Батыс Қазақстан облыстық білім басқармасының
мектепке дейінгі, жалпы орта, техникалық және кәсіптік білім беру
ұйымдарының облыстық оқу-әдістемелік кабинеті
"Биология сабағындағы
ағылшын тіліндегі
терминологиясы"
8-11 сыныптарға арналған курс бағдарламасы
Ә.Молдағұлова атындағы №38 мектеп-лицейінің жоғары санатты биология
пәнінің мұғалімі А.А. Шукированың іс-тәжірибесінен
Орал-2017ж
Батыс Қазақстан облыстық білім басқармасының мектепке дейінгі, жалпы
орта, техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарының облыстық
оқу-әдістемелік кабинетінің сараптама кеңесінде қаралып,
облыс педагогтарына таратуға ұсынылды.
Хаттама №4 08.12.2017ж
Құрастырған: Шукирова А.А. –Ә.Молдағұлова атындағы №38 мектеплицейінің жоғары санатты биология және химия пәнінің мұғалімі.
Сын-пікір жазған: Утебалиева Б.Е. -М.Өтемісов атындағы БҚМУ,
"Биология және экология" кафедрасының оқытушысы,жаратылыстану
ғылымының магистрі.
Пікір жазған: Омарова Г.Н.-Ә.Молдағұлова атындағы №38 мектеплицейінің ағылшын тілі пәні І санатты мұғалімі
Бұл бағдарлама жинағы қалалық биология пәні мұғалімдеріне көмекші құрал ретінде
ұсынылады.8-11 сыныптарда биология сабағында ағылшын терминологиясын оқытатын
мұғалімдерге арналған қосымша факультативтермен қолданбалы,лицей сағаттар
қурстарыдың бағдарламалары.Оқу жоспарының вариативтік бөлімінен берілетін
қосымша сағаттарға ұсынылатын бағдарламалар жинағы.
Мазмұны
1. " 9 сынып жалпы биология сабағындағы ағылшын
терминологиясы" факультатив бағдарламасы ----------2. " 8-сынып биология сабағындағы ағылшын терминологиясын
оқыту"факультатив бағдарламасы-----3. Ағылшын тіліндегі биология терминологиясы
10 сынып қолданбалы курс бағдарламасы----------------4. Биология негіздері бойынша ағылшын терминологиясын оқыту
үйірме бағдарламасы. 11 сынып
5.Қолданылған әдебиеттер-------------------------------------
Түсінік хат
Биология пәнінен 8-11 сыныптарға биология сабағында ағылшын
терминологиясын оқытуға арналған факультативтер мен қолданбалы курстар
бағдарламаларының жинағы құрастырылды. Бұл жинақ қаламыздың
биология пәні мұғалімдері үшін көмекші құрал болып табылады.
Мемлекеттік бағдарламаға сәйкестендіріліп оқушылардың жас
ерекшеліктеріне, сыныптың бағыт-бағдарына сай жасақталған. Яғни
қосымша тереңдетіліп, ақпарат көбірек берілуге негізделген.
Мақсаты:
- Пәннен алған білімдерін ағылшын тілінде оқытуға даярлау;
- Оқушылардың пәнге қызығушылығын арттыру;
- Биологиялық дүниетанымын, функционалдық сауаттылығынқалыптастыру;
- Экологиялық тәрбие беру;
- Биология ғылымының тылсым құпияларын білуге бағыт-бағдар беру;
Міндеті:
-Оқушыларды ағылшын тілінде тың мәліметтерді қабылдай білуге баулу;
-Биология терминдерін ағылшын тілінде білім –біліктілік дағдыларын
қалыптастыру;
-биология терминдерін ағылшын тілінде еркін пайдалана білуге баулу;
Оқу жоспарының вариативтік бөлімінің қосымша сағаттарына негізделіп
жинақталған бағдарламалар жинағы, биология пәні мұғалімдеріне
пайдаланылуға ұсынылады.
" 9 сынып жалпы биология сабағындағы ағылшын терминологиясы"
факультатив бағдарламасы
Түсінік хат
Адамның өз ана тіліне қанық білуімен қатар өзге бір ұлттың тілін жетік
игеріп, сол ұлт азаматтарымен өзара түсінісе алатыны үлкен біліктіліктің
белгісі деуге болады. Өмірде өзге бір ұлттың тілін білетін адам сол
халықтың ішкі жан-дүниесін түсініп, барлық мәдени қүндылықтарымен
танысу орайына ие бола алады. Азаматтарымыздың қазіргі ай сайын алға
қадам басып, күн сайын жаңарып, тез қарқынмен дамып бара жатқан
өзгерістерге толы өмірге ойдағыдай сәйкесуі үшін қос тілді болып қана
қалмай, сонымен қатар көп тілді болуы басты қажеттілікке айналуда. Бұл іс
әр азаматтың өзіне де, өзгеге де тиімді. Сондықтан қазіргі қоғамда көп тілді
меңгеру кез келген адамды жарқын болашаққа бастайтын жол іспеттес.
Кезінде халқымыздың «Жеті жұрттың тілін біл, жеті түрлі білім біл» деген
аталы сөзі дәл бүгінгі дамыған дәуірімізге сәйкес айтылғандай. Тарихи
деректерге жүгінсек, осыдан 12 ғасырдың алдында жасаған энциклопедист
ғалым, әлемде Аристотельден кейін екінші аға ұстаз аталған ұлы ғұлама Әбу
Наср Әл-Фараби бабамыз өз өмірінде 70-ке жуық ұлттың тілін жеттік
білгендіктен, артына мәңгі өшпес мол рухани құнды мұра қалдырып
кеткендігі анық.
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев
Қазақстан халықтары Ассамблеясының 12 сессиясында:
«Қазақстандықтардың жас ұрпағы кем дегенде үш тілді білулері тиіс: қазақ,
орыс, ағылшын тілдерін еркін меңгерулері қажет»-деп, Еуропадағы мектеп
түлектері мен студенттерінің өзара бірнеше тілде еркін сөйлесулері қалыпты
жағдайға айналғандығын атап өтті. Кем дегенде үш тілді меңгеру-заман
талабына айналып отырған қажеттіліктердің бірі.
Қоғамның бүгінгі әлеуметтік тапсырысы – жаратылыстану-математикалық,
химия-биологиялық пәндер бойынша ғылыми дайындықтың әлдеқайда
жоғары деңгейін қамтамасыз ету; сонымен қатар білім беруде осы бағыттағы
пәндерді ағылшын тілінде оқытуды жүзеге асыру. Ағылшын тілі – ХХІ
ғасырдың тілі.
Мектеп-лицейдің 9-сыныпқа арналған биологиядан факультатив курс
бағдарламасы құрылды.
Биология пәні жалпы биология негіздерін, организмдер тіршілігінің жалпы
заңдылықтары туралы түсініктерді қарастырады,заман талабына сай 9
сынып бағдарламасының негізінде құрылды."Lonqman" және "edexcel"
оқулықтарына сүйене отырып.
Бағдарламаны ағылшын терминдар үйрену мақсатында,факультатив курс
бағдарлама ретінде жасалды.
9-сыныпта биологияны оқытудың негізі - эволюция ілімі, генетика және
селекция негіздері, организмдер мен ортаның арақатынасы туралы білім
беру, сонымен қатар тірі организмдердің негізгі құрам бөліктері және
қасиеттері туралы біліктіліктерін қалыптастыру, тірі организмдер
жасушасының құрылысы мен қызметі, реттелуі және гомеостаз, көбейуі мен
дамуы ұғымдары бойынша Жалпы биология білімдерін оқушылар меңгереді
Факультатив курс бағдарламасының өзектілігі биологиялық терминдерді
ағылшын тілінде білім беру,кеңейтуге жіне биологияға қызығушылығын
арттыруға негізделген.Мектеп бағдарламасының жаңарту мақсатында білім
жүйесіне жаңалық енгізілуде.Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін
дамыту,жан-жақты білім беру мақсатында ағылшын тілінде биологиялық
терминдерді меңгерту.
Оқытудың міндеттері:
1) оқушыларда органикалық дүниені оқып білуге танымдық
қызығушылықты дамыту;
2) жаратылыстану сабақтарында алған білімдерін одан әрі дамыту;
3) оқушыларда дүниенің біртұтас табиғи бейнесі туралы көзқарас
қалыптстыру,
4) оқушыларда тіршілік құбылыстарының заңдылықтарын оқып білуге
танымдық қызығушылық қалыптастыру;
6) тірі табиғат туралы жаратылыстану сабақтарында алған білімдерін
одан әрі дамыту және ағылшын тілінде мәліметтерді оқу;
7) оқушыларда география,химия, физика,математика және басқа да
жаратылыстану бағытындағы пәндерді оқып меңгеруге негіз болатын
түсініктер мен тіректік білімдерді қалыптастыру;
8) оқушыларда органикалық дүние бірлігінің біртұтас табиғи бейнесі
туралы көзқарас қалыптстыру.
9 сынып – аптасына 1 сағат барлығы 34 сағат.
Бағдарлама мазмұны мен құрылымы
Жасуша құрылысы және құрамы /5 сағат/
Жасуша және құбылыстары.
Cells and life processes
Химиялық элементтер, су және басқа бейорганикалық қосылыстар,
олардың жасуша тіршілігіндегі рөлі. Mineral salts,water.
Органикалық заттар: көмірсулар, липидтер, олардың құрылысы,
жасушадағы рөлі. Нәруыздар,Human food and diet.Carbohydrates,fats,protein.
Нуклеин қышқылдары , АТФ,ферменттер,тіршілік процестерін реттеудегі
рөлі.nucleic acid,Adenosine triphosphate /ATP/,enzyme.
Жасушалық құрылымдар: Жасуша ядросы, цитоплазмалық мембрана,
цитоплазма, эндоплазмалық тор,Гольджи жиынтығы және
лизосомалар.Митохондрия, пластидтер,қозғалыс органоидтары, олардың
құрылысы және атқаратын қызметтері,
жасуша қосындылары
Табиғи үдерістер/5 сағат/
Фотосинтез - күн энергиясының органикалық заттар энергиясына өзгеруі.
Фотосинтездің жарық және қараңғылық сатылары.
Митоз жыныссыз көбеюдің негізі екендігі, оның фазалары. Митоздың
биологиялық мәні. Cell Division.
Жынысты көбею. Мейоз, оның биологиялық мәні.Мейоздың
азалары.Сперматогенез.Овогенез.
Жануарлар мен гүлді өсімдіктердің ұрықтануы.Ұрықтанудың биологиялық
маңызы.
Организмдердің ұрықтық және постэмбриондық дамуы. Reproduction
Организмнің біртұтастығы Characterictics of livinq thinqs
Генетика және селекция /10 сағат/
Мендель ашқан белгілердің тұқым қуалау заңдылықтары.
Моногибридтік будандастыру.Genes and Inheritance. Greqor Mendel
Сандық және сапалық белгілердің тұқым қуалауына орта жағдайларының
әсері. Реакция нормасы. Patterns of inheritanace
Модификациялық және тұқым қуалайтын өзгергіштік.
Мутациялық өзгергіштік. Мутацияның түрлері.
Тұқым қуалайтын өзгергіштіктің гомологтік қатарлар заңы.
Адамның кейбір тұқым қуалайтын ауруларының алдын алу және емдеу.
Мушелерді трансплантациясы.ГМОOrqan transplants,Genetically modified
food.
Селекция және будандастыру Selektive Breedig
Микроорганиздерді қолдану Using Mikroorganisms
Микроорганизмдер және тағам. Microorqanisms and food
Гендік инженерия және клондау Genetic enqineerinq,Cloninq
Эволюция/5 сағат/
Эволюциялық ұғымның шығуы және дамуы. Эволюционизмнің
алғышарттары. Evoiution
Ч.Дарвин және оның түрлердің пайда болу теориясы. Ч.Дарвиннің
эволюциялық теориясының негізгі ұстанымдары. Natural seiection.
Популяция өзгерістері Population chanqes
Өзгергіштіктің эволюциялық процестегі рөлі. Evoiution
Табиғи сұрыпталу –эволюцияның бағыттаушы факторыNatural Selection and
Evolution
Экология/8сағат/
Бірлестіктер.Экожүйелер.ecosystems
Организмдердің тіршілік ортасы Where orqanisms live
Адамның әрекетіне байланысты экожүйелердің алмасуы. Human Influences
on the Environment Адамның әсері.. Human influences
Қышқылды жанбырлар,климаттың өзгеруі. Пестициттер және
биоаккумуляция, Биосферадағы биохимиялық процестер.Climate chanqe,the
ozone layer, acid rain, pesticides and bioaccumulation
Ауқымды экологиялық проблемалар.Extinction . Overpopulation.
Ауыл шаруашылық және қоршаған орта.Farminq and the environment
Қорытынды сынақ 1 сағат
9 сынып жалпы биология сабағындағы ағылшын терминологиясы
тақырыптық күнтізбелік жоспары .
Оқулықтың авторы: 1.Lonqman Bioloqy 11-14
2. . edexcel Edexcel International GCSE Bioloqy
№ Сабақтың тақырыбы
Саға Өткіз Үй тапсыр-масы
у
т
.Lonqman
. edexcel
саны Мерзі Bioloqy 11Edexcel
мі
Internation
14
al GCSE
Bioloqy
Жасуша құрылысы және құрамы /5 сағат/
1
2
3
4
5
Жасуша және құбылыстары.
Cells and life processes
14-23
1с
42-43
Химиялық элементтер, су
1с
және басқа бейорганикалық
қосылыстар, олардың жасуша
тіршілігіндегі рөлі. Mineral
salts,water.
Органикалық заттар:
1с
40-45
көмірсулар, липидтер,
олардың құрылысы,
жасушадағы рөлі. Нәруыздар,
Human food and
diet.Carbohydrates,fats,protein.
1с
94-104
Нуклеин қышқылдары ,
АТФ,ферменттер,тіршілік
процестерін реттеудегі
рөлі.nucleic acid,Adenosine
triphosphate /ATP/,enzyme.
