УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ“- БИТОЛА
ТЕХНОЛОШКО-ТЕХНИЧКИ ФАКУЛТЕТ - ВЕЛЕС
ПРОЕКТНА ЗАДАЧА ПО ПРЕДМЕТОТ:
ХЕМИСКИ ОПАСНОСТИ ВО ХРАНА
НАСЛОВ:
Микотоксин Патулин (Patulin)
Кандидат:
Професор/и
Снежана Спировска Димевска
Индекс бр: 131
Горица Павловска
Везирка Јанкулоска
Велес, 2021 година
????
СОДРЖИНА
1
Вовед ....................................................................................................................... 3
2
Микотоксини (општи карактеристики) ............................................................... 5
3
Класификација и хемиски состав на патулин (Patulin) ...................................... 9
4
Присуство во храната .......................................................................................... 12
5
Здравствена опасност .......................................................................................... 15
6
Превенција и стратегии за намалување на ризикот од контаминација со
патулин ................................................................................................................. 16
6.1 Складирање ..................................................................................................... 16
6.2 Фунгициди ...................................................................................................... 17
6.3 Физичко отстранување на мувлите и ткивото зафатено со инфекција ..... 17
6.4 Мерки во фазата на производство ................................................................ 18
6.5 Мерки за отстранување на присутен патулин од крајните производи ..... 18
7
Заклучок ............................................................................................................... 20
8
Користена литература ......................................................................................... 21
2
1
Вовед
“Not moulds but their toxins are problematical for animals as well as for
humans. They accumulate in grains and cause enormous economic losses.
Therefore, it is crucial to identify and deactivate these mycotoxins in time.”
- Professor Dr. Rudolf Krska
Микотоксини се токсини кои се излачуваат како секундарни метаболити од
страна на разни габи и мувли способни да предизвикаат болест или смрт кај човекот
или животните. Поради нивната фармаколошка активност, некои микотоксини и
нивни деривати се користат како антибиотици или друг тип на лекови; сепак, има
и такви кои се користат како биолошко оружје. (Bennet&Klich, 2003).
Несаканите ефекти од внес на микотоксини со исхраната се познати со децении
наназад. Иако контаминацијата со микотоксини на земјоделските производи сè
уште се појавува во развиените земји, сепак апликацијата на модерни
производствени процеси и постоење на законска регулатива која треба да се
применува,
придонесува за значително намалување на изложеноста на
популацијата на микотоксини. (Shepard, 2007).
Микотоксиите имаат различни акутни и хронични ефекти врз луѓето и животните,
во зависност од приемчивоста на видот за одреден микотоксин. Тревопасните
животни имаат поголема отпорност кон микотоксините и нивните несакани ефекти.
Последиците по економијата од присуството на микотоксини вклучуваат загуба на
човечки животи и животни, зголемени трошоци за медицинска и ветеринарна
грижа, соодветно отстранување на контаминираните храна и производи,
инвестирање во истражувања и примена на мерки за намалување на сериозноста на
проблемот со микотоксините. (Zain, 2010)
Патулинот е токсичен микотоксин кој го создаваат различни видови мувли и
најчесто е присутен во оштетени или гнили овошја, најчесто кај јаболката. Ако
контаминираните јаболка освен за исхрана, се употребуваат и за правење на сокови,
тогаш веројатноста патулинот да е присутен и во крајниот производ и да ги
манифестира своите токсични ефекти, е многу голема.
3
4
2
Микотоксини (општи карактеристики)
За разлика од примарните метаболити (шеќери, аминокиселини и други
супстанции), микотоксините не се неопходни за одвивање на метаболните процеси
во мувлите. Во светот во моментов се изолирани околу 400 видови микотоксини.
Најчести микотоксини се: афлатоксин, фумонизин, зеароленон, охратоксин,
патулин, трихотоцени и др. Поради способноста на мувлите кои излачуваат
микотоксини да растат и да се размножуваат на различни намирници и при
различни надворешни услови, тие може да бидат присутни во многу земјоделски
производи и продукти. (Grenier&Oswald, 2011) Најчести мувли кои создаваат
микотоксини се дадени на Слика 1.
