Dominican School (Dagupan),Inc.
Tapuac District, Dagupan City 2400
Tel. No. 5222435
ARALIN 1: MGA URI NG TEKSTO
PANIMULA
LAYUNIN
1. Natutukoy ang paksang tinalakay sa iba’t ibang tekstong binasa;
2. Natutukoy ang kahulugan at katangian ng mahahalagang salitang ginamit
ng iba’t ibang uri ng tekstong binasa;
3. Naibabahagi ang katangian at kalikasan ng iba’t ibang tekstong binasa;
4. Nakasusulat ng ilang halimbawa ng iba’t ibang uri ng teksto.
NILALAMAN
Modyul 1: Kahulugan at katangian ng teksto
MODYUL 1: KAHULUGAN AT KATANGIAN NG TEKSTO
BILANG NG SESYON
5 Araw
PAGGANYAK
Tukuyin ang mga larawan na ipinapakita at sagutin ang sumusunod na
katanungan.
1. Ano ang napapansin ninyo sa mga larawan?
2. Mahilig ba kayo manuod ng:





manuod ng telebisyon at pelikula?
makinig sa radyo?
magbasa ng mga diyaryo?
mahilig humugot at mag rap?
madalas magtext o makipag-usap sa ibang tao?
3. Anong wika ang inyong napapansin kapag nagagawa ninyo ang lahat ng mga
nasa larawan?
PAGTATALAKAY
SITWASYONG PANGWIKA SA TELEBISYON
1. Ang telebisyon ang itinuturing na pinakamakapangyarihang media sa
kasalukuyan dahil sa dami ng mga mamamayang naabot nito.
2. Ang mabuting epekto ng paglaganap ng cable o satellite connection para
marating ang malalayong pulo at ibang bansa.
3. Wikang Filipino ang nangungunang midyum sa telebisyon sa bansa na
ginagamit ng mga lokal na channel.
4. Mga halimbawa ng mga programang pantelebisyon na gumagamit ng
wikang Filipino ay mga teleserye, mga pantanghaliang palabas, mga
magazine show, news and public affairs, reality show at iba pang
programang pantelebisyon.
5. ang pagdami ng mga palabas sa telebisyon partikular ang mga teleserye
o pantanghaling programa na sinusubaybayan ng halos lahat ng
milyon-milyong manununood ang dahilan kung bakit halos lahat ng
mamamayan sa bansa ay nakakaunawa at nakakapagsalita ng wikang
Filipino.
SITWASYONG PANGWIKA SA RADYO AT DYARYO
 Wikang Filipino ang nangungunang wika sa radyo sa AM man o sa FM.
 Ang mga estasyon sa probinsya ay gumagamit ng rehiyonal na wika ngunit
kung may kapanayam sila ay karaniwan sa wikang Filipino sila
nakikipagusap.
 Sa dyaryo ay wikang Ingles ang ginagamit sa broadsheet at wikang
Filipino naman sa tabloid.
 Tabloid ang mas binibili ng masa o karaniwang tao sapagkat mas
naiintindihan nila ang wikang ginagamit dito. Ito ang mga katangian ng
isang tabloid:
 Nagtataglay ng malalaki at nagsusumigaw na headline na
naglalayong maakit agad ang mambabasa.
 Ang nilalaman ay karaniwang senseysyonal na naglalabas ng
impormalidad
 Hindi pormal ang mga salita.
SITWASYONG PANGWIKA SA PELIKULA
1. Ingles ang kadalasang pamagat ng mga pelikulang Pilipino.
2. Filipino ang lingua franca o pangunahing wika ang ginagamit.
3. Ang pangunahing layunin ay makaakit ng mas maraming manunuod na
malilibang sa kanilang mga palabas at programa upang kumita ng
malaki.
4. Malawak ang naging impluwensya dahil sa tulong nito mas marami ng
ng mamayan ng bansa ang nakauunawa at nakapagsasalita ng wikang
Filipino.
