siyang maglakwatsa.
Pinabayaan na lamang ni Tony si Noel sa kanyang nais.
______2. Nakakita ang magkaibigang Grace at Marian ng pitaka sa may kantina. Binalak ni
Grace na itago na lamang ang pitaka ngunit hindi pumayag si Marian. Dahil ditto ay
magkasamang ipinagbigay alam ng magkaibigan sa opisina ng Lost and Found ang napulot na
pitaka.
______3. Sinabi ni Jose na sila lamang ang mapupunta sa langit kapag namatay, indi pumayag
si Pedro at sinabing sinungaling siya.
______4. Ang mag – asawang Lita at Lito ay namimili ng mga kandidato na nais nilang iboto sa
darating na halalan at ditto napagtanto nila na magkaiba pala sila ng mga napipisil na
kandidato. Malugod na tinanggap ng mag – asawa ang kanilang mga napagdesisyunan.
______5. Ang magkapatid na Jane at Bea ay nanood ng patimpalak sa plaza. Sa kanilang pag
– kritiko, sinabi ni Jane na mas magaling ang unang kalahok. Ngunit hindi pumayg si Bea, ayon
sa kanya ay mas magaling ang ikalawang kalahok. Dahil dito ay nagtalo ang magkapatid.
78
Ngayon ay alam mo na kung paano maging matapat sa iba‟t – ibang mga
gawain. Pagyamanin mo ito at ipagpatuloy ang mabuting gawi. Isa kang huwarang mag – aaral
na dapat tularan.
Aralin 15
Kapwa ko, May Malasakit Ako
Alam o ba na.....
Kapag pinabayaan mo ang iyong kapwa at malasakit mo‟y ipinagkaila, sa araw ng
paghuhukom, pananagutan mo ito sa Diyos na may likha.
Alamin Natin
Basahin ang kuwento.
Malasakit
Tubong Cavite ang mag-anak na Micaller. Lubhang napakalayo para sa kanila ang
Kamaynilaan. Apat ang anak nina Aling Ella at Mang Boy. Dalawa na ang naghahanapbuhay
sa apat nilang anak, si Albert at si Kristoffer. Sa Maynila sila namamasukan. Naisip ng magasawa na ipagbili na lamang ang kanilang bahay sa Cavite at sa Maynila na lamang manirahan.
Tumira sila sa isang lugar sa Lungsod ng Quezon. Hindi maganda ang lugar na kinasadlakan
ng mag-anak. Laging may gulo, may sugalan, at madalas na pagtatalo, dahilan upang
magkaroon ng sakitan at minsan pa ay nagiging sanhi ng patayan. Si Ellen, ang bunso sa apat
na magkakapatid at limang taong gulang ang minsang umuwi sa kanilang bahay na puro
kalaswaan ang namumutawi sa labi nito, na hindi nman dating naririnig sa kanya noong sila‟y
nasa Cavite pa. Si Jeric, ang pangatlo sa magkakapatid ay minsam namang nahuli ni Aling Ella
na nangungupit ng P50.00 sa kanilang maliit na tindahan, upang kaipala‟y malaman lamang ni
Aling Ella na ito‟y ipinangtataya lamang sa sugal.
79
“Hindi maganda ang nangyayaring ito” ang naibulong ni Aling Ella sa sarili. Inalam ni
Aling Ella kung ang suliranin ba niya ay suliranin din ba ng ibang ina sa kanilang lugar. At tama
ang kanyang hinuha.
Sa ganito, kumilos ang butihing ina at agad na nagtungo sa himpilan ng barangay at
kinausap ang kapitan. “Ano ho kaya ang nararapat nating gawin, mang Rustom?” tanong ni
Aling Ella.
Gumawa ng aksyon ang kapitan at agad na nakiisa sa pagsang-ayon ang mga
magulang na naroon.
Idinulog nila ito sa punong-bayan upang higit silang matulungan.
Inayos ng punong-bayan ang kanilang suliranin. Ipinaaalis ang pasugalan, nagtatag ng
samahan para sa kapayapaan. Nagtayo ng libreng paaralan para sa mga batang palabuy-laboy.
Naging maganda ang bunga para sa lahat ng aksyong ginawa ni Aling Ella.
Payapa at masaya sa kabataan, bagkus naging huwarang barangay pa ang kanilang
lugar.
Sagutin ang mga tanong:
1.
2.
3.
4.
Kapag magulo ang barangay, sino ang iyong lalapitan?
Bakit hindi nakakabuti para sa mga bata ang magulong kapaligiran?
Bakit kailangang ipagbigay-alam sa mga kinauukulan ang ganitong sitwasyon?
Paano ka makakatulong sa ganitong pagkakataon?
Isagawa Natin
Gawain 1
Ano ang gagawin mo sa sitwasyong ito para maipakita ang pagmamalasakit mo sa
iyong kapwa. Ilahad ang iyong magiging damdamin.
1. Bumili ka isang araw sa grocery ng gatas ng kapatid mo. Di sinasadyang nakakita ka ng
isang lalaking kumukuha nang paninda. Ano ang iyong gagawin?
2. Namamasyal kayo ng nakababatang kapatid mo sa mall. Bigla ninyong naramdaman na
yumayanig ang kapaligiran. Ano ang iyong gagawin?
3. May kapitbahay kang hirap sa buhay. May sakit ang kanyang anak at nangangailangan
ng tulong upang ipambili ng gamot. Ano ang iyong gagawin?
4. Nakita mong hirap ang isang matanda sa pagtawid sa kalsada. Tutulungan mo ba siya?
Bakit
80
5. Nanghihingi ng tulong sa iyo ang iyong kamag-aaral sa inyong takdang-aralin. Alam
mong tinatamad lamang siya at nais lamang niyang makapangopya ng takdang-aralin.
Tutulungan mo ba siya? Ano ang iyong gagawin?
Gawain 2
Pumili sa mga halimbawa ng graphic organizer na gagamitin upang maipakita ang
pagmamalasakit sa kapwa.
A.
B.
81
C.
KAGAMITAN NG MAG- AARAL SA EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO 5
82
Ikalawang Markahan
Aralin 16 Mga Karapatan Mo, Igagalang Ko
ALAMIN NATIN
Tunghayan at pag – aralang mabuti ang mga larawan.
83
Sagutin ang mga tanong :
1. Ano ang iyong naramdaman habang tinitingnan mo ang mga larawan/
2. Kung ikaw ang batang nagsasalita sa harapan at lahat ng iyong kamag-aral ay nakikinig,
ano ang iyong magiging reaksyon? Bakit? Halimbawa na walang nakikinig sayo anong
mararamdaman mo? Bakit?
3. Nakakita ka ng mga katutubo at nais makipag-usap sa iyo, paano mo siya
pakikitunguhan? Ipaliwanag.
4. Nasa loob ka ng simbahan bigla na lang nagkwentuhan ang mga batang iyong katabi,
sa iyong palagay ano ang magiging reaksyon mo?
5. Magbigay ng mga pangyayari o sitwasyon kung saan maipakikita mo ang paggalang sa
kapuwa sa lahat ng pagkakataon.
ISAGAWA NATIN
GAWAIN 1
Unawain ang bawat sitwasyon. Punan ang Speech Bubble kung paano mo
maipakiktia ang paggalang.
84
Nasa bulwagan kayo ng inyong paaralan, Upang manood ng palatuntunan. Nagtatalumpati ang
inyong punong guro.
GAWAIN 2
Ipangkat ang sariri batay sa kulay na iyong nabunot. Ang kulay pula ang Unang
pangkat, Berde ang kakatawan sa Ikalawang pangkat, Dilaw par sa Ikatlong pangkat at Asul
naman sa Ikaapat na pangkat. Kumuha an glider ng bawat pangkat ng Activity Card. Bashing
mabuti ang nilalaman nito.
Unang Pangkat
Sumulat ng isang tugma na
nagpapakita ng paggalang sa
magulang. Ipaliwanag sa klase
ang mensahe ng tugma.
Ikalawang pangkat
Gumawa ng isang comic
strip na nagpapakita ng
paggalang sa kapatid sa oras ng
pagpapahinga. Ipaliwanag .
85
Ikatlong pangkat
Isadula ang pagpapakita ng
paggalang kapag may
nagsasalita habang
nagkakaroon ng pagpupulong.
Ikaapat na pangkat
Magpamalas ngpaggalang
sa karapatan ng ibang tao sa
pamamagitan ng “ TABLEAU”
Bakit mahalaga na isaalang-alang ang paggalang sa karapatan ng iba lalo na kapag
sila ay nagsasalita o nagpapaliwanag, nagpapahinga, nag-aaral, nagbabahagi ng opinion atbp.
ISAPUSO NATIN
TIMBANG - TIMBANGIN
Gamit ang timbangan , ilagay sa kanang bahagi nito ang bilang ng bagay na nagawa mo na
at gingawa hanggang sa kasalukuyan. Ilagay naman sa kaliwa ang mga bagay na hindi mo pa
nagagawa.
1. Tumitigil ako sa paglalaro at pag-iingay kapag may nagpapahinga.
2. Iniiwasan ko ang makipagkuwentuhan sa loob ng simbahan.
3. Tahimik ako na lumalakad sa pasilyo ng eskwelahan sa oras ng klase.
86
4. Iginagalang ko ang nagsasalita kahit hindi ko nagugustuhan ang kaniyang sinasabi.
5. Gumagamit ako ng magagalang na salita lalo na sa pakikipag-usap sa matatanda.
TANDAAN NATIN
Ang paggalang ay isang kaugaliang positibo. Naipapakita natin sa maraaming paraan.
Ito ay nagmula sa pagkilala natin ng lubos sa Poong Maykapal, pagmamahal sa Diyos at
pagsunod sa kanyang mga aral. Ang pagiging may alam o edukado sa mga mabubuting asal
ang higit na kinakikitan ng paggalang. Dahilan ng ating pagiging mapagmahal sa kapwa ay
nagawa natin silang repituhin at binibigyan ng halaga. Ilan sa mga halimbawa ay ang
pagmamano sa nakatatanda , pagsasabi ng “po at opo” at pagpapakumbaba.
Sa panahon ngayon, maaring maihahalintulad natin ang sitwasyon na kapag may
matandang babae na sumasakay sa bus at wala ng upuan, buong ipinagkakaloob mo ang iyong
puwesto sa ikabubuti ng matanda. Hindi lang nayn ito magagawa sa tao lamang kundi pain a rin
sa iba pang mga bagay tulad ng pagdidilig ng mga halaman at pag-aalaga ng mabuti sa hayop.
Ang paggalang sa ibang tao ay nagdudulot sa kapaligiran ng katiwasayan,
katahimikan, at kaayusan sa pamayanan at higit sa lahat ay nagbibigay ng kagaanan ng ating
loob.
ISABUHAY NATIN
Isulat sa loob ng kahon
ang mga karapatan na dapat isaalang-alang at sa loob ng
Ipaliwanag kung paano mo ito igagalang.
87
SUBUKIN NATIN
Isalat sa patlang kung Opo o Hindi po, Wala po o Meron po ang mga sumusunod na
pangungusap.
_____1. Dapat bang limitahan ang karapatan ng iba?
_____2. Mas nakahihigit ba ang karapatan ng mga mayayaman kaysa sa mga mahihirap?
_____3. Maaari bang bilhin ang karapatan?
_____4. May karapatan ba ang ibang tao na angkinin ang karapatan ng iba?
_____5. Ang mga matatanda lamang ba ang may karapatan?
Binabati kita! Maaari ka ng tumuntong sa susunod na aralin.
88
Edukasyon sa Pagpapakatao
Kagamitan ng Mag-aaral
Aralin 17
Mabuting Kaibigan, Sasamahan ko
Ikalawang Markahan
Alamin Natin- Unang Araw
Tatawag ang guro ng mag-aaral na magkukwento. Kung paano at saan niya
nakilala ang kanyang kaibigan.
Pakinggan natin ang kwento ni Paola
“Si Bong Pagong at mga kaibigan”
Mga Tauhan:
-Bong Pagong
-Myong Pagong
-Kuya Gong Pagong
-Long Pagong
-Mga magulang ni Bong Pagong
Tunay ngang sa oaras ng pangangailangan, may taong malalapitan lalo pa‟t kung ika‟y
pala kaibigan.
Magandang umaga! Isang kuwentong may-aral ang inyong matutunghayan sa mga
susunod na sandal.
Sa isang malayung-malayong nayon ng mga mabubuti ngunit sadyang makukupad na
nilalang nananahan ang grupo ninang Bong Pagong, kanyang pamilya, kaibigan, at ilan pang
grupo. Para sa kanila lahat ay agagawa basta sama-sama kay ganda, hindi ba?
Ngunti sa kabila nila, natatangi itong si Bong, isa sa pinakakilalang pagong ng nayon.
Siya ay masayahin ngunit sumpungin, palakaibigan ngunit pili lang at higit sa lahat maparaan
ngunit tamad. Sa kanyang palagay ang lahat ay tama na, na wala na syang ibang kailangan pasa pamilay, kaibigan at mga iba pang nais.
89
Isang araw, “Ngok, ngok! Bong Pagong bakit nag-iisa ka? Halika na sumama ka sa may
ilog, manguha tayo ng pagkain” wika ni meong. Ngunit ito ay tumanggi. “Ngok! Ngok! A siya
sige, may tinatapos pa ako e. susubukan kng sumunod ha, Ngok!” sagot ni Bong. Bagamat di
naman ganun kaimportante ang kanyang Gawain, mas pinili parin ni Bong ang magpaiwan. Sa
piling ng mga dahong nananayaw ang hanging bumubulong, ito ay nakakaramdam ng saya.
“Ngok! Ngok! Kay ganda ng paligid kay sarp ng ganito” wika ni Bong.
