საქართველოს საგადასახადო სისტემა
ირაკლი კალანდაძე
საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობა შედგება:
საქართველოს
კონსტიტუცია
საერთაშორისო
ხელშეკრულებები
და შეთანხმებები
საქართველოს
საგადასახადო
კოდექსი
მათ შესაბამისად მიღებული კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტები
4
კონსტიტუცია
 საქართველოს კონსტიტუციის თანახმად, გადასახადების
კანონით დადგენილი ოდენობითა და წესით სავალდებულოა.
გადახდა
 გადასახადების სტრუქტურას და მათი შემოღების წესს ადგენს კანონი
და გადასახადებისაგან გათავისუფლება დასაშვებია მხოლოდ კანონით.
 კონსტიტუციური ნორმიდან გამომდინარე, გადასახადების გადახდა
ატარებს არა ნებაყოფლობით, არამედ სავალდებულო ხასიათს, ანუ
გადასახადებით დაბეგვრა საყოველთაო ხასიათისაა.
 მხოლოდ საქართველოს კანონით შეიძლება განისაზღვროს გადასახადის
სახეები, სტრუქტურა, განაკვეთები, შემოღებისა და გადახდის წესი
ძველი კონსტიტუციის ჩანაწერი
 საერთო-სახელმწიფოებრივი გადასახადის ახალი სახის შემოღება, გარდა
აქციზისა, ან არსებული განაკვეთის ზედა ზღვრის გაზრდა
შესაძლებელია მხოლოდ რეფერენდუმის გზით, გარდა ორგანული
კანონით გათვალისწინებული შემთხვევებისა.
 რეფერენდუმის დანიშვნის
საქართველოს მთავრობას.
ინიცირების
უფლება
აქვს
მხოლოდ
 საერთო-სახელმწიფოებრივი გადასახადის ახალი სახის შემოღებად ან
ზღვრული განაკვეთის გაზრდად არ ჩაითვლება გადასახადის შემოღება
ან ცვლილება, რომელიც არსებული გადასახადის ალტერნატივაა ან
ანაცვლებს მას და ამავე დროს არ ზრდის საგადასახადო ტვირთს.
 საერთო-სახელმწიფოებრივი გადასახადის ახალი სახის შემოღებად ან
ზღვრული განაკვეთის გაზრდად არ ჩაითვლება აგრეთვე გადასახადის
სახის მიხედვით არსებული ზღვრული განაკვეთის ფარგლებში
გადასახადის განაკვეთის ცვლილება.
საერთაშორისო ხელშეკრულებები
 საქართველოს
საგადასახადო
კანონმდებლობის
სისტემაში
განსაკუთრებული
ადგილი
საქართველოს
საერთაშორისო
ხელშეკრულებებსა და შეთანხმებებს უჭირავს. საგადასახადო კუთხით
შეიძლება ისინი ორ კატეგორიად დავყოთ:
 კონვენციები
 ხელშეკრულებები
 საქართველოს საერთაშორისო საგადასახადო ხელშეკრულებები და
შეთანხმებები ძირითადად არეგულირებენ შემოსავლებისა და ქონების
ორმაგი დაბეგვრის თავიდან აცილების, გადასახადებისაგან თავის
არიდებისა და სამართალდარღვევების აღკვეთის, აგრეთვე გადასახადის
გადამხდელის მიერ მიღებული შემოსავლების სახელმწიფოებს შორის
განაწილების საკითხებს
საგადასახადო კოდექსი.