Слика 1. Најчести мувли кои создаваат микотоксини
5
Присуството на мувла во некоја намирница, не значи дека истата ќе биде загадена
со микотоксин но и отсуството на мувла не подразбира отсуство на микотоксин кој
може да се задржи и откако мувлите ќе се елиминираат. (Klapec, 2010).
Микотоксиите се невидливи, немаат вкус и мирис и се хемиски стабилни и отпорни
на температури и складирање. Исто така се отпорни и на голем дел од
производствените процеси за добивање на храна.
Секое растение може да биде „нападнато“ од една или повеќе мувли и секоја мувла
може да создава повеќе од еден микотоксин. Поради тоа, голема е веројатноста во
една намирница да има различни микотоксини со што се зголемува можноста тие
да влезат во меѓусебна интеракција и да појават синергистички ефект што
претставува голема опасност по здравјето на стоката и по земјоделското
производство.
Мувлите кои произведуваат микотоксин може да се поделат во две големи групи:
 Мувли од полињата (field fungi), како Fusarium sp. кои произведуваат
микотоксини во полињата за време на жетвата или бербата на плодовите;
 Мувли од складиштата, како Aspergillus and Penicillium sp. кои произведуваат токсини после собирањето на плодовите. (Tola&Kebede, 2016)
Сепак, при одредени надворешни услови како невообичаено топло или влажно
време, габите од родовите Aspergillus и Penicillium можат да ги зафатат посевите за
време на растењето, исто како и Fusarium sp., и потоа да продолжат да растат и да
произведуваат микотоксини и при транспортот и складирање на намирниците.
Како што веќе беше напоменато, микотоксините предизвикуваат економски штети
во сите фази на производство на храна и намирници, започнувајќи од житните
полиња и животинските фарми, па се до преработката на производите и
дистрибуцијата.
Според едно големо истражување спроведено од 2008-2017 година (табела 1) и
анализирани 74.821 примероци на храна од 100 земји во светот, најдено е присуство
6
на барем еден микотоксин во 88% од испитуваните примероци, а присуство на два
токсини во 64% од примероците. (Dorniger et al, 2019)
Табела 1. Процент на застапеност на микотоксини по региони во светски рамки
Што се однесува до здравствените ефекти врз човекот, микотоксините
предизвикуваат т.н. микотоксикози. Симптомите се различни, а токсичноста може
да биде акутна и хронична. Во случај на акутна токсичност, симптомите се
појавуваат брзо, во рок од неколку минути или часови и најчесто се резултат на
изложување на големи дози. Хроничното труење се карактеризира со послаби
симптоми кои се појавуваат после одредено време на изложување на микотоксини
и потребен е соодветен иницијален период. Вообичаено хронична токсичност
настанува со долготрајно изложување на мали дози на микотоксини. Најчести
симптоми при акутна и хронична токсичност се прикажани во табела 2.
7
Табела 2. Најчести симптоми при акутна и хронична токсичност.
АКУТНИ ЕФЕКТИ
ХРОНИЧНИ ЕФЕКТИ
Нарушување на функцијата на
бубрезите и црниот дроб
Канцер на црниот дроб
Жолтица
Хроничен хепатит
Повраќање
Хронична жолтица
Анорексија
Хепатомегалија
Асцит
Цироза на црн дроб
Гастроинтестинално крварење
Имуносупресија
http://www.mycotoxins.info/mycotoxins/mycotoxins-definition/
Главните токсични ефекти на микотоксините се карциногеност, генотоксичност,
нефротоксичност, хепатотоксичност, пореметувања во репродуктивниот и
дигестивниот систем, имуносупресија и промени на кожата. Тие ја манифестираат
својата токсичност преку различни механизми како на пример врзување со гуанин
(дел од ДНК) после метаболичка активација во црниот дроб (афлатоксинот),
врзување со естрогенски рецептори кај цицачите (зеароленон), блокирање на
синтеза на протеините (охратоксини) и некои други механизми. Фактори кои
влијаат на токсичноста се:
 Видот на микотоксин, количината и времетраењето на изложеност
 Видот на животни, луѓе, пол, раса, возраст, имун статус и општа
здравствена состојба
 Менаџирање со полињата: хигиена, температура, обем на производство
 Можен синергизам помеѓу микотоксини кои се присутни во храната.