Sa kanyang pagmamasid, isa muling grupo ng pagong ang bumati, “Kamusta Bong?
Halika‟t sumama sa may talamps. May bagong tanawin roon, ngok!” kanilang wika. “A, din a ho,
Kuya Gong Pagong. Sa susunod na lamang.” Sagot ni Bong. Sapagkat ganap na kakaiba di
nanghinayang si Bong na makasa ang mga grupo. Ang lahat ng ito ay nalalaman ng kanyang
mga magulang. Sa halos araw-araw nga, lagi itong napapagsabihang makihalubilo. Bagama‟t
sagot at opo, di parin naisasapuso. Ayon kasi sa kanya, “may mga kaibigan naman ako.
Masaya naman ako, kahit nga ilan o kahit pa wala sila” ang lagging wika ni Bong Pagong.
Hanggang dumating ang araw ng Pista ng mga Pagong. Dito tampos ang ilang Gawain
na nagdaragdag kaalaman at kakayahan sa mga pagong. May mga laro rin ang ilang
paligsahan. Ngunit karaniwan, saraw ng pista, tulog itong si Bong. Di kasi nya nagugustuhan
ang Gawain ng ilang kaibigan na sila‟tsila rin ang nagpapaligsahan sa ilang laro. Sapagkat sa
kanyang palagay nagsusulot ito ng pag-aaway.
Sa kabila nito, sa parehong pagkakataon muling sumali sa paligsahan sa pagtakbo ang
lahat ng kaibigan ni Bong. Sa kantiyawan nga “Ngok! Hoy Bong bakit di ka sumali? Nung
nakaraang tatlong taon ako ang nanalo. Wala nayatang tatalo pa a akin, Ngok! Ngok!” wika ni
Long. “Nakakatsamba ka lang, Long. Nagkakasakit kasi ako kaya di ako ganun kasigla sa
patimpalak” hirit naman ni Meong. “ngok! ngok! ngok!” tawanan ng mga pagong. Sa kalagitnaan
ng tawanan nagpasya ng umalis si Bong Pagong. Wari‟y di niya nagustuhan ang takbo ng
kwentuhan.
“Ngok! Hay, pinagkakatuwaan nila ang kanilang pagtatalo” aniya. Sa kanyang
paglalakad, halos lahat ng makaslaubong ay nagsasabing dapat siyang sumali sa paligsahan.
Bagamat ang sagot ay opo, ni di nito maisapuso ang sinasabi. Pag-uwi sa bagay-ganun pa rin.
“baong, making ja naman, ngok! ang paligsahan ay may saya. Mas higit pang Masaya kesa
sa‟yong pag-iisa” wika ng kanyang ina. At sumagot muli ito ng opo bagamat di totoo. Sa
kanyang pagtulog maging sa panaginip binubuyo itong sumali. Ang kanyang tanong, “ano bang
mayroon sa paligsahan? Kailangan ko ba tlagang makipaglaban? Ngok! ngok!” Nang dumating
ang araw ng paligahan, di man nito nais, sya ang isinisigaw ng mga tao. “Bong Pagong! Bong
Pagong!” anila. Kaya naman sumali ito. Sa una puno ito ng kaba. Halos ayaw ng humakbang ng
kanyang paa. Ngunit ng tapikin ng kaibigan, “Bong tayu na. mahuhuli na tayo” humayu na si
Bong.
Habang nakikipagpaligsaha, dinig ni Bong ang kantyawan at tawana ng mga kalahok.
“Ngok! ngok! bilisan mo, nandyan na ako” wika ng isa. Sa kabilang dako naman, “ngok! pagod
ka nanaman. Magpahinga ka muna kaya” ayon pa sa isa. Di lubos maisip ni Bong ang ganoong
pag-uusap habang nahuhuli na siya, may nagsabi pang “Ngok! Bong sa iba na lang manalo.” At
ito ay nagulat ng nakitang iyong ay si Long, ang kaibigang lagging annalo. Sa di maipaliwanag
90
na pakiramdam, lubos ang saya ni Bong Pagong. Di man niya masabi, nakadama ito ng tunay
na saya at hisit na saya kesa sa pag-iisa. Nang matapos ang paligsahan, bagamat di nanalo,
higit sa pagkapanalo ang dala ni Bong. Simula kasi nun, maging di nya dati kaibigan dumagdag
pa sa kanyang katuwang. Kanya ring napatunayan na tunay nang sa ganitong samahan at
paligsahan may nabubuong pagkakaibigan.
Sagutin ang mga sumusuno na katanungan
1.
2.
3.
4.
5.
Saan naninirahan ang mabubuti ngunit sadyang makukupad na magkakaibigan?
Paano nila naisasagawa ang mga gawain?
Bakit kakaiba si Bong Pagong kaysa sa iba niyang mga kaibigan?
Ano ang naramdaman ni Bong Pagong habang siya ay sumasali sa paligsahan?
Kung ikaw si Bong Pagong, gagawin mo rin ba ang kanyang ginawa? Bakit?
Isagawa Natin-Ikalawang Araw
Gawain 1
1. Iguhit ang masayang mukha kung ang katangian ay ang hinahanap mo sa iyong
kaibigan
a. Mabait
b. Mapagbigay
c. Matulungin
d. Matapat
e. Magalang
2. Talakayin ang mga sagot ng bata.
Gawain 2
1. Bumuo ng apat na pangkat. Pumili ng magiging lider sa bawat pangkat.
2. Gumuhit ng representasyon o simbolo kung paano “Nasusukat ang tunay na kaibigan sa
oras ng kagipitan”
3. Ipaliwanag ang ginawa ng bawat pangkat.
91
Isapuso Natin- Ikatlong Araw
Bawat lider ng pangkat ay pipili sa kanyang miyembro na magbibigay ng mga
magagandang katangiang nais baguhin sa sarili at sa iyong kaibigan.
Talakayin ang mga magagandang katangian na ibinigay ng mga bata.
Basahin at unawain ang “Tandaan Natin”
Ang “tunay” na kaibigan ay nakikilala sa slita at sa gawa
Isabuhay Natin- Ikaapat na araw
1. Gamit ang pinaghalo-halong titik nainihanda ng guro, bumuo ng magagandang
katangian na nais mong gawin sa iyong sarili at sa iyong kaibigan.
a. nirunsaunm
b. amapkgkaaaaatwlni
c. pmagmlaaktisaa
d. tmaapnga
e. mtiiinsa
Subukin Natin- Ikalimang Araw
Sumulat ng limang katangiang hinahanap mo sa iyong kaibigan.
Pagkatapos sumulat ng mga bata, tumawag ng ilang bata upang ipaliwanag sa klase
ang kanilang mga nagging kasagutan.
92
Araling 18
Pagganap sa Tungkulin ng may Mataas na Kaledad
Ang pagtupad sa mga nakatakda sa iyong mga gawain, proyekto at program ay
mahalaga. Marami sa mga gawaing pampaaralanang nangangailangan ng pakikiisa ng mga
mag-aaral upang magtagumpay. Gawin dapat ito nang may kasiyaha‟t kahusayan at hindi
napipilitan, upang mataas na kalidad ng Gawain ang siyang mangibabaw.
Alamin NatinUnang Araw
1. Basahin ang tula.
“Asset Ko, Talento Ko”
Bawat isang nilalang, may kanya-kanyang kakayahan
Kaya nararapat lamang paunlarin at ikarangal
Pagtitiwala sa sarili, ialisto‟t itanghal
Ito‟y pagpapakita ng magandang asal
Mga programa sa paaralan, maging noong salihan
Nang angking talino‟y tunay na mangibabaw
Magaa‟t mabigat man marapat pa ring gampanan
Mataas na kalidad makakamtan, kapag tiwala‟t husay ang puhunan
Kung mahusay ka sa pagguhit, pagpipinta‟t pag-awit
Sa palakasan, sa pagsusulit pagdidilig , pagliligpit
Anumanng talent ito, mababa man sa kanilang isip
Paghusayan nating pilit, upang mataas na kalidad ang manaig
Sagutin ang mga tanong:
93
1. Anu-ano ang kakayahang nabanggit sa tula?
2. Ano ang dapat mong gawin sa kakayahang ipinagkaloob sa iyo ng Poong
Maykapal?
3. Ano aang katangian o asal ang nais ipahiwatig ng tula?
4. Paano mo malilinang ang kakayahan at talentong ipinagkaloob sa iyo ng Diyos?
5. Paano ka nakikiisa sa mga gawaing iniatang/itinakda sa iyo?
Isagawa NatinIkalawang Araw
Gawain 1
Itala ang mga programa, palatuntunan, paligsahan at pagdiriwang na isinasagawa sa
inyong paaralan sa tsart na katulad ng nasa ibaba. Lagyan ng tsek (/) ang ikalawang hanay
kung nilahukan o ito at ekis (X) naman kung hindi. Sa ikatlong hanay, iguhit ang iyong
naramdaman ng isagawa ito. Masayang mukha kung nasiyahan ka at malungkot na mukha
naman ung hindi. Sa huling hanay, isulat kung bakit ito ang iyong naramdaman.
Gawin ito sa iyong kuwaderno.
Programa/palatuntunan/paligsahan Pakikilahok
Naramdaman
Bakit
1.
2.
3.
4.
5.
Gawain 2
Pangkatin ang inyong klase sa apat. Bawat pangkat ay magpapakita ng palabas kung paano
isinasagawa ang sumusunod na programa/ palatuntunan/ proyekto sa paaralan. Magsagawa ng
pagpaplano sa loob ng limang minute at ipakita ito sa loob ng 3-5 minuto.
94
Pangkat 1 – Buwan ng Wika (sa paraang balagtasan)
Pangkat 2 – Quiz Bee (sa paraang rap)
Pangkat 3 – Paglalaro
Pangkat 4 – Paligsahan sa Pag-awit
Paunawa: Maaaring gumamit ng ICT para sa mas magandang pagtatanghal
Gamitin ang pamantayan sa ibaba upang maipakita nang maayos ang gagawin ninyong
palabas.
Pamantayan
Kasiyahang
sa gawain
Pakikiisa
ipinakita Lahat ng kasapi ng
pangkat ay nagpakita
ng
kasiyahan
sa
pakikilahok sa gawain
Isa o dalawang kasapi
ng pangkat ay hindi
nagpakita
ng
kasiyahan
sa
pakikilahok sa gawain
Tatlo o mahigt pang
kasapi ng pangkat ay
hindi nagpakita ng
kasiyahan
sa
pakikilahok sa gawain
Lahat ng kasapi ng Isa o dalawa sa mga
pangkat ay nakiisa sa kasapi ng pangkat ay
gawain
hindi
nakiisa
sa
gawain
Tatlo o mahigt pang
kasapi ng pangkat ay
hindi
nakiisa
sa
gawain
Maging mapanuri sa panonood ng palabas ng bawat pangkat sapagkat bawat isa ang magiging
hurado. Bawat isa ay may show-me-board na itataas kung saan nakalagay ang bilang ng bituin.
Isapuso NatinIkatlong Araw
Iguhit ang masayang mukha kung ang pangungusap ay nagpapakita ng pakikiisa sa kapawa
bata at malungkot na mukha naman kung hindi.
________ 1. Pagsali ng bukal sa kalooban sa mga paligsahan sa barangay.
________ 2. Pamimintas sa mga palabas sa palatuntunan sa pamayanan.
________ 3. Pagtulong sa mga gawaing bahay na may ngiti sa mga labi habang ginagawa ito.
95
________ 4. Ipinagyayabang ang natatanging kakayahan sa kaibigan.
________ 5. Kusang-loob na nakikisa sa pagtatanim ng mga halaman sa paaralan o barangay.
Tandaan Natin
Marami sa mga gawaing pampaaralan ang nangangailangan ng pakikiisa ng mga bata
upang maging matagumpay ito. Ilan dito ay sa mga paglalaro, paligsahan, pagdiriwang atbp.
Bilang kabahagi at miyembro ng isang grupo o pangkat bawat isa ay may kani-kaniyang
tungkuling dapat gampanan. Mababa man sa tingin ng iba ang tungkuling sa iyo ay napaatang,
gawin ito ng buong puso, may kasiyahan at pakikiisa na hindi naghihintay ng anumang kapalit.
Sa pakikiisa natin sa mga gawaing pampaaralan nararapat nating gawin ito ng bukal sa
ating kalooban at hindi napipilitan lamang. Ang pagpapakita ng tunay na nararamdaman ay
nangangahulugang tapat ka sa iyong sarili gayundn sa iyong kapwa.
Isabuhay NatinIkaapat na Araw
Gumawa ka ng isang simpleng pangako sa anyong patula, pa-rap o pakanta na nauukol
bilang ikaw ay kasapi o miyembro ng isang pangkat. Itanghal ito sa klase.
Subukin NatinIkalimang Araw
Isulat ang WASTO kung ang sitwasyon ay nagpapakita nang tamang pagganap at
pakikiisa sa mga programang pampamayanan at DI-WASTO kung hindi. Gawin ito sa inyong
sagutang papel.
__________ 1. Dumadalo ako sa pag-eensayo n gaming grupo sa darating na Summer
Basketball League.
sa kanyang suot na lumang damit.
96
__________ 3. Ang magkakaibigan ay nagkaisang sumali sa patimpalak ng sayaw sa kanilang
barangay.
_________ 4. Nagsulit si Pedro ng kanyang proyekto na may karumihan dahil kagabi lamang
niya ito nagawa.
_________ 5. Buong pamilya nina Mang Cedring ay nagtanim ng mga puno bilang pakikilahok
sa proyekto ng kanilang barangay.
Natapos mo na naman ang isang aralin. Hinahangaan kita sa iyong pagitityaga.
Pinatunayan mong isa kang batang may pagpapahalaga sa pagtupad ng tungkulin nang
maymataas na kalidad. Binabati kita!