Жасушаның құрылымы мен
1-14
қызметі
1с
Structure and functions of the
cell Жасушалық құрылымдар:
Жасуша ядросы,
цитоплазмалық мембрана,
цитоплазма,эндоплазмалық
тор,
Гольджи жиынтығы және
лизосомалар.
Митохондрия,пластидтер,қозғ
алыс органоидтары, олардың
құрылысы және атқаратын
қызметтері,
жасуша қосындылары
Табиғи үдерістер/6 сағат/
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
Фотосинтез - күн
30-32
энергиясының
органикалық заттар
1с
энергиясына өзгеруі.
Фотосинтездің жарық және
қараңғылық сатылары.
Photosynthesis. Phases of
photosynthesis
1с
Митоз жыныссыз көбеюдің
негізі екендігі, оның
фазалары. Митоздың
биологиялық мәні. Cell
Division.
Жынысты көбею. Мейоз, оның
1с
биологиялық мәні.Мейоздың
фазалары.Сперматогенез.Овог
енез.
Гүлді өсімдіктердің
1с
106-121
ұрықтануы.Ұрықтанудың
биологиялық маңызы.
Reproduction in plants.
Fertilization
Организмдердің ұрықтық және 1с
114-121
постэмбриондық дамуы.
Reproduction
Организмнің біртұтастығы
1с
2-5
Characterictics of livinq thinqs
Генетика және селекция /10 сағат/
Мендель ашқан белгілердің
тұқым қуалау заңдылықтары.
Моногибридтік будандастыру.
Genes and Inheritance. Greqor
Mendel
Сандық және сапалық
белгілердің тұқым қуалауына
орта жағдайларының әсері.
Реакция нормасы. Patterns of
inheritanace
Модификациялық және тұқым
қуалайтын өзгергіштік.
Мутациялық өзгергіштік.
Мутацияның түрлері.
Тұқым қуалайтын
өзгергіштіктің гомологтік
қатарлар заңы.
190-191
192
193-194
197-200
1с
1с
1с
1с
1с
147--150
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
Адамның кейбір тұқым
1с
қуалайтын ауруларының
алдын алу және
емдеу.Мушелерді
трансплантациясы.ГМО
Orqan transplants,Genetically
modified food.
Селекция және будандастыру 1с
Selektive Breedig
Микроорганиздерді қолдану
1с
Using Mikroorganisms
Микроорганизмдер және
1c
тағам. Microorqanisms and food
Гендік инженерия және
1с
клондау
Genetic enqineerinq,Cloninq
Эволюция/5 сағат/
184
Эволюциялық ұғымның
1с
шығуы және дамуы.
Эволюционизмнің
алғышарттары. Evoiution
Ч.Дарвин және оның
1с
түрлердің пайда болу
теориясы. Ч.Дарвиннің
эволюциялық теориясының
негізгі
ұстанымдары. Natural
seiection.
Популяция өзгерістері
1с
Population chanqes
Өзгергіштіктің эволюциялық
процестегі рөлі. Evoiution
1с
Табиғи сұрыпталу –
1с
эволюцияның бағыттаушы
факторыNatural Selection and
Evolution
Экология/8сағат/
Бірлестіктер.Экожүйелер.
1с
Ecosystems
Организмдердің тіршілік
1с
ортасы
Where orqanisms live
Адамның әрекетіне
1с
байланысты экожүйелердің
алмасуы. Human Influences on
the Environment
152-153
218-224
228-233
173-176
182-183
153-154
208-216
205-208
156-160
158
208
152
6-8
164
30
31
32
33
34
Адамның әсері.. Human
influences
Қышқылды
жанбырлар,климаттың өзгеруі.
Пестициттер және
биоаккумуляция,
Биосферадағы биохимиялық
процестер.Climate chanqe,the
ozone layer, acid rain, pesticides
and bioaccumulation
Ауқымды экологиялық
проблемалар.Extinction .
Overpopulation.
Ауыл шаруашылық және
қоршаған орта.Farminq and the
environment
Сынақ
1с
210-211
1с
211-213
1с
220-222
1с
218-219
Introduction
Кіріспе
Biology
Hypothesis
Life
Integrated science
Scientific method
Scientific fact
Metabolism
Main features of living things
Open system
Theory
Experiment
Биология
Болжам
Тіршілік
Кіріктірілген ғылым
Ғылыми әдіс
Ғылыми ақиқат
Зат алмасу
Тірі ағзаның белгілері
Ашық жүйе
Теория
Тәжірибе
Chemical composition of a
cell
Adenine
ADP
Nitrogenous bases
Amino acid
ATP
Protein
Viruses
Vitamins
Secondary structure
Hydrophilic molecules
Hydrophobic molecules
Glycogen
Globular
Glucose
Hormone
Guanine
Motor function
Deoxyribose
Denaturation
Disaccharide
DNA
Fats
Storage
Protective
mRNA
Capsid
Catalyst
Catalyzes
Complementary nucleotides
Starch
Lipids
Macromolecule
Molecular level
Monomer
Monosaccharide
Inorganic substance
Nucleic acid
Жасушаның химиялық құрамы
Аденин
АДФ
Азоттық негіздер
Аминқышқылы
АҮФ
Нәруыз
Вирустар
Дәрумендер
Екінші реттік құрылым
Гидрофилдік заттар
Гидрофобтік заттар
Гликоген
Глобула,шар тәрізді
Глюкоза
Гормондар
Гуанин
Жиырылғыштық
Дезоксирибоза
Денатурация
Дисахарид
ДНК
Майлар
Қор жинаушы
Қорғаушы,қорғаныштық
а-РНК
Капсид
Катализатор
Ферменттік
Комплементарлық нуклеотидтер
Крахмал
Липидтер
Макромолекула
Молеклярлық деңгей
Мономер
Моносахарид
Бейорганикалық заттар
Нуклеин қышқылы
Organic substance
Peptide bond
Primary structure
Polymer
Polypeptide
Polysaccharide
Simple proteins
Protein
Regulatory
Denaturation is reversed
Ribose
RNA
rRNA
Warning
Complex proteins
Structural
Constuction
Thymine
Tertiary structure
tRNA
Carbohydrate
Levels of organization
Organizational levels of life
Enzyme
Functions of proteins
Functions of lipids
Chitin
Cytosine
Quaternaty structure
Energy
Structure and functions of the
cell
Golgi Complex
Haploid set of chromosomes
Grana
Diploid set of chromosomes
Nucleoplasm
Karyotype
The cellural level
Centriole
Crista
Leucoplasts
Lysosomes
Membrane
Mitochondria
Organelle
Нуклеотид
Органикалық заттар
Пептидтық байланыс
Бірінші реттік құрылым
Полимер
Полипептид
Полисахарид
Қарапайым нәруыздар
Протеин
Реттеуші,реттеушілік
Ренатурация
Рибоза
РНК
р-РНК
Сигналдық
Күрделі нәруыздар
Құрылымдылық
Құрылымдық
Тимин
Үшінші реттік құрылым
т-РНК
Көмірсу
Ұйымдасу деңгейлері
Тірі табиғаттың ұйымдасу деңгейлері
Фермент
Нәруыздар қызметі
Липидтердің қызметі
Хитин
Цитозин
Төртінші реттік құрылым
Энергетикалық
Жасушаның құрылымы мен
қызметі
Гольджи аппараты
Гаплоидтық хромосома жиынтығы
Граналар
Диплоидтық хромосома жиынтығы
Кариоплазма
Кариотип
Жасушалық деңгей
Жасушалық орталығы
Кристалар
Лекопластар
Лизосомдар
Жарғақша
Митохондриялар
Органоидтар
Autotrophs
Anabolism
Anaerobes
Aerobic organism
Hetetrophs
Glycolysis
Catabolism
Energy bond
Metabolism
Parasites
Saprophytes
Phases of photosynthesis
Photosynthesis
Phototrophs
Пиноцитоз
Пластидтер
Прокариоттар
Рибосомдар
Соматикалық жасушалар
Фагоцитоз
Хлоропластар
Хроматин
Хромопластар
Хромосома
ЭПТ
Эукариоттар
Жасушаның энергиямен
қамытылуы
Автотрофтар
Анаболизм
Анаэробтар
Аэробтар
Гетеротрофтар
Гликолиз
Катаболизм
Макроәргиялық байланыс
Метаболизм
Паразиттер
Сапрофиттер
Фотосинтез фазалары
Фотосинтез
Фототрофтар
Chemosynthesis
Chenotrophs
Stages of energy
Transferring of hereditary
information in a cell
Specificity
Anticodon
Gene
The genetic code
Genetic engineering
Cloning
Codon
Polysome
Properties of the genetic code
Transcription
Translation
Triplet
Universality
Reproduction of organisms
Anaphase
Asexual reproduction
Vegetative reproduction
Хемосинтез
Хемотрофтар
Энергетикалық алмасу кезеңдері
Тұқымқуалаушылық ақпарат және
оның жасушада іске асуы
Спецификалық
Антикодон
Ген
Генетикалық код
Гендік инженерия
Жасушалық инженерия
Кодон
Полисома
Генетикалық кодтың қасиеттері
Транскрипция
Трансляция
Үшөрім
Әмбебаптық
Ағзалардың көбеюі
Анафаза
Жыныссыз көбею
Вегетативтік көбею
Pinocytosis
Plastids
Monera
Ribosomes
Somatic cells
Phagocytosis
Chloroplasts
Chromatin
Chromoplast
Chromosome
ER
Eukaryote
Energy production in cells
Spindle threads
Internal fertilization
Gametogenesis
Gametas
Hermaphrodite
Double fertilisation
The Cell cycle
Zygote
Interphase
Conjugation
Crossing over
Meiosis
External fertilization
Oogenesis
Fertilization
Organizational level
Parthogenesis
Budding
Prophase
Replication
Testicles
Spermatogenesis
Spores
Telophase
Chromatid
Centromere
The Ovaries
Embryology
Suspended animation
Biogenetic law
Blastomere
Blastocoel
Gastrula
Homeostasis
Fragmentation
Mesoderm
Neurula
Indirect development
Ontogenesis/Morphogenesis
Postembryonic development
Direct development
Phylogenesis
Ectoderm
Embryology
Endoderm
Laws of inheritance
Alleles
Test/Backcross
Autosomes
Бөлу жіпшелері
Іштей ұрықтану
Гаметогенез
Гаметалар
Гермафродиттер
Қосарлана ұрықтану
Жасушалық цикл
Зигота
Интерфаза
Конъюгация
Кроссинговер,(айқасу)
Мейоз
Сырттай ұрықтану
Овогенез
Ұрықтану
Ағзалық деңгей
Партеногенез
Бүршіктену
Профаза
Редупликация
Аталық без
Сперматогенез
Споралар
Телофаза
Хроматидтер
Центромера
Аналық без
Ағзалардың жеке дамуы
Анабиоз
Биогенетикалық заң
Бластомер
Бластоцель
Гаструла
Гомеостаз
Майдалану
Мезодерма
Нейрула
Түрленіп даму
Онтогенез
Постэмбрионалдық кезең
Тура даму
Филогенез
Эктодерма
Эмбрионалдық кезең
Эндодерма
Тұқымқуалаушылықтың негізгі
заңдылықтары
Аллельдік гендер
Талдаушы будандастыру
Аутосомдар
Mendel`s second law
Genetics
Genotype
Heterogametic sex chromosomes
Heterozygous
Hybridisation
Homogametic sex chromosomes
Homozygouts
Dihybrid cross
Dominant trait
Law of Morgan
True breeding
Genetic variability
Codominance
Complementary gene interaction
Gene locus
Monohybrid cross
Heredity
Incomplete dominance
Norms of reaction
Mendel`s first law(rule of
segrehation)
Pleiotropic effect og the gene
Sex chromosome
Recessive trait
The third law of Mendel(law of
dominance)
Phenotype
Pure breeding
Epistasis
Мендельдің екінші заңы-ажырау заңы
Генетика
Генотип
Гетерогаметтік жыным
Гетерозиготалар
Гибродологиялық әдіс
Гомогаметтік жыныс
Гомозиготалар
Дигибридтық будандастыру
Доминанттық (басым) белгілер
Морган заңы
Гаметалар тазалық ережесі
Өзгергіштік
Геннің кодоминанттылығы
Комплементарлық әрекеттесу
Ген локусы
Моногибридтық будандастыру
Тұқымқауалаушылық
Толымсыз доминанттылық
Реакция нормасы
Мендельдің бірінші заңы (бірінші
ұрпақ будандарының біркелкілік
ережесі)
Плейотропия әсері
Жыныстық хромосомалар
Рецессивтік (басылыңқы) белгілер
Мендельдің үшінші заңы (тәуелсіз
тұқымқуалау заңы)
Фенотип
Таза линиялар
Эпистаз
Лауреаты нобелевской премии в области медицины и физиологии
Год Лауреаты
1901 Эмиль Адольф фон
Беринг
1902 Рональд Росс
1904 Нильс Рюберг Финзен
1905 Иван Петрович Павлов
1905 Роберт Кох
1906 Камилло Гольджи
Саньяго Рамон-иКахаль
1907 Шарль Луи
АльфонсЛаверан
1908 Илья Ильич Мечников
1909 Эмиль Теодор Кохер
1910 Альбрехт Коссель
1911 Альвар Гульстранд
1912 Алексис Каррель
1913 Шарль Рише
1914 Роберт Барани
1915 Премия не
присуждалась
1916 Премия не
присуждалась
1917 Премия не
присуждалась
1918 Премия не
присуждалась
1919 Жюль Борде
Формулировка Нобелевского комитета
За работы по ссротерапии и прежде всего за
ее использование в борьбе против дифтерии
За работы по малярии, показавшие, как она
поражает организм, благодаря чему была
заложена основа важных исследований
этого заболевания и методов юорьбы с ним
За метод лечения заболеваний, особенно
волчанки, с помощью концентрированных
световых лучей
В знак признания его работ по физиологии
пищеварения, которые позволили изменить
и расширить наши знания в этой области
За исседования и открытия в области
туберкулеза
За их работы по изучению строения нервной
системы
За работы по изучению роли простейших
как воздителей заболеваний
За работы по иммунизации
За работы по физиологии, патологии и
хирургии щитовидной железы
За работы по белковым веществам, включая
нуклеины, которые внесли вклад в изучение
химии клеток
За работы по диоптрике глаза
В знак признания его работ по сшиванию
сосудов и трансплантации сосудов и
органов
За работы по анафилаксии
За работы по физиологии и патологии
вестибулярного аппарата
За открытия в области иммунитета
1920 Август Крог
1921 Премия не
присуждалась
1922 Арчибалл Хилл
Отто Мейергоф
1923 Фредерик Бантанг
Джон Маклеод
1924 Виллем Эйнтховен
1925 Премия не
присуждалась
1926 Йоханнес Фибигер
1927 Юлиус Вагнер-Яурегг
1928 Шарль Николь
1929 Христиан Эйкман
Фредерик Гоуленд
Хопкинс
1930 Карл Ландштейнер