8
3
Класификација и хемиски состав на патулин (Patulin)
Името патулин, овој микотоксин го добил од габата од која е првично изолиран
- Penicillium patulum. Но, познато е дека и габите од родот на Byssochlamys,
Aspergillus и Penicillium чии соеви P. crustosum, P. expansum, P. roqueforti, можат да
создаваат патулин. Овие габи создаваат и други микотоксини како цитринин,
циклопиазонична киселина, охратоксин А и др.
Откриен е во 1940 година, а истражуван е поради неговиот антибиотски потенцијал
против грам позитивните бактерии како Mycobacterium Tuberculosis, како и на уште
75 други различни бактериски соеви. Во 1960 год се утврдило дека е токсичен не
само за бактериските клетки туку и за животински и растителни клетки и затоа е
прекласифициран во микотоксин. (Ioi et al.,2017)
Патулин е цикличен γ-лактонски микотоксин (Слика 2), растворлив во вода и
алкохол, а ја губи својата биолошка активност во алкална средина. Алкохолната
ферментација на соковите од јаболка го уништува патулинот и поради тоа
ферментирани производи како алкохолен пијалак од јаболка (cider) и/или од круши
(perry) не содржат патулин. Некои испитувања покажуваат дека аскорбинската
киселина може да го отстрани патулинот иако оптималните услови за деактивација
не се со сигурност утврдени. Стабилен е на висока температура и студиите
покажале дека тој не се елиминира од сокот од јаболка кога е изложен на
температура од 80°C и времетраење од 20 минути. Високите температури од над
150°C со краткотрајно дејство може да уништат само 20 % од патулинот. (Janik et
al, 2020)
Бидејќи е електрофилна молекула, високо реактивна, способна е да влезе во
интеракција со протеините и да формира молекуларни врски со различни
аминокиселини со што има својства на ензимски инхибитор. Покажано е дека може
да формира врски и со ДНК молекулите и со ова се објаснуваат неговите тератогени
и карциногени ефекти. (Schumacher et al., 2006) [14]. Тој ги манифестира своите
несакани ефекти и преку врзување со тиолни (сулфхидрилни) групи на протеини и
глутатион.
9
Слика 2. Хемиска формула на Патулин
Класификацијата според IARC (International Agency for Research on Cancer ) го
категоризира во група 3 (IARC, 1993). За оваа група агенси не е утврдено дали тие
не се канцерогени и севкупно безбедни, туку дека се потребни дополнителни
истражувања.
Се’ уште се проучуваат деградационите механизми и токсичноста на
метаболитите кои се добиваат со деградација на патулин. Исто така се испитува и
биосинтезата на патулин која ќе допринесе до намалување на нивото на
контаминација со патулин во текот на складирањето на јаболката. (Zhong et al.,
2018)
Поради потенцијалните негативни ефекти од консумирањето на патулин,
регулаторните тела низ поголемиот број земји во светот, ја имаат утврдено
максималната количина на патулин која може да се најде во храната. Така, Health
Canada, американската FDA и Codex Committee on Food Additives and Contaminants,
ги поставија границите на 50 μg/kg дозволена концентрација на патулин (Codex
Alimentarius Commission; Rome, 2003; Compliance Policy Guide. U.S. Food and Drug
Administration, 2004; Health Canada Food and Drug Regulations, 2014)
Светската Здравствена организација ја препорачува концентрацијата од 0.4 µg/kg
телесна маса (World Health Organization Evaluation of certain food additives and
contaminants, 1995) а Европската Унија постави малку пониски вредности со
максимално дозволена концентрација 25 µg/kg за цврсти продукти и 10 µg/kg за
храна и сокови наменети за доенчиња и мали деца. (European Commission
Commission regulation (EC) No 1881, 2006). Студиите покажуваат дека децата
консумираат голема количина на јаболка во споредба со возрасните. Според едно
10
истражување спроведено во САД, децата во првата година од животот консумираат
во просек 6.4 g/kg телесна тежина/ден јаболка додека возрасните консумираат само
0.4 g/kg телесна тежина/ден (Plunket et al.,1992). Поради ова, потребна е особена
внимателност за потенцијалните опасности од патулинот и другите микотоксини
кои можат да бидат присутни во бебешката храна.
