Uploaded by Giang Nguyen

Phân tích đoạn trích

advertisement
Phân tích đoạn trích “Chí khí anh hung” trong “Truyện Kiều”
– Nguyễn Du:
Bài làm
Nguyễn Du là đại thi hào của dân tộc ta, nhắc tới thành công của ông thì không
ai có thể không nhắc tới tuyệt tác Truyện Kiều. Đây là một tác phẩm chứa đựng giá
trị nhân đạo sâu sắc và trở thành đề tài bàn luận, nghiên cứu chưa bao giờ ngừng
nghỉ. Trong tuyệt tác ấy ngoài nói về nhân vật Thúy Vân, Thúy Kiều thì nhân vật
để lại nhiều dấu ấn cho người đọc mặc dù xuất hiện trong đoạn ngắn đó chính là
nhân vật Từ Hải nằm ở đoạn trích Chí Khí Anh Hùng:
Nửa năm hương lửa đương nồng,
Trượng phu thoắt đã động lòng bốn phương.
Trông vời trời bể mênh mang,
Thanh gươm yên ngựa, lên đường thẳng rong
Nàng rằng:“Phận gái chữ tòng
Chàng đi thiếp cũng quyết lòng xin đi”
Từ rằng:“Tâm phúc tương tri,
Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình?
Bao giờ mười vạn tinh binh,
Tiếng chiêng dậy đất bóng tinh rợp dường.
Làm cho rõ mặt phi thường,
Bấy giờ ta sẽ rước nàng nghi gia.
Bằng nay bốn bể không nhà,
Theo càng thêm bận biết là đi đâu?
Đành lòng chờ đó ít lâu,
Chầy chăng là một năm sau vội gì!”
Quyết lời dứt áo ra đi,
Gió mây bằng đã đến kì dặm khơi.
Ly biệt là một đề tài quen thuộc trở đi trở lại trong kim cổ Đông- Tây, một
trong bốn bi kịch của đời người ấy chính là sinh- ly- từ- biệt. Thế nhưng trong
đoạn trích “Chí khí anh hùng” đại thi hào Nguyễn Du đã khắc họa một cách tài tình
cuộc chia ly giữa nàng Kiều và Từ Hải mà không hề có tâm trạng của kẻ đi- người
ở, đồng thời làm sáng bừng lên hình ảnh Từ Hải – người anh hùng với ý chí hoài
bão lớn lao, với sức mạnh tinh thần và khát vọng làm nên sự nghiệp phi thường.
Như chúng ta đã biết, Thúy Kiều sau khi bị mắc bẫy rơi vào chốn lầu xanh chịu
nhiều đau khổ, tủi nhục. Khi ấy Từ Hải đã cứu nàng ra khỏi chốn đó vì nhận ra
phẩm chất cao quý của Kiều. Tình yêu giữa Từ Hải với Thúy Kiều không ngăn
được chí hướng xây dựng sự nghiệp. Chính vì thế nửa năm sau đó Từ Hải đã tiếp
tục lên đường gây dựng cơ đồ:
“Nửa năm hương lửa đương nồng
Trượng phu thoắt đã động lòng bốn phương
Trông vời trời bể mênh mang
Thanh gươm yên ngựa lên đường thẳng rong”
Trước hết, tác giả Nguyễn Du đã gợi ra không gian cuộc sống “Nửa năm hương
lửa đương nồng” của Từ Hải và Thúy Kiều. Mặc dù đã tìm được “tri âm, tri kỉ”
nhưng cuộc sống ấm êm, hạnh phúc vẫn không thể dập tắt khát vọng của Từ Hải:
“Trượng phu thoắt đã động lòng bốn phương”. Tác giả Nguyễn Du đã dùng từ
“trượng phu” kết hợp cụm từ ước lệ “lòng bốn phương” với thái độ trân trọng,
ngưỡng mộ, khâm phục để diễn tả chí nguyện lập công, lập danh lớn lao của người
anh hùng. Bằng hình ảnh ước lệ “trời bể mênh mang” đã cho ta liên tưởng tới tầm
vóc lớn lao và phi thường, một người mà tình yêu, gia đình hay bất cứ thứ gì cũng
không ngăn cản được bước chân của chàng. Thêm vào đó hình ảnh gươm, ngựa
“lên đường thẳng rong” cho ta thấy được phong thái ung dung của Từ Hải. Rõ
ràng, Từ Hải không phải là con người của những đam mê, khát vọng thông thường.
