Алматы облысы Сарқан ауданы Алмалы ауылы Новопокровка орта мектебі Химия пәнінің мұғалімі: Бажекенова Динара Мауткановна Химиялық реакцияның жылдамдығына әр түрлі факторлардың әсері Сабақтың мақсаты: 1.Тақырыптың негізгі идеясын түсіндіру. 2. «Сыни тұрғыдан ойлану» модулі бойынша тапсырмаларды орындау. 3. Модульдік оқыту әдісін қолдана отырып үздік оқушыларды анықтау. 4. Бағалау. Күтілетін нәтиже: 1.Тақырып бойынша жаңа сөздермен танысты, ауызша және жазбаша жаттығуларды орындады. 2.Топтасып жұмыс жасау арқылы тақырыптың негізгі идеясын ашты. 3.Өз пікірлерін жеткізді, өз бетімен ойлау, сөйлеу дағдысы дамиды. 4. Өзара сұхбаттаса алады. 5.Теориялық білімдерін практикалық жұмыспен ұштастыра алады. Ресурстар: «Химия »оқулығы ,Н. Нұрахметов,Қ. Бекішев,Н.А.Заграничная, Г.В. Абрамова 10 сынып оқулығы, Алматы «Мектеп»,2014ж, Интерактивті тақта, маркер, түрлі түсті бояу, желім, бағалау парақтары,электрондық оқулық,plorer GLX Үй тапсырмасын сұрау «Елші» әдісімен Химиялық реакцияның жылдамдығын зерттейтін химияның бөлімін химиялық кинетика деп атайды Химиялық реакцияның жылдамдығы деп -уақыт бірлігінде әрекеттесетін заттардың немесе реакция өнімдерінің біреуінің концентрацияларының өзгеруін айтады. –t1 U= -∆c \ ∆t U=-c2- c1\t2 Гомогенді реакцияның жылдамдығы деп - жүйенің белгілі бір көлемінде уақыт бірлігі ішінде реакцияға қатысқан немесе реакция кезінде түзілген заттың мөлшерін айтады. Гетерогенді реакцияның жылдамдығы деп- фаза бетінің аудан бірлігінде белгілі бір уақыт ішінде реакцияға қатысатын немесе реакция кезінде түзілетін заттың мөлшерін айтады. Гетерогенді реакция барысында жылдамдық үш сатыға бөлінеді: 1 . әрекеттесуші заттарды жанасу бетіне жеткізу U1 2. бетте жүретін химиялық реакция U2 3. беттен реакция өнімін алып кету U3 Реакция жылдамдығына әр түрлі факторлардың әсері әрекеттесуші заттар табиғатының әсері Концентрация әсері Температура әсері Катализатор әсері 1.Химиялық реакцияның жылдамдығы дегеніміз не? 2.Қалай температура химиялық реакция жылдамдығына әсер етеді? 3.Кейбір жағдайларда, қысым өзгеріссіз болса химиялық реакциялардың жылдамдығына қалай әсер етеді? 4.Қандай факторлар гетерогенді реакцияның жылдамдығына әсер етеді? 5.Қалай реагенттер концентрациясы химиялық реакцияның жылдамдығына әсер етпейді? І-топ. «Химиялық реакция жылдамдығына температураның әсері» ІІ-топ. «Химиялық реакцияның жылдамдығына жанасу бетінің әсері» ІІІ-топ. «Химиялық реакция жылдамдығына концентрацияның әсері» І-топ Зертханалық тәжірибе «Химиялық реакция жылдамдығына температураның әсері» Құрал-жабдықтар:тұз қышқылы, мырыштың кесегі, сынауық, plorer GLX, стақандар,мұзды су,ыстық су,бөлмедегі су,термометр,плитка Тәжірибенің орындалуы: Үш химиялық стақанды дайындап алыңдар. Бірінші стақанға мұзды су, екінші стақанға бөлмедегі суды, ал үшінші стақанға ыстық суды (500С градус)құйыңыздар.