Банк молия академияси 3-кейс чемпионат 2-тур
«Инвесторлар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш»
Инвестиция – инвестор томонидан
фойда олиш мақсадида ижтимоий
соҳа, тадбиркорлик, илмий ва бошқа
фаолият
турлари
объектларига
таваккалчиликлар
асосида
киритиладиган моддий ва номоддий
бойликлар ҳамда уларга бўлган
ҳуқуқлар, шу жумладан интеллектуал
мулк объектларига бўлган ҳуқуқлар,
шунингдек реинвестициялар
Инвестор – фойда олиш мақсадида
инвестиция фаолияти объектларига
ўзининг маблағларини ва (ёки)
қарз маблағларини ёхуд жалб
қилинган
бошқа
инвестиция
ресурсларини инвестиция қилишни
амалга
оширувчи
инвестиция
фаолияти субъекти
Инвесторлар ҳуқуқлари – чет
эллик
ҳамда
маҳаллий
инвесторлар томонидан амалга
ошириладиган инвестициялар ва
инвестиция фаолияти соҳасидаги
муносабатлардаги
ҳуқуқлар
мажмуи
Инвестиция муҳити
Ҳар қандай мамлакатда бизнес инвратузилмаси сифатини,
инвестиция самарадорлигин ва капитал қўйилмаларда юзага
келиши мумкин бўлган хатарлар даражасини белгилайдиган
сиёсий, ижтимоий-маданий, молиявий, иқтисодий ва ҳуқуқий
шароитлар тўплами
Инвестицион
потенциал
Инвестицион
рисклар
Инвестиция
муҳити
Мамлакатнинг инвестиция муҳити қуйидаги муҳим омиллар билан шаклланади:
1. Макроиқтисодий
барқарор муҳит ва
қулай истиқбол
2. Барқарор
сиёсий ҳолат
Инвестиция муҳитининг ҳолати
ихтисослашган жаҳон
агентликлари рейтинги билан
тасдиқланади
3. Қонунчилик
базасининг
барқарорлиги ва
фукционаллиги
4. Солиққа
тортишнинг
мувофиқлиги
меъёрдалиги
Инвесторлар ҳуқуқларини
ҳимоя қилиш қонунчилиги
Ўзбекистон Республикасида хорижий инвесторларни жалб этиш
соҳасидаги асосий меъёрий хужжатлар:
«Хорижий инвестициялар тўғрисида» ги Қонун;
«Инвестиция фаолияти тўғрисида» ги Қонун;
«Хорижий инвесторлар ҳуқуқларинининг кафолатлари
ва ҳимоя чоралари тўғрисида» ги Қонун
Ўзбекистон Республикаси Президенти ва Ҳукумати
қарорлари шаклида қабул қилинган қатор меъёрийҳуқуқий хужжатлар.
6
«Бизнес юритиш» Индекси
Корхона ташкил
қилиш
•Жараёнларнинг умумий сони, шунингдек, ҳужжатлар
топширилгандан то фаолият бошлагунга қадар масъулияти
чекланган жамиятни (ёки шу каби корхонани) рўйхатдан ўтказиш
учун тадбиркорлар ўтиши керак бўлган харажатлар ва вақт
белгиланади
Қурилиш учун
рухсатнома олиш
• Жараёнлар сони, шунингдек, кичикроқ бино қуриш учун
харажатлар ва муддати ҳисобга олинади
Электр ва
коммуникация
тармоқларига уланиш
• Қурилган бинони электр ва коммуникация таъминоти тизимига
уланиш жараёнларнинг сони, унга кетадиган вақт ва харажат
ҳисобланади
Мулкни рўйхатдан
ўтказиш
Кредит олиш
Инвесторларни
ҳимоя қилиш
Солиқ
• Ko'chmas mulki sotib olinganidan keyin korxona tomonidan mulk
huquqini ro'yxatdan o'tkazish uchun amalga oshirishi kerak bo'lgan
xarajatlar va ularning o'tishi davomiyligi bilan protseduralar soni taxmin
qilinadi
• Jismoniy va yuridik shaxslarning kredit byurolari, shuningdek garovga
qo'yilgan mol-mulk bilan qamrab olish darajasi baholanadi. Ya'ni,
korxonalarning kredit mablag'laridan foydalanishni osonlashtiradigan
omillar tekshiriladi.
• Aksiyadorlarni aktsiyadorlik jamiyatlarini boshqarish organlarining
noqonuniy harakatlaridan himoya qilish darajasi aniqlanadi. Indekslar bu tegishli savollarga ijobiy javoblar uchun ballar yig'indisi. Bitta bitim
bitta bandga teng keladi.
• Soliq ma'muriyatining sifati aniqlanadi, shuningdek odatdagi
korxonaga soliq yuki miqdori (yil davomida tushumdan soliq
to'lovlarining ulushi)
Халқаро савдо
Шартномаларнининг
ижроси
Тўлов қобилиятсизлиги
тўғрисидаги қарор
Меҳнат бозорини
тартибга солиш
• Kompaniya tovarlarni eksport qilish yoki import qilish paytida har xil
xarajatlarni (vaqt, pul) hisoblab chiqadi. Kerakli hujjatlarni tayyorlash uchun
zarur bo'lgan vaqtni o'z ichiga olgan holda.