1931 Отто Генрих Варбург
1932 Чарлз Скотт
Шеррингтон
Эдгар Дуглас Эдриан
1933 Томас Хант Морган
1934
1935
1936
1937
1938
1939
За открытие механизма капиллярного
кровообращения
За открытие явления скрытого
теплообразования в мыщцах
За открытие законов регуляции поглощения
кислорода мыщцей и образования в ней
молочной кислоты
За открытие инсулина
За открытие метода электрокардиографии
За открытие спироптерального рака
За открытие терапевтического эффекта
инокуляции малярии в случае
прогрессивного паралича
За работы по сыпному тифу
За открытие антиневритического витамина
За открытие витамина роста
За открытие групп крови человека
За открытие природы и функции
дыхательного
За открытие функции нейронов
За открытие функции хромосом как
носителей наследственности
Джордж Уилл, Джордж За открытие методов лечения анемии
Майнот, Уильям
введением печеночных экстрактов
Мерфи
За открытие «организационного эффекта» в
Ханс Шпеман
процессе эмбрионального развития
Генри Дейл , Отто Леви За открытие химической природы нервной
реакции
Альберт Сент-Дьерди
За открытия, связанные с биологическим
окислением, прежде всего за исседование
витамина С и катализ фумаровой кислоты
За открытие роли синусового и аортального
Корнель Хейманс
механизмов в регуляции дыхания
Герхард Домагк
За открытие терапевтического действие
пронтозила при некоторых инфекциях
1940 Премия не
присуждалась
1941 Премия не
присуждалась
1942 Премия не
присуждалась
1943 Хенрик Дам
Эдуард Дойзи
За открытие витамина К
За открытие химической природы витамина
К
1944 Джозеф Эрлангер,
За открытие, касающиеся многочисленных
функциональных различий между
Герберт Гассер
отдельными нервными волокнами
1945 Александер Флеминг,
За открытие пеницилина и его
Эрнст Борис Чейн,
терапевтического эффекта при лечении
Хоуард Флори
различных инфекционных заболеваний
1946 Герман Меллер
За открытие возникновения мутаций под
воздействием рентгеновских лучей
1947 Карл Кори, Герти Кори, За открытие процессов каталитичиского
Бернардо Усай
обмена гликогена
За открытие действие гормона,
вырабатываемого передней долей гипофиза,
на обмен сахара
За открытие действие ДДТ как сильного
1948 Пауль Мюллер
яда для большинства членистоногих
1949 Уолтер Гесс,
За открытие функциональной организации
Эгаш Мониш
промежуточного мозга и его связи с
деятельностью внутренних органов
За открытие терапевтического действия
префронтальной лейкотомии при некоторых
психических заболеваниях
1950 Эдуард Кендалл,
За исследования гормонов коры
Филип Хенч, Тадеуш
надпоченников, их структуры и
Рейхштейн
биологического действия
За открытия, связанные с желтой
1951 Макс Тейлер
лихорадкой и борьбой против этой болезни
1952 Зельман Ваксман
За открытие стрептомицина – первого
антибиотика, эффективно действующего
против туберкулеза
1953 Ханс Кребс,
За открытие цикла трикарбоновой кислоты
За открытие кофермента А и его роли в
Фриц Липман
промежуточном обмене веществ
1954 Джон Эндерс, Томас
За открытие способности вируса
Уэллер, Фредерик
полиомиелита размножатьсяв культурах
Роббинс
различных тканей
1955 Аксель Хуго,
Теодор Теорелль
1956 Андре Курнанд,
Вернер Форсман,
Дикинсон Ричардс
1957 Даниеде Бове
1958 Джордж Бидл,
Эдуард Тейтем,
Джошуа Лелерберг
1959 Северо Очао,
Артур Корнберг
1960 Макфарлейн Бернет,
Питер Брайан Медавар
1961 Дьердь Бекеши
1962 Фрэнсис Крик, Джеймс
Уотсон, Морис
Уилкинс
1963 Джон Эклс, Алан
Ходжкин, Эндрю
Филдинг Хаксли
1964 Конрат Блох,
Феодор Линеен
1965 Франсуа Жакоб,
Андре Львов, Жак
Моно
1966 Пейтон Роус,
Чарлз Хаггинс
1967 Рагнар Гранит, Кеффер
Хартлайн, Джордж
Уолд
1968 Роберт Холли, Хар
Гобинд Корана,
За исследование природы и способов
действия окислительных ферментов
За открытия, связанные с катетеризауией
сердца и атологическими изменениями в
системе кровообращения
За открытия синтетических веществ,
способных блокировать действие некоторых
образующихся в организме соединений, в
особенности влияющих на кровеносные
сосуды и поперечно-полосатые мышцы
За открытие способности генов
регулировать определенные химические
процессы
За открытия, касающмеся генетической
рекомбинации у бактерии и структуры
генетического аппарата
За исследнование механизма
биологического синтеза рибонуклениновой
и дезоксирибонуклеиновой кислот
За исследования приобретенной
иммунологической толерантности
За открытие физического механизма
возбуждения в улитке внутреннего уха
За установление молекулярной структуры
нуклеиновых кислот и ее роли в передаче
информации в живой материи
За исследования ионных механизмов
возбуждения и торможения в
периферических и центральных частях
оболочек нервных клеток
За исследования механизма регуляции
обмена холестерина и жирных кислот
За открытие генетической регуляции
синтеза ферментов и вирусов
За открытие опухолеродных вирусов \
За разработку методов лечения рака
предстательной железы с помощью
гормонов
За исследование зрительного процесса
За расшифровку генетического кода и его
функции в синтезе белков
Маршалл Ниренберг
1969 Макс Дельбрюк,
Альфред Херши,
Сальвадор Лурия
1970 Бернард Кац, Ульф фон
Ойлер, Джулиус
Аксельрод
1971
1972
1973
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
1983
За открытие цикла репродукции вирусов и
развитие генеики бактерий и вирусов
За открытие сигнальных веществ в
контактных органахнервных клеток и
механизмов их накопления, освобождения и
дезактивации
Эрл Сазерленд мл.
За исследования, касающиеся механизма
действия гормонов
Джералд Эдельман,
За устаневление химического строения
Родни Портер
антител
Карл фон Фриш,
За создание и использовние на практике
Конрад Лоренц,
моделей индивидуального и группового
Николас Тинберген
поведения
Альбер Клод, Кристиан За исследования структурной и
функциональной организации клетки
де Дюв, Джордж
Палладе
Ренато Дульбекко,
За исследования механизма действия
Хоуард Темин, Дейвид онкогенных вирусов
Балтимор
За открытие обратной транскриптазы
За открытие новых механизмов
Барух Бламберг,
возникновения и распространения
Карлтон Гайдузек
инфекционных заболеваний
Роже Гаймен, Эндрю
За открытия, связанныс секретацией
Шалли, Розалин Ялоу
пептидных гормонов мозга
Вернер Арбер, Даниел За открытие ферментов рестрикции и
Натанс, Хамилтон
работы по использованию этих ферментов в
Смит
молекулярной генетике
Аллан Кормак, Годфри За разработку метода осевой томографии
Хаунсфилд
Барух Бенасерраф,
За открытия генетически
Джордж Снелл, Жан
детерминированных структур поверхностей
Доссе
клеток, регулирующих иммунологические
реакции
Роджер Сперри, Дэвид За открытие функциональной
Хьюбел, Торстен Визел специализации полушарий мозга
За открытия, касающиеся обработки
информации в зрительной системе
Суне Бергстрем, Бенгт За работу по выделению и изучению
Самуэльсон, Джон
протагландтнов и родственных
Вейн
биологически активных веществ
Барбара Мак-Клинток
За открытие мигрирующих элементов
генома
1984 Нильс Ернс, Георг
Келер, Сезар
Мильштейн
1985 Майкл Браун,
Джозеф Голдстайн
1986 Стэнли Коэн, Рита
Леви-Монтальчини
1987 Судзуми Тонегава
1988 Джеймс Блэк, Гертруда
Элайон, Джордж
Хитчингс
1989 Джон Майкл Бишоп,
Харолд Вармус
1990 Джозеф Мари, Эдуард
Донналл Томас
1991 Эрвин Неэр, Берт
Закман
1992 Эдмонд Фишер, Эдвин
Кребс
1993 Ричард Робертс,
Филлип Шарп
1994 Альфред Гилман,
МАртин Родбелл
1995 Эдвард Льюис , Эрик
Вишаус, Христиан
Нюсляйн-Фольхард
1996 Питер Доэрти, Рольф
Цинкернагель
За разработку теории идиотипической сети
За разработку техники получения гибридом
За раскрытие механизма регуляции
холестеринового обмена в организме
животных и человека
За исследования факторов и механизмов
регуляции роста клеток и организмов
животных
За открытие генетической основы для
образования вариационного богатсва
антител
За разработку новых принципов создания и
применения ряда лекарственных средств
За фундаментальные исследование
канцерогенных генов опухоли
За вклад в развитие трансплантационной
хирургии как метода лечения заболеваний
(трансплантация костного мозга и
подавление иммунитета реципиента для
предовращения отторжения трансплантата)
За работы в области цитологии,
открывающие новые возможности для
изучения функции клетки, познания
механизмов ряда заболеваний и разработки
специальных лекарственных препаратов
За открытие обратимого фосфорилирования
белков как регулирующего механизма
клеточного метеболизма
За открытие прерывистой структуры гена
За открытие белков-посредников,
участвующих в передаче сигналов между
клетками и внутри клеток, и выяснение их
роли в молекулярных механимах
возникновения ряда инфекционных
болезней
За исследование генетической регуляции
ранних стадий эмбрионального развития
За открытие механизма распознавания
клетками иммунной системы организма
клеток, инфицированных вирусом
1997 Стенли Прузинер
За вклад в изучение болезнетворного агента,
вызывающего губчатую энцефалопатию,
или «коровье бешенство», у крупного
рогатого скота
1998 Роберт Ферчготт, Луис За открытие «окиси азота как сиганльный
Игнарро, Ферид Мурад молекулы в кардиоваскуярной системе»
1999 Гюнтер Блобель
За обнаружение в белковых молекулах
сигнальных аминокислот
последовательностей, ответственных за
адресный транспорт белков в клетке
2000 Арвид Карлссон, Пол
За исследования нервной системы человека,
Грингард, Эрик Кандел позволившие понять механизм
возникновения неврологических и
психических заболеваний и создать новые
эффективные лекарственные средства
2001 Леланд Хартвелл,
За исследования клеток, которые могут
Тимоти Хант, Пол Нерс открыть дорогу к созданию новых лекарств
от рака
2002 Сидней Бреннер, Джон За открытия, сделанные в области
Салстон, Роберт
генетического регулирования развития
Хорвиц
органов и программирования коеточной
смерти
2003 Пол Лотербур, Питер
За создание магнитно-резонансного
Мансфилд
исследования, используемого для
диагностики, лечения и контроля различных
заболеваний
2004 Ричард Аксел, Линда
За исследования в области изучения
обонятельных рецепторов и
Бак
организации системы органов обоняния
2005 Барри Маршалл, Рбин
За исследования в области изучения
влияния бактерии Helicobacter pylori на
Уоррен
возникновение гастрита и явы желудка и
двенадцатиперстной кишки.
Сыныбы
9а
Сабақтың тақырыбы
Күні 22.10.15
Митоз жыныссыз көбеюдің негізі екендігі, оның фазалары. Митоздың
биологиялық мәні. Cell Division.
Мақсаты
Митоз жыныссыз көбеюдің негізі екендігі, оның фазалары. Митоздың
биологиялық мәні туралы түсінік беру . Cell Division.
Митоз жыныссыз көбеюдің негізі екендігі, оның фазалары. Митоздың
биологиялық мәнің талдап,салыстырып, тұжырымдай алады; маңызын
бағалайды
Оқулық, электронды оқулық
Күтілетін нәтижелер
Керекті жабдықтар
Қолданылатын әдістер
Сабақ барысы:
Сабақ
Уакезеңде қырі
ты
1
Кіріспе
мин
14
мин
Үй тапсырмасын тексеруде
«Стикерлермен диалог» әдісі,
жаңа
тақырыпты меңгеруде «Ойлан, бірік, бөліс» әдісі, бекітуде сәйкестендіру
тапсырмасы
Мұғалім әрекеті
Сыныппен амандасу.
Good afternon!
Stand up!
Sitdown ,please!
Who is abcent today?
Is abcent....
What date is it today?
Today is the 22 -th of october
Оқушы әрекеті
Топтық ережені еске түсіреді
Оқушылар
стикерлерге
жазып
әкелген
сұрақтарын
бір-біріне
қояды.
«Стикерлермен диалог» әдісі арқылы үй
тапсырмасын тексереді
Үй тапсырмасы бойынша жақсы жауап берген
оқушыларды мадақтап, ынталандырамын.
Сұраққа жауап береді
- Cell Division?
Қалай түсінесіз?
Жаңа сабақ тақырыбы мен мақсаты айтылады.