97
YUNIT III
98
Pagmamahsal sa Bansa at
Pakikibahagi sa Pandaigdigang
Pagkakaisa
Aralin 19.2
PAGKAKAROON NG DISIPLINA
Alam mo ba na…
Pag tumulong ka sa iyong kapwa, ang amang Diyos sa iyo ay matutuwa.
Day 1
Alamin Natin
Pagtulong
Ang pagtulong kung nakagawian
Sa kapwa‟y laging binibitiwan
Asahan mo‟t may kagantihan
Ang may kapal sa kaitaasan.
Ang tulong ay may kahulugan
Sa bawat taong nilalang
May tulong na paimbabaw
Mayroong sa puso ay bukal.
Ang tulong din kung magkaminsan
Di dapat na agad bitiwan
Alamin mo muna, kaibigan
Kung siya ba‟y tunay na nangangailangan.
99
Ang pagtulong dapat ingatan
Kung kaninong tao ipapataw
Kung sa palagay mo‟y abusado
Ang tulong mo‟y ikandidato.
Sagutin ang mga sumusunod na tanong:
1.
2.
3.
4.
Ano ang isang magandang ugali na dapat ibigay sa kapwa?
Bakit kailangang tumulong sa kapwa?
Kailan tayo dapat tumulong kapwa?
Dapat bang tumulong ng pabigla-bigla?
Day 2
Isagawa Natin
.
Gawain 1
Isulat kung Tama o Mali ang isinasaad ng pangungusap. Ilagay ang sagot sa sagutang
papel.
_____1. Tutulong ako sa lahat ng pagkakataon.
_____2. Pipiliin ko ang taong dapat tulungan.
_____3.Patutubuan ko ng malaki ang halagang aking naitulog.
_____4. Tutulong ako ng bukal sa aking puso.
_____5.Tutulong ako kung maraming taong nakakakita.
_____6. Tutulong ako kung may kapalit na gantimpala.
_____7.Magbibigay ako ng ng walang pag-aalinlangan.
Gawain 2
Pangkatin ang klase sa tatlo. Bawat pangkat ay magpapakita ng palabas na
nagpapakita ng pagmamahal sa Diyos. Magsagawa ng pagpaplano sa loob ng 15 minuto at
ipakita ang palabas sa loon ng 3 minuto.
Unang Pangkat
Pangalawang Pangkat
Pangatlong Pangkat
-pagtulong sa kapwa (awit)
-mapagkalinga at matulungin (debate)
-matulunging bata (munting iskit)
100
Day 3
Isapuso Natin
Gumupit ng puso sa bond paper.
Magbalik-tanaw ka. Isipin ang mga taong nakasalamuha mo na iyong nabigyan na ng
tulong.. Isulat ito sa isang bahagi ng puso na iyong ginupit. Sa kabilang bahagi naman ay isulat
kung ano ang ginawa mo upang matulungan ang taong ito.
Day 4
Tandaan Natin
Ang pagtulong ay di masama
Kung sa palagay mong ito‟y tama
Huwag tumulong sa tamad
Hayaang sila‟y magsumikap.
Ang ating buhay ay hindi natin sarili. Ibig ng Diyos na ihandog natin ito sa ating kapwa
sa simpleng pagtulong at pagkalinga sa ating kapwa.Maraming paraan ng pagtulong sa ating
kapwa, karaniwan sa mga ito ay ang pagtugon sa kanilang pangangailang sa panahon ng
kahirapan. Huwag nating kaligtaan ang mga pagkakataong kailangan nila ng ating tulong o
kalinga. Ngunit may mga pagkakataon naman na dapat alam natin kung sino yung mga dapat
nating tulungan sapagkat may ilang tao na umaabuso sa tulong na ibinibigay sa kanila ng
kanilang kapwa.
Isabuhay Natin
Basahin at tapusin ang mga pangungusap. Isulat ang sagot sa inyong sagutang papel.
Ako ay dapat tumulong sapagkat _________________________________________________.
Di ako dapat maghintay ng kapalit sa aking mga itinulong sapagkat_____________________.
101
Subukin Natin
Sumulat ng isang maikling sanaysay tungkol sa paksang “Ang pagtulong sa kapwa ay
pagmamahal sa Diyos”.
Isulat ang iyong sanaysay sa bond paper.
Binabati Kita! Natapos na naming muli ang isang aralin.
Aralin 19.2
Likas na sa mga Pilipino ang pagkakaisa at pagtutulungan. Ito’y ugaling di mapasusubalian at di
mapapantayan ng mga dayuhan
Alamin Natin
Basahin at unawain ang tula.
Bayanihan
Ang kabayanihan, di dapat kalimutan
Magandang kaugalian na ating nagisnan
102
Sa mga ninuno, at sa ating mga magulang
Atin namang ipamana sa darating na kabataan
Likas na sa ating mga Pilipino
Ang maging matulungin sa kapwa tao
Pag may nangangailangan, di magdadamot
Tulong ay agarang ipagkakaloob.
Di ba‟t hinahangaan nga ang mga Pilipino
Ng mga dayuhan sa ibayong dagat
“Bakit ganito ang mga taong ito
Tila pusod nila‟y pinagbuhol na laso”
Para bagang mga langgam ang mga taong iyan
Tingnan mo kung gumawa walang patumangga
Di baling mapagod ang katawang lupa
Puso‟t kaluluwa nama‟y busog sa paghanga
Isagawa Natin
Gawain 1
Unawain ang bawat sitwasyon. Anong tulong ang kailangan mong ibigay para sa sumusnod
na sitwasyon.
Hindi maiangat ng munting mag-aaral ang kanyang bag
pababa sa hagdanan.
103
Hindi makatawid ang lola sa kalsada
May dumaang bulag na pulubi sa inyong tahanan.
Gawain 2
Pangkatang Gawain
Bumuo ng tatlong pangkat. Bumuo ng mga salitang mayv kaugnayan sa bayanihan sa
pamamagitan ng puzzle.
O
F
U
L
W
Q
C
M
Z
T
P
Q
T
U
L
U
N
G
A
N
G
S
L
R
G
T
J
Y
O
L
T
A
W
A
T
A
S
I
R
T
P
I
T
Y
P
B
T
W
K
W
L
S
A
W
T
A
O
Q
N
A
X
T
T
B
I
T
R
M
G
X
M
G
Z
M
V
H
O
N
N
A
I
Z
T
G
T
E
T
X
T
R
T
D
W
O
X
N
104
Q
U
E
L
D
X
B
T
A
J
I
A
K
U
S
A
N
G
L
O
O
B
M
W
F
I
D
O
S
Z
T
G
N
J
F
A
S
A
D
G
T
H
L
X
Z
Q
H
K
Isapuso Natin
Ang mga Pilipino ay likas na matulungin. Ito‟y kaugaliang kanais-nais. Ano ang dapat mong
gawin sa siwtwasyon.
Katulong ang iyong pangkat, ipakita sa pamamagitan ng dula-dulaan ang sitwasyon.
Nasunugan ang iyong kapitbahay, anong tulong ang maaari mong maibigay para sa
kanila?
Tandaan Natin
Ang pagtutulungan o bayanihan kahit kailan di dapat alisin sa puso ninuman. Pagkat it‟oy
daan tungo sa kaunlaran nang buong sambayanan.
Isabuhay Natin
Ano ang dapat mong gawin sa sitwasyon. Anong tulong ang maibibigay mo?
May dumating na malakas na bagyo. Isang bahay ang tinamaan ng nuhawi.
Dahil dito, isang mag-anak ang nawalan ng matutuluyan. Ano ang iyong
maitutulong bilang kapitbahay? at sa paanong
105 paraan ka tutulong?
Subukin Natin
Isulat ang tama o mali.
_____1. Tumulong lamang kung may kapalit na kabayaran.
_____2. Tumulong nang kusang-loob.
_____3. Isapuso lagi ang pakikipagtulungan sa kapwa.
_____4. May kagantihang paghihintay para sa taong matulungin.
_____5. Tumulong lang minsan at huwag nang sundan.
Aralin 19.3
Ang taong may pagmamahal sa sariling bayan
Hindi nakalilimot makarating saanman
Alamin Natin
Basahin ang dula-dulaan “Ang Balikbayang Kamag-anak”. (Wastong Pag-uugali sa
Makabagong Panahon, ph. 242-244)
Sagutin:
1. Ano ang kahulugan ng balikbayan?
2. Sino ang balikbayang kamag-anak nina Mang Berto at Aling Rosa?
3. Paano hinarap ni Roselia ang kanilang kamag-anak na balikbayan?
106
4. Anong kaugaliang Pilipino ang napapaloob sa kwento?
5. Dapat bang tularan sina Mang Berto sa kanilang pagtanggap sa mga panauhin?
6. Sakaling may dumating na panauhin sa inyong tahananat ikaw lamang ang nasa bahay,
ano ang iyong gagawin?
Isagawa Natin
Gawain 1
1. Dumating ang kamag-anak ninyo buhat sa bansang Hapon. Paano mo
pakikitunguhan ang mga panauhing dumating?
2. May dumating na panauhin ang iyong tatay buhat sa Estados Unidos. Nataon
namang naghihikahos kayo nang panahong iyon. Inutusan ng tatay mo na m
angurtang ang iyong nanay sa kapitbahay ninyo upang may maihanda sa inyong
panauhin. Tama ba ang ginawa ng iyong tatay? Bakit?
Gawain 2
Bumuo ng apat na pangkat sa inyong klase. Maghanda ang bawat pangkat ng duladulaang nagpapakita na kung paano pakikiharapan ang mga panauhing dumarating sa
tahanan, paaralan, pamayanan, at bansa.
Bawat pangkat ay may kani-kaniyang sitwasyon na isasadula.
Pangkat 1: Pakikiharap sa mga panauhin sa tahanan
Pangkat 2: Pag-aasikaso sa mag-aaraal na dumalaw sa inyong paaralan.
Pangkat 3: Pagdating ng alkalde at mga konsehales sa inyong barangay
Pangkat 4: Pagdalaw ng pangulo ng bansang Estados Unidos sa ating bansa.
Isapuso Natin
107
Ipaliwanag ang kawikaan/kasabihan na matatagpuan mula sa kahon ng karunungan.
Ang tao kapag mayaman
Marami ang kaibigan
Kung humirap na ang buhay
Kahit matagpuan sa daan
Di man batiin at ngitian
Pag ang anyaya ay tapat
Sinasamahan ng batak
Tandaan Natin
Pilipino‟y kilala sa pagtanggap ng panauhin
Kaugaliang minana sa mga ninuno natin
Ang magandang asal na ito‟y dapat panatilihin
At pagtulungan nating ito‟y pagyamanin
Isabuhay Natin
A, Tukuyin ang mga pagpapahalaga o value na tinutukoy sa bawat bilang.
108
1.
H
E
Likas na ugali ng mga Pilipino tungkol sa pagsalubong sa bisita
2.
R
Y
N
Kaugalian, moral, kulturang kinagisnan ng isang pangkat ng mga
mamamayan
3.
A
G
K
Paryentes; mga taong ang isang dugo ay nasa iisang pamilya.
4.
U
H
N
Bisita o mga taong galing sa ibang lugar
B. Gumuhit ng ilang larawang nagpapakita ng pagtanggap ng panauhin. Sumulat ng
dalawa o tatlong pangungusap bilang paliwanag sa larawang iginuhit.
Subukin Natin
Lagyan ng tsek √ kung ang pangungusap ay naglalarawan ng magiliw na pagtanggap ng
panauhin at ekis × kung hindi.
109
1. Ipaghanda ng meryenda ang mga panauhin sa inyong tahanan.
2. Paupuin at asikasuhin kapag may panauhin sa tahanan.
3. Pagsarhan ng pinto ang mga panauhin.
4. Kapag may dumating na panauhin ang iyong kapatid, hindi mo na ito kailangang
asikasuhin.
5. Pakitinguhan nang maayos ang mga panauhin sa ating paaralan.
Aralin 20
Naipamamalas ang pagkamalikhain sa pagbuo ng sayaw, awit at sining
Alamin Natin
Basahin ang kasaysayan ng sayaw na Cariñosa.
Cariñosa
Ang Cariñosa ay isang magiliw na sayaw ng magkaparehong babae at lalake na animo‟y
nasa aktong nagliligawan. Taong 1992 nang palitan nito ang tinikling bilang pambansang sayaw
ng Pilipinas.
Ang salitang ito ay nangangahulugang mapagmahal at mapag-aruga na hango sa
pamamaraan ng pag-indak at pag-indayog ng mga nananayaw nito sa saliw ng mabining awitin.
110
Kapuna-puna sa mga sayaw ng Filipino, kabilang na ang Cariñosa,ang pagpapakita ng mga
matinding emosyon o damdamin. Sa Cariñosa, ang babaeng mananayaw ay may tangan na
panyo o pamaypay na panaka-naka niyang ipinangkukubli sa kaiyang mukha habang
mayuming umiindak. Ang lalaking mananayaw naman ay sumasayaw na tila nag-aamong
pamamaraan habang nakatingin sa mga mata ng kaparehang babae.
Sa ganitong mga galaw ay makikita na ang mga mananayaw ay tila nagpapakta ng
pagsinta sa isa‟t-isa.
Pag-usapan Natin
1.
2.
3.
4.
Ano ang Cariñosa?
Kailan ito naging pambansang sayaw?
Ano ang ibig sabihin ng salitang Cariñosa?
Paano sinasayan ang Cariñosa?
Isagawa Natin
1. Bumuo ng apat na pangkat.
2. Bawat grupo ay pagsasayawin ng Cariñosa. Ito ay kukunan nila gamit ang kanilang
kamera o cellphone. Mamarkahan ang mga bata ayon sa rubrics.