5. Ang nananaig na tono ay impormal at waring hindi gaanong strikto sa
pamantayan ng propesyonalismo.
SITWASYONG PANGWIKA SA IBA PANG ANYO NG KULTURANG POPULAR
FLIPTOP
 Pagtatalong oral na isinasagawa ng pa-rap.
 Nahahawig sa balagtasan dahil ang bersong
nira-rap ay magkakatugma
bagamat sa fliptop ay hindi nakalahad o walang malinaw ang paksang
tinatalakay.
 Gumagamit ng di-pormal na wika at walang nasusulat na iskrip kaya
naman kadalasan ang mga inagamit na salita ay balbal at impormal at
mga salitang nanlalait.
 Ang kompetisyon ay tinatawag na “Battle League” at kung isinasagawa sa
wikang ingles ay tinatawag na “Filipino Conference Battle
PICK-UP LINES
 Makabagong
bugtong kung saan may tanong na sinsagot ng isang bagay
na madalas naiuugnay sa pagibig at iba pang aspekto sa buhay.
 Karaniwang wikang Filipino ang ginagamit ngunit may pagkakataon ring
nasa wikang Ingles o kaya naman ay Taglish.
HUGOT LINES
 Tawag sa linya ng pag-ibig. Tinatawag ding lovelines o love quotes.
 Karaniwang nagmula sa linya ng ilang tauhan sa pelikula o telebisyon
na
na nagmarka sa puso’t isipan ng mga mnunuod.
ay nakasulat sa Filipino subalit madalas ay Taglish.
 Minsan
SITWASYONG PANGWIKA SA TEXT
1. Ang pagpapadala ng sms (short messaging system) ay isang mahalagang
bahagi ng komunikasyon sa bansa.
2. Humigit kumulang 4 na bilyong text ang ipinapadalaat natatangap ng
ating bansa kaya ito ay kinilala bilang “Text Capital of the World”.
3. Madalas ang paggamit ng code switching at madala pinaiikli ang baybay
ng mga salita.
4. Walang sinusunod na tuntunin o rule.
SITWASYONG PANGWIKA SA SOCIAL MEDIA AT INTERNET
1.
2.
3.
4.
5.
Ang tawag sa mga taong gumagamit nito ay netizen.
Karaniwang may code switching.
Mas pinagiisipang mabuti ang mga gagamiting salita bago I post.
Ingles ang pangunahing wika dito.
Naglalaman ng mga sumusunod






Impormasyon sa ibat ibang sangay ng pamahalaan
Mga akdang pampanitikan
Awitin
Resipe
Rebyu ng pelikulang Pilipino
Impormasyong pangwika
SITWASYONG PANGWIKA SA KALAKALAN
1. Ingles ang pangunahing ginagamit sa pakikipag komunikasyon maging
sa mga dokumentong ginagamit
2. Gumamit rin ng Filipino kapag nagiindorso ng produkto sa mga
mamayang Pilipino,
SITWASYONG PANGWIKA SA PAMAHALAAN
1. Gumamit ng wikang Filipino si dating Pangulong Benigno Aquino III sa
kanyang SONA bilang pagpapakita ng pagpapahalaga rito.
2. Hindi pa rin naiiwasan ang code switching lalo na sa mga teknikal na
hindi agad nahahanapan ng katumbas sa wikang Filipino,
SITWASYONG PANGWIKA SA EDUKASYON
1. DepEd Order No. 74 of 2009
 K hanggang grade 3 ay unang wika ang gagamitin bilang panturo.
 Sa mataas na antas ay nanatiling bilinggwal ang wikang panturo
(Filipino at Ingles).
PAGLALAGOM
Ang wika ay siyang susi sa pagkakabuklod-buklod ng damdamin at diwa
ng bawat mamamayan. Sa pamamagitan ng mga salita nagkakaunawaan ang
mga tao.Ito ay labis na napakahalaga sapagkat hindi uunlad ang isang
ekonomiya kung walang wika. Malaki ang maitutulong ng pag-aaral na ito sa
mga sumusunod:
1.Administrasyon ng Paaralan (Guro): Dahil sa pag-aaral na ito, ito ang
magiging daan upang mas palakasin ng administrasyon ng paaralan ang
kanilang dapat gawin at kailangang ipatupad sa paaralan na may malaking
ginagampanan sa paghuhubog ng mag-aaral sa wikang Filipino.
