Republika ng Pilipinas POLITEKNIKONG UNIBERSIDAD NG PILIPINAS Kolehiyo ng Edukasyon Kampus ng A. Mabini, Daang Anonas, Sta. Mesa, Lungsod ng Maynila FILIPINO VII Mala-masusing Banghay-aralin Inihanda nila: Foundation of Special Learning and Inclusive Tugade, Loise Joanne M. Education Varona, Kyla Prof. Emir Velasquez Villacrusis, Diane January 7, 2020 Villanueva, Lyra joy BSEd Filipino III - 1 I. Layunin Sa loob ng animnapung minuto, inaasahan ang mag-aaral na: A. Nauunawaan ang balangkas ng mga pangyayari sa akdang binasa at natutukoy ang uri ng akdang pampanitikan nito ayon sa kayarian. B. Natutukoy ang kabuluhan ng epiko sa konseptong panlipunan tungo sa mas maigting na pagpapahalaga sa mga akdang pampanitikan. C. Nasusuri ang mga ginamit na pangatnig sa mga pahayag sa binasang akda D. Naipaliliwanag ang sanhi at bunga ng mga pangyayari E. Nakasusulat ng detalyadong pagtukoy sa sanhi at bunga ng ilan sa mga mahahalagang pangyayari mula sa binsang epiko. II. Paksang-aralin A. Paksa: Unang Markahan - Modyul 1: Aralin II Panitikan: "Indarapatra at Sulayman" - Epiko mula sa Mindanao Gramatika at Retorika: Pang-ugnay na Ginagamit sa Pagbibigay ng Sanhi at Bunga. B. Sanggunian: Palis, M. (2020). Filipino VII: Unang Markahan - Modyul 1: Epiko - Salamin ng Mindanao, Unang Edisyon. Coursehero. Retrieved from: https://www.coursehero.com/file/65910806/ADM-Filipino-7-Module-1MARICEL-PALISdocx/ C. Kagamitan: Kopya ng Akda, Pantulong-biswal (mga larawan, Powerpoint Presentation atbp.), Pisara, Laptop, Projector D. Code: F7PB-Id-e-3 III. Pamamaraan 1. A. Paghahanda 1. Drill a. Pagpuna sa kalinisan at kaayusan ng silid-aralan. b. Panalangin ("Ama namin") c. Pagpapasa ng Takdang-aralin Republika ng Pilipinas POLITEKNIKONG UNIBERSIDAD NG PILIPINAS Kolehiyo ng Edukasyon Kampus ng A. Mabini, Daang Anonas, Sta. Mesa, Lungsod ng Maynila 2. Balik-aral Tatawag ang guro ng mga mag-aaral upang talakayin ang tinalakay noong nakaraang pagkikita patungkol sa pabulang tinalakay. a. Ano ang dalawang pabulang nagmula sa Lanao at Bukidnon? b. Pagbubuod ng "Ang Pagong at ang Ahas" at "Ang Palaka at ang Daga" 3. Pagganyak Panuto: Bigyang-pansin ang mga sumusunod na larawan. Tukuyin kung sino-sino ang mga ito sa pamamagitan ng pagbuo sa mga nawawalang titik sa ibaba ng bawat larawan. Pamprosesong Tanong: 1. Sino sa mga bayani sa itaas ang sa palagay mo ay tunay na bayani? Bakit? 2. Ano ang masasabi mo sa batayan ng pagdedeklara na bayani ang isang tao? Bakit? 3. Bakit karamihan sa bayani ay patay na nang sila’y kinilalang bayani? 4. Sa palagay mo, hinangad ba ng mga taong ito na maging bayani? Bakit? Republika ng Pilipinas POLITEKNIKONG UNIBERSIDAD NG PILIPINAS Kolehiyo ng Edukasyon Kampus ng A. Mabini, Daang Anonas, Sta. Mesa, Lungsod ng Maynila B. Panlinang na Gawain 1. Paglalahad ng Aralin: Indarapatra at Sulayman Isang Epiko mula sa Mindanao Si Indarapatra ay ang matapang na hari ng Mantapuli. Nabalitaan niya ang malimit na pananalakay ng mga dambuhalang ibon at mababangis na hayop sa ibang panig ng Mindanao. Labis niyang ikinalungkot ang mga nangyayaring ito sa mga naninirahan sa labas ng kaharian ng Mantapuli. Ipinatawag ni Indarapatra ang kanyang kapatid na si Sulayman, isang matapang na kawal. Inutusan ni Indarapatra si