 საგადასახადო კოდექსი არის ძირითადი კანონი საგადასახადო სფეროში
და ყველა სხვა კანონმქვემდებარე აქტი, რომელიც ამ სფეროში გამოიცემა
სწორედ მის შესრულებას ემსახურება
 საგადასახადო კოდექსი ორ ნაწილად იყოფა:
 ზოგადი ნორმები – არეგულირებენ საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობით
გათვალისწინებული ურთიერთობის მონაწილეთა სამართლებრივ მდგომარეობას, მათ
უფლებებს, მოვალეობებსა და პასუხისმგებლობას, გადასახადებს, მათი დაწესების,
შემოღების, შეცვლისა და გაუქმების წესებს, გადასახადების გადახდასთან და
საგადასახადო კონტროლთან, აგრეთვე საგადასახადო ვალდებულებათა შესრულების
უზრუნველყოფასთან დაკავშირებულ ფორმებს, მეთოდებსა და წესებს, საქართველოს
საგადასახადო კანონმდებლობით გათვალისწინებული ურთიერთობისას წარმოშობილ
დავათა გასაჩივრებისა და გადაწყვეტის წესს.
 ამავედროულად
სპეციალური
ნორმები
არეგულირებს
გადასახადების გამოანგარიშებისა და გადახდის წესს
ცალკეული
სახის
საქართველოს ფინანსთა მინისტრი საგადასახადო
კოდექსის მუხლების გამოყენების მიზნით
გამოსცემს ინსტრუქციებს.
შემოსავლების სამსახურის უფროსი
საგადასახადო კანონმდებლობის აღსრულების
მიზნით გამოსცემს ბრძანებებს, შიდა
ინსტრუქციებს და მეთოდურ მითითებებს.
ვადები საგადასახადო კოდექსში
 საგადასახადო კოდექსით განსაზღვრული ვადა გულისხმობს კონკრეტულ კალენდარულ
თარიღს ან დროის განსაზღვრულ მონაკვეთს (წელი, კვარტალი, თვე ან დღე) ან/და იმ
გარემოებაზე მითითებას, რომელიც აუცილებლად უნდა დადგეს და რომელსაც
საგადასახადო კანონმდებლობა უკავშირებს ამა თუ იმ მოქმედების განხორციელებას.
 საგადასახადო კოდექსით ვადა შეიძლება განისაზღვროს:
 კონკრეტული კალენდარული თარიღით
 დროის მონაკვეთით
 გარემოებაზე მითითებით
ხანდაზმულობის ვადები – არის დრო, პერიოდი, რომლის განმავლობაში:
– საგადასახადო
ორგანოს უფლება აქვს
გადასახადის
წარუდგინოს საგადასახადო მოთხოვნა გადასახადის დარიცხვის
დაკისრების შესახებ
– საგადასახადო ორგანოს
საგადასახადო ვალდებულება;
უფლება
გადამხდელს
ან/და სანქციის
აქვს გადასახადის გადამხდელს დაარიცხოს
– გადასახადის
გადამხდელს
უფლება
აქვს
საგადასახადო ორგანოს
წარუდგინოს გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნა გადასახადების ან/და სანქციების
ზედმეტად გადახდილი თანხის დაბრუნების შესახებ
დაუშვებელია!
• კოდექსის დარღევით ან გაუთვალისწინებლად დაწესებული
გადასახადის ვინმესთვის დაკისრება;
• გადასახადის გადახდევინება კოდექსით დადგენილ ვადაზე
ადრე.
გადასახადი!
გადასახადი არის სავალდებულო, უპირობო ფულადი
შენატანი
ბიუჯეტში, რომელსაც იხდის გადასახადის გადამხდელი, გადახდის
აუცილებელი, არაეკვივალენტური
გამომდინარე.
და
უსასყიდლო
ხასიათიდან

გადასახადების გადახდა
იძულებით ხასიათს
ატარებს
არა
ნებაყოფლობით,
არამედ
 გადასახადის ბიუჯეტში გადახდა ხორციელდება მხოლოდ ფულადი
ფორმით
 მოქმედი კანონმდებლობით გადასახადის გადახდა
მომსახურებით გათვალისწინებული არ არის.

