ANG KUWENTO NI ROSARIO
ANG BARRIO TANYONG ay nasa tabi ng estero ng iiog Malabon. Ito ay may
laking 5 ektarya kung saan may nakatirang 1.850 pamilya o may 12.400 katao. Para
marating ang mga bahay-bahay, ang mga tao ay lumalakad sa mga tulay na hindi naman
matitibay. Kaya maraming tao ang naaaksidente at maraming mga bata ang nahuhulog
sa marumi at napakaitim na tubig. Ang tubig sa ilalim ng bahay ay tapunan ng basura at
palikuran na rin.
Sa survey na isinagawa, 1075 lamang ang may sariling palikuran at ang 3076 ay
gumagamit ng "balot system" o diretso na sa istero. May 1076 ang may sariling tubig at
g0—. ay umiigib sa poso. May dalawang pampublikong poso at ang tubig ay binibili. Ang
isang containerna may lamang 5 galon ay may halagang PHPIS5.OO — PHPIO.O0 depende
sa layo ng bahay.
Ang mga nakatira rito ay walang titulo sa lupang tinitirikan. Ang upa sa kuwartong
parang tirahan ng baboy ay PHNPSOO — Phpi 0600 bawat buwan. Ang mabuti-buti naman
ay Phpi, 5O0 — PhPZ,000 bawat buwan. Dito sa barrio Tanyong nakatira si Jaime, 24
taong gulang. Ang kanyang asawa ay si Lucy, 27 taong gulang. Ang mga anak nila ay
sina Jocelyn, 5 taon: Marites, 4 na taon: Antonio, 2 72 taon: at si Rosario,
1 taon at da na
buwan.
Isa si Jaime sa 7076 na galing sa probinsiya at Iumuwas patungong Maynila upang
magkaroon ng mahusay-husay na buhay. Ang pamilya niya ay galing sa Pangasinan.
Ang kanyang ama ay isang malit ma magsasaka. Ngunit ang kanilang ani ay hindi sapat
sa kanilang pamilya kayat lumuwas silang patungong Maynila.
Ngayon, si Jaime ay isang laborer sa isang construction site sa Ouezon City. Ang
kita niya ay Phpi65.OO isang araw. Hindi ito sapat para sa kanilang pamilya. Tinitipid nila
ang lahat ng gastos, ngunit baon sila palagi sa utang. Kung namamalengke si Lucy, ang
Phpso.O0 na ulam ay pinagkakasiya niya sa tatlong kainan. Kung minsan ay hindi na siya
nakakatikim ng ulam.
Minsan, nung buntis si Lucy kay Rosario at gustong-gusto niyang kumain ng
masusustansiya at masasarap na pagkain ay hindi niga Ito magawa, mapakain lamang
niya ang kanilang tatlong anak ngaong mga panahong iyon. Nagtitiis na lamang siya at
iniisip niyang Diyos na lamang ang bahala sa kanya. Sabi nga ng bishop sa sermon ...
"Pinagpapala ang mahihirap, dahil Mapapasakanila ang kaharian ng Diyosi".
Si Lucy ay tubong Bisaya at siya ay high school graduate, hindi tulad ni Jaime na
hanggang Grade 3 lamang. Kulang ang mga pangangalaga niya sa kanyang mga anak.
Noong sanggol pa ang mga ito, sinabihan siya ng doctor na bawal sa kanya ang
magpasuso dahil may sakit siya sa puso. Ang sabi sa kanya ay bumili na lamang siya ng
infant formula sa katabing botika na ang doctor mismo ang
nag-mamays-ari.
malusog naman si Lucy. Dahil nga sa pinagbawalan siya ng doctor
apat niyang anak ay lumaki sa condensada. kaya lamang, ang
condensada ay 1 guhit na gatas sa 7 guhit na tubig. kung may pera
ng Bear Brand, ngunit hindi naman siya tinuruan kung papaano ang
Subalit
na magpasuso, ang
pagtimpla niya ng
sila ay bumibili siya
wastong pagtitimpla
ng gatas kayat para sa kanya ay sapat na ang magkulay puti ang tubig. Hindi niya
pinapakuluan ang mga tubig, tsupon at bote ng mga bata. Ang mga tsupon at bote ay
hinuhugasan niya ng basta na lamang ng tubig at sabon. Hindi rin siya tinuruan ng
wastong pagpapakain sa mga bata at may paniniwala siya na ang kalamansi ay masama
para sa mga bata. Kape at kanin ang pang-almusal ng mga bata.
