Republic of the Philippines Bulacan State University Graduate School City of Malolos, Bulacan PAGLINANG NG FILIPINO AT PAHAMBING NA PAG-AARAL NG MGA PRINSIPAL NA WIKA SA PILIPINAS (FIL 201) Magandang Araw! Republic of the Philippines Bulacan State University Graduate School City of Malolos, Bulacan Republic of the Philippines Bulacan State University Graduate School City of Malolos, Bulacan Republic of the Philippines Bulacan State University Graduate School City of Malolos, Bulacan Republic of the Philippines Bulacan State University Graduate School City of Malolos, Bulacan Republic of the Philippines Bulacan State University Graduate School City of Malolos, Bulacan NILALAMAN • • • • • • • • • • • I. II. III. IV. V. VI. VII. VIII. IX. X. XI. Layunin Kakayahan Pamagat Talakayan Metodolohiya Kalakasan at Kahinaan Kontribusyon Epekto sa Kurikulum Kontekstwalisasyon Kongklusyon Rekomendasyon Bb. Mercedita Cruz • I. Layunin • II. Kakayahan • III. Pamagat I. LAYUNIN •1. Nilalayon ng pagsusuri sa artikulong ito na suriin ang nilalaman nito at ang mga pangunahing punto ng may-akda. •2. Nagtatampok ito ng pangkalahatang ideya, pamamaraan ng pagsulat na ginamit at pagtatasa ng lakas at kahinaan ng artikulo. II. MGA KASANAYAN •Nagkakaroon ng kasanayang komunikatibo gamit ang salalayang kaalaman sa lingguwistika at nagagamit ang mgabkaalaman sa linggwistika sa kontekstong Filipino. •Naipaliliwanag ang kahulugan ng lingguwistika sa iba't ibang aspekto ng istruktura tulad ng ponolohiya, morpolohiya, sintaksis, at semantika. II. MGA KASANAYAN •Naiisa-isa ang kalakasan at kahinaan ng lingguwistika. •Naiisa-isa ang kalagayan ng linggwistika sa kasalukuyan at ang epekto nito sa kurikulum. III. PAMAGAT G. Erick John Jose IV. Talakayan V. Metodolohiya IV. TALAKAYAN Lingguwistika • Siyentipikong pag-aaral ng mga wika (Consuelo Paz). • Ito ay pagsaalang-alang at paggamit ng mga maagham na paraan sa pag-aaral at pagsusuri ng wika (Santiago, 1979). Summer Institute of Linguistic -Ang pag-unlad ng wika ay nagsimula sa Asya -Pormal na kasunduan sa pagitan ng Pilipinas at SIL, nilagdaan noong ika-28 ng Pebrero 1953. -SIL's Richard Pittman kasama ang Pangulong Ramon Magsaysay , circa 1957. Summer Institute of Linguistic • Nagsagawa ng pananaliksik sa 50 na wikain sa Pilipinas. •Isalin ang bibliya ( bagong tipan). •Higit na pinag-ukulan ang hindi gaanong malaganap na wika. • Nadagdagan ang mga linggwistang misyonero na pumunta sa Pilipinas at sumapi ng SIL. • Dumami ang linggwistang Pilipino. Ateneo-PNC Consortium • Nagbukas ang programang P.h D. in Linguistic. • 13 ang nag-aral ng programa • Pinalitan ng P.h D. in Bilinggual Education. • Ang mga paksa ng disertasyon ay purong linggwistika Halimbawa: Diksyonaryong Creole Spanish Sosyolinggwistikong Pag-aaral sa Bahasa Indonesia, Analisis ng Hokkien Chinese na paghihiram sa Tagalog at iba pa Linguistic Society of the Philippines • Nagsimula noong July 13, 1969 • May