11
4
Присуство во храната
Патулин е вообичаено поврзан со јаболка и производи од јаболка (сокови и
каши), но, тој е пронајден и во други овошја: круши, смокви, грозје и домати.
Научните истражувања од страна Ioi et al (2017), откриваат контаминација со
патулин и во различни зеленчуци (пиперки бабури), житарки (пченка, ориз и
пченица), како и во некои сирења.
Патулинот најчесто се појавува кај оштетени овошја на кои се развива мувла, но,
треба да се знае дека присуството на мувла не е секогаш знак дека тоа овошје со
сигурност содржи патулин. Во некои случаеви, растењето на мувла во
внатрешноста на овошјето може да е предизвикана од инсекти или друго
оштетување на навидум здрав плод, што подоцна резултира со појава на патулин.
Исто така, може да се појави и во оштетени овошја на површината кои биле чувани
во контролирани услови и изложени на надворешни услови без разлика дали има
или нема скапување во внатрешноста. Со миење на овошјата или отстранување на
ткивото зафатено со мувла, не значи дека ќе се отстрани евентуално присутниот
патулин бидејќи е возможно тој да навлегол во здравото ткиво на плодот.
Иако спорите на многу мувли, кои создаваат патулин може да бидат присутни во
овошјето додека тоа расте на дрво, тие нема да се развијат се до бербата. Појава на
мувла и патулин може да има и на овошјата кои не се обрани доколку тие се
зафатени од некоја болест или оштетени од инсекти. Овошја кои биле паднати на
земја а кои се користат за понатамошна обработка се најподложни на појава на
патулин. Состојбата на овошјата за време на берба, начинот на кој се постапува со
нив (особено за време на транспорт) и условите за складирање треба да се
прилагодени за спречување на појава на мувла. Ова е од големо значење за
превенирање на контаминација со патулин на соковите и другите производи кои се
добиваат од свежи и складирани овошја. (Commission Recommendation on the
prevention and reduction of patulin contamination in apple juice and apple juice
ingredients in other beverages, 2003).
Во некои случаеви, патулин е најден во комерцијална храна во количини поголеми
од дозволените (табела 3). Во Тунис при една рутинска проверка за содржина на
патулин во јаболка и круши, најдено е дека 50% од примероците земени за анализа
12
биле контаминирани. (Zouaoui et al., 2015). Концентрацијата на патулин се движела
од 2 μg/kg до 889 μg/kg, а 22% од контаминираните примероци ја надминувале
дозволената концентрација на патулин дозволена од Европската Унија. Друга
студија направена на примероци од сушени смокви во Турција открила дека
концентрацијата на патулин е во количини поголеми од 151 μg/kg. (Karaca, 2006)
Табела 3. Концентрација на Патулин во различни земјоделски производи/продукти.
Извор: https://apal.org.au/patulin-in-apple-juice-what-you-need-toknow/#:~:text=In%20May%202020%2C%20a%20brand,in%20Hong%20Kong%20and
%20Singapore.
13
Во мај 2020 година во Австралија е повлечен од продажба сок од јаболка поради
контаминација со патулин. Само еден месец претходно, истиот тој сок од јаболка
бил повлечен од продажба во Хонг Конг и Сингапур поради концентрации на
патулин од 260 μg/kg што е далеку од дозволената граница од 50 μg/kg. (
Во светски рамки се прават и студии кои испитуваат присуство на спори од мувли
кои произведуваат патулин во одредени прехранбени намирници. Тоа е поради
фактот што некои мувли можат да го „преживеат“ процесот на обработка и под
одредени услови да продолжат да произведуваат патулин и во готовите производи
во продажба. Мувлите како P. expansum, B. nivea и A. terreus биле изолирани во
цереалии и различни овошја. (Deshpande S, 2002). Соеви на мувли кои
произведуваат патулин се најдени и во намирници како кикирики, лешници и некои
видови ореви. (Marin et al., 2011)
14
5
Здравствена опасност
Во последните години, објавени се само неколку студии за токсичноста на
патулин in vivo. Најголемиот дел од студиите за токсичност користат in vitro модели
и се фокусирани на имунотоксичните и генотоксичните ефекти на патулинот.
