Araling Panlipunan – Ika-Pito na Baitang Ikatlong Markahan – Modyul 13: Relihiyon sa Asya Unang Edisyon, 2020 Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi ang sinuman sa anumang akda ng Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunpaman, kailangan na may pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad. Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang malikom ang mga ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anumang gamit maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na mayakda. Walang anumang bahagi ng nilalaman nito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anumang paraan nang walang pahintulot sa kagawaran. Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon Dibisyon ng Lungsod ng Pasig. Inilimbag sa Pilipinas, Kagawaran ng Edukasyon – Pambansang Punong Rehiyon Tanggapan ng mga Paaralan ng Sangay-Lungsod Pasig Komite sa Pagsulat ng Modyul Manunulat: EVELYN L. SANTOS Editor: ZENAIDA N. RAQUID Tagasuri: RUBY L. MIRAVALLES Tagaguhit: Tagalapat: Tagapamahala: Ma. Evalou Concepcion A. Agustin OIC-Schools Division Superintendent Aurelio G. Alfonso EdD OIC-Assistant Schools Division Superintendent Victor M. Javeña EdD Chief, School Governance and Operations Division and OIC-Chief, Curriculum Implementation Division Education Program Supervisors Librada L. Agon EdD (EPP/TLE/TVL/TVE) Liza A. Alvarez (Science/STEM/SSP) Bernard R. Balitao (AP/HUMSS) Joselito E. Calios (English/SPFL/GAS) Norlyn D. Conde EdD (MAPEH/SPA/SPS/HOPE/A&D/Sports) Wilma Q. Del Rosario (LRMS/ADM) Ma. Teresita E. Herrera EdD (Filipino/GAS/Piling Larang) Perlita M. Ignacio PhD (EsP) Dulce O. Santos PhD (Kindergarten/MTB-MLE) Teresita P. Tagulao EdD (Mathematics/ABM) Araling Panlipunan 7 Ikatlong Markahan Modyul para sa Sariling Pagkatuto 13 Relihiyon sa Asya Paunang Salita Para sa tagapagdaloy: Malugod na pagtanggap sa asignaturang Araling Panlipunan 7 ng Modyul para sa araling Relihiyon sa Asya! Ang modyul na ito ay pinagtulungang idinisenyo, nilinang at sinuri ng mga edukador mula sa Tanggapan ng mga Paaralan ng Sangay-Lungsod Pasig na pinamumunuan ng Nanunuparang Pinuno-Tanggapan ng Pansangay na Tagapamanihala, Ma. Evalou Concepcion A. Agustin, sa pakikipag-ugnayan sa Lokal na Pamahalaan ng lungsod sa pamumuno ng butihing Punong Lungsod, Kgg. Victor Ma. Regis N. Sotto, upang matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang itinakda ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili, panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral. Inaasahan na sa pamamagitan ng modyul na ito, ang mga mag-aaral ay makauugnay sa pamamatnubay at malayang pagkatuto ng mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras. Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral na makamit ang mga kasanayang pang-ika-21 siglo lalong-lalo na ang 5 Cs (Communication, Collaboration, Creativity, Critical Thinking and Character) habang isinasaalang-alang ang kanilang mga pangangailangan at kalagayan. Bilang karagdagan sa pangunahing teksto, makikita ang pinakakatawan ng modyul sa loob kahong ito: Mga Tala para sa Guro Ito'y naglalaman ng mga paalala at estratehiyang magagamit sa paggabay sa mag-aaral. Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang mag-aaral kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at itala ang pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang sariling pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa modyul. Para sa mag-aaral: Malugod na pagtanggap sa Araling Panlipunan 7 Modyul ukol sa Relihiyon sa Asya! Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto. Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan. MGA INAASAHAN Sa bahaging ito malalaman mo ang mga dapat mong matutuhan pagkatapos mong makumpleto ang modyul. PAUNANG PAGSUBOK Dito masusukat ang dati mo nang kaalaman at mga dapat mo pang malaman sa paksa. BALIK-ARAL Dito masusukat ang iyong matutuhan at naunawaan sa mga naunang paksa. ARALIN Tatalakayin sa bahaging ito ang aralin batay sa kasanayang pampagkatuto. MGA PAGSASANAY Sa bahaging ito, pagbibigay ng guro ng iba’t ibang pagsasanay na dapat sagutin ng mga mag-aaral. PAGLALAHAT Sa bahaging ito ibunuod ang mahahalagang konsepto na dapat bigyang-halaga. PAGPAPAHALAGA Sa bahaging ito ay titiyakin kung ang mga kasanayang pampagkatuto ay naiuugnay at nailalapat sa inyong mga pagpapahalaga. PANAPOS NA PAGSUSULIT Dito masusukat ang mga natutuhan ng mga mag-aaral. MGA INAASAHAN MELC: Natataya ang bahaging ginampanan ng relihiyon sa iba’t ibang aspekto ng pamumuhay Mga Tiyak na Layunin 1. Nailalarawan ang bahaging ginampanan ng relihiyon sa iba’t-ibang aspekto ng pamumuhay. 2. Naiisa-isa ang ambag ng relihiyon sa iba’t-ibang aspekto ng pamumuhay. 3. Napahahalagahan ang bawat bahaging ginampanan ng relihiyon sa iba’t-ibang aspekto ng pamumuhay. PAUNANG PAGSUBOK PANUTO: Piliin ang masayang mukha kapag tama ang isinasaad ng pangungusap at malungkot na mukha kung mali. Isulat sa sagutang papel ang iyong napiling sagot. 1. Ang relihiyon ay paniniwala ng mga tao na may isang makapangyarihang nilalang o puwersa na siyang pinakamataas atnagpapakilos sa lahat ng bagay sa daigdig. 2. Ang Hiduismo ang itinuturing na pinakamatandang relihiyon sa mundo. 3. Pangunahing itinuturo ng Buddismo ang pagkakaroon ng apat na dakilang katotohanan ng buhay at walong landas ng katotohanan. 4. May mga relihiyong umusbong sa Timog at Kanlurang bahagi ng Asya. 5. Ang tao ay may kalayaan sa pagpili ng kanyang paniniwalaang relihiyon ayon sa mga turo nito. BALIK-ARAL Panuto: Hanapin ang mga salitang may kaugnayan nasyonalismo.Lagyan ng guhit ang salitang iyong makikita. D E M O K R A S Y A E L O L O E D U K T L I D I M P H N A S I T E G I O I Y L I G I R A N R K A A M A S N R T T A T Y R D T O K A S N S A O O A R I N E I E N P R E K O G M I N A E M I T S U H I T O R sa ARALIN RELIHIYON SA TIMOG ASYA Ang tao ay may paniniwala na may isang makapangyarihang nilalang o puwersa na siyang pinakamataas at nagpakikilos sa lahat ng bagay sa daigdig. Tinagurian itong relihiyon, ang salitang ito ay nagmula sa salitang Latin na RELIGARE na ang ibig sabihin ay pagbubuklod at pagbabalik loob. Sinasabing ang halos lahat ng paniniwalang ito ay nagsimula sa kontinene ng Asya. Malaki ang papel na ginampanan ng paniniwalang ito sa pamumuhay ng mga Asyano. HINDUISMO Ito ang pinakamatandang relihiyon sa mundo. Ang mga Aryan ang unang tribong sumampalataya sa relihiyong ito. Ang mga pangunahing turo nito ay nakasaad sa Vedas sa wikang Sanskrit. Ang Sanskrit ay wikang Aryan. Binubuo ang apat na Vedas ng mga librong Rig Veda (awit ng karunungan), Atharva Veda (sikreto ng mahika), Yajur Veda (proseso ng mga ritwal) at Sama Veda (sulating nagmula din sa Rig Veda). Ang Hinduism ay binansagang “ relihiyon ng hindi mabilang na mga diyos. Tinatayang mayroong humigitkumulang na 33,000 na mga diyos ang sinasamba ng mga Hindu. Hindu ang tawag sa mga tagasunod ng relihiyong Hinduism. Kabilang sa mga popular na diyos ng Hindu ay sina Brahma (tagalikha), Vishnu (tagapangalaga sa mga nilikha ni Brahma) at Shiva (tagasira sa mga masasama). Simbolo ng Om PANINIWALA NG MGA HINDU • • PAGKAKAISA NG BAGAY SA KAPALIGIRAN- Naniniwala ang mga Hindu sa pagbubuklod at pagkakaisa ng mga bagay sa kapaligiran na nagdadala ng pagkakaisang ispiritwal. RESPETO SA LAHAT NG BAGAY- Naniniwala sila sa pagmamahal, pagrespeto sa lahat ng mga bagay na may buhay espiritu o kaluluwa. POLYTHEISMO- Sumasamba sila sa iba’t ibang uri at anyo ng diyos. • • • • • REINKARNASYON o SAMSARA- Paniniwala sa namatay na katawan ng tao ay isisilang na muli sa ibang anyo, paraan o nilalang. KARMA – Mula ito sa salitang Hindi na KAR na nangangahulugang “PAGKILOS” at MA na nangangahulugang “PAGGAWA” o “PAGLIKHA”. Kung gayon ang Karma ay nangangahulugang “ISANG BAGAY NA NILIKHA O BUNGA NG GAWI NG ISANG TAO”. Pagkakaroon ng gantimpala kung kabutihan ang ginawa sa kapwa at pagdurusa naman kung di mabuti ang ginawa sa kapwa PAGSISIKAP SA BUHAY – Naniniwala na ang tao ay dapat na magsikap sa buhay at ito ay dapat ialay sa diyos anuman ang kanyang antas sa lipunan NIRVANA – Layunin ng Hindu na makawala sa siklo ng reinkarnasyon. Sa pamamagitan ng paulit-ulit na pagkamatay at pagkabuhay ng kaluluwa, inaasahang makakamit ang MOKSHA o paglaya sa samsara. Ang nirvana ay tunay na kaligayahan. CASTE SYSTEM – Sistema ng pagpapangkat ng mga tao sa lipunan ng Hindu. Brahmin ang mga pari o itinuturing na pinaka mataas. Ang mga kshatriya na binubuo ng mga namumuno at mga sundalo. Ang mga Vaisya o ang mga mangangalakal at magsasaka. At ang mga Shudra na binubuo ng mga manggagawa at alipin. BUDDHISMO Ang Buddhismo ay itinatag ni SIDDHARTA GAUTAMA noong ika 6 na siglo BCE. Siya ay nagmula sa isang maharlikang pamilya at isang prinsipe. Lumaki siyang hindi nakaranas ng hirap o pagdurusa hanggang siya ay magkaroon ng pamilya. Sa kabila nito, hindi ito naging ganap ang kaniyang kaligayahan. Noong siya ay 29 taong gulang, napagtanto ni Siddharta na bahagi ng buhay ng tao ang sakit, katandaan, at kamatayan. Ito a pagkakataon ng masaksihan niya ang buhay sa labas ng palasyo. Bunsod nito, nagpasya siyang talikdan ang marangyang buhay at iwan ang pamilya upang hanapin ang lunas na magwawakas sa kapighatian nng tao. Isang gabi habang nagninilay sa lilim ng PUNONG BO, tuluyang nakamit ni Siddharta ang kaliwanagan sa kung ano ang tunay na kahulugan ng buhay dahilan upang tagurian siyang BUDDHA na nangangahulugang “ANG KALIWANAGAN”. Ninais niya na maging asetiko upang danasan ang katotohanan ng buhay. Isinuko niya ang karangyaan, luho at masarap na buhay, iniwan ang pamilya, at naglakbay hanggang matuklasan ang kaliwanagan. May dalawang paghahati ang Buddhismo. Ito ay ang Mahayana Buddhism at Theravada Buddhism. Mahayana Buddhism – Kinilala bilang diyos si Buddha na tagapagligtas mula sa guro. Niyakap ito ng mga taga Silangang Asya tulad ng China, Korea, Japan at Vietnam sa Timog Silangang Asya.Theravada Buddhism - Kinikilala si Buddha bilang guro at banal na tao. Kinilala ito ng mga bansa sa Sri Lanka, Myanmar, Thailand, Laos at Cambodia. Apat na Dakilang Katotohanan ng Buddhism (Four Noble