3. Pagpepresenta ng mga mag-aaral.
Isapuso Natin
1. Igrupo ang mga bata sa dalawang pangkat.
Unang Pangkat Pagawain ng awit na nagpapakita ng pagpapahalaga sa
kultura ng mga Pilipino maaaring aktuwal na ipakita sa klase.
Ikalawang Pangkat - Gagawa ng likhang sining nagpapahalaga ng pagpapakita
sa kulturang Pilipino.
Tandaan Natin
Ang paggamit ng makabagong teknolohiya ay makakatulong ng malaki sa pagbuo o
paglikha ng sayaw, awit at sining.
Isabuhay Natin
111
Gumawa ng talata ukol sa tanong sa ibaba.
May programa sa paaralan ni Rudy at nangangailangan ang kanilang guro ng
isang awit.Si Rudy ay may talent sa pag-awit ngunit siya ay batang mahiyain. Kung
ikaw si Rudy ano ang dapat niyang gawin? Bakit?
Subukin Natin
Pagpapakita o pag exhibit ng ginawa ng mga bata ito ay mamarkahan sa pamamagita
ng rubrics.
Aralin 21
Pagkamabuting Mamamayang Pilipino
Alamin Natin
Pakikinig sa awit na “Ang Bayan Ko”.
Sagutin ang sumusunod na tanong.
1.
2.
3.
4.
Ano ang mensahe ng awit?
Ayon sa awit, bakit nahikayat ang mga dayuhan sa Pilipinas?
Saan ikinumpara ang Pilipinas?
Ano ang nais ng sumulat na nangyari sa Pilipinas?
Isagawa Natin
112
Pangkatin ang mga mag-aaral, bawat pangkat ay magpapakta ng pagkamabuting
mamamayang Pilipino sa pamamagitan ng:
Pangkat I -
Role playing
Pangkat II-
News Style
Pangkat III-
Tula
Pangkat III-
Paawit
Isapuso Natin
Gumawa ng likhang sining sa pagpapaliwanag sa kahalagahan ng pagiging mabuting
mamamayang Pilipino.
Isapuso Natin
Ang pagkamabuting mamamayang Pilipino ay huwag nating tatalikdan dahil ito ay
pamana sa atin n gating mga ninuno.
Isabuhay Natin
Narinig mo sa isang talakayan na maraming Pilipino sa ilag lugar ang di
gumagawa ng mabuti. Bilang kabataan, papaano mo maiaangat ang iyong bansa sa mga
balitang ito na di kalugod-lugod sa pagiging Pilipino.
Subukin Natin
Lagyan ng masayang mukha kung tama ang isinasaad ng pangungusap at
mukhang malungkot kung hindi.
_______1. Laging nakikiisa sa programa ng pamahalaan.
_______2. Umiws sa mga gawaing pambayan.
_______3. Makikibahagi sa pagpapaunlad ng inyong barangay.
113
_______4. Hindi dapat maniwala na ang pagkakaisa ay pag-unlad.
_______5. Handang tumulog sa mga kapwa mamamayan.
Aralin 22
Matalinong Pagpapasiya para sa Kaligtasan
Ang pagpapasya’y may kaakibat na responsibilidad.
Alamin Natin
Basahin ang balita at sagutin ang mga sumusunod na tanong.
Siga sa Paaralan
114
Isang malaking siga ang ginawa sa Ipil Elementary School sa pangunguna ng mga magaaral sa ikalima at ikaanim na baiting. Ito ang kanilang sagot sa kampanya ng paaralan laban
sa paglaganap ng mga babasahin at mga panooring malalaswa. Ang kampanya ay isinagawa
sa pamamagitan ng pagpapadala sa mga klase sa ikaanim at ikalimang baiting ng mga
babasahin na nagtataglay ng malalaswang larawan at lathalain. Ang klaseng nakapagdala ng
pinakamaraming babasahing malaswa ay pinagkalooban ng gantimpalang plake bukod pa sa
parangal na ginanap sa paaralan. Ang kampanya ay tumagal sa loob ng isang buwan. Ang mga
klase sa ikalimang baitang ang nagkamit ng gantimpalang plake, samantalang pinuri rin ang
mga klase sa ikanim na baiting na masigla nilang paglahok sa kampanya.
1. Tungkol saan ang balitang binasa?
2. Ano ang isinagawa sa Ipil Elementary School?
3. Sinu-sino ang naguna sa gawaing ito?
4. Tama ba ang ginawa ng mga mag-aaral ng Ipil Elementary School?
5. Bilang isang mag-aaral, gagawin din ba ninyo ang ginawa ng mga mag-aaral sa
Ipil Elementary Schoo? Bakit?
Isagawa Natin
Gawain 1
Piliin sa sumusunod ang kaya mong gawin
1. Hindi ako bibili o manonood ng mga babasahing malalaswa ang nilalaman.
2. Sisirain ko ang anumang babasahing aking makita na may malaswang larawan at
artikulo.
3. Isusumbong ko sa may kapangyarihan ang nagtitinda ng ganoong uri ng mga panoorin
at babasahin.
4. Pakikiusapan ko ang aking mga magulang na huwag ng bumili ng ganoong uri ng mga
panoorin at babasahin.
5. Lalahok ako sa mga kampanya laban sa paglaganap ng mga malalaswang panoorin at
babasahin.
Gawain 2
115
Pangkatang Gawain
Gumawa ng poster na nagpapakita ng matalinong pagpapasya para sa kaligtasan ng
nakararami laban sa pagpapalaganap ng malalaswang babasahin at panoorin.
Isapuso Natin
Gawain 1
Ano ang iyong gagawin sa mga sumusunod na sitwasyon?
1. Naiwan kang mag-isa sa bahay ng biglang lumindol.
2. Nakita mong pinaglalaruan ng nakababata mong kapatid ang posporo.
3. Nakita mong nagbabasa ng malalaswang babasahin ang iyong kaklase habang
hinihintay ang umpisa ng inyong klase.
4. Hindi nakikinig ang iyong kaklase habang ipinaliliwanag ng inyong guro ang mga
alituntunin para sa kaligtasan pag may kalamidad.
5. Sa hindi sinasadyang pagkakataon nakita mo ang iyong nakatatandang kapatid na
nonood ng malalaswang panoorin sa youtube.
Tandaan Natin
116
Ang pagsunod sa mga paalaala at tuntunin ay
isang halimbawa ng matalinong pagpapasya para sa
kaligtasan ng iyong sarili lalong-lalo nang nakararami.
Isabuhay Natin
Gawain 1
Isulat ang T kung tama at M kung mali.
_____1. Nakatutulong sa mga mag-aaral ang pagbabasa at panonod ng mga
malalaswang gawain.
_____2. Isumbong sa mga awtoridad ang mga nagtitinda ng mga malalaswang panoorin
at babasahin.
_____3. Isipin lagi ang magiging epekto ng gagawing pagpapasya.
_____4. Hindi dapat lumalahok sa mga kampanya laban sa mga malalaswang panoorin
at babasahin.
_____5. Makisiksik ka sa mga mag-aaral na nagsisiksikan palabas ng silid kapag may
sunog sa paaralan.
117
Subukin Natin
Gawain 1
Magbigay ng limang paraan sa loob ng kahon na nagpapahayag o nagpapakita ng
matalinong pagpapasya para sa kaligtasan ng iba.
Aralin 23
KASIPAGAN AT PAGMAMALASAKIT-LIKAS-KAYANG PAG-UNLAD
A. AlaminNatin:
AwitnaKapaligiran
Wala ka bang napapansinsaiyongmgakapaligiran?
Kay dumina ng hangin, patinaangmgailognatin.
Refrain 1: hindinamasamaangpag-unlad at malayulayonarinangatingnaratingngunitmasdanmoangtubigsadagatdati'ykulayasulngayo'ynagin
gitimangmgadumingatingikinalatsahanginsalangithuwagnanatingpaabutinupang kung
tayo'ypumanaw man, sariwanghanginsalangitnatinmatitikman
Refrain 2: mayronlangakonghinihilingsaakingpagpanawsana ay tag-ulangitarako ay
akingdadalhinupangsaulapnalangtayomagkantahan
118
Refrain 3:mgabatangngayonlangisinilang may hangin pa kayangmatitikman?
maymgapuno pa kaya silangaakyatin may mgailog pa kayanglalanguyan?
Refrain 4: bakit di
natinpagisipanangnangyayarisaatingkapaligiranhindinamasamaangpag-unlad kung
hindinakakasira ng kalikasandaratingangpanahonmgaibong gala ay
walanangmadadapuanmasdanmoangmgapunongdati ay kay
tatagngayo'ynamamataydahilsa 'ting kalokohan
Refrain 5: lahat ng bagaynanaritosalupabiyayanggalingsadiyoskahitnongika'ywala pa
ingatannatin at 'wag nangsirain pa pagkatpagkanyangbinawi, tayo'ymawawalana
Sagutinangtanong:
1. Anoangmensahe ng awit?
2. Anoangbinigyangdiinsaawitin?
3. Bilangbataanoangiyongmagagawa para sakalikasan?
B. IsagawaNatin:
Gawain 1
Sumulat ng isangpangungusapmulasalarawan kung
anoangdapatgawinbilangresponsablengtagapangalaga ng
kapaligiransainyongkuwaderno.
Gawain 2
119
1. Lumahok sa pangkat na sasabihin ng guro. Pumili ng lider. Bawat pangkat ay ilalaan
sa isang bahagi ng paaralan na dapat bigyan ng pansin ukol sa pagmamalasakit sa
kapaligiran at pakikiisa sa mga programang pangkapaligiran.
2. Gamit ang manila paper, gumawa ng plano kung paano ito mapapaganda. Iguhit ito
ng mangyroon ng plant box, mga nakatanim na halamang gulay o namumulaklak at
mga puno. Maglagay rin ng mga karatula ukol sa kalinisan ng kapaligiran.
3. Pipiliin ng guro ang may pinakamaganda ng plano.
C. IsapusoNatin
Hand stamping at panata para sakapaligiran.
1. Gamitang watercolor naberde o dyobus, lagyan ng
kulayangpaladnahindiginagamitsapagsusulat.
2. Kapagsiguradokana at punonaangkulayangbawatdaliri ay
sabaysabaymongiistampsaisangnakahandang bond paper.
3. Hayaanmoitongmatuyo.
4. Habangnagpapatuyo ay basahinmoangpanata para sakapaligiran.
PANATA PARA SA KAPALIGIRAN
Ako ay nilalang ng Diyoskatulad ng kalikasan. Katungkulankoangpangalagaanangkapaigiran at angkalikasan.
Para saresponsablengpangangalaga ng kapaligiran, pananagutan at pagmamalasakitankoangkapaligiran.
Makikiisasamgaprogramanamagdudulot ng maayos at ligtasnapamamaraan.
120
Kasihannawaako ng PoongMaykapal.
TandaanNatin
Angkalikasanangtunaynaatingtahananhindilangangatingbuhaynatinitirhan. Ito ay
dapatlamangpahalagahan, ingatan, at pangalagaan.
Inaasahanangpansarilingdisiplinaupangmagingresponsablengtagapangalaga ng kapaligiran.
Maisalba o maibalikangbuhay ng ilangnaghihingalongbahagi ng kapaligirantulad ng
marurumingilog at mganakakalbongkabundukan. Magingmapanagutan at
mapagmalasakitsakapaligiransapamamagitan ng pakikiisasamgaprogramangpangkapaligiran.
Kailangangmaunawaan at maipamalas ng bawattaoangpagkakaroon ng sarilingdisiplina
at pananagutansakalikasan para sa mas maganda at maunladnabansa.
D. IsabuhayNatin
Pangkatang Gawain
Bumuo ng apatnapangkat. Pumili ng lider at sundinangpanuto para sabawatpangkat.
Pangkat 1- Gumawa ng skit nanagpapakita ng pangangalagasakalikasan.
Pangkat 2- Gumawa ng awitnanagsasaad ng mgapakikiisasamgaprogramangpangkapaligiran.
Pangkat 3- Gumuhit ng pagmamalasakitsakapaligiran.
Pangkat 4- Gumawa ng tulatungkolsapagaalaga at pananagutansakapaligiran.
E. SubukinNatin
Sipiinangtalahanayan at sagutin. Gaanomokadalasgawinangsumusunod:
Lagyan ng puso ♥ kungpalagi, tatsulok ▲ kung paminsanminsan, at bilog ● kung hindi.
Isulatangsagotsaiyongkuwaderno.
Gawain
Palagi
1. Hindi koitinataponsabintana ng
121
Paminsanminsan
Hindi
sasakyanangmgabalat ng
pagkainmataposkumainkapagako‟ynagbiby
ahe.
2. Tumatakasakosapaglilinis ng
silidaralankapagaraw ng paglilinis ng
akingpangkat.
3. Nakikiisaako at
tumutulongsaprogramangpangkalinisan at
pangkapaligiransaamingpaaralan.
4. Pinupulotkoangmgakalatsapasilyo ng
paaralankahitwalangnaguutossa akin.
5. Pinipitaskoangbulaklaksahalamanan.
ARALIN 24
PagmamalasakitsaKapaligiran
Tayo ay nakatirasaisanglupa. Lupana may iba’y- ibanglikasnakagandahan at kayamanan.
Angbiyayangitonakaloob ng Diyosnadapatpangalagaan at bantayan, dahilkapagito ay
naubos at pinairalangkasakiman, ay di kailanmanmaibabalik pa. Ikaw, may
malasakitkabasaatingkapaligiran?