Неодамнешните студии покажуваат дека патулинот ја пореметува функцијата на
интестиналната слузница и нејзината заштита. (Mahfoud et al., 2002) (Maresca et al.,
2008) Познато е дека при внесување на микотоксини преку храна, интестиналните
епителни клекти се прва цел на овие токсини. (Bouhet et al.,2004)
Познавањето на молекуларната база на токсогенезата на патулин е сè уште во рана
фаза, во споредба со биосинтезата на афлатоксини и трихотецени. Кај неодамна
изолираниот генски кластер, улогата на најголемиот дел гени лоцирани во него е
непознат, иако се познати повеќето интермедиарни метаболити на патулинот.
Многу фактори од околината ја контролираат биосинтезата на патулинот и според
тоа може да се заклучи дека има неколку нивоа на регулација, слично како и кај
регулацијата на биосинтезата на афлатоксините. (Puel et al, 2010)
Токсичноста на патулин е докажана во експериментални студии кај различни
видови животни: кокошки, мачки, крави, зајаци, глувци и стаорци. LD50 за патулин
се движи од 15 to 25 mg/kg и зависи од изложеноста и начинот на внесување.
Акутните симптоми кај животните вклучуваат едем во белите дробови и мозокот,
парализа на моторичките нерви, конвулзии, оштетување на бубрезите и слезенката
и токсичност врз имуниот систем односно имуносупресивно дејство преку
блокирање на различни фази во функцијата на макрофагите. Кај луѓето симптомите
се манифестираат со гадење, гастроинтестинални тегоби и повраќање.
Хроничните симптоми се слични како и кај сите микотоксини, односно хроничното
труење со патулин може да предизвика невротоксични, имунотоксични,
имуносупресивни и тератогени ефекти. Генотоксичниот ефект и оксидативното
оштетување е докажано кај клетки на различни цицачи, вклучително и човечки
периферни крвни лимфоцити и ембрион бубрежни клетки. (Liu et al., 2003)
15
6
Превенција и стратегии за намалување на ризикот од
контаминација со патулин
Превентивните мерки кои имаат за цел да се спречи формирањето на
микотоксини во овошјата и нивните производи се најефективен начин за
намалување на ризикот од контаминација. Детоксификација на микотоксините со
различни физички, хемиски и биолошки методи се помалку ефективни и не
секогаш дозволени поради тоа што е дискутабилна нивната безбедност а може да
доведат и до губење на нутритивните вредности на третираните продукти и
производи. Трошоците за нивно користење се високи. (Ioi et al., 2017)
Намалување на присуството на патулин и останатите микотоксини е возможно со
примена на низа мерки кои опфаќаат мерки за добра земјоделска пракса (GAP) и
мерки за добра производствена пракса (GMP) и примена на HACCAP начела за
ракување со намирници.
Контаминацијата со патулин може да се превенира во сите фази од ланецот на
производство на храна. Ова има значителни ефекти на концентрацијата на патулин
во крајниот производ. Овие мерки го опфаќаат делот на складирање, отстранување
на мувлата од свежите овошја и зеленчуци и примена на фунгициди. (Ioi et al., 2007)
6.1 Складирање
Првиот чекор за спречување формирање на микотоксини е да се превенира раст на
мувла. Условите на кои се изложени овошјата веднаш после берба и пред
понатамошната обработка имаат голем ефект на финалниот квалитет на
производот. P. expansum може да продуцира патулин помеѓу 4 и 25 °C од 20-90
денови. Ова значи дека складирање во фрижидер е погодно само во краток
временски период. FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations)
препорачува складирање на температури <10 °C или чување на свежи овошја <48
часа за да спречи појавата на патулин.
