‫ﭘﺎﺗﻮﻟﻮژی ﺟﻠﺴﮫ اول‬
‫‪95/6/29‬‬
‫دﮐﺘﺮ ﺷﺮﺑﺖ داران‬
‫ﭘﺎﺗﻮﻟﻮژی ﻋﻠﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﮫ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮات و اﺧﺘﻼﻻﺗﯽ ﮐﮫ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﯿﻤﺎری زا و ﭘﺎﺗﻮژن ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪:‬وﯾﺮوس‪،‬اﺷﻌﮫ‪،‬ﺗﺮوﻣﺎ و ‪ ...‬ﺑﮫ‬
‫ﺳﻠﻮل وارد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻣﯽ ﭘﺮدازد ‪.‬در واﻗﻊ ﭘﺎﺗﻮﻟﻮژی ‪،‬اﺗﯿﻮﻟﻮژی )ﻋﻠﺖ ﺑﯿﻤﺎری( ‪ ،‬ﭘﺎﺗﻮژﻧﺰﯾﺲ )ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ ﺑﯿﻤﺎری( و ﺗﻐﯿﯿﺮات‬
‫ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژﯾﮏ ﮐﮫ ﺑﺎﻋﺚ اﺧﺘﻼل در ﻋﻤﻠﮑﺮد ارﮔﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد را ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺮوع اﺳﯿﺐ زاﯾﯽ ﺗﻤﺎم ﺑﯿﻤﺎری ھﺎ از ﺳﻠﻮل آﻏﺎز ﻣﯽ ﮔﺮدد ﻣﺜﻼ در ﺑﯿﻤﺎری ﺳﯿﺮوز ﺑﮫ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﻠﻮل ھﺎی ھﭙﺎﺗﻮﺳﯿﺖ‬
‫ﮐﮫ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﮫ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻋﻤﻠﮑﺮد ارﮔﺎن ﯾﺎ ﺑﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪،‬ﻣﯽ ﭘﺮدازﯾﻢ‪.‬روش ھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ در ﭘﺎﺗﻮﻟﻮژی ﮐﺎرﺑﺮد دارﻧﺪ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ ،PCR:‬اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﻣﺎرﮐﺮ ھﺎی ﺑﯿﻮﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و ‪. ...‬ﺑﻌﻀﯽ اﺳﯿﺐ ھﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻣﺎرﮐﺮ ھﺎی ﺑﯿﻮﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺑﺎ‬
‫ﻣﯿﮑﺮوﺳﮑﻮپ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎھﺪه ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ Pathology‬ﺑﮫ دو ﺑﺨﺶ ‪ surgical‬ﯾﺎ ‪ anatomical‬و ‪ clinical‬ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪی ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬در ﭘﺎﺗﻮﻟﻮژی ‪ anatomical‬ﺑﻌﺪ‬
‫از ﻧﻤﻮﻧﮫ ﮔﯿﺮی از ﺑﺎﻓﺖ ﻣﺮاﺣﻠﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺮارﮔﯿﺮی در ﻣﺤﻠﻮل ھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪،‬ﻗﺎﻟﺐ ﮔﯿﺮی ‪،‬ﺑﺮش و رﻧﮓ اﻣﯿﺰی ان در ازﻣﺎﯾﺸﮕﺎه‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و از ان اﺳﻼﯾﺪ ﻣﯿﮑﺮوﺳﮑﻮﭘﯽ ﺗﮭﯿﮫ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪.‬رﻧﮓ اﻣﯿﺰی ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺗﻮﺳﻂ ھﻤﺎﺗﻮﮐﺴﯿﻠﯿﻦ اﺋﻮزﯾﻦ )‪ (H&E‬اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﮫ طﯽ ان ھﺴﺘﮫ ﺳﻠﻮل ﺗﯿﺮه و اﺑﯽ ﺷﺪه و ﺳﯿﺘﻮﭘﻼﺳﻢ ﺑﮫ رﻧﮓ ﺻﻮرﺗﯽ در ﻣﯽ اﯾﺪ ‪.‬در اﯾﻦ روش ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺪﺧﯿﻤﯽ ھﺎ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﺸﺎھﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫روﺷﯽ دﯾﮕﺮ ‪ (immune histo chemistry)IHC‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﮫ اﻧﺘﯽ ژن ھﺎی ﺳﻠﻮل را رﻧﮓ اﻣﯿﺰی ﮐﺮده و ﺗﻮﻣﻮر ھﺎ را‬
‫در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫رﻧﮓ اﻣﯿﺰی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ﻣﻐﺰ اﺳﺘﺨﻮان ﮔﯿﻤﺴﺎ اﺳﺖ‬