2. Mag-aaral: Ang pag-aaral na ito ay makakatulong sa kanila upang
malaman nila ang kalagayan ng Wikang Filipino at maging tulay sa kung ano
dapat gawin upang suportahan ito.
3.
Mamamayan. Dahil sa pag-aaral na ito, mabibigyan siya ng
impormasyon ukol sa kahalagahan at kalagayan ng Wikang Filipino at kung
paano ito makakatulong sa pag-unlad ng bayan.
4.Susunod na Tagasaliksik: Makakatulong ang pag-aaral na ito upang
kanilang maging basehan at makapagbigay sa kanila ng ideya sa kung ano ang
kalagayan ng wika sa panahon ngayon.
PAGSASANAY
Sagutin ang mga sumusunod na mga tanong kaugnay sa paggamit mo ng
wika. Bilugan ang iyong sagot.
1.Kailan ka huling nagpadala ng text message o SMS? Maaari mo bang isulat
sa linya ang huling mensaheng ipinadala mo? ________________________________
Ang SMS ba ay nakasulat sa
A.Filipino
B.Ingles
C. Taglish?
2. Kailan ka huling na post ng status sa Facebook o Instagram?Naalala mo ba
kung ano ang nilalaman ng huling post mo? Maaari mo ba itong isulat sa
linya? _______________________________
Ang post mo ba ay nakasulat sa?
A.Filipino
B.Ingles
C.Taglish?
3. Ano ang pinakahuling palabas pantelebisyong pinanood mo? Anong wika ang
ginamit sa palabas na ito? Mas madalas ka bang manood ng palabas
pantelebisyong nasa wikang Filipino? Wikang Ingles?
_____________________________________________________________________________
4. Ano ang pinakahuling pelikulang pinanood mo? Anong wika ang ginamit sa
pelikulang ito? Mas madalas kabang manoood ng pelikulang wikang Filipino? O
Wikang Ingles?
_____________________________________________________________________________
5. Ano ang pinakahulig video sa youtube na pinanood mo? Ang video ba ay nasa
wikang Filipino? O wikang Ingles? Wikang Taglish?
_____________________________________________________________________________
6. Ano ang huling blog na nabasa mo? Ang blog ba ay nakasulat sa wikang
Filipino? O wikang Ingles? Wikang Taglish?
______________________________________________________________________________
7. Kalian ka huling nagbasa ng dyaryo o magasin? Ang binasa mo ba ay
nakasulat sa Filipino? Ingles? Taglish?
______________________________________________________________________________
8.Anong wika ang mas madalas ninyong gamitin sa inyong tahanan wikang
katutubo sa inyong lugar? Filipino? Ingles? Taglish?
______________________________________________________________________________
9.Sa alin-aling lugar mo higit na nagagamit ang wikang Filipino?
______________________________________________________________________________
10.Gaano kahalaga sa iyo ang pagkatuto at pagsasalita ng wikang Filipino?
A.mahalagang-mahalaga
C, hindi gaanong mahalaga
B.mahalaga
D.hindi mahalaga
11.Gaano ka kahusay sa pagsasalita ng wikang Filipino?
A.mahusay na mahusay
B.mahusay
C.hindi gaanong mahusay
D.sadyang di mahusay
12.Saang lugar mo naman higit na nagamit ang wikang Ingles?
______________________________________________________________________________
13.Gaano kahalaga sa iyo ang pagkatuto at pagsasalita ng wikang Ingles?
A.mahalagang-mahalaga
B.mahalaga
C.hindi gaanong mahalaga
D.hindi mahalaga
14.Gaano ka kahusay sa pagsasalita ng wikang Ingles?