Sulayman upang puksain ang mga ibon at hayop na namiminsala sa mga tao. Agad na sumunod si Sulayman. Bago umalis si Sulayman, nagtanim si Indarapatra ng halawan sa may durungawan. Aniya kay Sulayman, Sa pamamagitan ng halamang ito ay malalaman ko ang nangyayari sa iyo. Kapag namatay ang halamang ito, nanganaghulugang ikaw ay namatay. Sumakay si Sulayman sa hangin. Narating niya ang Kabilalan. Wala siyang nakitang tao. Walang anu-ano ay nayanig ang lupa, kaya pala ay dumating ang halimaw na si Kurita. Matagal at madugo ang paglalaban ni Sulayman at ni Kurita. Sa wakas, napatay rin ni Sulayman si Kurita, sa tulong ng kanyang kris. Nagtungo naman si Sulayman sa Matutum. Kanyang hinanap ang halimaw na kumakain ng tao, na kilala sa tawag na Tarabusaw. Hinagupit nang hinagupit ni Tarabusaw si Sulayman sa pamamagitan ng punongkahoy. Nang nanlalata na si Tarabusaw ay saka ito sinaksak ni Sulayman ng kanyang espada. Pumunta si Sulayman sa Bundok ng Bita. Wala rin siyang makitang tao. Ang iba ay nakain na ng mga halimaw at ang natirang iba ay nasa taguan. Luminga-linga pa si Sulayman nang biglang magdilim pagkat dumating ang dambuhalang ibong Pah. Si Sulayman ang nais dagitin ng ibon. Mabilis at ubos Republika ng Pilipinas POLITEKNIKONG UNIBERSIDAD NG PILIPINAS Kolehiyo ng Edukasyon Kampus ng A. Mabini, Daang Anonas, Sta. Mesa, Lungsod ng Maynila lakas ng tinaga ito ni Sulayman. Bumagsak at namatay ang Pah. Sa kasamaang palad nabagsakan ng pakpak ng ibon si Sulayman na siya niyang ikinamatay. Samantala, ang halaman ni Sulayman sa Mantapuli ay laging pinagmamasdan ni Indarapatra. Napansin niyang nanlata ang halaman at alam niyang namatay si Sulayman. Hinanap ni Indarapatra ang kanyang kapatid. Nagpunta siya sa Kabalalan at nakita niya ang kalansay ni Tarabusaw. Alam niyang napatay ito ng kapatid niya. Ipinagpatuloy ni Indarapatra ang paghahanap niya kay Sulayman. Narating niya ang bundok ng Bita. Nakita niya ang patay na ibong Pah. Inangat ni Indarapatra ang pakpak ng ibon at nakita ang bangkay ni Sulayman. Nanangis si Indarapatra at nagdasal upang pabaliking muli ang buhay ni Sulayman. Sa di kalayua'y may nakita siyang banga ng tubig. Winisikan niya ng tubig ang bangkay at muling nabuhay si Sulayman. Parang nagising lamang ito mula sa mahimbing na pagtulog. Nagyakap ang magkapatid dahil sa malaking katuwaan. Pinauwi na ni Indarapatra si Sulayman. Nagtuloy pa si Indarapatra sa Bundok Gurayu. Dito'y wala ring natagpuang tao. Nakita niya ang kinatatakutang ibong may pitong ulo. Sa tulong ng kanyang engkantadong sibat na si juris pakal ay madali niyang napatay ang ibon. Hinanap niya ang mga tao. May nakita siyang isang magandang dalaga na kumukuha ng tubig sa sapa. Mabilis naman itong nakapagtago. Isang matandang babae ang lumabas sa taguan at nakipag-usap kay Indarapatra. Ipinagsama ng matandang babae si Indarapatra sa yungib na pinagtataguan ng lahat ng tao sa pook na iyon. Ibinalita ni Indarapatra ang mga pakikilaban nilang dalawa ni Sulayman sa mga halimaw at dambuhalang ibon. Sinabi rin niyang maaari na silang lumabas sa kanilang pinagtataguan. Sa laki ng pasasalamat ng buong tribu, Republika ng Pilipinas POLITEKNIKONG UNIBERSIDAD NG PILIPINAS Kolehiyo ng Edukasyon Kampus ng A. Mabini, Daang Anonas, Sta. Mesa, Lungsod ng Maynila ipinakasal kay Indarapatra ang anak ng hari, ang magandang babaeng nakita ni Indarapatra sa batisan. Pamprosesong Tanong: 1. Anong uri ng kapatid si Prinsipe Sulayman kay Haring Indarapatra? Bakit? 