-
გადასახადი არის
აუცილებელი
არაეკვივალენტური
უსასყიდლო
საქონლით
ან
გადასახადების სახეები:
საერთო-სახელმწიფოებრივი
ადგილობრივი
საერთო-სახელმწიფოებრივი გადასახადები
დაწესებულია საგადასახადო კოდექსით და მისი
a
გადახდა სავალდებულოა საქართველოს მთელს
ტერიტორიაზე!
ადგილობრივი გადასახადებია საგადასახადო
კოდექსით დაწესებული და ადგილობრივი
თვითმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანოს
ნორმატიული აქტებით შემოღებული გადასახადი,
რომლის გადახდაც სავალდებულოა შესაბამისი
ადგილობრივი თვითმართველი ერთეულის
ტერიტორიაზე!
საერთოსახელმწიფოებრივი
ადგილობრივი
ქონების გადასახადი
1) საშემოსავლო გადასახადი
2) მოგების გადასახადი
3) დღგ-ის გადასახადი
4) აქციზის გადასახადი
5) იმპორტის გადასახადი
.
 გადასახადების აკრეფის საშუალებით განასხვავებენ:
 პირდაპირი გადასახადი
 არაპირდაპირი გადასახადი
 საშემოსავლო გადასახადის გადახდა წარმოებს შემოსავლის მიღების
შემთხვევაში. ქონების გადასახადს იხდის განსაზღვრული სახის ქონების
მესაკუთრე. ეს – პირდაპირი გადასახადების მაგალითებია.
 დამატებული ღირებულების გადასახადი, აქციზი, იმპორტის გადასახადი
თავისებური დანამატია საქონლისა და მომსახურების ფასზე.
 არაპირდაპირი
მომხმარებელს.
გადასახადების
ტვირთი
(მომსახურების)
საბოლოო
.
 გადასახადის გადამხდელიდან გამომდინარე შეიძლება გამოვყოთ:
 ფიზიკური პირთა გადასახადები
 საწარმოთა (ორგანიზაციათა) გადასახადები
 შერეული გადასახადები.
 ფიზიკურ პირთა გადასახადს განეკუთვნება საშემოსავლო გადასახადი.
 საწარმოთა (ორგანიზაციათა) გადასახადს განეკუთვნება მოგების გადასახადი.
 შერეულ გადასახადებს განეკუთვნება გადასახადები, რომლებსაც იხდიან
როგორც ფიზიკური პირები, ასევე საწარმოები და ორგანიზაციები. მაგალითად,
მიწაზე ქონების გადასახადი.
გადასახადის გადამხდელი არის პირი,რომელსაც აქვს
გადასახადის გადახდის ვალდებულება.
საგადასახადო აგენტი არის პირი, რომელმაც დადგენილ
შემთხვევაში დადგენილი წესით უნდა შეასრულოს
გადასახადის გადამხდელის საგადასახადო ვალდებულება.
გადასახადის გადამხდელი და საგადასახადო აგენტი
 გადასახადის გადამხდელად ყოველთვის წარმოდგება პირი, რომელიც შეიძლება
იყოს ფიზიკური ან იურიდიული პირი.
 იმ შემთხვევაში, როდესაც გამიჯნულია გადასახადის გადახდის ვალდებულება და
მისი შესრულება, ამ შესრულებას კოდექსი ავალებს საგადასახადო აგენტს
 საგადასახადო აგენტი გვხვდება როგორც საშემოსავლო და მოგების გადასახადებთან
მიმართებაში, ასევე – დღგ-ის შემთხვევაშიც.
 საგადასახადო აგენტი არ არის გადასახადის გადამხდელის წარმომადგენელი. ის
თავისი სახელით, რისკით და კოდექსით დადგენილი წესით ბიუჯეტში იხდის სხვის
მიერ წარმოქმნილ გადასახადს.
 საგადასახადო
აგენტად
ყოფნა
წარმოქმნილია
არა
სახელშეკრულებო
ურთიერთობიდან, არამედ – კანონის ძალით, რომელსაც ევალება გადასახადის
გადახდის წყაროსთან დაკავება.