A.mahusay na mahusay
B.mahusay
C.hindi gaanong mahusay
D.sadyang di mahusay
15. Batay sa mga isinagot mo sa mga tanong, ano sa palagay mo ang sitwasyon
o kalagayan ng wikang Filipino? sa iyong sarili at sa inyong tahanan sa
kasalukuyang panahon?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
16. Ano naman ang kasalukuyang kalagayan ng wikang Ingles sa iyong sarili at
sa inyong tahanan?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
MODYUL 2: PAGSUSURI SA PELIKULA AT DULANG PILIPINO
BILANG NG SESYON
4 Araw
PAGGANYAK
Pagmasdan ang mga larawan at sagutin ang mga katanungan
1. Ano ang napapansin ninyo sa mga larawan?
2. Ano ang kanilang mga pagkakaiba at pagkakatulad?
PAGTATALAKAY
Ang pelikula, na kilala din bilang sine at pinilakang tabing, ay isang
larangan na sinasakop ang mga gumagalaw na larawan bilang isang anyo
ng sining o bilang bahagi ng industriya ng gumagalaw na larawan ang letratong
pelikula sa kasaysayan, kadalasang tinutukoy ang larangang ito ng akademya
bilang ang pag-aaral ng pelikula.
Mga Gabay para sa Pagsusuri ng Isang Pelikula
1. Tauhan – Malinaw ba ang karakterisasyon ng mga tauhan. Lumutang ba
ang mga katangin ng tauhan upang makilala ang bida (protagonista) at ang
kontrabida
(antagonista)?
2. Istorya o Kwento – May kaibahan ba ang istorya sa mga dating napanood
mo na o ito’y isang gasgas na kwento lamang? Malinaw bang naihanay ang mga
pangyayari sa pelikula upang lubos na maunawaan ng mga manonood?
3. Diyalogo – Matino ba o bulgar ang mga salitang ginamit sa kauuan ng
pelikula. Angkop ba ang lenggwahe sa takbo ng mga pangyayari?
4. Titulo o pamagat – Mayroon ba itong panghatak o impact? Nakikita ba
kaagad at nauunawaan ng manonood ang mga simbolisno na ginamit sa
pamagat?
5. Sinematograpiya – Mapusyaw ba o matingkad ang kabuuang kulay ng
pelikula? Nakatulong ba ang paggamit ng visual effects sa paglutang ng mga
pangyayari
sa
kwento?
6. Tema o paksa – Mayroon bang “puso” ang pelikula? May taglay ba itong
kaisipan at diwang titimo sa isip at damdamin ng mga manonood na kaugnay
ng kanilang mga karanasan sa buhay?
Pormat ng Panunuring Pampelikula
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
Pamagat
Mga Tauhan
Buod ng Pelikula
Banghay ng mga Pangyayari (story grammar)
a. Tagpuan
b. Protagonista
c. Antagonista
d. Suliranin
e. Mga Kaugnay na Pangyayari o Mga Pagsubok sa Paglutas ng
Suliranin
f.
Mga ibinunga
Paksa o Tema
Mga Aspektong Teknikal
a. Sinematograpiya
b. Musika
VII.
c. Visual effects
d. Set Design
Kabuuang Mensahe ng Pelikula
DULA
Ang dula ay isang uri ng panitikan. Nahahati ito sa ilang yugto na
maraming tagpo. Pinakalayunin nitong itanghal ang mga tagpo sa isang
tanghalan o entablado. Ang dula ay isang uri ng panitikang ang pinakalayunin
ay itanghal sa tanghalan. Mauunawaan at matutuhan ng isang manunuri ng
panitikan ang ukol sa isang dula sa pamamagitan ng panonood.
Gaya ng ibang panitikan, ang karamihan sa mga dulang itinatanghal ay
hango sa totoong buhay maliban na lamang sa iilang dulang likha ng malikhain
at malayang kaisipan. Lahat ng itinatanghal na dula ay naaayon sa isang
nakasulat na dula na tinatawag na iskrip. Ang iskrip ng isang dula ay iskrip
lamang at hindi dula, sapagkat ang tunay na dula ay yaong pinanonood na sa
isang tanghalan na pinaghahandaan at batay sa isang iskrip. Ang tagpo ay ang
paglabas-masok sa tanghalan ng mga tauhan.