2. Paano isinakatuparan ni Haring Indarapatra ang kanyang tungkulin bilang nakatataas nang tugunan niya ang suliranin ng kanyang bayan lalo na ang usaping pangkapayapaan? 3. Sino kaya ang higit na dapat na ituring na bayani sa pagitan nina Haring Indarapatra at Prinsipe Sulayman? Bakit? 4. Ano ang ipinahihiwatig ng kabayanihan ni Prinsipe Sulayman sa antas ng serbisyong ibinibigay ng iba’t ibang pinuno ng ahensyang pampamahalaan? Patunayan. 2. Pagtalakay sa Nilalaman / Aralin: A. Panitikan: EPIKO Etimolohiya: Ang salitang epiko ay galing sa Griyego na epos na nangangahulugang ‘awit’ ngunit ngayon ito’y tumutukoy sa pasalaysay na kabayanihan. Anyong Pampanitikan: Ang epiko ay tulang pasalaysay na nagsasaad ng kabayanihan ng pangunahing tauhan. Tauhan: Ang mga tauhan ay kadalasang nagtataglay ng katangiang nakahihigit sa karaniwang tao na kalimita'y siyang buhat sa lipi ng mga diyos o diyosa. Paksa: Ang paksa ng mga epiko ay mga kabayanihan ng pangunahing tauhan sa kanyang paglalakbay at pakikidigma. Pamprosesong Tanong: 1. Paano natatangi sa ibang patulang pasalaysay ang epiko? 2. Bakit kilala bilang patulang kasaysayan ng kabayanihan ang epiko? Republika ng Pilipinas POLITEKNIKONG UNIBERSIDAD NG PILIPINAS Kolehiyo ng Edukasyon Kampus ng A. Mabini, Daang Anonas, Sta. Mesa, Lungsod ng Maynila 3. Paano sinasalamin ng suliranin sa epiko ang suliraning mayroon sa isang lipunan? B. Gramatika/Retorika: Pang-ugnay na Ginagamit sa Pagbibigay Sanhi at Bunga Sa pagpapahayag ng sanhi at bunga, gumamit tayo ng mga pang-ugnay na pangatnig. Ang mga pangatnig o conjunction sa Ingles ay mga salitang naguugnay ng salita, parirala, sugnay, pangungusap at talata sa isa’t isa alinsunod sa layunin nang nagpapahayag. Sa mga pahayag na nagbibigay ng sanhi at bunga kadalasa’y gumagamit ng mga pangatnig na pananhi tulad ng dahil, dahil sa/kay, sapagkat, palibhasa at kasi na nagpapakilala sa mga salitang taglay ang kaisipang pananhi sa pahayag. Kung minsan gumagamit din ng pangatnig na panlinaw tulad ng kaya at kung kaya sa paglalahad ng bunga ngunit madalas taglay ng pandiwang nagpapahiwatig na may ibinunga o kinalabasan ang isang sanhi. Tunghayan ang mga halimbawa sa ibaba, nakasalungguhit ang sanhi habang nakaitalize naman ang bunga. Sapagkat masama ang kanyang pakiramdam kaya hindi na siya nakapasok sa paaralan. Nagkagulo sa palengke dahil sa balitang may nakatanim na bomba roon. May mga pahayag namang nagbibigay ng sanhi at bunga nang hindi gumagamit ng pangatnig na pananda tulad ng pangungusap sa ibaba. 3. Pagsagot sa Katanungan: Ikinalungkot niya ang iyong pag-alis. 1. Paano nakaaapekto sa ibang bagay ang mga pangyayari sa paligid tulad ng mga naganap sa Republika ng Pilipinas POLITEKNIKONG UNIBERSIDAD NG PILIPINAS Kolehiyo ng Edukasyon Kampus ng A. Mabini, Daang Anonas, Sta. Mesa, Lungsod ng Maynila epikong Indarapatra at Sulayman? 2. Ano ang ipinahihiwatig ng konsepto ng sanhi at bunga sa kaugalian at karanasan ng tao? Bakit? 3. Ipaliwanag ang pahayag na “Nagbubunga nang mabuti ang sanhing mabuti.” 