 აღნიშნული ვალდებულების შეუსრულებლობისთვისაც პასუხისმგებლობა ეკისრება
საგადასახადო აგენტს.
საგადასახადო აგენტი
საგადასახადო აგენტის ფუნქცია ეკისრება, იურიდიული პირს, საწარმო/ორგანიზაციას ან მეწარმე ფიზიკური პირს, თუ
 დაქირავებულს უხდის ხელფასს, გარდა (თიზის ან არარეზიდენტის მიერ გადახდილი ხელფასისა)
 პირს უხდის პენსიას, გარდა სოციალური პენსიისა
 ხდება არარეზიდენტის მიერ საქართველოში მიღებული შემოსავლების დაბეგვრა
 ხდება მომსახურების ღირებულების უნაზღაურება ისეთი ფიზიკურ პირისათვის, რომელიც ინდივიდუალურ
მეწარმედ რეგისტრირებული არ არის;
 წამახალისებელი გათამაშების, სამორინეს, ლოტოს, ბინგოსა და ლატარიის მომწყობი პირი, რომელიც ფიზიკურ პირს
უხდის მოგებას.
 პირი, რომელიც პირს უხდის სტიპენდიას, გარდა სახელმწიფო სტიპენდიისა;
 რეზიდენტი საწარმო, რომელიც პირს უხდის დივიდენდს;
 პირს უხდიან პროცენტს (გარდა ფინანსური ინსტიტუტებისათვის გადახდილი პროცენტიას)
 პირი, რომელიც ფიზიკურ პირს უხდის როიალტს;
 საბროკერო კომპანია, გადასახადის გადამხდელად არარეგისტრირებული პირის ფასიანი ქაღალდების რეალიზაციის
შემთხვევაში, ასეთი რეალიზაციით მიღებული ნამეტი შემოსავლის გაცემისას;
 პირი, რომელიც ქონებას უსასყიდლოდ გადასცემს ფიზიკურ პირს, რომელიც ინდივიდუალურ მეწარმედ
რეგისტრირებული არ არის, გარდა ამ პირის მიერ ამავე ფიზიკური პირისათვის საგადასახადო წლის განმავლობაში
1000 ლარამდე ღირებულების ქონების უსასყიდლოდ გადაცემისა;
საწარმოს განეკუთვნება ეკონომიკური
საქმიანობის განხორციელების მიზნით:
საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად
შექმნილი იურიდიული პირები.
უცხოქვეყნის კანონმდებლობის შესაბამისად შექმნილი
კორპორაციები, კომპანიები,ფირმები და სხვა მსგავსი
წარმონაქმნები.
გაერთიანებები, ამხანაგობები.
საწარმოს
ინდივიდუალური საწარმო
ორგანიზაციად ითვლება:
არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირები, აგრეთვე
რელიგიური
ორგანიზაციები
კანონმდებლობის
(გაერთიანებები),
შესაბამისად
შექმნილი
საქართველოში არსებული ფილიალები.
უცხო
ქვეყნის
ორგანიზაციების
რელიგიური
ორგანიზაცია
საბიუჯეტო
ორგანიზაცია
საკონსულო,
საელჩო,
წარმომადგენლობა
საქველმოქმედო
ორგანიზაცია
ორგანიზაციის
სახეებია
საჯარო
სამართლის
იურიდიულიპირი
საერთაშორისო
ორგანიზაცია
ფიზიკური პირები არიან:
საქართველოს მოქალაქეები
უცხოქვეყნის მოქალაქეები
მოქალაქეობის არმქონე პირები
საქართველოს რეზიდენტი ფიზიკური
პირი
ფაქტობრივად უნდა იმყოფებოდეს საქართველოს
ტერიტორიაზე 12 უწყვეტი კალენდარული თვის
განმავლობაში 183 დღე ან მეტ ხანს!