miyembro na tinatayang 170 na guro sa Ingles at Pilipino • Nagkaroon publikasyon ang “Journal of Philippine Linguistic”- Editor Bro. Andrew Gonzales • Nagkaroon ng mga programa at lektura tulad ng “ Summer Workshop for Language Teaching” (1970) • Mga naging pangulo ( Liamzon, Sibayan, President Emeritus) Diliman Linguistic Circle • Pinakamatanda sa lahat, itinatag noong 1923 • “The Archive”, resulta ng mga pananaliksik • Ang mga manuskrito at tape ng pananaliksik ay iniingatan ng University Library. • Ayon kay Constantino ay hindi kukulangin sa 2000 pangungusap na naglalarawan sa morposintaktikal at mahigit 4000 salitang-ugat na natitipon mula sa 300 na mga wika. Pambansang Samahan ng Linggwistikang Pilipino • Nakabase sa PNC • Journal “ Linggwistikong Pilipino”, (1971) • May kinalaman sa mga isyung pangwika. • LANGUAGE STUDY CENTER -PNC - nagsagawa ng pagsusuring-wika sa makalinggwistikang pamamaraan upang iangkop sa pagtuturo ng wika. - ang aklatan ng LSC ay nasabing isa sa pikamayaman sa mga aklat panglinggwistika sa kapuluan. Linggwistika ng Pilipinas sa Labas ng Bansa • Unibersidad ng Hawai‘i ang naging sentro pagdating pag-aaral linggwistika. • pagkakaroon ng kurso sa Tagalog at Ilocano Studies. • nagkaroon din ng kurso ng Panitikan ng Pilipinas sa ilalim ng Departameto ng Wika sa Indo-Pasipiko • Howard P. McKaughan ay nagpalimbag ng diksyonaryo, balarilang pedagohikol at iba pang kaalamang pangwika sa ilalim ito ng Hawai‘i Univeristy Press . GRAMATIKA LEONARDO BLOOMFIELD - gramatikal na pagsusuri ni Bloomfield ang pinakamagaling at pinakamagandang naisagawa sa anumang wika sa Pilipinas. - ang aklat “ Language Noon” 1933 na kinakapalooban ng mga mahahalagang pag-aaral ng gramatikang Tagalog - inilarawan niya ang makabuluhang tunog ng Tagalog, ang pagpapanitig at sistema ng diin. GRAMATIKA • Nakatulong ang isinulat nina PAUL SCHACTER at FE OTANES ang “ Tagalog Reference Grammar” noong 1972 na siyang nagbigay na malaking ginhawa sa maraming iskolar. • ito ay kasalukuyang kaba-kabanatahing isinalin sa Tagalog. ELMER WOLFEDEN (1961) • isinagawa niya ang pag-aaral ng gramatika s tagalog. • Restatement of Tagalog Grammar LEKSIKOGRAPIYA JHON U. WOLFF - Naglathala ng diksyonaryo Cebuano Visayan noong 1972. -Bihasa Cebuano JOSE VILLA PANGANIBAN - Sumulat ng diksyonaryo sa Filipino at Ingles JULIO SILVERIO - Kabilang din sa mga linggwistang gumawa ng diksyonaryo. LEKSIKOGRAPIYA JOSE VILLA PANGANIBAN JULIO SIVERIO English Tagalog Vocabulary (1946) Ingles-Filipino-Ilocano Takahulugang Tagalog-Ingles (1952-1964) Ingles-Filipino-Pangasinense Tesauro Diksyonaryo ng Ingles( 1965-1966) Pampanggo-Filipino-Ingles (1976) Talahulugang Pilipino- Ingles (1966) Ingles-Filipino-Bicolano (1980) LEKSIKOGRAPIYA Nagawan ng Balarila o Diksyonaryo o Bukabularyo - Ilocano - Bikol -Pangasinan -Kapampangan -Maranao -Tagalog -Subanon -Ibatan atbp. PONOLOHIYA • Ayon kina ROBERT STOCKWELL ,(1957) at TEODORO LIAMZON , (1966) -pag-aaral sa pagkakaiba ng mga ponemang /e/ at /i/, gayundin ng /o/ at /u/ sa Tagalog. • Si Liamzon ay gumawa ng pag-aaral sa ponolohiya at sintaks ng Tagalog. • nagkaroon ng varayti ng sisteamang ponolohohiya ang naisulat sa maraming wika ng bansa. PONOLOHIYA REMEDIOS CAYARI (1956) - unang sumuri sa Ponolohiya ng Tagalog nang matapos ang ikalawang Digmaang Pandaigdig. - ito ay hindi niya pagkilala sa magkaibang ponema ang /e/ at /i/, gayundin ang /o/ at /u/ sa Tagalog, kahit na magagamit upang ikontrast ang mga ito. PONOLOHIYA BRO. ANDREW GONZALES - siya ang pinakahuling nagsagawa ng pasusuri tungkol sa palatunugan ng Pilipino sa PHONETICA. - sinuri niya ang diin, nimo, intonasyon ng Tagalog sa pamamagitan ng paggamit ng makabagong instrumentong pangwika sa Unibersidad ng California. - lumitaw sa kanyang pag-aaral na ang tono, lakas, at haba ay nagiging resulta lamang ng diin o ‘stress’. SINTAKS ERNESTO CONSTANTINO • May 11 na artikulo ang naisulat mula 1959-1970 • Tatlo sa kanyang mga artikulo 1. Sentence Patterns of the Ten Major Philippines Languages (1964) 2. The Sentence Patterns of Twenty-Six Philippine Language ( 1965) 3. Tagalog and Other Major Languages of the Philipiines ( 1970) MORPOLOHIYA CASILDA LUZARES • “The Morphology of Selected Cebuano Verbs: A Case Analysis” 1975. • Ginamit ni Luzares ang modelong 1968 at 1970 ni Fillmore at pinasukan niya ng pagbabago ang mga ito. Lumabasa sa pag-aaral niya na ang morpolohiya ay hindi hiwalay sa sintaksis at semantika. LINGGWISTIKANG HISTORIHIKAL CARLOS EVERENT CONAN - may humigit kumulang sampung pag-aaral tungkol sa wika ng Pilipinas (1908-1916) - ang pag-unlad at pagbabago ng pepet vowel ( tumatalakay sa nagaganap na pagbabago sa mga tunog ng iba’t ibang tunog wika sa kapuluan. - Ayon kay Alfonso Santiago , karamihan sa wika sa Pilipinas ay walang f at t. LINGGWISTIKANG HISTORIHIKAL Tunog G-Language Tunog R-Language Tunog L-Language Tunog Y-Language TAGALOG-gamot ILOKANO-ramut PANGASINENSE KAPAMPANGAN-yamut BIKOL-gamot TIURAI-Ironok KANKANAI IVATAN-yamot BISAYA-gamut IBALOY SAMBAL-yabi IBANAG-gamut BONTOC MAGUINDANAO-gamut KALAMMAIN SULU- gamut BAGOBO-ramot LINGGWISTIKANG HISTORIHIKAL CONSUELO J. PAZ - pinakamalaking ambag ni Paz ay ang historikal na pag-aaral na may pamagat na “ A Reconstruction of Proto-Philippines Phonemes at Morphemes” (1981) - sumulat ng deskripsyon at ebalwasyon ng pagaaral sa humigit kumulang 50 maynor na wika sa Pilipinas. LINGGWISTIKANG HISTORIHIKAL Mangyan Agta Kankanay Manobo Bagobo Dumagat Isinay Nabaloi Aklanon Kalinga Tagkaolo Bontoc Gadang Itawais Sambal Binukid Kinaray-a Tagabili Bilaan Ibanag Ivatan Sangir Dibaabon Mansaka Tausu Chavacano Ifugao Maguindan o Tinuary Tagbanwa Yakan LINGGWISTIKANG HISTORIHIKAL CECILIO LOPEZ - tinaguriang pinakaunang linggwistikong Pilipino. - nagtapos sa Unibersidad ng Hamburg. - napagsulat siya ng gramatika ng wikang Tagalog matapos ipahayag ang Tagalog bilang batayan