ARABE AT PERSIYANO Ang mga arabe at persiyano ⬗ Dumating ang mga mangangakal na arabe sa pilipinas noong ika-12 siglo. ⬗ Ang nagdala ng pananampalatayang Muslim ay ang tinatawag na Hadramaut Sayyids mga misyonerong Arabe an nangagaling sa Malatsia at dumating sa Pilipinas noong ika 16-siglo. ⬗ Kasama ang maraming mangangalakal na Arabe at Persiyano nanirahan sila sa Mindanao at Sulu. ⬗ Nagdala rin sila ng epiko, kuwentong bayan, dula at alamat na naging ambag sa panitikan ng Pilipinas. PERSIA IMPERYONG PERSIA ⬗ ⬗ ⬗ ⬗ ⬗ ⬗ 4 Mas kilala ngayon bilang Iran. Itinatag ni Cyrus The Great. Umusbong sa Silangan Ng Mesopotamia. Pinaka malaking imperyo sa mundo. Ang pangunahing wika ay Aramaic. Zoroastrianismo ang relihiyon. Panitikan ng Persia ⬗ Ang panitikang Persia ay isang pinakamatandang literatura ng mundo. Ito'y umaabot sa dalawang libot kalahating taon , ngunit ang karamihan sa mga nagmula sa pre-islamic na mga akda ay nawala. Kaya karamihan sa mga ito ay nagmula sa Greater Iran kaya hanggang sa ngayon ang Iran, Iraq and Turkey, mga rehiyon ng Central at Timog ng Asya ay gumagamit ng lingwahe ng mga Persian. ⬗ Ang Persia ay binubuo ng mga sulating nakasulat sa wikang Persiano. Ilang halimbawa nito ay nobela, parirala, maikling kwento makabagong kwento ng pag- ibig at ibang pagsasalaysay ng sulat. 5 ⬗ Nagsimula ito sa makatang si Avesta noong 1000 BC. Ang panitikan ng Persia ay sumasalamin sa isang maluwalhating kultura at sibilisasyon, pinalamutian ng mga hiyas ng karunungan, sining at imahinasyon ng mga persyano sa paglipas ng maraming siglo. Ito ay isa sa mga pinakalumang literatura sa buong mundo. ⬗ Ang panatikang persiyano ay may mga pinagmulan at nakaligtas, mula sa Old at Middle Persian pabalik sa panahong malayo bilang 522 BCE, ang petsa ng pinakamaagang nakaligtas na Achaemenid Inscription ang Bisotun Inscription. ⬗ Iilan lamang sa gawa ng mga Achaemenid (unang emperyo ng Persiya) ang natira sa dahilan ng pagkawasak ng aklatan sa Persepolis. Karamihan sa nanatili ay binubuo na lang ng royal inscription ng hari ng mga Achaemenid. 6 ⬗ Isang kwentong nagmula sa epikong ⬗ Ang isa sa mga gawa ng Persia ay Persiano na pinamagatang “Si Rostam at ang “One Thousand And One si Sohrab” ang isa sa mga tinatangkilik na Nights”, ito ay isang medieval na panitikan sa Persiya. Gawa ni Hakim kwentong katutubo na umiikot kay Abu ‘I-Qasim Ferdowsi Tusi, kilala rin sa Scheherazade (isang reynang kanyang akda na Shahnameh (Ang Libro sassanid). ng Mga Hari) na mula sa Kabihasnang Persiya. 7 ⬗ Mayroon ding iba’t ibang parirala ang pampanitikan ng Persia katulad ng, “Thousands of friends are far too few, one enemy is too much.” Sa pagpapalalim “Ang matalinong kalaban ay iaangat ka at ang ignoranteng kaibigan ay ibabagsak ka.” 8 ⬗ Ilan sa mga tanyag na kasabihan ng mga persiyano ay ang “He that nothing questions, nothing learns.” at ang “Seek the knowledge from the cradle to the grave.” ⬗ Ang panitikan ng Persia, o Iran sa kasalukuyan ay may impluwensiya ng literatura ng