Dr. Öğr. Üyesi Bülent DABANLIOĞLU EBYÜ Tıp Fakültesi Temel Mikrobiyoloji Anabilim Dalı ANTİMİKROBİYAL AJANLAR Günümüzden 5000 yıl önce Sümerler hastalık cinlerini kovmak için küflenmiş peynir yenmesini öneriyorlardı. İbni Sina bulaşıcı hastalıklara yakalananların tedavisi için peynir küfü önermiştir. 1877 Osmanlı-Rus Savaşında Nene Hatun yaraları iltihaplanmış ve hasta askerlere küflü peynir yediriyordu. 1929 yılında A. Fleming stafilokok kolonilerinin üremelerini bazı mantar suşlarının inhibe ettiklerini buldu. 1940 yılında Froley ve Chain ilk kez penisilini farelerde denediler. 1941’de penisilin ilk kez insanda denendi. Mary Hunt (küflü Mary) Mary) P. chrysogenumu buldu. Dr A. Fleming, Dr Froley, Dr Chain penisilinin klinik kullanıma girmesindeki katkıları nedeniyle 1945 yılında Nobel ödülüne layık görüldüler 1949 yılında Sardunya adası lağımlarında Sefalosporium bulundu. TARİHÇE ⚫ “Kemoterapötik” olarak adlandırılan kimyasal maddelerin infeksiyon hastalıklarının tedavisinde kullanılması 17. yüzyıldan itibaren başlamıştır ⚫ Bu tür tedavilerin bilimsel bir temele oturması ⚫ bu yüzyılın başında Paul Ehrlich’in “seçici toksik etki” kavramını ortaya atması ile olmuştur ⚫ Paul Ehrlich (Kemoterapinin babası) ⚫ ⚫ Kemoterapi kavramını ortaya koydu Bir ilacın doğrudan ve seçici olarak mikroorganizma üzerine etkisi ⚫ Arsenik sifiliz tedavisinde kullanıldı ⚫ Trypanosoma brucei için füksin ile fare deneyleri yaparken direnç sorununu farketti (ilaç zayıflığı) 1939 - Gerhard Domagk’ın Nobel Ödülü kazanması TARİHÇE Penicillum türü küflerin Stafilokokların üremesini durdurduğu fark edildi Sir Alexander Fleming 15 16 1941 1945 - Fleming, Florey ve Chain Nobel Ödülünü kazanması TARİHÇE ⚫ 1909 - Salvarsan, Ehrlich ⚫ 1929 – Penicillin, Fleming ⚫ 1930-1935 – Prontosil (sulfonamid), Domagk ⚫ 1941 – Penisilin klinik kullanımı (Chain ve Florey) TARİHÇE ⚫ 1940-1950 yıllarında streptomisin geliştirildi (Selman Waksman) ⚫ Bunu diğer ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ve tetrasiklinler Aminoglikozidler semisentetik penisilinler Sefalosporinler Kinolonlar diğer antimikrobikler izledi 20 Kemoterapötik Ajanların tarihçesi ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ İnfeksiyon ajanı olarak ilk keşif 1935 yılında kırmızı bir boya olan Prontosil Bu ilaç streptokok infeksiyonlarının tedavisinde kullanılmış ve sülfonamidlerin öncüsü Ikinci kesif ise 1940 larda Penicillium notatum kültürlerinden elde edilmiş (penisilin) İlk penisilinin keşfi 1929 yılında Fleming tarafından yapılmıştır. Fare ve tavşanlara toksik etkisinin olmadığını göstermiştir. ANTİMİKROBİYAL KEMOTERAPÖTİKLERİN TEMEL ÖZELLİKLERİ Kemoterapi ⚫Vücudu istila eden mikroorganizma, parazit veya zararlı hücreleri konakçıya zarar vermeden öldüren veya üremesini ve çoğalmasını durduran tedavi şeklidir. SINIFLANDIRMA Kemoterapide kullanılan ilaçlar, genellikle etki yaptıkları mikroorganizmanın cinsine göre sınıflandırılırlar : ⚫– Antibakteriyeller ⚫– Antihelmintikler ⚫– Antimalaryaller ⚫– Antiamibikler ⚫– Antivirütikler ⚫– Antineoplastikler Bakteriyostatik