Тұса
-кесер
2
мин
Негізгі
бөлім
20 Жаңа тақырыпты меңгеруде тақырыпты «Ойлан,
мин бірік, бөліс» әдісі қолданылады.
Open your books
Read the text
Go to paqe 114 , 190-191
5
Жаңа тақырыпты түсіну деңгейлерін тексеріп,
мин суретті сөйлетіндер
Mitosis
Choromosomes
Nucleus
Asexual reproduction
Double
Оқушылар
тақырыппен
танысқаннан
кейін
негізгі
идеяларды барынша көп жазады
Одан кейін олар өз жұмыстарын
ортаға салады және соңында
мұғалім бүкіл сыныптың идеяларын
талқылауды бастайды
Сәйкестендіру
тапсырмасын
орындайды.
Қорытынды
2
мин
1
мин
Cell divides
Жаңа тақырыпты бекіту, қорытындылау және
түсіну деңгейлерін бағалау үшін жұптардың бірбірінің
сұрақтарына
жауап
берулерін
бақылаймын.
Тест тапсырма
1.Диплоидты
ядроның
митозды
жолмен
бөлінгенінде
хромосомалардың
қандай
жиынтығы түзіледі?
А.гаплоидты
В.триплоидты
С.диплоидты
Д.тетраплоидты Е.гексаплоидты
2. Диплоидты ядроның мейозды жолмен
бөлінгенінде
хромосомалардың
қандай
жиынтығы түзіледі?
А.гаплоидты
В.триплоидты
С.диплоидты
Д.тетраплоидты Е.гексаплоидты
3.Профаза басталған кезде хромосомаларда неше
хроматида болады?
А.біреу В.екеу С.үшеу Д.төртеу Е.бесеу
4.Митоздың соңында хромосомаларда неше
хроматида болады?
А.біреу В.екеу С.үшеу Д.төртеу Е.бесеу
Сабақ
бойы
жұмыстанулары
бойынша
оқушыларды бағалаймын, бағаға түсініктеме
беремін.
Үйге тапсырма беремін: тақырып
бойынша
сөздік әзірлеу
Жұптар бір - бірінің сұрақтарына
жауап береді.
Бағаларымен танысады.
Сабақ соңындағы оқушылар өз
көңіл-күйлеріне
сәйкес
смайликтерді
таңдау
арқылы
рефлексия
жасайды.
Өз
сезімдерімен бөліседі.
Introduction
Кіріспе
Biology
Hypothesis
Life
Integrated science
Scientific method
Scientific fact
Metabolism
Main features of living things
Open system
Theory
Experiment
Биология
Болжам
Тіршілік
Кіріктірілген ғылым
Ғылыми әдіс
Ғылыми ақиқат
Зат алмасу
Тірі ағзаның белгілері
Ашық жүйе
Теория
Тәжірибе
Chemical composition of a
cell
Adenine
ADP
Nitrogenous bases
Amino acid
ATP
Protein
Viruses
Vitamins
Secondary structure
Hydrophilic molecules
Hydrophobic molecules
Glycogen
Globular
Glucose
Hormone
Guanine
Motor function
Deoxyribose
Denaturation
Disaccharide
DNA
Fats
Storage
Protective
mRNA
Capsid
Catalyst
Catalyzes
Complementary nucleotides
Starch
Lipids
Macromolecule
Molecular level
Monomer
Monosaccharide
Inorganic substance
Жасушаның химиялық құрамы
Аденин
АДФ
Азоттық негіздер
Аминқышқылы
АҮФ
Нәруыз
Вирустар
Дәрумендер
Екінші реттік құрылым
Гидрофилдік заттар
Гидрофобтік заттар
Гликоген
Глобула,шар тәрізді
Глюкоза
Гормондар
Гуанин
Жиырылғыштық
Дезоксирибоза
Денатурация
Дисахарид
ДНК
Майлар
Қор жинаушы
Қорғаушы,қорғаныштық
а-РНК
Капсид
Катализатор
Ферменттік
Комплементарлық нуклеотидтер
Крахмал
Липидтер
Макромолекула
Молеклярлық деңгей
Мономер
Моносахарид
Бейорганикалық заттар
Nucleic acid
Нуклеин қышқылы
Nucleotide
Organic substance
Peptide bond
Primary structure
Polymer
Polypeptide
Polysaccharide
Simple proteins
Protein
Regulatory
Denaturation is reversed
Ribose
RNA
rRNA
Warning
Complex proteins
Structural
Constuction
Thymine
Tertiary structure
tRNA
Carbohydrate
Levels of organization
Organizational levels of life
Enzyme
Functions of proteins
Functions of lipids
Chitin
Cytosine
Quaternaty structure
Energy
Structure and functions of the
cell
Golgi Complex
Haploid set of chromosomes
Grana
Diploid set of chromosomes
Nucleoplasm
Karyotype
The cellural level
Centriole
Crista
Leucoplasts
Lysosomes
Membrane
Mitochondria
Organelle
Pinocytosis
Нуклеотид
Органикалық заттар
Пептидтық байланыс
Бірінші реттік құрылым
Полимер
Полипептид
Полисахарид
Қарапайым нәруыздар
Протеин
Реттеуші,реттеушілік
Ренатурация
Рибоза
РНК
р-РНК
Сигналдық
Күрделі нәруыздар
Құрылымдылық
Құрылымдық
Тимин
Үшінші реттік құрылым
т-РНК
Көмірсу
Ұйымдасу деңгейлері
Тірі табиғаттың ұйымдасу деңгейлері
Фермент
Нәруыздар қызметі
Липидтердің қызметі
Хитин
Цитозин
Төртінші реттік құрылым
Энергетикалық
Жасушаның құрылымы мен
қызметі
Гольджи аппараты
Гаплоидтық хромосома жиынтығы
Граналар
Диплоидтық хромосома жиынтығы
Кариоплазма
Кариотип
Жасушалық деңгей
Жасушалық орталығы
Кристалар
Лекопластар
Лизосомдар
Жарғақша
Митохондриялар
Органоидтар
Пиноцитоз
Plastids
Monera
Ribosomes
Somatic cells
Phagocytosis
Chloroplasts
Chromatin
Chromoplast
Chromosome
ER
Eukaryote
Energy production in cells
Autotrophs
Anabolism
Anaerobes
Aerobic organism
Hetetrophs
Glycolysis
Catabolism
Energy bond
Metabolism
Parasites
Saprophytes
Phases of photosynthesis
Photosynthesis
Phototrophs
Пластидтер
Прокариоттар
Рибосомдар
Соматикалық жасушалар
Фагоцитоз
Хлоропластар
Хроматин
Хромопластар
Хромосома
ЭПТ
Эукариоттар
Жасушаның энергиямен қамытылуы
Автотрофтар
Анаболизм
Анаэробтар
Аэробтар
Гетеротрофтар
Гликолиз
Катаболизм
Макроәргиялық байланыс
Метаболизм
Паразиттер
Сапрофиттер
Фотосинтез фазалары
Фотосинтез
Фототрофтар
Chemosynthesis
Chenotrophs
Stages of energy
Transferring of hereditary
information in a cell
Specificity
Anticodon
Gene
The genetic code
Genetic engineering
Cloning
Codon
Polysome
Properties of the genetic code
Transcription
Translation
Triplet
Universality
Reproduction of organisms
Anaphase
Asexual reproduction
Vegetative reproduction
Spindle threads
Internal fertilization
Хемосинтез
Хемотрофтар
Энергетикалық алмасу кезеңдері
Тұқымқуалаушылық ақпарат және
оның жасушада іске асуы
Спецификалық
Антикодон
Ген
Генетикалық код
Гендік инженерия
Жасушалық инженерия
Кодон
Полисома
Генетикалық кодтың қасиеттері
Транскрипция
Трансляция
Үшөрім
Әмбебаптық
Ағзалардың көбеюі
Анафаза
Жыныссыз көбею
Вегетативтік көбею
Бөлу жіпшелері
Іштей ұрықтану
Gametogenesis
Gametas
Hermaphrodite
Double fertilisation
The Cell cycle
Zygote
Interphase
Conjugation
Crossing over
Meiosis
External fertilization
Oogenesis
Fertilization
Organizational level
Parthogenesis
Budding
Prophase
Replication
Testicles
Spermatogenesis
Spores
Telophase
Chromatid
Centromere
The Ovaries
Embryology
Suspended animation
Biogenetic law
Blastomere
Blastocoel
Gastrula
Homeostasis
Fragmentation
Mesoderm
Neurula
Indirect development
Ontogenesis/Morphogenesis
Postembryonic development
Direct development
Phylogenesis
Ectoderm
Embryology
Endoderm
Laws of inheritance
Alleles
Test/Backcross
Autosomes
Mendel`s second law
Genetics
Гаметогенез
Гаметалар
Гермафродиттер
Қосарлана ұрықтану
Жасушалық цикл
Зигота
Интерфаза
Конъюгация
Кроссинговер,(айқасу)
Мейоз
Сырттай ұрықтану
Овогенез
Ұрықтану
Ағзалық деңгей
Партеногенез
Бүршіктену
Профаза
Редупликация
Аталық без
Сперматогенез
Споралар
Телофаза
Хроматидтер
Центромера
Аналық без
Ағзалардың жеке дамуы
Анабиоз
Биогенетикалық заң
Бластомер
Бластоцель
Гаструла
Гомеостаз
Майдалану
Мезодерма
Нейрула
Түрленіп даму
Онтогенез
Постэмбрионалдық кезең
Тура даму
Филогенез
Эктодерма
Эмбрионалдық кезең
Эндодерма
Тұқымқуалаушылықтың негізгі
заңдылықтары
Аллельдік гендер
Талдаушы будандастыру
Аутосомдар
Мендельдің екінші заңы-ажырау заңы
Генетика
Genotype
Heterogametic sex chromosomes
Heterozygous
Hybridisation
Homogametic sex chromosomes
Homozygouts
Dihybrid cross
Dominant trait
Law of Morgan
True breeding
Genetic variability
Codominance
Complementary gene interaction
Gene locus
Monohybrid cross
Heredity
Incomplete dominance
Norms of reaction
Mendel`s first law(rule of
segrehation)
Pleiotropic effect og the gene
Sex chromosome
Recessive trait
The third law of Mendel(law of
dominance)
Phenotype
Pure breeding
Epistasis
Patterns of variability
Aneuploidy
Biochemical method
Twins
Genetic Pedigree
Generative mutations
Gene mutation
Genomic mutations
Gene deletion
Gene duplication
Inversion
Phenotypic plasticity
Mutagens
Mutation
Polyploidy
Somatic mutations
Chromosomal mutations
Cytogenetics
Genetics and Selection
Antibiotics
Biotechnology
Outbreeding
Генотип
Гетерогаметтік жыным
Гетерозиготалар
Гибродологиялық әдіс
Гомогаметтік жыныс
Гомозиготалар
Дигибридтық будандастыру
Доминанттық (басым) белгілер
Морган заңы
Гаметалар тазалық ережесі
Өзгергіштік
Геннің кодоминанттылығы
Комплементарлық әрекеттесу
Ген локусы
Моногибридтық будандастыру
Тұқымқауалаушылық
Толымсыз доминанттылық
Реакция нормасы
Мендельдің бірінші заңы (бірінші ұрпақ
будандарының біркелкілік ережесі)
Плейотропия әсері
Жыныстық хромосомалар
Рецессивтік (басылыңқы) белгілер
Мендельдің үшінші заңы (тәуелсіз
тұқымқуалау заңы)
Фенотип
Таза линиялар
Эпистаз
Өзгергіштіктің заңдылықтары
Анеуплодия
Биохимиялық әдіс
Егіздер әдісі
Генеалогиялық әдісі
Генеративтік мутациялар
Гендік мутация
Геномдық мутациялар
Делеция
Дупликация
Инверсия
Модификациялық өзгергіштік
Мутагендер
Мутация
Полиплоидия
Соматикалық мутациялар
Хромосомалық мутациялар
Цитогенетикалық әдіс
Генетика және селекция
Антибиотиктер
Биотехнология
Гетерозис
Hybridization
Individual selection
Cloning
Massive selection
Mutagenesis
Hybridization between different
species
Breeding
Transgenic organisms
Theories of evolution.Evidence
for evolution.
Analogous structures
Area
Throwback
Biotic community
Biochemical criteria
Species
Genetic criteria
Geographical criteria
Homologous structures
Evolutionary processes
Demographic indicators
Evidence for evolution
Morphological criteria
Paleontology
Population-specific level
Population
Vestigial structures
Systematics
Systematic categories
Comparative anatomy
Physiological criteria
Evolution
Ecological criteria
Embryology
Ethological criteria
Mechanisms of evolutionary
process
Adaptation
Progressive evolutionary change
Increase in biodiversity
Decrease in biodiversity
The struggle for survival
Survival of the fittest
Intraspecific competition
Genetic vatiability
Genetic equilibrium
Gene Pool
Geographic speciation
Directional selection
Будандастыру
Жеке сұрыптау
Клондау
Жаппай сұрыптау
Мутагенез
Алыстан будандастыру
Селекция
Трансгендік ағзалар
Эволюциялық идеялардың
дамуы.Эволюция дәлелдері.