Контролирана атмосфера во магацините е вториот чекор при складирање на
овошјата. Примена на висока концентрација на јаглерод диоксид или азот со ниска
концентрација на кислород се покажа како добра мерка за контрола на мувлата и
гниење на јаболката.
16
6.2 Фунгициди
Користење на фунгициди за контрола на растот на мувли и формирање на
микотоксини е исто така една од мерките кои се применуваат и во полињата и во
магацините. Постојат многу фунгициди со различен степен на ефективност како на
пример бензимидазол кој многу често се користи после берба за да се спречи раст
на мувли на овошјата но во последно време со ограничена употреба поради
зголемена резистентност на мувлите кон истиот. Оштетените овошја се поосетливи
на контаминација со мувли и ризикот е многу голем ако се складираат без употреба
на фунгициди. Во спротивно, доколку овошјата се третирани со фунгициди, тие кои
се со поголеми оштетувања ќе имаат помала концентрација на мувли отколку тие
што се неоштетени. Ова сугерира дека ефикасноста на фунгицидите многу зависи
од карактеристиките на овошјето и степенот на оштетување за време на
складирањето. (Morales et al., 2007). Флудиоксонил е уште еден конвенционален
фунгицид кој се покажа ефективен во контрола на растот на Penicillium кај
јаболката. (Errampalli, 2004). Иако употребата на конвенционални фунгициди се
покажа како добра мерка, сепак одредени промени во регулаторните механизми и
зголемената грижа за здравствените ефекти од фунгицидите, доведе до
истражувања за пронаоѓање на алтернативни контролни агенси. (транс – 2хексенал, 3% раствор на натриум хиполорит, есенцијални масла од лимон и
портокал и други.)
6.3 Физичко отстранување на мувлите и ткивото зафатено со
инфекција
Квалитетот на крајниот производ е зависен од квалитетот на продуктите кои се
употребуваат за негово добивање. Продуктите со висока концентрација на
микотоксини ќе доведат висока концентрација и во крајниот производ. Се
препорачува сортирање и отстранување на сите оштетени овошја пред да се
складираат и обработуваат. (Food and Agriculture Organization; Rome, 2003). Со ова
ќе се намали концентрацијата на патулин во крајниот производ и ќе се спречи
појавата на вкрстена контаминација. За жал, најдобрите овошја се продаваат како
свежи на пазарот додека оштетените се користат за производство на сокови и каши.
Со ова единствено се намалуваат трошоците за производство што доведува до
намалување на безбедноста на производот. Мерките кои се преземаат во оваа фаза
17
се некаква форма на миење на овошјето (вода под притисок, хемиски раствори) или
процес на отстранување на оштетените делови.
6.4 Мерки во фазата на производство
Патулин може да биде присутен и во крајните производи во концентрации кои ја
надминуваат дозволената граница. Мерките кои се користат во фазите пред
производство имаат значителен удел во намалување на контаминација со патулин
но понекогаш имаат ограничен ефект. Поради тоа потребни се мерки и во тек на
процесот на производство (слика 3). Некои од нив се:
 Прочистување/Филтрација
 Третман со високи температури
 Ферментација
6.5 Мерки за отстранување на присутен патулин од крајните
производи
 Биолошки методи (употреба на микроорганизми)
 Хемиски методи (озон, витамин Ц)
 Физички методи (УВ зрачење, пулсна светлина, висок хидростатски
притисок)
Слика 3. Патулин во крајниот производ
18
Мерките и препораките за намалување на ризикот од контаминација со патулин на
производите кои се добиваат од јаболка, се содржани во документот издаден од
Европската Унија - Commission Recommendation of 11 August 2003 on the prevention
and reduction of patulin contamination in apple juice and apple juice ingredients in other
beverages (Text with EEA relevance) (notified under document number C(2003)
2866)”OJ L 203, 12.8.2003, p. 54–59 (ES, DA, DE, EL, EN, FR, IT, NL, PT, FI, SV)
19
7
Заклучок
Контаминацијата на храната со микотоксини претставува глобален проблем на
кој се посветува особено внимание. Тие се хемиски стабилни молекули кои можат
да го “преживеат” производствениот процес и да се најдат на трпезата со што
директно го загрозуваат здравјето на луѓето преку манифестирање на нивните
акутни и токсични ефекти.