Đó là bậc trượng phu luôn hướng đến những không gian bao la, mang tầm vóc vũ
trụ của “trời bể mênh mang”. Trong không gian vĩ mô đó, con người hiện lên với
khát vọng làm chủ: Một người, một ngựa, một gươm hiên ngang, mạnh mẽ “lên
đường thẳng rong”, tự tin về tương lai phía trước. Như vậy, với thái độ trân trọng,
ngợi ca, ngưỡng mộ và kính phục, tác giả đã khắc họa nhân vật Từ Hải với tư thế
hiên ngang cùng những khát vọng phi thường.
Cảnh tiễn biệt của Thúy Kiều với Từ Hải được tác giả miêu tả khác hẳn với các
cảnh tiễn biệt khác đã có trong truyện như với Kim Trọng hay Thúy Kiều với Thúc
Sinh. Lúc này Từ Hải đã ở thế khác hẳn, trên yên ngựa, gươm đã sẵn sàng. Có thể
một mình ra đi, bốn bể là nhà, có thể là phiêu bạt nay đây mai đó nhưng vẫn không
hề nao núng. Thúy Kiều biết vậy nhưng vẫn xin theo để chăm sóc, nâng khăn sửa
túi cho chồng:
“Nàng rằng: Phận gái chữ tòng
Chàng đi thiếp cũng quyết lòng xin đi”
Tam tòng tứ đức, Kiều đã khéo léo nhắc đến luật lệ của đạo Nho để xin đi theo
chồng. Trong lúc "hương lửa đương nồng", nàng không muốn phải chịu cảnh xa
cách, chia lìa với Từ Hải - một người chồng nhưng đồng thời cũng là một người ân
nhân cứu mạng Kiều thoát khỏi chốn lầu xanh. Nàng muốn được theo chồng, muốn
nâng khăn sửa túi và cùng chồng sẻ chia những khó khăn trong cuộc đời. Mong
muốn ấy vô cùng chính đáng bởi lẽ nữ nhi lấy chồng thì phải theo chồng. Dù phải
chịu những vất vả, gian nan thì Kiều cũng nguyện một lòng ở bên Từ Hải. Tuy cảm
động trước tấm lòng của nàng Kiều nhưng Từ Hải đã quyết chí ra đi mà không
muốn vướng bận bởi tình cảm nam nữ và cũng là muốn bảo vệ nàng Kiều khỏi
những hiểm nguy nơi chiến trường nên đã từ chối
Từ đây, ta có thể thấy, ý chí quyết tâm trong việc “lập công, lập danh” của Từ
Hải càng được thể hiện rõ nét hơn nữa trong cuộc đối thoại với Thúy Kiều. Là bậc
tri kỉ của người anh hùng, Thúy Kiều thấu hiểu những khát vọng của chồng và xin
đi theo chàng. Trước mong muốn của nàng, Từ Hải cũng đưa ra những lí lẽ từ chối
“thấu tình đạt lí”:
“Từ rằng: Tâm phúc tương tri
Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình
Bao giờ mười vạn tinh binh
Tiếng chiêng dậy đất bóng tinh rợp đường
Làm cho rõ mặt phi thường
Bấy giờ ta sẽ rước nàng nghi gia”
Hai người đã hiểu rõ lòng dạ của nhau đến mức sâu sắc vậy tại sao Kiều vẫn "chưa
thoát khỏi nữ nhi thường tình". Đó là lời trách cứ Thúy Kiều tuy là tri âm tri kỉ mà
tại sao lại không thấu hiểu cho hành động của Từ Hải. Lẽ ra, nàng phải tỏ ra cứng
cỏi để xứng là phu nhân của một bậc trượng phu. Đồng thời đó cũng là lời động
viên, khuyên nhủ Thúy Kiều vượt qua những trắc trở trước mắt để hướng về tương
lai tốt đẹp sau này và mong muốn nàng đừng quá lo lắng cho mình. Từ Hải thuyết
phục, hứa hẹn với Thúy Kiều bằng tình cảm chân thành, sâu nặng. Từ Hải ra đi lập
sự nghiệp, công danh đến khi trở thành một con người xuất chúng, phi thường và
nắm giữ trong tay "mười vạn tinh binh"thì chàng sẽ quay trở về rước Kiều "nghi