etki ⚫Bakteri hücrelerinin gelişmesinin ve üremesinin durdurulmasıdır. Gelişmesi ve üremesi durdurulan bakteriler, vücudun savunma sistemleri tarafından yok edilir. Bakteriyostatik etki gücünün göstergesi minimum inhibitör konsantrasyondur [MİK] Bakterisid etki ⚫ Bakteri hücresinin direkt olarak öldürülüp yok edilmesidir. Bakterisid etki gücünün göstergesi minumum bakterisid konsantrasyondur [MBK]. Tolerans ⚫Bakterisid ilaca karşı oluşan özel bir durumdur. ⚫MBK / MİK değerinin artmasıdır. Kemoterapik maddeler ⚫ ⚫ Çok küçük miktarlarda mikroorganizma üzerinde zarar verici etkileri fazla, buna karşılık organizma üzerindeki etkileri çok az olan ya da hiç bulunmayan, enfeksiyon hastalıkların sağaltımı amacı ile kullanılan kimyasal maddelerdir. Seçici toksik etki dediğimiz bu özellik, kemoterapiklerle antiseptik maddelerin arasındaki başlıca ayrımdır. Kemoteropötik maddeler ⚫ ⚫ ⚫ İki türlü etkisi vardır: Birincisi üremelerini durdurucu (mikrobiyostatik), İkincisi de öldürücü (jermisid=mikrobisit) etkilerdir. Kemoterapötik Ajanlarda Istenen Özellikler ⚫ 1-Selektif toksisite: Etki ederken konağa zarar vermeyecek 2-Ideal ajan bakterisit olmalı, bakteriostatik olmamalı 3-Fenotipik ya da genotipik direnç geliştirmemeli 4-Etki spektrumu geniş olmalı 5-Allerjik olmamalı Kemoterapötik Ajanlarda Istenen Özellikler ⚫ 6-Yüksek dozda ve sürekli kullanıldığında istenmeyen etkiler ortaya çıkmamalı 7-Plazma, vücut sıvıları ve eksüdalar içersinde aktivitesi sağlam kalmalı 8-Suda erir ve stabil olmalı, vücuda verildiklerinde bakterisit düzeylere çabuk ulaşmalı ve bu düzeyler uzunca süre kalmalıdır Kemoteropötik maddeler ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ Etkiledikleri mikroorganizmalara göre bazı adlar alırlar: Antibiyotik Antifungal Antiviral Antiparaziter Antimikobakterial ajanlar Kemoterapötiklerin Etki Mekanizmalari ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ Kemoterapötik ajanlar mikrorganizma hücresinin farklı bölgelerine etki edebilirler: 1-Hücre duvarı sentezine etki 2-Hücre zarı fonksiyonuna etki 3-Protein sentezine etki 4-Nükleik asit metabolizmasına etki 5-Intermedier (ara) metabolizmaya etki 1-HÜCRE DUVARI INHIBITÖRLERI ⚫ a-Beta laktamlar ⚫ penisilinler ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ dogal penisilinler semisentetik penisilinler antipsödomonal penisilinler Sefalosporinler monobaktam tienamisinler beta laktamaz inhibitörleri ⚫ b-Sikloserin c-Fosfomisin d-Vankomisin e-Basitrasin f-Ekinokandinler 2-HÜCRE ZARI INHIBITÖRLERI ⚫ a-Polimiksinler b-Polienler c-Azoller Imidazoller Mikonazol Ketokonazol Triazoller Itrakonazol 3- DNA’NIN FONKSIYONUNU INHIBE EDENLER ⚫ a-Mitomisin b-Kinolonlar Nalidiksik asit Fluorokinolonlar c-Metronidazol d-Novobiosin 4-PROTEIN SENTEZINI INHIBE EDENLER ⚫ a-Transkripsiyon inhibitörleri Aktinomisin Rifampisin b-Translasyon inhibitörleri 30S ribozomal subüniti inhibe edenler Aminoglikozidler(Streptomisin ,Neomisin,Gentamisin,Kanam isin,Tobramisin, Amikasin) Tetrasiklinler Nitrofurantoin ⚫ 50S subüniti inhibe edenler Kloramfenikol Eritromisin ve