Basahinangtula
Disiplina para saKapaligiran
Damhinangbango at lamig ng simoy ng hangin
Ibiginlikha ng maykapal
Sakapaligiranipadamaangpagmamahal
Iwasanangpag-abusosainangkalikasan
122
Panuntunan ay sundin at angbatas ay nasaati‟ypinaiiral
Lingapin para sap ag-ayos ng kapaligiran
Isipinmunaanggagawin, kalikasa‟y lagging isaalangalang
Nasadidiplinanatinupangkalikasan ay maingatan
Araw-arawangkalinisan at pag-iingatsakapaligiran
Dapatpanatilihinsaisip, sapuso at isagawaang tama
O, kay saya ng lahat, kung may disiplina para sakapaligiran
Pagkatang Gawain gamitang rumbled letters.
NAMIKKASA
LITANIGV
GALLEI
NGANGAALAPGA
SIRASIKANA
NARIGILAPAK
1. Buuinangmgatitikupangmakabuo ng salita.
2. Bigyan ng pansinangbawatsalitangnabuo.
3. Ilalahadsaguro at pipiliinangpangkatnanagwagi.
B. IsagawaNatin:
Gawain 1
Tingnanangmgalarawan, angbawatpangkat ay pipili ng larawannapag-uusapan at
ipapaliwanagsaklase.
123
Gawain 2
Anoanggagawinsasumusunod nan a sitwasyon? Pangatwirananangsagot.
1, Narinigmongnangangailanganangiyongtiyuhin ng maramingmagagawangpapel at
angsolusyon dun eh magpuputol ng maramingpunoangiyongama. Anoanggagawinmo?
2.Namamasyal kayo sa may lake ng may Makita kangbatanawalangpakundangansapagtatapon
ng basurasa lake. Anoangiyonggagawin?
124
3. Nakita moa ng iyongnakakabatangkapatidnanagsisipilyonabukasanggripo ng tubig.
Anoanggagawinmo?
C. IsapusoNatin:
Tingnananglarawan. Tungkolsaanangmgalarawan. Pag-usapan ng guro at ng magaaralanglarawan.
125
TandaanNatin:
Hindi nakukuha ng kasakimanangpangangailanganupangumangattayo.
Kahitmasiraangkalikasanangkapaligiran. Kailangangmaging vigilant o
mapanurisamgabagaynamaaringmaksirasaatingkapaligiran para sadaratingnapanahon may
makikita pa an gating mgakapatidgayun din an gating mgamagiginganak.
D. IsabuhayNatin:
Napakahalaga ng pagigingvigilant lalonasamgamaling Gawain, lalonasaikakasira ng
kapaligiran,
Pangkatang Gawain:
1. Bumuo ng limangpangkat. Bawatpangkat ay pipili ng lidernamagpapaliwanag ng
kanilanggagawin. Magpapakitaangbawatpangkat ng skit o palabasuloksasumusunodna
Gawain.
Pangkat 1 – Paggamit ng dinamita
Pangkat 2 – Illegal logging
Pangkat 3 – Pagtatapon ng basurasakanal
Pangkat 4 – Pagsusunog ng basura
Pangkat 5 – Pag-aaksaya ng tubig
A. SubukinNatin:
Basahinangbawataytem. Piliin satatlonghanaysapamamagitan ng paglalagay ng  kung
anoanginyongsagot at isulatangdahilan. Isulatangsagotsainyongkwaderno.
Aksiyon
Hindi
Palagikongginag
koginaga
awa
wa
1. Iniiwangkongbukasanggripohabangako ay
nagsisipilyo.
2. Nagtataponako ng basurasakanal.
3. Nakikialamakosamganangyayarilalonasasobrangpa
gputol ng puno.
4. Natutuwaakosamgasamahangnagtataguyodsapang
angalaga ng kapaligiran.
5. Nagtatanimako g bagongpunokung may
pinutolnapuno.
126
Aralin 25
Pakikiisa sa Programa ng Pamahalaan Kaugnay sa Pagpapanatili ng Kapayapaan
Mahalaga ang pakikiisa ng bawat isa sa mga programa na ipinatutupad ng ating
pamahalaan lalo na kung may kugnayan sa pangangalaga at pagmamahal sa kalikasan,
paggalang sa karapatang pantao at paggalang sa ideya o opinyon ng iba para mapanatili ang
kapayapaan sa bansa.
Alamin Natin
Gawain 1
Ayusin ang mga letra na nasa ibaba, upang makabuo ng salita.
1. I S A I P K I I K
2. N T A R A P A A K
3. G A P A G L A N G
-
Gawain 2
Pangkatang Gawain
Tukuyin kung ang mga sumusunod na kaisapan na nasa loob ng kahon ay nagpapakita
ng pakikiisa sa programa ng pamahalaan, paggalang sa karapatang pantao at paggalang sa
ideya o opinyon ng iba. Ilagay ito sa tamang kolum.
Mamili ng gusto nating iboto
Magkaroon ng sapat na edukasyon
Pagdadampot ng mga kalat sa parke
Pagtanggap ng mungkahi ng iba
Mamuhay ng matiwasay at tahimk
Pagsunod sa desisyon ng nakararami
Pagsali sa Clean and Green Program
Magsabi ng ating nararamdaman
127
Pakikinig sa saloobin ng iba
Pagtatanim ng mga halaman
Pakikiisa sa Programa
Paggalang sa Karapatan
ng Pamahalaan
Pantao
Paggalang sa Ideya o Opinyon ng
Iba
Isagawa Natin
Gawain 1
Pangkatang Gawain
Bumuo ng tatlong pangkat at pumili ng lider. Bawat lider ng pangkat ay bubunot ng isasadula.
Unang Pangkat
-
Nakikiisa sa mga programa ng pamahalaan
Pangalawang Pangkat
-
na may kaugnayan sa pagpapanatili ng
kapayapaan.
Paggalang sa karapatang pantao
Ikatlong pangkat
-
Paggalang sa opinyon o ideya ng iba
128
Isapuso Natin
Gawain 1
Ano ang iyong gagawin sa mga sumusunod na sitwasyon?
1. Nang yayain mo ang kapatid mong maglinis ay sinagot kang “Hindi ako boy scout. Ang
paglilinis ay ginagawa lamang ng boy scout.”
2. Nakita mo ang iyong kaklase na nagtapon ng balat ng kendi sa parke kahit may
nakasulat sa karatula na “BAWAL MAGTAPON NG BASURA DITO.”
3. Napansin mong habang nagsasalita ang inyong lider tungkol sa pangkatang gawain ang
ilan sa iyong mga ka grupo ay hindi nakikinig.
4. Titigil sa pag-aaral ang iyong matalik na kaibigan dahil nawalan ng trabaho ang kanyang
mga magulang.
5. Hatinggabi na ngunit malakas paring nagpapatugtog ng radyo ang inyong kapitbahay
Tandaan Natin
Ang pakikiisa sa programa ng pamahalaaan, paggalang sa
karapatang pantao at pagggalang sa desisyon ng iba ang daan
tungo sa pagkakaroon ng kapayapaan sa bansa.
129
Aralin 26.1
KAPAYAPAAN AT KAAYUSAN
Alamin Natin
Alam mo na ba........
Ang paglahok sa pangangampanya sa pagpapatupad ng mga batas pangkalinisan ay para
sa pangkalinisan ay para sa kabutihan ng lahat.
Ang Batas Pambarangay, Tagumpay
Bumuo ng Batas Pambarangay ang konseho ng Barangay Mabuhay tungkol sa
lumulubhang suliranin ng kanilang pamayanan. Narito ang nilalaman ng batas.
Batas Pambarangay Bilang 2
Mayo 18, 2016
Pamahalaang Barangay Mabuhay
Lungsod ng Marikina
130
Ang batas na ito ay pinagtitibay upang ang mga mamamatan ay makilahok at
mangampanya sa pagpapatupad ng kalinisan sa ating kapaligiran.
Una, ang bawat paaralang masasakupan ng Barangay Mabuhay ay dapat magdaos ng
isang panayam tungkol sa kampanya ng kalinisan.
Ikalawa, pamalagiin ng mga mamamayang nasasakupan ng Barangay Mabuhay na malinis
ang daan patungong ilot.
Ikatlo, ang bawat samahan ay nararapat na magbigay ng donasyong paskil tungkol sa
maaaring ipataw na disiplina sa mga taong lalabag dito.
Ang kautusang batas na ito ay dapat sundin ng lahat ng tao, matanda o bata para sa
kapayapaan at kaayusan ng Barangay Mabuhay.
Nilagdaan ngayong ika-19 ng Mayo, 2016, Barangay Mabuhay, Lungsod ng Marikina.
Sagutin ang sumusunod na tanong:
1. Bakit gumawa ng batas ang konseho ng Barangay tungkol sa
pangkapaligiran?
2. Isa-isahin ang mga utos sa mga mamamayang nasasakupan ng barangay.
3. Bakit mahalaga ang batas na ito sa Barangay Mabuhay?
4. Bilang mag-aaral, ano ang iyong masasabi sa kautusan?
suliraning
Isagawa Natin
Gawain 1
Buuin ang talaan sa ibaba. Punan ang puwang ng angkop na mga salita. Isulat ito sa
sagutang papel.
Republika ng Pilipinas ___________
Lungsod ng _________
Barangay _________
Pangalan ________
131
Tirahan _______
Gulang ________
Kaarawan __________
1. May suliranin ba sa inyong barangay tungkol sa pangkapaligirang kalinisan?
2. Paano ka tutulong sa pagpapatupad ng batas para sa kabutihan ng lahat?
3. Gumawa ng isang batas at sabihin kung paano mo ito ipapatupad?
Gawain 2
Pangkatang Gawain
Pangkat 1 - Nagtatag ng Batas ang konseho sa inyong barangay. Halos
kalahating porsyento ng mga kabarangay mo ang ayaw sumunod o
tumupad sa batas. Ano ang iyong gagawing hakbang?
Pangkat 2 - Nabatid mong isa sa may mataas na katungkulan sa inyong
pamayanan ay gumagawa ng ilegal o labag sa batas na gawain. Ano ang
iyong gagawin? Karapat-dapat ba siya sa kanyang posisyon?
Dapat ba siyang tularan? Pangatwiranan.
Pangkat 3 - Mayroon kayong kapitbahayna nag-aalaga ng baboy. Nangangamoy
ito araw-araw sanhi ng walang kaayusan at kapayapaan ng mga
naninirahan sa tabi nito. Anong hakbang ang iyong gagawin?
Isapuso Natin
Bilang mga mag-aaral, paano kayo makatutulong sa pagpapatupad ng mga batas
pangkalinisan para sa kabutihan ng lahat?
132
Tandaan Natin
Ang pakikilahok sa mga kilusang pangkalinisan ay para rin sa ikabubuti ng lahat ng
mga mamamayan
Isabuhay Natin
Magkaroon ng “role playing” tungkol sa Paglahok sa Pangangampanya sa
Pagpapatupad ng batas pangkalikasan.
Subukin Natin
Sa sagutang papel, lagyan ng
tungkol sa kalinisan kung hindi.
kung ang pangungusap ay pangangampanya
_____1. Lumahok sa mga palatuntunan sa kalinisan.
_____2. Gumawa ng poster tungkol sa mabuting epekto ng kalinisan.
_____3. Huwag pansinin ang ordinansa o batas tungkol sa kalinisan.
_____4. Sundin ang batas sa pag-iwaso pagpigil ng polusyon.
_____5. Panatilihin ang kalinisan ng kapaligiran.
133
ARALIN 26.5
KAPAYAPAAN AT KAAYUSAN
ALAMIN NATIN
Ang bawat isa ay may bahaging dapat gampanan bilang bahagi ng kalikasan.
KAMPANYA PARA SA KALIKASAN
Tapat ko
Clean and Green
Linis ko
Basurang itinapon mo
Bawal Manigarilyo
Babalik sayo
1.Magbigay ng reaksyon tungkol sa bawat larawan.
2. Basahin ang seleksyon at sagutin ang kasunod na mga tanong.
KAMPANYA PARA SA KALIKASAN
Laganap na ang polusyon, iba’t ibang uri nito . Nararapat na ang mgatao ay magkaroon ng
kampanya laban dito.
Narito ang ilan na maaaring gawin.


Lumahok sa mga programang laban sa polusyon.
Isumbong ang mga sasakyang lubhang nagbubuga ng maitim na usok, kunin ang plate number
nito at iulat sa kinauukulan gayundin ang mga pabrikang naglalabas ng usok.
134


Iwasan ang pagsunod o paglikha ng maraming usok.
Magpatugtogng radio, component, cd player ng may katamtamang lakas.
a.
b.
c.
d.
Tungkol saan ang seleksyon?
Anu-ano ang binanggit na kampanya para sa kalikasan?
Magbigay ng mga nararapat gawin ng mga tao.
Ano ang iyong maaring gawin upang mapangalagaan ang kalikasan at manumbalik ang
dating kalagayan nito?
ISAGAWA NATIN
Gawin sa kwaderno ang Gawain 1
Guhitan ng puno (
1.
2.
3.
4.
5.
) ang paraan ng pagsali sa kampanya laban sa polusyon ang iyong sagot.
Pagsali sa welga o rally.
Pagsunog ng basura.
Tamang pagtatapon ng basura.
Paghikayat sa iba na sumali sa kampanya para sa kalikasan.
Pag- iwas sa pamahalaan ng gawaing pagsagip ng kalikasan.
Gawain 2
Magkaroon ng tatlong pangkat.
Bawat pangkat ay susulat ng slogan bilang kampanya laban sa polusyon at ipaliwanag ito. Magulat ang bawat pangkat.
ISAPUSO NATIN
Gawain
Ang kalikasan ay humihingi ng tulong sa akin, tutulungan ko siya. Ang aking gagawin sa
pagsagip ay aking isusulat sa mga balahibo( feathers) ng ibon.
Tandaan Natin
135
Sa kasalukuyang kalagayan ng polusyon, dapat maging maigting ang kampanya laban ditto. Ang
bawat isa ay dapat na lumahok upang mapangalagaan ang kalikasan at manumbalik ang dating
kalagayan nito.