gia" bằng những hình thức lễ nghi trang trọng. Vợ chồng đoàn tụ trong âm thanh
rộn rã của "tiếng chiêng dậy đất" và khung cảnh ngập tràn bóng cờ trên các con
đường. Lí tưởng anh hùng của Từ Hải bộc lộ qua ngôn ngữ mang đậm khẩu khí
anh hùng. Khi nói lời chia tay với Thúy Kiều chàng không quyến luyến, bịn rịn vì
tình chồng vợ mặn nồng mà quên đi mục đích cao cả. Nếu thực sự quyến luyến, Từ
Hải sẽ chấp nhận cho Thúy Kiều đi theo. Từ Hải trước đây cũng vậy, bây giờ mà
mãi về sau vẫn mang trong mình sự tự tin sẽ làm chủ được tất cả. Chỉ vỏn vẹn
thanh gươm yên ngựa cùng chí khí ngút trời nhưng Từ Hải tin rằng sẽ có trong tay
“mười vạn tinh binh” về trong tiếng “chiêng dậy đất”mang lại vẻ vang và hạnh
phúc cho người con gái chàng hết mực thương yêu với lời hứa chắc nịch “năm
sau” tạo thêm niềm tin vững chắc cho Thúy Kiều. tất cả mọi thứ toát ra từ Từ Hải:
chí khí, tư thế, hành động, tài năng đều mang một vẻ phi thường. Chính điều đó
làm cho tác giả tôn trọng, ngưỡng mộ gọi chàng là “trượng phu, mặt phi thường”,
đặt nhân vật anh hùng trong một không gian đất trời rộng lớn bao la, hết mực ngợi
ca.
Dù hiểu được tấm lòng của Thúy Kiều nhưng Từ Hải vẫn cố gắng khuyên nhủ
Kiều và muốn nàng thoát khỏi thói “nữ nhi thường tình” và hứa hẹn về tương lai
tươi sáng, khi nghiệp lớn thành công, cơ đồ được gây dựng sẽ “rước nàng nghi
gia”. Qua những lời nói của Từ Hải với Thúy Kiều, ta có thể thấy được những
phẩm chất tốt đẹp của người anh hùng, Từ Hải không để tình cảm chi phối mà vô
cùng quyết đoán, dứt khoát với hành động của mình. Cũng cần phải hiểu rằng
không phải sự dứt khoát của Từ Hải khi ra đi là vì vô tình hay trọng công danh hơn
tình cảm. Chàng là người sống tình cảm hơn bất cứ ai, thay vì quyến luyến, động
lòng thì Từ Hải muốn thể hiện bằng hành động, bằng quyết tâm chiến thắng để
mang đến nàng Kiều không chỉ là danh phận mà còn là tình cảm.
“Bằng ngay bốn bể là nhà
Theo càng thêm bận, biết là đi đâu
Đành lòng chờ đó ít lâu
Chầy chăng là một năm sau vội gì”
Nếu ở những câu thơ trên Từ Hải có ý trách móc nàng Kiều vì sự yếu đuối của nữ
nhi thường tình thì ngay câu thơ sau chàng đã kín đáo thể hiện sự quan tâm, động
viên với nàng. Từ Hải mang tráng khí khắp bốn phương với toàn bộ quyết tâm và
tự tin nhưng chàng cũng hiểu rằng con đường mình đang đi sẽ vô cùng chông gai,
đó là cuộc sống màn trời chiếu đất, bốn bể không nhà. Từ Hải không muốn Thúy
Kiều đi theo một là không muốn vướng bận, hai là muốn nàng phải xông pha vào
chốn hiểm nguy cùng mình.
Không chút vấn vương, bi lụy, không dùng dằng, quyến luyến như trong các cuộc
chia tay bình thường khác, Từ Hải có cách chia tay mang đậm dấu ấn anh hùng của
riêng mình. Lời chia tay mà cũng là lời hứa chắc như đinh đóng cột; là niềm tin sắt
đá vào chiến thắng trong một tương lai rất gần. Hai câu thơ cuối đoạn đã khẳng
định thêm quyết tâm ấy:
Quyết lời dứt áo ra đi,
Gió mây bằng đã đến kì dặm khơi.