Truths) • • • • Ang buhay at pagdurusa ay hindi mapaghiwalay Pagnanasa ang sanhi ng pagdurusa Mawawala lamang ang pagdurusa kung aalisin ang pagnanasa Maalis ang pagnanasa kung susunod sa walong landas at matatamo ang tunay na kaligayahan o nirvana WALONG DAKILANG DAAN • • • • • • • • Tamang Tamang Tamang Tamang Tamang Tamang Tamang Tamang Pag-iisip Aspirasyon Pananaw Intensyon Pagsasalita Pagkilos Hanapbuhay Pagkaunawa Ang Dharmachakra ay kumakatawansa Maharlikang Maka walong Landas JAINISMO Isa sa mga relihiyon sa India, ayon sa Veda ay ang Jainismo na itinatag ni RSABHA, subalit ang pinaka naging pinuno ng Jainismo ay VARDHAMANA. Hindi tiyak ang eksaktong kapanganakan niya ngunit sinasabi ng eksperto ay nagtakda ng 540 BCE bilang kanyang kapanganakan. Nagmula siya sa mataas na caste at ama niya si VARDHAMANA na isang KSATRIYA at ina niya si REYNA TRISHALA Noong 30 taong gulang siya ay tinalikuran niya ang lahat ng kaniyang kayamanan at kapangyarihan at naging asetiko katulad ni Ahimsa Buddha at naging SADHANA o taong nagtakwil sa makamundong kaginhawaan. Sa loob ng mahigit na 12 taon na pagninilay at pag-aayuno, nakamit niya ang KEVALA o kaliwanagan. Kinilala siyang MAHAVIRA o nangangahulugang “DAKILANG BAYANI”. Mga Doktrina ng Jainismo • • Ang bawat tao ay may layunin na makalaya ang kaluluwa sa pagkabuhay , pagkamatay at muling pagkabuhay. Ito ay siklo na dapat maranasan nang lahat ng tao. • Bawal kumain ng karne at bawal ang pumatay ng insekto kaya umiiwas sila sa pakikilahok sa pagsasaka nang sa gayon ay hindi sila makapanakit ng anumang nilalang. Dahil dito , ibinaling nila ang kanilang kabuhayan sa larangan ng kalakalan. • Bawal magnakaw , bawal magsinungaling , bawal ang magkaroon ng ari-arian , at bawal makipagtalik. • Ang karma ay isang buhay na bagay na dumadaan sa katawan ng anumang bagay at buhay at naging pabigat ito. Kailangan mapagtimpi at disiplinado. Kailangan igalang ang lahat ng mga bagay na may buhay. Bawal ang panankit sa anumang may buhay. Ito ay tinatawag na AHIMSA o kawalan ng karanasan (non-violence). Ang AHIMSA ay mula sa salitang Sanskrit na nangangahulugang “HINDI MAPANAKIT”.Binibigyang-diin din ng Jainismo ang asetismo o pagpapakasakit at mahigpit na penitensya upang mapaglaban ang kasakiman ng katawan. SIKHISMO Ang mga mananampalatayan ng Sikhismo ay matatagpuan sa India, Pakistan at iba pang parte ng daigdig. Sikhismo ay itinatag ni BABA NANAK o GURU NANAK sa INDIA. Isinilang noong 1469 sa TALVANDI na kasalukuyang saklaw ng Lahore, Pakistan. Sa pamayanang ito siya lumaki at nakapag-asawa. Naging asetiko siya at sa kanyang paglalakbay ay nilibot ang India at iba pang malalayong lugar. Sinikap niyang pagbuklurin ang mga Muslim sa isang kapatiran. AKAL o “walang hanggan” ang tawag sa diyos ng SIKH. Pinaniniwalaang ang kanilang diyos ay taga likha, tagapagtaguyod at tagawasak. GURU GRANT SAHIH ang tawag sa banal na aklat ng Sikhism. Sa sanskrit na GURU ay nangangahulugang “ang pagpanaog ng banal na patnubay sa sangkatauhan sa pamamagitan ng sampung naliwanagang guru (master) Mga Paniniwala ng mga Sikhismo May isang diyos walang hanggang katotohanan ang kaniyang pangalan. Hindi sila naniniwala na maaring magkatawang tao ang diyos. Sila ay naniniwala sa reinkarnasyon at sa pag-akyat ng mga kaluluwa mula sa mababang antas pataas. Kailngan masagip ang mga tao kung hindi sila ay patuloy na makaranas ng muli’t muling pagsilang. Ang Nirvana ng mga Sikh ay makakamtan sa pagsama ng indibidwal sa kanyang lumikha sa kabilang buhay. Pag-iwas sa Limang Pangunahing Bisyo Pagnanasang Sekswal Galit Kasakiman Pagkamakamundo Kahambugan Khanda MGA PAGSASANAY Gawain Bilang 1: I-Check Mo. Lagyan ng markang nagtuturo ng mga sumusunod na mga aral o doktrina. 