ANTAS NG WIKA
Ang antas ng wikang madalas na ginagamit ng isang tao ay isang
mabisang palatandaan kung anong uri ng tao siya at kung sa aling
antas-panlipunan siya kabilang.


Pormal - Ito ay ang mga salitang istandard dahil kinikilala, tinatanggap at
ginagamit ng higit na nakararami lalo na ng mga nakapag-aral ng wika.
o Pambansa - ito ang mga salitang karaniwang ginagamit sa
mga aklat pangwika sa lahat ng mga paaralan
o Pampanitikan - ito naman ang mga salitang ginagamit ng mga
manunulat sa mga akdang pampanitikan
Pambansa
Pampanitikan
Ina
Ilaw ng Tahanan
Baliw
Nasisiraang Bait
Magnanakaw
Malikot ang Kamay
Impormal - Ito ang mga salitang karaniwan, palasak at pang-araw-araw
na madalas nating gamitin sa pakikipag-usap at pakikipagtalastasan sa
mga kakilala at kaibigan.
o Lalawiganin - Ito ang mga bokabularyong pandayalekto.
Makikilala rin ito sa pagkakaroon ng kakaibang tono, o ang punto.
Upo
Tabayag
Kalamansi
Kalamunding
Talukbong
Pandong
Aba nga
naman
Ala! Ih
naman
Gabi
Gabi- i
Bote
boti
o
o
Kolokyal - Ito’y mga pang-araw-araw na mga salita ngunit may
kagaspangan at pagkabulgar, bagamat may anyong repinado at
malinis ayon sa kung sino ang nagsasalita.
Pambansa
Kolokyal
Saan naroon
Sanaron
Nasaan
Nasan
Naroon
Naron
Kani-kaniya
Kanyakanya
Aywan
Ewan
Tayo na
Tana
Balbal - Ang mga salitang ito’y tinatawag sa Ingles na slang.
Ang mga salitang ito noong una ay hindi tinatanggap ng mga
magulang at may pinag-aralan dahil masagwa raw
pakinggan.
Pambansa
Balbal
Matanda
Gurang
Kapatid
Utol
Inom
Tuma
Bata
Atab
PALABUAN NG MGA SALITA
 Paghango sa mga salitang katutubo
Hal.
Gurang (bikol, bisaya) matanda Dako (bisaya) malaki Pabaraybarabay
(tagalog, bisaya)
 paharang-harang
Paghalaw sa Wikang Banyaga

Hal.
Tisoy, tisay (mestizo, mistiza) - Kastila
Tsimoy, tsimay (muchacho,
muchacha) - Kastila Dedbol (Dead
Ball) - Ingles
Pikon (Pick On) - Ingles
A.
Pagsasalarawan o Pagsasakatangian

Usok - dahil ang sigarilyo ay umuusok

Bola - dahil binibilog ang ulo ng agad pumayag

Lagay - dahil gustong mapabilis, naglalagay o nagsisingit para hindi mahalata

Basag - dahil nakawala sa sariling isip kapag nakadroga)
B.
A.
Pagpapaikli ng Salita
a.
Kana- Amerikana
b.
Orig- Original
Pagbabaliktad ng Salita
a.
Atab - bata
b.
Tsekot - Kotse
RETORIKA


Ang retorika ay isang mahalagang karunungan ng pagpapahayag na
tumutukoy sa sining ng maganda at kaakit-akit na pananalita at pagsulat.
Ayon kay Socrates “ang retorika ay siyensya o agham ng paghimok o pagsang-ayon”
KASAYSAYAN NG RETORIKA
 Sinasabing nagsimula ang retorika bilang isang sistema ng pakikipagtalo
sa Syraarse, isang isla sa Sicily noong ikalimang siglo B.C. makaraang
bumagsak ang kanilang pamahalaang diktatoryal. Ang mga mamamayan
doo'y binigyang pagkakataong dumulog at ipagtalo sa hukuman ang
kanilang karapatan sa mga lupang iniliit ng nakaraang rehimen.
Naimbento nila ang retorika sa layuning makahikayat at mapunan ang
ano mang pagkukulang sa mga kongkretong katibayan.