Hành động dứt khoát, mạnh mẽ, không do dự của người anh hùng đã được thể hiện
rõ qua những động từ “quyết”, “dứt áo”, “ra đi”. Bằng cảm hứng ngợi ca, khẳng
định và lí tưởng hóa, tác giả đã tái hiện viễn cảnh không gian ra đi mang tầm vóc
vĩ mô của người anh hùng. Giữa không gian “gió mây”, “dặm khơi” kì vĩ, rộng
lớn, con người hiện lên với tư thế sánh ngang tầm vũ trụ. Hình ảnh “chim bằng” sải
cánh trên bầu trời cao rộng, trong bao la “dặm khơi” cùng gió, cùng mây đã làm
nổi bật tư thế của người anh hùng có bản lĩnh phi thường, quyết tâm ra đi vì nghiệp
lớn. Đó là khát vọng vùng vẫy bốn bể trong khung trời tự do và thoát khỏi mọi
khuôn khổ, bế tắc để làm nên sự nghiệp lẫy lừng. Nguyễn Du mượn hình ảnh phim
bằng (đại bàng) trong văn chương cổ điển, thường tượng trưng cho khát vọng của
những người anh hùng có bản lĩnh phi thường, muốn làm nên sự nghiệp lớn lao để
chỉ Từ Hải. Cuộc ra đi đột ngột, không báo trước, thái độ dứt khoát lúc chia tay,
niềm tin vào thắng lợi... tất cả đều bộc lộ chí khí anh hùng của Từ Hải. Đã đến lúc
chim bằng tung cánh bay lên cùng gió mây chín ngàn dặm trên cao. Hình ảnh: gió
mây bằng đã đến kì dặm khai là mượn ý của Trang Tử tả chim bằng khi cất cánh
lên thì như đám mây ngang trời và mỗi bay thì chín vạn dặm mới nghỉ, đối lập với
những con chim nhỏ chỉ nhảy nhót trên cành cây đã diễn tả những giây phút ngây
ngất say men chiến thắng của con người phi thường lúc rời khỏi nơi tiễn biệt.
Như vậy, có thể nói trong đoạn trích này, Nguyễn Du đã xây dựng một hình
tượng nhân vật Từ Hải hoàn toàn mới so với hình tượng nhân vật này trong "Kim
Vân Kiều truyện" của Thanh Tâm Tài Nhân, ở "Truyện Kiều" của Nguyễn Du,
hình tượng Từ Hải giống như một tướng cướp đã bị lược bỏ, thay vào đó là một
hình tượng Từ Hải như một vị anh hùng tuyệt đẹp, phi thường. Hình tượng này là
sự hợp nhất của hình tượng nhân vật có tính ước lệ – là nghệ thuật miêu tả nhân vật
đặc sắc của Nguyễn Du và hình tượng con người vũ trụ với nét vĩ đại, lớn lao. Từ
Hải là hình ảnh thể hiện mạnh mẽ cái ước mơ công lí vẫn âm ỉ trong cảnh đời tù
túng của xã hội cũ. Từ Hải ra đi để vẫy vùng cho phỉ sức, phỉ chí, nhưng nếu hiểu
kỹ càng còn thêm một lí do nữa là vì bất bình trước những oan khổ của con người
bị chà đạp như Thúy Kiều thì không hẳn là không có căn cứ. Điều chắc chắn là cái
khao khát của Từ Hải muốn được tung hoành! rong bốn bể để thực hiện ước mơ
công lí chứ không bao giờ nhằm mục đích thiết lập một ngai vàng quyền lực tầm
thường. Nguyễn Du đã thành công trong việc chọn lựa từ ngữ, hình ảnh và biện
pháp miêu tả có khuynh hướng lí tưởng hóa để biến Từ Hải thành một hình tượng
phi thường với những nét tính cách đẹp đẽ, sinh động. Đoạn trích tuy ngắn nhưng ý
nghĩa lại rất lớn. Nó góp phần tô đậm tính cách của người anh hùng Từ Hải - nhân
vật lí tưởng, mẫu người đẹp nhất trong kiệt tác Truyện Kiều của đại thi hào
Nguyễn Du.
Nói tóm lại, đoạn trích “Chí khí anh hùng” đại thi hào Nguyễn Du đã xây dựng
được hình tượng một người anh hùng với lý tưởng hoàn toàn mới bằng tài năng
nghệ thuật độc đáo và tư tưởng sâu sắc của mình. Hình ảnh Từ Hải hiện lên không
chỉ với khát vọng, chí khí to lớn, với hoài bão vũ trụ mà còn có trái tim nhân hậu,
yêu thương, luôn nghĩ cho người tri kỉ của mình.
Nhóm 4 – 10C5:
 Trần Gia Khánh: 14
 Trần Võ Đức Anh: 03
 Nguyễn Minh Trí: 38
 Hồ Hoàng Quân: 24
 Nguyễn Thiên Minh: 16
 Trương Lê Hoàng Phúc: 22
 Cao Thủy Phương Uyên: 41
Download