Ang dula ay mayroon ding sangkap. Ito ay simula, gitna, at wakas.
Simula - mamamalas dito ang tagpuan, tauhan, at sulyap sa suliranin.
Gitna - matatagpuan ang saglit na kasiglahan, ang tunggalian,
ang kasukdulan.
Wakas - matatagpuan naman dito ang kakalasan at ang kalutasan.
at
SANGKAP NG DULA
Tagpuan – panahon at pook kung saan naganap ang mga pangyayaring isinaad
sa dula
Tauhan – ang mga kumikilos at nagbibigay-buhay sa dula; sa tauhan umiikot
ang mga pangyayari; ang mga tauhan ang bumibigkas ng dayalogo at
nagpapadama sa dula
Sulyap sa suliranin – bawat dula ay may suliranin, walang dulang walang
suliranin; mawawalan ng saysay ang dula kung wala itong suliranin; maaaring
mabatid ito sa simula o kalagitnaan ng dula na nagsasadya sa mga pangyayari;
maaaring magkaroon ng higit na isang suliranin ang isang dula
Saglit na kasiglahan – saglit na paglayo o pagtakas ng mga tauhan sa suliraning
nararanasan
Tunggalian – ang tunggalian ay maaaring sa pagitan ng mga tauhan, tauhan
laban sa kanyang paligid, at tauhan laban sa kanyang sarili; maaaring
magkaroon ng higit sa isa o patung-patong na tunggalian ang isang dula
Kasukdulan – climax sa Ingles; dito nasusubok ang katatagan ng tauhan; sa
sangkap na ito ng dula tunay na pinakamatindi o pinakamabugso ang
damdamin o kaya’y sa pinakakasukdulan ang tunggalian.
Kakalasan – ang unti-unting pagtukoy sa kalutasan sa mga suliranin at pagayos sa mga tunggalian
Kalutasan – sa sangkap na ito nalulutas, nawawaksi at natatapos ang mga
suliranin at tunggalian sa dula; ngunit maaari ring magpakilala ng panibagong
mga suliranin at tunggalian sa panig ng mga manonood
ELEMENTO NG DULA
Iskrip o nakasulat na dula – ito ang pinakakaluluwa ng isang dula; lahat ng
bagay na isinasaalang-alang sa dula ay naaayon sa isang iskrip; walang dula
kapag walang iskrip
Gumaganap o aktor – ang mga aktor o gumaganap ang nagsasabuhay sa mga
tauhan sa iskrip; sila ang nagbibigkas ng dayalogo; sila ang nagpapakita ng iba’t
ibang damdamin; sila ang pinanonood na tauhan sa dula
Tanghalan – anumang pook na pinagpasyahang pagtanghalan ng isang dula ay
tinatawag na tanghalan;tanghalan ang tawag sa kalsadang pinagtanghalan ng
isang dula, tanghalan ang silid na pinagtanghalan ng mga mag-aaral sa kanilang
klase
Tagadirehe o direktor – ang direktor ang nagpapakahulugan sa isang iskrip;
siya ang nag-i-interpret sa iskrip mula sa pagpasya sa itsura ng tagpuan, ng
damit ng mga tauhan hanggang sa paraan ng pagganap at pagbigkas ng mga
tauhan ay dumidipende sa interpretasyon ng direktor sa iskrip
Manonood – hindi maituturing na dula ang isang binansagang pagtanghal kung
hindi ito napanood ng ibang tao; hindi ito maituturing na dula sapagkat ang
layunin ng dula’y maitanghal; at kapag sinasabing maitanghal dapat mayroong
makasaksi o makanood.