Микотоксинот патулин е присутен во високи концентрации во продукти
секаде низ светот, најчесто во јаболката и производите од јаболка. Патулинот, исто
како и другите микотоксини, претставува здравствена опасност и за луѓето и за
животинскиот свет а предизвикува и значителни штети во земјоделското
производство. Сеопфатно проучување на факторите и предизвиците поврзани со
контаминација на јаболката со патулин, се есенцијални за пронаоѓање на решенија.
Дополнителен проблем претставува и отсуството на сигурни методи за детекција
на патулин во храната како и деградационите механизми и ограниченото знаење за
токсичноста на метаболитите кои се добиваат со таа деградација.
Регулаторните тела во државите се должни да ја контролираат концентрацијата на
патулин во продуктите и во крајните производи кои би можеле да бидат
контаминирани. На тој начин ќе се превенира акутна токсичност а што е уште
поважно, така ќе се превенира хронична токсичност која е далеку поопасна и со
долгорочни несакани ефекти по здравјето на луѓето.
20
8
Користена литература
Аvailable at: http://www.mycotoxins.info/mycotoxins/mycotoxins-definition/
Аvailable at: https://apal.org.au/patulin-in-apple-juice-what-you-need-toknow/#:~:text=In%20May%202020%2C%20a%20brand,in%20Hong%20Kong%20and
%20Singapore.
Benet Jw. & Klich M. (2003). Clinical Microbiology Reviews, Pages 146-151 16(3):497516 DOI: Аvailable at: 10.1128/cmr.16.3.497-516.2003
Bouhet S. et al. (2004) The mycotoxin fumonisin B1 alters the proliferation and the
barrier function of porcine intestinal epithelial cells. Toxicol. Sci; 77:165–171.
CODEX . In: Maximum Level for Patulin in Apple Juice and Apple Juice Ingredients and
Other Beverages. Codex Alimentarius Commission, editor. Codex Alimentarius
Commission; Rome, Italy: (2003)
CODEX. In: Code of Practice for the Prevention and Reduction of Patulin Contamination
in Apple Juice and Apple Juice Ingredients in other Beverages. Codex Alimentarius
Commission, editor. Food and Agriculture Organization; Rome, Italy: 2003. CA/RCP2003.
Commission Recommendation of 11 August 2003 on the prevention and reduction of
patulin contamination in apple juice and apple juice ingredients in other beverages (Text
with EEA relevance) (notified under document number C(2003) 2866)
Deshpande S. (2002) Handbook of Food Toxicology. Marcel Dekker Inc.; New York,
NY, USA: p. 920.
Dorniger et al. (2019) Global Mycotoxin Occurrence in Feed: A Ten-Year Survey Toxins
2019, 11(7), 375; Аvailable at: https://doi.org/10.3390/toxins11070375
Errampalli D. (2004). Effect of fludioxonil on germination and growth of Penicillium
expansum and decay in apple cvs. Empire and gala. Crop Prot. 23:811–817.
21
European Commission Commission regulation (EC) No 1881/2006 Setting maximum
levels for certain contaminants in foodstuffs. Off. J. Eur. Union. 2006;364:5–24.
Food and Drug Administration (FDA) Compliance Policy Guide. U.S. Food and Drug
Administration; Silver Spring, MD, USA: (2004). Compliance policy guidance for fda
staff. Sec. 510.150 Apple juice, apple juice concentrates, and apple juice products—
Adulteration with patulin.
G. S. Shepard (2007). Impact of mycotoxins on human health in developing countries.
Аvailable at: https://doi.org/10.1080/02652030701567442
Grenier B. & Oswald I. (2011). Mycotoxin co-contamination of food end feed: Metaanalysis of publications describing toxicological interactions. World Mycotoxin Journal
4(3), Pages 285-313.