4. Anong kultura/paniniwala ang nabatid mo sa epikong napanood? Patunayan. 2. Kasanayan (Fixing Skills) Pangkatang Gawain Panuto: Ang klase ay hahatiin sa tatlong grupo. Ang bawat grupo ay may nakatakdang gagawin batay sa bilang ng pangkat na natapat sa kanila. Ang bawat pangkat ay bibigyan lamang ng tig-tatlong minuto upang ipresenta ang kanilang awtput. Pangkat 1: Puppet Show Pagtatanghal ng isang puppet show tungkol sa katangian sa katangian ng mga tauhan batay sa tono at paraan ng kanilang pananalita. Pangkat 2: Tableu Pagsasagawa ng isang tableu kung saan ipinapakita ang kabayanihan ng mga tauhan. Pangkat 3: Sing it Paglikha ng awiting pumapaksa sa mga aral na napulot sa epiko at pagtatanghal nito sa klase. Ang bawat produkto/pagtatanghal ay tatayain batay sa pamantayan na nakatala sa ibaba: Pamantayan sa Pagmamarka Kaugnayan sa Paksa ..................... 10 Pagkamalikhain ........................... 5 Daloy ............................................ 5 Kabuoang Presentasyon ............... 10 Kabuoan: 30 Puntos 3. Paglalahat: 1. Ano-anong katangian ni Prinsipe Sulayman ang kahanga-hanga? Bakit? 2. Paano mo maisasabuhay ang katangian ni Prinsipe Republika ng Pilipinas POLITEKNIKONG UNIBERSIDAD NG PILIPINAS Kolehiyo ng Edukasyon Kampus ng A. Mabini, Daang Anonas, Sta. Mesa, Lungsod ng Maynila Sulayman sa kasalukuyan? 3. Mula sa katangian ng bawat halimaw na nagambala sa kapuluan ng Mindanao sa epikong Indarapatra at Sulayman. Tumukoy kung sino ang maaaring kinakatawan o sinasagisag ng mga halimaw na nagdudulot ng malaking suliranin sa lipunan sa kasalukuyan 4. Paano nagiging halimaw ang mga tao sa lipunan? 5. Papaano masusugpo ang mga halimaw sa lipunan? 4. Paglalapat: Panuto: Mula sa binasang epiko, hanguin ang ilan sa sanhi ng mga pangyayari at ang naging bunga nito. Gayahin at pagbatayan ang ang fish bone map sa ibaba bilang iyong pormat sa pagtatala ng iyong mga sagot. isulat ang iyong sagot sa isang kuwaderno. 5. Ebalwasyon / Pagtataya: Panuto: Kumpletuhin ang sumusunod na pahayag upang mabuo ang diwa ng pangungusap batay sa mga pangyayari sa epikong nabasa. Isulat ang iyong sagot sa isang malinis na papel. 1. Dumating ang mga halimaw sa pulo ng Mindanaw dahil dito ___________. 2. Nalaman ni Indarapatra na si Sulayman ay pumanaw na kasi ___________. 3. Pinauwi ni Indarapatra si Sulayman sa kanilang kaharian sapagkat ___________. 4. Maraming tao sa pulo ng Mindanaw ang nagsaya dahil ___________. Republika ng Pilipinas POLITEKNIKONG UNIBERSIDAD NG PILIPINAS Kolehiyo ng Edukasyon Kampus ng A. Mabini, Daang Anonas, Sta. Mesa, Lungsod ng Maynila 5. Napaibig si Indarapatra sa isang magandang diwata kaya naman___________. 6. Takdang-aralin: Panuto: Umisip ng isang taong kilala mo na para sa iyo ay naging isang bayani dahil sa kaniyang ipinamalas na kabutihan. Isulat ang kaniyang buong pangalan at ibigay ang mga dahilan kung bakit siya ang napili mo. Isulat ito sa paraang patalata. Isaalang-alang sa paglikha ang sumusunod na pamantayan: Pamantayan sa Pagmamarka Nilalaman ............................................... 15 Presentasyon........................................... 5 Organisado.............................................. 5 Wastong balarila, bantas, at baybay ..... 5 Kabuoan: 30 Puntos