diger makrolidler Linkozamidler Puromisin Fusidik asit c-Protein bütünlügünü bozanlar Griseofulvin 5-METABOLIT ANALOGLARI ⚫ a-Tetrahidrofolat sentezi inhibitörleri Sulfonamidler Diger PABA analoglari Sulfonlar Paraaminoslisilik asit (PAS) b-Dihidrofolat redüktaz inhibitörleri Trimetoprim c-Diğer metabolit analoglari Izoniazid Flusitozin 1-HÜCRE DUVARI INHIBITÖRLERI ⚫ ⚫ ⚫ Bakteri hücre duvarı kendine özgü olduğundan ve böyle bir biyosentez ökaryotik hücrelerde olmadığından bu bölgeye ilgisi olan ilaçlar hem son derece spesifik hem de nontoksik ilaçlardır. Eubacteria’lar içinde hücre duvarı olmayan (Ör:Mikoplazmalar) bakterilere karşı bu antibiyotikler etkisizdir. Penisilin, sefalosporinler fosfomisin, sikloserin, vankomisin ve basitrasindir. Hücre duvarı sertliğini; ⚫ ⚫ polisakkarid zincirlerinden olusan peptidoglikan tabakası sağlar. Bu tabaka Nasetilglukozamin ve Nasetilmüramik asitin çaprazlaşması ve bunlara kısa peptidlerin bağlanması ile oluşur. Hücre duvarı Sentez; ⚫ ⚫ ⚫ 1.evre: Sitoplazma içersindedir, müreinin iskeleti olan N-asetilglukozamin ve Nasetilmüramilpentapeptid sentezidir. Sikloserin bu evrede etkili 2.evre: Sitoplazma zarında gerçekleşir. 3. Evre peptidoglikanin transglikolasyonudur. Basitrasin ve vankomisin etkilerini burada gösterirler ve “recycle” lari bozarlar. 3. evrenin sonunda transpeptidasyon vardır, ve beta laktamlar burada devreye girer ve transpeptidasyonu önlerler. HÜCRE DUVARI INHIBITÖRLERI Beta laktam antibiyotikler ⚫ ⚫ ⚫ Bu grupta yer alan bütün antibiyotikler 4 üyeli bir beta laktam halkası içerirler. Penisilinler(penamlar) ve sefalosporinler (sefemler) iki alt grubu olustururlar. karbapenemler ve monobaktam grubu bulunur. Beta laktam antibiyotikler ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ Etki Mekanizmaları Beta laktamlar bakterisit ilaçlardır. Hücre membranı üzerinde bulunan penisilin bağlayan proteinler (PBP) (karboksipeptidaz, transpeptidaz →cross linkage’e yardımcı enzimler) hedef moleküllerdir. Sadece çoğalmakta olan bakterilere etkili olurlar. Penisilinler ⚫ ⚫ ⚫ Betalaktam halkası + tiazolidin halkası’ndan olusurlar. Doğal penisilinler: Penisilin G (mide asiti parçalar → injektabl olarak uygulanır) ve penisilinV (mide asitine dayanıklıdır, oral yoldan verilebilir). Gram pozitif ve gram negatif koklar üzerine etkilidirler. Penisilinazlar tarafından parçalanırlar. Semisentetik penisilinler: Penisilin çekirdeği 6-aminopenisilanik aside değişik kökler takılarak elde edilirler. 3 grupta incelenirler: Beta Laktam halkası Tiazolidin halkası Semisentetik penisilinler: ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ 1-Pensilinaza dirençli penisilinler Metisilin,mide asidine duyarlı; nafsilin, oksasilin, kloksasilin ve dikloksasilin mide asidine dirençlidirler. 