Аналогиялық мүшелер
Ареал
Атавизмдер
Биотикалық бірлестіктер
Биохимиялық критерий
Түр
Генетикалық критерий
Географиялық критерий
Гомологиялық мүшелер
Эволюцияның қозғаушы күштері
Демографиялық көрсеткіштер
Эволюция дәлелдемелері
Морфологиялық критерий
Палеонтологиялық
Популяциялық-түрлік деңгей
Популяция
Рудименттер
Систематика
Систематикалық категориялар
Салыстырмалы-анатомиялық
Физиологиялық критерий
Эволюция
Экологиялық критерий
Эмбриологиялық
Этологиялық критерий
Эволюциялық үрдістің механизмдері
Адаптация
Ароморфоз
Биологиялық прогресс
Биологиялық регресс
Тіршілік үшін күрес
Табиғаттың қолайсыз жағдайымен
күрес
Түрішілік күрес
Генетикалық өзгергіштік
Генетикалық тепе-теңдік
Гендік қор
Географиялық түр түзілу
Қозғайшы сұрыптау
Devolution
Divergence
Natural selection
Irrelevant evolutionary change
Variability
Artificial selection
Convergence
Macroevolution
Interspecific competition
Microevolution
Mimicry
Дегенерация
Дивергенция
Табиғи сұрыптау
Идиоадаптация
Өзгергіштік
Жасанды сұрыптау
Конвергенция
Макроэволюция
Түраралық күрес
Микроэволюция
Мимикрия,(жасырушы)
Phenotypic plasticity
Basic teaching of evolution
Parallel evolution
Best suited
Reproductive isolation
Stabilising selection
Phylogenetic series
Survival Strategies
Forms of natural selection
Ecological speciation
The origin and development of
life on Earth
Archean
Hypothesis of Biochemical
evolution
Hypothesis of Panspermia
Cenozoic eon
Hadean eon
Coacervates
Creationism
Mesozoic eon
Paleozoic eon
Paleontology
Probiont/Protocell
Proterozoic eon
Spontaneous origin of life
Era
Origin of Man
Australopithecus
Human Evolution
Dryopithecus
Cro-Magnon Man
Neanderthal Man
Java Man
Peking Man
Race(human classification)
Fundamentals of ecology
Abiotic factors
Artifical ecosystem
Тұқым қуаламайтын өзгергіштік
Эволюция ілімінің негіздері
Параллелизм
Бейімдеушілік
Репродуктивтік оқшаулану
Тұрақтандырушы сұрыптау
Филогенетикалық қатарлар
Тіршілік үшін күрес түрлері
Табиғи сұрыптау түрлері
Экологиялық түр түзілу
Тіршіліктің пайда болуы және дамуы
Архей
Биохимиялық эволюция болжамы
Панспермия болжамы
Кайнозой
Катархей
Коацерваттар
Креационизм
Мезозой
Палеозой
Палеонтология
Пробионт
Протерозой
Тіршіліктің өздігінен пайда болуы
Эра
Адамның шығу тегі
Австралопитек
Антропогенез
Дриопитек
Кроманьон
Неандертал
Питекантроп
Синантроп
Адам рассалары
Экология негіздері
Абиотикалық факторлар
Агроценоз
Amensalism
Human factors
Benthos
Nutrient cycles
Natural Ecosystem
Biosphere
Biosphere level
Biotic factors
Biotic component
Secondary succession
Humus
Living environment
Plant Life forms
Commensalism
Competition
Consumer
Mutualism
Neutralism
Organisms and the environment
Parasitism
Primary succession
The pyramid of number and
biomass
Food web
The food chain
Plankton
Soil
Producers
Decomposers
Symbiosis
Trophic level
Predation
Ecological pyramid
Ecological succession
Environmental factors
Ecology
Ecosystem
Stratification
Аменсализм
Антропогендік факторлар
Бентос
Биогеохимиялық циклдер
Биогеоценоз
Биосфера
Биосфералық деңгей
Биотикалық факторлар
Биоценоз
Екінші реттік сукцессия
Гумус (қарашірік)
Тіршілік ортасы
Экологиялық топтар
Комменсализм
Бәсекелестік
Консумент
Мутуализм
Нейтрализм
Ағза және тіршілік ортасы
Арамтамақтық
Бірінші реттік сукцессия
Сандық және биомассалық пирамидасы
Қоректік тор
Қоректік тізбек
Планктон
Топырақ
Продуценттер
Редуценттер
Симбиоз
Трофикалық деңгей
Жыртқыштық
Экологиялық пирамида
Экологиялық сукцессия
Экологиялық факторлар
Экология
Экожүйе
Белдеулілік
" 8-сынып биология сабағындағы ағылшын терминологиясын оқыту"
факультатив бағдарламасы
Түсінік хат
Мектеп-лицейдің 8-сыныпқа арналған биологиядан лицей сағатының
бағдарламасы құрылды.
Бағдарламаны ағылшын терминдар үйрену мақсатында, лицей сағатына
бағдарлама ретінде ұсынып жатырмын.
8-сыныпта биологияны оқытудың негізі - ағзаны құрайтын
жасушалар,ұлпалар,мүшелер,мүшелер жүйесін талдаған соң, мүшелер
жүйесінің құрылысы мен атқаратын қызметі ұғымдары бойынша биология
білімдерін оқушылар меңгереді
Лицей сағат бағдарламасының өзектілігі биологиялық терминдерді ағылшын
тілінде білім беру,кеңейтуге жіне биологияға қызығушылығын арттыруға
негізделген.Мектеп бағдарламасының жаңарту мақсатында білім жүйесіне
жаңалық енгізілуде.Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту,жанжақты білім беру мақсатында ағылшын тілінде биологиялық терминдерді
меңгерту.
Оқытудың міндеттері:
Адам туралы ғылымдар; Өз денсаулығы мен айналасындағы
адамдардың денсаулығын сақтау үшін адам организмінің құрылысы мен
қызметінің білімдері туралы;
Адам биологиялық түр ретінде; Адам ағзасына жалпы шолу;
Жасушалардың тіршілік әрекетіндегі негізгі процестерді және
құрылысындағы ерекшеліктерін;
Ұлпалардың, мүшелердің, мүшелер жүйесінің құрылысындағы және
атқаратын қызметіндегі ерекшеліктерін, олардың жүйкелік-гуморальды
реттелуін, сүтқоректілердің және адамның мүшелер жүйесіндегі ұқсастық
және айырмашылық белгілерін;
Жүйке жүйесі, жүйке жүйесінің маңызы, оның құрылысы мен қызметі;
Сезім мүшелері және анализаторлар туралы түсінік;
Тірек – қимыл жүйесі. Сүйектер, бұлшық ет, сіңірлер – тірек қимыл
жүйесінің құрамдас бөліктері және олардың маңызы;
омыртқа жотасының қисаюы, түзу мүсіннің бұзылуы және
түйетабандылықтың дамуының себептері мен жолдарын көрсетеді. біртұтас
ағзадағы мүшелер жүйесінің өзара байланысын білу;
Организмнің ішкі ортасы. Қан, ұлпа сұйықтығы және лимфа – организм
ішкі ортасының құрам бөліктері. Олардың айналымы мен байланысы; жүрек
– қан тамырлары жүйесі;
Тыныс алу жүйесі, тыныс алу мүшелері, өкпедегі және ұлпалардағы газ
алмасу;
Ас қорыту жүйесі құрылысы мен қызметі, тамақтанудың маңызы,
тағамдық өнімдердің экологиялық тазалығы;
Зат алмасу және энергия айналымы; организм құрылымын қалпына
келтіру, олардың өсуі мен энергия жинақтауы үшін қоректік заттардың
маңызы;
физиологиялық процестердің маңызы (қоректену, тыныс алу, зәр
шығару, ас қорыту, қан айналым, көбею, өсу, даму, зат алмасу және энергия
өзгеруін)
адам ағзасындағы негізгі мүшелердің орналасуын;
адам денсаулығын сақтайтын және нығайтатын факторларды көрсету;
кестелерден адамның мүшелер жүйесін және мүшелерді танып білу;
адам мүшелерінің құрылысы мен атқаратын қызметтеріндегі өзара
байланысты таба білу;
еңбек және демалыс тәртібін, рационалды тамақтану ережесін,
гигиенаны сақтайды; адам ағзасына дене еңбегінің және спорттың әсерін,
шылым шегудің және ішімдіктің, есірткінің зиянын түсіндіреді;
адам денсаулығына қоршаған орта факторларының әсерін сараптайды;
эволюция процесіндегі тірі ағзалардың құрылысын дағы күрделенулерін
және адам ағзасының құрылысына байланысты құрылым деңгейлерін
негіздейді.
8 сынып 34 сағат аптасына 1 сағат
Бағдарлама мазмұны мен құрылымы
І.Анатомия және физиология негіздері /3 сағат/ Basic concepts of anatomy
and physiology
Кіріспе Introduction.Адам -биологиялық түр Human beings as a species
Жасуша және оның құрылысы Cell and its structure.Ұлпа Tissue.Мүшелер
және мүшелер жүйесі Organs and Systems
ІІ. Эндокриндік мүшелер жүйесі
/2 сағат/ Endocrine system
Адамны ағзасындағы жеке мүшелер жүйесі қызметінің үйлесімділігі мен
реттелуі
Human body systems work in hormony and help each other.Адамның
эндокриндік жүйесі The Human Endocrine System
ІІІ Жүйке жүйесі Nervous system /3 сағат/
Жүйке жүйесінің құрылысы , маңызы. Importance of Nervous
system.Aдамның жүйке жүйесіThe Human Nervous system. Жүйке жүйесінің
аурулары мен патологиясы Diseases and Disorders of the Nervous system
ІҮ. Анализаторлар Senses/3 сағат/
Сенсорлық жүйе Sensory Reception.Адамның көзі The Human Eya.Есту,иіс
сезу,дәм сезу,сипап сезу.The Ears.Smell.Taste.Skin.
Ү. Тірек-қимыл мүшелер жүйесі Locomotion System /2сағат/
Тірек-қимыл мүшелер жүйесі Locomotion System.Адамның
қанқасы,бұлшықеттер
Human Skeletal system.Muscles.
ҮІ.Ағзаның ішкі ортасы Internal Body Environment /1 сағат/
Ағзаның ішкі ортасы немесе жасушадан тыс ортасы Internal Environment of
the body or extracellular fluid environment.Иммунология Immunology
ҮІІ Жүрек-қантамырлар жүйелер Circulatory system/1 сағат/
Адамның жүрек-қантамырлар жүйесі The Human Circulatory system
ҮІІІ Тыныс алу жүйесі Respiratory system/1сағат/
Адамның тыныс алу жүйесі The Human Respiratory system
ІХ Асқорыту жүйесі Digestive system/2 сағат/
Көректік заттар және асқорыту жүйесі nutrients and The Digestive system
Асқорыту жүйесі Digestive system.Адамның асқорыту жүйесі The Human
Digestive system
Х Тамақтану Nutrition /1 сағат/
Тамақтану Nutrition
ХІ Ыдырау өнімдерін шығару жүйесі Excretory system/2 сағат/
Сыртқа шығару жүйесі Excresttory Subances.Адамның зәр шығару жүйесі
The Human Urinary System
ХІІ Жабын жүйесі Integumentary System/1 сағат/
Тері. Skin Тері аурулары Skin diseases.
ХІІІ Жыныс жүйесі Reproductive System /6 сағат/
Аталық жыныс жүйес і Male Reproductive System.Аналық жыныс жүйесі
Female Reproductive System.Адамның дамуы Human developmen.Адамның
дамуының патологиясы Changes in normal human developmen.Жыныс жолмен
жұғатын аруалар Sexually transmitted diseases.Адам өмірінің негізгі кезеңдері
The Human life cycle stages.
ХІҮ Мінез-құлық және психикасы Behavior and The human mind /5
сағат/
Мінез-құлықтың рефлекстік теориясы The behavior as a responce to
consciousness
Адамның жоғары жүйке әрекетінің ерекшеліктері Features of human higher
nervous active.Биологиялық ырғақтар.Ұйқы оның маңызы Biological
rhythms,Sleep and its importance.
Тұлғаның психологиялық ерекшеліктері
Psychological characteristics of personality.Адамның биосферадағы орны.A man
and his place in the bioshere
Қорытынды
8 сынып биология сабағындағы ағылшын терминологиясын оқыту
тақырыптық күнтізбелік жоспары .
Оқулықтың авторы: Kenci Bayram ,Ermetov Bakhtiayar,
Ospankulova Elmira,Bayzhanova Adilbek .
Bioloqy Grate 8
Астана Алматы 2015
№ Сабақтың тақырыбы
Үй тапсырмасы
Сағат
Өткізу
саны
Мерзімі
1
3
4
5
6
7
І.Анатомия және физиология негіздері /3 сағат/
Basic concepts of anatomy and physiology
5-10 бет
Кіріспе Introduction
Адам -биологиялық түр
1с
Human beings as a species
13-18 бет
Жасуша және оның құрылысы
1с
Cell and its structure
Ұлпа Tissue
Мүшелер және мүшелер жүйесі 1с
18 -28 бет
Organs and Systems
ІІ. Эндокриндік мүшелер жүйесі
/2 сағат/
Endocrine system
1с
29-32 бет
Адамны ағзасындағы жеке
мүшелер жүйесі қызметінің
үйлесімділігі мен реттелуі
Human body systems work in
hormony and help each other
Адамның эндокриндік жүйесі
1с
33-48 бет
The Human Endocrine System
ІІІ. Жүйке жүйесі Nervous system /3 сағат/
Жүйке жүйесінің құрылысы ,
1с
49-55 бет
маңызы. Importance of Nervous
system
Адамның жүйке жүйесіThe
1с
56-66 бет
Human Nervous system
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
Жүйке жүйесінің аурулары мен 1с
67-72 бет
патологиясы Diseases and
Disorders of the Nervous system
ІҮ. Анализаторлар Senses/3 сағат/
Сенсорлық жүйе Sensory
1с
73-74 бет
Reception
Адамның көзі The Human Eya
1с
75-81 бет
Есту,иіс сезу,дәм сезу,сипап сезу 1с
82-100 бет
The Ears.Smell.Taste.Skin.
