Галактикалар және
Құс жолы
(Млечный Путь)
Galaxies and Milky Way
Тақырыпта қарастыратын мақсаттар:
• Галактикалардың
негізгі үш түрі және
олардың
сипаттамалары?
• Біздің галактика қалай
аталады?
• Күн жүйесі біздің
Галактиканың қай
жерінде орналасады?
• What are the three
major types of galaxies
and the characteristics
of each?
• What is the name of our
galaxy?
• Where is our solar
system in our galaxy?
Галактика деген не?
What is a galaxy?
Галактика – жұлдыздар, газ, шаң-тозаңның
бәрі бірге гравитация күшімен ұсталып
тұратын ең ірі жұлдыздар жүйесі.
Өте үлкен галактикалар триллионнан астам
жұлдыздардан тұрады. Кішірек галактикалар
құрамына бірнеше миллион ғана кіреді.
Ғалымдар галактиканың өлшемі және
жарқырауы бойынша жұлдыздар санын
есептеді.
How many galaxies?
• More than 170
billion
• 170,000,000,000
• More being
discovered all the
time!
How many Stars in a Galaxy?
• As few as 10 million
(10,000,000)
• As many as 1 trillion
(1,000,000,000,000)
Types of galaxies
Спиральды
Spiral
Галактиканың
негізгі түрлері
Main Types of
Galaxies
Ретсіз
Irregular
Эллипстік
Elliptical
Спиральді галактикалардың
қасиеттері
Properties of Spiral Galaxies
• Жалпақ диск тәрізді
пішінді және бір
немесе бірнеше
спиральды
созындылардан
тұрады
• Shaped like flattened
disks with one or more
spiral arms.
Спиральді галактикалардың
қасиеттері
Properties of Spiral Galaxies
• Біздің галактика, Құс
жолы, спиральды
галактика
• Our galaxy, Milky Way, is
a spiral galaxy.
• Күн жүйесі спиральды
созындылардың бірінде
орналасқан.
• Our solar system is
located in one of the spiral
arms.
Эллипстік галактикалардың қасиеттері
Properties of Elliptical Galaxies
• Барлық
галактикалардың 1/3
бөлігін құрайды.
• About 1/3 of all galaxies.
• Жұлдыздардың
қарапайым массивті
қоюлануынан тұрады.
• Simply massive blobs of
stars.
Эллипстік галактикалардың қасиеттері
Properties of Elliptical Galaxies
• Дөңгелек немесе эллипс пішінді.
• Round or elliptical in shape.
• Құрамында газ бен тозаңның
мөлшері өте аз.
• Contain very little gas or dust.
• Газдың аз болуынан жаңадан
жұлдыздар пайда болмайды.
• Because of little gas, no new stars are
forming.
• Ең үлкен және ең кіші галактикалар
эллипстік галактикалар.
• The largest and smallest galaxies are
elliptical galaxies.
Ellipticals
• Жарықтың таралуы
бірсарынды, бірақ
құрылымы жоқ
• Smooth light distribution
– no structure
• Негізінен ескі
жұлдыздар
• Mostly old stars (red)
• Көпшілік кластерлерде
кездеседі.
• Predominate in large
clusters
Ретсіз галактикалардың
қасиеттері
Properties of Irregular Galaxies
• Айтылып кеткен галактикалардың
ешқайсысына жатпайды.
• Do not fit into any other category.
• Жұлдыздар, газ және тозаңнан
тұратын хаосты қоспа
• Chaotic mix of stars, gas and dust
• Әдетте ірі спиральды
галактикалардың маңында
кездесетіндіктен олардың пішіні
бұрмалануы мүмкін.
• Usually found near large spiral
galaxies who may be distorting
their shape.
Галактикалардың құрамы
Contents of Galaxies
Галактикалар
құрамына жұлдыздар,
ғаламшарлық жүйелер,
газды тұмандықтар мен
жұлдыздар шоғыры
кіреді.
Тұмандықтар – газ бен
тозаңның алып
Nebula are found in
бұлттары, оларда жаңа spiral galaxies but
жұлдыздар түзіледі.
not elliptical galaxies.