2-Genis spektrumlu penisilinler: Aminopenisinler (ampisilin, amoksisilin) ve amdinosilin bu grupta yer alirlar. Karboksipenisilinler: Karbenisilin, tikarsilin Ureidopenisilinler: Azlosilin, Mezlosilin, Piperasilin Etki spektrumlarina gram negatif basiller de girer. ⚫ ⚫ 3-Karboksipenisilin (karbenisilin, tikarsilin) ve üreidoazlosilin, mezlosilin ve piperasilin) derivelerine Antipsödomonal penisilinlerde denir. Penisilin+Beta laktamaz inhibitör kombinasyonu: Amoksisilin+klavulanik asid Ampisilin+sulbaktam Tikarsilin+potasyum klavulanat Sefalosporinler: ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ Cephalosporium genusundan mantarlardan elde edilmişlerdir. Penisilindeki tiazolidin halkasının yerini burada dihidrotiazin (6 üyeli) halkası almıştır. Tüm sefalosporinlerin dihidrotiazin halkasının 1. Atomunda kükürt (S) atomu vardır. Moksolaktamda S yerine O vardır. Buna oksasefem adı verilir. Cefamisinler (sefoksitin) Streptomyces’lerden türemiştir. Etki spektrumlarina göre 1., 2., 3. ve 4. kuşak sefalosporinler vardır. Beta laktam halkası Sefalosporin Dihidrotiazin halkası HÜCRE DUVARI INHIBITÖRLERI ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ Diger beta laktamlar: Monobaktam ve tienamisinler (karbapenem bilesikleri) Beta laktamaz inhibitörleri: Sulbaktam, klavulanik asit ve tazobaktam’dir. b-Sikloserin Sadece tüberküloz basillerine karsi etkilidir. SSS’ne toksiktir. c-Fosfomisin Sikloserinle benzer yan etkileri olan bir ilaçtir. HÜCRE DUVARI INHIBITÖRLERI ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ d-Vankomisin Dar spektrumludur. Sadece gram pozitif koklara etkilidir. e-Basitrasin Topikal olarak kullanilir. Sistemik kullanimi yoktur. f-Ekinokandinler Antifungaldir, sistemik etkilidir Sikloserin Basitrasin Glikopeptit HÜCRE ZARI INHIBITÖRLERI ⚫ ⚫ ⚫ Polimiksinler; basit polipeptidlerdir. hücre membranına bağlanıp yapısını ve osmotik özelliklerini değiştirir. Sadece gram negatiflere etkilidirler. Polimiksin A, B, C, D ve E vardır. Polimiksin B topikal kullanılır. Polimiksin E’nin diğer adı kolistindir. Polienler amfoterisin B, nistatin (oral kullanılır) gibi antifungal ilaçlardır. Derin mantar infeksiyonlarında kullanılır, nefrotoksik ilaçlardır. Hücre membranında bulunan sterollere bağlanır ve permeabiliteyi bozarlar. HÜCRE ZARI INHIBITÖRLERI ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ Azoller; genis spektrumlu antifungal. Maya, küf ve dermatofitler ile bazı bakteri ve protozoonlara etkilidirler. Imidazoller içersinde mikonazol IV ve topikal ve ketokonazol oral ve Kotrimakzol ve ekonazol yüzeyel kullanılır. Triazollere Flukonazol, itrakonazol , vorikonazol ve posokonazol sistemik etkili son ikisi yeni antifungallerdir. Allilamin içinde terbinafin ve naftifine bulunur Bunlar da hücre zarı permeabilitesini bozarak etki ederler. DNA’NIN FONKSIYONUNU INHIBE EDENLER ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ Bu grupta DNA yapı ve fonksiyonunu bozan ilaçlar vardir. Mitomisin: DNA sentezini inhibe eder. Insanlarda uygulanmaz. Kinolonlar: Nalidiksik asit, üriner infeksiyonlarin tedavisinde başarıyla kullanılmış. DNA giraz enziminin A subünitini inhibe eder. Fluorokinolonlar nalidiksik asitten türemiş çok geniş spektrumlu ilaçlardır. Metronidazol: DNA’da hasar yapar. Anaerop bakteriler ile protozoonlara etkilidir. DNA’NIN FONKSIYONUNU INHIBE EDENLER ⚫ ⚫ ⚫ Novobiosin: DNA girazin B subünitini inhibe eder. Gram pozitif bakterilere karşı etkilidir. DNA sentezini ve bu suretle DNA virüslerinin replikasyonunu önleyerek etki eden halogenleşmiş primidinler, örneğin 5-iodo2'deoxyuridine (=idoxuridine=İDU) lokal uygulamalarda kullanılır. Antivial kemoterapötiklerden cytarabine ve adenine arabinosid'in etkiside DNA üzerinedir. 