SUBUKIN NATIN
Lagyan ng tsek /kung ang pagkilos ay nagpapakita ng paglahok sa pangangampanya para sa kalikasan at
ekis x kung hindi.
_______1. Pagpigil ng pagsisiga at pagsusunog ng basura.
_______2. Pagsusumbong sa mga sasakyan at pabrikang nagbubuga at naglalabas ng aitim na usok.
_______3. Maayos na pagtatapos at pangongolekta ng basura.
_______ 4. Pagtatanim ng mga bata.
_______5. Paglilinis at pangangalaga sa ilog.
136
ARALIN 27-28 PAGSUNOD SA BATAS
ALAMIN NATIN
Day 1
Ang batas ay mga kautusang ginawa para sa kabutuhan ng nakararaming tao.Ang
Saligang Batas ay batayang –batas ng lahat ng batas na umiiral sa bansa ng
pinakamataasna batas.Nakasaad ditto ang uri ng pamamahala ng pamahalaan sa bansa.
Ang mga batas ay sumasakop sa karapatan ,tungkulin at responsibilidad ng mga
mamamayan. Ang mga batas na ito ay isinasagawa sa Mababang Kapulungan o Kongreso
at mataas na Kapulungan o Senado. Sumasakop din ito sa lahat ng aspekto ng buhay ng
tao sa gayon ay magkaroon ng kapayapaan, kaayusan at kaunlaran sa buong bansa.
Ang mga Kauutusan ay ang mga direktibang nanggagaling sa Pangulo ng Bansa,
kinatawan o Konggresista, gobernador, punung bayan o alkalde upang mapangalagaan
ang kapakanan ng mga tao.
Ang mga alituntunin ay ang mga kauutusang ipinatupad ng isang grupo o pangkat
upang maging maayos ang takbo ng buhay ng mga tao.
Tanong:
1.
2.
3.
4.
Ano ang batas?
Ano ang kautusan?
Ano ang Alituntunin?
Ano ang kahalagahanng pagsunod sa mga batas, kautusan at alituntunin?
137
ISAGAWA NATIN
Day 2
Ivideo o Irecord.Makikipanayam sa inyong punung –barangay tungkol sa mga alituntuning
ipinatupad sa inyong barangay. Isulat din ang pangalan ng inyong Barangay, Bayan,punungbarangay at palagdain ito.
PANGALAN NG PUNUNG- BARANGAY:_____________________________________
BARANGAY: __________________________________________________________
BAYAN/ LUNGSOD : ____________________________________________________
MGA ALITUNTUNING IPINATUPAD: ________________________________________
______________________
Lagda ng Punung-Barangay
ISAPUSO NATIN
Day 3
Gumawa ng video clips o short movie tungkol sa pagsunod sa batas. Ipaliwanag ito at ipresent
ito sa klase.
ISABUHAY NATIN
Day 4
Pangkatang Gawain
”Kung ikaw ay gagawa ng batas, anong batas ang iyong uunahing gawin at paano ito
ipatutupad.”
Sagutin ito sa pamamagitan ng:
Pangkat 1 – Gumawa ng talata
Pangkat 2 - Voice record/ Short video clips
Pangkat 3 - Pabalitang Pag-uulat
SUBUKIN NATIN
Day 5
138
A. Isulat ang SA kung sang-ayon at DSA kung di- sang ayon sa mga sumusunod na
pangungusap.
1.
2.
3.
4.
5.
Dapat na patawan ng karampatang parusa ang mga lumalabag sa batas.
Ang batas para sa mahihirap at mayayaman ay pantay.
Ginawa ang mga batas upang madisiplina ang mga tao.
Ang apgsunod sa batas ay pagpapakita ng pagmamahal sa bansa.
Malalakas ang loob ng mga taong lumalabag sa batas.
B. Pagawain ang mga bata ng isang video clips na nagpapakita ng mga paraan ng
pagsunod sa batas.
ARALIN 29
KAPAYAPAAN AT KAAYUSAN
Alamin Natin
Day 1
Tingnan ang larawan sa pisara.
Larawan ng Pagtulong sa bansa at daigdig.
(Larawan pah.174 Edukasyong Pagpapahalaga 5 )
Batay sa larawan, anu- ano ang iyong magagawang tulong sa kanila? Anu ano ang mga
Paraan ng pagtulong?
Isagawa Natin
Day 2
Isulat sa paligid ng puso ang uri ng mga taong nais mong tulungan at sa loob nito ay kung
paano mo sila tutulungan.
139
Isapuso Natin
Day 3
Gumawa ng talata.
Para sa akin ang pagtulong ay ________________________________________________
Ako ay makakatulong sa ating bansa sa pamamagitan ng ______________________________
Isabuhay Natin
Day 4
Pangkatang Gawain.Gumawa ng video clips ukol sa sagot sa tanong sa ibaba.
Naglunsad ng proyekto ang inyong punong- bayan tungkol sa pangangalaga sa yamandagat at sa Inang Kalikasan. Sa paanong paraan ka makatutulong sa proyektong inilunsad?
Subukin Natin
140
Day 5
Pangkatang Gawain
Ang unang grupo ay gagawa ng diorama/ collage na nagpapakita ng mga paraan ng
mga pagtulong sa bansa at sa daigdig gamit ang mga recycled materials o mga gamit sa
inyong kapaligiran.
Ang ikalawang grupo ay gagawa ng video clips o voice record ukol sa mga paraan ng
pagtulong sa bansa at sa daigdig.
YUNIT IV
141
Pananalig at Pagmamahal sa
Diyos; Paninindigan sa
Kabutihan
Aralin 30.3(b)
PAGMAMAHAL SA DIYOS ESPIRITWALIDAD
Alam mo ba na…
Ang pakikipagkapwa ay isang mabuting gawa.
Alamin Natin
Larawan ng Kabutihan
(awit sa tono ng Paru-parong Bukid)
Tayo ay umawit
Sa poon na mabait
Pagkat ito‟y larawan
Ng taong mabait
Tumulong sa taong
Sa lungkot nalulong
Upang sa ati‟y
Matuwa ang poon
Sa kapwa ay tumulong-Uy
Sa lahat ng layon-Uy
142
Sarili‟y ingatan sa pakikitugon.
Magbigay ng tugon
Sa lahat ay tumugon
Upang pagsasama ay lalong lumaon.
Sagutin ang mga sumusunod na tanong:
1. Ano ang nais ipahiwatig ng awit sa mambabasa?
2. Bakit mahalaga ang pagtulong sa kapwa?
3. Ipaliwanag kung bakit ang pagtulong sa sarili ay pagtulong sa kapwa at ang
pagtulong sa kapwa ay pagtulong sa Diyos.
4. Ano ang dapat na tugon sa taong sa iyo‟y tumulong?
5. Paano mo matutulungan ang iyong kamag-aaral na malungkot?
Day 2
Isagawa Natin
Gawain 1
Gumawa ng isang plano ng iyong gagawin na makatutulong sa inyong paaralan sa loob
ng isang lingo. Isulat sa iyong kwaderno.
Araw
Mga Gagawing Kabutihan
Linggo
Lunes
Martes
Miyerkules
Huwebes
Biyernes
Sabado
Gawain 2
1. Pangkatin sa tatlo ang klase.Bawat pangkat ay bibigyan ng guro ng mga sitwasyon
na susuriin.
2. Gumawa ng isang maikling dula-dulaan tungkol sa sitasyong nakuha ng pangkat.
3. Ang inyong gagawin ay susukatin gamit ang pamntayan.
143
4. Sa pagtatapos ng dula-dulaan, tukuyin kung anong pagpapahalaga ang dapattaglayin ng isang mag-aaral kung sakaling magkakaroon ng ganoong karanasan.
Pamantayan
Pagsusuring ginawa
Pagpapahalaga
Kooperasyon
3
Nasuri ng maayos
ang sitwasyon at
naipakita
ang
tamang paraan na
dapat gawin
Natukoy
at
naipaliwanag ang
tamang
pagpapahalaga na
ipinakita sa duladulaan
Lahat
ng
miyembro
ng
pangkat ay nakiisa
sa gawain
2
Nasuri ng maayos
ang sitwasyon at
naipakita
ang
dapat gawin
1
Nasuri
sitwasyon
naipakita
dapat gawin
Natukoy
at
naipaliwanag ang
pagpapahalaga na
ipinakita sa duladulaan
Natukoy
ang
pagpapahalaga na
ipinakita sa duladulaan
ang
at
ang
102 miyembro ng 3 miyembro ng
pangkat ay hindi pangkat o higit pa
nakiisa sa gawain
ay hindi nakiisa sa
gawain
Day 3
Isapuso Natin
Sa loob ng kahon, iguhit ang mga gawaing makatutulong sa kapwa na ikatutuwa ng
Diyos.Gawin ito sa bondpaper.
Tandaan Natin
Ang ating sarili ay ilaan sa kapwa
144
Pagkat di tayo mabubuhay kung wala sila
Pakinggan ang tinig ng nakararami
Pagkat ito‟y tinig ng Poong sa atin ay Saksi.
Day 4
Isabuhay Natin
Magbigay ng dalawang karanasan na nagpatunay na ikaw ay naging mapagkalinga o
naging matulungin sa iyong kapwa.
Ipaliwanag kung paano mo ito ginawa. Gamitin ang template sa ibaba. Gawin ito sa
iyong kwaderno.
Karanasan
__________________
__________________
Mga ginawa na nagpakita ng pagmamahal sa Diyos
_____________________________________________
_____________________________________________
Subukin Natin
Lagyan ng tsek ang kaukulang kolum. Sippin ang sagot sa kwaderno.
.
Palagi
Paminsanminsan
1.Sinusunod ang mga kautusan at
paniniwala n gaming simbahan.
2.Tumutulong
sa
mga
gawaing
pansimbahan
3.Sumasamba at sumasali sa gawaing
pansimbahan
4.Lumiliban sa pagsisimba o pagsamba
Binabati kita! Natapos na naming muli ang isang aralin.
Aralin 31
PAGSUNOD SA KAUTUSAN NG DIYOS
145
Di Kailanman
Layunin 31c:
Nakapagpapakita ng iba‟t-ibang paraan ng pasasalamat sa Diyos
EsP5PD-IVe-i - 15
Paksa/Pagpapahalaga:
Espiritwalidad, Pagmamahal sa Diyos
Mga Kagamitan:
larawan ng isang pamilya, bond paper, kuwaderno
Integrasyon:
Filipino (Pagbasa, Pagsulat)
Pamamaraan:
1 Alamin Natin Day 1
1. Ihanda ang mga mag-aaral sa pamantayan sa pagbasa.
2. Ipabasa ang “Panalangin ng Pasasalamat sa Diyos”.
3. Ipasagot ang mga tanong sa Alamin Natin na nasa Kagamitan ng Mag-aaral.
Hikayatin ang mga mag-aaral na magbigay ng iba‟t-ibang sagot. Magkaroon ng talakayan
sa sagot ng mga mag-aaral.
2 Isagawa Natin Day 2
1. Ipagawa sa kwaderno ng mga mag-aaral ang Gawain 1. Ipasuri ang larawan..
2. Ipasuri ang sumusunod na tanong batay sa sinuring larawan.
3. Ipagawa ang Gawain 2 sa kanilang kuwaderno.
3. Ipaproseso ang mga sagot sa paraang talakayan.
3 Isapuso Natin Day 3
1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang sumusunod na gawain sa Isapuso Natin sa
Kagamitan ng Mag-aaral.
146
a. Sa kuwaderno ng mga mag-aaral, magpasulat ng buong pusong pangako
sa pagpapakita ng iba‟t-ibang paraan ng pasasalamat sa Diyos.
b. Sa bond paper, magpagawa ng isang simpleng panalangin ng pasasalamat
sa Diyos.
2. Basahin at bigyang-diin ang Tandaan Natin. Ipabasa ito sa mga
mag-aaral
nang may pang-unawa. Ipaliwanag nang mahusay ang mensahe nito upang lubos na
maisapuso ito ng mga mag-aaral.
4 Isabuhay Natin Day 4
1. Sabihin sa mga mag-aaral, “ Bilang mag-aaral, paano mo maipapakita
ang iba‟t-ibang paraan ng pasasalamat sa Diyos.
2. Ipaproseso ang sagot ng mga mag-aaral gamit ang graphic organizer sa
Isabuhay Natin.
5 Subukin Natin Day 5
Ipasagot sa mga mag-aaral ang Subukin Natin sa pamamagitan ng paglalagay ng
Tama o Mali sa patlang bago sumapit ang bilang.
_____1. Ang pamiliyang walang problema ay itinuturing na biyaya ng Diyos.
_____2. Ang paggalang sa ideya o opinyon ng bawat myembro ng pamilya ay tanda ng
pasasalamat sa Diyos.
_____3.Ang pangangalaga sa
pagpapahalaga sa Poong Lumikha
anumang
may
buhay
ay
pagpapakita
ng
_____4. Ang pananalangin o pakikipag-usap sa Diyos ay basehan ng isang taong
madasalin
_____5. Higit sa lahat ang pag gawa ng mabuti sa kapwa ay dapat ugaliin.
Aralin 31
Biyayang Kaloob ng Diyos, Ipagpasalamat
Nararapat lamang na pasalamatan natin ang ating Diyos sa patuloy na paggabay Niya sa
atin sa araw-araw.
Alamin Natin
147
Basahin ang panalangin.
Panalangin ng Pasasalamat sa Diyos
Panginoon ko, maraming salamat po sa lahat ng mga biyayang walang sawang ibinibigay
ninyo sa akin. Pipilitin ko pong gamitin ang mga biyayang natatanggap ko upang makatulong
din po sa ibang kapwa ko nilalang na nangangailangan.