ng wikang Pambansa. (1940) -nagsagawa ng humigit-kumulang 30 pag-aaral sa larangan ng: a. morpolohiya b. ponolohiya c. Sintaks LINGGWISTIKANG HISTORIHIKAL - Ang iilan sa mga iskolar na tumalakay sa mga palisi at pagplano ng wika at sa wikang pambansa, bilinggwalismo, at nasyonalismo ay sina Andrew B. Gonzalez, Bonifacio Sibayan, at Constantino. - Sina Lourdes Bautista, Emy Pascasio, Jonathan Malicsi, Zeus Salazar, Casilda Luzares ay nagbigay pansin naman sa sosyolinggwistiko. V. METODOLOHIYA Tukuyin kong ang proseso ng Lingguwistika ang inilalarawan sa bawat bilang. PILIIN ang TITIK: A. Pagmamasid B. Pagtatanong C. Pagkaklasipika D. Paglalahat E. Pagbeberipika. V. METODOLOHIYA 1. Inihahayag dito ang mga tiyak na suliranin. 2. Ito ang sagot sa mga naging problema. 3. Ang imersiyong ginagawa ay isang kongkretong mukha nito. 4. Inihalintulad ito sa direktoryo ng teleponong nakaayos nang paalpabeto. 5. Maaaring nakapaloob din dito ang mga rekomendasyon. V. METODOLOHIYA 6. Tinatangka lamang ang bagay na ito kapag masasagot ito nang maagham. 7. Bumubuo rito ng mga teorya, tuntunin, o prinsipyo. 8. Nagaganap dito ang modipikasyon at pagbabago. 9. Napakahalaga rito ng mga pandamang sensitibo, bukas, at matalas. 10. Nagkakaroon dito ng pag-uuri-uri sa mga salita. G. Dexter Acuña VI. VII. Kalakasan at Kahinaan Kontribusyon VI. KALAKASAN AT KAHINAAN KALAKASAN • Pinakita sa aming binasa kung paanong nakatulong sa pag-unlad ng lingguwistika ang iba’t ibang samahan. • Isa sa positibong epekto nito ay higit na napalawak ang kaalaman ng mga mababasa sa mga aktibong samahan ng mga linggwista na nagsusulong sa lingguwistika sa bansa. VI. KALAKASAN AT KAHINAAN KALAKASAN • Nagkaroon ng progseso sa lingguwistika sa bansa dala na rin ng pahihirap ng mga taong may layunin mapaunlad ang diskurso sa mga wika na mayroon sa bansa. • Naging aktibo ang usapin sa wika sa bansa at nakabuo o nakaisip ng mga pamamaraan kung paano ito mapapanatili at maaalagaan. VI. KALAKASAN AT KAHINAAN KAHINAAN LIMITADO VII. KONTRIBUSYON Ito ay ang mga sumusunod na kontribusyon: • Naging bukas sa pag-aaral tungo sa lingguwistika. • Napalawak ang kaalaman ng mga mambabasa tungkol sa lingguwistika at sa mga taong nasa likod ng mga pag-aaral na ito. • Nagkaroon ng mga iilang kagamitan na makatutulong sa pag-aaral ng lingguwistika. Bb. Haizel Mayen Escol VIII. IX. Epekto sa Kurikulum Kontekstwalisasyon VIII. EPEKTO SA KURIKULUM • Mula sa pagbabagong naganap ng 1987 Konstitusyon, ang wikang Filipino ang gagamiting wikang Pambansa ng Pilipinas. Maliit lamang ang bilang ng mga Pilipinong nag-aaral ng wika (linguists), kung kaya’t ang iilan na patuloy na ginagamit at inaaral ang wikang-sinuso ay hindi sumasapat ang kakanyahan sa patuloy na pagsusuri, pagsisiyasat at pag-unlad nito. VIII. EPEKTO SA KURIKULUM • Sa patuloy na pag-unlad ng wika, ang isang diksyunaryo ay isa sa instrumentong nagpapakita ng patuloy na pag-unlad at pagkakakilanlan