4-PROTEIN SENTEZINI INHIBITÖRLERI ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ Bakterilerde protein sentezi 2 majör süreç sonucu oluşur. 1-DNA bağımlı RNA sentezi (transkripsiyon) 2-RNA bağımlı protein sentezi (translasyon). Transkripsiyon inhibitörleri: Transkripsiyon sırasında DNA’daki genetik bilgi tamamlayan bir RNA sekansına RNA polimeraz aracılı ile aktarılacaktır. Aktinomisin (toksiktir) ve rifampisin (Gram pozitiflere ve tüberküloz basiline etkilidir). Translasyon inhibitörleri: mRNA’nin proteine translasyonu 3 fazda olur: ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ 1-inisiyasyon 2-elongasyon 3-terminasyon. 1 ve 2. fazda 30S ribozomal subünitler, 3.fazda ise 50S ribozomal subünitler rol oynar. 30S ribozomal subüniti inhibe edenler streptomisin ve diger aminoglikozitler, terasiklin ve nitrofurantoindir. Translasyon inhibitörleri: ⚫ ⚫ 50S ribozomal subüniti inhibe edenler ise kloramfenikol, eritromisin ve makrolidler, linkomisin, klindamisin, puromisin ve fusidik asittir. griseofulvin (topikal kullanılır) protein yapımının bütününe etki ederler. 5-METABOLIT ANALOGLARI Bakterilerdeki bazı enzimler sıklıkla substratlarına benzer yapıdaki bileşikler karşısında inhibe olurlar. PABA folik asit prekürsörüdür. ⚫ Sülfonamidler PABA’ya çok benzerler ve PABA yerine geçerek folik asit sentezini önlerler. ⚫ Trimetoprim ise bir dihidrofolat redüktaz inhibitörüdür. ⚫ Izoniazid (tüberkülozda kullanilir) ⚫ Flusitozin (antifungaldır) diğer metabolit analoglarıdır. ⚫ ANTİBİYOTİKLERİN ETKİ GÜÇLERİNE GÖRE SINIFLANDIRILMALARI ⚫ 1. Bakterisidler • • • • • • • • Penisilinler Sefalosporinler Aminoglikozidler Vankomisin Rifampisin Florokinolonlar Polimiksinler Teikoplanin 2. Bakteriyostatikler • • • • • • • Tetrasiklinler Kloramfenikol Sülfonamidler Eritromisin Klindamisin Mikonazol Etambutol ANTİBİYOTİKLERİN ETKİ SPEKTRUMLARI POSTANTİBİYOTİK ETKİ [PAE] ⚫ ⚫ ⚫ Antibiyotik konsantrasyonunun MİK değerinin altına düşmesine rağmen antibakteriyel etkinin bir süre daha devam etmesidir. Örn. Aminoglikozidler, karbapenemler. Aminoglikozidlerin PAE’si yaklaşık 7 saattir. ANTİBİYOTİKLERİN GEBELİKTE KULLANIMI ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ Teratojenik olmayanlar • Beta- laktamlar • Makrolitler • Linkozamidler Teratojenik olanlar • Aminoglikozidler • Kinolonlar • Tetrasiklinler • Sülfonamidler Viruslara etkili ajanlar ⚫ 1.Virusid ajanlar: Deterjanlar, eter, kloroform, UV ışınlar gibi. ⚫ 2.Antiviral ajanlar: Virus replikasyonunu inhibe eden virositatik ilaçlardır. ⚫ 3.