საქართველოს ტერიტორიაზე ფაქტობრივად
ყოფნის დროდ ითვლება დრო,რომლის დროსაც
პირი გავიდა საქართველოდან
სამკურნალოდ
დასასვენებლად
მივლინებით
სასწავლებლად
პირი ითვლება რეზიდენტად როცა ის
წლის განმავლობაში იმყოფება
საგადასახადო
უცხო
საქართველოს სახელმწიფო სამსახურში.
ქვეყანაში
აღიარებული საგადასახადო დავალიანება
წარმოიშობა:
პირის მიერ წარდგენილი დეკლარაციის საფუძველზე.
საგადასახადო მოთხოვნის საფუძველზე, რომელსაც
პირი ეთანხმება ან რომლის გასაჩივრების ვადა გასულია.
დაკისრებულია სასამართლოს საბოლოო გადაწყვეტილებით
ძირითადი საშუალება
მატერიალური აქტივი, რომელიც გამოიყენება
წარმოებაში, მიწოდების ან/და მომსახურების გაწევის
დროს, ასევე ადმინისტრაციული მიზნებისათვის და
მისი გამოყენების ვადა 1 წელზე მეტია.
არაამორტიზირებადი ძირითადი
საშუალება
ძირითადი საშუალება, რომელიც გამოყენების
დროს არ კარგავს თავის ღირებულებას.
ძირითადი საშუალებები
ძირითადი საშუალებების ცვეთა
2110 - მიწა
ცვეთა არ ერიცხება
2120 - დაუმთავრებელი მშენებლობა
ცვეთა არ ერიცხება
2130 - შენობა
2230 - შენობის ცვეთა
2140 - ნაგებობა
2240 - ნაგებობის ცვეთა
ძირითადი საშუალება, რომელიც
გამოყენების
2250 - მანქანა-დანადგარების ცვეთა
2150 - მანქანა-დანადგარები
2160 - ოფისის აღჭურვილობა
2260 - ოფისის აღჭურვილობის ცვეთა
დროს არ კარგავს თავის
2270 - ღირებულებას.
ავეჯი და სხვა ინვენტარის ცვეთა
2170 - ავეჯი და სხვა ინვენტარი
2180 - სატრანსპორტო საშუალებები
2280 - სატრანსპორტო საშუალებების ცვეთა
2190 - იჯარით აღებული ქონების
კეთილმოწყობა
2290 - იჯარით აღებული ქონების
კეთილმოწყობის ცვეთა
აქტივი
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
არამატერიალური აქტივი:
საავტორო უფლება
პატენტი
სავაჭრო ნიშანი
გუდვილი
კომპიუტერული პროგრამა
ლიცენზია
იჯარის უფლება
ფრანჩიზი
საბადოს დამუშავების
უფლება
• იმპორტის და ექსპორტის
სპეციალური უფლებები
მატერიალურია აქტივი
რომელიც არ არის
არამატერიალური
აქტივი
ბიოლოგიური აქტივი:
1. ცხოველი
2. მცენარე
ქონება
ქონება არის ყველა ნივთი და არამატერიალური
ქონებრივი სიკეთე, რომელთა შეუზღუდავად შეძენა,
ფლობა, განკარგვა და სარგებლობა შეუძლია პირს.
ოჯახი შედგება:
•
•
•
•
•
•
•
•
პირი
მისი მეუღლე
არასრულწლოვანი შვილი და გერი
მუდმივად მცხოვრები მშობელი
მუდმივად მცხოვრები შვილი
მუდმივად მცხოვრები გერი
მუდმივად მცხოვრები და, ძმა
მუდმივად მცხოვრები ბებია, პაპა, შვილიშვილი
ნებისმიერი საქმიანობა, რომლის მიზანია მოგების, შემოსავლების ან
კომპენსაციის მიღება ითვლება ეკონომიკურ საქმიანობად, გარდა:
• სახელმწიფო ხელისუფლების, ეროვნული
მარეგულირებელი და ადგილობრივი
თვითმართველობის ორგანოების საქმიანობა.