Әр судың температурасын термометрмен өлшеңіздер. Үш сынауыққа 2мл тұз қышқылының ерітіндісін құйып,суға салып, мырыштың кесегін салу керек.( реакцияның жүру белгісіне көңіл аудару) 1.Қандай жағдайда реакция тез жүрді? 2.Реакция теңдеулерін жазыңдар 3. Химиялық реакцияның жылдамдығына температура әсерінің диаграммасын сызыңыздар 4.Қарапайым бөлшектер теориясы тұрғысынан температураның реакция жылдамдығына әсерін түсіндіріңдер ІІ-топ Зертханалық тәжірибе «Химиялық реакцияның жылдамдығына жанасу бетінің әсері» Құрал-жабдықтар:тұз қышқылы, мырыштың кесегі,мырыштың ұнтағы, сынауық, plorer GLX Тәжірибенің орындалуы: 1.а)Мырыштың кесегін алып,сынауыққа салу керек. ә) Сынауыққа 2мл сұйылтылған тұз қышқылын құйып уақытты белгілеу керек.(реакцияның жүру белгісіне көңіл аудару) 2.а)Мырыштың ұнтағын алып,сынауыққа салу керек. ә) Сынауыққа 2мл сұйылтылған тұз қышқылын құйып уақытты белгілеу керек.(реакцияның жүру белгісіне көңіл аудару) Тәжірибе Мырыш кесегімен+тұз қышқылы ерітіндісі Уақыт/секундпен Мырыш ұнтағымен +тұз қышқылы ерітіндісі 1.Қандай жағдайда реакция тез жүрді? 2.Не себепті затты ұнтақтағанда реакция жылдамдайды? 3. Химиялық реакцияның жылдамдығына жанасу бетінің әсерінің диаграммасын сызыңыздар ІІІ-топ Зертханалық тәжірибе «Химиялық реакция жылдамдығына концентрацияның әсері» Құрал-жабдықтар:тұз қышқылы, мырыштың кесегі, сынауық, plorer GLX,су Тәжірибенің орындалуы: 1)Зертханалық жұмысқа қажетті тұз қышқылының ерітіндісін дайындап алыңыздар.Суды қосып концентрацияларын аламыз. 2)Сынауыққа 2 мл 0,1М,1М,3М концентрациялары тұз қышқылын құйып аламыз №1 0,1М тұз қышқылының ерітіндісі №2 1М тұз қышқылының ерітіндісі №3 3М тұз қышқылының ерітіндісі Мырыш кесегі Мырыш кесегі Мырыш кесегі 1.Қандай жағдайда реакция тез жүрді? 2. Химиялық реакцияның жылдамдығына концентрация әсерінің диаграммасын сызыңыздар 3.Қарапайым бөлшектер теориясы тұрғысынан концентрацияның реакция жылдамдығына әсерін түсіндіріңдер І-топ Температураны 100С арттырғанда кейбір химиялық реакцияның жылдамдығы 2 есе артады.Реакция жылдамдығы 200С кезінде 0,04моль/(л*с) мөлшеріне тең.Осы реакцияның жылдамдығы:а)400С,ә)100С, б)00С кезінде қандай болады? ІІ-топ 300С кезінде химиялық реакцияның жылдамдығы 0,01моль/(л*мин)мөлшеріне тең.Егер температура 100С көтергенде,ол 3 есе артатын болса,осы реакцияның жылдамдығы:а)00С,ә)600С кезінде қандай болады? ІІІ-топ 400С кезінде химиялық реакцияның жылдамдығы 0,2моль/(л*сағ)мөлшеріне тең. Температура 100С жоғарылаған сайын реакция жылдамдығы 2есе артады деп есептеп,реакция жылдамдығының температураға тәуелділігін бейнелейтін график сызыңдар. Үйге тапсырма: § 3.8. Білімді бағалау.