İmmunomodülatörler: Konakçının fonksiyonlarını artırır veya düzenlerler. immün Anti viral ilaçların etki mekanizması ⚫ konakcıhücresine bağlanma, •viral genomun zarfından ayrılması, •erken viralprotein sentezi, •nükleikasit sentezi, •geç viralprotein sentezi, •sentezlenen viral partiküllerin bir araya gelmesi ve hücre dışına çıkma ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ İlk antiviral ilaçlar: tiyosemikarbazonve idoksiuridindir. yeni antiviraller; Viruslardan sentezlenen bazı enzimleri hedef alır ve virusların sentezlediği bazı enzimlerle aktifleşir •Asiklovir herpes viruslara etkili toksisite düşük en yaygın kullanım Herpes viruslara, Herpes simplex,Herpes zoster, Cytomegale Virusa etkili antiviraller ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ASİKLOVİR VALASİKLOVİR GANSİKLOVİR FAMSİKLOVİR VE PENSİKLOVİR FOSKARNET ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ VİDARABİN TRİFLURİDİN SORİVUDİN SİDOFOVİR FOMİVİRSEN RSV, influenza A veB solunum yolu infeksiyonlarında ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ RİBAVİRİN AMANTADİN RİMANTADİN ZANAMİVİR VE OSELTAMİVİR Hepatit Viruslarına Etkili Antiviral İlaçlar ⚫ •İnterferonlar •Lamivudin •Famsiklovir •Adefovir dipivoksil •Lobukavir •Ribavirin Antiretroviral İlaçlar ⚫ 1.NukleozidReverse Transcriptase(RT) İnh. Zidovudin-Didanozin-Zalsitabin-Stavudin Lamivudin-Abakavir 2. NonnukleozidRT inhibitörleri Nevirapin-Delavirdin-Efavirenz 3. Proteaz İnhibitörleri Sakinavir-Ritonavir-İndinavir-NelfinavirAmprenavir ANTİFUNGAL KEMOTERAPÖTİKLERİN ETKİ MEKANİZMASI ⚫ ⚫ Ökaryotik hücre yapısında olmaları nedeniye selektif toksik etki göstermek güç olduğundan antifungal etkili sınırlı sayıda kemoterapötik bulunmaktadır. Antifungal kemoterapötiklerin etkileri fungusit ya da fungistatik olabildiği gibi bir iki tür mantara etkili dar spektrumlu ya da çok sayıda mantara etkili geniş spektrumlu olabilirler. 1950’ler Amfoterisin B, Nistatin 1960’lar Griseofulvin 1970’ler Flusitozin, Klotrimazol, Mikonazol 1980’ler Ketokonazol, Flukonazol, Itrakonazol 1990’lar Lipid Amfoterisin B, Terbinafin 2000’ler Ekinokandinlerden; Mikafungin,Kaspofungin Azollerden;Vorikonazol,Posakonazol, Ravukonazol Polienlerden; Lipozomal Nistatin, Nanosferik Amfoterisin B Sordarinler, Nikomisinler, Pradimisinler Medical Mycology: The Last 50 Years # of drugs 14 12 10 8 6 4 5-FC 2 0 1950 1960 1970 L-AmB ABCD ABLC Terbinafine Itraconazole Fluconazole Ketoconazole Miconazole 1980 1990 2000 Antifungallerin etki yerleri Nükleik asit sentezi squalenler nükleozitler alilaminler squallen epoksidaz 5-flusitozin terbinafine glukan sentezi Ekinokandin lanosterol kaspofungin 14-a demetilaz azoller Kitin sentezi fluconazole nikkomisinler ergosterol K+ Mg 2+ Polyenler amfoterisin B protein sentezi azasordarinler POLYEN ANTİFUNGALLER ⚫ Amfoterisin B ⚫ Nistatin Amphotericin B ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ Streptomyces nodosus izole edilmiş Su ile çözülmez sodium deoxycholate çözülür IV kullanılır amphotericin B deoxycholate (Fungizone®) Nistatin ⚫ Streptomyces noursei den izole edilen bir polyen antifungal ⚫ Topikal antifungal agent ⚫ Sistemik kullanımında toksik Azol Antifungal ajanlar ⚫ ⚫ imidazol ve triazol bu grup içindedir. Flukonazol