• საქველმოქმედო საქმიანობა.
• რელიგიური საქმიანობა.
• დაქირავებით მუშაობა.
• ფიზიკური პირის მიერ ბანკებში ფულადი სახსრების
განთავსება.
საქველმოქმედო საქმიანობა
საქველმოქმედო საქმიანობად ითვლება დახმარების უშუალოდ
ან მესამე პირის მეშვეობით, ნებაყოფილობით და უანგაროდ
გაწევა იმ პირებისათვის, რომლებიც საჭიროებენ ამ დახმარებას.
საქვემოქმედო საქმიანობებს არ
განეკუთვნება:
• დახმარება განხორციელებული სახელმწიფო ხელისუფლების და
ადგილობრივი თვითმართველობის ორგანოთა მიერ.
• დახმარება განხორციელებული საწარმოს, პოლიტიკური პარტიის ან
არჩევნებში მონაწილე სხვა საარჩევნო სუბიექტის მხარდასაჭერად.
• დახმარება განხორციელებული ფიზიკური პირის მიერ საკუთარი
ნათესავებისათვის.
დაქირავებით მუშაობად ითვლება
• შრომის კოდექსის შესაბამისად ფიზიკური
პირის მიერ ვალდებულების შესრულება;
• ფიზიკური პირის მიერ ვალდებულების
შესრულება,რომელიც დაკავშირებულია
შეიარაღებულ ძალებში და სამართალდამცავ
ორგანოებში სამსახურთან;
• საწარმოს დირექტორად ან ხელმძღვანელად
ყოფნა;
მომსახურება
მომსახურებას განეკუთვნება საქმიანობა, რომელიც არ არის
საქონლის მიწოდება:
• სამშენებლო-სამონტაჟო, სარემონტო, სარესტავრაციო.
• სატრანსპორტო.
• ქონების გადაცემა ქირით ან იჯარით.
• ფინანსური მომსახურება.
• დაცვის მომსახურება.
მიწოდება/მომსახურების გაწევა
• პირის მიერ სხვა პირისათვის საქონელზე საკუთრების
უფლების გადაცემა სასყიდლით ან უსასყიდლოდ,
წარმოადგენს ამ საქონლის მიწოდებას.
• პირის მიერ სხვა პირისათვის მისივე ნებით ისეთი
მოქმედების შესრულება სასყიდლით ან სასყიდლის გარეშე,
რომელიც არ წარმოადგენს საქონლის მიწოდებას, ნიშნავს
მომსახურების გაწევას.
საბაზრო ფასი განისაზღვრება ბაზარზე საქონლის/მომსახურების
მიწოდების მომენტისათვის იდენტურ (მსგავს)
საქონელზე/მომსახურებაზე დადებული გარიგების შესახებ
ინფორმაციის საფუძველზე.
საბაზრო ფასის განსაზღვრის მომენტისათვის თუ არ არსებობს
ბაზარზე ასეთი საქონლის/მომსახურების მიწოდების ინფორმაცია, მაშინ
გამოიყენება უახლოესი კალენდარული დღისათვის (რომელიც არა
უმეტეს 30 კალენდარული დღით უნდა უსწრებდეს ან მოჰყვებოდეს
რეალიზაციის მომენტს) არსებული ინფორმაცია.
ურთიერთდამოკიდებული პირები
• პირები არიან ერთი საწარმოს დამფუძნებლები.
• პირი პირდაპირ ან არაპირდაპირ მონაწილეობს მეორე
საწარმოში.
• პირი ახორციელებს საწარმოს კონტროლს.
• ფიზიკური პირი თანამდებობრივად ექვემდებარება მეორე
ფიზიკურ პირს.
• პირები ამხანაგობის წევრები არიან.
• პირები ნათესავები არიან.
შეკითხვები