Maraming salamat po sa patuloy ninyong pagbibigay ng pagkakataon upang malaman ko
ang dahilan ng aking pag-iral. Ibinabalik ko po ang karangalan sa Inyo sa aking pagkakalikha.
Maraming salamat po sa pagkakaroon ng masayang pamilya, mga mapagkakatiwalaang
kaibigan at mga kakilala. Sila po ang dahilan ng aking kasiyahan. Sila po ang nagbibigay sa
akin ng inspirasyon upang mabuhay at maging masaya sa araw-araw.
Maraming salamat po sa patnubay na inyong ibinibigay sa aming lahat upang
magampanan namin ang mga responsibilidad at tungkuling nakaatang sa aming balikat.
Maraming salamat din po sa kalakasan, katalinuhan at kapasyahan. Ito po ang ginagamit
namin sa pagsugba sa mga alon at pagsubok ng buhay.
Maraming salamat din po sa inyong bugtong na Anak na siyang tumubos ng aming
kasalanan.
Amen.
Internet
Sagutin at gawin ang mga sumusunod:
1. Ayon sa panalangin, anu-ano ang mga ipinagpasalamt sa Diyos?
2. Bilang mag-aaral, anu-ano ang mga dapat mong ipagpasalamat sa Diyos?
3. Sa iyong palagay, bakit nararapat lamang na magpasalamat tayo sa Diyos?
Isagawa Natin
148
Gawain 1
Pag-aralan at
suriin ang larawan.
Sagutin ang sumusunod na tanong batay sa sinuring larawan.
1. Anong kaisipan ang ipinapakita ng larawan?
2. Paano ipinakita ng pamilya ang kanilang pasasalamat sa Diyos?
Gawain 2
Sumulat ng mga dahilan na dapat ipagpasalamat ng isang pamilya sa Diyos. Gawin ito sa
iyong kuwaderno.
Isapuso Natin
Paano mo ipinapakita na ikaw ay nagpapasalamat sa Diyos?
A. Sumulat ng buong pusong
pagpapasalamat sa Diyos.
pangako
sa pagpapakita
149
ng
iba‟t-ibang
paraan
ng
Ako‟y nangangakong ______________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
_______________________________________________________________.
B. Gumawa ng isang simpleng panalangin ng paasalamat sa Diyos.
PANALANGIN
Tandaan Natin
Maraming dahilan upang tayo ay magpasalamat sa Diyos. Tulad na lamang ng ating
pamilya na isang biyaya mula sa Kanya, ang lahat ng biyayang ipinagkakaloob sa atin, at sa
paggabay sa araw-araw. Nararapat lamang na pasalamatan natin ang Diyos. Maraming paraan
upang maipakita ang pasasalamat sa Diyos tulad na lamang ng panalangin o palagiang
pagdarasal, paggawa ng kabutihan sa kapwa, at iba pa.
Isabuhay Natin
Punan ng sagot ang graphic organizer tungkol sa mga paraan upang maipakita ang iba‟tibang paraan ng pasasalamat sa Diyos.
Iba‟t-ibang paraan ng
pagpapakita ng
150
pasasalamat sa Diyos.
Subukin Natin
Isulat ang Tama o Mali sa patlang bago ang bilang.
_____1. Ang pamiliyang walang problema ay itinuturing na biyaya ng Diyos.
_____2. Ang paggalang sa ideya o opinyon ng bawat myembro ng pamilya ay
tanda ng pasasalamat sa Diyos.
_____3.Ang pangangalaga sa anumang may buhay ay pagpapakita ng
pagpapahalaga sa Poong Lumikha
_____4. Ang pananalangin o pakikipag-usap sa Diyos ay basehan ng isang
taong madasalin
_____5. Higit sa lahat ang pag gawa ng mabuti sa kapwa ay dapat ugaliin.
Aralin 31 A
Buhay Mula sa Diyos Pahalagahan
Alamin Natin
Ang ating buhay ay pinagkaloob sa atin ng Diyos. Paano mo ito
pahahalagahan? Ang nuhay na ito ang itinuturing na pinakamahalagang
151
regalo sa atin nagpapatunay na tayo ang pinamahalagang nilalang ng
Diyos.
Pagtatanong ng mga sumusunod?
1. Ano ano ang mga biyayang handog ng Diyos sa mga bgtang katulad
ninyo?
2. Ano ang pinakamahalagang regalong kaloob sa atin ng Diyos?
3. Paano natin pinahahalagahan ang buhay na bigay ng Diyos?
Isagawa Natin
Ang mga mag-aaral ay aawit na tumatalakay sa mga bahagi ng katawan
na dapat pangalagaan upang humaba ang ating buhay.
Batay sa awit ano ano ang mga inaasahang ginagawa ng ibat ibang
bahagi ng katawan?
Lagyang ng angkop na salita o lipon ng mga saliya ang bawat patlang na
nagpapakita ng pangangalaga sa bawat bahagi ng katawan at ang
kahalagahan nito.Pillin ang sagot sa loon ng kahon
1, May mga mata tayo upoang _______________ dahil dito dapat
kong__________________.
2. May mga tainga ako upang______________________ at
________________________________________.
3. May puso ako para________________________ at itoy dapat gamitin
____________________________________________.
4. May mga kamay ako upang___________________________ at higit
sa lahat________________________________________.
5. May bibig ako upang_________________________________ at hindi
ang____________________________________________________.
1.Kumain ng masustansyang pagkain,magsabi ng nakasasakit na salita
sa kapuwa
2.Mahawakan ang mga bagay ,mag-aboy ng tulong sa iba
152
3. Huminga, sa pagmamahal sa kapwa lalolao na ang mga nalulumbay
4. Gamitin sa pandinig ng mga makabuluhang bagay at makinig sa
hinaing o opinyon ng iba
5. Makita ang kagandahan ng paligid, at makita ang katotohanan
Gawain 2
Papangkatin ang mag aaral sa apat. Bawat pangkat ay
magsasagawa ng slogan,tungkol sa mga paraan ng pangangalaga sa
sarili upang ipakita an g pagpapahalaga sa buhay na kaloob ng Diyos
Isabuhay Natin
Gawain 1
Paano mo maipakikita na ikaw ay isang nilikhang may
mapayapang kalooban? Ilagay ang iyong sagot sa pamamagitan
ng graphic organizr na hugis tao.
Tandaan
Tandaaan natin na any buhay ay regalong kaloob ng Diyos
kayat dapat nating pangalagaan.Ang kalusugan ay kayaman
153
Subukin Natin-
Ayusin ang mga letra sa ibaba upang mabuo ang salita o lipon ng
mga salita na nagsasaad ng tamanag pangangalaga sa ating katawan
1,sawtong saro gn gaplogtu
2. gkaapin gn sotaw
3. mmaaaphngia
4. gaplliigban
5. gapsawi as id matansygnsus gapinak
Aralin 31 B
Pagsunod sa Kautusan Ng Diyos
Alamin Natin
154
1.Gawain 1 Pagpapakita ng larawan
2. Pagtatanong:
1.Sino kaya ang nasa larawan ?
2. Kilala mo ba siya?
3. Naniniwala ka ba sa kanya? Patunayan?
4. Paano mo maipakikita na minamahal at
pinasasalamatan mo siya ?
Isagawa Natin
155
Gawain 1 Pngkatin ang mag-aaral sa dalawa. Ang bawat pangkat
ay bibigyan ng metacards kung saan nakasulat ang 10 utos ng
Diyos. Pagsusunudsunurin nila ang mga ito.
Gawain 2. Ang bawat Utos ng Diyos ay ipapaliwanag ng grupo.
Isapuso Natin
Lagyan ng angkop na salita ang patlang upang mabuo ang diwa
ng pahayag
Kautusan ay dapat_____________
Na bilin ng _____________ sa atin
Ito”y dapat gawain
Lalo”t sa ikaaayos __________
Sundin,
relihiyon,
natin
Tandaan”
Ang pagmamahal sa Diyos ay maipakkikitang lubos kung ang
bawat isa sa atin susunding lubos ang kanyang mga kautusan
Isabuhay Natin
Pagpangkat sa mga mag-aaral . Ang bawat pangkat ay
magsasagawa ng maikling role play o dula dulaan na
tumatalakay sa 10 utos ng Diyos.
Ang bawat pagsasaduka ay bibigyan puntos gamit ang rubrics
156
Subukin Natin
Basahing mabuti ang bawat sitwasyon. Piliin ang titik ng tamang
sagot
1. May mahalaga kang pupuntahan ngunit kailangan mong
magsimba, dahil araw ng pagsimba ngayon, Ano ang gagawin
mo?
a.Hindi na lang ako magsisimba
b. Ipagpapaliban ang pagsimba
c. Gagawa ng paraan upang makasimba
2. Di sinasadyang nabasag mo ang figurine ng iyong guro.Alam
mong paborito niya ito, Ano ang iyong gagawin?
a. Itapon na lamang ang nabasag na figurine
b. Ipagtapat sa guro ang nangyari at humingi ng patawad.
c. Gagawa ng paraan. Ipapagkit ang bawat bahagi ng figurine
3. May usong sapatos ngayon. Lahat ng iyong kabarkada ay
mayroon na. Nagsabi ka sa iyong ina ngunit wala daw kayong
pera.,Ano ang gagawin mo?
a. Magagalit ka sa iyon ina
b. Hindi papayag ipipilit na ibili ka ng sapatos
c.Igagalang ang sinabi ng ina at sa sususnod na lamang
magpapabili
4. Nakasimot ka ng pera sa loob ng silid aralan,nagkataong wala
kang baon dapat bang ibili mo ang perang nasimot?
a. Oo dahil gutom na gutom ka na
b. Hindi po dapat ay ipagtanong kung kanino ito
c.Opo dahil nasimot ko na naman ang pera
157
5 Nagtatrabaho sa m alayong lugar ang iyong ama . Isang araw
nakita mong may kasama itong iba sinabihan kang huwag ng
sasabihin sa iyong ina. Ano ang dapat mong gawin?
a. Patay malisya na lamang sa nakita
b. Magagalit sa ama
c. Ipagtatapat sa ina ang iyong nakita.
Aralin 31.C
Biyayang Kaloob ng Diyos, Ipagpasalamat
Nararapat lamang na pasalamatan natin ang ating Diyos para sa lahat ng biyaya, at patuloy
na paggabay Niya sa atin sa araw-araw.
Alamin Natin
Basahin ang panalangin.
Panalangin ng Pasasalamat sa Diyos
Panginoon ko, maraming salamat po sa lahat ng mga biyayang walang sawang ibinibigay
ninyo sa akin. Pipilitin ko pong gamitin ang mga biyayang natatanggap ko upang makatulong
din po sa ibang kapwa ko nilalang na nangangailangan.
Maraming salamat po sa patuloy ninyong pagbibigay ng pagkakataon upang malaman ko
ang dahilan ng aking pag-iral. Ibinabalik ko po ang karangalan sa Inyo sa aking pagkakalikha.
Maraming salamat po sa pagkakaroon ng masayang pamilya, mga mapagkakatiwalaang
kaibigan at mga kakilala. Sila po ang dahilan ng aking kasiyahan. Sila po ang nagbibigay sa
akin ng inspirasyon upang mabuhay at maging masaya sa araw-araw.
Maraming salamat po sa patnubay na inyong ibinibigay sa aming lahat upang
magampanan namin ang mga responsibilidad at tungkuling nakaatang sa aming balikat.
158
Maraming salamat din po sa kalakasan, katalinuhan at kapasyahan. Ito po ang ginagamit
namin sa pagsugba sa mga alon at pagsubok ng buhay.
Maraming salamat din po sa inyong bugtong na Anak na siyang tumubos ng aming
kasalanan.
Amen.
Internet
Sagutin at gawin ang mga sumusunod:
4. Ayon sa panalangin, anu-ano ang mga ipinagpasalamt sa Diyos?
5. Bilang mag-aaral, anu-ano ang mga dapat mong ipagpasalamat sa Diyos?
6. Sa iyong palagay, bakit nararapat lamang na magpasalamat tayo sa Diyos?
Isagawa Natin
Gawain 1
Pag-aralan at suriin ang larawan.
159
Sagutin ang
batay
sa
sumusunod na tanong
sinuring larawan.
3. Anong
ipinapakita ng
4. Paano
ang
kanilang
Diyos?
kaisipan
ang
larawan?
ipinakita ng pamilya
pasasalamat
sa
Gawain 2
Sumulat ng mga dahilan na dapat ipagpasalamat ng isang pamilya sa Diyos. Gawin ito sa
iyong kuwaderno.
Isapuso Natin
Paano mo ipinapakita na ikaw ay nagpapasalamat sa Diyos?
B. Sumulat ng buong pusong
pagpapasalamat sa Diyos.
pangako
sa pagpapakita
160
ng
iba‟t-ibang
paraan
ng
Ako‟y nangangakong ______________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
_______________________________________________________________.
B. Gumawa ng isang simpleng panalangin ng paasalamat sa Diyos.
PANALANGIN
Tandaan Natin
161
Maraming dahilan upang tayo ay magpasalamat sa Diyos. Tulad na lamang ng ating
pamilya na isang biyaya mula sa Kanya, ang lahat ng biyayang ipinagkakaloob sa atin, at sa
paggabay sa araw-araw. Nararapat lamang na pasalamatan natin ang Diyos. Maraming paraan
upang maipakita ang pasasalamat sa Diyos tulad na lamang ng panalangin o palagiang
pagdarasal, paggawa ng kabutihan sa kapwa, at iba pa.
Isabuhay Natin
Punan ng sagot ang graphic organizer tungkol sa mga paraan upang maipakita ang iba‟tibang paraan ng pasasalamat sa Diyos.
Iba‟t-ibang paraan ng
pagpapakita ng
pasasalamat sa Diyos.
Subukin Natin
162
Isulat ang Tama o Mali sa patlang bago ang bilang.