en sık kullanılan ve dolaysıyla direnç gelişimi olan ajandır. Flukonazol Azollerin antifungal aktivitesi sonucunda ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ Stoplazmik membranın bütünlüğü Fonksiyonları Besin transport Kitin sentezi kaybolur Mantarın büyümesi inhibe olur. Yeni azoller Posakonazol Vorikonazol Ravukonazol FLUSİTOZİN ⚫ Antifungal aktivitesini nükleik asit ve protein sentezini inhibe ederek gösterir. H N O N F NH2 Flucytosine Ekinokandinler Kaspofungin Mikafungin Anidulafungin Ekinokandinler ⚫ Membranın temel homopolisakkarit 1,3-Beta-D-glukanın sentezinin inhibisyonu ile antifungal aktivite Griseofungin ⚫ Griseofungin mikotik spindlerin dağılımı ile fungal mitoz inhibisyonu yolu ile antifungal aktivite göstermektedir. Sordarin ⚫ ⚫ ⚫ Mantar protein sentezini inhibe ederek etkili olur. Hedef aldığı elengasyon faktör (EF) dir. EF yi kodlayan EFT2 deki mutasyonlar dirençten sorumlu olduğu bildirilmektedir Nikomisin Z ⚫ ⚫ Nikomisin Z fungal hücre duvarı kitin sentaz inhibisyonu yaparak etkilidir. hücre içine alınması gerekmektedir. Antiparaziter kemoterapötikler ⚫ ⚫ ⚫ Antihelmitik ajanlar Antiprotozoal ajanlar Ektoparaziter ajanlar Antiprotozoal kemoterapötikler ⚫ ⚫ Amebiasis; Entamoeba histolytica, ▪ Klorokin, emetin, metronidazol, paramomisin, Diloksanid fruat, Iodokinol ,tetrasiklin, Malaria; (Sıtma) ⚫ Plasmodium falciparum, P.vivax, P.malariae, P.ovale ▪ Klorokin, meflokin, primakin, Kinin, primetamin, kloroquanid , Doksisiklin, klindamisin Antiprotozoal kemoterapötikler ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ Tripanosoma, ▪ Metronidazol, tinidazol , ornidazol, Klotrtimazol Toxoplasma ⚫ Trimetamin ve sulfodiazin , spiramisin Giardia ▪ metronidazol, tinidazol, Kinakrin,, frazolin Leishmania ⚫ 5 değerli antimon birleşikleri, Anfoterisin B, Flukonazol, ketokonazol, pentamidin, Rifambin Antihelmintik kemoterapötikler ⚫ (Enterobius vermicularis, Trichuris trichiura, Ancyclostoma duodenale, Necator americanus, Ascaris lumbricoides, Strongyloides, oncocerca, Filariasis, Schistosoma) ⚫ Nematod ⚫ ⚫ Cestod ⚫ ⚫ Ivermektin, Mebendazol, pirantel pamote, tiabendazol, pyrantel pamote, Niklozamid, albendozol, prazikuantel Trematod ⚫ prazikuantel Ektoparazitlere Karşı Kullanılan İlaçlar ⚫ ⚫ Uyuz: Sarcoptes scabei Bit: Bitlenme (pediculosis) ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ ⚫ Pediculus humanus capitis Pediculus humanus corporis Phthirus pubis Pire: Kene: Hastalik vektörleri (ve virusler) İlaçlar: ⚫ (Skabisid, akarisid, pedikulosit, antikolinesteraz, insektisit ) ⚫ Piretrinler, piretroidler, antikolinesterazlar (malatiyon, karbaril (%1)), Lindan/gama-benzen hekzaklorur, benzil benzoat, krotamiton, kükürtlü merhemler (%10) Ardıç katranı Sonuç olarak; ⚫ ⚫ Kemoterapik maddeler mikroorganizmaların çeşidine göre çok çeşitlidir. Her gün yenileri eklenmektedir. Hastalıkların tedavisinde doğru tedavi için öncelikle infeksiyona neden olan mikroorganizmayı üretmek ve/veya belirlemek ve in vitro duyarlılık testin yaparak duyarlı Kemoterapik maddeyi belirlememiz gerekmektedir.