ng wika ng bansa. Kung kaya’t isang magandang pagkakataon at hamon para sa mga leksikograper na magsalin ng mga salita mula sa panrehiyong dialekto tulad ng Ilokano at Cebuano na bibigyang-kahulugan sa Filipino imbes na sa Ingles. Sa pamamagitan nito, mas mapag-iigting ang pagpapayaman sa ating mga native speakers tungo sa Tagalog. VIII. EPEKTO SA KURIKULUM • Ang wika ay nagsisilbing midyum sa paghahatid at pagkamit ng karunungan. Isang pakinabang ang pagiging maalam sa paggamit nito sa komunikasyon at kakayahang panggramatika. Bilang mga nag-aaral ng wika, upang mas mapatibay ang kahalagahan ng Wikang Filipino, malaki ang ating kontribusyon sa mga konseptong pangwika na bubuo sa pagkatao bilang isang Pilipino na marunong gumamit ng kaniyang sariling wika. IX. KONTEKSTWALISASYON Estruktura ng Wikang Filipino Ponolohiya Morpolohiya Semantika Sintaksis Gng. Emily Grio X. XI. Kongklusyon Rekomendasyon X. KONGKLUSYON • Naging matagumpay ang may-akda sa pagbuo kaalaman at pagdaragdag sa pagunawa ng mga mambabasa tungkol sa estado ng sining ng linggwistika sa Pilipinas noong 1970 hanggang 1980. X. KONGKLUSYON • Sa pamamagitan ng paglalahad/ekspositoring estilo ng pagsulat, nagawa niyang alisin ang mga personal na opinyon at kagustuhan na naisip sa kanyang pagtatasa. Malinaw na ang karamihan ay nagsisikap na maisulong ang sining ng linggwistika sa Pilipinas. Ang ating bansa ay binibigyan ng banyagang dalubwika dahil sa limitadong pondo mula sa gobyerno at iba pang mga lokal na institusyon. X. KONGKLUSYON • Bagaman maraming mga teorya, panuntunan, katotohanan na nakasaad sa libro ay nanatiling totoo sa kasalukuyan. Maraming mga pagsasaliksik at pag-aaral na isinagawa tungkol sa linggwistika sa Pilipinas na may iba't ibang kakayahan at kahinaan dahil magkakaiba ang wika sa iba’t ibang lugar ng bansa. X. KONGKLUSYON • Malawak ang sakop ng lingguwistika kung kaya’t iilan lamang ang nagpapatuloy o tumataya sa pag-aaral nito. XI. REKOMENDASYON • Tungkol sa pormat ng pagsulat, upang maiwasan ang mabibigat na layout, ang may-akda maaaring gumamit ng mga talahanayan o ilustrasyon upang ihambing ang iba't ibang mga paghahanap o ideya mula sa iba iskolar. XI. REKOMENDASYON • Ang isang kahulugan ng mga term o glossary sa simula o pagtatapos ng libro ay maaaring makatulong sa mga mambabasa upang higit na maunawaan ang konsepto o ideyang tinatalakay. XI. REKOMENDASYON • Pagpopondo / pag-sponsor ng higit pang pagsasaliksik / pag-aaral na isinagawa ng mga lokal na iskolar / lingguwista. XI. REKOMENDASYON • Suporta at hikayat sa mga mga nagnanais na mag-aral ng lingguwistika upang magkaroon ng lakas upang magpatuloy sa pag-aaral. XI. REKOMENDASYON • Pagbuo ng mga diksyonaryong multilingual upang hindi mapagiwanan ang ating wika sa paglipas ng panahon (Cebuano-EnglishFilipino) Maraming Salamat sa inyong pakikinig! Bukas ang mga tagapagulat para sagutin ang inyong mga katanungan. Maraming Salamat sa inyong pakikinig!