• Yetkazib berilgan yuk uchun to'lovni to'lashdan bosh tortgan vijdonsiz xaridoryuridik shaxsdan qarzlarni sud tartibida undirish bo'yicha protseduralar soni,
davri va xarajatlari tovarlarning sifatsiz ekanligi bilan asoslanib belgilanadi
(keyinchalik ekspertiza tovarlarni yuqori sifatli deb tan oladi)
•
Bankrotlik protsedurasini o'tkazish zarurati bilan duch kelgan korxona
harakatlarining tartibi (muddati, qiymati, kreditni to'lash darajasi)
baholanadi.
• Bandlikni tartibga solishning moslashuvchanligi, ayniqsa ishga qabul
qilish, ish vaqti va xodimlarni qisqartirish kabi sohalarda baholanadi.
Shuningdek, ish sifati jihatlari, masalan, tug'ruq ta'tillari, kasalxonaga
haq to'lanadigan ta'til va ish joyidagi gender tengligi.
Моддий бўлмаган инфраструктура
Таълим
Мудофаа
Маданият
Тартибни сақлаш
Соғлиқни сақлаш
Давлат бошқаруви
Спорт
Фан
Ижтимоий ҳимоя
Санъат
Банк-молия тизими
Кредит
Пул-кредит сиёсати
Суғурта
Давлат молияси
Фонд бозори
Аҳоли молияси
Хорижий валюталар
билан операциялар
Молия бозори
Валюта бозори
Молия институтлари
Хужжат мақсади
1
• Мамлакатда инвестиция муҳитини янада
яхшилаш
2
• Тўғридан-тўғри инвестицияларни жалб
этишни рағбатлантириш
3
• Инвесторларнинг ишончини
мустаҳкамлаш
4
• Инвесторлар билан ишлашда давлат
тузилмаларининг масъулиятини ошириш
Давлат органи томонидан қабул қилинган маъмурий
ҳужжатнинг қонуний кучига ишонган ҳолда ўз фаолиятини
юритаётган
тадбиркорларнинг
ушбу
қарорнинг
кейинчалик бекор қилинганлиги натижасида кўрган
зарарлари тўлиқ қопланиши.
Давлат органининг маъмурий хужжатини бекор қилиш ёки
ўзгартириш масаласи, агарда бу виждонан ҳаракат қилган
тадбиркорларнинг қонуний манфаатларига
алоқадор бўлса, суд тартибида кўриб чиқилиши.
Давлат органининг қонунга хилоф маъмурий хужжатни
чиқариши натижасида жисмоний ва юридик шахсларга
етказилган зарари давлат томонидан қоплаб
берилиши.
Ўрнатиладиган тартиблар
Давлат ва жамоат эхтиёжлари учун ерларни олиб қўйиш
ҳақидаги қарорга фақат ерлари олиб қўйилиши
режалаштирилаётган шахслар билан очиқ муҳокама
ўтказилиб, фойда ва харажатлар баҳолангандан
кейингина йўл қўйилиши.
Олиб қўйилаётган ер участкаларидаги иморатлар ва
иншоотларнинг бузулишига кўчмас мулкнинг бозор
қийматини ва олиб қўйиш оқибатида мулкдорларга
етказилган
зарарларнинг
ўрни
қопланганидан кейин йўл қўйилши.
тўлиқ
Ер участкаларини олиб қўйиш мезоналри
Хорижий инвесторларга яратилиши керак бўлган шароитлар
Чет эл инвестицияси иштирокидаги корхоналар устав фондида чет эл
инвестцияларининг минимал миқдори тушириш.
Чет инвестицияси иштирокидаги корхона иштирокчиларидан бири албатта
хорижий юридик шахс бўлиши шартлиги ҳақидаги талабни бекор
қилиш (жисмоний шахс ҳам иштирокчи бўлиши).
Чет эл инвестицияси иштирокидаги корхона устав фондининг минимал
миқдорини тушириш.
Акциядорлик
жамиятлари
камайтириш.