‫در ﺷﺎﺧﮫ ‪ clinical‬از رﺷﺘﮫ ھﺎی دﯾﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﮕﻞ ﺷﻨﺎﺳﯽ ‪،‬اﯾﻤﻮﻧﻮﻟﻮژی ‪،‬ﺑﯿﻮﺷﯿﻤﯽ‪،‬ﻣﯿﮑﺮوب ﺷﻨﺎﺳﯽ‪،‬ﺧﻮن ﺷﻨﺎﺳﯽ و ‪....‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫در ‪ cytology‬از ﺗﺴﺖ ھﺎی ‪ screening‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪. (prostat specific ag) psa، pap smear‬ﺑﺎﯾﺪ دﻗﺖ‬
‫داﺷﺖ ﮐﮫ ‪ screening test‬ھﺎ ﺟﻨﺒﮫ ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ ﻗﻄﻌﯽ ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﻠﮑﮫ راھﻨﻤﺎﯾﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﮫ ﺑﯿﻤﺎر را ﺑﮫ ﻣﺮﺣﻠﮫ ﺑﻌﺪ ﻣﯽ ﻓﺮﺳﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﯿﻤﺎری ھﺎﯾﯽ ﮐﮫ اﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ﺻﻮرت اوﻟﯿﮫ ﻧﺎم ﮔﺬاری ﮐﺮدﻧﺪ اﺗﯿﻮﻟﻮژی ﻧﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ای دارﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻣﯿﻠﻮﺋﯿﺪاز اوﻟﯿﮫ ‪.‬اﺳﯿﺐ ﺑﺎﻓﺘﯽ‬
‫ﺑﻌﺪ از ‪ 72-48‬ﺳﺎﻋﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎھﺪه اﺳﺖ وﻟﯽ اﺳﯿﺐ و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژی ﺳﻠﻮل از ھﻤﺎن اﺑﺘﺪا ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ)اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات‬
‫اﻟﺰاﻣﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ زﯾﺮ ﻣﯿﮑﺮوﺳﮑﻮپ دﯾﺪه ﺷﻮﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ در اﻧﺰﯾﻢ ھﺎی ﺳﻠﻮل (اﺳﯿﺐ ﺳﻠﻮﻟﯽ و ﺑﺎﻓﺘﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﮫ ﻋﻼﺋﻢ ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ و‬
‫اﺧﺘﻼل در ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎﻓﺖ ﯾﺎ ارﮔﺎن ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪Normal cell‬‬
‫‪Reversible injury‬‬
‫‪stress‬‬
‫‪Mild‬‬
‫‪transient‬‬
‫‪Cell injury‬‬
‫‪Severe progressive‬‬
‫‪Inability‬‬
‫‪to adapt‬‬
‫‪adaption‬‬
‫‪Irreversible injury‬‬
‫‪apoptosis‬‬
‫‪necrosis‬‬
‫اﺳﯿﺐ ھﺎی ﺳﻠﻮل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮرم ﺳﻠﻮل و ﺗﻐﯿﯿﺮات در ﭼﺮﺑﯽ ان‬
‫ﻧﮑﺮوز‪:‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﭘﺎﺗﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﮐﮫ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﮫ ﻣﺮگ ﺳﻠﻮل ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫اﭘﻮﭘﺘﻮزﯾﺲ‪:‬ﺳﻠﻮل ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺑﺮﻧﺎﻣﮫ رﯾﺰی ﺷﺪه و ﻣﻨﻔﺮد ﻣﯽ ﻣﯿﺮد ﮐﮫ ﺑﺮای ﺑﺪن ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ ‪،‬طﯽ اﭘﻮﭘﺘﻮز ﭘﺎﺳﺦ اﻟﺘﮭﺎﺑﯽ اﯾﺠﺎد‬
‫ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﮐﮫ ﺑﮫ ﺳﻠﻮل اﺳﯿﺐ وارد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ ﻣﺜﻼ ﺑﻌﻀﯽ اﻓﺮاد ﮐﮫ دﭼﺎر ﻧﺎراﺣﺘﯽ ﻗﻠﺒﯽ اﻧﺪ ﺣﯿﻦ ورزش‬
‫ﺑﺎ اﻧﻔﺎرﮐﺘﻮس ﻗﻠﺒﯽ ﻣﻮاﺟﮫ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪،‬زﯾﺮا ﺣﯿﻦ ورزش ﻧﯿﺎز ﻋﻀﻠﮫ ﻗﻠﺒﯽ ﺑﮫ اﮐﺴﯿﮋن ﺑﺎﻻ رﻓﺘﮫ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﮫ ﺑﺪن ﻗﺎدر ﺑﮫ ﺗﺎﻣﯿﻦ ان‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪.‬ﻋﺎﻣﻞ دﯾﮕﺮ ﮐﺎھﺶ ‪ supply‬اﮐﺴﯿﮋن ﺑﮫ ﺑﺎﻓﺖ اﺳﺖ ﮐﮫ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﮫ ھﺎﯾﭙﻮﮐﺴﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬از طﺮﻓﯽ دﯾﮕﺮ ﺗﻄﺎﺑﻖ ھﺎی ﺳﻠﻮﻟﯽ‬
‫را دارﯾﻢ ﮐﮫ ﺷﺎﻣﻞ ھﺎﯾﭙﺮﭘﻼزی‪،‬ھﺎﯾﭙﺮﺗﺮوﻓﯽ‪،‬اﺗﺮوﻓﯽ و ﻣﺘﺎﭘﻼزی اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺻﺒﺎ ﻣﻮﺳﻮی‬