دکتر شیرازه ارقامی • ساخت و تولید مواد شیمیایی خطرناک • وقوع فجایع صنعتی در کارخانههای مواد شیمیایی خطرناک • اعتماد جامعه به مواد شیمیایي 1990 1980 3 Rx )• Process Safety Management (PSM فرآیندبه فرآیند • پاسخی به حوادث مربوط • تعریف: – آمیزهای از مهارتهای مهندسی و مدیریتی پیشگیری از حوادث فاجعهبار تمرکزیافته که سوزی ،انفجار نشت ،آتش – به ویژه حوادثی همچون خطرناک مواد – یا هرگونه هدررفت منابع انرژی یا مواد خطرناک. بر • مفهوم کلی: – مجموعه ای از عملیات که برای رسیدن فرآوردهای مشخص دنبال می شود. • از دیدگاه مهندسی: – روشهایی مشخص که در مقیاس صنعتی موجب تغییر در ترکیب مواد می شود و از این راه مواد خام را به محصوالت بینابینی یا نهایی تبدیل می کند. – مجموعه اقدامات در راستای ذخیرهسازی ،ساخت ،نقل و انتقال مواد شیمیایی خطرناک میباشد. 6 • سازمان :OSHA-1983 – هر مادهاي كه داراي اثر سوء بر سالمتي یا ماده باشد. پتانسیل بروز حادثه شیمیایي خطرناک خطرات بهداشتی خطرات فیزیکي (حادثه) تأثیر نامطلوب بر سالمتي – كارسینوژنسیتي (سرطانزایي) – خورندگي – زهرآگیني (سمیت) – خفگيآور – تحریكکنندگي و التهابآور – حساسیتزایي – جذب سیستمیک در اندامها (كبد ،كلیه ،سیستم عصبي ،خون ،شش و دستگاه تنفسي ،دستگاه تناسلي ،پوست یا چشم) • بروز حوادث – آتشگیري • Jet Fire • Flash Fire • Pool Fire – انفجارپذیري • Vapour Cloud Explosion – Confined – Unconfined • BLEVE • Mechanical Explosion • Chemical Explosion – اکسیدکنندگي 10 مواد شیمیایي خطرناک • نشت مواد • آتشسوزي • انفجار •آسیب كاركنان •آسیب مردم عادي •تخریب محیط زیست •انهدام صنعت • نشت یا خروج ناخواسته ،ناگهاني و کنترلنشده ماده شیمیایي در حجم بسیار زیاد که از طریق ایجاد سمیت ،بروز آتش و یا انفجار ميتواند سبب: 12 • ایمنی فرآیندی: – شرایطی با ریسک باال فجایع صنعتی – خطراتی اندک با پیامدهایی فاجعهبار محتم بعی سقوط، افتادن، لغزیدن 14 نوع حادثه احتمال وقوع احتمال مرگ احتمال زيان اقتصادي نشت مواد سمي اندک زياد اندک انفجار متوسط متوسط زياد اتشسوزي زياد اندک متوسط • اوایل قرن نوزدهم • روند رشد تدریجی • حادثه بوپال Éleuthère Irénée du Pont )(1771-1834 Bhopal (India) 1984 • مشخصات و جاي كارخانه • فرایند تولید MIC • پیشبیني بروز حادثه • سیستمهای ایمنی برای مخازن MIC • نیمي از سهام متعلق به Union Carbide USA • تولید كاربونیل (جانشین )SEVIN-DDT • جمعیت اولیه1000 :نفر MMA Phosgene • فرایند تولید Reaction System Chloroform Phosgene Still HCl – آتشگیر – خاصیت سمي شدید Pyrolysis Residue • خطرات Tails MIC Refining Still – نقطه جوش نزدیك دماي محیط درجه11 – امكان بروز واكنش كنترلنشده با آب در باالتر از Flare and Scrubber Derivatives Plant MIC Storage سانتيگراد • کزوانی: – بمب ساعتی • واکنش مدیر کارخانه – ساخت پارک – سیستمهای ایمنی موجود – پرداخت زیرمیزی 21 دريچه تميز کننده گاز برج شعلهزني پرده اب سيستم خنک کننده تانک ذخيره کننده MIC دریچه تمیز کننده گاز • 12نیمهشب • ورود آب به برج MIC زني مخزنشعله • واکنش گرمازا پرده آب • افزایش فشار • نشت کنترلنشده MIC سیستم خنک کننده تانک ذخیره کننده MIC 23 24 • مرگ آني 2500نفر • 20هزار نفر در كل • آسیبهاي جسمي (نابینایي ،اثر بر ریه) • اثرات نسلي 25 26 27 28 CCPS OSHA: 29 CFR 1910.119 API RP 750 • Pasadena, TX (1989) – 23 deaths, 132 injuries Petroleum explosion • Cincinnati, OH (1990) – 2 deaths Explosion • Sterlington, LA (1991) – 8 deaths, 128 injuries Chemical release • سال :1990 • چهار ماه بعد از انتشار نسخه اولیه :اصالحیه CAAA • سال :1992نسخه كامل و نهایی • سال OSHA 3132 :2000 • 1990: Application Definitions Pre-startup safety review Mechanical integrity Employee participation Hot work permit Process safety information Process hazard analysis Management of change Incident investigation Operating procedures Training Contractors Emergency planning and response Compliance Audits Trade secrets