_____1. Ang pamiliyang walang problema ay itinuturing na biyaya ng Diyos.
_____2. Ang paggalang sa ideya o opinyon ng bawat myembro ng pamilya ay
tanda ng pasasalamat sa Diyos.
_____3.Ang pangangalaga sa anumang may buhay ay pagpapakita ng
pagpapahalaga sa Poong Lumikha
_____4. Ang pananalangin o pakikipag-usap sa Diyos ay basehan ng isang
taong madasalin
_____5. Higit sa lahat ang pag gawa ng mabuti sa kapwa ay dapat ugaliin.
Aralin 31
Paggawa ng Kabutihan, Isang Pasasalamat sa Diyos
Ang paggawa ng kabutihan ay isang paraan ng pasasalamat sa Diyos.
Alamin Natin
Basahin at gawin ang panuto.
Mag-isip tayo: Isa, Dalawa, Tatlo...
Buuin ang kaisipan sa pamamagitan ng paglalagay ng titik sa kahon sa ibabaw ng bilang.
Gamitin ang alpabetong may katumbas na bilang sa ibaba upang mabuo ang kaisipan. Gawin
ito sa iyong kuwaderno.
A
1
B
2
3
C
4
D
5
6
E
7
F
8
9
G
10
H
11
163
12
I
13
J
K
L
M
N
O
P
Q
R
S
T
U
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
9
11
9
14
1
12
21
12
21
7
14
7
16
1
11
1
7
2
4
9
7
1
21
25
15
23
20
1
9
8
19
1
14
7
1
14
24
V
25
15
14
W
X
26
4
7
Sagutin ang mga tanong:
1. Ano ang iyong nabuong kaisipan?
2. Sumasang-ayon ka ba sa nabuong kaisipan? Ipaliwanag ang iyong sagot.
3. Magtala ng mga kabutihang gawain mo bilang isang mag-aaral.
Isagawa Natin
164
Y
Z
Gawain 1
Pag-aralan at suriin ang islogan.
Ang paggawa ng mabuti ay kinalulugdan,
Ng Diyos na dapat nating pasalamatan.
5. Anong kaisipan ang ipinapakita ng islogann?
6. Sumasang-ayon ka ba sa islogan? Bakit?
Gawain 2
Ipaliwanag sa maikling talata ang islogan. Gawin ito sa iyong kuwaderno.
Isapuso Natin
Paano mo ipapakita ang pasasalamat sa Diyos sa pamamagitan ng paggawa ng kabutihan?
Sumulat ng isang tula na nagpapakita ng pasasalamat sa Diyos sa pamamagitan ng paggawa ng
kabutihan.
_______________
Tandaan Natin
165
Ang pagsunod at paggalang sa nakatatanda, pagrespeto at paggawa ng kabutihan sa kapwa ay
isang magandang gawain para sa kabataang tulad mo. Ang paggawa ng mabuti ay ikinalulugod ng
Diyos. Ito ay isang paraan ng pagpapakita ng pasasalamat sa Kanya.
Isabuhay Natin
Pangkatang Gawain
Bumuo ng tatlong pangkat. Kayo ay magkakaroon ng lima hanggang sampung minuto
upang pag-usapan sa bawat pangkat ang mga sitwasyong igagawa ng dula-dulaan. Pumili
ng lider na siyang magpapadaloy ng talakayan sa pangkat.
Pangkat 1 - Paggawa ng kabutihan sa loob ng silid-aralan.
Pangkat 2 - Paggawa ng kabutihan sa pamilya.
Pangkat 3 - Paggawa ng kabutihan sa mga kaibigan.
Subukin Natin
Lagyan ng √ ang patlang kung ang pangungusap ay nagpapakita ng paggawa ng
kabutihan at × kung hindi.
_____ 1. Pagbibigay ng tulong sa mga nasunugan ng tirahan.
_____ 2. Magpahiram ng gamit sa taong nangangailangan ngunit walang
pambili.
_____ 3. Pagtatapon ng basura sa harap ng bahay ng kapitbahay.
_____ 4. Hindi pagsasabi ng totoo.
_____ 5. Paggalang sa opinyon ng iba.
Aralin 31 E
Pagtulong sa Kapwa, Pagmamahal sa Dakilang Lumikha
166
1. Alamin Natin
Ang buhay na handog sa atin ang pinakamahalagang regalong kaloob
ng Diyos. Ibig ng Diyos gamitin natin ito sa tamang paraan sa ating
kapwa sa ganitong paraan higit kaninoman Siya ang nasisisyahan kapag
gumagawa tayo ng mabuti sa kapwa; Patunay lamang na ibig ng Diyos
na ating ibahagi ang buhay para sa ibang , pananagutan nating mahalin
, igalang, at pahalagahan ang bubhay ng bawat isa.Paano natin ito
gagawin ?
1.Suriin ang larawan sa ibaba
Sagutin ang mga sumusunod na tanong.
1. Ano ang ipinakikkita sa larawan?
2. Paano mo maipakikita ang pagpapahalaga sa kanil? Patunayan
3. Bakit dapat mong pahalagahan ang mga lika ng Diyos ,lalo na ang
ating kapwa?
Isagawa Natin
167
Sa iyong kwaderno sagutin ang mga susmusunod sa pamamagitan ng
paglalagay ng tsek sa angkop na hanay .
Ako ba ay......
Madalas
Minsan
Hindi
1.Tinutukso ko ang aking kaklase
2. Pinipintasan ang pananamit na iba
3. Tinatawag ang kapwa tao gamit
ang kanilang pangalan
4. Nakikinig sa opinyon ng iba
5. Nagtatakip ng bibig kapag
umuubo, bumabahin, o
naghihikab
6. Nagpapasalamat sa taong
pumupuri
7. Humihingi n g tawad kapg
nakagawa ng pagkakamali
8. Ibinibigay ang upuan sa mga
matatanda
9. Nakikinig na mbuti kapag may
nagsasalita
10. Nagsasabi ng totoo kahit
masaktan ka
Sagutin ang mga tanong:
1. Batay sa mga sagot, ano ang natuklasan mo tungkol sa iyong sarili?
2. Masaya ka ba sa iyong natuklasan?
3. K ung madalas mong ginagawa ang mali, ano kaya ang magiging
epekto nito sa pakikipagugnayan mo sa kapwa?
4. Sa mabubuting bagay na minsan mo lang ginagawa, ano kaya ang
maaari mong gawin?Bakit?
5. Kung hindi mo ginagawa ang nararapat mong gawin, ano kaya ang
maaaring maging bunga nito sa iyo sa pakikitungo mo sa kapwa?
Isapuso Natin
Gumupit ng puso sa bond paper.,
168
Isipin ang mga taong nakasalamuha mo na iyong iginalang at
piunahalagahan sa pamamagitan ng pagtulong sa kanila, Sa kabilang
bahagi ng puso isulat ang ginawa mo sa taong binigyan mo ng
pagpapahalaga.
Isabuhay Natin
169
Pagpapangkat ng magaaral. Bawat pangkat ay magpapakita ng
role play o maikling dula dulaan na nagpapakita ng
pagpapahalaga sa kapwa.
Pangkat I- Pagtulong sa Matatanda
Pangkat II-Pagtulong sa may Kapansanan
Pangkat III- Pagtulong sa mga Bata
Pangkat IV- Pagtulong sa Barangay
Subukin Natin
Ang mga mag-aaral ay gagawa ng isang talata na binubuo ng 5
pangungusap na tumatalakay sa pagtulong sa kapwa tanda ng
pasasalamat sa Diyos
Aralin 31
Paggawa ng Kabutihan, Isang Pasasalamat sa Diyos
Ang paggawa ng kabutihan ay isang paraan ng pasasalamat sa Diyos.
Alamin Natin
Basahin at gawin ang panuto.
Mag-isip tayo: Isa, Dalawa, Tatlo...
170
Buuin ang kaisipan sa pamamagitan ng paglalagay ng titik sa kahon sa ibabaw ng bilang.
Gamitin ang alpabetong may katumbas na bilang sa ibaba upang mabuo ang kaisipan. Gawin
ito sa iyong kuwaderno.
A
1
B
2
N
C
3
4
O
D
5
E
6
P
7
Q
F
8
R
9
G
10
S
H
11
T
15
16
17
18
19
20
21
22
23
9
11
9
14
1
12
21
12
21
7
14
7
16
1
11
1
7
2
9
7
1
21
25
15
23
20
1
9
8
19
1
14
7
1
14
24
Sagutin ang mga tanong:
4. Ano ang iyong nabuong kaisipan?
171
V
25
15
14
J
K
L
M
W
X
Y
Z
13
U
14
4
12
I
4
7
26
5. Sumasang-ayon ka ba sa nabuong kaisipan? Ipaliwanag ang iyong sagot.
6. Magtala ng mga kabutihang gawain mo bilang isang mag-aaral.
Isagawa Natin
Gawain 1
Pag-aralan at suriin ang islogan.
Ang paggawa ng mabuti ay kinalulugdan,
Ng Diyos na dapat nating pasalamatan.
7. Anong kaisipan ang ipinapakita ng islogann?
8. Sumasang-ayon ka ba sa islogan? Bakit?
Gawain 2
Ipaliwanag sa maikling talata ang islogan. Gawin ito sa iyong kuwaderno.
Isapuso Natin
Paano mo ipapakita ang pasasalamat sa Diyos sa pamamagitan ng paggawa ng kabutihan?
Sumulat ng isang tula na nagpapakita ng pasasalamat sa Diyos sa pamamagitan ng paggawa ng
kabutihan.
172
_______________
Tandaan Natin
Ang pagsunod at paggalang sa nakatatanda, pagrespeto at paggawa ng kabutihan sa kapwa ay
isang magandang gawain para sa kabataang tulad mo. Ang paggawa ng mabuti ay ikinalulugod ng
Diyos. Ito ay isang paraan ng pagpapakita ng pasasalamat sa Kanya.
Isabuhay Natin
Pangkatang Gawain
Bumuo ng tatlong pangkat. Kayo ay magkakaroon ng lima hanggang sampung minuto
upang pag-usapan sa bawat pangkat ang mga sitwasyong igagawa ng dula-dulaan. Pumili
ng lider na siyang magpapadaloy ng talakayan sa pangkat.
Pangkat 1 - Paggawa ng kabutihan sa loob ng silid-aralan.
Pangkat 2 - Paggawa ng kabutihan sa pamilya.
Pangkat 3 - Paggawa ng kabutihan sa mga kaibigan.
173
Subukin Natin
Lagyan ng √ ang patlang kung ang pangungusap ay nagpapakita ng paggawa ng
kabutihan at × kung hindi.
_____ 1. Pagbibigay ng tulong sa mga nasunugan ng tirahan.
_____ 2. Magpahiram ng gamit sa taong nangangailangan ngunit walang
pambili.
_____ 3. Pagtatapon ng basura sa harap ng bahay ng kapitbahay.
_____ 4. Hindi pagsasabi ng totoo.
_____ 5. Paggalang sa opinyon ng iba.
Aralin 31 E
Pagtulong sa Kapwa, Pagmamahal sa Dakilang Lumikha
11. Alamin Natin
Ang buhay na handog sa atin ang pinakamahalagang regalong kaloob
ng Diyos. Ibig ng Diyos gamitin natin ito sa tamang paraan sa ating
kapwa sa ganitong paraan higit kaninoman Siya ang nasisisyahan kapag
gumagawa tayo ng mabuti sa kapwa; Patunay lamang na ibig ng Diyos
na ating ibahagi ang buhay para sa ibang , pananagutan nating mahalin
, igalang, at pahalagahan ang bubhay ng bawat isa.Paano natin ito
gagawin ?
1.Suriin ang larawan sa ibaba
174
Sagutin ang mga sumusunod na tanong.
4. Ano ang ipinakikkita sa larawan?
5. Paano mo maipakikita ang pagpapahalaga sa kanil? Patunayan
6. Bakit dapat mong pahalagahan ang mga lika ng Diyos ,lalo na ang
ating kapwa?
Isagawa Natin
Sa iyong kwaderno sagutin ang mga susmusunod sa pamamagitan ng
paglalagay ng tsek sa angkop na hanay .
Ako ba ay......
Madalas
1.Tinutukso ko ang aking kaklase
12. Pinipintasan ang pananamit na iba
13. Tinatawag ang kapwa tao gamit
ang kanilang pangalan
14. Nakikinig sa opinyon ng iba
15. Nagtatakip ng bibig kapag
umuubo, bumabahin, o
naghihikab
175
Minsan
Hindi
16. Nagpapasalamat sa taong
pumupuri
17. Humihingi n g tawad kapg
nakagawa ng pagkakamali
18. Ibinibigay ang upuan sa mga
matatanda
19. Nakikinig na mbuti kapag may
nagsasalita
20. Nagsasabi ng totoo kahit
masaktan ka
Sagutin ang mga tanong:
6. Batay sa mga sagot, ano ang natuklasan mo tungkol sa iyong sarili?
7. Masaya ka ba sa iyong natuklasan?
8. K ung madalas mong ginagawa ang mali, ano kaya ang magiging
epekto nito sa pakikipagugnayan mo sa kapwa?
9. Sa mabubuting bagay na minsan mo lang ginagawa, ano kaya ang
maaari mong gawin?Bakit?
10. Kung hindi mo ginagawa ang nararapat mong gawin, ano kaya ang
maaaring maging bunga nito sa iyo sa pakikitungo mo sa kapwa?
Isapuso Natin
Gumupit ng puso sa bond paper.,
Isipin ang mga taong nakasalamuha mo na iyong iginalang at
piunahalagahan sa pamamagitan ng pagtulong sa kanila, Sa kabilang
bahagi ng puso isulat ang ginawa mo sa taong binigyan mo ng
pagpapahalaga
.
176
Isabuhay Natin
177