1. 2. 3. 4. 5. Aral / Doktrina Kapag naliwanagan ang isang tao makakamit niya ang Nirvana. Dapat mamuhay ang tao ayon sa Walong Landas ng Katotohanan. Bawal manakit ng kapwa tao at maging ng mga hayop. Ang katawan ng tao ang nagsisilbing bilangguan ng kaluluwang hindi pa perpekto. Ang tao ay dapat kumilos ayon sa katayuan niya sa sistemang Caste. Hinduismo ang hanay ng relihiyong Buddhismo Sikhismo Jainismo PAGLALAHAT Magtala ng pagkakakilanlan sa mga sumusunod na relihiyon. Hinduismo Buddismo Jainismo Sikhismo PAGPAPAHALAGA Ikaw ba ay naniniwala sa KARMA? Ano ang iyong mga batayan sa iyong paniniwala hinggil dito? Gamitin ang grapikong ilustrasyon upang maipaliwanag ang iyong sagot. ANYO HALIMBAWA KARMA PANAPOS NA PAGSUSULIT Panuto: Tukuyin kung ano o sino ang inilalarawan ng mga sumusunod na pangungusap. Isulat ang iyong sagot sa guhit bago ang bilang. ____________________1. Paniniwala ng mga tao na may isang makapangyarihang nilalang o puwersa na siyang pinakamataas at nagpapakilos sa lahat ng bagay sa daigdig. ____________________2. Paniniwalang nag simula sa mga Aryan. ____________________3. Sikhismo ay pangunahing paniniwala na kanyang itinatag. ____________________4. Paniniwalang itinatag ni Siddharta Gautama. ____________________5. Naging pinuno ng paniniwalang Jainismo. Paunang Pagsubok 1. 2. 3. 4. 5. Balik – Aral 1. Demokrasya 2. Repormista 3. Mitsuhito 4. Komintang 5. Sun-Yat-Sen Pagsasanay Gawain 1 1. 2. 3. 4. 5. Aral / Doktrina Kapag naliwanagan ang isang tao makakamit niya ang Nirvana. Dapat mamuhay ang tao ayon sa Walong Landas ng Katotohanan. Bawal manakit ng kapwa tao at maging ng mga hayop. Ang katawan ng tao ang nagsisilbing bilangguan ng kaluluwang hindi pa perpekto. Ang tao ay dapat kumilos ayon sa katayuan niya sa sistemang Caste. Hinduismo Buddhismo Sikhismo Jainismo Panapos na Pagsusulit SUSI SA PAGWAWASTO Sanggunian Blando, Rosemarie C. et al 2014.Yamang Tao sa Asya.Asya: Pagkakaisa sa Gitna ng Pagkakaiba ph.155-160. Pasig City Department of Education Augusto, Fábio. O que é Religião?, January 1, http://historiainte.blogspot.com/2013/04/o-que-e-religiao.html. 1970. July 5, 2015 · by Hickersonia · in Buddhism, 2015 · by Hickersonia · in Contemplations May 22, 2015 · by Hickersonia · in Buddhism May 4, 2015 · by Hickersonia · in Buddhism April 27, 2015 · by Hickersonia · in Challenges · Leave a comment April 21, 2015 · by Hickersonia · in Moment in Time · Leave a comment April 20, 2015 · by Hickersonia · in Buddhism April 12, 2015 · by Hickersonia · in Challenges · Leave a comment January 4, 2014 · by Hickersonia · in Contemplations · Leave a comment December 31, and 2014 · by Hickersonia · in Contemplations · Leave a comment December 15. Hickersonia. Accessed September 1, 2020. https://hickersonia.wordpress.com/. “Fundamental Concepts of Jainism.” Spiritual Ray, May https://spiritualray.com/fundamental-concepts-of-jainism. 21, 2013. “Khanda (Sikh Symbol).” Wikipedia. Wikimedia Foundation, February 1, 2020. https://en.wikipedia.org/wiki/Khanda_(Sikh_symbol).