Dahil dito, ang lahat ng anak niya ay 2n4d degree malnourished. Pare-pareho ang
kanilang mga sakit — palagi silang inuubo, nilalagnat at nagtatae. Ang kanilang tiyan ay
malalaking
parang
tambol.
May
bulateng
lumalabas
kapag
sila
ay
dumudumi
na
pinaniniwalaan naman ni Lucy na normal lamang dahil sa pagkakaalam na tumutulong
ang mga bulate sa pagtunaw ng pagkain sa tiyan.
Wala ring bakuna sina Antonio at Rosario dahil natakot si Lucy noong nilalagnat
ng bahagya sina Jocelyn at Marites nung ang mga ito ay pinabakunahan niya.
Kinagagalitan din diya ni Jaime kung lagnatin ang bata pagkatapos ng bakuna. Isa pang
cahilan ay ang walang katiyakang pagkakaroon ng libreng bakuna sa kanilhang barangay
health centersanhi ng kakulangan sa bakuna at kakulangan ng midwife at health workers
sa center.
Ang
pinakasakitin
sa kanilang lahat ay ang
pinakapayat, maputla at palaging
bunsong
si Rosario.
Siya ang
nagtatae. Isang araw, si Rosario ay nagkasakit ng
tigdas. Dinala siya ni Lucy sa pinakamalapit na health centerna siya rin namang kanilang
barangay health center. Libre ang konsulta subalit walang nalbibigay na libreng gamot
ang barangay. health center. Ang sabi ng nurse ay ubos na raw ang budget para sa taong
iyon para sa mga gamot sa center. Hindi rin daw na-approve ng Sangguniang Bayan ang
reguest ng Municipal Health Officer na dagdag na budget para sa mga gamot sa taong
ito. Dahil daw ito sa naghihinala ang mga konsehal ng bayan na mapupunta lamang sa
Mayor at Municipal Health Officer ang idadagdag na pondo.
Binili na lamang ni Lucy ang tationg gamot na inireseta para kay Rosario — Loviscol
syrup (para sa ubo) J GOml PAPIO9.00, Ercefuryl suspension (para sa pagtatae) 220mg
per Sml JGOml Php243.(0 at Ceporex (isang antibiotic) 250Mg per Smi 71 30MiI PHPISO.O0.
Sinabihan siyang yung mga mismong brands na inireseta ang dapat bibilhin dahil (to ang
para sa karamdaman mismo ni Rosario. Nang maubos na ang tig-isang bote ng tationg
gamot ay hindi na sila makabili dahil wala na silang pera. Hindi tuluayang gumaling si
Rosario. Patuloy ang pagtatae niya hanggang sa matuyuan.
Dinala
muli
ni Lucy
si Rosario
sa
health
center subalit
ipinalipat
na
sila sa
pribadong ospital ng hindi malinaw kay Lucy kung bakit hindi puwedeng sa barangay
health center tingnan si Rosario. Humingi ang ospital ng deposito na PHPI,200.00.
Mabuti na lang at naka-utang sila ng PHF 1,500 sa kanilang Barangay Captain na
nagpapa-"5-6". Dahil. maputlang-maputla si Rosario ay isang yunit ng dugo ang
kinailangang isalin sa kanya. Si Jaime ang kinunan ng isang yunit ng dugo para rito.
Sa pagligil nila ng isang gabi sa ospital, ang kanilang gastos ay umabot sa
PhNPA, 150 at ipinasya nilang ilabas na lang si Rosario kahit ayaw nilang ilabas ito ng hindi
pa magaling dahil parang patak ng metro ng taxi ang gastos nila sa ospital. Lahat ay
sinisingil sa kanila — bulak, alcohol, gasa, tape at iba pa. Pagkatapos ng kataku-takot na
pakiusapan ay pinayagan din ang pasyente na lumabas. Pinapirma sila na silang maganak ay nagpipilit lumabas ng ospital kahit labag sa utos ng doctor. Pinayuhan silang
bumalik na lamang kung may pera na o kaya ay sa government ospital pumunta.
Pagkaraan ng isang linggong patuloy
nanghina, natuyuan at tuluyan ng namatay.
na
pagtatae
at lagnat,
Bakit namatay si Rosario2
si Rosario
ay