PUNDASYON NG MASINING NA PAGAPAPAHAYAG
1. Gramatika - masinop na pagporma ng lahat ng sangkap ng wika upang
makabuo ng malilinaw na kaisipan bilang resulta ng paggamit nito.
2. Retorika - kaparaanan sa pagiging masining o ginawang pagtrato sa
pagpapahayag na maaring mag-utos, magkwento, sumagot, manakot
makiusap.
3. Lohika - sistema ng pag-aayon o pagpapatutol sa mga ipinabatid na katotohanan
IDYOMATIKONG PAHAYAG
Ang mga Idyoma ay mga di-tuwiran o di-inaasahang pagpapahayag na may
kahulugang patalinhaga. Ito ay di-literal kung kaya nangangailangan ng
konotativo at malalim na pagpapakahulugan
Mga Halimbawa
 Putok sa buho - anak sa pagkadalaga
 Mababaw ang luha - madaling umiyak
 Naglulubid ng buhangin - nagsisinungaling
 Magbatak ng buto - magtrabaho






Nakahiga sa salapi - mayaman
Magdildil ng asin - maghirap
Balat-kalabaw - hindi marunong mahiya
Magmahabang dulang - magpakasal, mag-asawa
Nagpuputok ang butse - galit na galit
Hilong talilong - litung - lito
TAYUTAY
 PAGTUTULAD (SIMILE) - ito ay isang simpleng paghahambing ng
dalawang bagay na magkaiba sa pangkalahatang anyo ngunit may mga
magkakatulad na katangian na sukat ipagkaugnay ng dalawa. ito’y
gumagamit ng mga salita’t pariralang tulad ng, katulad ng, para ng,
kawangis ng, animo’y, gaya ng, tila, at iba pa.
o Gaya ng halamang lumaki sa tubig
 PAGWAWANGIS (METAPHOR) - ito ay isang tayutay na nagsasagawa ng
paglilipat ng mga salitang nangangahulugan ng isang bagay sa
pagpapahayag ng ibang bagay. dito inaalis ang hambingang salita’t
papiralang ginamit sa pagtutulad o simile
o Ang kanyang kahapon ay isang tanghalan Ng mga lihim nya’t mga karanasan
 PAGSASATAO (PERSONIFICATION) - ito ay tayutay na nauukol sa
paglilipat ng katangian ng isang tao sa mga walang buhay.
o PATI ULAP AY SUMAYAW SA BAYO NG HANGIN
 PANAWAGAN (APOSTROPHE) - ito ay isang tayutay na may kagyat na
pagtutol sa naunang paraan ng pagpapahayag, at panawagan sa
ikalawang panauhan ng isang tao o bagay, karaniwan nang isang patay o
isang harayahing bagay.
o O ibon, maamong sa iyong paglipad, Isakay mo ako sa angkin mong pakpak.
 PADAMDAM (EXCLAMATION) ito ay isang tayutay na nagmumula sa
bulalas ng isang masidhi o pananalitang nagpapahayag ng matinding
damdamin o isang talata na may gayong pananalita.
o “Ayan, ang kabaong na pasan ng tao. Irog, sumama ka at kakilala mo!
 BALINTUNA (IRONY) ito ay isang tayutay na sa pamamagitan nito ang
kahulugang patitik ng isang anyo ng pananalita ay kabaligtaran ng
tangkang sabihin, dahil sa isang bagay na sinabi ay may ibang
pakahulugan at ginamit sa pangungutya o katuwaan lamang.
o “Ang tao kung minsa’y batang nagagalak, Utal pa ang dila, kung
mangusap, pantas!
 PAUROY O MAPANG-UYAM (SARCASM) ito ay isang tayutay, na ipinapahiwatig
sa paraan o tono ng pagsasalita. Ito’y isang panunudyo o pangungutya sa
tao, bagay at pangyayari.
o Iginagalang. Dinarakila sa gawaing niyang banal. Niyuyukuran.