Ү. Тірек-қимыл мүшелер жүйесі Locomotion System /2сағат/
Тірек-қимыл мүшелер жүйесі
1с
101-102 бет
Locomotion System
Адамның қанқасы,бұлшықеттер 1с
103-134 бет
Human Skeletal system.Muscles
ҮІ.Ағзаның ішкі ортасы Internal Body Environment /1 сағат/
1с
135-147 бет
Ағзаның ішкі ортасы немесе
жасушадан тыс ортасы Internal
Environment of the body or
extracellular fluid environment
Иммунология Immunology
ҮІІ
Жүрек-қантамырлар жүйелер Circulatory system/1 сағат/
Адамның жүрек-қантамырлар
1с
164-180 бет
жүйесі The Human Circulatory
system
ҮІІІ Тыныс алу жүйесі Respiratory system/1сағат/
Адамның тыныс алу жүйесі The
181-196бет
Human Respiratory system
ІХ Асқорыту жүйесі Digestive system/2 сағат/
1с
197-198бет
Көректік заттар және асқорыту
жүйесі nutrients and The
Digestive system
Асқорыту жүйесі Digestive
system
Адамның асқорыту жүйесі The
1с
200-224 бет
Human Digestive system
Х Тамақтану Nutrition /1 сағат/
Тамақтану Nutrition
1с
225-236 бет
ХІ Ыдырау өнімдерін шығару жүйесі Excretory system/2 сағат/
Сыртқа шығару жүйесі
1с
237-238бет
Excresttory Subances
Адамның зәр шығару жүйесі
1с
239-252 бет
The Human Urinary System
ХІІ Жабын жүйесі Integumentary System/1 сағат/
Тері. Skin Тері аурулары Skin
1с
253-266 бет
diseases
ХІІІ Жыныс жүйесі Reproductive System /6 сағат/
23 Аталық жыныс жүйес і Male
1с
267-268 бет
Reproductive System
24 Аналық жыныс жүйесі Female
1с
269-273 бет
Reproductive System
25 Адамның дамуы Human
1с
274-278 бет
developmen
26 Адамның дамуының
1с
279-282 бет
патологиясы Changes in normal
human developmen
27 Жыныс жолмен жұғатын
1с
283-285 бет
аруалар Sexually transmitted
diseases
28 Адам өмірінің негізгі кезеңдері
1с
286-290бет
The Human life cycle stages
ХІҮ Мінез-құлық және психикасы Behavior and The human mind /5 сағат/
29 Мінез-құлықтың рефлекстік
1с
291-292 бет
теориясы The behavior as a
responce to consciousness
30 Адамның жоғары жүйке
1с
293-294 бет
әрекетінің ерекшеліктері
Features of human higher nervous
active
31 Биологиялық ырғақтар.Ұйқы
1с
295бет
оның маңызы Biological
rhythms,Sleep and its importance
32 Тұлғаның психологиялық
1с
296 бет
ерекшеліктері Psychological
characteristics of personality
33 Адамның биосферадағы орны
1с
297-306 бет
A man and his place in the
bioshere
34 Қорытынды
1с
Қосымша
Ағылшын тіліндегі биология терминологиясы
10 сынып қолданбалы курс бағдарламасы .
Түсінік хат
Қазіргі таңда адам қызметінің барлық салаларында жаһандану үрдісі орын
алғандықтан, білім беру саласында қайта қарастырулар болып жатыр. Сол
себептен ақпараттық- коммуникативтік құзырлықпен қатар,
полимәдениеттілік бүгінгі уақытта білім беру құзырлығының басты
бағыттарының бірі ретінде анықталды.
Көптілді білім беру дегеніміз- оқу үрдісі барысында екі не одан да көп тілде
білім беру. Мемлекетіміздің мектеп реформасында қаралған үш тілде оқыту –
қазіргі заман қажеттілігі. Осы мақсатта қазақ, орыс, ағылшын тілдері ұлтына
қарамастан тең дәрежеде асырылады.
Ағылшын тіліндегі биология терминологиясы 10 сынып қолданбалы курс
бағдарламасы .
Мақсаты:Бағдарламаны ағылшын терминдерін үйрету факультатив,
гимназии, лицей сағатына бағдарлама ретінде ұсынып жатырмын.
Үш тілде оқыту – заман талабы десек, оның негізгі мақсаты: бірнеше тілді
меңгерген, әлеуметтік және кәсіптік бағдарға қабілетті, мәдениетті тұлғаны
дамыту және қалыптастыру
Оқытудың мақсаты:
1) тірі материя, оның биологиялық құрылым деңгейлері туралы
негізгеалынатын түсініктерді қалыптастыру;
2) тірі және өлі материяның жалпы белгілерін оқушыларға ұғындыру;
3) жасушалық теорияның негізгі қағидалары туралы білім қалыптастыру;
4) өсімдік және жануар жасушаларының құрылысы туралы түсінік
қалыптастыру;
5) органикалық және бейорганикалық заттардың рөлі туралы білім
қалыптастыру;
6) организмнің жеке даму заңдылықтары туралы түсінік қалыптастыру;
7) органикалық дүние дамуының негізгі ретінде генетикалықзаңдылықтар
туралы түсінік қалыптастыр
8) адамның тұқымқуалаушылығына қоршаған ортаның
қолайсызфакторларының зиянды әсері туралы түсінік қалыптастыру;
10-сыныпта оқу жылына 34 сағат, аптасына 1 сағат;
Бұл қолданбалы курс әдістемелік бірлестік отырысы 29.08.16ж. хаттама №1
қаралып,қалалық эксперттік комиссиясының №1 отырысына ұсынылды.
Бағдарлама авторы Шукирова А.А. жоғары санатты биология пәнінің
мұғалімі
Оқып білу барысында мына оқу пәндерімен пәнаралық байланыстар
жүзеге асырылады: физикалық және экономикалық география, химия, физика
Күтілетін нәтижелері:- оқушылардың сөздік және терминологиялық қорын
байыту үшін жүйелі жұмыстар жүргізу, қажетті дәлелдемелер жүргізу,
қорытынды жасау және жалпылама қорыту ағылшын тілінде,мәтінмен
жұмыс жасау білу.
Бағдарлама мазмұны құрылымы
Тірі ағзалар тіршілік қасиеттері /7 сағат/
Тірі ағзалар Living organisms.Өсімдіктердің көбеюі.Reproduction in plants
Репродуктивті денсаулық.Reproduction in humans.Тұқымқуалаушылық
Heredity
Митоз және мейоз Mitosis and meiosis.Фотосинтез Photosynthesis.Коректену
Nutrition
Денсаулық және қауіпсіздік /3 сағат/
Денсаулық және қауіпсіздік Health and safety.Бөлме шыбыны және масалар
Houseflies and mosguitoes. Денсаулық және аурулар Health and disease
Адамның мүшелер жүйесі/8 сағат/
Қан айналым жүйесі The circulatory system.Адамның қанайналымы Blood
circulation in humans.Адамның асқорыту жүйесі Digestion in humans
Асқорыту бөлімдері және терминдер Digestion -parts and terms.Тыныс алу
Respiration.Өсімдіктерде заттардың тасымалдауы .Transport in plants
Сыртқа шығару жүйесі .Excretory system.Нефрондар құрылысы.The nephrons
Қозғалу Locomotion
Қоршаған орта /4 сағат/
Жылу беру, термометр, температура temperapure ,thermometers and heat
transfer
Адамның үйлесімді қозғалуы Coordination in humans
Қуат көздері және қоршаған ортаның ластануы Energu sources and pollution
Сулы және жерүсті , топырақ ортасы Aguatic and terrestrial environments
Физикалық және химиялық құбылыстар/9 сағат/
Атом,элемент және қосылыстар Atoms,elements and compounds.Электр және
магнит Electricity and magnetism.Химиялық Chemicals.Металл және пластик
Metalls and plastics .Күш және қозғалу Forces and motion.Қуат және
машиналар Energy and machines.Жарық және көз Light and sight.Дыбыс және
есту Sound and hearing.Жер қыртысының қозғалуы. Earth movements.Күн
жүйесі Solar system
Ағылшын тіліндегі биология терминологиясы
10 сынып қолданбалы курс бағдарламасының
тақырыптық күнтізбелік жоспар
Оқулық авторы :Keith Kelly , Science , Macmillan
№ Сабақтың тақырыбы
Сағат Өткізі
саны мерзімі
1 Тірі ағзалар Living organisms
1с
2 Өсімдіктердің көбеюі
1с
Reproduction in plants
3 Репродуктивті денсаулық
1с
Reproduction in humans
4 Тұқымқуалаушылық Heredity
1с
5 Митоз және мейоз Mitosis and meiosis 1с
6 Фотосинтез Photosynthesis
1с
7 Коректену Nutrition
1с
8 Денсаулық және қауіпсіздік
1с
Health and safety
9 Бөлме шыбыны және масалар
1с
Houseflies and mosguitoes
10 Денсаулық және аурулар Health and
1с
disease
11 Қан айналым жүйесі The circulatory
1с
system
12 Адамның қанайналымы Blood
1с
circulation in humans
13 Адамның асқорыту жүйесі Digestion
1с
in humans
14 Асқорыту бөлімдері және терминдер
1с
Digestion -parts and terms
15 Тыныс алу Respiration
1с
16 Өсімдіктерде заттардың тасымалдауы 1с
Transport in plants
17 Сыртқа шығару жүйесі
1с
Excretory system
18 Нефрондар құрылысы.The nephrons
1с
19 Қозғалу Locomotion
1с
20 Жылу беру, термометр, температура
1с
temperapure ,thermometers and heat
transfer
21 Адамның үйлесімді қозғалуы
1с
Coordination in humans
22 Қуат көздері және қоршаған ортаның 1с
ластануы Energu sources and pollution
23 Сулы және жерүсті , топырақ ортасы
1с
Тапсырмасы
4-12 бет
13-20 бет
21-29 бет
30-32 бет
32-35 бет
36-40бет
41-49 бет
50-56 бет
57-58 бет
59-68 бет
69-74 бет
74-79 бет
79-85 бет
85-86 бет
87-93 бет
94-99бет
99-101 бет
102-107бет
107-115 бет
115-121бет
122-129 бет
130-138 бет
139-146 бет
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
Aguatic and terrestrial environments
Атом,элемент және қосылыстар
Atoms,elements and compounds
Электр және магнит Electricity and
magnetism
Химиялық Chemicals
Металл және пластик Metalls and
plastics
Күш және қозғалу Forces and motion
Қуат және машиналар Energy and
machines
Жарық және көз Light and sight
Дыбыс және есту Sound and hearing
Жер қыртысының қозғалуы
Earth movements
Күн жүйесі Solar system
Қорытынды
Lesson 2
1с
147-153бет
1с
154-162 бет
1с
1с
163-171 бет
172-178 бет
1с
1с
179-185 бет
186-192 бет
1с
1с
1с
193-201 бет
202-208бет
209-216 бет
1с
1с
217-223 бет
Reproduction in plants
Reproduction in plants | Source
Reproduction in plants Өсімдіктердің көбеюі
Plants are very useful to us. Life cannot exist without plants. That's why we should
grow more and more plants. But how do plants grow ? Let us read how new plants
grow.
Reproduction is a process in pants and living beings by which they produce young
ones of their own kind.
There are three methods of reproduction in plants:
1. From seeds.
2. From spores.
3. Vegetative propagation (from body parts)
Reproduction in plants
Reproduction in plants
Reproduction in plants from seeds
Flowers are the reproductive organ of a plant. Flowers grow into fruits. Fruits
contain seeds. Seeds germinate to grow into plants. All seeds do not grow into a
plant. Some seeds are eaten by animals; some seeds are destroyed by rain or wind;
some seeds do not get right soil or enough air and water.
Parts of seeds
Parts of seeds | Source
Parts of a seed
A seed has two main parts:
1. Seed coat:
It is the outer protective covering which protects the baby plant inside the seed. It
has a tiny hole through which the seed gets water.
2. Seed leaves or cotyledons:
They contain food for a growing baby plant.
Germination
The development of a seed into a seedling (baby plant) is called germination.
When the seeds get proper air, water and warmth (sunlight), they germinate to
form a new plant.
Germination is one of the most important process in the cycle of reproduction in
plants.
Germination
Germination | Source
Stages of germination
Seed absorbs water from the soil. As a result, the seed coat becomes soft. It breaks
up and baby root comes out. It develops and goes deep into the soil. Baby shoot
develops and grows towards the sunlight. Gradually, the shoot grows and tiny
leaves appear on it. When the leaves grow, they start preparing their own food. The
new plant produces flowers which grow into fruits. Fruits contain seeds. Under
suitable condition of air, water and warmth, these seeds germinate and grow into
new plants. In this way the cycle of reproduction in plants continues.
Dispersal of seeds
The scattering of seeds to different places away from the mother plant is called
dispersal of seeds. Agents like air, water, animals, birds, human beings and
explosion help in dispersal of seeds.
Dispersal helps the seeds to reach the suitable place where they get enough air,
water and warmth needed for their germination. It prevents the overcrowding of
seeds near the mother plant. Thus helps in reproduction of plants.
Agents of dispersal
1. Wind
Seeds of madar, cotton and maple are light in weight. They have wings and hair
which help them to move away to far-off places with wind.
2. Water
Coconuts are hollow from inside with a fibrous covering. This makes them float in
water. The lotus has a spongy part which enables it to float on water.
3. Animals
Animals and human beings eat fruits and throw their seeds here and there. Some
seeds stick to the bodies of animals as they have hooks, thorns or stiff hair. In this
way, they reach far-off places with the help of animals, e.g., xanthium and
cocklebur. Birds swallow some seeds and these seeds are passed out in their
droppings.
4. Explosion
Fruits of peas, balsam and lady's finger burst open when dry. Theur seeds are thus
thrown away with a great force.
Agents of dispersal
From spores
Plants like fern and mosses reproduce through spores. These are non-flowering
plants. They do not have fruits and seeds. They produce spores which germinate
under suitable conditions and grow into new plants.
Vegetative propagation
In some plants, reproduction does not take place from seeds, but new plants grow
from body part like root, stem, leaves, etc. This type of reproduction in plants is
called vegetative propagation.
Plants growing from roots
Plants growing from roots | Source
Plants growing from roots
Plants like sweet potato, beetroot, etc. develop from the root of the parent plant.
Plants growing from stems
Onion, potato and ginger are stems that grow underground. New plants grow from
them. The stem of the onion is known as bulb. A potato has buds called 'eyes'. Any
part of potato has 'eyes' on it can grow into a new plant.
Sometimes new plants grow from the stem cutting of the parent plant like rose,
sugarcane and hibiscus.