устав
фондининг
минимал
миқдори
Бажарилиши кўзда тутилган вазифалар
Мамлакатнинг
инвестицион
жозибадорлигини
ошириш
Интелектуал
мулк
ҳуқуқларини ишончли
ҳимоя қилишни
кафолатлашни кучайтириш
Хорижий инвесторларнинг
Муҳнат
фаолияти
Аккредитация
муддатини 5 йилгача
ошириш ва тўланадиган
тўловни уч баробаргача
қисқартириш
соҳасидаги рухсат
бериш тартибини
ва хорижий
ишчи кучларини
жалб қилишни соддалаштириш
“Халқаро савдо Ер участкаларини
арбитражи” ижарага
бериш
тўғрисидаги
қонун лойиҳасини
ишлаб чиқиш
тартибини ишлаб
чиқиш
Валюта маблағлари
ўтказилишини
кечиктиришда
қўлланилган
Жазо
санкцияларини
қўллашни бекор қилиш
Инвестиция фаолиятини тартибга
солувчи
ягона қонун
ҳужжатини
ишлаб чиқиш
Прогноз кўрсаткичларни
қайд этиш (учет)
ва маҳсулотларни
экспорт қилиш
Статистикасини
алоҳида ҳудудлар бўйича
юритиш тартибини бекор
қилиш
Лицензиялаш ва рухсат бериш соҳасидаги ислоҳотлар
Давлат сиёсатининг устувор йўналишлари
Лицензиялаш ва рухсат бериш тартибтаомилларини
соддалаштириш,
шаффофлик,
ҳуқуқий
аниқликни
таъминлаш ва асоссиз маъмурий
назоратни
бекор
қилиш
орқали
лицензиялаш
ва
рухсат
бериш
соҳасидаги қонунчиликни жадал
такомиллаштириш;
Жамоатчилик
назорати,
ўзини
ўзи
тартибга
солиш,
сертификатлаш,
аккредитациялаш, фуқаролик ҳуқуқий
жавобгарликни
суғурталаш,
техник
тартибга солиш ва бошқа замонавий
усуллар орқали тадбиркорлик фаолиятини
тартибга
солишнинг
муқобил
усулларидан кенг фойдаланиш;
Баъзи стратегик ва махсус фаолият
турларини амалга ошириш ҳуқуқини
берадиган
лицензиялардан
ташқари,
фаолиятнинг айрим турлари билан
шуғулланиш ҳуқуқини берадиган барча
лицензиялар амал
қилиш муддати
чекланмаган ҳолда
берилади.
42 та тадбиркорлик фаолияти соҳасидаги
лицензияланадиган фаолият ва рухсат бериш
тартиб-таомилларининг
турлари,
шу
жумладан,
уларнинг
баъзи
турларини
бирлаштириш
қилинди
йўли
бекор
Давлат
бошқаруви
жараёнига
замонавий ахборот-коммуникация
технологияларини фаол жорий
қилиш, шу жумладан, лицензиялар ва
рухсат
бериш
хусусиятига
эга
ҳужжатларни беришда идоралараро
ҳамкорлик механизмларидан (G2G)
кенг фойдаланиш.
Фаолиятнинг айрим
турларини
38 турдаги тадбиркорлик
фаолияти соҳасидаги лицензиялар
ва рухсат бериш хусусиятига эга
лицензиялаш
ҳужжатлар
17
тага
бўйича
функцияларни бирлаштирилди
Вазирлар Маҳкамасидан тегишли
давлат
органларига
берилди,
шунингдек лицензия ва рухсат бериш
хусусиятига эга ҳужжатларни бериш
функциясини
республика
давлат
бошқарув органларидан уларнинг
ҳудудий бошқармаларига ва маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органларига
ўтказилди
25 турдаги тадбиркорлик
фаолияти
соҳасидаги
лицензиялар ва рухсат бериш
хусусиятига эга ҳужжатларни
расмийлаштириш
муддатлари
қисқартирилди
Божхона тизимидаги ислоҳотлар
товар позицияцидан импорт
божхона божлари ставкалари
қайта кўриб чиқиш.
$
товар позицияси
Чегара божхона постларида божхона органлари томонидан
божхона назорати ўтказилганда ветеринар, фитосанитар,
экологик ва санитар-эпидемиологик назорат ҳам амалга
оширилиши;
товар позициясидаги аксиз
солиқлари ставкалари қайта
кўриб чиқиш
Иқтисодий ҳамкорлик ва ривожланиш ташкилотига аъзо
давлатларнинг аккредитациядан ўтган органлари томонидан
мувофиқлик
сертификатлари
берилган,
Ўзбекистон
Республикасига олиб кирилаётган товарларга нисбатан
мажбурий мувофиқлик сертификатлаштиришни амалга
ошириш талаб этилмаслиги;
Товарларнинг «эркин муомалага чиқариш (импорт)»
режимига божхона расмийлаштируви учун товарларни
давлат тилида мажбурий маркировка қилиш талаб
этилмаслиги
Мулкчилик шаклидан катъий назар давлат
инвесторлар фаолиятини барча субъектлари
хукукларини химоя килиши керак
Инвестиция
фаолиятида
ошкоралик
Инвестиция
фаолиятини
амалга
оширишда тенг
хукуклигини
таъминлаш
Инвестиция
фаолияти
субъектлари юридик
томондан химоя
килишнинг
баркарорлиги
Хар кандай карор
буйича судга
шикоят килиш
хукуки
Капитал
куйилмаларни
химоя килиш
Банк молия академияси 3-кейс чемпионат 2-тур
«Инвесторлар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш»
Ишбобоев
Аслиддин
Тангрибердиев
Сулаймон
Рўзихўжаева
Зилола
Маматкулов
Достонбек
Жўраев
Ёқубжон