Pinupuri ng balana; siya ay Minamahal
 PAGMAMALABIS (HYPERBOLE) ito ay isang tayutay na ang kaigtingan ay sobra
sa normal na katangian ng bagay o tao na nais ipahayag. Maari ito’y
pagpapakulang sa tunay na kalagayan upang makatawag pansin o kaya’y
isang lampas-lampas na pagpapahayag ng katangian ng malayo sa tunay
na katotohanan.
o Dadanak ang dugo sa lupaing ito, Kapag di nangyari itong aking gusto
 PARADOHA (PARADOX) ito ay isang tayutay na ang tinutukoy ay isang
pahayag na sa biglang akala’y magkasalungat ngunit kung masusuing
lilimiin o ipaliliwanag ay nagpapahayag ng isang katotohanan
o “Ako’y di inutil,” ang iyak ng pilay “Kaya kong tumayo’t gumawang
mahusay!” Kung ito’y totoo, siya ay bulaan.
 PAGPAPALIT-SAKLAW (SYNECDOCHE) ito ay isang tayutay na bumabanggit sa
bahagi ng isang bagay o kaisipan bilang katapat at kabuuan. Maaring ang
kabuuan naman ay katapat ng isang bahagi.
o “Libu-libong kaluluwa ang umaasa sa iyo 2. Pitumpu’t apat na
buhay ang ibubuwis ko
 PAGPAPALIT-TAWAG (METONOMY) ito ay isang tayutay na ginagamit ang
pagpapalit ng pagtukoy o pagtawag sa bagay o tao na pinatutungkulan.
Ito’y pansamantalang pagpapalit-tawag sa mga bagay na magkaugnay.
Ito’y palasak sa mga karaniwang usapan.
o “Siya’y laking iskwater,” – basagulero o palaaway “Si Bonifacio ay
buhat sa paaralan ng karanasan.” – natuto sa sariling sikap at
mga karanasan
 PATAMBIS (ANTITHESIS) ito ay isang pagpapalagay ng isang sugnay o ibang
bahagi ng pangungusap laban sa isa pa na sinasalungatan niyon
o “Ang bangan ng lahi kong ibig mapuno, Sa akin ay pawis ang
dapat ibugso; Sudsod hindi sundang! Punla hindi punlo! Binhi
hindi bomba! Pawis hindi dugo!”
 PAHIDWA (OXYMORON) Ito ay isang paraan ng pagpapahayag na nagbubunga ng
isang bias sa pamamagitan ng mandi’y pansariling paghihidwa.
o Noon ko nakitang ANG MALUNGKOT AY SUMAYA Dahil sa
pagdating ng kanyang ama at ina No’n ko nadama ang SARAP
NG PANGUNGULILA Pagkat sa LUMBAY N’YA AY NAROON
ANG PAG-ASA.
 PASINTUNOG (ONOMATOPOEIA) Ito ay paggamit ng mga salitang kung ano ang
gamit o tunog ay siyang kahulugan.
o ANG KAMPANANG BASAG BA BAHAW NA BAHAW KUNG
ANO’T TUMUTUNOG SA MADALING ARAW AT ANG
TINUGTOG AGUNYAS NG PATAY;
DALAWANG DIMENSYON NG PAGBIBIGAY KAHULUGAN
1. Denotasyon - literal na kahulugan ng salita. Ang kahulugan ay karaniwang
nakikita sa diksyonaryo.
2. Konotasyon - ang malalim na kahulugan ng salita. Ito ang pansariling
kahulugan sa salita ng isang tao o grupo ng mga tao na naaayon din sa
panahon o henerasyon. Iba ang pagkakahulugan ng konotasyon sa
karniwang kahulugan ng salita na nakikita sa diksyonaryo.
Halimbawa:
- buwaya
Denotasyon - hayop
Konotasyon - politiko sa kongreso/congressman
-
kutsarang pilak
Denotasyon - kutsarang yari sa
pilak (silver) Konotasyon mayaman
-
balat-sibuyas
Denotasyon: balat ng sibuyas
Konotasyon - sensitibo; madaling magtampo o masaktan ang damdamin