Plants growing from leaves
Plants like bryophyllum reproduce through leaves of the parent plant.
Crops, fruits and vegetables
We eat different kinds of crops, fruits and vegetables. They all need different types
of soil, temperature and water for their proper growth.
In India, farmers grow two types of crops:
1. Rabi crops :
Crops grown in winter are called rabi crops, e.g., wheat and gram.
2. Kharif crops :
Crops grown in summer are called kharif crops, e.g., rice, maize, jowar and bajra.
Different plants require different kinds of soil to grow.
CROPS
SOIL
STATE
1. Rice, jute
Clayey soil
West bengal, Orissa, Kerala
Punjab, Haryana, Uttar
2. Wheat
Loamy soil
Pradesh
Maharashtra, Gujarat,
3. Cotton
Black soil
Madhya Pradesh
4. Jowar, bajra
Sandy soil
Uttar Pradesh, Rajasthan
Assam, Tamil Nadu,
5. Tea
Mountain soil
Karnataka
Apart from crops, fruits and vegetables are also grown in India. Vegetables like
brinjal, lady's finger and gourd are grown in summer. Vegetables like radish,
cabbage and cauliflower are grown in winter.
Himachal Pradesh is known as the apple state in India. It is famous for its high
quality apples.
Nagpur is famous for orange. Kerala is known as the land of coconuts.
Maharashtra is known for its alphonso mangoes.
Methods of getting healthy crops
1. Soil should be prepared well.
2. Healthy seeds should be used.
3. Manure and fertilisers should be added.
4. Soil should be irrigated at the proper time.
Protection of crops
1. Fencing should be done to protect crops from grazing animals.
2. Fungicides and weedicides should be used to protect crops from fungus and
weeds.
3. Insecticides and pesticides should be used to protect crops from insects and
pests.
Storage of crops
The harvested crops should be stored in dry, waterproof and insect-proof
containers.
Fruits and vegetables should be packed in cardboard boxes with insect killing
medicines.
Remember
1. The process of giving birth to young ones by living things of their own kind
is called reproduction. When this process occurs in plants, it is called
reproduction in plants.
2. Seeds germinate to grow into a plant.
3. The development of a seed into a seedling is called germination.
4. The scattering of seeds to different places with the help of wind, water,
animals, etc. is called dispersal of seeds.
5. The development of a new plant from a stem or leaf is called vegetative
propagation.
6. Good quality seeds, manure and irrigarion help to get good crops.
7. Harvested crops should be dried and stored in air-tight containers.
Қосымша 3
Қосымша 5
Қосымша 6
Photosynhesis
Abdomen
Absorb
Anus
Bladder
Blood
Brain
Breathe
Bronchial tube
Bronchus
Carbon dioxide
Cell
Cell membrane
Cellular
Cellulose
Cell wall
Chloroplast
Chromosome
Circulatory
Cytoplasm
Digest
Digestion
Duodenum
Enzyme
Epithelium
Excrement
Excrete
Excretion
Excretory
Exhale
Faeces
Fat
Fibre
Food vacuole
Genetic
Gland
Grow
Growth
Growth hormone
Haemoglobin
Heart
Inherited
Insulate
Intestine
Kidney
Larynx
Liver
Lung
Membrane
Living organisms-Тірі ағзалар
Құрсақ қуысы
Сіңіру
Айналшық
Қуық
Қан
Ми
Тыныс алу
Бронх түтігі
Бронх
Көмірқышқыл газы
Жасуша
Жасушалық мембрана
Жасушалық
Целлюлоза
Жасуша қабықшасы
Хлоропласт
Хромосома
Айналым
Цитоплазма
Дайджест
Ас қорыту
Ұлтабар
Фермент
Эпителий
Нәжіс
Жарылу
Шығару
Экскреторлық
Дем шығару
Үлкен дәрет
Май
Талшық
Тамақ вакуолі
Генетикалық
Без
Өсу
Бой
Өсу гормоны
Гемоглобин
Жүрек
Тұқым қуалаған
Оқшаулау
Ішек
Бүйрек
Көмей
Бауыр
Өкпе
Жарғақ
Mitochondrion
Molecule
Multicellular
Muscle
Nerve
Nervous system
Nucleus
Oesophagus
Organelle
Organism
Organ system
Ovary
Ovum
Oxygen
Plasma
Protein
Protoplasm
Reproduce
Reproductive
Reproductive cell
Respiratory
Secrete
Skeletal
Sceleton
Sperm
Sperm duct
Spine
Stomach
Sweat
Sweating
System
Thorax
Tissue
Trachea
Unicellular
Urethra
Urine
Vacuole
Vascular
Vein
Vertebra
Vessel
Airborne
Anther
Auxin
Binary fission
Bud
Bulb
Burr
Митохондрия
Молекула
Көпжасушалы
Бұлшық ет
Жүйке
Жүйке жүйесі
Ядро
Өңеш
Органелл
Ағза
Ағзалар жүйесі
Аналық
Жұмыртқа жасуша
Оттегі
Плазма
Ақуыз
Протоплазма
Көшіру
Репродуктивті
Репродуктивті жасуша
Тыныс алу
Шығару
Қаңқалық
Қиыршықтасты
Шәует
Шәует түтігі
Омыртқа
Асқазан
Тер
Терлеу
Жүйе
Кеуде
Ұлпа
Трахея
Біржасушалы
Уретра
Несеп
Вакуоль
Тамырлы
Вена
Омыртқа
Қан тамырлары
Reproduction in plants-Өсімдіктердің көбеюі
Борттық
Тозаң
Ауксин
Екілік бөліну
Бүршік
Шам
Кебе
Burst open
Callus
Capsule
Clone
Cloning
Cotyledon
Dicotyledon
Dispersal
Disperse
Endosperm
Fungus
Germinate
Graft
Hermaphrodite
hibiscus
Hilum
Husk
mesocarp
Metabolic reactions
Micropyle
moss
nectar
nectary
ovule
Pollination
poppy
propagate
receptacle
rhizome
scatter
scion
Self-pollination
Shoot
Sporangium
Spore
Sprout
Stalk
Stamen
Stem
Sticky
Stigma
Stock
Stolon
Tropism
Vegetative reproduction
Wind-pollinated
yeast
zygote
Бұзу
Сүйел
Капсула
Клон
Клондау
Тұқымдық
Қосжарнақты өсімдік
Бытырату
Ыдырату
Эндосперм
Саңырауқұлақ
Өркен
Қалемше
Гермафродит
гибискус
Тұқымкіндік
Қауызын
Мезокарпий
Метаболикалық реакциялар
Микропиле
Мүк
Шәрбат
шірнелік
Дән ұрығы
тозаңдану
көкнәр
көбейту
контейнер
тамыр
шашылу
ұрпақ
Өзін-өзі тозаңдату
ату
Спорангий
Спора
Сабак
Сабақша
Аталық
Сабак
жабысқақ
Стигма
Соратын
Столон
Тропизм
Вегетативті көбею
Жермен тозаңдату
Ашытқы
Зигота
Биология негіздері бойынша ағылшын терминологиясын оқыту
11 сынып үйірме бағдарламасы
«…Large work
coming us on the improvement of quality of all links of national community.
In secondary education it is necessary to pull up the general to the level teaching
in Назарбаев Intellectual schools. The graduating students of schools must know
the Kazakh, Russian and English languages».
From Message of President of Republic of Kazakhstan Н.Назарбаева of people of
Kazakhstan of January, 17 2014.
«…Нам предстоит большая работа по улучшению качества всех звеньев
национального образования. В среднем образовании надо подтягивать
общеобразовательные школы к уровню преподавания в Назарбаев
Интеллектуальных школах. Выпускники школ должны знать казахский,
русский и английский языки»…
Из Послания Президента Республики
Казахстан Н.Назарбаева народу Казахстана 17 января 2014 г.
Қоғамның бүгінгі әлеуметтік тапсырысы – жаратылыстану-математикалық,
химия-биологиялық пәндер бойынша ғылыми дайындықтың әлде қайда
жоғары деңгейін қамтамасыз ету; сонымен қатар білім беруде осы бағыттағы
пәндерді ағылшын тілінде оқытуды жүзеге асыру. Ағылшын тілі – ХХІ
ғасырдың тілі.
Мектеп-лицейдің 11-сыныпқа арналған биологиядан үйірме курс
бағдарламасы құрылды.
Биология пәні жалпы биология негіздерін,экология тарауына мән беріледі
организмдер тіршілігінің жалпы заңдылықтары туралы түсініктерді
қарастырады,заман талабына сай 11 сынып бағдарламасының негізінде
құрылды.
Оқытудың мақсаты:
1) тірі материя, оның биологиялық құрылым деңгейлері туралы негізге
алынатын түсініктерді қалыптастыру;
2) тірі және өлі материяның жалпы белгілерін оқушыларға ұғындыру;
3) жасушалық теорияның негізгі қағидалары туралы білім қалыптастыру;
4) өсімдік және жануар жасушаларының құрылысы туралы түсінік
қалыптастыру;
5) органикалық және бейорганикалық заттардың рөлі туралы білім
қалыптастыру;
6) организмнің жеке даму заңдылықтары туралы түсінік қалыптастыру;
7) органикалық дүние дамуының негізі ретінде генетикалық заңдылықтар
туралы түсінік қалыптастыру
8) адамның тұқымқуалаушылығына қоршаған ортаның қолайсыз
факторларының зиянды әсері туралы түсінік қалыптастыру;
11 сынып-аптасына 1 сағат барлығы 34 сағат.
Сабақ формалары:топтық жұмыстар,өзіндік жұмыстар.практикалық сабақтар
түрі.
Күтілетін нәтижелері:- оқушылардың сөздік және терминологиялық қорын
байыту үшін жүйелі жұмыстар жүргізу, қажетті дәлелдемелер жүргізу,
қорытынды жасау және жалпылама қорыту ағылшын тілінде,мәтінмен
жұмыс жасау білу, әр түрлі тапсырмаларды орындай білу.
Бағдарлама мазмұны құрылымы 34 сағат
Кіріспе тест 1 сағат
Экология негіздері . The Scope of Ecology.3сағат
Экология негіздері. The Scope of Ecology. Экологиялық терминдер. Terms
used in ecology.Экологиямен байланысты ғылымдар.Sciences related to
ecology.Тірі ағзалардың таралуына әсер ететін факторлар.Factors affecting the
distribution of
living things .Қорытынды тест.Test Your Knowledge.
Тірі ағзалардың қарым-қатынасы. The Interactions of Life.4 сағат
Тірі ағзалардың қарым-қатынасы .The interactions of lifе.Автотрофты ағзалар.
Autotrophic organisms.Авто-гетеротрофты ағзалар.Auto-heterotrophic
organisms Гетеротрофты ағзалар.Heterotrophic organisms.Көректік тізбек.Food
chain. Экологиялық пирмида.Ecological pyramids.Energy flow.Энергия ағымы.
Қорытынды тест.Test Your Knowledge.
Экологиялық популяция. Population Ecology.2 сағат
Экологиялық популяция. Population Ecology.Популяция ерекшеліктері.
Features of population.Қорытынды тест.Test Your Knowledge
Міңез -құлық экологиясы. Behavioral Ecology.4 сағат
Міңез -құлық экологиясы. Behavioral Ecology. Міңез-құлық дегеніміз не және
оның қызметі.What is behavior and how it works.Міңез-құлық түрлері.Types of
behaviors.
Бірлестіктер және оның ерекшеліктері.Society and its features.Қорытынды
тест.Test Your Knowledge.
Биоценоз және экожүйе. Community and Ecosystem.4 сағат
Биоценоз . Community.Сукцессия .Succession.Экожүйе.Ecosystem.
Биома дегеніміз не?What is bione.Биома және климат.Biomes and climate.
Қорытынды тест.Test Your Knowledge.
Биохимиялық айналым. Biogeochemical Cycles.4 сағат
Биохимиялық айналым. Biogeochemical Cycles. Су айналымы.Water cycle.
Көміртек айналымы.Carbon cycle.Азот айналымы.Nitrogen cycle.
Фосфор айналымы. Phosphorus cycle.Қорытынды тест.Test Your Knowledge.
Адам және биосфера. Human and the Biosphere.12 сағат
Қоршаған ортаның проблемасы. Environmental Problems.Су ластануы .Water
pollution.Топырақтың ластануы. Soil pollution.Ауаның ластануы.Air pollution.
Шумен ластануы.Noise pollution.Радиация.Radiation.
Қоршаған ортаны ластанудан қорғайтын шаралар.Measures against
environmental pollution.Адам және қоршаған орта.Human and
environment.Эрозия және орман.Erosion and forests.Энергия
.Energy.Индустрияландыру.Industrialization.
Қорытынды тест.Test Your Knowledge.
Биология негіздері бойынша ағылшын терминологиясын оқыту 11 сынып
үйірме бағдарламасының тақырыптық күнтізбелік жоспар.
№ Тақырыптар
сағат
мерзімі
Тапсырмасы
саны
1
Кіріспе тест
1
І
Экология негіздері . The Scope of
3
Ecology
Экология негіздері. The Scope of
2
1
Ecology. Экологиялық терминдер.
Terms used in ecology
Экологиямен байланысты
3
1
ғылымдар.Sciences related to
ecology.Тірі ағзалардың таралуына
әсер ететін факторлар.
Factors affecting the distribution of
living things .
4
Қорытынды тест.Test Your
1
Knowledge
ІІ Тірі ағзалардың қарым-қатынасы. 4
The Interactions of Life.
5
Тірі ағзалардың қарым-қатынасы
1
.The interactions of lifе
Автотрофты ағзалар.
Autotrophic organisms
Авто-гетеротрофты ағзалар.Auto6
1
heterotrophic organisms
7
8
ІІІ
9
10
ІҮ
11
12
13
14
Ү
15
16
17
18
ҮІ
19
Гетеротрофты ағзалар.
Heterotrophic organisms
Көректік тізбек.Food
chain.Экологиялық пирмида.
Ecological pyramids
Energy flow.Энергия ағымы.