Тұмандықтар галлереясы
A Gallery of Nebulae
• Көпіршік
тұмандығы
• The Bubble
Nebula
• Бүркіт
тұмандағы
• The Eagle
Nebula
• HH-666
• Киль
тұмандағы
ндығындағ
ы «бәлекет
осьі»
атымен
белгілі
• Розетта
тұмандығы
• Rossette
Nebula
• Бүркіт
тұмандағын
ың бір бөлігі
• Part of the
Eagle Nebula
• Гаррен
үшбұрышындағы
Эмиссиялық
тұмандық
• Triangulum
Emission Garren
Nebula
• Мысықтың
көзі
тұмандығы
• Cat’s Eye
Nebula
• Қызыл
тікбұрыш
тұмандығы
• Red
rectangle
nebula
Galaxy Quiz
Galaxy Quiz
Galaxy Quiz
What is the name of our galaxy?
+
Құс жолы галактикасын
сипаттаңдар
Describe the Milky Way Galaxy
Құс жолы галактикасы
The Milky Way Galaxy
•
•
•
•
Жалпақ диск / Flattened Disk
Ортаңғы бөлігі дөңес / Bulge in Middle
Қуырылған жұмыртқа пішіндес / Fried Egg
Бір шетінен екіншісіне дейін қатты емес / Not
solid from edge to edge
• Алып / Huge
• Қалыңдығы 1000-3000 жарық жылы / 10003000 Light Years Thick
• Көлденеңдігі (диаметрі) 100,000 жарық
жылы / 100. 000 Light Years across (Diameter)
Size of Milky Way
Орталық дөңестік
Галактика ядросы
Күн
Жалпақ диск
Гало
Шартәрізді
шоғырлар
Құс жолының құрылымы
The Structure of the Milky Way
Disk
Nuclear Bulge
Sun
Halo
Globular Clusters
Гало – алып ғаламның жазық
линза тәрізді дөңгелекі сирек
сфера түріндегі жұлдыздар
бұлтынан тұратын бөлігі
Галактикадағы жұлдызды орбиталар
Stellar Orbits in the Galaxy
• Галактиканың дискіндегі
жұлдыздардың орбиталары:
- бірдей бағытта;
- бір жазықтықта (ғаламшарлар
тәрізді)
- олар гравитациялық дискімен
байланысқандықтан жоғарытөмен қозғалады;
- осы құбылыс дискінің
қалыңдығын береді
• Stars in the disk all orbit the
Galactic center:
• in the same direction
• in the same plane (like planets do)
• they “bobble” up and down
• this is due to gravitational pull from
the disk
• this gives the disk its thickness
Галактикадағы жұлдызды орбиталар
Stellar Orbits in the Galaxy
• Галактиканың доғасындағы
және Галодағы барлық
орбиталар :
- әр түрлі бағытты
- дискіге қатысты көлбеулігі әр
түрлі
- олардың жылдамдығы
жоғарырақ
диск маңынан өткенде
баяуламай, оны айналып өтеді
мысалға, көршілес Барнард
жұлдызы
• Stars in the bulge and halo all orbit
the Galactic center:
• in different directions
• at various inclinations to the disk
• they have higher velocities
• they are not slowed by disk as they
plunge through it
• nearby example: Barnard’s Star
Orbital Motion in the Milky Way
Disk stars:
Nearly circular
orbits in the disk of
the Galaxy
Halo stars:
Highly elliptical
orbits; randomly
oriented
Where is our solar system in our
galaxy?
• The Sun and our solar system is located in one of
the outer arms (Orion’s Arm) of the galaxy. The
distance from the Sun to the center of the galaxy
is about 30,000 light years.
• All objects in the galaxy revolve around its
center.
• The sun and our solar system take about 240
million years to make one trip around the center
of our galaxy.
Orbital Motion in the Milky Way
Differential Rotation
• Sun orbits around
Galactic center with 220
km/s
• 1 orbit takes approx.
240 million years
• Stars closer to the
galactic center orbit
faster
• Stars farther out orbit
more slowly