Health Canada Canadian standards for various chemical contaminants in foods. Health
Canada, ;Food and Drug Regulations. (2014) Available online: http://www.hcsc.gc.ca/fn-an/securit/chem-chim/contaminants-guidelines-directives-eng.php.
Ioi et al. (2017.) Mitigation of Patulin in Fresh and Processed Foods and Beverages 9(5):
157. Аvailable at: 10.3390/toxins9050157
Janik et al, (2020). Molecular Aspects of Mycotoxins—A Serious Problem for Human
Health
Int.
J.
Mol.
Sci.
2020,
21(21),
8187;
Аvailable
at:
https://doi.org/10.3390/ijms21218187
Karaca H. & Nas S. (2006). Aflatoxins, patulin and ergosterol contents of dried figs in
turkey. Food Addit. Contam.; 23:502–508. doi: 10.1080/02652030600550739
Klapec T. (2010). Opasnosti vezane uz hranu – fizikalne opasnosti; Sveucilište Josipa
Jurja Strossmayerau Osijek Prehrambeno-tehnološki fakultet
Liu et al. (2003) Evaluation of genotoxic risk and oxidative DNA damage in mammalian
cells exposed to mycotoxins, patulin and citrinin 15;191(3):255-63. Аvailable at:
https://doi.org/10.1016/s0041-008x(03)00254-0
22
Mahfoud R. et al. (2002). The mycotoxin patulin alters the barrier function of the
intestinal epithelium: Mechanism of action of the toxin and protective effects of
glutathione. Toxicol. Appl. Pharmacol.;181:209–218
Maresca M. et al. (2008). Both direct and indirect effects account for the proinflammatory activity of enteropathogenic mycotoxins on the human intestinal
epithelium: Stimulation of interleukin-8 secretion, potentiation of interleukin-1beta effect
and increase in the transepithelial passage of commensal bacteria. Toxicol. Appl.
Pharmacol.;228:84–92
Marin et al. (2011) Patulin contamination in fruit derivatives, including baby food, from
the spanish market. Food Chem.;124:563–568.
Mohamed E. Zein (2010). Impact of mycotoxins on humans and animals; Journal ofSaudi
Chemical Society Volume 15, Issue 2, April 2011, Pages 129-144
Morales et al.,(2007). Patulin accumulation in apples by Penicillium expansum during
postharvest
stages.
Lett.
Appl.
Microbiol.;44:30–35.
Аvailable
at:
https://doi.org/10.1111/j.1472-765x.2006.02035.x
OJ L 203, 12.8.2003, p. 54–59 (ES, DA, DE, EL, EN, FR, IT, NL, PT, FI, SV) Аvailable
at: http://data.europa.eu/eli/reco/2003/598/oj
Plunket et al. (1992). Similarities and Differences between Children and Adults,
Implications for Risk Assessment. pp. 79–94.
Puel et al. (2010) Biosynthesis and Toxicological Effects of Patulin. Аvailable at:
https://dx.doi.org/10.3390%2Ftoxins2040613
Schumacher et al., (2006). DNA-DNA cross-links contribute to the mutagenic potential
of
the
mycotoxin
patulin.
Toxicol.
Lett.
2006;
166:268–275.
doi:
10.1016/j.toxlet.2006.08.002
Tola M. & Kebede B. (2016). Occurrence, importance and control of mycotoxins: A
review. Аvailable at: https://doi.org/10.1080/23311932.2016.1191103
23
World Health Organization Evaluation of certain food additives and contaminants. Tech.
Rep. Ser. 1995;859:36–38.
Zhong et al. (2018). Patulin in Apples and Apple-Based Food Products: The Burdens and
the
Mitigation
Strategies
Toxins
2018,
10(11),
475;
Аvailable
at:
https://doi.org/10.3390/toxins10110475
Zouaoui et al., (2015). Occurrence of patulin in various fruit juice marketed in tunisia.
Food Control.;51:356–360. doi: 10.1016/j.foodcont.2014.09.048.
24