Қорытынды тест.Test Your
Knowledge
Экологиялық популяция.
Population Ecology
Экологиялық популяция.
Population Ecology.Популяция
ерекшеліктері.
Features of population
Қорытынды тест.Test Your
Knowledge
Міңез -құлық экологиясы.
Behavioral Ecology.
Міңез -құлық экологиясы.
Behavioral Ecology. Міңез-құлық
дегеніміз не және оның
қызметі.What is behavior and how it
works
Міңез-құлық түрлері.Types of
behaviors.
Бірлестіктер және оның
ерекшеліктері.
Society and its features
Қорытынды тест.Test Your
Knowledge
Биоценоз және экожүйе.
Community and Ecosystem
Биоценоз . Community
Сукцессия .Succession.
Экожүйе.Ecosystem
Биома дегеніміз не?What is
bione.Биома және климат.
Biomes and climate
Қорытынды тест.Test Your
Knowledge
Биохимиялық айналым.
Biogeochemical Cycles
Биохимиялық айналым.
Biogeochemical Cycles. Су
1
1
2
1
1
4
1
1
1
1
4
1
1
1
1
4
1
айналымы.Water cycle
20 Көміртек айналымы.Carbon
cycle.Азот айналымы.
Nitrogen cycle
21 Фосфор айналымы. Phosphorus
cycle
22 Қорытынды тест.Test Your
Knowledge
ҮІІ Адам және биосфера. Human and
the Biosphere.
23 Қоршаған ортаның проблемасы.
Environmental Problems
24 Су ластануы .Water pollution
25 Топырақтың ластануы Soil
pollution
26 Ауаның ластануы.Air pollution
27 Шумен ластануы.Noise pollution
28 Радиация.Radiation
29 Қоршаған ортаны ластанудан
қорғайтын шаралар.Measures
against environmental pollution
30 Адам және қоршаған орта.Human
and environment
31 Эрозия және орман.Erosion and
forests
32
33
34
1
1
1
12
1
1
1
1
1
1
1
1
1
Энергия .Energy
1
Индустрияландыру.Industrialization 1
Қорытынды тест.Test Your
1
Knowledge
Кіріспе тест
VARIANT 1
1. Biology is the study of …………………………
A. plants B. animals C. life D. fungi E. viruses
2. Which of the following studies the animals?
A. Embryology B. Microbiology C. Mycology D. Botany E. Zoology
3. Which of the following studies the fungi?
A. Embryology B. Microbiology C. Mycology D. Botany E. Zoology
4) Which one of the following is not a characteristic of all living things?
A. flying B. growth C. death D. need food E. reproduction
5.
A.
6.
A.
Which is the control center of cell?
Nucleus B. cytoplasm C. Cell membrane
Multicellular organism
consist of many cells B. produce their own food C. eat others D. consist of
only one cell E. contain nucleus
7) Autotrophs
A. consist of many cells B. produce their own food C. eat others D. consist of only
one cell E. contain nucleus
8)
have not ability to move
A. Bacteria B. Animals C. Protists D. Viruses
9) Which of the following is present in virus?
A. mitochondria B. ribosome C. microtubules D. cytoplasm E. protein coat
10) A living organism that decompose dead animals and plants remains
is ?
A. symbiotic B. parasitic C. saprophytic
11) Amoeba and green euglena belong to kingdom
?
A. Monera B. Protista C. Fungi D. Plants E. Animals
12) Which is the name given to fungi and blue-green algae that live together?
A. yeast B. mushrooms C. lichens D. protists
13) Plants which complete their life cycle in one year, known as
?
A. woody B. annuals C. biennials D. perennials
14) Which type of plants vascular tissue transport organic food (glucose,
sugar) bi-directionally upward and downward?
A.leaf B. root C. xylem vessels D. phloem vessels E. flower
15. Which one of the following is a regulatory system?
A. nervous system B. circulatory system C. digestive system D. excretory
system E. locomotive system
16 .Which of the following structures belongs to the nervous system?
A. brain B. muscle C. bone D. liver E. heart
17. Humans have
senses
A. 4 B. 5 C. 6 D. 8 E. 9
18. High nervous activity (thinking, memory, conscious) take place in
?
A. cerebrum B. cerebellum C. Peripheral nervous system D. spinal cord E. none of
the above
19) Which type of receptors are found in the tongue?
A. photoreceptors B. chemoreceptors C. mechanoreceptors
20) Blood cells which transport Oxygen (O2) and remove Carbon dioxide
(CO2) is
?
A. Plasma B. erythrocytes (red blood cells) C. leukocytes (white blood cells) D.
thrombocytes
VARIANT 2
1. Which of the following does study of microscopic organisms?
A. Botany B. Microbiology C. Zoology D. Ecology
2. Which of the following studies the plants?
A. Embryology B. Microbiology C. Mycology D. Botany E. Zoology
3) How many kingdoms in nature?
A. 1 B. 2 C. 3 D. 4 E. 5
4) In prokaryotic cells there is no
A. Cell membrane B. nucleus C. cytoplasm
5) Unicellular organism
A. consist of many cells B. produce their own food C. eat others D. consist of
only one cell E. contain nucleus
6) Heterotrophs
A. consist of many cells B. produce their own food C. eat others D. consist of only
one cell E. contain nucleus
7) Which of the following organism has prokaryotic cell?
A. human B. cow C. fish D. bacteria E. apple tree
8)
make their own food
A. Viruses B. Plants C. Animals D. Fungi
9) Bacteria and blue-green algae belong to kingdom
A. Monera B. Protista C. Fungi D. Plants E. Animals
10) A living organism that live in host is
?
A. symbiotic B. parasitic C. saprophytic
11) The amoeba moves by means of
?
A. feet B. cilia C. pseudopodia D. flagella
12) Which of the following is false for fungi?
A. they are saprophytic B. they are parasitic C. they can participate in structure of
lichens D. they are photosynthetic
13) Plants which live many years, known as
?
A. herbaceous B. annuals C. biennials D. perennials
14) Which type of plants vascular tissue transport water and minerals unidirectionally upward?
A. leaf B. root C. xylem vessels D. phloem vessels E. flower
15) How named nervous cell?
A. Neuron B. axon C. dendrite D. cell body
16. Which of the following structures belongs to the endocrine system?
A. blood B. hormone C. heart D. brain
17.
is the center of reflexes
A. cerebrum B. cerebellum C. brain D. spinal cord E. none of the above
18. Which type of receptors are found in the eye?
A. photoreceptors B. chemoreceptors C. mechanoreceptors
19. Which of the following is a pump organ of circulatory system?
A. Artery B. vein C. capillaries D. heart E. blood
20. Blood cells which responsible for blood clotting is
?
A. Plasma B. erythrocytes (red blood cells) C. leukocytes (white blood cells) D.
thrombocytes
2 сабақта қолданатын ресурстар. Экология негіздері. The Scope of Ecology.
Экологиялық терминдер. Terms used in ecology
THE SCOPE OF ECOLOGY
Ecology is a branch of science that studies the interactions of living things with
each other and with the environment.
Today there are over a billion organisms on earth. The complex relations of
organisms with each other and with the environment is discussed and explained
by ecology. Humans, a part of this system, live healthy, happy lives as the balance
among living things and nonliving things is maintained.
Today environmental problems have increased due to developments in technology
and industry, and because of the unwitting actions of people. For example,
the overuse of chemical substances contaminates the water and causes slowprogressing
diseases in humans; the inefficient use of soil depletes water sources and
makes the soil arid. Such environmental problems increase the importance of
ecology. For this reason ecology is taught as a science in schools, and private
institutions
keep people informed so that they will be more consciously aware of the
environment.
For a thorough understanding of ecology, the relationships between organisms
and the environment must be surveyed. Accordingly, the levels of organization are
as follows: protoplasm - cells - tissues - organs - organ systems - organisms population
- community - ecosystem - biosphere - Earth - planets - solar system galaxies - cosmos. Only the levels between organisms and biosphere are included
in ecology.
Terms used in Ecology
Organismal (Individual) Ecology: A branch of ecology that studies the relationship
of an individual or individuals of a species to the environment.
Population ecology: The next level of organization in ecology is the population,
a group of individuals of the same species living in a particular geographic
area.
Population: The word "population" initially was used only for humans, but
later was used for other organisms as well. Population is a group of individuals
of the same species living in the same area. Population is the smallest
unit of ecology. A population exists as long as it lives together with other
populations and maintains its relations. In other words, one population is
not self-sufficient.
Community: A group of populations living together in the same area. With
abiotic factors included, communities are self-sufficient.
Ecosystem: A community together with the abiotic environment forms an
ecosystem. Environment is the place where an organism lives. The environment
is made up of abiotic and biotic factors. e.g., air, light, water, humans,
other organisms and all nonliving things form the environment.
Biosphere: All of the places where organisms can live, from the bottom of
the ocean to an altitude of 10,000 m.
Habitat: The natural environment or place where an organism, population,
or species lives. It is shortly address of the organism. For example habitat of
paramecium is fresh water and habitat of certain kind of ants is trees in the
forest.
Niche: The function of a particular species in the environment. All the
processes of the individual are included in this term.
Biome: The geographical area of the environment that an organism needs
to live. Biome can be thought of as the place where the community lives.
Biomass: the dry weight of organic matter comprising a group of organisms
in a particular habitat.
Flora: The plant populations living in a particular environment.
Fauna: The animal populations living in a particular environment
7 сабақ тақырыбына қажетті ресурстар. Көректік тізбек.Food
chain.Экологиялық пирмида.Ecological pyramids.Energy flow.Энергия
ағымы.
A food chain consists of producers, consumers and decomposers. All organisms
need energy to live and complete their life cycle. The main source of energy is the
radiant energy from the sun but it is unusable by all organisms.So that, it has to be
converted into a usable form by photosynthetic reactions, and then transferred from
one organism to another in the form of organic compounds.
The series of steps through which energy is transferred from the sun to organisms
(producers, consumers,decomposers) in an ecosystem called is food cahin. In a
living region, there are producers, consumers and decomposers. These are like
links of a chain. (Figure-2.8).
The absence of a link breaks the association.
Producers:
The bacteria, protists and plants that can convert light energy into chemical energy
are called producers.
These organisms form the first link of the food chain.For this reason, on land, the
food chain generally starts with flowering plants, in aquatic places it starts with
microscopic algae.
Comsumers
Primary consumers: These are the animals that feed on plants, the herbivores.
Examples are insects, gnawing mammals and ruminants. Mollusks and crustaceans
that feed on phytoplankton in marine and freshwater are also herbivores.
Secondary and tertiary consumers: Secondary consumers are organisms
that feed on herbivores, tertiary consumers are organisms that feed on secondary
consumers. Animals of both groups catch their prey and have features for killing
and tearing it before eating.
Decomposers:
Decomposers are mainly bacteria and fungi. These organisms have a very
important role in ecosystems. For example, in forests tons of leaves are shed by
trees every year. If decomposers didn't decay this layer of leaves every year it
would accumulate, cover the trees and kill them.
These organisms decompose dead animals and thereby prevent grave health
hazards. Nutrition starts with plants and passes to different animals. Most of the
animals in a food chain feed on more than one type of food. All organisms need
energy to live and complete their life cycle. The main source
of energy is the radiant energy from the sun but it is unusable by all organisms. So
that, it has
to be converted into a usable form by photosynthetic reactions,and then transferred
from
one organism to another in the form of organic compounds.The series of steps
through
which energy is transferred from the sun to organisms (producers,consumers,
decomposers)
in an ecosystem called is food cahin.
Figure–2.8.: The food web in a terrestrial ecosystem, as in an aquatic ecosystem,
starts with plants and continues with many food chains containing various animals
І тарау тесті.
1. Which one of the following is a biotic component of an environment?
A. Soil B. Light C. water D. Temperature E. Pine tree
2. Which one of the following is the most inclusive level of organization in world?
A. community B. ecosystem C. cell D. biosphere E. population
3. Which of the following is the most important climatic factors affecting the
distribution of organisms?
A. Water and wind B. Temperature and sunlight C. Predators and parasites
D. Wind and sunlight E. Prey and predators
4. The sum of all Earth's ecosystems is called the
.
A. biome B. atmosphere C. biosphere D. hydrosphere E. ozone
5. Which of the following branch of science is closely related to ecology?
A. Maths B. Chemistry C. Cytology D. Histology E. Environmental biology
6. Which of the following is a mesophyte plant?
A. Water lily B. Cacti C. Elodea D. Oak tree E. All of the above
7. Which of the following animal is a homoeothermic?
A.Cat B. Frog C.Snake D. Eagle E. All of the above
8. Which of the following is an abiotic component of environment?
A. Lion population B. Pine tree population C. Prey and predators
D. Soil and elephants E. Light and temperature
9. What is habitat?
A. A place in where the individuals of population live B. The function of a
particular species C. A group of populations living together
D. A plant population living in the sea E. An animal population living in the forest
10. What of the following describes flora?
A. A place in where the individuals of population live B. The function of a
particular species C. A group of populations living together D. A plant
population living in the sea E. An animal population living in the forest
Қолданылған әдебиеттер:
1. Kenci Bayram ,Ertetov Bakhtiar,Ospanova Elmira, Bayzhanov
Adilbek,Sagintayev Adlet
Biology crade 8 "Астана" Алматы 2015
2. Steve Porter Edexcel International GCSE Biology Phil Bradfild
3.Jean Martin <Core Biology>
4. Mark Levesley ,Chris Workman,Janet Williams,Part of Pearson Longman
Biology 11-14
5. Keith Kelly <Science> Macmillan Vocabulary Practice Series Macmillan
6. Oxford idioms Dictionary for learners of English-Словарь для изучающих
английский язык
7. Oxford Essential Dictionary for elementary and pre-intermediate learners of
English-Словарь для младших и младших школьников английского языка
8. Oxford Wordpower Dictionary -Словарь иностранных языков
9. Oxford student 's Dictionary for learners using English to study other subjects-
Студенческий словарь для учащихся,использующих английский для
изучения других предметов