Ottoman Turkey, Muslim India at Turkic Central Asia naging pinagkukunan ng inspirasyon para kay Goethe, Emerson, Matthew Arnold at Jorge Luis Borges, at napakarami pang iba. 9 “ 10 Ang literatura ng Persia ay naging kilala sa kanluran bago ang siglo ng 18-19. naging kilala ito ng ito’y naglabas ng iba’t ibang pagsasalin na ginawa ng mga medieval Persian poets, at napukaw nito ang mga gawa ng mga manunulat sa kanluranin. ARAB 11 Kabihasnang islamic ⬗ Ang mga Arábe ay isang pangkating etniko na malaganap sa Gitnang Silangan at Hilagang Africa. Isa sila sa mga unang dayuhang nakipagkalakalan sa Pilipinas. ⬗ Noong ikasiyam na dantaon, ipinagbawal ng Dinastiyang Tang ang pagpasok ng mga Arabe sa kanilang bansa. Dahil dito, napilitang siláng maghanap ng ibang ruta hanggang sa matag-puan nilá ang Calamianes at Mindanao. Nakipagkalakalan silá sa mga katutu-bo doon na naging unang palatandaan ng kalakalan ng mga Arabe at ng mga Filipino. 12 ⬗ Dumating din ang mga misyonerong Arabe upang magpalaganap ng pananampalatayang Islam. ⬗ Higit na napadalî ang pagpapalaganap nang Islam nang pagsama-samáhin ang mga komunidad na tumanggap nitó at nang itatag ang mga “sultanáto,” isang uri ng pamahalaan na pinamumunuan ng isang sultan. ⬗ Si Abu Bakr ang naging kauna-unahang sultan ng Sulu. 13 ⬗ Bukod sa relihiyong Islam at pamahalaang sultanato, ilan pa sa mga impluwensiya ng mga Arabe ay ang pagbílang, pagsasalita, at pagsulat sa wikang Arabe. Ilan sa mga salita sa wikang Arabe ay naisáma na sa bokabularyong Filipi-no ay “hukom,” “pilat,” “salamat,” at “sulat.” ⬗ Sa musika, maraming instrumento at sayaw ang hango sa mga ipi-nakilála ng mga Arabe, tulad ng sayaw na singkil. ⬗ Sa larangan ng panitikan, naging inspirasyon naman sa paggawa ng maraming kuwento ng mga Mëranaw at Tausug ang mga kuwentong-bayan sa Arabia. 14 ⬗ Sinimulan nila ang paggamit ng surgery at sumulat ng mga aklat sa medisina kabilang ang Book of Healing at Canon of Medicine in Avicenna. 15 ⬗ May matatag na tradisyon ang mga Arabe sa larangan ng panitikan na makikita sa kanilang mga kwento at tula. ⬗ Isa sa mga tanyag na manunulang muslim sa Persia ay si Omar Khayyam na may akda sa Rubaiyat. 16 ⬗ Mayroon ding koleksyon ng mga kwentong patungkol sa pakikipagsapalaran na tinawag na The Arabian Nights. 17 ⬗ Sa kasalukuyan, ang mga kwento ni Ali Baba, Sinbad at Aladdin ay kilala sa buong mundo na parehong bahagi ng Literaturang Arabic. 18 Ibang impluwensya ng ARABE ⬗ Mga salitang arabic tulad ng akma, alak, pilak, ⬗ ⬗ ⬗ ⬗ 19 sukat, alamat, apo, bukas, pilat at ina. Ang pinakang mahalang kontribusyon ng mga arabe sa kulturang pilipino ay ang rehiyon ISLAM. Paraan ng pagsulat na Arabic, kalendaryo, sining at agham. Pamahalaang sultanato na pinamumunan ng Sultan. Mga sandatang pumuputok. Kung titingnan, ang mga Arabe at Persiyano ay ilan lang sa mga naka impluwensiya sa kaligirang pangkasaysayan ng kapanahunan ng mga alamat. 20 Pagtatapos Myembro: Jahziel Gautane Nelly Sorilo Eroll Cagulada Mark Lhester Abundo 21