EKSENA AT TAGPO
Ang eksena ay ang paglabas-masok sa tanghalan ng mga tauhan
samantalang ang tagpo nama’y ang pagpapalit o ang iba’t ibang tagpuan na
pinangyarihan ng mga pangyayari sa dula.
PAGLALAGOM
Ang mga pelikula ay kamangha-manghang paraan ng sining at libangan
at sa pamamagitan ng pagsusuri sa mga ito lamang ang kanilang mahika ay
pinahusay. Kung magsusulat ka ng isang pagsusuri para sa isang pahayagan o
para sa isang takdang-aralin sa klase, kailangan mong malaman ang mga
elemento ng pelikula at ipaliwanag kung ano ang ibig sabihin sa iyo. Kung
titingnan mo nang mabuti, siyasatin ang lahat ng mga aspeto at magtuon ng
pansin sa mga isyu na tumutugma sa iyo, makakagawa ka ng isang
pangangatwiran at sopistikadong pagsusuri.
Inilalarawan sa dula ang mga damdamin at pananaw ng mga tao sa
partikular na bahagi ngkasaysayan ng bayan. Inaangkin nito ang lahat ng
katangiang umiiral sa buhay gaya ng mga tao at mga suliranin. Gaya ng ibang
panitikan, karamihan sa mga dulang itinatanghal ay hango sa totoong buhay.
PAGSASANAY/ PAMANTAYAN SA PAGGANAP
Suriin ang pelikulang WAY BACK HOME nina Kathryn Bernardo at Julia
Montes noong 2011. Suriin ito at isulat sa long coupon bond.
carlapagarigandc@gmail.com
Rubrik para sa Panunuring Pampelikula
(Ikalawang Markahan)
Kraytirya
Pagkasulat
Nilalaman
Napakahusay
(4)
Walang
maling panggramatika at
mahusay at
malikhain ang
paggamit ng
mga salita.
Nakikitaan na
mahusay sa
pang-unawa
sa pelikulang
napanood
batay sa
panunuring
ginawa na
nakakapukaw
ng ingteres ng
Mahusay
(3)
Walang maling
pang-gramtika
Nalilinang
(2)
Hindi ganoon
kalinaw ang
mga
gramatikang
ginamit sa
panunuri.
Nagsisimula
(1)
Hindi
nakikitaan ng
kalinawan sa
pagpapahayag
ng kaisipan.
Kompleto ang
mga
impormasyong
ipinahayag.
Iilan lamang
ang ibinigay na
imporamasyon.
May mga
impormasyong
hindi nila
malinaw na
naipahayag.
Puntos
Organisasyon
Pang-unawa
sa Teoryang
Realismo
Kalinisan
mga
mambabasa.
Mahusay at
mabisa ang
pagkakasunod
ng mga
detalyeng
inilahad sa
panunuri.
Mahusay at
malinaw na
naisa-isa ang
mga bahagi ng
pelikula na
nagpapakita
ng paggamit
ng teoryang
realismo.
Mahusay at
malinis ang
pagkakasulat
ng panunuri
Maayos ang
pagkakasunodsunod na mga
pangyayari.
Hindi ganoon
kayos ang mga
impormasyong
sinuri.
Naipapaliwanag
ang paggamit
ng teoryang
realism sa
malawakang
panunuri.
Hindi ganoon
kalinaw ang
pagkaunawa
at hindi
masyadong
nagamit ang
teorang
realismo.
Malinis ang
pagkakasulat
ng panunuri.
May ilang
hindi maayos
ang
pagkakasulat
sa panunuri.
Hindi malinaw
at walang
kaugnayan
ang mga
detalyeng
inilahad sa
panunuri.
.Hindi
malinaw ang
pagkaunawa.
Marumi at
kakikitaan ng
pagmamadali
sa ginawang
panunuri.
KABUUAN
PAGPAPAHALAGA
Ano ang mga aral na iyong natutunan pagkatapos ng aralin? Magbigay ng
halimbawa kung saan mo maaaring gamitin ang mga aral na iyong natutunan.
Bilang isang Dominikano, natutunan kong maging ________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________